ΟΔΗΓΟΣ ΠΡΩΤΩΝ ΒΟΗΘΕΙΩΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΔΙΑΡΚΟΥΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ
Ένα πρόγραμμα για όλους τους πολίτες:

«Καλύτερα να προλαμβάνεις παρά να θεραπεύεις»
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΡΙΑ: ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΕΥΤΥΧΙΑ (ΙΑΤΡΟΣ)

Στο εγχειρίδιο που κρατάτε στα χέρια σας γίνεται μια
σύντομη αναφορά σε θέματα αιχμής που αφορούν τη
σωματική και ψυχική μας υγεία. Αρχικά, υπάρχει ένας
περιληπτικός οδηγός Πρώτων Βοηθειών, με στόχο να
δοθούν οι βασικές κατευθύνσεις της παροχής Πρώτων
Βοηθειών και να αναφερθούν επείγοντα περιστατικά
της καθημερινής ζωής. Έτσι, γίνεται εμφανής η
αναγκαιότητα και η αξία της Πρόληψης και περνούμε
στα επόμενα κεφάλαια, όπου αναφέρονται οι συχνότερες
και σοβαρότερες παθήσεις του οργανισμού ανά συστήματα. Εκτός
από πληροφορίες για την συμπτωματολογία και τη θεραπεία κάθε
πάθησης, δίνονται και τα βασικά μέτρα πρόληψης ώστε να
ενημερωθεί ο αναγνώστης για τους τρόπους αποφυγής του νοσήματος
και τους τρόπους που βελτιώνουν την κατάσταση της υγείας του
πάσχοντος. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται σε θέματα πρόληψης που
αφορούν καίρια προβλήματα της εποχής μας: τροχαία ατυχήματα,
ναρκωτικά, κάπνισμα, υπογονιμότητα, σεξουαλικώς μεταδιδόμενα
νοσήματα και αντισύλληψη.
• 1η Ενότητα: ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΡΩΤΩΝ ΒΟΗΘΕΙΩΝ

• 2η Ενότητα: ΠΡΟΛΗΨΗ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ
ΠΑΘΗΣΕΩΝ
• 3η Ενότητα: ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΕΣ, ΑΝΑΙΜΙΕΣ ΚΑΙ
ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΠΑΘΕΙΕΣ
• 4η Ενότητα: ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ- ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΚΟ-
ΑΡΘΡΙΤΙΔΕΣ
• 5η Ενότητα: ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΑ
ΘΕΜΑΤΑ
• 6η Ενότητα: ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΕΝΝΗΤΙΚΟΥ
ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• 7η Ενότητα: ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ- ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΩΣ
ΜΕΤΑΔΙΔΟΜΕΝΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ
ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ
ΟΡΙΣΜΟΣ
Πρώτες Βοήθειες είναι η άμεση και προσωρινή φροντίδα που
παρέχεται από τον τυχόντα αυτόπτη μάρτυρα στο θύμα ενός ατυχήματος ή σε κάποιον που
αρρώστησε ξαφνικά, ή ακόμα και από τον παθόντα στον εαυτό του, μέχρι τη μεταφορά του
θύματος στο νοσοκομείο.
Σκοπός είναι η διατήρηση της ζωής, η πρόληψη της επιδείνωσης της κατάστασης, η
ανακούφιση από τον πόνο και η βοήθεια για ανάνηψη.
ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΠΡΩΤΩΝ ΒΟΗΘΕΙΩΝ

1. Δημιουργήστε ασφαλείς συνθήκες στην περιοχή:
• Παρατηρήστε γρήγορα και ήρεμα τι συνέβη.
• Ελέγξτε μήπως κινδυνεύετε εσείς. Αποφύγετε να γίνετε ένα δεύτερο θύμα.
• Προστατέψτε τον πάσχοντα από κινδύνους.
2. Αξιολογήστε την κατάσταση του θύματος:
• Αν έχει τις αισθήσεις του
• Αν αναπνέει
• Αν έχει σφυγμό
• Αν έχει κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις ή κάταγμα σπονδυλικής στήλης
• Αν έχει εγκαύματα
• Αν έχει κατάγματα
• Αν έχει άλλες κακώσεις
3. Δώστε πρώτες βοήθειες
4. Ζητήστε βοήθεια: Στη χώρα μας υπηρεσίες στις οποίες μπορεί να τηλεφωνήσει
κανείς για βοήθεια είναι:
• το Εθνικό Κέντρο Άμεσης Βοήθειας (166)
• η Υπηρεσία Έκτακτης Ανάγκης (112)
• το κέντρο Δηλητηριάσεων (210-7793777)
• η Πυροσβεστική (199)
• η Άμεση Δράση (100)
• τα εφημερεύοντα Νοσοκομεία (106) κ.α.
ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ
Για να μπορέσετε ανά πάσα στιγμή να προσφέρετε σωστά Πρώτες
Βοήθειες θα πρέπει να έχετε ένα οργανωμένο Φαρμακείο.
1
ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΜΑΛΑΚΩΝ
ΜΟΡΙΩΝ
Το δέρμα, ο υποδόριος ιστός και ο μυϊκός
ιστός αποτελούν τα μαλακά μόρια του
σώματος.
Οι κακώσεις των μαλακών μορίων
διακρίνονται σε κλειστές (θλάσεις) και
ανοιχτές (τραύματα).
ΚΛΕΙΣΤΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ (ΘΛΑΣΕΙΣ)

Χαρακτηρίζονται από ένα ιστορικό κάκωσης και τοπικά πόνο, οίδημα (πρήξιμο),
ερυθρότητα, θερμότητα και εκχύμωση (μελάνιασμα).
Πρώτες βοήθειες:
• Τοποθετήστε ψυχρά επιθέματα για 10 λεπτά. Προσοχή, ο πάγος να μην έρχεται σε
άμεση επαφή με το δέρμα, γιατί προκαλεί εγκαύματα (τυλίγουμε τον πάγο με γάζα ή
απαλό πανί).
• Επιδέστε με ελαστικό επίδεσμο. (θα μειώσει τον πόνο και το πρήξιμο)
• Ανυψώστε το τραυματισμένο μέλος.
• Βγάλτε ακτινογραφία εάν χρειαστεί .
ΑΝΟΙΧΤΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ (ΤΡΑΥΜΑΤΑ)
Τύποι Τραυμάτων:
1. Έλεγχος της
αιμορραγίας: εφαρμογή
πίεσης πάνω στο
τραύμα και ανύψωση
του μέλους
2. Προφύλαξη από
περαιτέρω μόλυνση:
όλα τα τραύματα πρέπει
να θεωρούνται
μολυσμένα. Για να
μειώσετε τον κίνδυνο
της μόλυνσης:
• Πλύνετε καλά
τα χέρια σας ή
φορέστε γάντια.
• Αν το τραύμα
είναι βρώμικο
καθαρίστε το,
βάζοντάς το κάτω από τρεχούμενο νερό.
•Στεγνώστε το τραύμα με αποστειρωμένη γάζα ή καθαρό μαλακό πανί.
•Καθαρίστε το τραύμα και το δέρμα γύρω του με αντισηπτικό.
•Καλύψτε το τραύμα με αποστειρωμένη γάζα ή αυτοκόλλητο επίδεσμο.
•Αν το άτομο δεν έχει εμβολιαστεί με αντιτετανικό εμβόλιο, πρέπει εντός 24
ωρών να κάνει αντιτετανικό ορό και εμβόλιο.
3. Ακινητοποίηση της τραυματισμένης περιοχής.
2
ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ
ΔΙΑΣΤΡΕΜΜΑ
Είναι η μερική ή πλήρης ρήξη των συνδέσμων μιας άρθρωσης, η οποία δεν ακολουθείται από
μετατόπιση των αρθρικών επιφανειών.
Συμπτώματα: χαρακτηρίζονται από πόνο και ευαισθησία της περιοχής, οίδημα, εκχύμωση
(αιμάτωμα) και δυσκινησία. Επιδεινώνονται με την κίνηση.
• Εφαρμόστε ψυχρά επιθέματα (πάγο τυλιγμένο σε πανί ή κομπρέσες με παγωμένο
νερό)
• Περιδέστε την άρθρωση με ελαστικό επίδεσμο για να την ακινητοποιήσετε.
• Τοποθετήστε το μέλος σε αναπαυτική θέση.
• Δώστε παυσίπονο.
• Πηγαίνετε στο νοσοκομείο για ακτινολογικό έλεγχο.
ΕΞΑΡΘΡΗΜΑ
Είναι η κάκωση των συνδέσμων μιας άρθρωσης, που
συνοδεύεται από μετατόπιση των αρθρικών επιφανειών,
όταν κάποια ισχυρή δύναμη ενεργεί άμεσα ή έμμεσα στην
άρθρωση.
Συμπτώματα: Παραμόρφωση, δυνατός - αφόρητος πόνος με την κίνηση, έλλειψη
κινητικότητας, όχι απαραίτητα οίδημα και εκχύμωση.
Πρώτες Βοήθειες:
• Τοποθετήστε ψυχρά επιθέματα στην άρθρωση για 10- 15 λεπτά.
• Ακινητοποιήστε την άρθρωση χρησιμοποιώντας κάποιο πρόχειρο νάρθηκα.
• Τοποθετήστε το μέλος σε αναπαυτική θέση.
• Άμεση μεταφορά στο νοσοκομείο για ανάταξη.
• ΠΡΟΣΟΧΗ! Απαγορεύεται η ανάταξη από μη ειδικό ιατρό (γίνεται μόνο από
ορθοπεδικό)
Ρωγμώδες
ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΑΝΩ ΚΑΙ ΚΑΤΩ ΑΚΡΩΝ
Κάταγμα ονομάζεται κάθε λύση της συνέχειας του οστού.
Είδη καταγμάτων:
1. Κλειστά, όταν δεν υπάρχει ανοιχτό τραύμα και διακρίνονται
σε: Τέλειο, απλό
• Ρωγμώδη
• Τέλεια, απλά
• Συντριπτικά
2. Ανοιχτά ή επιπεπλεγμένα, όταν το οστικό άκρο διαπερνά την
επιφάνεια του δέρματος και προκαλεί βλάβη μαλακών μορίων.
Συμπτώματα: Πόνος πολύ δυνατός, οίδημα και εκχύμωση (πρήζεται και μαυρίζει),
παραμόρφωση και βράχυνση μέλους, Συντριπτικό
αδυναμία κίνησης, παράδοξη κίνηση, κριγμός στην ψηλάφηση.
Πρώτες βοήθειες σε κλειστό κάταγμα:
• Ακινητοποιήστε πλήρως το μέλος.
• Τοποθετήστε ψυχρά επιθέματα.
• Ενθαρρύνετε το θύμα.
• Ακινητοποιήστε την περιοχή με τοποθέτηση νάρθηκα.
• Ανυψώστε το μέλος σε αναπαυτική θέση. Ανοιχτό
• Καλέστε ασθενοφόρο για τη μεταφορά στο νοσοκομείο.
3
Πρώτες Βοήθειες σε ανοιχτό κάταγμα:
• Καλύψτε το τραύμα με αποστειρωμένη γάζα και ασκήστε πίεση για να ελέγξετε την
αιμορραγία. ΜΗΝ πιέζετε κατευθείαν πάνω σε οστικό άκρο που προέχει.
• Χωρίς να αγγίξετε το τραύμα με τα δάχτυλά σας, τοποθετήστε καθαρά επιθέματα
επάνω και γύρω από τη γάζα.
• Τοποθετήστε επίδεσμο γύρω από τη γάζα και τα επιθέματα, για να σταθεροποιηθούν.
• Ακινητοποιήστε το μέλος όπως στα κλειστά κατάγματα.
• Θεραπεύστε το θύμα για σοκ.
• Ελέγχετε την κυκλοφορία (σφυγμό) περιφερειακά του επιδέσμου κάθε 10 λεπτά.
ΚΡΑΝΙΟΕΓΚΕΦΑΛΙΚΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ
ΚΑΤΑΓΜΑ ΚΡΑΝΙΟΥ
• Κάθε τραυματισμός ή κάταγμα του κρανίου μπορεί να συνοδεύεται από κάκωση του
εγκεφάλου. Γι’ αυτό το λόγο όλες οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις θεωρούνται
σοβαρές, ακόμη κι αν δεν υπάρχει κανένα σημείο τραυματισμού.
• Κατάγματα κρανίου χωρίς συμπτώματα πέραν του πόνου πρέπει να
παρακολουθούνται για αρκετές ημέρες, γιατί μπορεί να δημιουργηθεί αιμάτωμα.
• Σοβαρά είναι τα κατάγματα της βάσης του κρανίου που συνοδεύονται από εκροή
εγκεφαλονωτιαίου υγρού ή αιμορραγικού υγρού από τη μύτη ή τα αυτιά.
Πιθανά συμπτώματα: εμφανής κάκωση- τραύμα στο κεφάλι, έντονος πονοκέφαλος, εκροή
εγκεφαλονωτιαίου ή αιμορραγικού υγρού από τη μύτη ή τα αυτιά, έμετοι, διαταραχές
συνείδησης μέχρι και κώμα, ανισοκορία, στίγματα αίματος στα μάτια, διαταραχές σφυγμού,
επιπόλαιη αναπνοή, σπασμοί ή παραλύσεις, διαταραχές του λόγου.
• Ακινητοποιήστε το κεφάλι του θύματος με τις παλάμες σας (υποπτευθείτε πιθανή
κάκωση αυχένα). Ζητήστε από κάποιον να τοποθετήσει ρούχα στις δύο πλευρές του
αυχένα ή κατασκευάστε και τοποθετήστε πρόχειρο
κολάρο.
• Ελέγξτε εάν έχει αισθήσεις, ρωτώντας τον «είσαι
καλά;»
Εάν ΔΕΝ έχει αισθήσεις (δεν αντιδρά σε ερεθίσματα):
• Καλέστε ασθενοφόρο.
• Ανοίξτε τον αεραγωγό του θύματος
• Ελέγξτε την αναπνοή και την κυκλοφορία: εάν ΔΕΝ
αναπνέει, κάντε ΚΑΡΠΑ.
• Σκεπάστε το θύμα.
• ΠΡΟΣΟΧΗ! Μην εμποδίζετε την εκροή αίματος ή
εγκεφαλονωτιαίου υγρού. Μην επιχειρήσετε εσείς να μεταφέρετε το θύμα. Για τη
σωστή μεταφορά χρειάζονται εκπαιδευμένα άτομα.
Εάν έχει αισθήσεις:
• Ρωτήστε το θύμα και αξιολογήστε την κατάσταση.
• Κρατήστε το ζεστό - Ενθαρρύνετέ το.
• Ελέγξτε το επίπεδο συνείδησης κάθε 10 λεπτά. (Ο πάσχων απαντά στις ερωτήσεις;
Απαντά μόνο σε άμεσες ερωτήσεις; Απαντά με ασάφεια;. Δεν απαντά σε ερωτήσεις,
αλλά υπακούει σε κινητικές εντολές; Αντιδρά μόνο στον πόνο; Δεν αντιδρά
καθόλου;)
4
ΔΙΑΣΕΙΣΗ
Είναι μια κατάσταση διάχυτης, παροδικής εγκεφαλικής βλάβης. Περιγράφεται σαν
τράνταγμα του μυαλού.
Συμπτώματα: Σύντομη απώλεια συνείδησης, με επιπόλαιη αναπνοή, ωχρό πρόσωπο, δέρμα
κρύο και κολλώδες, σφυγμό γρήγορο και αδύνατο. Κατά την ανάνηψη μπορεί να υπάρχει
ζάλη, ναυτία ή έμετος και αστάθεια βάδισης. Όταν ξαναβρεί τις αισθήσεις του, το θύμα έχει
αμνησία των γεγονότων πριν ή μετά το ατύχημα και υπνηλία. ΠΡΟΣΟΧΗ! Αν η απώλεια
συνείδησης επιμένει πιθανότατα έχει δημιουργηθεί εγκεφαλικό αιμάτωμα.
• Ακινητοποιήστε το θύμα.
Εάν έχει τις αισθήσεις του:
• Ελέγχετε το επίπεδο ανταπόκρισης κάθε 10- 15 λεπτά, τις πρώτες 3 ώρες. Στο
διάστημα αυτό ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ να κοιμηθεί.
• Πηγαίνετε στο νοσοκομείο για περαιτέρω έλεγχο.
Εάν είναι αναίσθητο:
• Ακινητοποιήστε το κεφάλι του θύματος.
• Ανοίξτε τον αεραγωγό με την τεχνική της ώθησης της κάτω γνάθου.
• Καλέστε το 166.
• Διατηρήστε το θύμα ζεστό.
• Ελέγχετε αναπνοή και σφυγμό κάθε 10 λεπτά.
ΚΑΤΑΓΜΑ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ

Συμπτώματα: Πολύ έντονος πόνος, πιθανή εξωτερική παραμόρφωση. Αν το κάταγμα
συνοδεύεται από βλάβη του νωτιαίου μυελού: κατάργηση της αισθητικότητας και της
κινητικότητας (παραπληγία- τετραπληγία) κάτω από τη θέση της βλάβης, ή μη φυσιολογική
αίσθηση (κάψιμο, μούδιασμα), πιθανή ακράτεια.
• ΑΥΣΤΗΡΗ ακινησία κεφαλιού και σώματος.
• Κλήση ασθενοφόρου.
ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΕΣ
Με βάση τη θέση όπου συγκεντρώνεται το αίμα που χάνεται διακρίνονται σε εξωτερικές και
εσωτερικές, ενώ με βάση το είδος του αγγείου που έχει τραυματιστεί σε αρτηριακές, φλεβικές
και τριχοειδικές.
Συμπτώματα: δέρμα ψυχρό, υγρό, κολλώδες, ωχρότητα, εφίδρωση, δίψα, ανησυχία,
ταχυκαρδία με ασθενή σφυγμό, επιπόλαιη αναπνοή, πιθανή απώλεια αισθήσεων.
Πρώτες Βοήθειες Εξωτερικών αιμορραγιών:
• Χρησιμοποιείστε γάντια μιας χρήσεως.
• Καθαρίστε τα χώματα με άφθονο νερό (ή φυσιολογικό ορό).
• Πιέστε για 10- 15 λεπτά το σημείο που αιμορραγεί, με τα δάχτυλα ή
την παλάμη, πάνω από αποστειρωμένη γάζα ή καθαρό ύφασμα.
• Αν δεν μπορείτε να εφαρμόσετε άμεση πίεση (π.χ αν προέχει κάποιο
αντικείμενο) πιέστε από τις δύο πλευρές του
τραύματος.
• Ανυψώστε το μέλος πάνω από το επίπεδο της καρδιάς.
• Πιέστε την υπεύθυνη αρτηρία ( βραχιόνιο στο χέρι ή
μηριαία στο πόδι) για 15 λεπτά
ακόμη (έμμεση πίεση).
• Καλέστε ασθενοφόρο σε
περίπτωση καταπληξίας (shock).
• Ξαπλώστε τον πάσχοντα κάτω, αν η αιμορραγία είναι σοβαρή.
• Τοποθετήστε ελαστικό επίδεσμο.
5
ΡΙΝΟΡΡΑΓΙΑ
• Βάλτε το άτομο να καθίσει με το κεφάλι ελαφρώς
γερμένο μπροστά.
• Πιέστε τα μαλακά μόρια της μύτης για 10-15 λεπτά.
• Αν η αιμορραγία συνεχίζεται, πιέστε για 10 λεπτά
ακόμη.
• Αν η αιμορραγία δεν σταματά, φροντίστε για τη
μεταφορά στο νοσοκομείο.
ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ ΣΕ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ

ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ
• Καλέστε το 166.
• Τοποθετήστε το θύμα σε κατάλληλη θέση: ημικαθιστή, αν η αιμορραγία είναι σε
στήθος και κεφάλι, ύπτια με ελαφρώς ανυψωμένα τα πόδια, αν η αιμορραγία είναι
στην κοιλιά.
• Χαλαρώστε τα σφιχτά ρούχα του θύματος.
• Διατηρήστε το θύμα ζεστό.
• Διατηρήστε το θύμα ακίνητο.
• Τονώστε το ηθικό του.
• Ελέγχετε ζωτικά σημεία κάθε 10’.
• Αν σταματήσουν αναπνοή και σφυγμός, αρχίστε αμέσως ΚΑΡΠΑ.
ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ
Τα εγκαύματα μπορεί να προκληθούν από καυτό ή εξαιρετικά κρύο σώμα, από διαβρωτικές
ουσίες (χημικό έγκαυμα) και από ακτινοβολία (π.χ ηλιακό έγκαυμα). Το ηλεκτρικό ρεύμα
μπορεί επίσης να προκαλέσει θερμικό έγκαυμα.
Η βαρύτητα ενός εγκαύματος εξαρτάται από τους εξής παράγοντες:
1. Το βαθμό, δηλαδή το πόσο βαθύ είναι το έγκαυμα.
2. Την έκταση, δηλαδή τι επιφάνεια του σώματος καταλαμβάνει το έγκαυμα.
3. Την εντόπιση: πιο σοβαρά είναι τα εγκαύματα στο πρόσωπο, στο περίνεο και τα άκρα
των χεριών και των ποδιών.
4. Την ηλικία: παιδιά κάτω των 2 χρόνων και ενήλικες άνω των 60 χρόνων κινδυνεύουν
περισσότερο.
5. Την συνύπαρξη άλλων παθήσεων ή κακώσεων.
6. Την ύπαρξη εισπνευστικών εγκαυμάτων.
Βάθος των εγκαυμάτων:
6
• Αφαιρέστε όσα ρούχα δεν έχουν κολλήσει,
δαχτυλίδια και κοσμήματα.
• Δροσίστε γρήγορα το καμένο μέρος με
κρύο νερό ή βρεγμένες κομπρέσες, (όχι
πάγο) και για 10’.
• Στεγνώστε με καθαρό πανί και καλύψτε με
γάζα. Σε εκτεταμένο έγκαυμα, σκεπάζετε
με γάζες ή σεντόνι και μεταφέρετε το
θύμα στο νοσοκομείο.
• Αν υπάρχουν φυσαλίδες, ΜΗΝ τις
τρυπάτε. Αν κάποια είναι έτοιμη να
σπάσει, τρυπήστε στη βάση της με
Έκταση του αποστειρωμένη βελόνα.
εγκαύματος • Αν υπάρχει ανοιχτή φυσαλίδα βάλτε
αντισηπτικό, μια βαζελινούχο γάζα και μια
αποστειρωμένη γάζα.
Γενικές Οδηγίες:
• Δύο εγκαυματικές επιφάνειες δεν πρέπει να ακουμπούν μεταξύ τους.
• Δεν πιέζουμε την καμένη περιοχή, δεν αφαιρούμε το καμένο δέρμα.
• Δεν χρησιμοποιούμε βούτυρο, οδοντόκρεμα ή άλλα γιατροσόφια.
• Σε έγκαυμα από ηλεκτρισμό, σε χημικό έγκαυμα, σε 3ου βαθμού έγκαυμα ή 2ου
βαθμού εκτεταμένο, σε έγκαυμα προσώπου ή περινέου ΠΑΝΤΑ ζητάμε ιατρική
βοήθεια.
ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΖΕΣΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΡΥΟΥ
ΗΛΙΑΣΗ
Πρόκειται για διαταραχή που παρατηρείται σε άτομα που εκτίθενται υπερβολικά στον ήλιο.
Συμπτώματα: Πονοκέφαλος, ζάλη, ναυτία, έμετοι, ζεστό- ερυθρό- ξηρό δέρμα,
υπερπυρεξία, απώλεια αισθήσεων, σπασμοί.
• Μεταφέρετε τον πάσχοντα σε σκιερό μέρος και τοποθετήστε τον σε ημικαθιστή
θέση.
• Αφαιρέστε τα ρούχα του.
• Τοποθετήστε υγρές –κρύες κομπρέσες στο
κεφάλι, το μέτωπο, τις μασχάλες και τη
βουβωνική περιοχή για να τον δροσίσετε.
• Αν έχει τις αισθήσεις του, δώστε του να
πιει δροσερό νερό.
ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑ
Η θερμοπληξία προκαλείται από την έκθεση του ατόμου σε υψηλές θερμοκρασίες και την
αδυναμία αποβολής θερμότητας από το σώμα του.
Συμπτώματα: Πονοκέφαλος, ίλιγγος, ζάλη, ναυτία, έμετοι, δυσφορία, αδυναμία, ζεστό-
ερυθρό- ξηρό δέρμα, υπερπυρεξία (θ > 41 οC), απώλεια αισθήσεων, σφυγμός γρήγορος και
έντονος, σπασμοί, οπτικές διαταραχές, ΔΕΝ υπάρχει ΕΦΙΔΡΩΣΗ.
• Μεταφέρετε τον πάσχοντα σε σκιερό μέρος και αφαιρέστε τα ρούχα του.
• Αν έχει τις αισθήσεις του και δεν κάνει εμετούς, τοποθετήστε τον σε ημικαθιστή
θέση και δώστε του κρύο νερό, γουλιά- γουλιά.
• Τυλίξτε τον με ένα κρύο, βρεγμένο σεντόνι.
• Δημιουργήστε ρεύμα αέρα με περιοδικό ή ανεμιστήρα ή μεταφέρετε τον πάσχοντα σε
χώρο με κλιματισμό.
7
• Εάν βρίσκεται σε κώμα, τοποθετήστε τον σε θέση ανάνηψης και καλέστε
ασθενοφόρο.
ΥΠΟΘΕΡΜΙΑ
Υποθερμία εκδηλώνεται όταν η θερμοκρασία του σώματος πέσει κάτω από τους 35 οC.
Συμπτώματα: αίσθημα φοβερού κρύου, αδυναμία, ζάλη, ρίγος, αδυναμία κίνησης, δέρμα
ωχρό και στη συνέχεια κυανωτικό (μπλε), καρδιακές αρρυθμίες στους 29,5 οC, κώμα στους
29 οC, θάνατος στους 25 οC.
• Τυλίξτε το σώμα, το κεφάλι και το λαιμό με μάλλινα ρούχα. Αν τα ρούχα του
θύματος είναι βρεγμένα, αφαιρέστε τα πρώτα, φορέστε του στεγνά και μετά
σκεπάστε τον.
• Μεταφέρετε το θύμα σε θερμό περιβάλλον.
• Δώστε του να πιει θερμά, γλυκά ροφήματα (π.χ ζεστή σοκολάτα).
• Αν έχει τις αισθήσεις του, ελέγξτε αναπνοή και αν υπάρχει τοποθετήστε σε θέση
ανάνηψης. Ελέγχετε κάθε 10’.
• Σε περίπτωση παύσης της αναπνοής, αρχίστε ΚΑΡΠΑ.
ΗΛΕΚΤΡΟΠΛΗΞΙΑ
Ηλεκτροπληξία είναι το αποτέλεσμα της διόδου ηλεκτρικού ρεύματος από το
ανθρώπινο σώμα. Για να πάθει κανείς ηλεκτροπληξία, πρέπει το ρεύμα να βρει
είσοδο και έξοδο στο σώμα του, δηλαδή να δημιουργηθεί κλειστό κύκλωμα.
Καλοί αγωγοί του ηλεκτρισμού: το ανθρώπινο σώμα αποτελεί καλό αγωγό
γιατί επιτρέπει τη δίοδο του ρεύματος. Άλλοι καλοί αγωγοί είναι: το σώμα
των ζώων, το νερό, τα μέταλλα και το έδαφος.
Οι κακοί αγωγοί ή μονωτές μπλοκάρουν την είσοδο του ηλεκτρισμού.
Κακοί αγωγοί είναι: στεγνό ξύλο, πλαστικά, ελαστικά, χαρτί, γυαλί,
μάλλινα, καουτσούκ.
Συμπτώματα: τοπικό έγκαυμα, εκτίναξη, εμβοές, μούδιασμα, ίλιγγος,
οίδημα. Σε πιο βαριές καταστάσεις, ταχυκαρδία, αρρυθμία, ανακοπή, ασφυξία ,άπνοια,
σπασμοί, shock.
• Αναθέστε σε κάποιον να καλέσει ασθενοφόρο.
• Κατεβάστε το γενικό διακόπτη- μην ακουμπάτε το θύμα ώσπου να βεβαιωθείτε ότι
δεν έρχεται πια σε επαφή με το ρεύμα.
• Εάν δεν βρείτε το γενικό διακόπτη, χρησιμοποιήστε έναν μεγάλο, στεγνό κακό
αγωγό (σκουπόξυλο, καρέκλα) για να απομακρύνετε το θύμα από την πηγή του
ρεύματος.
Αφού διακοπεί η επαφή του θύματος με το ρεύμα:
• Ελέγξτε τις αισθήσεις του.
• Ελέγξτε αναπνοή. Αν δεν αναπνέει, αρχίστε ΚΑΡΠΑ. Αν αναπνέει, τοποθετήστε σε
θέση ανάνηψης και ελέγχετε συχνά, ώσπου να φτάσει το ασθενοφόρο.
• Περιποιηθείτε τα εγκαύματα, αν υπάρχουν.
Ειδικές οδηγίες:
• Όταν το θύμα έχει κολλήσει στον αγωγό, πρέπει να διακοπεί η παροχή του ρεύματος
για να ελευθερωθεί.
• Αν η ηλεκτροπληξία οφείλεται σε επαφή με ρεύμα υψηλής τάσης (καλώδια ΔΕΗ) και
το θύμα έχει επιζήσει, καλούμε τη ΔΕΗ να διακόψει το ρεύμα και μετά πλησιάζουμε
το θύμα, για να δώσουμε πρώτες βοήθειες.
8
ΚΕΡΑΥΝΟΠΛΗΞΙΑ
Κεραυνός είναι το φυσικό φαινόμενο κατά το οποίο γίνεται διοχέτευση
φυσικού ρεύματος από ένα νέφος, στο έδαφος.
Η κεραυνοπληξία είναι μορφή ηλεκτροπληξίας, αλλά με πολύ πιο βαριά
συμπτώματα.
Συμπτώματα: Βαριά εγκαύματα, μέχρι και απανθράκωση, ίλιγγος, πονοκέφαλος, παροδική
τύφλωση, αιμορραγία, τραύματα από την εκτίναξη του κεραυνού, shock, ακαριαίος θάνατος.
• Απομακρύνετε γρήγορα το θύμα από το σημείο που έπεσε ο κεραυνός, γιατί στο ίδιο
σημείο μπορεί να πέσουν κι άλλοι κεραυνοί.
• Ελέγξτε ζωτικά σημεία και αν χρειαστεί προχωρήστε σε ΚΑΡΠΑ.
• Μεταφέρετε γρήγορα στο νοσοκομείο.
ΔΗΓΜΑΤΑ (ΔΑΓΚΩΜΑΤΑ- ΤΣΙΜΠΗΜΑΤΑ)
ΔΑΓΚΩΜΑ ΣΚΥΛΟΥ
• Περιποιηθείτε το τραύμα. πλύνετε πολύ καλά με σαπούνι
και νερό και επαλείψτε με αντισηπτικό.
• Πηγαίνετε στο γιατρό για λήψη προφυλακτικών μέτρων
για τον τέτανο (αντιτετανικός ορός σε μη εμβολιασμένους)
• Παρακολουθήστε το ζώο για 10- 15 ημέρες και αν είναι
δυνατό πηγαίνετέ το στον κτηνίατρο για εξέταση.
• Αντιλυσσική θεραπεία είναι δυνατό να χρειαστεί:
1. όταν το ζώο είναι αδέσποτο ή έχει χαθεί.
2. όταν το δάγκωμα είναι κοντά στον τράχηλο.
3. Εφόσον το ζώο εμφανίσει συμπτώματα λύσσας.
ΔΗΓΜΑ ΣΚΟΡΠΙΟΥ
Συμπτώματα: Τοπικά καυστικός πόνος, οίδημα, ερυθρότητα, ανησυχία, σιελόρροια, ναυτία,
έμετος, μούδιασμα, διπλωπία, πιθανοί σπασμοί, αναπνευστική ανεπάρκεια.
• Τοποθετήστε το δαγκωμένο μέλος ακίνητο και σε χαμηλότερο επίπεδο από την
καρδιά.
• Πλύνετε και καθαρίστε το τραύμα.
• Επαλείψτε με αντιισταμινική αλοιφή.
• Τοποθετήστε ψυχρό επίθεμα τοπικά για 10’.
• Δώστε άφθονα ξινά υγρά (χυμό φρέσκου λεμονιού)
• Δώστε αντιφλεγμονώδη, για τον πόνο και τη φλεγμονή.
• Μεταφέρετε στο νοσοκομείο εάν ο πόνος είναι έντονος ή
αναπτυχτούν συμπτώματα αλλεργίας.
ΔΗΓΜΑ ΦΙΔΙΟΥ
Συμπτώματα:
1. Άμεσα, τοπικά: πόνος, ερυθρότητα, οίδημα
2. Γενικά (μετά από 30-120’): Μεταλλική γεύση, εφίδρωση,
πυρετός, πονοκέφαλος, ζάλη, ναυτία, αδυναμία, ανησυχία, ταχυκαρδία ή
βραδυκαρδία, υπόταση, κώμα, θάνατος.
9
• Περιορίστε την κυκλοφορία του αίματος με ακινησία του θύματος και καθησυχασμό.
Δέστε πλατύ αιμοστατικό επίδεσμο 5cm πάνω από το τραύμα, τόσο σφιχτά ώστε να
σταματά μόνο η φλεβική κυκλοφορία. Χαλαρώνετε τον επίδεσμο κάθε 15’.
• Καθαρίστε το τραύμα με νερό και σαπούνι, χωρίς να τρίβετε την πληγή.
• Ακινητοποιήστε το τραυματισμένο μέλος, χαμηλότερα από το επίπεδο της καρδιάς.
• Φροντίστε για τη γρήγορη μεταφορά στο νοσοκομείο.
Μη δηλητηριώδες φίδι Δηλητηριώδες φίδι
ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΝΤΑΙ:
• Το κόψιμο του τραύματος.
• Το ρούφηγμα με το στόμα.
• Η χορήγηση οινοπνευματωδών.
ΔΗΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΜΕΔΟΥΣΕΣ (ΤΣΟΥΧΤΡΕΣ)

