‫وزن مخصوصه ‪Specific Weight‬‬

‫وزن مخصوصه همچنان بنام (وزن واحد – ‪ ) Unit Weight‬نیز گفته میشود عبارت از وزن بر واحد حجم ماده بوده و‬
‫سمبول 𝛾 نشان داده میشود ‪ .‬فارمول عمومی آن عبارت است از ‪:‬‬

‫𝑁‬
‫)‬ ‫𝛾 ‪ -‬وزن مخصوصه ماده ( وزن بر واحد حجم به واحد‬
‫‪𝑚3‬‬
‫𝑔𝐾‬
‫(‬ ‫‪ - ρ‬کثافت ماده ( کتله فی واحد حجم به واحد‬
‫‪𝑚3‬‬
‫𝑚‬
‫‪ 9.81 𝑠𝑚2‬گرفته میشود)‬ ‫وجاذبه زمین اکثراً‬ ‫𝑔 – تعجیل در اثر جاذبه زمین ( تغیر در سرعت به واحد‬
‫‪𝑠2‬‬

‫وزن مخصوصه ثابت نبوده بخاطریکه مستقیما ً با جاذبه زمین مرتبط بوده وآن در نقاط مختلفه فرق مینماید‪.‬‬

‫استفاده وزن مخصوصه در میخانیک خاک‬

‫وزن مخصوص اکثراً به شکل خواص خاک استفاده شده تا پرابلم های کار های زمینی را حل نماید‪.‬‬

‫‪ - Moist unit weight -‬وزن واحد مرطوب‬

‫عبار ت از وزن مخصوصه خاکی است که در خالهای آن آب و هوا وجود داشته باشد‪.‬‬

‫𝛾 ‪ -‬وزن مخصوصه مواد مرطوب‬

‫𝑤𝛾 ‪ -‬وزن مخصوصه آب‬
‫𝑤 مقدار رطوبط مواد‬
‫𝑠𝐺 جاذبه مخصوصه ذرات جامد‬
‫𝑒 نسبت خال‬
‫‪ -‬وزن واحد خشک (‪)Dry unit weight‬‬

‫عبارت از وزن واحد خاک خشک است که در خالهای آن صرف هوا وجود داشته و عاری از آب باشد‪.‬‬

‫𝑑𝛾 ‪ -‬وزن مخصوصه مواد خشک‬

‫𝑤𝛾 ‪ -‬وزن مخصوصه آب‬
‫𝑤 مقدار رطوبط مواد‬
‫𝑠𝐺 جاذبه مخصوصه ذرات جامد‬
‫𝑒 نسبت خال‬
 ‫وزن واحد مشبوع ( ‪)Saturated unit weight‬‬
‫عبارت اوزن واحد خاکی است که تمام خال های آن از آب پر باشد البته بدون هوا‪.‬‬

‫𝑠𝛾 ‪ -‬وزن مخصوصه مواد مشبوع‬

‫𝑤𝛾 ‪ -‬وزن مخصوصه آب‬
‫𝑤 مقدار رطوبط مواد‬
‫𝑠𝐺 جاذبه مخصوصه ذرات جامد‬
‫𝑒 نسبت خال‬
‫‪ -‬وزن واحد مستغرق (‪)Submerged unit weight‬‬

‫وزن واحد مستغرق از فرق بین وزن واحد خشک ووزن واحد آب دریافت میگردد‪.‬‬

‫اکثراً در محاسبات تنش خاک بکار میرود‪.‬‬

‫‪ - 𝛾 ′‬وزن واحد مواد مستغرق‬

‫𝑠𝛾‪ -‬وزن مخصوصه مواد مشبوع‬

‫𝑤𝛾 ‪ -‬وزن مخصوصه آب‬

‫باید ذکر گردد که وزن مخصوصه در میخانیک سیاالت و میخانیک انجنیری نیز بکار میرود‪.‬‬

‫وزن مخصوصه آب به ارتفاع ستندرد سطح بحر فشار اتموسفیری به سیستم متریک‬

‫درجه حرارت به سانتیگرید‬ ‫𝑁𝑘‬

‫وزن مخصوصه به‬
‫‪𝑚3‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪9.805‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪9.807‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪9.804‬‬
‫‪50‬‬ ‫‪9.690‬‬
‫‪70‬‬ ‫‪9.589‬‬
‫‪80‬‬ ‫‪9.530‬‬
‫‪90‬‬ ‫‪9.467‬‬
‫‪100‬‬ ‫‪9.399‬‬
 ‫جاذبه مخصوصه ( ‪ GS - ) Specific gravity‬یا 𝒔𝑮‬

‫جاذبه مخصوصه عبارت از نسبت وزن یک حجم ماده به کتله عین واحد حجم آب میباشد‪.‬‬

‫جاذبه مخصوصه ظاهری (‪)Apparent Specific gravity‬‬

‫عبارت از نسبت وزن یک حجم ماده بر وزن حجم آب در ‪ 4‬درجه سانتی گرید‪ .‬جاذبه مخصوصه بدون واحد بوده و‬
‫بادرجه حرارت و فشار فرق میکند‪ .‬جاذبه مخصوصه ماده که از یک بزرگتر باشد نسبت به آب سنگین و در آب غرق‬
‫میگردد و اگر از ‪ 1‬امتر باشد نسبت به آب سبکتر بوده و در باالی آب قرار میگیرد‪.‬‬

