Pierre Bourdieu

ur. 1.08.1930 zm. 23.01.2002

Jego badania skupiały się na analizie struktur władzy, dominacji i klasy społecznej oraz ich wpływu
na kształtowanie się zachowań i preferencji kulturowych jednostek. Bourdieu rozwijał koncepcje
takie jak kapitał kulturowy, społeczny i symboliczny, które pomogły w zrozumieniu mechanizmów
kształtujących nierówności społeczne oraz mechanizmów reprodukcji społecznej.
“O telewizji. Panowanie dziennikarstwa” tłum. Karolina Sztandar-Sztanderska i Anna Ziółkowska
(Wydawnictwo PWN) Warszawa 2009
„Chciałbym więc wykazać istnienie ciągu mechanizmów, które czynią z telewizji
narzędzie szczególnie szkodliwej formy przemocy symbolicznej. Przemoc
symboliczna jest przemocą, która dokonuje się często przy milczącym współudziale
zarówno tych, którzy są jej poddani, jak i tych, którzy ją sprawują. Dzieje się tak
poniekąd dlatego, że i jedni, i drudzy nie są świadomi faktu jej wywierania i
doświadczania. Zadaniem socjologii, podobnie jak każdej innej nauki, jest
odsłanianie tego, co ukryte. Czyniąc to, jest ona w stanie zmniejszać przemoc
symboliczną obecną w stosunkach społecznych, a zwłaszcza w stosunkach
komunikacji medialnej”. - s.42
“Gdy uprawiamy socjologię, dowiadujemy się, że mężczyźni lub kobiety są co
prawda odpowiedzialni za swoje działania, ale ograniczają ich (lub je) określone
możliwości i nie-możności działania narzucone przez strukturę, w której się
znajdują, i przez pozycje, które w tej strukturze zajmują. Nie można więc
zadowalać się krytyką jakiegoś dziennikarza, jakiegoś filozofa lub jakiegoś
filozofa-dziennikarza... Każdy ma swojego kozła ofiarnego.” -s.86
“Dzisiejsza skłonność mediów do celebrowania produktów komercyjnych,
przeznaczonych do tego, by skończyć na listach bestsellerów, i do wprawiania w
ruch logiki wymiany przysług między pisarzami-dziennikarzami a
dziennikarzami-pisarzami, sprawia, że młodzi poeci, socjolodzy, historycy, którzy
sprzedają po 300 egzemplarzy swoich dzieł, mają coraz większy problem z
publikowaniem. (Nawiasem mówiąc: myślę, że paradoksalnie socjologia, a w
szczególności socjologia uprawiana przez intelektualistów, przyczyniła się
bezwiednie do stanu rzeczy,który obserwujemy dzisiaj we francuskim polu
intelektualnym. W rzeczywistości socjologię można wykorzystać w dwóch różnych
celach. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z podejściem cynicznym, które
polega na posługiwaniu się znajomością praw rządzących Środowiskiem, aby
ticzynić swoje strategie bardziej skutecznymi. W drugim, z podejściem, które można
nazwać klinicznym: polega ono na posługiwaniu się znajomością tych praw po to,
aby je zwalczyć. Sądzę, że niektórzy cynicy, prorocy wielkich zmian, telewizyjni fast
thinkers i historycy-dziennikarze, autorzy słowników czy bilansówmyśli współczesnej
w pigułce Śmiało posługują się socjologią lub tym, co uważają za socjologię by
dokonywać zamachów stanu w polu intelektualnym.” - s.91-92
“Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania” tłum. Elżbieta Neyman (Wydawnictwo
PWN) Warszawa 2006
“Socjologia taka, jaką sobie wyobrażam, powinna stale walczyć ze zdrowym
rozsądkiem, gotowymi ideami, to znaczy ze s ł o w a m i , słowami naładowanymi
całą filozofią społeczną. Stąd ów stały wysiłek - który w innych naukach przejawia
się w użyciu języka formalnego - aby zerwać z werbalnymi automatyzmami, z
językiem, który „obraca się w nicość" (tourne d vide), jak mówi Wittgenstein. Może
nie zauważyła Pani, że liczne słowa najbardziej rozpowszechnione w między­
narodowym języku socjologicznym są zupełnie nieobecne w moim słownictwie: role,
status, ascńption, achievement, goal profession, professionalization, modernization
itd. - cytuję słowa angielskie, aby równocześnie uprzytomnić źródło tej specyficznej
gwary międzynarodowej. Zerwanie ze zdrowym rozsądkiem - co czyni zawsze
nauka - jest przede wszystkim zerwaniem z werbalną rutyną.” - s.344-345

“Ale gdybym miał scharakteryzo­wać w jednym słowie mój pogląd na socjologię,

powiedział­bym, że ma ona być refleksyjna, to znaczy że stosuje się ona przede
wszystkim właśnie do socjologii i socjologa. Socjologia posiada środki, które jej
pozwalają wymknąć się historycystycznemu kręgowi i to nie dzięki odskokowi w
trans­cendencję (na wzór zupełnie klasyczny i banalny Habermasa), ale dzięki
stałej pracy nad sobą samą. Chodzi tu o permanent­ną samokontrolę podmiotu
poznającego, który może po­sługiwać się - i to w każdym momencie! - zdobywaną
przezeń wiedzą o społecznych uwarunkowaniach jego własnych aktów poznania,
aby panować nad tymi uwarunkowaniami. Wolnośc jest związana ze wzrostem
świadomości konieczności, z uświa­domieniem sobie przeszkód, uwarunkowań,
zwłaszcza tych, które ciążą na świadomości. Najbardziej obiektywistyczna
socjologia, która odsłania obiektywne struktury, prowadzi dzięki analizie włączenia
tych struktur do socjologii świadomości poznającej, opisując tym samym możliwość
wolności w stosunku do tych struktur i śladów, jakie pozo­stawiają one w
świadomościach.” - s.351