Συμπτώματα: καυστικός πόνος, κνησμός και σπάνια έμετος, πονοκέφαλος,
δύσπνοια.
• Αδρανοποιήστε το δηλητήριο με ξίδι ή θαλασσινό νερό.
• Ρίξτε ταλκ πάνω στο δέρμα και σκουπήστε απαλά με ύφασμα.
• Επαλείψτε αντιισταμινική αλοιφή ή εφαρμόστε κρύο επίθεμα.
• Άμεση μεταφορά στο νοσοκομείο, αν εμφανιστούν σημεία αλλεργίας.
ΔΗΓΜΑΤΑ ΕΝΤΟΜΩΝ
• Αφαιρέστε το κεντρί με λαβίδα ή
τσιμπιδάκι.
• Τοποθετήστε ψυχρά επιθέματα.
• Επαλείψτε με αντιισταμινική αλοιφή.
• Άμεση μεταφορά στο νοσοκομείο, αν
εμφανιστούν σημεία αλλεργίας.
ΑΛΛΕΡΓΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ -
ΑΝΑΦΥΛΑΚΤΙΚΟ SHOCK
Αλλεργία ονομάζουμε την υπερβολική, δυσάρεστη αντίδραση του οργανισμού προς ξένη
ουσία που δεν θεωρείται γενικά επικίνδυνη (αλλεργιογόνο) η οποία έχει ως αποτέλεσμα
φλεγμονή των ιστών και δυσλειτουργία του οργανισμού. Στις αλλεργικές παθήσεις
περιλαμβάνεται ένα ευρύ φάσμα νόσων: αλλεργική ρινίτιδα, αλλεργικό άσθμα, κνίδωση και
αγγειοοίδημα, αλλεργία σε δήγματα εντόμων, τροφές, ορούς και φάρμακα.
Πιθανά Συμπτώματα: εξάνθημα, κνησμός, δακρύρροια, οίδημα βλεφάρων, έμετος,
διάρροια, κοιλιακός πόνος, άσθμα, οίδημα λάρυγγα, αναφυλακτικό shock (σοβαρή,
γενικευμένη αντίδραση)
10
• Διακοπή του φαρμάκου ή της τροφής που προκάλεσε την αλλεργία.
• Αν η αλλεργία προκλήθηκε από δήγμα εντόμου ή επαφή με φυτό, πλύσιμο της
περιοχής με νερό και σαπούνι.
• Χορήγηση αντιισταμινικών .
• Ανακούφιση του κνησμού με επάλειψη ταλκ ή ξιδόνερου (σε αναλογία νερού- ξιδιού
2/1)
Αν η αντίδραση είναι γενικευμένη (αναφυλακτικό shock), απαιτείται:
• ΑΜΕΣΗ μεταφορά στο νοσοκομείο, γιατί απειλείται η ζωή του θύματος.
• Διατήρηση ανοιχτών αεραγωγών.
• Συχνός έλεγχος των ζωτικών σημείων και έναρξη ΚΑΡΠΑ αν χρειαστεί.
ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΙΣ
Δηλητηρίαση είναι το αποτέλεσμα της εισόδου τοξικών ουσιών στον οργανισμό (από το
δέρμα, το αναπνευστικό, το πεπτικό, με ένεση κ.α).
ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΠΤΙΚΟ- ΑΠΟΡΡΟΦΩΜΕΝΑ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑ:

Πιθανά Συμπτώματα: πόνος στο στομάχι, ναυτία, έμετος, διάρροια, ζάλη, πυρετός,
ωχρότητα και αργότερα shock,σπασμοί, κώμα.
• Λάβετε πληροφορίες από το θύμα ή το περιβάλλον του για το είδος του δηλητηρίου,
την ποσότητα που έλαβε και το χρόνο που πέρασε από τη λήψη.
• Καλέστε το κέντρο δηλητηριάσεων (210- 7793777) και ακολουθήστε τις οδηγίες του.
• Εφόσον το θύμα έχει τις αισθήσεις του, προκαλέστε εμετό χορηγώντας ειδικό σιρόπι
(ipecavom) ή με το δάχτυλο, ερεθίζοντας το ρινοφάρυγγα αν δεν προκληθεί εμετός,
επιβάλλεται η μεταφορά στο νοσοκομείο για πλύση στομάχου.
• Αφού προκληθεί εμετός, αδρανοποιήστε το υπόλοιπο δηλητήριο χορηγώντας ενεργό
άνθρακα (1gr ανά kg βάρους σώματος).
• Για επιπλέον αντιμετώπιση, μεταφέρετε το θύμα στο νοσοκομείο.
ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΠΤΙΚΟ- ΚΑΥΣΤΙΚΑ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑ:

Καυστικά δηλητήρια είναι: αμμωνία, λευκαντικά, απορρυπαντικά, καθαριστικά φούρνων
και μετάλλων, ασβέστης, παρκετίνες, βενζίνη, πετρέλαιο, νέφτι, διαλυτικό λαδομπογιάς κ.α.
Πιθανά Συμπτώματα: πληγές στα χείλη και το στόμα, αίσθημα καύσου, έντονος πόνος,
οίδημα γλωττίδας, εικόνα shock.
• ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η πρόκληση εμετού.
• Δώστε κρύο νερό ή γάλα γουλιά- γουλιά, για να αραιωθεί η καυστική ουσία.
• Αντιμετωπίστε το shock, τοποθετήστε σε θέση ανάνηψης.
ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ:

Επικίνδυνα αέρια είναι: η αμμωνία, το διοξείδιο του άνθρακα, το μονοξείδιο του άνθρακα,
το υγραέριο, το υδρόθειο, το υδροκυάνιο, οι νιτρώδεις ατμοί.
Τα αέρια αυτά όταν εισπνέονται ερεθίζουν τον αναπνευστικό βλεννογόνο, προκαλώντας
κυψελιδικό οίδημα και ασφυξία.
• Καλέστε βοήθεια.
• Καλύψτε την μύτη και το στόμα σας πριν εισέλθετε στο χώρο όπου βρίσκεται το
θύμα και μεταφέρετέ το σε καθαρό αέρα..
• Ελέγξτε τα ζωτικά σημεία του θύματος. Αν δεν έχει αναπνοή ή σφυγμό εφαρμόστε
ΚΑΡΠΑ.
• Φροντίστε για την άμεση μεταφορά του θύματος σε νοσοκομείο και για την
υποστήριξη των ζωτικών λειτουργιών του.
11
ΔΗΛΗΤΗΡΙΑ ΕΙΣΕΡΧΟΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΟ ΔΕΡΜΑ:
Τέτοια είναι: εντομοκτόνα, ζιζανιοκτόνα, τρωκτικοκτόνα, φυτοφάρμακα.
Πιθανά συμπτώματα: ζάλη, ναυτία, πονοκέφαλος, θόλωση της όρασης, βραδυκαρδία, μύση
της κόρης του οφθαλμού, κωλικοειδή κοιλιακά άλγη, εφίδρωση. Σε πιο σοβαρές
δηλητηριάσεις παρατηρείται: μυϊκή αδυναμία, παραλύσεις, σπασμοί, θάνατος.
• Αφαιρέστε τα ρούχα που έχουν βραχεί από το δηλητήριο.
• Καθαρίστε πολύ καλά το δέρμα με νερό και σαπούνι.
ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ ΑΠΟ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑ (ΟΞΕΙΑ ΜΕΘΗ):
Πιθανά συμπτώματα: Έντονη μυρωδιά οινοπνεύματος, αναψοκοκκινισμένο πρόσωπο,

θορυβώδης αναπνοή, έντονος σφυγμός, υπνηλία, δυσαρθρία, διπλωπία, αστάθεια βάδισης,
αδυναμία ελέγχου συμπεριφοράς, υπογλυκαιμία, υποθερμία, απώλεια αισθήσεων, σπασμοί,
κώμα.
• Ελέγξτε τον επίπεδο συνείδησης του πάσχοντος. Τραντάξτε ήπια τους ώμους του και
μιλήστε του δυνατά και καθαρά για να δείτε αν αντιδρά.
• Αν είναι αναίσθητος, ανοίξτε τους αεραγωγούς, ελέγξτε ζωτικά σημεία και αν δεν
έχει αναπνοή ή σφυγμό ξεκινήστε ΚΑΡΠΑ. Τοποθετήστε τον σε θέση ανάνηψης και
καλέστε ασθενοφόρο.
• Αν έχει τις αισθήσεις του, προκαλέστε εμετό.
• Χορηγήστε γλυκά ροφήματα, για τον προστατέψετε από την υπογλυκαιμία.
• Διατηρήστε τον πάσχοντα ζεστό. Σκεπάστε τον με μια κουβέρτα ή ένα σακάκι.
ΤΡΟΦΙΚΗ
ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ:
Προκαλείται από την
κατανάλωση φυτικών ή
ζωικών τροφών που από
τη φύση τους είναι
δηλητηριώδεις
(μανιτάρια, οστρακοειδή,
πικραμύγδαλα κ.α.) ή
αλλοιωμένων τροφών
λόγω κακής συντήρησης.
Πιθανά συμπτώματα:
ναυτία, έμετος, κοιλιακός
πόνος, διάρροια, πυρετός,
αφυδάτωση, shock.
• Αν ο πάσχων είναι αναίσθητος, ελέγξτε τους αεραγωγούς, την αναπνοή και το
σφυγμό. Να είστε έτοιμοι για ΚΑΡΠΑ, αν χρειαστεί. Τοποθετήστε τον σε θέση
ανάνηψης (μπορεί να κάνει εμετό).
• Προσπαθήστε να προσδιορίσετε το δηλητηριώδες φυτό ή την αλλοιωμένη τροφή που
καταναλώθηκε και ενημερώστε το γιατρό.
• Αντιμετωπίστε την αφυδάτωση χορηγώντας τσάι με λεμόνι ή αναψυκτικό τύπου cola
αφού το ανακινήσετε για να φύγει το ανθρακικό.
• Αντιμετωπίστε τη διάρροια με τροφές όπως ρύζι λαπά, φρυγανιά, βρασμένη πατάτα,
κομπόστα μήλο.
• Αν η κατάσταση χειροτερεύει, πηγαίνετε στο νοσοκομείο.
12
ΠΑΙΔΙΚΟΙ ΠΥΡΕΤΙΚΟΙ ΣΠΑΣΜΟΙ:
Πρόκειται για σπασμούς που εμφανίζονται σε παιδιά 6 μηνών με 6 χρονών που έχουν πυρετό
πάνω από 38 οC και θετικό οικογενειακό ιστορικό για πυρετικούς σπασμούς. Εμφανίζεται
έως ένα επεισόδιο το 24ωρο και δεν αφήνουν νευρολογικές βλάβες. ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ
ΕΠΙΛΗΨΙΑ.
Πιθανά συμπτώματα: υψηλός πυρετός (> 38 οC), κόκκινο πρόσωπο, εφίδρωση, μικρές
συσπάσεις των μυών του προσώπου και των άκρων, στροφή των οφθαλμών, δυσκαμψία-
οπισθότονος, τονικοκλονικοί σπασμοί, έμετος.
Κατά τη φάση των σπασμών:
• Μην αγγίζετε το παιδί.
• Προστατεύστε το να μην πέσει ή τραυματιστεί.
Όταν οι σπασμοί σταματήσουν:
• Ανοίξτε τους αεραγωγούς.
• Τοποθετήστε το σε θέση ανάνηψης.
• Δροσίστε το κεφάλι και το σώμα με δροσερές κομπρέσες.
• Πηγαίνετε στο νοσοκομείο.
ΜΙΚΡΗ ΕΠΙΛΗΨΙΑ (PETIT MAL):

Συμπτώματα: Το άτομο δείχνει αφηρημένο, κοιτάζει με βλέμμα απλανές, κάνει
αυτοματισμούς (κινήσεις μάσησης, δάγκωμα χειλιών, απασχόληση με τα ρούχα του),
παρουσιάζει αμνησία. Μπορεί να ακολουθήσει κρίση Μεγάλης Επιληψίας.
• Απομακρύνετε αντικείμενα που μπορεί να τον τραυματίσουν.
• Μιλήστε του ήρεμα και ενθαρρυντικά.
• Μείνετε μαζί του ώσπου να συνέλθει τελείως (είναι πιθανό να ακολουθήσει κρίση
μεγάλης επιληψίας).
• Αν πρόκειται για παιδί ενημερώστε τους γονείς και το γιατρό του.
ΜΕΓΑΛΗ ΕΠΙΛΗΨΙΑ (GRAND MAL):

Συμπτώματα: Ξαφνική απώλεια αισθήσεων, το άτομο πέφτει κάτω βγάζοντας μια παράξενη
κραυγή. Ακολουθεί η τονική φάση, για 10 sec, όπου συσπώνται οι μυς του ατόμου (αγκώνες
σε κάμψη, σφιγμένες γροθιές, σφιχτά δόντια, κυανά χείλη). Ακολουθεί η κλονική φάση για 1-
2’, με εναλλαγές χαλάρωσης και σύσπασης των μυών των άκρων και του προσώπου και
πιθανή απώλεια ούρων και κοπράνων. Στη συνέχεια το θύμα ηρεμεί και παραμένει για 10’
αναίσθητο. Όταν συνέλθει είναι σε σύγχυση, με ναυτία και εμέτους για 1 ώρα περίπου. Δεν
θυμάται την κρίση.
• Προσπαθήστε να στηρίξετε το θύμα όταν πέφτει και ξαπλώστε το προσεκτικά.
• Βάλτε κάτι κάτω από το κεφάλι, ώστε να μην τραυματιστεί.
• Χαλαρώστε τα σφιχτά ρούχα.
• Απομακρύνετε από γύρω του αντικείμενα που μπορεί να τον τραυματίσουν.
• Αν η κρίση συμβεί σε δημόσιο χώρο, απομακρύνετε τους περίεργους που έχουν
συγκεντρωθεί.
• Όταν η κρίση ολοκληρωθεί, ανοίξτε τους αεραγωγούς και τοποθετήστε τον πάσχοντα
σε θέση ανάνηψης. Ελέγξτε ζωτικά σημεία (αναπνοή, σφυγμό) και αν χρειαστεί
εφαρμόστε ΚΑΡΠΑ.
• Μείνετε μαζί του μέχρι να συνέλθει τελείως.
13
ΑΓΓΕΙΑΚΟ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ:
Πιθανά Συμπτώματα: Ξαφνικός δυνατός πονοκέφαλος, ερυθρό πρόσωπο, σύγχυση,
απώλεια αισθήσεων, αδυναμία ή παράλυση στη μια πλευρά του σώματος άνισες κόρες,
απώλεια ούρων και κοπράνων. Τα μεγάλα επεισόδια μπορεί να είναι θανατηφόρα.
• Αν το θύμα είναι αναίσθητο, ανοίξτε τους αεραγωγούς, ελέγξτε ζωτικά σημεία και
εφαρμόστε ΚΑΡΠΑ αν χρειαστεί. Τοποθετήστε σε θέση ανάνηψης και
παρακολουθήστε αναπνοή και σφυγμό ανά 10’.
• Αν το θύμα έχει τις αισθήσεις του, ξαπλώστε το με το κεφάλι και τους ώμους
υπερυψωμένους.
ΞΕΝΑ ΣΩΜΑΤΑ:
Ο όρος «ξένο σώμα» αναφέρεται σε κάθε αντικείμενο εξωγενούς προέλευσης που εισέρχεται
στο σώμα από κάποιο τραύμα του δέρματος ή από μια φυσιολογική οπή του σώματος όπως
το μάτι, το αυτί και η μύτη.
ΞΕΝΑ ΣΩΜΑΤΑ ΣΤΟ ΔΕΡΜΑ:
• Μικρά ξένα σώματα χαλαρά μέσα στο δέρμα ή τους υποκείμενους ιστούς
αφαιρούνται με τη βοήθεια μιας αποστειρωμένης γάζας ή λαβίδας.
• Ξένα σώματα βαθιά σφηνωμένα μέσα στο τραύμα ΔΕΝ πρέπει να αφαιρούνται γιατί
η μετακίνησή τους μπορεί να προκαλέσει μεγάλη αιμορραγία και κακώσεις των
ιστών. Στην περίπτωση αυτή ακινητοποιούνται με πολλές γάζες και πανιά που
τοποθετούμε δεξιά και αριστερά τους και σταθεροποιούνται με ελαστικό επίδεσμο.
Αφαιρούνται αργότερα από το γιατρό.
ΞΕΝΑ ΣΩΜΑΤΑ ΣΤΟ ΜΑΤΙ:

Συμπτώματα: πόνος ή τσούξιμο με την κίνηση των βλεφάρων, κοκκίνισμα, δακρύρροια και
περιορισμός της όρασης, ευαισθησία στο φως.
• Ανοίξτε καλά τα βλέφαρα και αν το εντοπίσετε το αφαιρείτε με
την άκρη ενός καθαρού μαντηλιού.
• Γυρίστε το κεφάλι προς το πλάι του πάσχοντος ματιού και πλύνετε
με άφθονο χλιαρό νερό.
• Αν δεν μπορέσετε να αφαιρέσετε το ξένο σώμα ή αν πρόκειται για
καυστική ουσία, ζητήστε και ιατρική βοήθεια.
• Εάν πρόκειται για σφηνωμένο ξένο σώμα, ΜΗΝ επιχειρήσετε να το βγάλετε.
Σκεπάστε και τα δύο μάτια με γάζα και πηγαίνετε στο νοσοκομείο.
ΞΕΝΑ ΣΩΜΑΤΑ ΣΤΗ ΜΥΤΗ:

• Διατηρήστε τον πάσχοντα ήρεμο και ζητήστε του να αναπνέει από το στόμα.
• Προσπαθήστε να προκαλέσετε φτάρνισμα: δώστε του να μυρίσει πιπέρι.
• Αν δεν τα καταφέρετε, ή αν το σώμα είναι μεγάλο και βαθιά σφηνωμένο, ζητήστε τη
βοήθεια ειδικού ιατρού (ΩΡΛ).
ΞΕΝΑ ΣΩΜΑΤΑ ΣΤΟ ΑΥΤΙ:

Συμπτώματα: πόνος στο αυτί, βουητά, πονοκέφαλος, μειωμένη ακοή στην πάσχουσα
πλευρά.
• Ηρεμήστε τον πάσχοντα.
• Ρίξτε με μια σύριγγα, από την οποία έχετε αφαιρέσει την βελόνα, χλιαρό νερό στο
αυτί, για να παρασύρει το σώμα έξω.
• Ζητήστε τη βοήθεια ειδικού ιατρού (ΩΡΛ).
14
ΚΑΤΑΠΟΣΗ ΞΕΝΩΝ ΣΩΜΑΤΩΝ:
• Παρακολουθήστε τις κενώσεις για 2-3 ημέρες, ώστε να βεβαιωθείτε ότι το ξένο σώμα
αποβλήθηκε.
• Βοηθήστε την κένωση με σαλάτες, φρούτα, όσπρια και πολλά υγρά.
• Αν στο παραπάνω διάστημα το ξένο σώμα δεν αποβληθεί, φροντίστε για τη
μεταφορά στο νοσοκομείο.
ΠΡΟΣΟΧΗ!! Σε περίπτωση κατάποσης αιχμηρών αντικειμένων όπως καρφίτσες, καρφιά,
γυαλιά, μπορεί να τραυματιστεί ο γαστρεντερικός σωλήνας και απαιτείται άμεση μεταφορά
στο νοσοκομείο.
ΞΕΝΟ ΣΩΜΑ ΣΤΟ ΛΑΡΥΓΓΑ- ΠΝΙΓΜΟΝΗ:

Συνήθως συμβαίνει σε παιδιά και ενήλικες, κατά τη διάρκεια του φαγητού. Αποτελεί
επείγουσα κατάσταση, καθώς το τμήμα της τροφής αποφράσσει τους αεραγωγούς
περιορίζοντας ή κάνοντας αδύνατη την αναπνοή.
Αν το θύμα έχει τις αισθήσεις του:
• Ηρεμούμε το θύμα και το παροτρύνουμε να βήχει συνεχώς
ώσπου να βγει το ξένο σώμα. Ο βήχας είναι το πιο
αποτελεσματικό μέτρο.
• Αν το θύμα δεν μπορεί να μιλήσει ή να βήξει αποτελεσματικά ή
με δυσκολία αναπνέει, τότε γυρνάμε το θύμα προς τα μπρος και δίνουμε 5 δυνατά
χτυπήματα με τις παλάμες ανοιχτές ανάμεσα στις ωμοπλάτες, με φορά προς τα έξω
και όχι κάθετη, όπως φαίνεται στο σχήμα.
• Εάν δεν βγει, κάνουμε 5 κοιλιακές πιέσεις – ωθήσεις (χειρισμός
Heimlich): ακουμπώντας το σώμα μας στην πλάτη του θύματος,
περνάμε τα χέρια μας στην κοιλιακή του χώρα. Με το ένα χέρι σε
γροθιά και το άλλο από πάνω, στην περιοχή κάτω από το στέρνο,
κάμπτουμε απότομα τους αγκώνες μας προς τα μέσα και πάνω. Με τον
τρόπο αυτό, το ξένο σώμα πετάγεται έξω.
• Εάν δεν βγει, επαναλαμβάνουμε κύκλους 5 χτυπημάτων στην πλάτη-
5 κοιλιακών ωθήσεων, ώσπου να
βγει το ξένο σώμα.
• Εάν το θύμα είναι μόνο του εκτελεί το χειρισμό
Heimlich στον εαυτό του, με την πλάτη του να
ακουμπά στον τοίχο, ή πιέζει την κοιλιά του
στην πλάτη μιας καρέκλας ή σε άλλο
αντικείμενο.
• Εάν δεν καταφέρουμε να αφαιρέσουμε το ξένο
σώμα, καλούμε ασθενοφόρο.
Αν το θύμα είναι αναίσθητο:
• Εφαρμόστε αμέσως ΚΑΡΠΑ και καλέστε ασθενοφόρο.
Αν το θύμα είναι βρέφος 1-12 μηνών:
• Ακουμπάμε το βρέφος στο ένα αντιβράχιο, μπρούμυτα, ενώ
στηρίζουμε το κεφάλι του και το κρατάμε σε χαμηλότερο
επίπεδο από το σώμα του. Με το ελεύθερο χέρι δίνουμε 5
χτυπήματα στην πλάτη και στην συνέχεια πιάνουμε τη ράχη
του, με την παλάμη στο κεφάλι, σαν σάντουιτς και γυρνάμε
το βρέφος ανάσκελα.
• Κοιτάμε στο στόμα του μήπως έχει βγει το ξένο σώμα και αν
όχι κάνουμε 5 στερνικές πιέσεις, στη θέση των θωρακικών
συμπιέσεων αναζωογόνησης. Οι κύκλοι συνεχίζονται, ώσπου να βγει το ξένο σώμα.
• Αν το βρέφος χάσει τις αισθήσεις του, κάνουμε ΚΑΡΠΑ και καλούμε ασθενοφόρο.
15
ΛΙΠΟΘΥΜΙΑ:
Λιποθυμία είναι η σύντομη απώλεια των αισθήσεων, που οφείλεται σε παροδική μείωση της
αιματικής ροής στον εγκέφαλο. Συνήθως η ανάνηψη είναι γρήγορη και πλήρης.
Πιθανά Συμπτώματα: Λίγο πριν λιποθυμήσει, το άτομο αισθάνεται ζάλη, ναυτία, βουητά,
διπλωπία και κρύους ιδρώτες. Κατά την λιποθυμία παρατηρείται: σύντομη απώλεια των
αισθήσεων και πτώση του ατόμου στο έδαφος, αργός, αδύναμος σφυγμός, χαμηλή πίεση,
ωχρότητα προσώπου και κρύο, ιδρωμένο δέρμα.
• Ξαπλώστε τον πάσχοντα και κρατήστε
τα πόδια του ψηλά.
• Γυρίστε το κεφάλι του στο πλάι.
• Βεβαιωθείτε ότι εισπνέει αρκετό καθαρό
αέρα- ανοίξτε ένα παράθυρο, αν χρειαστεί.
• Ελέγξτε την αναπνοή και το σφυγμό.
• Όταν ξαναβρεί τις αισθήσεις του, καθησυχάστε τον, δώστε του να πιει ζαχαρούχο
υγρό και ΜΗΝ τον αφήσετε να σηκωθεί αμέσως (ή βοηθήστε τον να καθίσει
κάπου).
• Φροντίστε τυχόν τραύμα που προκλήθηκε από την πτώση.
ΚΑΤΑΠΛΗΞΙΑ (SHOCK):
Καταπληξία είναι μια πολύ σοβαρή κατάσταση, όπου μειώνεται η ροή αίματος στους ιστούς,
με αποτέλεσμα να μην παρέχεται ικανοποιητικό ποσό οξυγόνου και θρεπτικών ουσιών στα
κύτταρα και να βλάπτεται ο μεταβολισμός τους. Μορφές shock: καρδιογενές, σηπτικό,
ολιγαιμικό, νευρογενές και αλλεργικό.
Πιθανά Συμπτώματα: Ανησυχία, νευρικότητα, αδύνατος, ταχύς σφυγμός, κρύο και υγρό
δέρμα, εφίδρωση, ωχρότητα και αργότερα κυάνωση, επιπόλαιη ή ταχεία ή ακανόνιστη
αναπνοή, δίψα, ναυτία, διασταλμένες κόρες ματιών, βαθμιαία πτώση της πίεσης, πιθανή
απώλεια συνείδησης.
• Διατηρήστε ανοιχτούς αεραγωγούς.
• Θέστε υπό έλεγχο τις εμφανείς αιτίες, όπως ανοιχτές αιμορραγίες.
• Ξαπλώστε τον πάσχοντα και ανυψώστε τα πόδια του.
• Τυλίξτε τον πάσχοντα με μια κουβέρτα.
• Ελέγξτε σφυγμό και αναπνοή.
• Φροντίστε για την άμεση μεταφορά στο νοσοκομείο.
ΕΜΦΡΑΓΜΑ (ΟΞΥ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΤΟΥ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΥ):

Έμφραγμα είναι η νέκρωση του μυοκαρδίου που προκαλείται από θρόμβωση, εμβολή ή
έντονο σπασμό των στεφανιαίων αγγείων.
Πιθανά Συμπτώματα: Έντονος, συσφικτικός, οπισθοστερνικός πόνος που μπορεί να
αντανακλά στο σαγόνι, τα χέρια, την ωμοπλάτη και το στομάχι. Ο πόνος διαρκεί πάνω από
30’ και δεν υποχωρεί με τη λήψη νιτρωδών φαρμάκων. Σφυγμός ταχύς ή βραδύς, ανησυχία,
εφίδρωση, έμετος, λιποθυμική τάση, πιθανή κυάνωση.
• Τοποθετήστε το άτομο σε ημικαθιστή θέση, με τα
γόνατα σε κάμψη.
• Χαλαρώστε τα σφιχτά ρούχα και καθησυχάστε τον.
• Δώστε του να μασήσει μια ασπιρίνη.
• Ελέγχετε ζωτικά σημεία και αν χρειαστεί εφαρμόστε
ΚΑΡΠΑ.
• Φροντίστε για την άμεση μεταφορά στο
16
νοσοκομείο.
ΑΝΑΚΟΠΗ Ή ΚΑΡΔΙΟΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ ΑΝΑΚΟΠΗ:
Ανακοπή ή Καρδιοαναπνευστική Ανακοπή ορίζεται η αιφνίδια και απρόβλεπτη διακοπή της
λειτουργίας της αναπνοής ή της κυκλοφορίας ή και των δύο, με αποτέλεσμα την ανεπαρκή
παροχή οξυγονωμένου αίματος στα ζωτικά όργανα.
Πιθανά Συμπτώματα: Απώλεια αισθήσεων, απουσία σφυγμού, απούσα ή υποτυπώδης
αναπνοή, διασταλμένες κόρες ματιών, ωχρότητα, κυάνωση.
• Ξαπλώστε ανάσκελα το άτομο σε σκληρή επιφάνεια και αρχίστε ΑΜΕΣΩΣ
ΚΑΡΠΑ.
• Άμεση μεταφορά στο νοσοκομείο, συνεχίζοντας την ΚΑΡΠΑ ώσπου να αναλάβει
ιατρός.
Η ΘΕΣΗ ΑΝΑΝΗΨΗΣ:
Η θέση αυτή διευκολύνει την αναπνοή και αποτρέπει την εισρόφηση εμεσμάτων σε
αναίσθητο ασθενή. Όταν λοιπόν ο πάσχων έχει αναπνοή και σφυγμό, αλλά δεν έχει αισθήσεις
ή είναι σε shock, τον τοποθετούμε σε θέση ανάνηψης για όσο χρόνο περιμένουμε το
ασθενοφόρο και ελέγχουμε συχνά αναπνοή και
σφυγμό.
Για να τοποθετήσετε το θύμα σε θέση ανάνηψης:
• Ξαπλώστε ανάσκελα το θύμα και τεντώστε τα
άκρα του.
• Γονατίστε δίπλα του και ανοίξτε τους
αεραγωγούς: με τα δύο δάχτυλα στο πηγούνι
του και το άλλο χέρι σας στο μέτωπο του
θύματος, κάμπτετε το κεφάλι προς τα πίσω.
• Βάλτε το χέρι του θύματος που βρίσκεται
κοντά σας σε ορθή γωνία με το σώμα του, με
τον αγκώνα λυγισμένο και την παλάμη προς
τα πάνω.
• Βάλτε το άλλο χέρι του θύματος πάνω στο
στήθος του, με την παλάμη πάνω στο μάγουλο
που βρίσκεται κοντά σας και κρατήστε το
εκεί.
• Με το άλλο χέρι σας, πιάστε το πόδι που
βρίσκεται μακριά σας και λυγίστε το γόνατο.
• Κρατώντας το χέρι του θύματος πάνω στο
μάγουλό του, τραβήξτε το μηρό του
λυγισμένου ποδιού προς τη μεριά σας, ώστε
το σώμα του θύματος να κυλίσει στο πλάι.
• Κάμψτε το επάνω πόδι, ώστε το γόνατο να
βρίσκεται σε ορθή γωνία με τη λεκάνη.
• Βεβαιωθείτε ότι το σώμα του θύματος έχει
σταθεροποιηθεί.
Η παραπάνω μέθοδος ΔΕΝ μπορεί να εφαρμοστεί

όταν ο πάσχων έχει κατάγματα ή όταν βρίσκεται σε
περιορισμένο χώρο ή όταν δεν είναι δυνατό να
καμφθούν τα άκρα του. Στις περιπτώσεις αυτές, η
θέση ανάνηψης μπορεί να δοθεί αν τοποθετήσουμε
στο έδαφος, παράλληλα με το σώμα του θύματος μια
κουβέρτα τυλιγμένη σε ρολό. Η θέση αυτή μπορεί να
χρησιμοποιηθεί και για τη μεταφορά του θύματος
πάνω σε φορείο.
17
ΒΑΣΙΚΗ ΚΑΡΔΙΟΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ
ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ (ΚΑΡΠΑ):
Καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση είναι η αλληλουχία των ενεργειών που αποσκοπούν
στην επαναφορά του θύματος καρδιακής ανακοπής στη ζωή και τη βαθμιαία αποκατάσταση
των ζωτικών λειτουργιών του. Η Καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση έχει σκοπό να
αποκαταστήσει τη μεταφορά Ο2 στους ιστούς και να διατηρήσει όσες λειτουργίες
διασώθηκαν.
Η διενέργειά της περιλαμβάνει μια σειρά από βήματα, που μνημοτεχνικά αναφέρονται ως
ABC από τα αρχικά των λέξεων Airway (Αεραγωγοί)- Breathing (Αναπνοή)- Circulation
(Κυκλοφορία).
Α: AIRWAY -ΔΙΑΝΟΙΞΗ ΤΩΝ ΑΕΡΑΓΩΓΩΝ:

1. Ανοίγουμε το στόμα και ελέγχουμε αν υπάρχει κάποιο
ξένο σώμα που εμποδίζει ή δυσχεραίνει τη δίοδο του αέρα.
Σε τέτοια περίπτωση χρησιμοποιούμε το δάκτυλό μας, για
να το βγάλουμε προσεκτικά. ΔΕΝ ψηλαφούμε όμως τυφλά
μέσα στο φάρυγγα (μπορεί να υπάρχει ξένο σώμα και να
το σπρώξουμε βαθύτερα).
2. Αν υπάρχουν τεχνητές οδοντοστοιχίες, τις αφαιρούμε.
3. Η κύρια αιτία απόφραξης των αεραγωγών σε αναίσθητο πάσχοντα, είναι η μείωση
του μυϊκού τόνου των μυών της γλώσσας, που προκαλεί πτώση της γλώσσας προς τα
πίσω και απόφραξη του φάρυγγα. για να
απελευθερώσουμε τους αεραγωγούς, βάζουμε δύο
δάκτυλα κάτω από το πηγούνι του θύματος και το άλλο
χέρι μας στο μέτωπο και κάμπτουμε απαλά το κεφάλι προς
τα πίσω. (Υπερέκταση κεφαλής και ανύψωση κάτω
γνάθου)
• Σε υποψία κάκωσης αυχένα, με