‫در کار های علمی رابطه یک کتله نظر به یک حجم مستقیما ً به اصطالح کثافت ( کتله فی واحد حجم ) ماده تحت مطالعه‬
‫قرار میگیرد‪ .‬جاذبه مخصوصه حقیقی از نگاه ریاضیکی ذیالً اظهار میگردد‪.‬‬

‫جاذبه مخصوصه ظاهری به آسانی نسبت های حجم مساوی نمونه ماده وآب در فضای آزاد میباشد‬

‫دیده میشود که جاذبه مخصوصه از خاصیت های مختلفه محاسبه شده میتواند‪.‬‬

‫𝑆‬

‫𝑉𝑊 نمایندگی ازیک وزن حاصل ده در خال (‪ )vacuum‬را مینماید‪.‬‬

‫جاذبه مخصوصه بعض از مواد‬

‫مواد‬ ‫جاذبه مخصوصه ‪SG‬‬

‫چوب بالسا‬ ‫‪.2‬‬
‫چوب آواک‬ ‫‪.75‬‬
‫ایتانول‬ ‫‪.78‬‬
‫آب‬ ‫‪1‬‬
‫المونیم‬ ‫‪2.7‬‬
‫آهن‬ ‫‪7.87‬‬
‫مس‬ ‫‪8.96‬‬
‫مرکیوری‬ ‫‪13.56‬‬
‫طال‬ ‫‪19.3‬‬
‫اوسمیوم‬ ‫‪22.59‬‬
 ‫دریافت جاذبه مخصوصه )‪)GS‬‬
‫جاذبه مخصوصه کدام عملکرد خاک را درمقابل وزن هارا نشان نمیدهد ولیکن یک عامل بسیار مهمی است که در‬
‫محاسبات دیگر خاصیت های خاک استعمال میگردد‪ .‬مانند نسبت خال‪ ،‬وزن واحد‪ ،‬توزیع اندازه ذرات به طریقه هیدومیتر‬
‫وهمچنان در مطالعات نشست خاک های ‪ ، clay‬درمحاسبات درجه اشباع یک خاک ودر غیره محاسبات سیاالت و‬
‫میخانیک ازآن استفاده صورت میگیرد‪.‬‬

‫میتود البراتواری دریافت جاذبه مخصوصه خاک‬

‫یک میتود پایکنومتر باحجم ثابت برای دریافت جاذبه مخصوصه خاک قابل قبول قرار گرفته است‪.‬‬

‫معموالً ‪ 200gr‬خاک خشک را در یک بوتل دارای حجم ‪ 500cc‬و آب مقطر استفاده میگردد شکل ‪A‬‬
‫در محاسبه جاذبه مخصوصه یک خاک از ارقام البراتوار کتله بوتل جاذبه مخصوصه‪ ،‬ازآب مقطر مملو گردیده‬
‫و یاداشت تست درجه حرارت نیز ضروری میباشد‪ .‬این قیمت اکثراً در ساحه درمقابل درجه حرارت وزن بوتل ‪ +‬آب ‪،‬‬
‫ساحه ومنحنی درجه بندی گردیده یا توسط تجربه ویا به مفهوم تیوریکی تعین میگردد‪ .‬بعداً کتله بوتل را همراه با کتله‬
‫معلوم و آب پر شده تابه درجات معین کننده حجم یاداشت میگردد‪.‬‬

‫توجه جدی صورت گیرد که تمامی هوا از بوتل محلول خارج ساخته شود‪ .‬هوا میتواند توسط جوشانیدن محلول‪ ،‬خوب حل‬
‫ساختن با اهتزاز دادن ویا توسط هواکش(‪ )vacuum‬ویا ذریعه هردو طریقه خارج ساخته میشود‪.‬‬

‫محاسبات دریافت جاذبه مخصوصه ‪:‬‬

‫‪ M1 )a‬کتله بوتل خالی خشک‬

‫‪ M2 )b‬کتله خاک خشک و بوتل‬

‫‪ M3 )c‬کتله (بوتل‪ +‬خاک ‪ +‬آب)‬

‫اکنون معادالت ذیل نوشته شده میتواند ( طبق ‪ a‬و ‪)b‬‬ ‫‪ M4 )d‬کتله ( آب ‪ +‬بوتل)‬

‫‪ M5 )e‬کتله خاک خشک = ‪M5 = M2 - M1‬‬

‫‪ M6‬کتله آب در نمونه = ‪ M6 =M3 - M2‬اکنون (طبق ‪ d‬و ‪ ) a‬نوشته شده میتواند که‪:‬‬ ‫‪)f‬‬

‫حاال ( طبق ‪ g‬و ‪) f‬‬ ‫‪M7 )g‬کتله آب مقطر در بوتل = ( ‪M7 = ) M4 - M1‬‬

‫‪ M8 )h‬کتله آب معادل به حجم جامد خاک = ‪ M8 = M7 – M6‬در نتیجه !‬

‫ازینکه میدانیم که جاذبه مخصوصه یک ماده ذیالً در یافت میگردد‪:‬‬

‫کتله خاک خشک ÷ کتله آب حجم معادل آن = ‪ Gs‬ویا‬

‫واحدات ویا اعداد ثابت که در محاسبات کثافت‪ ،‬وزن مخصوصه و جاذبه مخصوصه استعمال میگردد‪:‬‬