απαλούς χειρισμούς ανυψώνουμε
την κάτω γνάθο, χωρίς
υπερέκταση κεφαλής, για να
αποφύγουμε τυχόν επιδείνωση της
κατάστασης.
• Στα βρέφη, οι αεραγωγοί
ανοίγουν με το ένα δάκτυλο κάτω
από το πηγούνι και το κεφάλι
απλά σε ευθεία θέση.
4. Εάν μετά τη διάνοιξη των αεραγωγών ο
τραυματίας αναπνέει, τον τοποθετούμε σε
θέση ανάνηψης.
18
5. Διαφορετικά, προχωρούμε στο επόμενο στάδιο της
ΚΑΡΠΑ.
B: BREATHING - ΑΝΑΠΝΟΗ:
1. Ελέγχουμε αν το θύμα αναπνέει φυσιολογικά.
Πλησιάζουμε το αυτί μας κοντά στο στόμα και τη
μύτη του θύματος για 10 δευτερόλεπτα, για να
αισθανθούμε και να ακούσουμε αν βγαίνει αέρας.
Συγχρόνως κοιτάζουμε εάν ο θώρακας του θύματος
ανεβοκατεβαίνει (δηλαδή εάν υπάρχουν
αναπνευστικές κινήσεις.)
2. Αν το θύμα δεν αναπνέει, προχωρούμε σε τεχνητή αναπνοή «στόμα με στόμα»
(φιλί της ζωής):
• Γονατίζουμε δίπλα στο κεφάλι του θύματος. Με το ένα χέρι μας ανοίγουμε το
στόμα του και με το άλλο κλείνουμε τη
μύτη του θύματος, διατηρώντας πάντα
ανοιχτούς τους αεραγωγούς.
• Παίρνουμε μια κανονική εισπνοή και
εφαρμόζοντας τα χείλη μας στο στόμα του
θύματος στεγανά, εκπνέουμε αργά για 1
δευτερόλεπτο, παρακολουθώντας εάν ο θώρακας ανεβαίνει.
• Απελευθερώνουμε στόμα και μύτη και παρακολουθούμε την παθητική
(αυτόματη) εκπνοή του θύματος, βλέποντας το θώρακα να κατεβαίνει.
3. Επαναλαμβάνουμε και δεύτερη εμφύσηση και περνάμε αμέσως στο τρίτο στάδιο της
ΚΑΡΠΑ.
• Αν συναντήσουμε αντίσταση στην εμφύσηση, πιθανώς οι αεραγωγοί δεν είναι
βατοί. Επαναλαμβάνουμε το 1ο στάδιο ΚΑΡΠΑ και ελέγχουμε αν παραμένει το
εμπόδιο.
• Σε παιδιά και βρέφη, η τεχνητή αναπνοή γίνεται με τον ίδιο τρόπο, με μόνη
διαφορά ότι στα βρέφη (1-12 μηνών)προσαρμόζουμε το στόμα μας στα χείλη
και τη μύτη του βρέφους και εκπνέουμε μικρότερη ποσότητα αέρα.
C: CIRCULATION- ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ:
1. Ελέγχουμε το σφυγμό για 10 δευτερόλεπτα το πολύ,
ψηλαφώντας από τη μια πλευρά του τραχήλου, μεταξύ
του λάρυγγα και γειτονικών μυών. Συγχρόνως,
κοιτάμε για άλλα σημεία ανάνηψης, όπως επάνοδο του
χρώματος του δέρματος ή για κάποια κίνηση όπως
αναπνοή, κατάποση ή βήχα. Ο σφυγμός ελέγχεται ανά
3 λεπτά.
19
2. Αν δεν μπορούμε να βρούμε σφυγμό ή αν δεν υπάρχουν άλλα σημεία ανάνηψης,
αρχίζουμε αμέσως θωρακικές μαλάξεις:
• Γονατίζουμε δίπλα στον
πάσχοντα, ο οποίος πρέπει
να είναι ξαπλωμένος (ύπτια)
σε σκληρή επιφάνεια.
• Εντοπίζουμε το κάτω άκρο
του στέρνου και
τοποθετούμε τη μια παλάμη
2 δάκτυλα πάνω από την ξιφοειδή απόφυση.
• Στη συνέχεια βάζουμε και το άλλο χέρι από πάνω, πλέκοντας τα δάκτυλα.
Με τα χέρια μας τεντωμένα, κινούμε το σώμα μας προς
τα μπρος, ώστε οι ώμοι, οι αγκώνες και οι καρποί μας να
σχηματίζουν μια ευθεία, κάθετη προς το σώμα του
θύματος.
Κρατώντας τα χέρια μας τεντωμένα, ρίχνουμε το βάρος
μας πάνω στο στήθος του
θύματος, ώστε ο θώρακας
να κατέβει 4-5 cm και τον αφήνουμε να ανέβει
μόνος του κατά την αποσυμπίεση.
3. Επαναλαμβάνουμε 30 θωρακικές μαλάξεις, με
γρήγορο ρυθμό (1 μάλαξη ανά 1 δευτερόλεπτο),
μετρώντας «και ένα, και δύο , και τρία…» ή «1001, 1002, 1003..».
4. Αφού ολοκληρωθούν οι 30 μαλάξεις, συνεχίζουμε
με 2 εμφυσήσεις. Αν υπάρχει και άλλο άτομο να
βοηθήσει, τότε ο ένας δίνει τις αναπνοές και ο άλλος
τις μαλάξεις και εναλλάσσονται κάθε 2 λεπτά
(δηλαδή μετά από 5-6 κύκλους).
5. Συνεχίζουμε με ρυθμό 30 θωρακικές μαλάξεις / 2
εμφυσήσεις, ενώ ελέγχουμε συχνά αναπνοή και
σφυγμό στο θύμα. Σταματούμε την ΚΑΡΠΑ μόνο
εάν αντιληφθούμε κάποια κίνηση στο θύμα
(ενδεικτική ότι άρχισε να αναπνέει) ή όταν
αναλάβουν στο νοσοκομείο την παροχή
εξειδικευμένης βοήθειας.
6. Στα παιδιά (1-8 χρονών) οι θωρακικές συμπιέσεις γίνονται με τη μία ή και τις δύο
παλάμες, αρκεί το στέρνο να κατεβαίνει 2,5- 3,5 cm.
7. Στα βρέφη (έως 1 έτους) οι συμπιέσεις γίνονται με 2
δάκτυλα (το μέσο και το δείκτη) που τοποθετούνται
στο κέντρο του στέρνου (ακριβώς κάτω από τη
νοητή ευθεία που ενώνει τις δύο θηλές), ενώ το
άλλο χέρι μας τοποθετείται στην πλάτη του βρέφους
για στήριξη. Εδώ το στέρνο πρέπει να κατεβαίνει
1,5- 2,5 cm.
20
ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ- ΒΑΣΙΚΑ ΒΗΜΑΤΑ ΚΑΡΠΑ:
Όταν σε ένα άτομο δεν υπάρχει ούτε αναπνοή, ούτε σφυγμός, εφαρμόζουμε ΚΑΡΠΑ, ακολουθώντας
τα παρακάτω βήματα:
1. Επιβεβαιώστε την απώλεια συνείδησης.
2. Ειδοποιήστε για βοήθεια.
3. Ανοίξτε τους αεραγωγούς.
4. Ελέγξτε για φυσιολογική αναπνοή για 10’’. Αν δεν ακούτε, δεν βλέπετε, δεν αισθάνεστε
φυσιολογική αναπνοή και υπάρχει κυάνωση, τότε:
5. Φροντίστε να κληθεί ασθενοφόρο.
6. Δώστε 2 διακεκομμένες εμφυσήσεις. (αφήστε χρόνο μεταξύ τους για εκπνοή)
7. Κάντε 30 θωρακικές συμπιέσεις.
8. Συνεχίστε με ρυθμό 30 θωρακικές συμπιέσεις/ 2 εμφυσήσεις, μέχρι να δείτε κάποια κίνηση
από το θύμα ή να αναλάβει ειδικός.
21
ΠΡΟΛΗΨΗ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΚΑΚΩΣΕΩΝ
Στις ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου τα ατυχήματα αποτελούν την 3η αιτία
θανάτου, μετά τα νοσήματα του κυκλοφορικού και τις κακοήθεις νεοπλασίες.
Εντούτοις, μετά τον 1ο χρόνο ζωής και μέχρι την ηλικία των 45 χρόνων, τα
ατυχήματα αποτελούν την 1η αιτία θανάτου. .
ΤΡΟΧΑΙΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ
Ευθύνονται για το 50% των θανάτων από ατυχήματα, στις περισσότερες
ανεπτυγμένες χώρες.
ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΤΡΟΧΑΙΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ:
Για όλους τους οδηγούς, ανεξαρτήτως οχήματος:
Τακτικός έλεγχος και συντήρηση του οχήματος.
Συμμόρφωση με τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (Κ.Ο.Κ).
Υιοθέτηση μιας υπεύθυνης οδηγητικής συμπεριφοράς:
Καταστάσεις που οδηγούν σε μειωμένη ικανότητα οδήγησης:
o Υπνηλία, κόπωση
o Οξεία μέθη, γαστρικός φόρτος
o Οξεία ψυχική επιβάρυνση
o Λήψη φαρμάκων που περιορίζουν την ικανότητα οδήγησης
o Απειρία, μεγάλη ηλικία
o Αλκοολισμός και λήψη ψυχοτρόπων ουσιών.
o Αναπηρία, καρδιαγγειακά νοσήματα, αισθητηριακά προβλήματα.
Καταστάσεις που οδηγούν σε ριψοκίνδυνη οδηγητική συμπεριφορά:
o Υπερεκτίμηση ικανοτήτων
o Υπερβολική ταχύτητα
o Ακατάλληλη θέση κατά την οδήγηση.
o Απρεπής συμπεριφορά οδηγού.
Στο αυτοκίνητο:
Ζώνες ασφαλείας 3 σημείων (με εγκάρσια και λοξή ταινία)
για όλους τους επιβάτες. Η αποτελεσματικότητα της ζώνης
είναι της τάξης του 40% και αυξάνει όταν συνυπάρχει και
αερόσακος.
Πρόσθιοι και πλευρικοί αερόσακοι για όλους τους επιβάτες.
Βρέφη και νήπια να τοποθετούνται σε ειδικά καθίσματα, στο πίσω κάθισμα του
αυτοκινήτου. Τα βρεφικά και παιδικά καθίσματα πρέπει να
στερεώνονται προσεκτικά.
Στα δίκυκλα:
Απαραίτητη η χρήση προστατευτικού κράνους.
Ο αναβάτης της μηχανής καλό είναι να φέρει ειδικό εξοπλισμό
(ρούχα προστασίας, γάντια, μπότες).
Οι πεζοί:
Αυστηρή τήρηση της κυκλοφορίας των πεζών στα πεζοδρόμια.
Οι γονείς οφείλουν να κρατούν τα παιδιά από το χέρι και να μην
αφήνουν τα μικρά παιδιά να παίζουν σε δρόμους ή να κυκλοφορούν μόνα τους στο
δρόμο.
ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΠΤΩΣΕΩΝ:

Στο σπίτι:
Οι σκάλες να είναι καθαρές, καλά φωτισμένες και να έχουν κάγκελα.
Ποτέ μην τοποθετείτε μικρά χαλιά στην κορυφή ή στη βάση της σκάλας.
Αποφύγετε ή απομακρύνετε τα χαλιά που γλιστρούν. Αλλιώς θα πρέπει να τα
στερεώσετε, ώστε να μείνουν στη θέση τους, με ειδική ταινία για χαλιά.
Στο μπάνιο χρησιμοποιήστε πλαστικά χαλάκια με βεντούζες στον πάτο της
μπανιέρας και ειδικές λαβές κατά μήκος του τοίχου.
22
Σφουγγαρίστε αμέσως νερά ή άλλα υγρά όπως λάδια και πετρέλαιο από το δάπεδο.
Τα μέτρα πρόληψης επιβάλλεται να είναι ιδιαίτερα αυξημένα όταν μένουν στο χώρο
ηλικιωμένοι ή μικρά παιδιά. Τα παρκέ πρέπει να αποφεύγονται διότι γλιστρούν πολύ.
Για τα βρέφη:
Τα έπιπλα περιποίησης του μωρού (αλλαξιέρες) να έχουν περιφερειακό
προστατευτικό δακτύλιο.
Τα παιδικά καρότσια να έχουν ευρεία βάση για να αποφεύγεται η ανατροπή τους.
Τα βρέφη να προσδένονται ασφαλώς στα ειδικά καθίσματα που χρησιμοποιούνται
τόσο στο χώρο του σπιτιού όσο και κατά τη μεταφορά με το αυτοκίνητο.
Το προστατευτικό κιγκλίδωμα στο παιδικό κρεβάτι να είναι αρκετά ψηλό, με στενά
κάθετα διάκενα.
Οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν ότι η χρήση του βρεφοβαδιστή (παιδικής στράτας)
είναι όχι μόνο άσκοπη, αλλά και επικίνδυνη.
Επίσης, υπενθυμίζεται ότι χρειάζεται διαρκής επιτήρηση του
βρέφους και ιδιαίτερα σε θέσεις με δυνητικό κίνδυνο, όπως όταν
βρίσκεται ξαπλωμένο στο κρεβάτι των γονιών του.
Για τα παιδιά:
Τοποθέτηση ψηλών κιγκλιδωμάτων στους εξώστες και στις
σκάλες, τα οποία δεν πρέπει να διαθέτουν μεγάλα διάκενα ούτε
οριζόντιες ράβδους (κουπαστές), που μπορούν να
χρησιμοποιηθούν από το παιδί ως αυτοσχέδια σκάλα.
Διακριτά αυτοκόλλητα μπορούν να προστατεύσουν το παιδί από πρόσκρουση σε
διαφανείς γυάλινες κατασκευές.
Στο παιδικό δωμάτιο πρέπει να αποφεύγεται η χρήση υπερυψωμένου δεύτερου
κρεβατιού τύπου «κουκέτας».
Για τους ενήλικες και κυρίως τους ηλικιωμένους:
Επαρκής φωτισμός στις σκάλες
Καθήλωση των δυνητικά ολισθηρών ταπήτων
Εξασφάλιση αντιολισθητικών συνθηκών στο δάπεδο του μπάνιου
Χρήση υποδημάτων με καλή επιφάνεια πρόσφυσης.
Καλή ρύθμιση νοσολογικών καταστάσεων που προδιαθέτουν σε πτώσεις όπως για
παράδειγμα η υπέρταση.
ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΕΓΚΑΥΜΑΤΩΝ:

Δεν παίζουμε με τη φωτιά.
Σπίρτα και εύφλεκτα υλικά να είναι καλά φυλαγμένα και μακριά
από τα παιδιά.
Δεν αφήνουμε μικρά παιδιά μόνα στο σπίτι.
Προσοχή στις ηλεκτρικές συσκευές και τα καλώδιά τους.
Προσοχή στο χερούλι της κατσαρόλας όταν μαγειρεύουμε.
Ελέγχουμε διπλά αν σβήσαμε την ηλεκτρική κουζίνα, αν
βγάλαμε το σίδερο από την πρίζα.
Δεν κάνουμε μπάνιο με το θερμοσίφωνα αναμμένο.
Προσοχή μην αποκοιμηθείς όταν καπνίζεις.
Έχουμε στο σπίτι μας ή στο χώρο εργασίας πυροσβεστήρα και ξέρουμε πώς
λειτουργεί.
Τοποθέτηση ηλεκτρικού πίνακα με αυτόματες ασφάλειες.
Χρησιμοποίηση θερμοστάτη για το νερό της κουζίνας και του μπάνιου.
Σωστή και άνετη χωροταξική τοποθέτηση των επίπλων.
Κάλυψη των θερμαντικών σωμάτων, για την προφύλαξη των παιδιών.
Ουσίες που μπορεί να προκαλέσουν χημικό έγκαυμα πρέπει να φυλάγονται σε
σημεία απροσπέλαστα από τα μικρά παιδιά.
Έχουμε πρόχειρο το τηλέφωνο της πυροσβεστικής (199).
23
ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗΣ
Κρατάτε τα τοξικά χημικά απρόσιτα και αόρατα από τα παιδιά
(όχι κάτω από το νεροχύτη).
Κρατάτε τα φάρμακα σε κλειδωμένο ντουλάπι.
Αφήνετε τις δηλητηριώδεις οικιακές ουσίες στα αρχικά κουτιά
τους. Ποτέ μην τα βάζετε σε μπουκάλια αναψυκτικών- τα παιδιά
παραπλανιούνται συχνά από τέτοια δοχεία και επιχειρούν να
πιούν το περιεχόμενό τους.
Αγοράζετε φάρμακα και ουσίες οικιακής χρήσης σε δοχεία που δεν μπορούν να
ανοίξουν τα παιδιά.
Πετάτε προσεκτικά τα φάρμακα που δεν χρειάζεστε.
Ειδική αυτοκόλλητη ετικέτα με τον αριθμό του Κέντρου Δηλητηριάσεων (210-
7793777) πρέπει να υπάρχει στην κεντρική τηλεφωνική συσκευή κάθε σπιτιού όπου
μένουν μικρά παιδιά, για την αποφυγή άσκοπων καθυστερήσεων σε περίπτωση
δηλητηρίασης.
LΔεν πρέπει να ξεχνάμε:
τη φυσική τάση των νηπίων να δοκιμάζουν γευστικά ό,τι αγγίζουν,
την προκλητικότητα των ίδιων των χρωματιστών δισκίων και την
ευκολόχρηστη συσκευασία των περισσότερων φαρμάκων.
Γι’ αυτό επιβάλλεται να αποθηκεύουμε τα φάρμακα σε σημεία
απρόσιτα από παιδιά.
ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ

ΡΕΥΜΑ
• Αν έχουμε οποιαδήποτε αμφιβολία για την ασφάλεια των ηλεκτρικών
εγκαταστάσεων ή των συσκευών του σπιτιού, καλούμε τον
ηλεκτρολόγο.
• Χρησιμοποιούμε πολλές ξεχωριστές πρίζες, αποφεύγουμε τα πολύπριζα.
• Προστατεύουμε τα παιδιά, σφραγίζοντας τις πρίζες με ειδικά πώματα.
• Γειώνουμε σωστά όλες τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις του σπιτιού.
• Δεν πιάνουμε διακόπτες και πρίζες με βρεγμένα χέρια.
• Δεν περνούμε ηλεκτρικά καλώδια κάτω από το άνοιγμα της πόρτας ή κάτω από τα
χαλιά.
• Δεν περνούμε ηλεκτρικά καλώδια επάνω ή δίπλα από
θερμάστρες και καλοριφέρ.
• Δεν σκαλίζουμε το εσωτερικό των ηλεκτρικών συσκευών,
ακόμη κι όταν δεν είναι συνδεδεμένες στο ρεύμα, γιατί μπορεί
να προκαλέσουμε βλάβη.
• Δεν πιάνουμε τις βιδωτές πρίζες από τον κάλυκα.
• Διακόπτουμε το ρεύμα πριν από την αντικατάσταση μιας
λάμπας.
• Διακόπτουμε το ρεύμα πριν καθαρίσουμε την ηλεκτρική κουζίνα.
• Δεν πετάμε χαρταετό κοντά σε καλώδια της ΔΕΗ.
• Αν δούμε ηλεκτροφόρο σύρμα στο δρόμο δεν το πλησιάζουμε και καλούμε τη ΔΕΗ.
ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΠΝΙΓΜΩΝ:

Δυσκολία προσπέλασης της πισίνας, με τοποθέτηση περίφραξης.
Γνώση της τεχνικής κολύμβησης από μικρή ηλικία.
Σε μέρη που κολυμπούν παιδιά πρέπει να υπάρχει ενήλικας με
γνώσεις βασικών αρχών καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης.
Αποφυγή της κολύμβησης όταν έχει προηγηθεί μεγάλη
κατανάλωση τροφής ή οινοπνευματωδών.
24
Δόντια: Πρώτες Βοήθειες
Η γνώση του πώς πρέπει να αντιμετωπίζονται τα επείγοντα οδοντιατρικά
περιστατικά στο σπίτι είναι απαραίτητη, ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες
που συνήθως βρισκόμαστε μακριά από τη βάση μας. Προσοχή! Αφού
εφαρμόσετε τις πρώτες βοήθειες, επισκεφτείτε τον οδοντίατρο, το
συντομότερο δυνατό.
Πονόδοντος: Τοποθετήστε ψυχρά επιθέματα και, αν δεν βοηθήσουν,
κάντε πλύσεις με χλιαρό νερό. Απομακρύνετε τα υπολείμματα τροφών
από την περιοχή που πονάει, πάρτε κάποιο αναλγητικό και επικοινωνήστε
με τον οδοντίατρο.
Αιμορραγία ούλων: Κάντε πλύσεις στόματος με ζεστό αλατόνερο μέχρι
να επισκεφτείτε τον οδοντίατρο. Η επίσκεψη στον οδοντίατρο πρέπει να γίνει αμέσως..
Έλκη στο στόμα:
Χρησιμοποιήστε για προσωρινή ανακούφιση ένα κομμάτι πάγου και πάστα από νερό και σόδα στην
πληγή για μερικά λεπτά και επικοινωνήστε με τον οδοντίατρο.
Αιμορραγία μετά από εξαγωγή: Με καθαρή γάζα πωματίστε την περιοχή για τουλάχιστον 30-45
λεπτά. Αν η αιμορραγία συνεχίζεται, τοποθετήστε ένα υγρό φακελάκι με τσάι στην περιοχή του
τραυματισμού και επικοινωνήστε με τον οδοντίατρο.
Σπάσιμο δοντιού: Πάρτε αναλγητικά και τοποθετήστε στο δόντι που έχει μείνει οδοντικό κερί ή
τσίχλα μέχρι την επίσκεψη στον οδοντίατρο.
Δόντι το οποίο από χτύπημα έχει βγει από τη γνάθο: Ξεπλύνετε το δόντι από το αίμα με γάλα ή κρύο
νερό, επανατοποθετήστε το δόντι στη γνάθο και συγκρατήστε με ελαφριά πίεση μέχρι να επισκεφτείτε
τον οδοντίατρο για να γίνει προσπάθεια σταθεροποίησης. Αν δεν μπορείτε να τοποθετήσετε στο
σημείο εκγόμφωσης το δόντι, τοποθετήστε το σε φυσιολογικό ορό ή, ακόμα καλύτερα, κρατήστε το
στο στόμα, σε επαφή με σάλιο. Επισκεφτείτε αμέσως τον οδοντίατρο.
Κακοσμία: Βουρτσίστε με οδοντόκρεμα με έντονη γεύση τα δόντια, τα σημεία σε επαφή με τα ούλα,
τη γλώσσα και τον ουρανίσκο. Χρησιμοποιήστε νήμα μεσοδόντια. Αν η κακοσμία επιμένει,
επισκεφτείτε τον οδοντίατρο.
Απλά Μαθήματα Στοματικής Υγιεινής

Η πρόληψη περιλαμβάνει:
Σωστή διατροφή.
Τακτικές επισκέψεις στον οδοντίατρο.
Εφαρμογή της σωστής στοματικής υγιεινής.
Σωστό τρόπο βουρτσίσματος.
Ιδιαίτερα η καθημερινή διατροφή μας πρέπει να περιλαμβάνει :

• Όλα τα είδη των τροφών.
• Άφθονα φρούτα και λαχανικά.
• Περιορισμένη κατανάλωση ζαχαρούχων τροφών, ιδιαίτερα μεταξύ των γευμάτων.
ΓΙΑ ΠΑΝΤΟΤΙΝΗ... ΔΡΟΣΙΑ!
• Βούρτσισμα των δοντιών τουλάχιστον 2 φορές την ημέρα (απαραίτητα μετά από
κάθε γεύμα και οπωσδήποτε πριν πάτε για ύπνο).
• Αλλαγή οδοντόβουρτσας τουλάχιστον κάθε 3 μήνες.
• Απαλό βούρτσισμα για να μην προκαλείται τραυματισμός στα ούλα. Μια μέτρια ή
μαλακή οδοντόβουρτσα είναι ό,τι καλύτερο.
• Προληπτικός έλεγχος των δοντιών τουλάχιστον 2 φορές το χρόνο.
• Διακοπή ή περιορισμός του καπνίσματος και των οινοπνευματωδών ποτών.
• Λήψη βιταμίνης C για ενίσχυση της υγείας των ούλων.
• Προληπτικός έλεγχος των παιδιών μόλις κλείσουν τα 2 χρόνια.
Βοηθούν σημαντικά:
• Τα υδατικά φθοριούχα στοματικά διαλύματα σε καθημερινή βάση μετά το
βούρτσισμα των δοντιών ή στα μεσοδιαστήματα καθώς
θεωρούνται πολύ αποτελεσματικά. .
• Η φθοριούχος οδοντόκρεμα.
25
Πώς θα προστατέψετε τα μάτια σας από τον
καταρράκτη
Στον καταρράκτη, το θάμπωμα του φακού που βρίσκεται στο

εσωτερικό του ματιού προκαλεί μείωση της όρασης.
Οι αλλοιώσεις των φακών μπορούν να προκληθούν λόγω αύξησης της
ηλικίας. Αρχίζουν σταδιακά από την ηλικία των 40 ετών. Αρχικά δεν
επηρεάζουν αισθητά την όραση. Συνήθως μετά την ηλικία των 60 ετών, το
πρόβλημα γίνεται αντιληπτό.
Εκτός από την ηλικία, η υπεριώδης ακτινοβολία του ήλιου, είναι
βασικός παράγοντας πρόκλησης καταρράκτη. Δεν είναι μόνο ο ήλιος και
η ηλικία που δημιουργούν καταρράκτη. Ο διαβήτης, το κάπνισμα, η
κατάχρηση αλκοόλ, συγκαταλέγονται μεταξύ των παραγόντων που
προκαλούν καταρράκτη.
Η προστασία των ματιών από τις υπεριώδεις ακτίνες είναι βασικό
μέτρο πρόληψης. Τα γυαλιά ηλίου που μπλοκάρουν τις υπεριώδεις ακτίνες
και το πλατύ καπέλο με μεγάλο γείσο, προστατεύουν τα μάτια. Η αποφυγή
του καπνίσματος, ο έλεγχος του διαβήτη εάν υπάρχει και η μη κατάχρηση
αλκοόλ, είναι επίσης βασικά μέτρα μείωσης του κινδύνου για καταρράκτη.
Διατροφή: Τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά σκούρου χρώματος όπως το σπανάκι, τα λάχανα,
το μπρόκολο και άλλα, περιέχουν ουσίες που προστατεύουν το φακό του ματιού .
Τα συμπτώματα του καταρράκτη:
1. Η όραση είναι θολή, σαν να βλέπει ο ασθενής βλέπει μέσα από ένα λερωμένο γυαλί ή
ένα καταρράκτη νερού.
2. Δυσκολία όρασης τη νύκτα
3. Ο ασθενής θαμπώνεται εύκολα. Τα φώτα των επερχόμενων αυτοκινήτων τη νύκτα,
τον ενοχλούν περισσότερο. Γύρω από τις φωτεινές πηγές ο ασθενής μπορεί να βλέπει
μια διάφανη περιοχή.
4. Τα χρώματα δεν φαίνονται τόσο καθαρά όσο παλαιότερα
Τα άτομα άνω των 60 ετών πρέπει να υποβάλλονται σε οφθαλμολογική εξέταση
τουλάχιστο μια φορά κάθε δύο χρόνια.
Μελάνωμα: Ένας Ύπουλος Εχθρός

Τι είναι το Μελάνωμα
Είναι ο κακοηθέστερος όγκος του δέρματος, με βασικά
χαρακτηριστικά την ταχεία εξέλιξη και τις πολλαπλές
μεταστάσεις στα ζωτικά όργανα. Πρόκειται για έναν επικίνδυνο
όγκο που, αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, γίνεται θανατηφόρος
Πού εμφανίζεται
Το μελάνωμα συνήθως εμφανίζεται στον κορμό και στα άκρα
αλλά και οπουδήποτε στο σώμα. Ιδιαίτερα επικίνδυνο είναι το
υπονύχιο μελάνωμα. Πρόκειται για μια μαύρη κηλίδα που
εμφανίζεται χωρίς να έχει προηγηθεί τραυματισμός κάτω από το
νύχι και η οποία μεγαλώνοντας καταλαμβάνει την επιφάνεια του
δέρματος που είναι κοντά στο νύχι. Απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή
γιατί μοιάζει με αιμάτωμα.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο
Άτομα ανοιχτόχρωμα με πολλές φακίδες και σπίλους.
Άτομα που έχουν στο ιστορικό τους μελάνωμα (κληρονομικό ή ατομικό).
26
Άτομα που εκτίθενται αλόγιστα στον ήλιο. Η πιο επικίνδυνη έκθεση στον ήλιο είναι
η διαλείπουσα, αυτή δηλαδή που γίνεται ξαφνικά και αλόγιστα (π.χ. άτομα των
γραφείων που εκτίθενται υπερβολικά στον ήλιο τον ένα μήνα των διακοπών).
Ηλικία και φύλο
Τα μεγαλύτερα σε ηλικία άτομα παρουσιάζουν συχνότερα μελάνωμα, αλλά το μελάνωμα
εμφανίζεται και σε νέους ανθρώπους, ενώ είναι πολύ σπάνιο να εμφανιστεί σε παιδιά.
Συναντάται με την ίδια συχνότητα σε γυναίκες και άντρες, αλλά οι γυναίκες παρουσιάζουν
συχνότερα μελάνωμα στα άκρα.
Δυσπλαστικοί σπίλοι: είναι κάποιες ελιές που παρουσιάζουν ανομοιομορφία στο χρώμα. Οι
ελιές αυτές έχουν περισσότερες πιθανότητες να μετατραπούν σε μελάνωμα.
Ύποπτα συμπτώματα:
Αν εντοπίσετε έναν καινούργιο σπίλο (ελιά) στο σώμα σας, απευθυνθείτε αμέσως στον
δερματολόγο. Άμεση επίσκεψη στον δερματολόγο απαιτείται και αν ένας σπίλος που
προϋπήρχε έχει τα εξής χαρακτηριστικά:
o Είναι μαύρος.
o Παρουσιάζει ανομοιομορφία στο χρώμα
o Το περίγραμμα του δεν είναι ομαλό.
o Αυξάνεται το μέγεθος του.
o Κάνει πληγές (εξελκώνεται).
o Κάνει υβώσεις (κυρτώματα).
o Αιμορραγεί χωρίς τραυματισμό.
o Δημιουργούνται γύρω του πολλοί μικροί σπίλοι.
Τα παραπάνω χαρακτηριστικά δεν παραπέμπουν απαραιτήτως σε μελάνωμα, αλλά πρέπει
οπωσδήποτε να ελεγχθούν.
Πώς γίνεται η διάγνωση
Γίνεται κλινική διάγνωση από τον δερματολόγο με τη βοήθεια ορισμένων οπτικών
συστημάτων και συσκευών (δερματοσκόπηση) και επιβεβαιώνεται με βιοψία. Αφαιρείται ο
όγκος; εξετάζεται κάτω από το μικροσκόπιο και καθορίζεται το στάδιο του.
Η έγκαιρη διάγνωση σώζει ζωές
Η διάγνωση σε πρώιμο στάδιο είναι στην κυριολεξία ζωτικής σημασίας, ενώ όσο καθυστερεί
τόσο μικρότερες είναι οι πιθανότητες ίασης.
Θεραπεία:
Σε πρώιμα στάδια μελανώματος η θεραπεία συνίσταται στην αφαίρεσή του με χειρουργική
επέμβαση. Σε προχωρημένο στάδιο, εκτός από την αφαίρεση του όγκου, απαιτείται ειδική
ογκολογική θεραπεία.
Πρόληψη:
Η πρόληψη του μελανώματος συνίσταται στην αποφυγή
των παραγόντων κινδύνου και στον προληπτικό έλεγχο
των σπίλων
Τα άτομα με τύπο δέρματος υψηλού κινδύνου
(ανοιχτόχρωμα, με πολλές φακίδες και σπίλους) θα
πρέπει να ελέγχονται δύο φορές το χρόνο, ενώ τα άτομα
με σκούρο δέρμα μία φορά το χρόνο ή και αραιότερα.
Οποιαδήποτε αλλαγή (νέα ύποπτη ελιά ή αλλαγή παλιάς
ελιάς) πρέπει να οδηγεί στον δερματολόγο ανεξάρτητα
από τις καθορισμένες προληπτικές επισκέψεις.
Η κυριότερη πρόληψη είναι η αποφυγή της έκθεσης
στον έντονο ήλιο των μεσημεριανών ωρών. Τα
προστατευτικά ρούχα και οι κρέμες προστασίας από το
ήλιο αποτελούν αναγκαία επιπρόσθετα μέτρα.
Δεν πρέπει επίσης να ξεχνούμε να τονίζουμε τη
σημασία της προστασίας των παιδιών και εφήβων
από την υπερβολική έκθεση και τα εγκαύματα στον
ήλιο.
27
ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ
Εθισμός στα ναρκωτικά: Τι πρέπει να ξέρετε
Ο εθισμός ξεκινά όταν ένα άτομο αρχίζει ενσυνείδητα να παίρνει ναρκωτικά. Τα ναρκωτικά
επηρεάζουν την κανονική λειτουργία του εγκεφάλου. Επιδρούν σε εγκεφαλικές δομές και προκαλούν
έντονα αισθήματα ευχαρίστησης αλλοιώνοντας όμως τον εγκεφαλικό μεταβολισμό και δραστηριότητα.
Όταν εγκατασταθεί ο εθισμός στα ναρκωτικά, τότε ο ασθενής παρουσιάζει μια ακατάσχετη επιθυμία
για χρήση ναρκωτικών ουσιών. Η επιθυμία αυτή δεν μπορεί να ελεγχθεί παρά το γεγονός ότι μπορεί να
δημιουργεί εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις για τον ασθενή. Η αναζήτηση
των ναρκωτικών γίνεται καταναγκαστική, η ασθένεια γίνεται χρόνια και
παρουσιάζει πολλές υποτροπές ακόμη και μετά από μεγάλες περιόδους
αποχής.
Ο εθισμός στα ναρκωτικά είναι μια ασθένεια του εγκεφάλου. Το κάθε είδος
ναρκωτικού έχει τον δικό του μηχανισμό πρόκλησης αλλαγών στις
εγκεφαλικές λειτουργίες.
Τα άτομα που πάσχουν από εθισμό στα ναρκωτικά δεν μπορούν να
απαλλαχθούν μόνα τους από τη νόσο τους. Χρειάζεται μια εξατομικευμένη
αντιμετώπιση και θεραπεία για τον κάθε χρήστη.
Είναι απαραίτητο να δίνεται συνεχώς το μήνυμα ότι είναι
προτιμότερο να μην αρχίσει κάποιος τα ναρκωτικά παρά να γίνονται αργότερα
προσπάθειες αποτοξίνωσης και απεξάρτησης.
Τι πρέπει να κάνετε αν νομίζετε ότι το παιδί σας παίρνει ναρκωτικά

Η χρήση των ναρκωτικών από εφήβους και νέους αυξάνεται με δραματικό ρυθμό. Η μάστιγα των
ναρκωτικών προσβάλλει αδυσώπητα νέους, παιδιά και τις οικογένειες τους ανεξάρτητα από το
κοινωνικό, μορφωτικό και οικονομικό επίπεδο.
Για ένα γονιό, η αντίληψη του γεγονότος ότι το παιδί του είναι χρήστης ναρκωτικών,
αποτελεί μια έντονη, τραυματική, ψυχική εμπειρία.
Η κατάσταση αυτή δημιουργεί στο γονιό αισθήματα θυμού, ενοχής και αποτυχίας που το
βασανίζουν και τον αποσταθεροποιούν. Είναι πολύ σημαντικό στις περιπτώσεις αυτές, οι
γονείς να παραμένουν ήρεμοι, χωρίς θυμό και χωρίς αισθήματα ενοχής.
Ποια είναι όμως τα ανησυχητικά σημεία, που δείχνουν ότι ένα παιδί υποφέρει από μια
τέτοια κατάσταση;
Απομόνωση: Ένα παιδί που ενώ πριν ήταν περισσότερο κοινωνικό, τώρα απομακρύνεται και επιζητά
την απομόνωση, μπορεί να είναι δείκτης ότι το παιδί ψυχολογικά υποφέρει.
Παιδιά που χρησιμοποιούν ναρκωτικά θέλουν να το κρύψουν. Οι μυρωδιές
και διάφορα άλλα σημάδια χρήσης ναρκωτικών μπορεί να αποκαλύψουν το
πρόβλημα. Επίσης με την απομόνωση θέλουν να αποφεύγουν τις ερωτήσεις
για το πού ήταν, τι έκαναν.
Αλλαγές της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς: Η σημαντική
μείωση της σχολικής απόδοσης, η έλλειψη ενδιαφέροντος του παιδιού στο
να επιτυγχάνει καλούς βαθμούς, η αδιαφορία για το σχολείο, είναι σημεία
που θα πρέπει να κινήσουν την προσοχή των γονιών. Επίσης οι εξάψεις
θυμού ή ευφορίας, το γεγονός ότι το παιδί έχει γίνει πολύ πιο ευερέθιστο
παρά πριν, οι απότομες αλλαγές της διάθεσης είναι σημεία που πρέπει να
λαμβάνονται υπόψη. Οι αλλαγές στη προσωπικότητα του παιδιού μπορεί να
είναι απότομες ή να εγκατασταθούν σταδιακά
Σωματικές αλλαγές: Η απώλεια βάρους, η αδυναμία που φαίνεται στο
πρόσωπο, η απουσία του ενδιαφέροντος του παιδιού για τη σωματική του εικόνα, οι δυσκολίες
συγκέντρωσης και συντονισμού και γενικά μια όψη του παιδιού που έχει αλλάξει και δεν φαίνεται
υγιής.
Αλλαγές στους φίλους: Εάν ξαφνικά το παιδί σταματήσει να βλέπει τους καλύτερους του φίλους,
εάν διακόψει με τους παλιούς του φίλους και εμφανιστεί κάποιος άλλος με ταυτόχρονη αλλαγή στη
συμπεριφορά με σημεία όπως αναφέρουμε πιο πάνω, θα πρέπει να κάνει τους γονείς να φροντίσουν να
μάθουν τι συμβαίνει
28
Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να έχουν κάποιες κατευθυντήριες γραμμές στο πως θα
συμπεριφερθούν και θα ενεργήσουν, όταν βρεθούν αντιμέτωποι με ένα τέτοιο σοβαρό
πρόβλημα που απειλεί το παιδί τους και την οικογένειά τους:
Εάν υποπτεύονται ότι το παιδί τους είναι θύμα των ναρκωτικών, θα πρέπει να μιλήσουν
μαζί του για τις υποψίες τους, με νηφαλιότητα και όταν όλοι αισθάνονται ήρεμοι.
Πρέπει να αποφύγουν τις κατηγορίες και όσο και αν είναι δύσκολο, να αποφύγουν το θυμό.
Ένα σημαντικό θέμα είναι η αναζήτηση στο δωμάτιο του παιδιού, σημείων ή αντικειμένων που να
δείχνουν ότι το παιδί χρησιμοποιεί ναρκωτικά. Οι γονείς θα πρέπει να συζητήσουν το θέμα με το παιδί
τους και εκτός από το ότι και οι ίδιοι θα πρέπει να είναι προσεκτικοί, είναι καλό να κοιτάξουν το
δωμάτιο και μαζί με το παιδί τους.
Οι γονείς με ήπιο τρόπο, χωρίς να δημιουργήσουν αντιδράσεις, θα πρέπει να
ενδιαφερθούν και να ρωτήσουν το παιδί τους, για το τι συμβαίνει στη ζωή του.
Θα πρέπει να είναι ειλικρινείς και να μιλήσουν στο παιδί για αυτά που έχουν αντιληφθεί και τα οποία
τους ανησυχούν. Η ειλικρινής προσέγγιση μέσα σε ένα πνεύμα συνεργασίας, θα επιτρέψει στο παιδί να
εκφραστεί ελεύθερα και εάν υπάρχει πρόβλημα θα φανεί, διαφορετικά θα φύγουν οι υποψίες.
Εάν το παιδί δεν θέλει να μιλήσει, μπορεί να χρειαστεί βοήθεια από το σχολείο, τους
καθηγητές του ή άλλους.
Στην έρευνα τους στο σχολείο και στο περιβάλλον του παιδιού, οι γονείς δεν θα πρέπει να
συγκεντρωθούν ή να ρωτούν για θέματα ναρκωτικών. Θα πρέπει να ψάξουν για να πάρουν μια
γενικότερη εικόνα της κατάστασης του παιδιού τους.
Είναι καλό στη συνέχεια να συζητήσουν τα θέματα αυτά μαζί με το παιδί τους.
Οι γονείς θα πρέπει να διερωτηθούν για τούς λόγους στη ζωή του παιδιού τους που θα
μπορούσαν να το ωθήσουν προς τα ναρκωτικά.
Οι πιέσεις στις οποίες υποβάλλεται το παιδί, τα οικογενειακά προβλήματα, θα πρέπει να
αποτελέσουν αντικείμενο προβληματισμού κατά πόσο μπορούν να αποσταθεροποιήσουν το παιδί
και να το ωθήσουν προς τα ναρκωτικά. Οι γονείς θα πρέπει να αντιληφθούν τις καταστάσεις αυτές
και να βοηθήσουν προληπτικά το παιδί τους.
Είναι καλό στην καθημερινή ζωή του παιδιού να καθιερωθούν και να εφαρμόζονται κάποιοι
κανόνες.
Η εφαρμογή των κανόνων αυτών και η τακτική αναθεώρησή τους μαζί με το παιδί μπορεί να
προσφέρει ένα κλίμα οργάνωσης και ασφάλειας που θα το προστατεύσει από πολλούς κινδύνους όπως
και τα ναρκωτικά
Οι γονείς θα πρέπει να βρουν τρόπους για να καλλιεργηθεί και να υπάρχει εμπιστοσύνη
μεταξύ τους και του παιδιού τους.
Αυτό θα επιτρέψει την καλύτερη επικοινωνία, την καλύτερη επίλυση προβλημάτων, βελτίωση της
σχολικής απόδοσης και θα προσφέρει προστασία από τα ναρκωτικά και τη κατάχρηση αλκοόλ.
Η ανάγκη για βοήθεια από ειδικούς ψυχολόγους ή παιδοψυχιάτρους ή ακόμη από τον
οικογενειακό γιατρό.
ΠΕΙΤΕ ΟΧΙ ΣΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ!!

Οι καπνιστές διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να νοσήσουν
ή να πεθάνουν πρόωρα από τους μη καπνιστές. Κάθε
τσιγάρο αφαιρεί κατά μέσο όρο από τη ζωή του καπνιστή 8-
10 λεπτά..
ΟΤΑΝ ΚΟΨΕΤΕ ΤΟ ΤΣΙΓΑΡΟ:
Σε 20 λεπτά: Η πίεση του αίματος και οι σφυγμοί πέφτουν
στο κανονικό. Η θερμοκρασία των άκρων ανεβαίνει στο
κανονικό.
Σε 8 ώρες: Το μονοξείδιο του άνθρακα στο αίμα πέφτει στο κανονικό. Το
οξυγόνο ανεβαίνει στα φυσιολογικά επίπεδα.
Σε 24 ώρες: Μειώνεται η πιθανότητα καρδιακής προσβολής.
29
Σε 48 ώρες: Ενδυναμώνει η γεύση και η όσφρηση.
Σε 72 ώρες: Η αναπνοή αρχίζει να λειτουργεί ομαλότερα. Αυξάνεται η χωρητικότητα των
πνευμόνων.
Από 2 εβδομάδες έως 3 μήνες: Η κυκλοφορία του αίματος βελτιώνεται. Το περπάτημα
γίνεται ευκολότερο. Η λειτουργία των πνευμόνων αυξάνεται κατά 30%.
Από 1 έως 9 μήνες: Σταματάει ο βήχας και η κούραση. Η αναπνοή διαρκεί περισσότερο.
Μετά από 5 χρόνια: Ο θάνατος από καρκίνο του πνεύμονα στο μέσο καπνιστή (ένα πακέτο
την ήμερα) μειώνεται (κατά 50%) από 137 ανά 100.000 σε 72 ανά 100.000.
Μετά από 10 χρόνια: Οι προκαρκινικές κυψελίδες αντικαθίστανται. Οι πιθανότητες άλλων
καρκίνων (στόματος, λάρυγγα, οισοφάγου), κυστών (νεφρών και παγκρέατος) μειώνονται.
Κόψιμο με το... μαχαίρι!

Πρόκειται για την πλέον αποτελεσματική μέθοδο, η οποία
όμως θεωρείται από πολλούς δύσκολη. Οι περισσότεροι
πιστεύουν ότι η σταδιακή απεξάρτηση είναι καλύτερη για
τη δική τους περίπτωση, ενώ -δυστυχώς- η βαθμιαία
ελάττωση του τσιγάρου σπάνια οδηγεί στο οριστικό
κόψιμο.
Τι πρέπει να περιμένετε την επόμενη μέρα!
Αρνητικά:
1. Λαχταράς "να ανάψεις ένα τσιγαράκι".
2. Νιώθεις εκνευρισμό και άγχος.
3. Δυσκολεύεσαι να συγκεντρωθείς.
4. Σε φάσεις στρες μπορεί να ζαλιστείς και να νιώσεις αλλαγές στη
θερμοκρασία και στους παλμούς της καρδιάς.
5. Έχεις πονοκεφάλους.
6. Αισθάνεσαι μια αναστάτωση στο στομάχι.
7. Έχεις βήχα και φλέματα (καθαρίζουν τα πνευμόνια).
Θετικά:
1. Αρχίζεις να έχεις πιο έντονες τις αισθήσεις της όσφρησης και της γεύσης.
2. Διαθέτεις περισσότερη ενεργητικότητα και αντοχή.
3. Έχεις μεγαλύτερη διάρκεια και αντοχή στο σεξ.
4. Ανεβαίνεις σκάλες χωρίς να λαχανιάζεις.
Συμβουλές για τις... δύσκολες μέρες.
Για να μην πάρετε βάρος, αρχίστε τη γυμναστική και προσπαθήστε να τρώτε
λιγότερο.Βουρτσίζετε σχολαστικά τα δόντια σας Πίνετε πολλά νερά. Όταν
σας έρχεται η επιθυμία να καπνίσετε, σηκωθείτε αμέσως και κινηθείτε
Επενδύστε τις 20.000 - 50.000 δρχ. (60,00 - 145,00 Ευρώ) που χαλούσατε κάθε
μήνα σε τσιγάρα σε κάτι άμεσο και ορατό, που να μπορείτε να το χαρείτε κάθε
φορά που σας "έρχεται" να καπνίσετε.Μην κάθεστε πολλή ώρα στο ίδιο μέρος
και αποτρέψτε την ανία. Αν, αντίθετα, καπνίζατε επειδή είσαστε νευρικοί, τότε επιδιώξτε την ανία
και την ηρεμία. Ενημερώστε το περιβάλλον σας, για να δείξει υπομονή με τα νεύρα σας.Έχετε
στο σπίτι φρούτα και καρότα, ώστε - όταν θέλετε να τσιμπολογήσετε - να βρίσκετε πρόχειρο κάτι
υγιεινό και όχι ιδιαίτερα παχυντικό.Μην αρχίσετε να βρίζετε όλους τους άλλους καπνιστές, που
δεν μπορούν ή δεν θέλουν να το κόψουν. Παραμείνετε θετικοί στη σκέψη σας, αποφασιστικοί
στις κινήσεις σας και επιβραβεύστε τον εαυτό σας γι' αυτά που καταφέρνετε.
Οι Αποτυχημένες Μέθοδοι
Ανάμεσα στις πλέον αποτυχημένες μεθόδους είναι η αγορά
τσιγάρων με χαμηλή περιεκτικότητα σε νικοτίνη και πίσσα. Αυτή η
κίνηση έχει νόημα μόνο εάν ένας καπνιστής θέλει να συνεχίσει τη
συνήθεια του και να μειώσει κάπως τη ποσότητα των βλαβερών
ουσιών του τσιγάρου. Εάν θέλει να το κόψει όμως, με τα ελαφρά
τσιγάρα θα καταφέρει απλώς να καπνίζει περισσότερο, για να
αναπληρώσει τη "χαμένη νικοτίνη". Όλες οι μέθοδοι διακοπής του
τσιγάρου πάντως θεωρούνται αποτυχημένες όταν ο καπνιστής δεν
θέλει πραγματικά να κόψει το τσιγάρο και ουσιαστικά "δοκιμάζει" να το κόψει.
30
Αρρυθμίες
Τι είναι οι αρρυθμίες
Αρρυθμία ονομάζεται κάθε ανωμαλία στον αριθμό ή στην
κανονικότητα των χτύπων της καρδιάς. Τις περισσότερες
φορές οι καρδιακές αρρυθμίες είναι αθώες.
Πότε γίνονται επικίνδυνες
Οι αρρυθμίες είναι επικίνδυνες όταν εκδηλώνονται σε άτομα που πάσχουν από
καρδιοπάθειες. Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να θεραπευτεί η καρδιοπάθεια.
Πώς εκδηλώνονται
Δημιουργείται ένα αίσθημα κενού στο στήθος ή έντονοι παλμοί που ορισμένοι περιγράφουν
σαν έναν κόμπο που ανεβαίνει στο λαιμό και πνίγει. Σε άλλες περιπτώσεις ο ασθενής
αισθάνεται ξαφνικά μια ζάλη και λιποθυμάει. Υπάρχουν άτομα που δεν έχουν κάποια
ενόχληση, ενώ σε άλλους η ίδια αρρυθμία προκαλεί έντονες ενοχλήσεις. Πάντως η
σοβαρότητα της αρρυθμίας δεν έχει πάντα σχέση με τα συμπτώματα.
Πού οφείλονται
Οι «αθώες» καρδιακές αρρυθμίες προκαλούνται από αίτια που δεν οφείλονται σε κάποιο
καρδιακό πρόβλημα αλλά ερεθίζουν την καρδιά. Το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, ο
καφές αλλά και το στρες μπορεί να προκαλέσουν αρρυθμίες. Υπάρχουν και οι αρρυθμίες που
οφείλονται σε καρδιακές παθήσεις. Σχεδόν όλες οι καρδιοπάθειες μπορεί να προκαλέσουν
αρρυθμίες.
Απαραίτητες εξετάσεις
Στις περισσότερες περιπτώσεις η κλινική εξέταση και το
ηλεκτροκαρδιογράφημα αρκούν. Σε σοβαρές περιπτώσεις απαιτούνται
ειδικές εξετάσεις.
Πώς θεραπεύονται
Η θεραπεία τους εξαρτάται από το είδος τους, από το αν υπάρχουν
συμπτώματα και από το αν υπάρχει καρδιακή πάθηση και πόσο σοβαρή
είναι αυτή. 'Οταν οι αρρυθμίες είναι «αθώες», πρέπει να αποφεύγονται
οι παράγοντες που τις προκαλούν (κάπνισμα, αλκοόλ, καφές). Όταν
συνοδεύουν μια καρδιοπάθεια, πρέπει κατά κύριο λόγο αυτή να θεραπευτεί και έπειτα να
ακολουθηθεί φαρμακευτική αγωγή.
Yπόταση - Υπέρταση
Ο ορισμός της πίεσης
Με τον όρο πίεση εννοούμε τη ροή του αίματος στις αρτηρίες. Συστολική είναι η πίεση του
αίματος στις αρτηρίες όταν η καρδιά συστέλλεται. Είναι η λεγόμενη «μεγάλη» πίεση.
Διαστολική είναι η πίεση που διατηρείται μέσα στο αίμα όταν αυτό γυρίζει στην καρδιά
κατά τη διάρκεια της διαστολής της. Αυτή ονομάζεται και «μικρή» πίεση. Τα φυσιολογικά
επίπεδα της πίεσης στο αίμα προσδιορίζονται σε 120 χιλιοστά της στήλης του
υδραργύρου για τη συστολική πίεση και 80 για τη διαστολική.
Υπέρταση
Για να ρέει σωστά το αίμα στα αιμοφόρα αγγεία πρέπει αυτά να είναι σε καλή κατάσταση,
καθώς επίσης πρέπει να είναι φυσιολογική και η πίεση που τους ασκείται. Όταν λοιπόν το
αίμα δεν μπορεί να πραγματοποιήσει φυσιολογική ροή στα αγγεία λόγω διαφόρων
προβλημάτων, η πίεση ανεβαίνει. Έτσι έχουμε την υπέρταση, η οποία προκαλείται από τις
αυξημένες αντιστάσεις που οφείλονται στο σπασμό των αγγείων και στην τοιχωματική τους
πάχυνση, με την πίεση μας να υπερβαίνει πάνω από το 14 και πάνω από το 9 αντίστοιχα.
Οι κυριότερες επιπλοκές της υπέρτασης περιλαμβάνουν νεφρικές παθήσεις, εγκεφαλικά
επεισόδια, καρδιακή ανεπάρκεια, τύφλωση και έμφραγμα μυοκαρδίου.
Οποιοσδήποτε μπορεί να προσβληθεί από υπέρταση. Η αύξηση της ηλικίας και το
οικογενειακό ιστορικό, αυξάνουν τις πιθανότητες προσβολής από υπέρταση.
Επίσης οι παχύσαρκοι, οι υπέρβαροι, άτομα που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες
αλατιού, αυτοί που έχουν καθιστική ζωή, οι καπνιστές και άτομα που καταναλώνουν
περισσότερα από 3 αλκοολούχα ποτά ημερησίως, κινδυνεύουν περισσότερο.
31
Υπενθυμίζουμε ότι τουλάχιστον στα αρχικά στάδια και προτού
ακόμη δημιουργηθούν οι επιπλοκές, συνήθως η υπέρταση δεν
προκαλεί συμπτώματα.
Υπέρταση και εγκυμοσύνη
Σχεδόν σε 10 από τις 100 εγκύους η μεγάλη πίεση ξεπερνάει το 14 και η μικρή
το 9. Κάποιες γυναίκες έπασχαν από υπέρταση και πριν από την εγκυμοσύνη,
ενώ κάποιες την ανέπτυξαν κατά τη διάρκεια της. Μια σοβαρή επιπλοκή της
εγκυμοσύνης είναι η προεκλαμψία, η οποία είναι υπεύθυνη για το 70% σχεδόν
των περιπτώσεων υπέρτασης στη δύσκολη αυτή περίοδο. Είναι ασθένεια που
αντιμετωπίζεται με κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή και η οποία δεν βλάπτει το
έμβρυο.
Τρόποι αντιμετώπισης
Σε περίπτωση που πάσχετε από υπέρταση, πρέπει να συμβουλευτείτε άμεσα τον
γιατρό σας, ο οποίος θα συστήσει την κατάλληλη αγωγή που απαιτεί η περίπτωση σας.
Επειδή τα χάπια από μόνα τους δεν αρκούν, πρέπει και εσείς να βοηθήσετε υιοθετώντας έναν
πιο υγιεινό τρόπο ζωής:
• Ελαττώστε το αλάτι.
• Απαλλαγείτε από τα επιπλέον κιλά.
• Να γυμνάζεστε τακτικά.
• Ακολουθήστε τη μεσογειακή δίαιτα (γαλακτοκομικά, φρούτα και
λαχανικά)
• Αποφύγετε το άγχος.
• Κόψτε το κάπνισμα.
• Περιορίστε το αλκοόλ σε 1 -2 ποτηράκια την ημέρα.
Υπόταση
Αν αισθάνεστε τάσεις για λιποθυμία, αδυναμία και ζαλάδα κάθε φορά που σηκώνεστε από το
κρεβάτι, μάλλον πάσχετε από υπόταση. Η πτώση της μεγάλης πίεσης κάτω από το 9
ονομάζεται υπόταση. Μπορεί όμως κάποιος που παρουσιάζει πιο υψηλή πίεση (π.χ. 13) να
παρουσιάσει και αυτός υπόταση. Σε μια τέτοια περίπτωση πρέπει να συμβουλευτεί τον
θεράποντα γιατρό του, γιατί είτε πάσχει από ορθοστατική υπόταση είτε η υπόταση είναι το
σύμπτωμα που δείχνει ότι ο ασθενής πάσχει από κάποια άλλη πάθηση. Όταν η αρτηριακή
πίεση είναι χαμηλή, δεν αποτελεί απαραίτητα πρόβλημα και δεν επηρεάζει τον οργανισμό, ο
οποίος λειτουργεί φυσιολογικά. Αν όμως η χαμηλή πίεση έχει και συμπτώματα (π.χ. ζαλάδα,
εμετό, ιδρώτα, αδυναμία κ.λπ.), τότε ο ασθενής πάσχει από υπόταση.
Πάρτε τα μέτρα σας
- Πίνετε υγρά και χρησιμοποιείτε στη διατροφή σας αλάτι με μέτρο.
- Βοηθήστε τη φυσική σας αντοχή επενδύοντας στη σωματική άσκηση.
- Μην κάθεστε πολλή ώρα στον ήλιο και μη στέκεστε για πολύ όρθιοι.
- Μην πίνετε πολύ αλκοόλ.
Χοληστερόλη
Κακή χοληστερόλη (LDL): Χρησιμεύει ως πρώτη ύλη για τη σύνθεση ορμονών.
Προσλαμβάνεται από τις τροφές αλλά παράγεται και από τον οργανισμό. Όταν ξεπεράσει τα
φυσιολογικά επίπεδα, προκαλεί σοβαρά καρδιαγγειακά νοσήματα.
Καλή χοληστερόλη (HDL): Την παράγει ο οργανισμός και έχει σκοπό να «μαζεύει» τα
υπολείμματα που άφησε η κακή χοληστερόλη (LDL).
Χοληστερόλη και καρδιαγγειακά νοσήματα
Όταν η χοληστερόλη αυξάνεται, συσσωρεύεται στα τοιχώματα των αγγείων και προκαλεί
φλεγμονή (αθηροσκλήρωση). Αν στη φλεγμονή αυτή συσσωρευτεί πολύ λίπος, μπορεί να
σπάσει και να δημιουργηθεί θρόμβος. Ο θρόμβος αυτός μπορεί να φράξει το αγγείο και να
προκληθεί έμφραγμα ή εγκεφαλικό ή ακόμα και αιφνίδιος θάνατος.
Επειδή η αύξηση της χοληστερόλης δεν έχει εμφανή συμπτώματα, θα πρέπει να
εξετάζεται όλος ο πληθυσμός άνω των 20 ετών.
32
Αιτίες αύξησης της χοληστερόλης
Κακή διατροφή (αυξημένη κατανάλωση ζωικών λιπαρών).
Κληρονομικά αίτια.
Παχυσαρκία.
Τρόπος ζωής (καθιστική ζωή, κάπνισμα κ.ά.).
Ασθένειες (υποθυρεοειδισμός ηπατικά νοσήματα, νεφρικά νοσήματα, σακχαρώδης
διαβήτης).
Φάρμακα
Μείωση της κακής χοληστερόλης
Διατροφή: Πρόσληψη λίγων ζωικών λιπαρών (περίπου 7% των ημερησίων
θερμιδικών αναγκών).
Ελάττωση σωματικού βάρους: Ελάττωση της μερίδας στα 2/3 της προηγούμενης.
Άσκηση: Βοηθά στην ελάττωση του σωματικού βάρους και στη
διατήρησή του. Τα άτομα υψηλού κινδύνου πρέπει να ακολουθούν
φαρμακευτική θεραπεία.
Αύξηση της καλής χοληστερόλης
Διακοπή καπνίσματος.
Σωματική άσκηση.
Τακτική κατανάλωση μικρής ποσότητας οινοπνεύματος (κυρίως
κόκκινου κρασιού.)
Συμβουλές για τη Χοληστερίνη:
Ελέγχετε τη χοληστερίνη σας συστηματικά. Καλό είναι να διατηρείται
κάτω από 200 mg/dL (η LDL κάτω από 130 και η HDL πάνω από 40).
Εξοικειωθείτε με τα καλά λίπη. Προτιμήστε τα μονοακόρεστα λιπαρά, κυρίως το
ελαιόλαδο. Αυτά αυξάνουν την «καλή» χοληστερίνη HDL. Εντάξτε στη διατροφή
σας λιπαρά ψάρια, όπως ο σολομός και οι σαρδέλες, που είναι πλούσια σε Ω-3.
Ανακαλύψτε τη δύναμη των φυτικών ινών. Φρούτα, λαχανικά, όσπρια,
δημητριακά ολικής αλέσεως είναι οι βασικές πηγές τους.
Καταπολεμήστε το άγχος
Στηθάγχη
Στηθάγχη σημαίνει πόνος του στήθους και είναι από τις πιο
χαρακτηριστικές εκδηλώσεις της στεφανιαίας νόσου. Προκαλείται
από στένωση των στεφανιαίων αρτηριών, η οποία δυσκολεύει τη
φυσιολογική ροή αίματος προς την καρδιά. Ο πόνος της στηθάγχης
εντοπίζεται συνήθως στο στέρνο και κρατά περίπου 3-5 λεπτά.
Μπορεί να αντανακλά στα μπράτσα, στο κάτω σαγόνι (αλλά ποτέ
στο άνω), στο πίσω μέρος της πλάτης στη σπονδυλική στήλη και
σπανιότερα στο υπογάστριο.
Σταθερή και ασταθής
Όταν ο πόνος εμφανίζεται συστηματικά, με αφορμή κάποια φόρτιση του οργανισμού (μετά
από σωματική προσπάθεια ή μετά από έντονο στρες) πρόκειται για τη σταθερή στηθάγχη.
Εάν όμως ο πόνος κάνει την εμφάνιση του ξαφνικά, χωρίς να υπάρχει ιδιαίτερη αιτία, π.χ. σε
ώρα ανάπαυσης ή ακόμα κατά τη διάρκεια του ύπνου (κρατά μέχρι και 20 λεπτά), τότε
πρόκειται για ασταθή στηθάγχη, που είναι αρκετά σοβαρή αφού μπορεί να οδηγήσει σε
έμφραγμα του μυοκαρδίου. Η επίσκεψη λοιπόν στον γιατρό για τις απαραίτητες εξετάσεις
(test κόπωσης και, ενδεχομένως, στεφανιογραφία) πρέπει να είναι άμεση.
Επιβαρυντικοί παράγοντες: Κύριος παράγοντας είναι η βαθμιαία στένωση του αυλού των
στεφανιαίων αρτηριών από τη λεγόμενη αθηρωματική πλάκα.
Ο πόνος της ασταθούς στηθάγχης συχνά αποδίδεται από τον πάσχοντα σε λάθος αίτιο
(π.χ. σε νευρόπονο), με αποτέλεσμα να χάνεται πολύτιμος χρόνος.
Μετά την ηλικία των 35-40 ετών άντρες και γυναίκες πρέπει να υποβάλλονται σε
προληπτικές εξετάσεις όπως τεστ κόπωσης, έλεγχο της χοληστερίνης και των
λιπιδίων στο αίμα, καθώς και έλεγχο της πίεσης.
33
Έμφραγμα ή Καρδιακή προσβολή
Οι καρδιακές παθήσεις αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου στις
ανεπτυγμένες χώρες. Από τους ασθενείς που εκδηλώνουν έμφραγμα
του μυοκαρδίου, περίπου το 30% θα αποβιώσει μέσα στις πρώτες 20
μέρες του επεισοδίου. Περίπου το 30% βρίσκονται στη ζωή 10 χρόνια
μετά από το καρδιακό επεισόδιο.
Τι είναι η καρδιακή προσβολή;
Η καρδιακή προσβολή είναι το έμφραγμα του μυοκαρδίου το οποίο
συμβαίνει όταν μια από τις στεφανιαίες αρτηρίες που τροφοδοτούν το μυοκάρδιο με
αίμα αποφράσσεται. Το αποτέλεσμα είναι μια σοβαρή βλάβη ή νέκρωση του μέρους εκείνου
του μυοκαρδίου που εξαρτάται από την αρτηρία που φέρει τη στένωση και έχει αποφραχθεί.
Η δημιουργία πλάκας αθηρωμάτωσης στο εσωτερικό μέρος των στεφανιαίων αρτηριών ή
ακόμα η δημιουργία θρόμβου αίματος είναι οι κυριότεροι λόγοι στένωσης και απόφραξης
των αρτηριών αυτών.
Ποια είναι τα συμπτώματα της καρδιακής προσβολής;
Έντονος πόνος στην προκαρδιακή περιοχή, στο κεντρικό μέρος του στήθους. Ο πόνος
διαρκεί περίπου 30 λεπτά και δεν μειώνεται από τη ξεκούραση. Εκδηλώνεται κατά τη
διάρκεια σωματικής προσπάθειας. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να συμβεί κατά τη
διάρκεια του ύπνου και να ξυπνήσει τον άρρωστο.
Ο ασθενής βιώνει τον πόνο σαν ένα έντονο βάρος ή ένα σφίξιμο ή ακόμη σαν δυνατό
κάψιμο στην προκαρδιακή περιοχή. Ο πόνος μπορεί να αντανακλά στους ώμους, στον
λαιμό, στην κάτω γνάθο, στα χέρια και στους αγκώνες. Υπάρχουν και μερικοί ασθενείς που
περιγράφουν πόνο μόνο στους ώμους, στον λαιμό και στα χέρια και όχι στο στήθος. Επίσης
μπορεί να εντοπίζεται και στη ράχη, στην ωμοπλάτη και στο επιγάστριο.
Ταυτόχρονα ο ασθενής μπορεί να αισθάνεται έντονη δυσφορία, δύσπνοια, νευρικότητα,
ανησυχία και αδυναμία. Μπορεί να έχει ζαλάδες, ναυτία, εμετούς, κρύο ιδρωμένο δέρμα, να
νιώθει ένα αίσθημα επικείμενου θανάτου και ακόμη να έχει απώλεια συνειδήσεως.
Παράγοντες κινδύνου:
1. Παράγοντες που δεν μπορούν να προληφθούν: το
οικογενειακό ιστορικό καρδιακών παθήσεων, η ηλικία
μεγαλύτερη των 65 ετών και τέλος το φύλο, με τους άνδρες να
διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.
2. Παράγοντες που μπορούν να προληφθούν: το κάπνισμα, η
ψηλή χοληστερόλη, η ψηλή αρτηριακή πίεση, ο διαβήτης, η
παχυσαρκία, η διατροφή πλούσια σε λιπαρές ουσίες και η
τακτική σωματική εξάσκηση.
Πως γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση βασίζεται στο ιστορικό του ασθενούς, στην κλινική εικόνα
που παρουσιάζει, και στις συμπληρωματικές εξετάσεις (καρδιακά ένζυμα,
ηλεκτροκαρδιογράφημα)
Αντιμετώπιση
Ο ασθενής χρειάζεται επειγόντως εισαγωγή σε μονάδα εντατικής
θεραπείας όπου θα του χορηγηθούν οξυγόνο και φάρμακα. Επειγόντως
πρέπει να χορηγηθεί θρομβολυτική θεραπεία με στόχο τη διάλυση του
θρόμβου και την αποκατάσταση της κυκλοφορίας του αίματος στο
μυοκάρδιο. Η αγγειοπλαστική θεραπεία (μπαλονάκι) και η
αορτοστεφανιαία παράκαμψη (by-pass) μπορούν να χρησιμοποιηθούν για
την διάνοιξη των κλειστών στεφανιαίων αρτηριών.
Πρόληψη: Η τακτική σωματική άσκηση, η αποφυγή του καπνίσματος,
ο έλεγχος της αρτηριακής υπέρτασης και του διαβήτη εάν υπάρχουν, η
διατήρηση ενός κανονικού βάρους και μια υγιής διατροφή με πολλά
φρούτα και λαχανικά χωρίς αυξημένες λιπαρές ουσίες, αποτελούν
θεμελιώδεις κανόνες για την επιτυχή πρόληψη καρδιακών επεισοδίων.
34
Αναιμία: Πρόβλημα του Aίματος
Η αναιμία είναι παθολογική κατάσταση που οφείλεται στο γεγονός ότι στο αίμα δεν υπάρχει
αρκετή αιμοσφαιρίνη. Η αιμοσφαιρίνη περιέχεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια και μεταφέρει το
οξυγόνο από τους πνεύμονες προς τα διάφορα όργανα του σώματος. Ο σίδηρος είναι ένα
απαραίτητο στοιχείο για τη σύνθεση της αιμοσφαιρίνης. από τον οργανισμό.
Σιδηροπενική: Ο συνηθέστερος τύπος (περίπου 80%), που προσβάλλει το 20% των
γυναικών και το 2% των ανδρών. Εκδηλώνεται λόγω απώλειας αίματος ή όταν το διαιτολόγιο
είναι φτωχό σε τροφές που περιέχουν σίδηρο.
Μεγαλοβλαστική: Εμφανίζεται με την πτώση του φολικού οξέος στο αίμα. Η πτώση αυτή
επέρχεται είτε λόγω κακής διατροφής είτε επειδή ο οργανισμός δεν μπορεί να αφομοιώσει
όπως πρέπει το φολικό οξύ. Όταν μια γυναίκα βρίσκεται στην περίοδο της εγκυμοσύνης, ο
οργανισμός της χρειάζεται διπλάσια ποσότητα φολικού οξέος. Εμφανίζεται
δε σε μεγαλύτερες ηλικίες.
Απλαστική: Συμβαίνει όταν τα ερυθρά κύτταρα από το μυελό των οστών
μειώνονται.
Μεσογειακή ή θαλασσαιμία: Είναι κληρονομική πάθηση σχετική με τη
διαταραχή της σύνθεσης της αιμοσφαιρίνης.
Αιμολυτική: Είναι η αναιμία στη επέρχεται πρόωρη καταστροφή των
ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Τα συμπτώματα :
- Αίσθημα έλλειψης οξυγόνου και λιποθυμία.
- Αίσθημα ζαλάδας κατά την ορθοστασία ή τη γυμναστική.
- Αδυναμία, κόπωση κ.λπ. που δε χωρούν.
- Αρρυθμία ή ταχυπαλμία.
- Βόμβος στα αυτιά.
Αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου: Αυτά που πρέπει να ξέρετε

Η αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου είναι πολύ συχνή πάθηση. Μπορεί να συμβεί σε όλες
τις ηλικίες και έχει διάφορες αιτιολογίες.
Η έλλειψη σιδήρου μπορεί να δημιουργήσει μια συγκεκριμένη μορφή αναιμίας η οποία
ονομάζεται σιδηροπενική αναιμία.
Ποια είναι τα συμπτώματα και πως γίνεται η διάγνωση;
Τα συχνότερα συμπτώματα της αναιμίας είναι:
• Χλωμάδα
• Κούραση
• Ταχυκαρδία
• Ασυνήθιστη δυσκολία στην αναπνοή όταν γίνεται κάποια σωματική προσπάθεια
• Σε πολλές περιπτώσεις είναι δυνατόν να μην υπάρχουν οποιαδήποτε συμπτώματα
Η διάγνωση της αναιμίας γίνεται από το γιατρό, ο οποίος αφού διαπιστώσει ότι υπάρχουν
κλινικές ενδείξεις στον ασθενή, κάνει ορισμένες εξετάσεις.
Πρέπει να τονίσουμε ότι η απλή μέτρηση του σιδήρου στο αίμα,
έστω και εάν αυτή είναι χαμηλή, δεν επιτρέπει να δείξει εάν
υπάρχει έλλειψη σιδήρου.
Επιπρόσθετες εξετάσεις από το γιατρό θα βοηθήσουν να
ξεκαθαρίσει εάν η αναιμία πράγματι οφείλεται στην έλλειψη
σιδήρου ή εάν υπάρχουν άλλες αιτίες που οδηγούν στην αναιμία.
Οι αιτίες που μπορούν να προκαλέσουν αναιμία είναι πολλές. Εκτός από την έλλειψη
σιδήρου υπάρχουν ασθένειες συγγενείς ή επίκτητες του μυελού των οστών, κακοήθεις νόσοι,
τοξικές ουσίες, αυτοάνοσα νοσήματα και διάφορες άλλες παθήσεις.
Ποιες είναι οι αιτίες έλλειψης σιδήρου;
Οι αιτίες που μπορούν να οδηγήσουν σε αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου είναι οι
ακόλουθες:
35
1. Έλλειψη σιδήρου στη διατροφή: Παιδιά που πίνουν πολύ γάλα και δεν τρώνε
φαγητά πλούσια σε σίδηρο και νεαρές γυναίκες που ακολουθούν δίαιτες
αδυνατίσματος κινδυνεύουν να έχουν έλλειψη σιδήρου που μπορεί να οδηγήσει σε
σιδηροπενική αναιμία.
2. Περίοδοι γρήγορης ανάπτυξης: Τα παιδιά κάτω των 3 ετών αναπτύσσονται τόσο
γρήγορα που η πρόσληψη σιδήρου από τη διατροφή, μπορεί να μην ικανοποιεί τις
ανάγκες του οργανισμού
3. Εγκυμοσύνη- Θηλασμός: Οι γυναίκες που εγκυμονούν ή που θηλάζουν, χρειάζονται
2 με 3 φορές περισσότερο σίδηρο από τους άνδρες. Οι έγκυες γυναίκες πρέπει να
ελέγχονται εάν έχουν ικανοποιητικό σίδηρο στο αίμα τους.
4. Απώλεια αίματος: Η απώλεια αίματος είναι μια συχνή αιτία σιδηροπενικής αναιμίας
στους ενήλικες.
• Στις γυναίκες οι πολλές απώλειες αίματος λόγω μιας έντονης περιόδου, μπορεί
να οδηγήσουν σε αναιμία.
• Επίσης απώλεια αίματος παρατηρείται και από εσωτερικές αναιμίες από το
πεπτικό σύστημα. Παθήσεις όπως το έλκος στο στομάχι, η ελκώδης κολίτιδα, ο
καρκίνος και άλλες ασθένειες μπορούν να προκαλέσουν μια χρόνια αιμορραγία
που μπορεί να περάσει και απαρατήρητη.
• Επιπρόσθετα υπάρχουν και ορισμένα φάρμακα όπως η ασπιρίνη και τα μη
στεροειδή αντιφλεγμονώδη που είναι δυνατόν να προκαλέσουν μια χρόνια
αιμορραγία που οδηγεί σε αναιμία.
Συμπερασματικά θα πρέπει να τονίσουμε ότι στη διερεύνηση μιας αναιμίας που
οφείλεται στην έλλειψη σιδήρου, είναι σημαντικό να γίνεται προσπάθεια να βρεθεί η
αιτία που οδήγησε στην έλλειψη του σιδήρου.
Πώς μπορεί να γίνει πρόληψη;
Η διατροφή που είναι πλούσια σε σίδηρο αποτελεί την καλύτερη πρόληψη εναντίον της
σιδηροπενικής αναιμίας.
Τα ακόλουθα τρόφιμα έχουν ψηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο:
• Συκώτι και άλλα κρέατα
• Θαλασσινά
• Ξηροί καρποί
• Αποξηραμένα φρούτα όπως σταφίδες, βερίκοκα και δαμάσκηνα
• Φασόλια
• Πράσινα φυλλώδη λαχανικά όπως το σπανάκι και το μπρόκολο
• Ψωμιά και δημητριακά που είναι εμπλουτισμένα με σίδηρο
Ο σίδηρος που περιέχεται στα κρέατα απορροφάται πολύ καλά από τον οργανισμό. Η
κατανάλωση μικρών ποσοτήτων κρέατος ταυτόχρονα με άλλες πηγές σιδήρου όπως για
παράδειγμα τα λαχανικά, βοηθά για καλύτερη απορρόφηση σιδήρου από το έντερο.
Η βιταμίνη C, είτε σε χάπι είτε τρώγοντας φαγητά που είναι πλούσια στη βιταμίνη αυτή
(πορτοκάλια, άλλα εσπεριδοειδή ή χυμός πορτοκαλιών), όταν λαμβάνεται ταυτόχρονα με μια
διατροφή πλούσια σε σίδηρο, βοηθά τον οργανισμό να απορροφά περισσότερο σίδηρο.
Κάποια φαγητά εμποδίζουν την απορρόφηση του σιδήρου. Το γάλα, η σόγια, ο κρόκος
του αυγού, οι φυτικές ίνες, το τσάι και ο καφές μπορεί να εμποδίζουν την απορρόφηση του
σιδήρου.
Θεραπεία
Η θεραπεία της αναιμίας είναι η αντιμετώπιση της αιτίας που την προκάλεσε.
• Εάν η αιτία είναι η έλλειψη σιδήρου από τη διατροφή, τότε θα πρέπει αυτή να
εμπλουτισθεί με φαγητά που είναι πλούσια σε σίδηρο όπως αναφέρεται πιο πάνω. Σε
ορισμένες περιπτώσεις είναι απαραίτητο να χορηγηθούν φαρμακευτικά σκευάσματα
όπως για παράδειγμα τα χάπια σιδήρου. Τα χάπια σιδήρου είναι δυνατόν να
προκαλέσουν κάποια αναστάτωση στο στομάχι, καούρα και δυσκοιλιότητα. Για τα
προβλήματα αυτά είναι σημαντικό να ενημερώνεται ο θεράπων ιατρός.
• Εάν ο λόγος είναι μια απώλεια αίματος, τότε αυτή θα πρέπει να εντοπισθεί και η
αιτία της να αντιμετωπισθεί.
36
Αιμοδοσία: Αυτά που πρέπει να γνωρίζετε:
Η αιμοδοσία αποτελεί ένα δώρο ζωής για κάποιον ο οποίος έχει απόλυτη
ανάγκη από μετάγγιση αίματος.
Σύμφωνα με διεθνείς στατιστικές, 60% του πληθυσμού θα χρειαστεί μετάγγιση
ολικού αίματος ή ενός από τα στοιχεία του αίματος σε κάποια στιγμή της ζωής του.
Παράλληλα μόνο 5% των ατόμων που θα μπορούσαν να είναι αιμοδότες, δίνουν αίμα.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η δωρεά αίματος δεν περιέχει κανένα κίνδυνο για τον
αιμοδότη και είναι σχεδόν εντελώς ανώδυνη. Δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος ο αιμοδότης
να μολυνθεί με οποιαδήποτε ασθένεια όπως το AIDS, η ηπατίτιδα και άλλες.
Ποιοι ασθενείς χρειάζονται μετάγγιση;
• Ασθενείς που έχουν χάσει αίμα λόγω τραύματος ή λόγω εγκαυμάτων
• Ασθενείς που έχουν χάσει αίμα κατά τη διάρκεια μιας χειρουργικής επέμβασης
• Ασθενείς με ογκολογικά προβλήματα, ιδιαίτερα όταν υποβάλλονται σε
χημειοθεραπείες
• Ασθενείς με θαλασσαιμία ή άλλες χρόνιες αναιμίες όπως η δρεπανοκυτταρική.
Ποιος μπορεί να είναι αιμοδότης;
Τα κριτήρια για να είναι κάποιος αιμοδότης δεν είναι πολλά:
• Ηλικία: Ο αιμοδότης πρέπει να είναι τουλάχιστο ηλικίας 17 ετών
• Βάρος σώματος: Συνήθως απαιτείται το βάρος σώματος να είναι τουλάχιστο 50 κιλά
• Ασθένειες: Ο αιμοδότης πρέπει να είναι σε καλή υγεία και απαλλαγμένος από
μεταδοτικές ασθένειες
Εάν ο αιμοδότης λαμβάνει φάρμακα, δεν σημαίνει ότι αναγκαστικά δεν μπορεί να
προσφέρει αίμα. Σε τέτοια περίπτωση είναι ορθό να ενημερώνεται ο γιατρός και το
προσωπικό που είναι υπεύθυνοι κατά την αιμοληψία.
Οι περισσότεροι αιμοδότες μπορούν να προσφέρουν αίμα μετά από έγκριση του
γιατρού, και μέχρι κάθε 8 εβδομάδες.
Ποιοι δεν μπορούν προσωρινά να είναι αιμοδότες;
• Ασθενείς που έχουν υποστεί επεισόδιο καρδιακής προσβολής ή έχουν υποβληθεί σε
χειρουργική επέμβαση καρδιάς κατά τους τελευταίους 6 μέχρι 12 μήνες
• Ασθενείς που έπασχαν από ελονοσία κατά τα τελευταία 3 χρόνια ή έχουν ταξιδέψει
κατά το έτος που προηγείται της αιμοδοσίας, σε περιοχές που η ελονοσία είναι
επιδημική
• Ασθενείς που έχουν οι ίδιοι υποβληθεί σε μετάγγιση αίματος, κατά το έτος που
προηγείται της αιμοδοσίας
• Άτομα που έχουν κάνει τατουάζ ή τρυπήματα (piercing) για άλλους κοσμητικούς
λόγους στο σώμα τους, κατά το έτος που προηγείται
• Επαφή στο σπίτι κατά τους 12 μήνες που προηγούνται της αιμοδοσίας με άτομο που
πάσχει από ηπατίτιδα
• Ασθενείς που παίρνουν αντιβιοτικά κατά τις 72 ώρες πριν από την αιμοδοσία
• Άτομα που δεν αισθάνονται καλά κατά την ημέρα της αιμοδοσίας
• Ασθενείς με χαμηλές μετρήσεις των έμμορφων στοιχείων του αίματος
Τα άτομα που αποκλείονται προσωρινά από την αιμοδοσία μπορεί να είναι σε επαφή με το
γιατρό και το προσωπικό της τράπεζας αίματος, για να προσδιοριστεί πότε είναι δυνατόν να
τους επιτραπεί να δωρίσουν αίμα.
Τα άτομα τα οποία αποκλείονται μόνιμα από την αιμοδοσία περιλαμβάνουν:
• Ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία για
αντιμετώπιση διαφόρων μορφών καρκίνου
• Ασθενείς που προσβλήθηκαν ή πάσχουν από ηπατίτιδα ή AIDS.
• Άτομα που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο να προσβληθούν από τον ιό του AIDS, όπως
οι χρήστες των ενδοφλέβιων ναρκωτικών ή λόγω σεξουαλικών επαφών χωρίς
προφυλάξεις
37
Παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα
Ο θυρεοειδής αδένας αποτελεί μέρος του ενδοκρινολογικού
συστήματος. Βρίσκεται στο μέσο της βάσης του λαιμού,
μπροστά και πιο κάτω από το λάρυγγα. Ο θυρεοειδής αδένας
ελέγχει το ρυθμό με τον οποίο το σώμα διεξάγει τις διάφορες
αναγκαίες μεταβολικές λειτουργίες του. Παράγει τρεις βασικές
ορμόνες, τη θυροξίνη (Τ4), την τριιωδοθυρονίνη (Τ3) και την
καλσιτονίνη.
Στη βρεφική ηλικία η έλλειψη θυρεοειδών ορμονών οδηγεί σε
σωματική και πνευματική καθυστέρηση. Για το λόγο αυτό σε
όλα τα νεογνά γίνεται έλεγχος για ανίχνευση των ελλείψεων αυτών. Οποιαδήποτε
καθυστέρηση στην έναρξη χορήγησης θυρεοειδούς ορμόνης σε βρέφη με υποθυρεοειδισμό,
μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια πνευματικών ικανοτήτων.
Για να συνθέτει τις θυρεοειδείς ορμόνες, ο θυρεοειδής αδένας χρειάζεται ιώδιο. Το
στοιχείο αυτό περιέχεται στις τροφές και στο νερό. Τα θαλασσινά είναι πλούσια σε ιώδιο. Η
έλλειψη ιωδίου στον οργανισμό είναι αιτία μειωμένης παραγωγής θυρεοειδών ορμονών. Ο
εμπλουτισμός του μαγειρικού αλατιού σε ιώδιο έχει συμβάλει στη δραστική μείωση του
υποθυρεοειδισμού λόγω έλλειψης αλατιού.
Οι ασθένειες του θυρεοειδούς αδένα, είναι πολύ συχνές. Επηρεάζουν συχνότερα τις
γυναίκες.
Οι περισσότερες παθήσεις σχετίζονται με αυξημένη δραστηριότητα του αδένα που
δημιουργεί τον υπερθυρεοειδισμό και με μειωμένη παραγωγή ορμονών που προκαλεί τον
υποθυρεοειδισμό.
Σε μερικές περιπτώσεις το μέγεθος του θυρεοειδούς αδένα αυξάνεται λόγω ασθένειας
και δημιουργεί βρογχοκήλη. Ασθένειες όπως η θυρεοειδίτιδα του Hashimoto που οφείλεται
σε φλεγμονή του αδένα, είναι αιτία βρογχοκήλης.
Στο θυρεοειδή είναι δυνατόν να εμφανιστούν ένα ή περισσότερα οζίδια ή μάζες.
Μπορούν να αναπτυχθούν γρήγορα ή σταδιακά. Ασθενείς που υποβλήθηκαν σε
ακτινοθεραπεία κατά την παιδική ηλικία για ακμή, αδενοειδείς εκβλαστήσεις, για λέμφωμα ή
για άλλο λόγο έχουν περισσότερες πιθανότητες να προσβληθούν από κακοήθη όγκο του
θυρεοειδούς αδένα.
Είναι σημαντικό ασθενείς που εκτέθηκαν για οποιαδήποτε λόγο σε ιονίζουσα
ακτινοβολία ή που έλαβαν ακτινοθεραπεία που θα μπορούσε να επηρεάσει το θυρεοειδή
τους αδένα, να γνωρίζουν ότι έχουν περισσότερες πιθανότητες για καρκίνο του
θυρεοειδούς ή και για υποθυρεοειδισμό.
Κατά την εξέταση ο γιατρός θα διαπιστώσει κατά πόσο υπάρχουν οποιεσδήποτε αλλαγές
όπως αύξηση του μεγέθους όλου ή μέρους του αδένα. Επίσης θα εξετάσει εάν υπάρχουν
μάζες ή οζίδια που αναπτύχθηκαν στον αδένα ή ακόμη εάν υπάρχουν λεμφαδένες αυξημένου
μεγέθους στην περιοχή του λαιμού.
Συνήθως ο αδένας δεν είναι ψηλαφητός στη βάση του λαιμού και δεν φαίνεται στην
επισκόπηση. Ο γιατρός μπορεί να ζητήσει από τον ασθενή κατά την ψηλάφηση του αδένα,
να καταπιεί. Αυτό επιτρέπει στο γιατρό να ψηλαφίσει καλύτερα τον αδένα και οποιαδήποτε
μάζα που τυχόν υπάρχει σε αυτόν.
Οι εξετάσεις που είναι χρήσιμες στη διερεύνηση του θυρεοειδούς είναι:
1. Αναλύσεις αίματος για μέτρηση των ορμονών που ελέγχουν ή παράγονται από αυτόν
(TSH, T4, T3)
2. Ακτινογραφία του θώρακα
3. Υπερηχογράφημα του θυρεοειδούς
4. Σπινθηρογράφημα του αδένα
5. Κυτταρολογική εξέταση μετά από αναρρόφηση με λεπτή βελόνα
6. Αξονική ή μαγνητική τομογραφία
Η κυτταρολογική εξέταση γίνεται όταν ο γιατρός διαπιστώσει ότι υπάρχει ένα οζίδιο ή
μια μάζα στον θυρεοειδή. Η κυτταρολογική αυτή εξέταση δίνει πληροφορίες σχετικά με το
είδος της μάζας και βοηθά στη διαφορική διάγνωση μεταξύ καλοηθών ή κακοηθών όγκων.
38
Η αντιμετώπιση των ασθενειών του θυρεοειδούς αδένα περιλαμβάνει την ορμονική θεραπεία,
τη χειρουργική επέμβαση και τη χορήγηση ραδιοϊσοτόπων (ραδιενεργές ιώδιο).
Εάν υπάρχει υποθυρεοειδισμός, είναι αναγκαίο για τον ασθενή να λαμβάνει καθημερινά
ορμονική θεραπεία με θυροξίνη. Για τον υπερθυρεοειδισμό στις περισσότερες περιπτώσεις
δίνονται φάρμακα αλλά κάποτε μπορεί να χρειαστεί να αφαιρεθεί ο αδένας.
Οι περισσότερες μάζες του θυρεοειδούς όπως επίσης και οι καταστάσεις με βρογχοκήλη
είναι καλοήθεις. Οι συμπληρωματικές εξετάσεις δείχνουν εάν πρόκειται για καλοήθη ή
κακοήθη νόσο και καθορίζουν τα θεραπευτικά βήματα που θα ακολουθήσουν.
Όταν υπάρχουν υποψίες για κακοήθη όγκο, η χειρουργική επέμβαση για αφαίρεση του
θυρεοειδούς αδένα επιβάλλεται.
Σε πολλές άλλες καλοήθεις περιπτώσεις η θεραπεία με θυροξίνη καταστέλλει και μειώνει τις
εν λόγω μάζες. Για να επιτευχθεί αυτό χρειάζεται θεραπεία που μπορεί να διαρκέσει από 3
έως 6 μήνες.
Εάν παρά την ορμονική θεραπεία, μια μάζα στο θυρεοειδή συνεχίζει να μεγαλώνει τότε
συστήνεται η χειρουργική προσέγγιση του προβλήματος.
Κατά τη χειρουργική επέμβαση μπορεί να αφαιρεθεί μέρος ή ολόκληρος ο θυρεοειδής
αδένας.
Στο χειρουργείο κατά την επέμβαση, η γρήγορη ιστολογική εξέταση (frozen section)
μπορεί να δείξει ότι πρόκειται για καρκίνο. Στις περιπτώσεις αυτές αποφασίζεται να
αφαιρεθεί όλος ο αδένας ή ακόμη να γίνει πιο ευρεία επέμβαση στο λαιμό ανάλογα με τα
ευρήματα του χειρούργου. Για κακοήθεις όγκους του θυρεοειδούς είναι δυνατόν να
χορηγηθεί θεραπεία με ραδιενεργές ιώδιο.
Οι επιπλοκές μετά από τη χειρουργική επέμβαση στο θυρεοειδή αδένα είναι σπάνιες.
Περιλαμβάνουν βραχνάδα της φωνής, αιμορραγικά προβλήματα, δυσκολίες κατάποσης,
μούδιασμα του δέρματος του λαιμού και χαμηλό ασβέστιο. Ο κίνδυνος χαμηλού ασβεστίου
είναι μεγαλύτερος όταν αφαιρείται όλος ο θυρεοειδής.
Μετά από θυρεοειδεκτομή, ανάλογα με το εάν έγινε ολική ή μερική θυρεοειδεκτομή, οι
ασθενείς μπορεί να χρειάζεται να λαμβάνουν θυροξίνη και ασβέστιο εάν υπάρχει
πρόβλημα χαμηλού ασβεστίου στο αίμα.
Πρόληψη του διαβήτη

Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, αυτός δηλαδή που εμφανίζεται
κυρίως στους ενήλικες, παρουσιάζει σημαντική και ανησυχητική
αύξηση παγκοσμίως.
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, με την έλλειψη σωματικής άσκησης,
το έντονο και συνεχές στρες, την υπερφαγία και την παχυσαρκία
που συνοδεύουν την καθιστική ζωή που τείνουμε να έχουμε,
ευνοούν την εκδήλωση της σοβαρής και χρόνιας ασθένειας του
διαβήτη.
Ο διαβήτης με τις επιπλοκές του, που σταδιακά εγκαθίστανται, είναι από τις κυριότερες αιτίες
νοσηρότητας, αναπηρίας και θνησιμότητας. Η καμπύλη ανοχής στη γλυκόζη είναι ένα τεστ
που γίνεται για να φανεί πως αντιδρά ο οργανισμός στη γλυκόζη. Δίνεται στον ασθενή να πιει
ένα διάλυμα που περιέχει 75 γραμμάρια γλυκόζης και μέσα σε 2 ώρες γίνονται διαδοχικές
μετρήσεις του σακχάρου αίματος.
Τα άτομα τα οποία έχουν διαταραγμένη καμπύλη ανοχής στη γλυκόζη και τα άτομα
που έχουν επίπεδα σακχάρου αίματος νηστείας στα ανώτερα φυσιολογικά επίπεδα
έχουν προδιάθεση στο να παρουσιάσουν διαβήτη.
Η πρόληψη του διαβήτη μπορεί να επιτευχθεί αποτελεσματικά με τη μείωση του βάρους
σε υπέρβαρα άτομα, με τη μείωση του ολικού λίπους και των κεκορεσμένων λιπιδίων
στη διατροφή, με την αύξηση των φυτικών ινών στη διατροφή και την αύξηση της
σωματικής εξάσκησης.
39
Ιγμορίτιδα
Πρόκειται για φλεγμονή του βλεννογόνου των παραρρινίων κόλπων (των κοιλοτήτων που
περιβάλλουν τη μύτη) που προκαλείται από μικρόβια, ιούς αλλά και αλλεργικούς παράγοντες
και οδοντικά προβλήματα. Η φλεγμονή προσβάλλει τους μετωπιαίους κόλπους (στο μέτωπο,
πάνω από τα μάτια), οπότε η νόσος ονομάζεται μετωπιαία κολπίτιδα, ή τα ιγμόρεια (στα
μάγουλα), οπότε η νόσος ονομάζεται ιγμορίτιδα.
Κινδυνεύετε περισσότερο όσοι:
• πάσχετε από αλλεργική ρινίτιδα.
• έχετε ανατομικές ανωμαλίες, όπως σκολίωση του ρινικού διαφράγματος, πολύποδες κ.ά
• εκτίθεστε συχνά σε λοιμώξεις, π.χ. δάσκαλοι, ιατρικό προσωπικό.
• καπνίζετε.
Μορφές
• Οξεία: Συνήθως συνοδεύει κάποια από τις λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος.
• Χρόνια: Πρόκειται για την εξέλιξη μιας οξείας ιγμορίτιδας αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά.
Θεραπεία
• Η οξεία ιγμορίτιδα αντιμετωπίζεται συνήθως με φαρμακευτική αγωγή.
• Η χρόνια μορφή της αντιμετωπίζεται με φάρμακα ή με χειρουργική επέμβαση ή με
συνδυασμό και των δύο.
• Αν η ιγμορίτιδα οφείλεται σε αλλεργίες ή ανατομικές ανωμαλίες της μύτης τότε θα πρέπει
να αντιμετωπιστεί και το πρωταρχικό αίτιο.
.
Καρκίνος του λάρυγγα
Ο καρκίνος του λάρυγγα είναι μια σοβαρή ασθένεια που απειλεί τη ζωή για την οποία
όμως υπάρχει αποτελεσματική πρόληψη.
Ποια είναι όμως τα συχνότερα σημεία και συμπτώματα του καρκίνου του λάρυγγα;
• Επίμονη βραχνάδα της φωνής που εγκαθίσταται προοδευτικά
• Δυσκολία στην κατάποση
• Επίμονος πόνος στο λαιμό ή πόνος που εκδηλώνεται κατά την κατάποση
• Πόνος στο αυτί
• Εμφάνιση μάζας στο λαιμό
• Αλλαγές στη φωνή
Ποιες είναι οι κυριότερες αιτίες που προκαλούν τον καρκίνο του λάρυγγα;
1. Το κάπνισμα: Περισσότεροι από 95% των ασθενών
που προσβάλλονται από καρκίνο του λάρυγγα, είναι
καπνιστές. Το κάπνισμα προκαλεί καρκίνο διότι
δημιουργεί μεταλλάξεις στα γονίδια των κυττάρων
της βλεννογόνου του αναπνευστικού συστήματος.
Επίσης μειώνει το σύστημα άμυνας του οργανισμού.
Οι πιθανότητες κάποιου
καπνιστή να αναπτύξει
καρκίνο του λάρυγγα
εξαρτώνται όχι μόνο από το πόσο καπνίζει αλλά και από
τη συνολική χρονική διάρκεια για την οποία καπνίζει.
2. Το αλκοόλ: δρα σε συνέργεια με το κάπνισμα και
μεγεθύνει τις αρνητικές του επιδράσεις.
3. Ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV).
4. Ο αμίαντος
5. Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση
Η βιταμίνη Α και η β-καροτίνη θεωρούνται ότι έχουν προστατευτικό ρόλο εναντίον του
καρκίνου του λάρυγγα.
Τα άτομα που παρουσιάζουν αλλαγές στη φωνή, επίμονη βραχνάδα, πρέπει να ζητούν
συμβουλή από το γιατρό τους. Αυτό γίνεται ακόμη πιο επιτακτικό εάν υπάρχουν στα
άτομα αυτά, παράγοντες κινδύνου όπως το κάπνισμα και ψηλή κατανάλωση αλκοόλ.
40
Οι κυριότερες παθήσεις του πνεύμονα
• Περίπου 14% των θανάτων ετησίως, οφείλονται σε παθήσεις των πνευμόνων.
• Τα αναπνευστικά προβλήματα και οι παθήσεις των πνευμόνων είναι η πρώτη αιτία
θανάτων σε βρέφη κάτω των 12 μηνών.
• Ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν με χρόνιες παθήσεις του αναπνευστικού
συστήματος όπως το άσθμα, το εμφύσημα, τη χρόνια βρογχίτιδα, παρουσιάζει
αύξηση κυρίως λόγω των προβλημάτων ρύπανσης της ατμόσφαιρας από νοσηρά
στοιχεία που παράγονται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες.
Οι χρόνιες αποφρακτικές παθήσεις των πνευμόνων (ΧΑΠ), περιλαμβάνουν τη χρόνια
βρογχίτιδα και το εμφύσημα. Συχνά οι δύο παθήσεις συνυπάρχουν. Το κάπνισμα είναι η
κυριότερη αιτία της αποφρακτικής νόσου των πνευμόνων.
Η χρόνια βρογχίτιδα, χαρακτηρίζεται από φλεγμονή και βλάβες του
βλεννογόνου των βρόγχων. Τα κυριότερα συμπτώματα είναι ο χρόνιος
βήχας, η αύξηση παραγωγής βλέννας και η βραχεία επιπόλαιη αναπνοή.
Το εμφύσημα προκαλεί προοδευτικές βλάβες στις κυψελίδες των
πνευμόνων. Οι κυψελίδες είναι οι βασικές λειτουργικές μονάδες των
πνευμόνων στις οποίες γίνονται οι ανταλλαγές αερίων, οξυγόνου και
διοξειδίου του άνθρακα, μεταξύ του αίματος και του αέρα της αναπνοής.
Τα κυριότερα συμπτώματα του εμφυσήματος περιλαμβάνουν βήχα,
βραχύπνοια, περιορισμένη αντοχή στην άσκηση.
Ο ασθενής με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια είναι επιρρεπής στις λοιμώξεις του
αναπνευστικού. Για το λόγο αυτό, πρέπει να εμβολιάζεται κάθε χρόνο για τον ιό της γρίπης
και κάθε 5 χρόνια για τον πνευμονόκοκκο.
Η κυστική ίνωση είναι μια κληρονομική πάθηση που επηρεάζει τις βλέννες και τον ιδρώτα
των ασθενών. Λόγω των προβλημάτων που δημιουργούνται, συσσωρεύεται βλέννα στους
πνεύμονες και είναι αιτία συχνών μολύνσεων των πνευμόνων. Σταδιακά προκαλούνται
μόνιμες βλάβες στους πνεύμονες και εγκαθίσταται αναπνευστική ανεπάρκεια.
Η πνευμονία περιλαμβάνει ένα μεγάλο φάσμα μολυσματικών ασθενειών που προκαλούνται
λόγω προσβολής των πνευμόνων από διάφορα μικρόβια, βακτήρια, ιούς, παράσιτα και
μύκητες.
Η φυματίωση είναι μόλυνση που προκαλείται από ένα είδος βακτηριδίου που προσβάλλει
κυρίως και πρωταρχικά τους πνεύμονες. Το βακτηρίδιο αυτό προκαλεί φλεγμονή στον
πνευμονικό ιστό και στη συνέχεια τον καταστρέφει.
Μπορείτε να κάνετε πολλά για να προστατεύετε τους πνεύμονες σας. Αποφεύγετε με κάθε
τρόπο το ενεργητικό και παθητικό κάπνισμα. Μην αμελείτε την τακτική σωματική σας
άσκηση. Οι εργαζόμενοι που εκτίθενται σε τοξικές ουσίες, σε επικίνδυνες αναθυμιάσεις ή
βλαβερά αέρια, πρέπει να φέρουν ειδικές προστατευτικές μάσκες στη μύτη και το στόμα
τους.
Βρογχικό Άσθμα
Σε ποιους εμφανίζεται
• Τα μισά περιστατικά βρογχικού άσθματος εμφανίζονται πριν από
τα 10 έτη.
• Μπορεί να εμφανιστεί και από τη βρεφική ηλικία, αλλά τότε
συγχέεται με τις αναπνευστικές λοιμώξεις.
• Το άσθμα υποχωρεί συχνά στην εφηβική ηλικία (στα 12-13
χρόνια) στο 50% των περιπτώσεων, ενώ σε ένα άλλο 20% των
παιδιών τα συμπτώματα αραιώνουν σε συχνότητα και ένταση.
Επανεμφανίζεται όμως στην ενήλικη ζωή σε ένα μεγάλο ποσοστό (60%) στην ηλικία
ανάμεσα στα 18 με 20 χρόνια.
Πιθανές αιτίες
•Μετά από άσκηση •Στρες •Ρύπανση στους χώρους εργασίας και του σπιτιού. • Κάπνισμα
της μητέρας στη διάρκεια της εγκυμοσύνης .•Πρόωρη έκθεση των νεογνών σε παθητικό
41
κάπνισμα. •Λοιμώξεις .•Διάφορα αλλεργιογόνα. •Κληρονομικότητα.
Η έγκαιρη διάγνωση βοηθά αποτελεσματικά.
Τα συμπτώματα του άσθματος είναι: βήχας, αίσθημα βάρους στο στήθος, δύσπνοια και
σφύριγμα στο στήθος. Αν παρουσιάζετε τέτοια συμπτώματα, πρέπει να απευθυνθείτε σε
τακτικά πνευμονολογικά ιατρεία για να υποβληθείτε σε κλινική εξέταση, σπιρομέτρηση και
ένα ειδικό τεστ.
Το ασθματικό παιδί: Αν το παιδί σας παρουσιάσει έστω και ένα από τα παρακάτω
συμπτώματα, ελέγξτε μήπως έχει άσθμα:
• Βήχει με ξηρό βήχα που επιμένει πάνω από 20 μέρες ή φεύγει και ξαναεμφανίζεται.
• Το στήθος του «βράζει» και εμφανίζει σφύριγμα και «γατάκια».
• Λαχανιάζει όταν τρέχει ή γυμνάζεται.
Θεραπεία
Η θεραπεία του άσθματος τα τελευταία δυο χρόνια γίνεται με εισπνεόμενα φάρμακα, κυρίως
με βρογχοδιασταλτικά και κορτικοστεροειδή. Οι ασθενείς θα πρέπει να γνωρίζουν ότι με
σωστή εκπαίδευση και τακτική ιατρική παρακολούθηση μπορούν να ζουν φυσιολογικά.
Προφυλάξεις για το χειμώνα
• Μην έρχεστε σε επαφή με κατοικίδια ζώα που έχουν πλούσιο τρίχωμα (σε αντίθετη
περίπτωση, μην αφήνετε το ζωάκι σας να μπαίνει στην κρεβατοκάμαρα και να του κάνετε
μπάνιο κάθε εβδομάδα).
• Μην καπνίζετε μέσα στο σπίτι.
• Αποφεύγετε τις σόμπες που καίνε καυσόξυλα ή τα τζάκια και τις θερμάστρες που
λειτουργούν με πετρέλαιο ή γκάζι.
• Μαγειρεύετε με ανοιχτό τον απορροφητήρα και το παράθυρο της κουζίνας.
• Μένετε μακριά απ' όσους έχουν κρυολόγημα, γρίπη ή κάποια άλλη ίωση.
• Στο κρύο καλύπτετε με κασκόλ τα αυτιά και το στόμα σας καθώς και τη μύτη σας με ένα
μαντίλι όταν έχει δυνατό αέρα.• Αποφεύγετε τους χώρους με συνωστισμό.
Καρκίνος πνεύμονα: Τα βασικά σημεία

Ο καρκίνος του πνεύμονα, είναι η κυριότερη αιτία θανάτου εξαιτίας καρκίνου τόσο
στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. Προκαλεί περισσότερους θανάτους από ότι όλοι μαζί,
οι καρκίνοι του παχέος εντέρου, του μαστού και του προστάτη.
Αιτίες και παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο πρόκλησης καρκίνου του πνεύμονα:
Ο κίνδυνος προσβολής από καρκίνο του πνεύμονα αυξάνεται με τον
αριθμό των τσιγάρων και τη χρονική διάρκεια που ένα άτομο
καπνίζει. Επίσης καρκίνο του πνεύμονα προκαλούν και το κάπνισμα
πούρων ή πίπας.
Σε σχεδόν 9 στους 10 ασθενείς με καρκίνο πνεύμονα, υπάρχει
σχέση με το κάπνισμα. Εκτός από το ενεργητικό κάπνισμα, το
παθητικό κάπνισμα είναι επίσης παράγοντας που αυξάνει τον
κίνδυνο για την πάθηση.
Η έκθεση σε ραδόνιο, αρσενικό, αμίαντο και ραδιενεργό σκόνη,
αυξάνει τον κίνδυνο προσβολής από καρκίνο πνεύμονα. Το ίδιο
επίσης συμβαίνει σε άτομα που εκτίθενται σε αυξημένη
ακτινοβολία. Άτομα που έχουν οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του
πνεύμονα, έχουν επίσης περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν
τη νόσο.
Τα συχνότερα συμπτώματα είναι:
Επίμονος βήχας (δεν υποχωρεί και επιδεινώνεται) Αιμόπτυση Πόνος στο στήθος
Βραχνάδα Ξαφνική εμφάνιση δύσπνοιας Βραχύπνοια (βραχεία επιπόλαια αναπνοή)
Πρήξιμο προσώπου και λαιμού Ανορεξία και απώλεια βάρους Επαναλαμβανόμενες
αναπνευστικές μολύνσεις (πνευμονία, βρογχίτιδα) Κούραση, εξάντληση .
Οι εξετάσεις που χρησιμεύουν για τη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα είναι:
42
Ακτινογραφία του θώρακα, Αξονική τομογραφία, Μαγνητική τομογραφία,
Βρογχοσκόπηση, Κυτταρολογική πτυέλων, Παρακέντηση με λήψη υγρού
Σπινθηρογράφημα με ποζιτρόνια (PET scan), Σπινθηρογράφημα οστών, Βιοψία.
Η θεραπευτική αγωγή:
Η θεραπεία βασίζεται στη χειρουργική αφαίρεση του όγκου όταν αυτό είναι εφικτό, στην
ακτινοθεραπεία και στη χημειοθεραπεία. Υπάρχει επίσης η φωτοδυναμική θεραπεία.
Η πρόληψη:
Η προστασία από καρκινογόνες ουσίες που ευθύνονται για την πρόκληση καρκίνου του
πνεύμονα όπως οι τοξικές ουσίες του καπνού, το ραδόνιο, ο αμίαντος, η ραδιενεργός σκόνη,
η υπερβολική έκθεση σε ακτινοβολία είναι απαραίτητη.
Η καλύτερη πρόληψη για την αντιμετώπιση του καρκίνου του πνεύμονα, είναι η
αποφυγή ενεργητικού και παθητικού καπνίσματος όλων των καπνιστικών προϊόντων.
Καρκίνος οισοφάγου: Γιατί αυξάνεται ραγδαία και τι πρέπει να γίνει;

Η συχνότητα του καρκίνου του οισοφάγου αυξάνεται με ιδιαίτερα ανησυχητικό τρόπο.
Η αύξηση που παρατηρείται στο αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου, σχετίζεται με τη
γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.
Το αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου προσβάλλει συχνότερα τους άνδρες από ότι τις
γυναίκες. Ο κυριότερος παράγοντας που προδιαθέτει στη γένεση του αδενοκαρκινώματος
του οισοφάγου, είναι η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Στην παλινδρόμηση, το
περιεχόμενο του στομαχιού επανέρχεται στο κάτω μέρος του οισοφάγου. Το γαστρικό
περιεχόμενο βλάπτει τη βλεννογόνο του οισοφάγου. Δημιουργείται μια κατάσταση στον
οισοφάγο που είναι γνωστή με την ονομασία οισοφάγος τύπου Barrett's. Ο οισοφάγος τύπου
Barrett's έχει τη δυνατότητα να εξελιχθεί σε προκαρκινική κατάσταση και μετά σε
αδενοκαρκίνωμα. Ένα μικρό ποσοστό των ασθενών με παλινδρόμηση (0,5% δηλαδή 1 στους
200), θα προσβληθούν από καρκίνο οισοφάγου.
Η παχυσαρκία ευνοεί τη δημιουργία παλινδρόμησης και έτσι αποτελεί παράγοντα πρόκλησης
καρκίνου οισοφάγου.
Για την πρόληψη ή την καταπολέμηση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, τα
ακόλουθα μπορούν να βοηθήσουν:
1. Μείωση ή αποφυγή φαγητών που μειώνουν το μυϊκό τόνο του κάτω οισοφαγικού
σφιγκτήρα: Καφές, λιπαρά φαγητά, διάφορα είδη δυόσμου και σοκολάτα
2. Αποφυγή ή μείωση φαγητών ή ποτών που επιδεινώνουν τα συμπτώματα όπως οι
χυμοί με ψηλό βαθμό οξύτητας (πορτοκάλι, λεμόνι, ντομάτα)
3. Κατανάλωση μικρότερων μερίδων φαγητού. Μικρότερα γεύματα αλλά συχνότερα
4. Είναι καλύτερα να μην ξαπλώνει κάποιος αμέσως μετά το φαγητό. Είναι προτιμότερο
να περνούν 3 έως 4 ώρες από την ώρα του φαγητού μέχρι την ώρα του ύπνου
5. Το προσκέφαλο του κρεβατιού είναι καλό να είναι πιο ψηλό από το υπόλοιπο
κρεβάτι κατά 12 έως 18 εκατοστά
6. Το κάπνισμα μειώνει την ποσότητα σάλιου που παράγεται στο στόμα. Το σάλιο
προστατεύει τον οισοφάγο διότι μεταξύ άλλων εξουδετερώνει τα οξέα
7. Το αλκοόλ μειώνει το μυϊκό τόνο του κάτω οισοφαγικού σφιγκτήρα. Έτσι η
υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, ευνοεί τη δημιουργία παλινδρόμησης. Τα
αλκοολούχα ποτά δεν πρέπει να ξεπερνούν το 1 έως 2 την ημέρα
8. Τα στενά ρούχα αυξάνουν την πίεση στην κοιλιά, ωθώντας έτσι το όξινο γαστρικό
περιεχόμενο προς τον οισοφάγο, ευνοώντας ή επιδεινώνοντας την παλινδρόμηση
Εκτός από το αδενοκαρκίνωμα υπάρχει και το επιθηλιακό καρκίνωμα (από το πλακώδες
επιθήλιο) του οισοφάγου. Το καρκίνωμα αυτό σχετίζεται με το κάπνισμα και την υπερβολική
κατανάλωση αλκοόλ και σε μικρότερο βαθμό με τις νιτροζαμίνες των φαγητών ή του
περιβάλλοντος, με διατροφικές ελλείψεις και με τη φτωχή υγιεινή του στόματος.
43
Καρκίνος Παχέος Εντέρου
Τι είναι ο καρκίνος του παχέος εντέρου; Συνήθως ο καρκίνος στο παχύ έντερο
αναπτύσσεται από έναν πολύποδα. Από μία, δηλαδή, παθολογική ανάπτυξη κυττάρων στο
βλεννογόνο του παχέος εντέρου, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται έτσι μάζες που
προβάλλουν μέσα στον αυλό του εντέρου με μέγεθος από λίγα χιλιοστά έως και πάνω από 5
εκατοστά. Αρχικά ο πολύποδας είναι μια εντελώς καλοήθης εξεργασία. Με την πάροδο του
χρόνου όμως και καθώς μεγαλώνει σε μέγεθος αυξάνεται ο κίνδυνος να μετατραπεί σε
κακοήθη.
Ποιος κινδυνεύει περισσότερο: Συνήθως οι ασθενείς με καρκίνο στο παχύ έντερο έχουν
ηλικία μεγαλύτερη των 40 ετών και ιδιαίτερα μεταξύ 60 και 65 ετών.
Τα συνηθέστερα συμπτώματα:
• Αλλαγή στις συνήθειες του εντέρου (δηλαδή, από κανονικές κενώσεις να
εμφανιστεί διάρροια ή δυσκοιλιότητα).
• Αίμα στα κόπρανα ή απώλεια αίματος από το ορθό.
• Πόνος στην κοιλιά ή το ορθό.
• Απώλεια βάρους.
• Συμπτώματα αναιμίας, όπως εύκολη κόπωση, δύσπνοια.
Προσοχή! Σε περίπτωση απώλειας αίματος από το ορθό θα πρέπει πάντοτε να διερευνάται η
αιτία της και να μην αποδίδεται εύκολα σε απλές καταστάσεις, όπως για παράδειγμα,
αιμορροΐδες, πολύποδες κτλ. Η πρόληψη και στην περίπτωση του καρκίνου του παχέος
εντέρου είναι σημαντική εφόσον είναι γνωστό ότι ο καρκίνος αυτός σε πρώιμα στάδια, όταν
δηλαδή εντοπίζεται μόνο μέσα στο τοίχωμα του εντέρου, θεραπεύεται.
Για τη διάγνωση - εκτός από το ιστορικό - σημαντικό ρόλο παίζουν :

• Η φυσική εξέταση του ασθενή από το γιατρό η οποία περιλαμβάνει και τη δακτυλική
εξέταση του ορθού.
• Η εξέταση κοπράνων για την ανεύρεση αίματος ή αιμοσφαιρίνης.
• Η ενδοσκόπηση του παχέος εντέρου.
• Η αξονική τομογραφία με εμφύσηση αέρα από το ορθό.
• Ο ακτινολογικός έλεγχος του παχέος εντέρου με βαριούχο υποκλυσμό.
Πολύποδες και καρκίνος παχέος εντέρου: Πρόληψη

Εκτός από τους γενετικούς παράγοντες που είναι οι σημαντικότεροι στην πρόκληση
πολύποδων και καρκίνου παχέος εντέρου, η διατροφή έχει το δικό της ρόλο.
Οι άνθρωποι που καταναλώνουν τακτικά ορισμένα λαχανικά και φρούτα, προσβάλλονται
σπανιότερα από καρκίνο του παχέος εντέρου.
Αυτά είναι:
• Λαχανικά και φρούτα που έχουν κόκκινο, κίτρινο,
πορτοκαλί και πράσινο χρώμα όπως οι πιπεριές, τα
πορτοκάλια, οι φράουλες, τα καρότα, που είναι πλούσια
σε φυτοχημικές αντιοξειδωτικές ουσίες
• Τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά όπως το λάχανο, το
μπρόκολο, τα λαχανάκια των Βρυξελλών περιέχουν
ψηλές ποσότητες φυσικών αντικαρκινικών ουσιών.
• Άτομα που επίσης καταναλώνουν ψηλές ποσότητες μη επεξεργασμένων
δημητριακών, κινδυνεύουν λιγότερο από καρκίνο παχέος εντέρου
Συνοπτικά οι παράγοντες που εξετάζουμε και που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στην
πρόληψη των πολύποδων και του καρκίνου του παχέος εντέρου περιλαμβάνουν:
1. Κληρονομικότητα, γονίδια, οικογενειακό ιστορικό
2. Διατροφή
3. Ασβέστιο
4. Φολικό οξύ
5. Ασπιρίνη
6. Τρόπος ζωής
44
7. Κάπνισμα
8. Οιστρογόνα
Άτομα που έχουν οικογενειακό ιστορικό πολύποδων ή καρκίνου παχέος εντέρου,

πρέπει να εξετάζονται από το γιατρό τους, να υποβάλλονται σε κολονοσκόπηση για
έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση πολύποδων και καρκίνου.
Σε άτομα άνω των 50 ετών, συστήνεται η εξέταση κοπράνων για ανίχνευση
αίματος σε λανθάνουσα μορφή κάθε χρόνο. Η κολονοσκόπηση συστήνεται για
κάθε 5 έως 10 χρόνια.
Πώς θα προστατεύσετε το συκώτι σας

Το συκώτι είναι ένα εξαιρετικά ανθεκτικό όργανο του ανθρώπινου
σώματος. Εκτελεί χρέη εργοστασίου αποτοξίνωσης, αποθήκης
ενέργειας και συνεχούς παραγωγής ζωτικών παραγόντων για τον
οργανισμό μας.
Παρά τις εξαιρετικές ικανότητες αντοχής και αναγέννησης που έχει,
υπάρχουν καταστάσεις που το φθείρουν και μπορούν να το
καταστρέψουν ολοκληρωτικά.
Η κίρρωση του ήπατος είναι μια προοδευτική κατάσταση απώλειας
ηπατικού ιστού και αντικατάστασης του από ινώδη ιστό. Σταδιακά
επέρχεται απώλεια των λειτουργιών του ήπατος με καταστροφικές
συνέπειες για τον ασθενή.
Πώς μπορούμε να προστατεύουμε το συκώτι μας για να μπορεί και αυτό με τη σειρά του
να μας εξυπηρετεί με ασφάλεια και με τον καλύτερο δυνατό τρόπο;
1. Αποφυγή κατανάλωσης αλκοόλ.
Το αλκοόλ είναι ιδιαίτερα τοξικό για το συκώτι. Είναι η κυριότερη αιτία κίρρωσης του ήπατος.
2. Ναρκωτικά.
Ορισμένα ναρκωτικά όπως για παράδειγμα η κοκαΐνη, προκαλούν βλάβες στο συκώτι.
3. Εμβόλιο κατά της ηπατίτιδας Β.
Η ηπατίτιδα Β μπορεί να οδηγήσει σε κίρρωση και καρκίνο του ήπατος. Το εμβόλιο εναντίον της
ηπατίτιδας Β προστατεύει από τη νόσο. Άτομα που κινδυνεύουν περισσότερο από την ηπατίτιδα όπως
για παράδειγμα οι επαγγελματίες του τομέα της υγείας, δεν πρέπει να αμελούν να εμβολιάζονται.
4. Φάρμακα.
Πολλά φάρμακα είναι τοξικά για το συκώτι. Δεν πρέπει να λαμβάνονται φάρμακα χωρίς τη συμβουλή
του γιατρού. Επίσης δεν πρέπει να λαμβάνονται σε ψηλότερες δόσεις από αυτές που συστήνονται. Στις
περιπτώσεις χρόνιας χορήγησης φαρμάκων χρειάζεται ιατρική παρακολούθηση και ενδεχομένως
εξετάσεις των ηπατικών ενζύμων και λειτουργιών για να διαφανεί κατά πόσο υπάρχει ηπατική
τοξικότητα ή όχι.
5. Συμπληρώματα διατροφής και άλλα φαρμακευτικά σκευάσματα.
Υπάρχουν στο εμπόριο διάφορα σκευάσματα φαρμακευτικής μορφής, βιταμίνες, συνδυασμοί
βιταμινών και ιχνοστοιχείων, συμπληρώματα διατροφής που πωλούνται ελεύθερα χωρίς ιατρική
συνταγή. Κάποιες από αυτές είναι σε θέση να βλάπτουν το συκώτι. Επίσης η λήψη ψηλών δόσεων
βιταμινών είναι βλαβερή για το συκώτι.
6. Αποφυγή επαφής με υγρά σώματος άλλων ανθρώπων.
Οι ιοί της ηπατίτιδας μεταδίδονται δια μέσου των υγρών του σώματος. Το σεξ χωρίς προφύλαξη, η
κοινή χρήση αντικειμένων προσωπικής υγιεινής όπως το ξυραφάκι, η οδοντόβουρτσα, η ενδοφλέβια
χρήση ναρκωτικών με κοινές βελόνες μεταξύ των χρηστών, περιλαμβάνονται στους λόγους μετάδοσης
μολυσματικών παραγόντων τοξικών για το συκώτι.
7. Προσοχή στο τι εισπνέετε και στο τι εναποτίθεται στο δέρμα σας.
Όταν χρησιμοποιούνται σπρέι με εντομοκτόνα, αντιμικροβιακά (ιδιαίτερα αυτά εναντίον των
μυκήτων), μπογιές, είναι απαραίτητο να ακολουθούνται οι οδηγίες του κατασκευαστή. Η χρήση
μάσκας και ο καλός αερισμός του χώρου προστατεύουν το χρήστη του σπρέι. Κατά τη χρήση σπρέι ή
ψεκαστήρων με εντομοκτόνα ή άλλες τοξικές ουσίες, επιβάλλεται η κάλυψη του δέρματος με ειδικά
γάντια, μάσκα, ματογυάλια και καπέλο.
45
8. Αποφυγή υπερβολικής κατανάλωσης λιπαρών.
Η υγιεινή διατροφή και η σωματική άσκηση βοηθούν το συκώτι να εκτελεί τις ζωτικές του λειτουργίες
απρόσκοπτα. Το υπερβολικό λίπος στη διατροφή επιβαρύνει το συκώτι.
9. Παχυσαρκία.
Η παχυσαρκία προκαλεί το λιπώδες ήπαρ. Το λιπώδες ήπαρ (εναπόθεση λίπους μέσα στα ηπατικά
κύτταρα) είναι μια παθολογική κατάσταση που παρατηρείται αρχικά και στον αλκοολισμό. Υπάρχει
περίπτωση ανάπτυξης φλεγμονής και κίνδυνος κίρρωσης.
10. Έγκαιρη διάγνωση.
Σε περίπτωση που υπάρχουν σημεία ή συμπτώματα που σχετίζονται με ηπατικά προβλήματα
όπως ίκτερος (κίτρινη χροιά του δέρματος και του άσπρου του ματιού, φαγούρα, κόπρανα
χωρίς χρώμα, πρήξιμο ή και πόνος κοιλιάς, ούρα πολύ σκούρου χρώματος, χρόνια κούραση,
ανορεξία, αναγούλες) πρέπει απαραίτητα να ζητείται συμβουλή του
γιατρού.
Αρθρίτιδες
Οι αρθρίτιδες είναι μια μεγάλη ομάδα ασθενειών από τις οποίες
πάσχει ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού.
Οι συχνότερες μορφές αρθρίτιδας από τις οποίες πάσχει η πλειονότητα των ασθενών
είναι 4:
1. Η οστεοαρθρίτιδα
2. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα
3. Η ποδάγρα (ουρική αρθρίτιδα)
4. Η αρθρίτιδα του συστηματικού ερυθηματώδη λύκου.
Η οστεοαρθρίτιδα είναι η πιο συχνή μορφή αρθρίτιδας. Προσβάλει κυρίως
τις αρθρώσεις που φέρουν βάρος δηλαδή το γόνατο και το ισχίο στη λεκάνη.
Όμως αρκετά συχνά προσβάλλει και τις αρθρώσεις του χεριού και τη σπονδυλική
στήλη.
Είναι μια εκφυλιστική μορφή αρθροπάθειας με καταστροφή του χόνδρου της
άρθρωσης. Η καταστροφή του χόνδρου των αρθρώσεων συνοδεύεται από
αντίδραση του οστού. Δημιουργούνται ανώμαλα υπερτροφικά οστικά στοιχεία
που ονομάζονται οστεόφυτα.
Η πάθηση χαρακτηρίζεται από πόνο που χειροτερεύει με την κόπωση και
βελτιώνεται με την ξεκούραση. Ο πόνος και οι δυσκολίες στη λειτουργικότητα
της άρθρωσης μπορεί να εκδηλώνονται και μετά από μια περίοδο ακινησίας.
Η ρευματοειδής αρθρίτιδα οφείλεται σε ένα αυτοάνοσο μηχανισμό. Το ανοσοποιητικό
σύστημα του οργανισμού του ασθενούς δημιουργεί αντισώματα εναντίον των αντιγόνων της
άρθρωσης.
Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία έντονης φλεγμονής των υμενικών μεμβρανών της
άρθρωσης. Επιπρόσθετα η φλεγμονή προκαλεί έκκριση ενζύμων που προκαλούν βλάβες στο
κόκαλο, στο χόνδρο και στους συνδέσμους.
Το μεσάρθριο διάστημα μειώνεται και οι αρθρώσεις παραμορφώνονται. Η χρόνια φλεγμονή
δημιουργεί πόνο, περιορίζει την κινητικότητα της άρθρωσης, προκαλεί
δυσκαμψία (ιδιαίτερα το πρωί), πρήξιμο, αύξηση της θερμοκρασίας τοπικά
στην άρθρωση και ερύθημα.
Υπάρχουν μορφές της ρευματοειδούς αρθρίτιδας που προκαλούν σοβαρές
αναπηρίες με μείωση της κινητικότητας, ελάττωση της μυϊκής δύναμης
και σημαντική παραμόρφωση των αρθρώσεων.
Επιπρόσθετα σε αντίθεση με τις άλλες μορφές αρθρίτιδας, η ρευματοειδής
αρθρίτιδα μπορεί να προσβάλει ταυτόχρονα και άλλα όργανα όπως τα μάτια, το
έντερο, την καρδιά και τους πνεύμονες.
Η ποδάγρα ή ουρική αρθρίτιδα δημιουργείται όταν παράγεται υπερβολικό ουρικό οξύ στον
οργανισμό. Τότε δημιουργούνται κρύσταλλα που εναποτίθενται στις μικρές αρθρώσεις.
46
Πολύ συχνά προσβάλλεται το μεγάλο δάκτυλο του ποδιού. Μπορούν επίσης να επηρεαστούν
και άλλες αρθρώσεις όπως αυτές του αστραγάλου, του ποδιού, του καρπού και του χεριού.
Η ποδάγρα εκδηλώνεται κατά κρίσεις. Χαρακτηρίζεται από πόνο, κοκκίνισμα και πρήξιμο.
Η κρίση διαρκεί για μερικές μέρες και σε μία έως δύο εβδομάδες, η άρθρωση επανέρχεται
στο φυσιολογικό. Εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη βλάβη και
παραμόρφωση της άρθρωσης. Λόγω του αυξημένου ουρικού οξέος μπορεί να
δημιουργηθούν και πέτρες στους νεφρούς. Συνήθως προσβάλλονται άνδρες άνω των 40 ετών.
Η αρθρίτιδα που συνοδεύει τον συστηματικό ερυθηματώδη λύκο οφείλεται σε
αυτοάνοσο μηχανισμό. Προσβάλλει πιο συχνά τις γυναίκες μεταξύ 15 και 35 ετών. Ο
συστηματικός ερυθηματώδης λύκος χαρακτηρίζεται από αρθρίτιδες, πυρετό, αδυναμία,
εξάνθημα στο δέρμα, εξάνθημα στα μάγουλα που μοιάζει με πεταλούδα, φωτοευαισθησία,
σπασμούς, αναιμία, προσβολή της καρδιάς και των πνευμόνων, νεφρίτιδα, απώλεια των
μαλλιών. Υπάρχουν διάφορες μορφές της νόσου. Στους περισσότερους ασθενείς έχει μια ήπια
έκφραση με την προσβολή μόνο μερικών οργάνων. Σε άλλους είναι μια γενικευμένη
ασθένεια με κίνδυνο και για τη ζωή.
Αυχενικό Σύνδρομο
Πόνοι που... καθηλώνουν! Το αυχενικό σύνδρομο είναι δυνατό να προσβάλει τον καθένα μας
σε κάποιο στάδιο της ζωής του, κυρίως στη μέση και προχωρημένη ηλικία.
Αίτια
• Η πίεση που υφίσταται ο νωτιαίος μυελός ή οι νευρικές ρίζες (νεύρα) που βγαίνουν
δεξιά και αριστερά μεταξύ των σπονδύλων, οι οποίες διακλαδίζονται και
διαμοιράζονται μέχρι την άκρη των δακτύλων.
• Μακροχρόνιες φθορές και μεταβολές που οφείλονται στη γήρανση.
• Άλλα αίτια που μπορεί να πιέσουν την περιοχή του αυχένα (καλοήθεις ή κακοήθεις
όγκοι, αγγειακές δυσπλασίες, μεταστάσεις, φλεγμονές).
Συμπτώματα
• Πόνος στον αυχένα και τη ράχη, ανάμεσα στις ωμοπλάτες και γύρω από αυτές.
Μπορεί να επεκταθεί στον ώμο, το βραχίονα, ως τα δάχτυλα, όπου παρατηρείται
μούδιασμα και ένα «μυρμήγκιασμα».
• Μυϊκοί σπασμοί: Δημιουργείται στα σημεία του πόνου και προκαλεί εκ νέου πόνο,
με αποτέλεσμα η ένταση των συμπτωμάτων να αυξάνεται.
• Δυσκαμψία: Εμφανίζεται εφόσον οι κινήσεις περιορίζονται στις αρθρώσεις εκείνες
όπου υπάρχει μυϊκός σπασμός.
• Πονοκέφαλος, ίλιγγος ή βουητό στ' αφτιά, μούδιασμα στο πίσω μέρος του κεφαλιού.
Διάγνωση
Αφού σας εξετάσει ο ορθοπαιδικός και πάρει ένα καλό ιστορικό, θα μπορέσει να καταλήξει
σε ασφαλή διάγνωση, βοηθούμενος ενδεχομένως από απεικονιστικές μεθόδους, όπως
ακτινογραφία ή αξονική ή μαγνητική τομογραφία.
Θεραπεία
• Φαρμακευτική αγωγή
• Βραχυχρόνια ακινητοποίηση με αυχενικό κολάρο.
• Φυσικοθεραπεία
• Αποφυγή όλων εκείνων των παραγόντων που προκαλούν το πρόβλημα (π.χ.
κάθισμα σε λάθος θέση, πολύωρο γράψιμο στον υπολογιστή).
Τενοντίτιδα
Αντιμετωπίζεται συχνά στις μέρες μας κυρίως λόγω της εισβολής
των Η/Υ στη ζωή μας αλλά και εξαιτίας της καθιστικής ζωής. Η
τενοντίτιδα προκαλεί πόνο στο σημείο που δημιουργείται, ο οποίος
συνήθως περιορίζει την κίνηση.
Τι είναι η τενοντίτιδα
Η τενοντίτιδα ή, όπως επιστημονικά αποκαλείται, τενοντοελυτρίτιδα είναι η φλεγμονή του
τένοντα και διακρίνεται σε χρόνια και οξεία.
47
• Πόνος στην περιοχή του τένοντα.
• Περιορισμός των κινήσεων λόγω του πόνου, ο οποίος μπορεί να προκαλέσει ακόμα
και αγκύλωση σε κάποιες αρθρώσεις (συνήθως παρατηρείται στον ώμο)
Πώς προκαλείται
Η μυϊκή υπερλειτουργία είναι η κύρια αιτία της τενοντίτιδας. Όταν ο μυς «δουλεύει»
παραπάνω από τις δυνατότητες του, ο τένοντας κουράζεται και δημιουργείται φλεγμονή.
Ωστόσο, μπορεί να αποτελεί και το πρώτο σύμπτωμα κάποιας δυσλειτουργίας των νεύρων
και των μυών.
Επιβαρυντικοί παράγοντες
• Η καταπόνηση των χεριών λόγω εργασίας.
• Η έλλειψη άσκησης ή η λάθος άσκηση
• Το υπερβολικό στρες (οι μύες βρίσκονται διαρκώς σε σύσπαση).
• η κατασκευή του μυϊκού συστήματος
Αντιμετώπιση: Ανάλογα με την περίπτωση, η τενοντίτιδα μπορεί να αντιμετωπιστεί με
Φαρμακευτική θεραπεία και φυσικοθεραπεία ή με Τοπικές εγχύσεις κορτιζόνης.
Πρόληψη: Η άσκηση και οι διαστάσεις των μυών συντελούν στην πρόληψη της τενοντίτιδας.
Ιδιαίτερα σε όσους κάνουν χειρονακτική εργασία συνίσταται διάταση των μυών ανά μία ώρα.
Οστεοπόρωση: Ένας ύπουλος εχθρός

Η οστεοπόρωση επηρεάζει το 50% των γυναικών άνω των 45 ετών και το
90% αυτών που είναι άνω των 75 ετών. Ανήκει στην κατηγορία των ασθενειών
που δρουν «υπόγεια» και γίνονται αντιληπτές
μόνο όταν φτάσουν σε αρκετά προχωρημένο
στάδιο.
Η οστεοπόρωση είναι μια νόσος του
μεταβολισμού των οστών που προκαλεί
βαθμιαία απώλεια οστικής μάζας και
διαταραχές της μικροαρχιτεκτονικής. Αυτό
έχει ως αποτέλεσμα αρχικά την αύξηση της
ευθραυστότητάς τους και ως τελικό
επακόλουθο τη δημιουργία καταγμάτων.
Ποιοι πρέπει να ανησυχούν:
1. Φύλο: Η αναλογία οστεοπορωτικών καταγμάτων που συμβαίνουν αναλογικά σε γυναίκες
και άνδρες είναι 7 προς 1 αντίστοιχα. Βέβαια, δεν κινδυνεύουν όλες οι γυναίκες να
προσβληθούν από οστεοπόρωση, αλλά ένα ποσοστό γύρω στο 50% και από αυτές μόνο το 20
% θα υποστεί οστεοπορωτικό κάταγμα, δηλαδή κάταγμα του οστού που θα οφείλεται στην
εμφάνιση οστεοπόρωσης.
2. Διαταραχές εμμήνου ρύσεως- πρώιμη εμμηνόπαυση:
3. Έλλειψη ασβεστίου - υπερβολική λήψη πρωτεϊνών
4. Κάπνισμα - καφές – αλκοόλ
5. Καθιστική ζωή
6. Νοσήματα - φάρμακα: η ύπαρξη ιστορικού άλλων νοσημάτων (ρευματοειδής αρθρίτιδα,
υπερθυρεοειδισμός, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, ηπατική ανεπάρκεια) και η χρόνια λήψη
φαρμάκων (κορτιζόνη, θυροξίνη, ηπαρίνη) δρουν επιβαρυντικά.
Έχετε περισσότερες πιθανότητες εάν :
• Είστε γυναίκα στην ηλικία της εμμηνόπαυσης, ιδιαίτερα εάν η εμμηνόπαυση
(φυσιολογική ή όχι) επήλθε σε μικρότερη από την κανονική ηλικία.
• Δεν γυμνάζεστε συστηματικά.
• Δεν διατρέφεστε αρκετά ή σωστά.
• Καπνίζετε ή κάνετε κατάχρηση σε αλκοόλ και καφέδες.
• Ακινητοποιηθείτε στο κρεβάτι για πολύ καιρό λόγω τραυματισμού ή άλλης
αρρώστιας.
48
• Έχετε ρευματοειδή αρθρίτιδα ή κάποιες άλλες αρρώστιες που επηρεάζουν το
μεταβολισμό των οστών ή της βιταμίνης D (π.χ. σακχαρώδης διαβήτης, παθήσεις του
θυρεοειδούς ή του ήπατος και των νεφρών).
• Στην οικογένεια σας υπάρχουν και άλλα άτομα που είχαν οστεοπόρωση ή κατάγματα
Έγκαιρη Διάγνωση:
Η οστεοπόρωση μια πάθηση χωρίς συμπτώματα, ιδίως στο αρχικό της
στάδιο. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την καθυστερημένη διάγνωση και κατά
συνέπεια τη δυσκολία στην καταπολέμησή της. Έτσι, η σωστή πρόληψη
είναι ό,τι καλύτερο για την περίπτωση. Απαιτείται η έγκαιρη εντόπιση του
ατόμου που διατρέχει κίνδυνο για την εμφάνιση του νοσήματος. Σε αυτή την κατηγορία
ανήκουν οι περιεμμηνοπαυσιακές γυναίκες (αυτές που βρίσκονται κοντά στα ηλικιακά όρια
της εμμηνόπαυσης), όσοι κάνουν χρόνια λήψη κορτιζόνης και αυτοί που
πάσχουν από υπερθυρεοειδισμό. Η διάγνωση γίνεται με τη μέτρηση της
οστικής πυκνότητας σε ορισμένες «τυπικές» περιοχές του οργανισμού με
μια μέθοδο που ονομάζεται Dexa και με μέτρηση οστικών δεικτών στο αίμα
και στα ούρα.
Η θεραπεία είναι φαρμακευτική
ΠΡΟΛΗΨΗ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ :
1. Ασβέστιο: Οι ανάγκες του οργανισμού σε ασβέστιο διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία.
Kύρια πηγή του θεωρούνται τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
2. Βιταμίνη D: Η έκθεση στον ήλιο εφοδιάζει τον οργανισμό επαρκώς με βιταμίνη D.
3. Γυμναστική: Η καθημερινή άσκηση βοηθάει στην αύξηση της οστικής μάζας και
δυναμώνει τα οστά, ιδιαίτερα στον αναπτυσσόμενο σκελετό.
4. Κάπνισμα και αλκοολούχα: Η διακοπή του καπνίσματος και της λήψης
οινοπνευματωδών ποτών λειτουργούν ως τονωτικές ενέσεις στον καταπονημένο οργανισμό.
5. Ζωικές πρωτεΐνες : Ο περιορισμός στη λήψη ζωικών πρωτεϊνών είναι απαραίτητος για
την αποφυγή εμφάνισης προβλημάτων οστεοπόρωσης.
6. Ασθένειες: Ορισμένες ασθένειες που εμποδίζουν τη λήψη ασβεστίου
(υπερθυρεοειδισμός, παθήσεις του πεπτικού συστήματος) προδιαθέτουν σε οστεοπόρωση και
γι' αυτό θα πρέπει να θεραπεύονται άμεσα.
Πότε πρέπει να αρχίζει η πρόληψη της οστεοπόρωσης;

Η πρόληψη για την οστεοπόρωση πρέπει να αρχίζει ήδη από
την ηλικία των 10 ετών. Η πρόσληψη ασβεστίου στην παιδική
και εφηβική ηλικία έχει καθοριστική σημασία διότι κατά την
περίοδο αυτή σχηματίζεται με γρήγορο ρυθμό νέος οστικός ιστός.
Οι ανάγκες σε ασβέστιο ανέρχονται σε 1,3 γραμμάρια ημερησίως.
Στην ηλικία μεταξύ 10 και 20 χρονών είναι προτιμότερο αντί αναψυκτικά να πίνετε
γάλα. Επίσης η διατροφή πρέπει να είναι πλούσια και σε άλλες τροφές ψηλής
περιεκτικότητας σε ασβέστιο όπως τα τυριά και τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά.
Τα κορίτσια στην εφηβική ηλικία που αρχίζουν να έχουν την περίοδο τους όπως επίσης και οι
γυναίκες, πρέπει να ξέρουν ότι εκτός από το ασβέστιο και ο σίδηρος είναι σημαντικός για
δυνατά οστά. Ο σίδηρος συμβάλλει στη σύνθεση κολλαγόνου που είναι βασικό συστατικό
των οστών.
Ομάδες παιδιών και εφήβων που έχουν αυξημένο κίνδυνο για οστικά προβλήματα:
• Παιδιά που γεννήθηκαν πρόωρα ή με χαμηλό βάρος γέννησης
• Παιδιά που παίρνουν φάρμακα όπως τα στεροειδή, για την αντιμετώπιση χρόνιων
φλεγμονωδών ασθενειών ή για αναπνευστικά προβλήματα
• Τα παιδιά με χρόνιες παθήσεις του εντέρου, με κοιλιοκάκη, κυστική ίνωση.
• Τα κορίτσια εφηβικής ηλικία που έχουν προβλήματα του μηνιαίου κύκλου τους.
Μετά την ηλικία των 20 μέχρι τα 35, τα κόκαλα φτάνουν το μέγιστο βαθμό δύναμής
τους. Οι ανάγκες σε ασβέστιο είναι της τάξης του 1 γραμμαρίου ημερησίως.
49
Μετά την ηλικία των 35 και μέχρι τα 50 η πρόσληψη ασβεστίου και η τακτική σωματική
άσκηση έχουν καθοριστική σημασία για τη μείωση και ελαχιστοποίηση της απώλειας της
οστικής μάζας που αρχίζει σε αυτές τις ηλικίες. Οι ανάγκες σε ασβέστιο είναι της τάξης του 1
γραμμαρίου ημερησίως. Μετά την εμμηνόπαυση, οι γυναίκες χάνουν από 1 έως 6% της
οστικής τους μάζας κάθε χρόνο. Οι γυναίκες πρέπει να συζητούν με το γιατρό τους το
πρόβλημα της οστεοπόρωσης και της απώλειας της οστικής μάζας ιδιαίτερα μετά την
ηλικία των 50 ετών.
50
Πονοκέφαλος
Πώς Εκδηλώνεται: Με πόνο, τα χαρακτηριστικά του οποίου
ποικίλλουν: στον σφύζοντα πόνο οι ασθενείς αισθάνονται «σαν να
χτυπά ένα σφυρί στο κεφάλι τους», στο συσφιγκτικό «σαν να τους
σφίγγει το κεφάλι μια ζώνη», στο διαξιφιστικό πόνο «σαν να τους
τρυπά το κεφάλι ένα μαχαίρι».
Πού Οφείλεται: Στην πλειονότητα τους οι ασθενείς έχουν
καλοήθεις μορφές κεφαλαλγίας, δεν σχετίζονται δηλαδή με σοβαρή αιτία. Σε πολύ μικρό
ποσοστό ο πονοκέφαλος μπορεί να οφείλεται σε νόσημα, είτε ήπιο και παροδικό όπως μια
ιογενής λοίμωξη είτε σοβαρότερο όπως όγκος στον εγκέφαλο, εγκεφαλικό ανεύρυσμα,
μηνιγγίτιδα. Υπάρχουν επίσης και κεφαλαλγίες χωρίς συγκεκριμένη αιτία, οι λεγόμενες
πρωτοπαθείς κεφαλαλγίες, με κυριότερες την ημικρανία και την κεφαλαλγία τύπου τάσεως,
τις οποίες συχνά «πυροδοτούν» εκλυτικοί παράγοντες όπως: το στρες, ορισμένα φάρμακα, η
μεταβολή καιρικών συνθηκών, βαρομετρικής πίεσης, θερμοκρασίας, ηλιακού φωτός, ανέμων,
η νηστεία.
Πώς Αντιμετωπίζεται: Σημαντικό στοιχείο στην αντιμετώπιση του πονοκεφάλου αποτελεί η
ενημέρωση του ασθενούς για τη φύση της πάθησης, την πιθανή ύπαρξη εκλυτικών
παραγόντων και την αποφυγή τους. Η φαρμακευτική αντιμετώπιση στοχεύει τόσο στη
θεραπεία των κρίσεων όσο και στην προφυλακτική θεραπεία.
Αποφύγετε τον πονοκέφαλο:

• Κόψτε την καφεΐνη .
• Ελέγξτε τα φάρμακα σας: Κάποια φάρμακα μπορεί να προκαλούν πονοκεφάλους.
• Βρείτε τις τροφές που σας επηρεάζουν: Το ροκφόρ, η σοκολάτα, η ασπαρτάμη, το
γλουταμινικό μονονάτριο, οι επεξεργασμένες τροφές έχουν αναφερθεί ότι μπορεί να
προκαλέσουν πονοκέφαλο.
• Πίνετε με μέτρο: Όλα τα αλκοολούχα ποτά μπορεί να προκαλέσουν πονοκέφαλο, αλλά
το κόκκινο κρασί και το πόρτο περιέχουν τις χημικές ουσίες που συνδέονται με τον
πονοκέφαλο σε υψηλά επίπεδα. Αν καταναλώνετε αλκοόλ, περιοριστείτε σε δύο
ποτηράκια, επιλέγοντας διάφανα ποτά, όπως βότκα και λευκό κρασί.
Ημικρανία: Ένα «σφυρί» στο κεφάλι μας

Τι είναι: Μια μορφή κεφαλαλγίας που χαρακτηρίζεται από πόνο που συνήθως εντοπίζεται
στο μισό του κεφαλιού, αν και ένας στους τρεις ασθενείς παρουσιάζει πόνο και στις δύο
πλευρές, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις όπου ο πόνος μπορεί να αρχίσει από το ένα μέρος
και να επεκταθεί στο άλλο.
Πώς εκδηλώνεται: Με έντονο ή πολύ έντονο πόνο που διαρκεί από 4 ώρες έως 3 ημέρες.
Πρόκειται για ρυθμικό πόνο με σφύζοντα χαρακτήρα, ο ασθενής δηλαδή αισθάνεται σαν να
χτυπά ο σφυγμός του ή σαν να χτυπά ένα σφυρί στο κεφάλι του. Εκτός από τον πόνο, τα
συνηθέστερα συμπτώματα της ημικρανίας είναι: ναυτία, φωτοφοβία, ηχοφοβία
(υπερευαισθησία στο φως και τους ήχους), υπερευαισθησία σε μυρωδιές (φαγητών,
αρωμάτων).
Στις περιπτώσεις ημικρανίας με αύρα εκδηλώνονται διαταραχές όρασης, όπως θάμπωμα που
μετακινείται μέσα στο οπτικό πεδίο του ασθενούς ή σαν φωτάκια που αναβοσβήνουν.
Σπανιότερα υπάρχουν διαταραχές ομιλίας ή αισθητικότητας.
Πού οφείλεται: Επιστημονικά δεδομένα όμως δείχνουν ότι η πάθηση είναι και κληρονομική.
Παράγοντες που μπορεί να «πυροδοτήσουν» κρίση ημικρανίας είναι οι ακόλουθοι:
• Το στρες.
• Οι ορμονικές μεταβολές- ιδιαίτερα «ένοχες» θεωρούνται οι γυναικείες ορμόνες.
• Αλλαγές στη διάρκεια του βραδινού ύπνου.
• Η πείνα.
• Η κατανάλωση συγκεκριμένων τροφών (αλλαντικά, γάλα, κινέζικα φαγητά,
σοκολάτα, ξηροί καρποί, αλκοολούχα ποτά), αν και δεν αποτελεί κανόνα για όλους
τους ημικρανικούς ασθενείς.
51
Ίλιγγος
Τι Είναι: Η ψευδαίσθηση του ασθενούς ότι ο ίδιος ή το περιβάλλον του περιστρέφεται.
Υπεύθυνος για αυτή την ψευδαίσθηση είναι ο λεγόμενος νυσταγμός –αυτόματες κινήσεις που
κάνουν τα μάτια- που προκαλεί λανθασμένη απεικόνιση των αντικειμένων στον
αμφιβληστροειδή των ματιών. Ανάλογα με την αιτία που τον προκαλεί, ο ίλιγγος συνοδεύεται
από ζάλη, ναυτία, εμετό, εφίδρωση, αίσθημα φόβου.
Συχνότερες αιτίες ιλίγγου:
• Αιμοδυναμικές μεταβολές (Προκαλούνται συνήθως από άγχος, κούραση, διαταραχές
ύπνου).
• Μεταβολικά προβλήματα (αυξημένο σωματικό βάρος, διαταραχή σακχάρου,
λιποειδών, αρτηριακής πίεσης, θυρεοειδούς αδένα).
• Καλοήθης ίλιγγος θέσεως (πάθηση του αυτιού που οφείλεται στη μετακίνηση μικρών
κρυστάλλων που υπάρχουν στο αφτί).
• Νόσος Meniere (διαταραχή έσω αυτιού που σχετίζεται με το υγρό που υπάρχει στο
λαβύρινθο).
• Ημικρανία.
• Ψυχογενείς διαταραχές.
Πώς αντιμετωπίζεται
Φαρμακευτική αγωγή
Συντηρητικά μέσα: ειδικές ασκήσεις, φυσικοθεραπεία, χειροπρακτική, εναλλακτικές
θεραπείες (βελονισμός), ψυχολογική υποστήριξη.
Χειρουργική θεραπεία: ενδείκνυται σε ειδικές περιπτώσεις.
Κατά πλάκας Σκλήρυνση

Η κατά πλάκας σκλήρυνση έχει προσβάλει μέχρι σήμερα 2,5 εκατομμύρια άτομα
παγκοσμίως. Προκαλεί βλάβες στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Η ασθένεια χαρακτηρίζεται
από την καταστροφή της μυελίνης που περιβάλλει τα νευρικά κύτταρα.
Τα κυριότερα σημεία και συμπτώματα της κατά πλάκας σκλήρυνσης περιλαμβάνουν:
• Κούραση
• Τρεμούλιασμα
• Μυϊκή αδυναμία
• Δυσκολίες βάδισης
• Μείωση της αυτονομίας του ασθενούς
• Πόνους
• Προβλήματα της ουροδόχου κύστης
• Διαταραχές της όρασης
• Παραλυσίες
Πρόκειται για μια εκφυλιστική νόσο του κεντρικού νευρικού συστήματος.
Εξελίσσεται με διαδοχικές νέες κρίσεις επιδείνωσης και είναι αιτία μακροχρόνιων
μειονεξιών.
Άνοια: Ποια είναι τα προειδοποιητικά σημεία;

Η άνοια χαρακτηρίζεται από προοδευτική απώλεια των
διανοητικών ικανοτήτων του ατόμου. Οι ασθενείς με άνοια
παρουσιάζουν προβλήματα της μνήμης, της σκέψης, της αντίληψης,
του προσανατολισμού, των γνωστικών λειτουργιών τους.
Με την αύξηση της ηλικίας, το ποσοστό των ατόμων που προσβάλλονται από άνοια,
αυξάνεται και για αυτό έχει επικρατήσει ο όρος γεροντική άνοια. Το 20% των ατόμων
άνω των 80 ετών, πάσχουν από άνοια.
Το 60% -70% των περιπτώσεων άνοιας οφείλεται στη νόσο Αλτσχάιμερ. Ένα ποσοστό
της τάξης του 15% των περιπτώσεων άνοιας οφείλεται σε αγγειακά προβλήματα του
52
εγκεφάλου (πολυεμφρακτική άνοια). Άλλες σπανιότερες αιτίες άνοιας είναι η νόσος
Πάρκινσον, ο υποθυρεοειδισμό, το AIDS, ο καρκίνος εγκεφάλου κ.α.
Δεν σημαίνει όταν κάποιος ξεχνά, έχει δυσκολίες στο να σκεφτεί, να κάνει υπολογισμούς,
να προγραμματίσει κάτι ή παρουσιάζει επιθετικότητα και ευερεθιστικότητα ότι πάσχει
από άνοια. Η άνοια περιλαμβάνει ένα σύνολο συμπτωμάτων με εξελικτικό χαρακτήρα.
Νόσος Αλτσχάιμερ
Η ασθένεια του Αλτσχάιμερ είναι η συχνότερη μορφή άνοιας. Χαρακτηρίζεται από
εκφυλισμό των νευρικών κυττάρων του εγκεφάλου. Αρχικά εκδηλώνει απώλεια μνήμης για
πρόσφατα γεγονότα ενώ παράλληλα παρουσιάζεται μια σύγχυση στην προσωπικότητα και τη
συμπεριφορά του ατόμου. Σταδιακά επηρεάζονται οι καθημερινές δραστηριότητες του
ατόμου. Ο ασθενής δυσκολεύεται στην ομιλία, την κατανόηση των λέξεων και των εννοιών.
Συνυπάρχουν αλλαγές στη διάθεση και τη συμπεριφορά με κατάθλιψη και επιθετικότητα. Το
τελικό στάδιο χαρακτηρίζεται από τη βαθμιαία απώλεια της κινητικότητας, της αυτονομίας
και την καθημερινή φροντίδα του ασθενούς από το οικογενειακό του περιβάλλον.
Η αιτιολογία της ασθένειας δεν είναι σαφής. Αλληλεπιδρούν διάφοροι παράγοντες όπως η
γενετική προδιάθεση, η μεγάλη ηλικία, οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, οι διαταραχές του
μεταβολισμού, το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο καθώς και περιβαλλοντικοί και κοινωνικοί
παράγοντες. Επίσης η νόσος σχετίζεται με αλλοιώσεις των εγκεφαλικών αιμοφόρων αγγείων,
που είναι δυνατό να προκληθούν από παράγοντες όπως: υψηλή πίεση, διαβήτης, κάπνισμα,
υψηλή χοληστερόλη.
Απώλεια μνήμης λόγω ηλικίας ή Αλτσχάιμερ;

Υπάρχει σαφής διαφορά μεταξύ των προβλημάτων μνήμης που προκύπτουν λόγω αύξησης
της ηλικίας και νόσου Αλτσχάιμερ.
Στην άνοια, επηρεάζεται με απώλειες, το σύνολο των πνευματικών γνωσιακών
ικανοτήτων. Αντίθετα τα προβλήματα μνήμης λόγω ηλικίας χαρακτηρίζονται κυρίως
από μια δυσκολία των ανθρώπων να θυμούνται γεγονότα, πρόσωπα, τόπους και
πράγματα που αντιμετωπίζουν καθημερινά. Για παράδειγμα μπορεί ένας ηλικιωμένος
να ξεχνά περιστασιακά που έχει παρκάρει το αυτοκίνητο του. Εάν όμως ξεχνά πώς
είναι το αυτοκίνητο του, τότε υπάρχει λόγος ανησυχίας.
Μην ξεχνάτε επίσης ότι το στρες και η κούραση επηρεάζουν τη μνήμη.
Υπάρχουν επίσης και άλλοι λόγοι που δυνατόν να προκαλούν κενά της μνήμης όπως
φάρμακα, κατάθλιψη, τραυματισμοί στο κεφάλι και εγκεφαλικά επεισόδια.
Τα συχνότερα συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ:
1. Ο ασθενής δυσκολεύεται να θυμηθεί ονόματα, αντικείμενα, τόπους, ώρες και
ημερομηνίες
2. Δυσκολίες στην αναγνώριση ατόμων της οικογένειας και φίλων.
3. Ο ασθενής ξεχνά τον αριθμό του τηλεφώνου του και τη διεύθυνση του
4. Τάση να χάνεται περιπλανώμενος από το σπίτι ή από τη δουλειά του
5. Ξεχνά να τρώει ή να κάνει τα απαραίτητα για την υγιεινή του
6. Αποπροσανατολισμός τη νύκτα ή την ημέρα και προβλήματα ύπνου
7. Εμφανής χειροτέρευση των δεξιοτήτων νόησης και ομιλίας
8. Μείωση της ικανότητας κρίσεως, αδυναμία ακολούθησης απλών οδηγιών και
συγκέντρωσης σε ένα πράγμα
9. Προοδευτική εγκατάσταση αισθήματος δυσπιστίας, ο ασθενής γίνεται φιλύποπτος
10. Συναισθηματική απάθεια, μείωση του ενδιαφέροντος για δραστηριότητες
11. Κατάθλιψη
12. Ασυνήθιστη ταραχή και ερεθιστικότητα
13. Ψευδαισθήσεις και αυταπάτες
Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει ριζική θεραπεία που να προλαμβάνει ή να ανακόπτει εντελώς
την ασθένεια. Για ορισμένους ασθενείς, φάρμακα μπορούν να βελτιώσουν λίγο τα γνωστικά
συμπτώματα, ενώ άλλα φάρμακα μπορούν να περιορίσουν τις διαταραχές της συμπεριφοράς
(ανησυχία, ταραχή, κατάθλιψη). Μπορεί ακόμη να χρησιμοποιηθούν αντικαταθλιπτικά,
αγχολυτικά, και κατασταλτικά φάρμακα.
53
Πώς θα προστατεύσετε τη μνήμη σας
1. Συνεχίστε να μαθαίνετε
Η καλή πνευματική λειτουργία στα γηρατειά εξαρτάται από το επίπεδο μόρφωσης.
Όμως ανεξάρτητα από το επίπεδο μόρφωσης του καθενός, η συνεχής εκπαίδευση και
μάθηση βοηθά τον εγκέφαλο να ενεργοποιεί τις δυνάμεις του, να αποκτά νέες
δεξιότητες, να μένει σε εγρήγορση και να διατηρεί όλα όσα είχε παλαιότερα με κόπο
κερδίσει.
2. Εξασκείτε όχι μόνο το πνεύμα αλλά και το σώμα
Οποιαδήποτε μορφή σωματικής άσκησης ή αθλητικής δραστηριότητας, είναι
ωφέλιμη για τον εγκέφαλο. Η άσκηση βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος,
αυξάνει την οξυγόνωση των εγκεφαλικών δομών και βοηθά τη μνήμη.
3. Το τι τρώτε καθορίζει την υγεία του σώματος αλλά και του πνεύματος
Ο εγκέφαλος έχει ανάγκη μιας καλής διατροφής για να μπορεί να αποδίδει στο μέγιστο.
Τι μπορείτε να τρώτε για να βοηθήσετε τη μνήμη σας:
• Τρώτε ποικιλία φαγητών
• Η διατροφή σας να περιέχει πολλά δημητριακά, φρούτα και λαχανικά
• Αποφεύγετε τις τροφές πλούσιες σε κορεσμένα λίπη και χοληστερόλη
• Προσοχή στις ποσότητες αλατιού και ζαχάρου που παίρνετε καθημερινά
• Πίνετε αλκοολούχα ποτά με μέτρο
• Οι βιταμίνες μπορούν να βοηθήσουν.
4. Εάν καπνίζετε μην έχετε απαιτήσεις από τη μνήμη σας

Έρευνες έχουν δείξει ότι οι καπνιστές δεν θυμούνται τόσο καλά τα ονόματα και το
πρόσωπο άλλων ανθρώπων.
Πολλές ασθένειες που προκαλούνται από το κάπνισμα, προσβάλλουν
και τον εγκέφαλο.
Νόσος του Πάρκινσον

Ο μέσος όρος ηλικίας στην οποία εκδηλώνεται η νόσος Πάρκινσον είναι
57 ετών. ΄Εχει υπολογιστεί ότι μεταξύ των ανθρώπων ηλικίας 65 ετών, το
1% πάσχει από τη νόσο.
Η νόσος του Πάρκινσον είναι μια ασθένεια του νευρικού συστήματος.
Υπάρχει μια περιοχή στον εγκέφαλο (μέλαινα ουσία) η οποία ελέγχει τις
κινήσεις των μυών. Στη νόσο του Πάρκινσον η περιοχή αυτή
εκφυλίζεται, με αποτέλεσμα να γίνεται δύσκολος ο έλεγχος των μυών
και η κίνηση των ασθενών.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η αιτία που προκαλεί τη νόσο είναι άγνωστη. Οι επιστήμονες
πιστεύουν ότι η νόσος Πάρκινσον προκαλείται από ένα συνδυασμό γενετικών και
περιβαλλοντικών παραγόντων.
Χαρακτηριστικά σημεία και συμπτώματα των ασθενών με νόσο Πάρκινσον:
1. Τρεμούλιασμα: Το τρεμούλιασμα εντοπίζεται κυρίως στα χέρια και στα πόδια.
Συνοδεύεται συχνά από αλλαγές στη γραφή του ασθενούς και δυσκολίες στο
χειρισμό μικρών αντικειμένων. Επίσης δημιουργούνται δυσκολίες σε καθημερινές
δραστηριότητες. Για παράδειγμα ο ασθενής δυσκολεύεται να κουμπώνει τα ρούχα
του. Το τρεμούλιασμα μπορεί να διαφοροποιείται όσον αφορά τη σοβαρότητά του
και να εξαφανίζεται κατά περιόδους
2. Ακαμψία: Οι κινήσεις των ασθενών γίνονται δύσκολες λόγω δυσκαμψίας των μυών.
Η ακαμψία δεν οφείλεται σε απώλεια δύναμης και ελέγχου των μυών.
3. Βραδυκινησία: Οι ασθενείς κινούνται αργά. Χάνουν την ικανότητα να κινούνται
απότομα ή ζωηρά και αυτόματα
4. Αστάθεια: Οι ασθενείς έχουν απώλεια στην ισορροπία και στο συντονισμό τους
Τα στάδια της εξέλιξης της νόσου του Πάρκινσον, που δείχνουν τον τρόπο με τον οποίο η
νόσος επιδεινώνεται προοδευτικά , είναι τα ακόλουθα πέντε:
54
1. Στάδιο 1: Τα συμπτώματα εμφανίζονται μόνο στη μια μεριά του σώματος
2. Στάδιο 2: Τα συμπτώματα εκδηλώνονται και στις δύο μεριές του σώματος
3. Στάδιο 3: Οι ασθενείς αρχίζουν να χάνουν την αίσθηση της ισορροπίας τους
4. Στάδιο 4: Οι ασθενείς χρειάζονται βοήθεια για να περπατήσουν ενώ τα υπόλοιπα
συμπτώματα επιδεινώνονται
5. Στάδιο 5: Οι ασθενείς χρειάζονται αναπηρικό καροτσάκι
Σήμερα δεν υπάρχει θεραπεία για την πρόληψη ή την αποτροπή της προοδευτικής
επιδείνωσης της νόσου του Πάρκινσον. Υπάρχουν όμως φάρμακα που μειώνουν αισθητά
τη σοβαρότητα των σημείων και συμπτωμάτων.
Παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες

Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι από τους πιο συχνούς λόγους προβλημάτων και
αποτυχιών στο σχολείο. Για κάθε 10 παιδιά σχολικής ηλικίας το ένα τουλάχιστο
παρουσιάζει μαθησιακές δυσκολίες.
Τα παιδιά αυτά έχουν συνήθως ένα κανονικό επίπεδο εξυπνάδας, προσπαθούν έντονα να
ακολουθούν τις οδηγίες που τους δίνονται, κάνουν προσπάθειες να παραμένουν
συγκεντρωμένα και επιδιώκουν να είναι καλοί μαθητές στο σχολείο και να συμπεριφέρονται
καλά και στο σπίτι. Ωστόσο, μένουν πίσω σε σχέση με τους συνομήλικους τους.
Μερικά από τα παιδιά αυτά είναι υπερκινητικά, δεν μπορούν να συγκεντρωθούν και
αφαιρούνται εύκολα. Ο χρόνος κατά τον οποίο μπορούν να συγκεντρωθούν και να δώσουν
προσοχή σε κάτι είναι μικρός. Δεν μπορούν να καθίσουν ήσυχα στον ίδιο τόπο έστω και για
λίγο.
Οι γονείς πρέπει να είναι ενήμεροι για τα πιο συχνά σημεία που μπορεί να παρουσιάσουν
παιδιά που έχουν μαθησιακές δυσκολίες:
• Το παιδί παρουσιάζει δυσκολίες στο να καταλαβαίνει και να ακολουθεί οδηγίες
• Το παιδί έχει δυσκολίες στο να θυμάται τι του έχει μόλις πει κάποιος
• Παρουσιάζει προβλήματα στο διάβασμα, στη γραφή, στην
ορθογραφία, στα μαθηματικά και έτσι αποτυγχάνει στο να
κάνει σωστά τις σχολικές εργασίες
• Έχει δυσκολίες να ξεχωρίζει το δεξί από το αριστερό, να
αναγνωρίζει τις λέξεις και έχει τάση να εναλλάσσει τα
γράμματα, τους αριθμούς (πχ συγχύζει το 36 με το 63) και
τις λέξεις.
• Παρουσιάζει δυσκολίες συντονισμού στο περπάτημα, στα
αθλήματα και σε δραστηριότητες όπως το να κρατά ένα
μολύβι ή να δέσει τα ράμματα των παπουτσιών του
• Χάνει εύκολα ή τοποθετεί σε λάθος τόπο τις σχολικές
εργασίες του, τα βιβλία του και άλλα αντικείμενα
• Έχει δυσκολίες στο να αντιληφθεί πλήρως την έννοια του χρόνου και συγχύζεται για
παράδειγμα από έννοιες όπως χθες, σήμερα, αύριο
Εάν το πρόβλημα αυτό δεν αναγνωριστεί και αντιμετωπισθεί έγκαιρα το παιδί θα μπει
πλέον σ' ένα φαύλο κύκλο. Τα προβλήματα μάθησης θα συσσωρευτούν στο Δημοτικό και
μετά θα επιδεινωθούν στο Γυμνάσιο. Το παιδί στην προσπάθειά του να μάθει, θα
απογοητεύεται όλο και περισσότερο, θα έχει συναισθηματικά προβλήματα και θα του
δημιουργηθούν αισθήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης. Μάλιστα μερικά από τα παιδιά αυτά
μπορεί να μην έχουν καλή συμπεριφορά στο σχολείο διότι προτιμούν να φαίνονται
περισσότερο "κακά" παιδιά παρά να φαίνονται χαμηλών ικανοτήτων.
Οι μαθησιακές δυσκολίες στα παιδιά μπορούν ν' αντιμετωπισθούν με επιτυχία. Ειδικοί
όπως παιδοψυχίατροι και παιδοψυχολόγοι μπορούν να βοηθήσουν και να συντονίσουν τη
βοήθεια για το παιδί σε συνεργασία με τους γονείς και το σχολείο του παιδιού.
Οι γονείς παρακολουθώντας την εξέλιξη των παιδιών τους είναι συχνά οι πρώτοι που
αντιλαμβάνονται ότι το παιδί τους μπορεί να έχει κάποιο πρόβλημα
μαθησιακό, συμπεριφοράς ή συναισθηματικό. Είναι σημαντικό σε
τέτοιες περιπτώσεις να ζητούν εξειδικευμένη βοήθεια.
55
Δυσλεξία: Αυτά που πρέπει να ξέρετε
Τα άτομα που πάσχουν από δυσλεξία έχουν σημαντικά προβλήματα με το διάβασμα, το
γράψιμο και την ορθογραφία. Η νοημοσύνη των δυσλεξικών είναι κανονική. Η δυσλεξία
δεν οφείλεται σε προβλήματα όρασης και ούτε έχει σχέση με τεμπελιά. Η δυσλεξία δεν
εκδηλώνεται με τον ίδιο τρόπο σε αυτούς που πάσχουν. Υπάρχουν οικογένειες με ιστορικό
δυσλεξίας. Φαίνεται ότι η δυσλεξία οφείλεται σε ανωμαλίες πολλών γονιδίων.
Η δυσλεξία διαρκεί για όλη τη ζωή και αναγνωρίζεται σε παιδιά προσχολικής και σχολικής
ηλικίας, σε έφηβους και σε ενήλικες. Με ειδική προσέγγιση και βοήθεια, οι δυσλεξικοί όλων
των ηλικιών, μπορούν να μαθαίνουν και να αποδίδουν αποτελεσματικά.
Έχει παρατηρηθεί ότι οι δυσλεξικοί παρουσιάζουν από τη μια ένα σύνολο δυσκολιών ενώ
από την άλλη πιθανόν να έχουν κάποια ιδιαίτερα χαρίσματα.
Οι δυσκολίες που πιθανόν να παρουσιάζουν οι δυσλεξικοί περιλαμβάνουν:
1. Διστακτικότητα στο διάβασμα
2. Λάθη στο διάβασμα που καθιστούν την κατανόηση δύσκολη
3. Δυσκολίες με τις ακολουθίες γραμμάτων και λέξεων, με την ορθή σειρά των
ημερομηνιών
4. Δυσκολίες οργάνωσης και διαχείρισης του χρόνου
5. Δυσκολίες στην οργάνωση των σκέψεων
6. Λάθη στην ορθογραφία
Τα ιδιαίτερα χαρίσματα που πιθανόν να έχουν οι δυσλεξικοί περιλαμβάνουν:
1. Καινοτομικοί διαλογισμοί και σκέψεις
2. Εξαιρετική ικανότητα στην επίλυση προβλημάτων
3. Πολύ καλή διαίσθηση στην επίλυση προβλημάτων
4. Δημιουργικότητα
5. Ικανότητα για παράλληλη και πολύπλευρη σκέψη
Είναι σημαντικό να γίνεται όσο το δυνατό συντομότερα στο σχολείο η διάγνωση της
δυσλεξίας.
Η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση βοηθά τα παιδιά να αναπτύσσουν δεξιότητες που τους
επιτρέπουν να ξεπερνούν το πρόβλημα και έτσι να φτάνουν στο μέγιστο των
δυνατοτήτων τους.
Παιδιά με πνευματική καθυστέρηση

Ο όρος πνευματική καθυστέρηση πολύ συχνά παρεξηγείται, δεν κατανοείται σωστά και
θεωρείται υποτιμητικός. Μερικοί νομίζουν ότι η διάγνωση της καθυστέρησης γίνεται με
βάση το δείκτη νοημοσύνης (IQ) που μπορεί να δείχνει αποτελέσματα κατώτερα του
κανονικού και ότι τα άτομα με πνευματική καθυστέρηση δεν μπορούν να μορφωθούν και να
είναι ικανά να φροντίζουν τον εαυτό τους.
Αυτή η αντίληψη είναι λανθασμένη. Στην πραγματικότητα ένα άτομο για να θεωρηθεί ότι
έχει πνευματική καθυστέρηση θα πρέπει να έχει όχι μόνο ένα χαμηλό δείκτη ευφυΐας αλλά
και να παρουσιάζει σημαντικές δυσκολίες στο να προσαρμοστεί στην καθημερινή ζωή.
Όμως πολλά από τα παιδιά με πνευματική καθυστέρηση έχουν σημαντικές ικανότητες
εκμάθησης και όταν ενηλικιωθούν μπορούν να έχουν τουλάχιστον εν μέρει, μια
αυτόνομη ζωή. Ακόμη πολύ πιο σημαντικό μπορούν να απολαύσουν τη ζωή τους όπως
οποιοσδήποτε άλλος.
Στο παρελθόν οι γονείς έβαζαν τα παιδιά τους, που παρουσίαζαν
σημαντική πνευματική καθυστέρηση σε ιδρύματα. Τώρα αυτό δεν
ισχύει πλέον. Ο στόχος είναι τα παιδιά αυτά να μένουν στην
οικογένειά τους και να λαμβάνουν μέρος σε όλες τις κοινωνικές
δραστηριότητες.
Η πνευματική καθυστέρηση μπορεί να συνυπάρχει ή να
περιπλεχθεί με σωματικά ή συναισθηματικά προβλήματα. Το
παιδί μπορεί να παρουσιάζει προβλήματα ακοής, όρασης ή ομιλίας.
56
Τα προβλήματα αυτά μπορούν να μειώσουν τις δυνατότητες του παιδιού.
Τα συναισθηματικά προβλήματα όπως επίσης και οι διαταραχές της συμπεριφοράς
μπορούν να υπάρχουν ταυτόχρονα με την πνευματική καθυστέρηση και να επηρεάζουν
αρνητικά την πρόοδο του παιδιού.
Τα περισσότερα παιδιά με πνευματική καθυστέρηση αντιλαμβάνονται ότι βρίσκονται πιο
πίσω σε σχέση με άλλα παιδιά της ηλικίας τους. Μερικά μπορεί να νιώθουν απογοήτευση και
σαν αποτέλεσμα να παρουσιάζουν εσωστρέφεια ή ακόμη έντονη αγωνία. Ορισμένα ακόμη
μπορεί να οδηγηθούν στο να συμπεριφέρονται άσχημα με στόχο να τραβήξουν την προσοχή
των άλλων νεαρών ή των ενηλίκων.
Οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες που παρουσιάζουν πνευματική καθυστέρηση μπορούν να
εκδηλώσουν κατάθλιψη. Μάλιστα μπορεί να μη διαθέτουν τις ικανότητες ομιλίας και
έκφρασης για να μιλήσουν για τα αισθήματα τους. Η κατάθλιψή τους μπορεί να
χειροτερεύσει και να εκδηλωθεί και με άλλα νέα προβλήματα στη συμπεριφορά τους, στη
διατροφή τους και στον ύπνο τους.
Η έγκαιρη διάγνωση των ψυχιατρικών προβλημάτων που μπορούν να εκδηλωθούν σε παιδιά
με πνευματική καθυστέρηση είναι σημαντική και θα πρέπει να οδηγήσει σε μια γρήγορη
αντιμετώπιση.
Είναι πολύ σημαντικό το παιδί με πνευματική καθυστέρηση να έχει μια συνολική
αξιολόγηση που σκοπό θα έχει να αναγνωρίσει όλες τις αδυναμίες και δυνατότητες του
παιδιού. Χρειάζονται να γίνουν γενικού τύπου ιατρικές εξετάσεις αλλά επίσης και
εξειδικευμένες εξετάσεις. Χρειάζεται να γίνει αξιολόγηση από το νευρολόγο, από το
ψυχολόγο, από το ψυχίατρο, από τον ειδικό για τα θέματα εκπαίδευσης των παιδιών αυτών.
Επίσης χρειάζονται ειδικές εξετάσεις για την ακοή και για την όραση. Χρειάζεται επίσης
πολύ συχνά και ο φυσιοθεραπευτής και ο εργοθεραπευτής για την αντιμετώπιση ειδικών
προβλημάτων. Οι διάφοροι γιατροί και ειδικοί, σε συνεργασία με τον παιδίατρο ή τον
ειδικό για την ηλικία ψυχίατρο συντονίζουν και επιβλέπουν την όλη φροντίδα του
παιδιού.
Αυτισμός: Ποια είναι τα πρώτα σημεία;
Ο αυτισμός είναι η συχνότερη αιτία μειονεξιών της ψυχοκινητικής ανάπτυξης μετά από την
πνευματική καθυστέρηση. Η διάγνωση του αυτισμού είναι δύσκολη. Η νόσος μπορεί να
εκδηλώνεται με ήπια ή σοβαρή μορφή. Παρά το γεγονός ότι πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι
σημεία αυτισμού μπορούν να εκδηλωθούν σε βρέφη κάτω των 12 μηνών, εντούτοις η
διάγνωση δεν γίνεται συνήθως πριν από την ηλικία των 3 ετών.
Τα ακόλουθα σημεία της συμπεριφοράς των βρεφών σχετίζονται με τον αυτισμό. Αυτό
όμως δεν σημαίνει ότι κάθε παιδί που παρουσιάζει ένα ή περισσότερα από τα σημεία
αυτά, θα παρουσιάσει αυτισμό. Είναι όμως ένδειξη ότι το παιδί δεν έχει πετύχει το
αναπτυξιακό ορόσημο μια συγκεκριμένης ηλικίας.
1. Απουσία χαμόγελου σε ανταπόκριση χαμόγελου από άλλους
2. Μη ανταπόκριση όταν καλείται το όνομα του παιδιού
3. Παθητική ιδιοσυγκρασία
4. Μειωμένο επίπεδο δραστηριότητας στην ηλικία των 6 μηνών που
ακολουθείται από υπερβολική ερεθιστικότητα
5. Τάση εστίασης της προσοχής σε ορισμένα αντικείμενα
6. Μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση
7. Απουσία εκφράσεων στο πρόσωπο όταν το παιδί κοντεύει στην
ηλικία των 12 μηνών
8. Μη τυπική οπτική επαφή και προσοχή του παιδιού προς άλλους
και το περιβάλλον
9. Στην ηλικία του ενός έτους, τα ίδια αυτά παιδιά παρουσιάζουν
δυσκολίες επικοινωνίας, έκφρασης και γλώσσας
10. Χαμηλότερο επίπεδο εκφραστικής και δεκτικής έκφρασης, λιγότερες χειρονομίες,
κατανόηση λιγότερων φράσεων
Εάν οι γονείς διαπιστώνουν ανησυχητικά σημεία στη συμπεριφορά των παιδιών τους, ακόμη
και σε ηλικίες κάτω των 12 μηνών, είναι σημαντικό να ζητούν τη βοήθεια ειδικών γιατρών.
57
Η κατάθλιψη στους άνδρες, στις γυναίκες και στα παιδιά
Η κατάθλιψη μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία όμως τα συμπτώματα
εκδήλωση μπορεί να διαφέρουν στους άνδρες, στις γυναίκες και στα παιδιά.
Οι άνδρες προσβάλλονται από κατάθλιψη σε χαμηλότερο ποσοστό σε σύγκριση με τις
γυναίκες. Στα αρχικά στάδια, οι περισσότεροι άνδρες δεν παραδέχονται ότι παρουσιάζουν
κατάθλιψη. Το γεγονός αυτό δυσκολεύει τους γιατρούς να
κάνουν τη διάγνωση.
Η συχνότητα θανάτων λόγω αυτοκτονίας στους άνδρες είναι 4
φορές μεγαλύτερη σε σύγκριση με τις γυναίκες. Η συχνότητα
των αυτοκτονιών στους άνδρες αυξάνεται μετά την ηλικία των
70 ετών.
Οι σωματικές επιπτώσεις της κατάθλιψης στους άνδρες
είναι σοβαρότερες παρά στις γυναίκες.
Οι άνδρες αντιδρούν διαφορετικά στην κατάθλιψη σε σύγκριση με τις γυναίκες. Οι
άνδρες με κατάθλιψη συχνά δεν εκδηλώνουν αισθήματα απελπισίας, αδυναμίας και
απόγνωσης. Αντίθετα είναι ευερέθιστοι, θυμώνουν εύκολα και νιώθουν απογοήτευση.
Η κατάθλιψη στους άνδρες μπορεί να καλύπτεται πίσω από άλλου τύπου συμπεριφορές.
Τέτοιου τύπου συμπεριφορές μπορεί να είναι η καταφυγή σε υπερβολικά πολλές ώρες
εργασίας, σε κατάχρηση αλκοόλ ή ακόμη στη χρήση ναρκωτικών.
Οι άνδρες, ακόμη και όταν αντιληφθούν ότι πάσχουν από κατάθλιψη, δεν είναι εύκολο για
αυτούς να το παραδεχτούν και να ζητήσουν βοήθεια. Στις γυναίκες παρατηρείται το αντίθετο.
Στις γυναίκες η κατάθλιψη είναι 2 φορές συχνότερη παρά στους άνδρες.
Ορμονικοί παράγοντες που σχετίζονται με την έμμηνο ρύση, την
εγκυμοσύνη, τις αποβολές, την περίοδο μετά τη γέννηση ενός παιδιού, την
περίοδο πριν και μετά την εμμηνόπαυση, συμβάλλουν στην αυξημένη
συχνότητα της κατάθλιψης στις γυναίκες.
Επίσης οι γυναίκες μπορεί να προσβάλλονται συχνότερα από κατάθλιψη
λόγω του δύσκολου ρόλου που καλούνται να έχουν στην εποχή μας. Το
στρες που δημιουργείται λόγω της επαγγελματικής τους καριέρας και των
οικογενειακών τους υποχρεώσεων, τις καθιστά περισσότερο ευάλωτες στην κατάθλιψη. Η
φροντίδα για τα παιδιά και για τους ηλικιωμένους γονείς, είναι υπόθεση των γυναικών. Οι
περιπτώσεις γυναικών που έχουν ένα ή περισσότερα παιδιά και ζουν μόνες τους, αυξάνονται.
Είναι σημαντικό η κάθε περίπτωση κατάθλιψης στις γυναίκες να διερευνάται για να
εξακριβωθεί εάν έχει σχέση με ένα από τους πιο πάνω προδιαθεσικούς παράγοντες.
Ανάλογα με την περίπτωση ο ειδικός γιατρός, ο ψυχίατρος, θα συμβουλεύσει για τη θεραπεία
που χρειάζεται μαζί με την απαραίτητη οικογενειακή ή και άλλη υποστήριξη που χρειάζεται.
Τα παιδιά με κατάθλιψη μπορεί να παρουσιάζουν μια σειρά από συμπτώματα ανάλογα
με την ηλικία τους. Μπορεί να προσποιούνται ότι είναι άρρωστα, να αρνούνται να πάνε στο
σχολείο, να εκδηλώνουν αρνητικές συμπεριφορές, να προσκολλώνται στους γονείς τους ή
ακόμη να εκφράζουν φόβους ότι οι γονείς τους θα πεθάνουν.
Μεγαλύτερα παιδιά με κατάθλιψη μπορεί να αποτραβιούνται, να είναι σκυθρωπά και
μελαγχολικά, να έχουν προβλήματα στο σχολείο, να γκρινιάζουν, να έχουν αρνητικές
συμπεριφορές και να νιώθουν ότι κανένας δεν τους καταλαβαίνει.
Φυσικά δεν είναι εύκολο στα παιδιά και στους έφηβους, να γίνει ο διαχωρισμός μεταξύ μιας
καταθλιπτικής συμπεριφοράς και των διαφοροποιήσεων που μπορεί να παρουσιάζει
προσωρινά η συμπεριφορά τους. Στις περιπτώσεις που οι
γονείς ή οι δάσκαλοι των παιδιών, νιώθουν ότι οι αλλαγές
στη συμπεριφορά τους είναι ασυνήθιστες και δεν ταιριάζουν
με τη συνολική εικόνα της προσωπικότητας του παιδιού
όπως το γνωρίζουν, τότε είναι σημαντικό να ζητήσουν τη
βοήθεια σε πρώτο στάδιο του παιδιάτρου τους. ο παιδίατρος
θα αξιολογήσει εάν χρειάζεται η βοήθεια ενός ειδικού
παιδοψυχολόγου ή παιδοψυχιάτρου.
58
Έμμηνος Ρύση: τα χαρακτηριστικά και οι διαταραχές της
Ποια είναι τα βασικά στοιχεία που διέπουν αυτή την τόσο

σημαντική φάση;
Από τα 11 έως τα 14 είναι το συνηθέστερο χρονικό πλαίσιο
εμφάνισης της περιόδου.
Διαρκεί συνήθως 28 μέρες και αυτό ορίζεται ως «κύκλος».
Αρχικά ο κύκλος δεν είναι συνήθως σταθερός.
Αν ένα κορίτσι δεν έχει περίοδο μέχρι τα 16,5 -17, πρέπει να
επισκεφθεί έναν γυναικολόγο.
Ποσότητα
Εξαρτάται από τη λειτουργία των ωοθηκών κάθε γυναίκας.
Φυσιολογικά χάνονται 100-300 γρ. στο διάστημα 3-6 ημερών.
Πόνοι
Για πολλές γυναίκες η πρώτη ή και περισσότερες μέρες της περιόδου είναι αρκετά έως πολύ
επώδυνες. Είναι η λεγόμενη δυσμηνόρροια που διαφέρει σε ένταση από γυναίκα σε γυναίκα.
Κάποια αναλγητικά που θα υποδείξει ο γυναικολόγος είναι η λύση. Βέβαια, αυτό μπορεί να
οφείλεται και σε ψυχολογικά αίτια. Γενικότερα, καλό είναι να πίνουμε περισσότερα υγρά
αυτές τις ημέρες.
Άστατος κύκλος
Όπως είπαμε, το ραντεβού μιας έφηβης με την περίοδο δεν είναι πάντα σταθερό, αλλά αυτό
είναι κάτι που διορθώνεται συνήθως με την πάροδο του χρόνου. Όσον αφορά στις ενήλικες
γυναίκες, οι συνθήκες ζωής τους μπορούν κάλλιστα να ανατρέψουν έναν αρμονικό και
«στρωμένο» κύκλο. Το στρες από τη δουλειά, οικογενειακοί λόγοι όπως επίσης και οι
αυστηρές δίαιτες, σίγουρα δεν βοηθούν. Επηρεάζουν μάλιστα άμεσα την περίοδο, φέρνοντας
τα πάνω-κάτω! Ειδική περίπτωση αποτελούν και οι γυναίκες αθλήτριες, διότι η εντατική
προπόνηση «στρεσάρει» πολύ το σώμα με αποτέλεσμα άστατο κύκλο.
Καλό θα ήταν αν αντιμετωπίζετε προβλήματα περιόδου να συμβουλευτείτε το
γυναικολόγο σας και να μην κάνετε μόνη σας εικασίες.
Γόνιμες μέρες
Ο κύκλος της περιόδου σχετίζεται άμεσα με τις γόνιμες μέρες, ενώ η σταθερότητα του μας
βοηθάει πάρα πολύ στο να τις εντοπίσουμε, προς αποφυγή ή καλωσόρισμα μιας
εγκυμοσύνης. Η 14η ημέρα του κύκλου είναι η πιο «κρίσιμη» για σύλληψη και, για να
είμαστε πιο ακριβείς, από τη 12η έως και τη 18η ημέρα είναι επίσης «επικίνδυνο» διάστημα!
Επομένως, η πιο άφοβη φάση είναι 6 μέρες πριν και 6 μέρες μετά την περίοδο.
Υγιεινή
Μια πλύση με άφθονο νερό και καθαριστικό υγρό με ουδέτερο Ρh είναι η ιδανική φροντίδα
για την περιοχή του κόλπου. Μετά το τέλος της περιόδου, μια πολύ καλή πρόταση είναι λίγες
πλύσεις με χαμομήλι. Οι πολύτιμοι και απολύτως απαραίτητοι βοηθοί μας καθ' όλη τη
διάρκεια του μηνιαίου αυτού ραντεβού μας είναι σίγουρα τα ταμπόν και οι σερβιέτες.
Πρόκειται για είδη πρώτης ανάγκης που πλέον κυκλοφορούν στο εμπόριο σε όλες τις μορφές
για κάθε ανάγκη και προτίμηση.
Εμμηνόπαυση
Οι φάσεις της Εμμηνόπαυσης:
Περιεμμηνόπαυση : Προσδιορίζεται ως η περίοδος γύρω από την εμμηνόπαυση που
χαρακτηρίζεται από διαταραχές του έμμηνου κύκλου της γυναίκας συχνά σε συνδυασμό με
αγγειοκινητικά συμπτώματα (εξάψεις - εφιδρώσεις) και δεν έχουν περάσει περισσότεροι από
12 μήνες από την τελευταία έμμηνο ρύση. Η μέση διάρκειά της είναι 4-5 χρόνια.
Εμμηνόπαυση : Είναι η τελευταία έμμηνος ρύση της γυναίκας και η μεταβατική περίοδος
της ζωής της κατά την οποία το σώμα της μειώνει την παραγωγή οιστρογόνων.
Εγκατεστημένη εμμηνόπαυση: Είναι η περίοδος της ζωής μετά την εμμηνόπαυση.
59
Κλιμακτήριος: Ο όρος αυτός αναφέρεται στη μεταβατική περίοδο προς την εμμηνόπαυση.
Πρόκειται για την δυσκολότερη περίοδο στη ζωή κάθε γυναίκας ανάμεσα στα 45 με 55
χρόνια της. Η περίοδος εμφανίζεται σε απρόβλεπτα διαστήματα, για να σταματήσει τελικά
επειδή οι ωοθήκες δεν παράγουν πια οιστρογόνα. Αν η γυναίκα έχει υποβληθεί σε
χημειοθεραπεία ή της έχει αφαιρεθεί η μήτρα, η εμμηνόπαυση είναι αιφνίδια. Αν έρθει
φυσιολογικά, η μέση ηλικία κατά την οποία η γυναίκα έχει την τελευταία της περίοδο είναι
τα 52 χρόνια για τις μη καπνίστριες και τα 49,7 για τις καπνίστριες, ενώ μικρό ποσοστό
γυναικών έχει πρόωρη εμμηνόπαυση πριν από τα 40.
Άμεσα Συμπτώματα
Οι εξάψεις: Είναι το αντιπροσωπευτικότερο σύμπτωμα της εμμηνόπαυσης, η ξαφνική
εκείνη... έξαψη που κάνει το πρόσωπο να κοκκινίζει, το σώμα να ιδρώνει κυρίως τη νύχτα
(νυχτερινές εφιδρώσεις) και οδηγεί συχνά σε αϋπνία. Μπορεί να εμφανιστούν και την ημέρα.
Ψυχολογικές συνέπειες: Δεν είναι λίγες οι γυναίκες που νιώθουν να χάνεται το σεξουαλικό
τους ενδιαφέρον, να μελαγχολούν, να αλλάζουν απότομα διάθεση και να γίνονται
ευερέθιστες, να αποκτούν άγχος και πονοκεφάλους, να νιώθουν αδύναμες να συγκεντρωθούν,
να κουράζονται και να οδηγούνται στην κατάθλιψη.
Η κολπική ξηρότητα: Η μείωση των οιστρογόνων οδηγεί σε ατροφία του κόλπου (λέπτυνση
και απώλεια της ελαστικότητας) με αποτέλεσμα η σεξουαλική επαφή να γίνεται επώδυνη και
δυσάρεστη. Μπορεί επίσης να παρατηρηθούν κι άλλα συμπτώματα στον κόλπο, όπως
καύσος, αίσθημα κνησμού, εκκρίσεις και περιστασιακή αιμορραγία.
Προβλήματα από το ουροποιητικό: Η ανεπάρκεια των οιστρογόνων μπορεί να προκαλέσει
ατροφία στην ουρήθρα και την κύστη προκαλώντας συμπτώματα όπως: συχνουρία, αίσθημα
καύσου κατά την ούρηση, ακράτεια ούρων αλλά και ουρολοιμώξεις.
Μακροπρόθεσμα Συμπτώματα :
Αυξημένος κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου: Η απώλεια των οιστρογόνων συνδέεται με
αλλαγές στο λιπιδαιμικό προφίλ (αύξηση των επιπέδων της LDL και της ολικής
χοληστερόλης και μείωση της HDL), αλλαγές που μπορούν να οδηγήσουν σε
αρτηριοσκλήρωση, καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό επεισόδιο.
Οστεοπόρωση: Πάνω από 20% της οστικής μάζας χάνεται τα πρώτα 5-7 χρόνια μετά την
εμμηνόπαυση.
Νόσος του Αλτσχάιμερ
Θεραπεία Ορμονικής Υποκατάστασης
Η πιο αποτελεσματική θεραπεία των προβλημάτων της εμμηνόπαυσης θεωρείται σήμερα η
ορμονική υποκατάσταση. Συνήθως απαιτείται η χορήγηση οιστρογόνων και προγεστερόνης.
Η χορήγηση της δεύτερης έχει σκοπό να αναστείλει την υπερπλασία του ενδομητρίου που
μπορεί να προκληθεί από τα οιστρογόνα.
Δεν μπορείτε να κάνετε θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης εάν υπάρχει:
• Διάγνωση ή υποψία καρκίνου του μαστού ή οιστρογονοεξαρτώμενης νεοπλασίας.
• Αδιάγνωστη παθολογική αιμορραγία από τα γεννητικά όργανα.
• Ενεργή θρομβοφλεβίτιδα ή θρομβοεμβολικες διαταραχές.
• Υπερευαισθησία σε οποιονδήποτε από τους παράγοντες που χρησιμοποιούνται στη
θεραπεία της ορμονικής υποκατάστασης.
Καρκίνος του Μαστού

Σήμερα ο καρκίνος του μαστού αποτελεί το συχνότερο τύπο κακοήθειας στις γυναίκες. Ο
κίνδυνος εμφάνισής του αφορά 1 στις 8 γυναίκες.
Πότε υπάρχει προδιάθεση;
• Φύλο: Το 99% των περιστατικών είναι γυναίκες.
• Ηλικία: Η εμφάνιση της νόσου αυξάνει σημαντικά μεταξύ
των ηλικιών 35-70.
• Οικογενειακό ιστορικό: Ο κίνδυνος είναι διπλάσιος στις
γυναίκες που έχουν συγγενή πρώτου βαθμού (μητέρα,
αδερφή, κόρη) με καρκίνο του μαστού σε ηλικία
60
μικρότερη των 50 ετών και τριπλάσιος όταν αυτοί οι συγγενείς είναι δύο.
• Ιστορικό άτυπης υπερπλασίας του μαστού: Οι γυναίκες με ιστολογικά
επιβεβαιωμένη άτυπη υπερπλασία του μαστού τρέχουν πενταπλάσιο κίνδυνο.
• Γονιδιακή επιβάρυνση: Οι γυναίκες που κληρονομούν τα προβληματικά γονίδια
(BRCA1 και BRCA2) παρουσιάζουν υψηλό κίνδυνο.
• Εξωγενής λήψη οιστρογόνων: Οι απόψεις σχετικά με το αν και κατά πόσο
αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού διίστανται. Φαίνεται ότι η
λήψη τους κατά την εμμηνόπαυση είναι ασφαλής, τουλάχιστον όταν δεν υπερβαίνει
τα 10 χρόνια. Η παρατεταμένη λήψη μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο, ιδίως όταν
υπάρχει μαστοπάθεια. Για τα αντισυλληπτικά νέας γενιάς δεν υπάρχουν ακόμη
επαρκή στοιχεία.
• Αναπαραγωγή: Η ατεκνία ή η απόκτηση παιδιού μετά τα 35 τριπλασιάζει την
πιθανότητα εμφάνισης της νόσου, ενώ η τεχνητή διακοπή της εγκυμοσύνης πρώτου
τριμήνου την πολλαπλασιάζει. Οι γυναίκες που τεκνοποιούν μετά τα 35 διατρέχουν
διπλάσιο κίνδυνο σε σχέση με εκείνες που τεκνοποιούν στην ηλικία των 25.
• Πρόωρη εμμηναρχή και καθυστερημένη εμμηνόπαυση: Η εμφάνιση της περιόδου
πριν από την ηλικία των 10 ετών καθώς και της εμμηνόπαυσης μετά τα 50
διπλασιάζουν τον κίνδυνο.
• Περιβαλλοντικοί παράγοντες: Έχουν ενοχοποιηθεί το κάπνισμα, οι χρωστικές των
μαλλιών, η ηλεκτρομαγνητική και ηλιακή ακτινοβολία, η επαγγελματική έκθεση σε
ορισμένα χημικά προϊόντα.
• Διατροφή: Συγκεκριμένοι διατροφικοί παράγοντες (αυξημένη πρόσληψη λιπών)
είναι δυνατό να αυξήσουν, ενώ άλλοι ενδέχεται να μειώσουν τον κίνδυνο. Κάποιες
βιταμίνες και ιχνοστοιχεία (σελήνιο, βιταμίνες A, C, Ε πιθανό να δρουν
προστατευτικά. Υπό έρευνα βρίσκονται το αλκοόλ και η καφεΐνη.
• Ακτινοβολία: Η έκθεση των μαστών στη ιονίζουσα ακτινοβολία κατά τη νεαρή
ηλικία θεωρείται ότι μπορεί να αυξήσει το κίνδυνο. Ωστόσο, οι συμβατικές
ακτινογραφίες περιέχουν ελάχιστη δόση ακτινοβολίας και δεν εγκυμονούν κινδύνους.
Πρόληψη Καρκίνου Μαστού:
Η αυτοεξέταση:
Κάτω από το ντους, μπροστά στον καθρέφτη ή ξαπλωμένες στο
κρεβάτι σας παρατηρήστε προσεκτικά το στήθος σας. Πάντα πρέπει
να χρησιμοποιείτε το αντίθετο χέρι για να ψηλαφίσετε κάθε μαστό,
δηλαδή το δεξί για τον αριστερό μαστό και το αντίστροφο.
Φροντίζοντας τα δάχτυλα σας να είναι ενωμένα και τεντωμένα,
εξετάστε κάθε μαστό με κινήσεις κυκλικές, απαλές και
επαναλαμβανόμενες. Στη συνέχεια τσιμπήστε τις θηλές για να
ελέγξετε αν υπάρχει κάποιο έκκριμα και ψηλαφήστε τις μασχάλες
για τυχόν εξογκώματα. Ενημερώνετε αμέσως το γιατρό σας για
οποιοδήποτε πόνο, αλλαγή ή ανωμαλία εντοπίσετε στο στήθος σας.
Συμπτώματα που πρέπει να σας ανησυχήσουν:
• Ψηλαφητό μόρφωμα στους μαστούς ή τη μασχάλη.
• Πάχυνση του δέρματος του μαστού.
• Πόνος ή δυσφορία.
• Οίδημα ή/και ερυθρότητα του δέρματος.
• Δέρμα με όψη φλούδας πορτοκαλιού.
• Τράβηγμα (εισολκή) της θηλής.
• Έκκριμα (συνήθως αιμορραγικό) από τη θηλή.
• Σε προχωρημένες καταστάσεις είναι πιθανή η εκδήλωση πόνου στα οστά, επίμονου
βήχα ή δύσπνοιας.
Παράλληλα:
• Αποφύγετε να πάρετε βάρος μετά την εμμηνόπαυση.
61
• Τρώτε φρούτα, λαχανικά και ελαιόλαδο!
• Ακολουθήστε διατροφή φτωχή σε λιπαρά και γενικότερο τρόπο ζωής χωρίς άγχος.
• Μην πίνετε πάνω από 1 ποτήρι αλκοόλ την ημέρα.
• Καθυστερήστε την πρώιμη εμμηναρχή στα κοριτσάκια με άσκηση και αποφυγή της
αύξησης του σωματικού τους βάρους στην προεφηβική και εφηβική ηλικία.
• Γυμναστείτε, ιδίως στη νεαρή ηλικία, γιατί υπάρχουν ενδείξεις πως η άσκηση
προστατεύει μειώνοντας τα επίπεδα των οιστρογόνων.
• Είστε 35 ετών και άνω; Κλείστε ραντεβού για
μαστογραφία. Το ταμείο σας την καλύπτει και ο
μαστογραφικός έλεγχος μειώνει τον κίνδυνο θανάτου από
τη νόσο κατά 20%
Μαστογραφία
Ο καρκίνος του μαστού σε ένα ποσοστό 25% δεν παρουσιάζει
κανένα σύμπτωμα και η διάγνωση του γίνεται τυχαία κατά τη
μαστογραφία. Για το λόγο αυτό, από την ηλικία των 35 χρόνων και
μετά η μαστογραφία πρέπει να γίνεται προληπτικά κάθε χρόνο και
να συμπληρώνεται με κλινική εξέταση-ψηλάφηση και με
υπερηχογράφημα, αν αυτό είναι αναγκαίο.
Πολυκυστικές ωοθήκες
Σήμερα, 1 στις 5 γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία έχει
πολυκυστικές ωοθήκες. Πρόκειται για μικρούς κυστικούς
σχηματισμούς γεμάτους υγρό, που βρίσκονται στις ωοθήκες.
Ενδέχεται να μεγαλώσουν πολύ και να πιέζουν όργανα της
κοιλιάς προκαλώντας πόνο, καθώς και να σπάσουν ή να
αιμορραγήσουν απαιτώντας επείγουσα χειρουργική
αντιμετώπιση. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι κύστες στις ωοθήκες
απορροφώνται από τον οργανισμό και εξαφανίζονται χωρίς
ορμονική θεραπεία. Εάν επιμείνουν, αντιμετωπίζονται με τη
χορήγηση αντισυλληπτικών, τα οποία συμβάλλουν στη
συρρίκνωση τους.
• Ανωμαλίες στην περίοδο που μπορεί να εντοπίζονται τόσο στη σταθερότητα του
κύκλου όσο και στην ποσότητα αίματος
• Έντονη τριχοφυΐα.
• Ακμή.
• Παχυσαρκία.
• Προβλήματα γονιμότητας.
• Αυξημένη συχνότητα αποβολών.
Αντιμετώπιση:
Το σύνδρομο αυτό κληρονομείται γενετικά, γι' αυτό και τα συμπτώματα επανέρχονται όταν η
θεραπεία διακοπεί. Απαιτείται μακροχρόνια θεραπευτική αντιμετώπιση.
Καρκίνος των Ωοθηκών

Το 1,5% του συνόλου των γυναικών εμφανίζει καρκίνο των ωοθηκών συνήθως κατά την 6η
με 7η δεκαετία της ζωής. Χαρακτηρίζεται από την ανυπαρξία συμπτωμάτων, ειδικά στα
πρώτα του στάδια, γεγονός που δυσκολεύει εξαιρετικά την έγκαιρη διάγνωση του, η οποία
είναι ζωτικής σημασίας αφού, αν ανιχνευθεί σε πρώιμο στάδιο, το ποσοστό ίασης αγγίζει το
95%.
• Κληρονομικότητα.
62
• Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του ενδομητρίου, του μαστού ή του παχέος εντέρου.
• Ατοκία ή ανυπαρξία πρώτης εγκυμοσύνης μετά τα 30.
• Παχυσαρκία. .
Iνομυώματα
Τα ινομυώματα ταλαιπωρούν μία στις τρεις γυναίκες μετά την ηλικία των 20 ετών.
Τι είναι: Πρόκειται για καλοήθεις όγκους της μήτρας που γεννιούνται μέσα στο μυϊκό της
τοίχωμα
Φαρμακευτικά αντιμετώπιση: Η φαρμακευτική τους αντιμετώπιση είναι αποτελεσματική.
Θεραπεία, βέβαια, δεν μπορεί να γίνει, αλλά περιορίζονται το μέγεθος και η ανάπτυξη τους.
Συνήθως η φαρμακευτική αγωγή επιλέγεται ως προοπτική κοντά στην εμμηνόπαυση.
Πότε είναι απαραίτητη η αφαίρεσή τους; Όταν δημιουργούν προβλήματα ή όταν
δυσχεραίνουν την προοπτική μιας εγκυμοσύνης. Υπάρχουν περιπτώσεις που προκαλούν
αιμορραγίες ή το μέγεθος τους είναι τέτοιο που πιέζει αγγεία, αυξάνοντας τον κίνδυνο
θρομβώσεων.
Καρκίνος του Eνδομητρίου

Αφορά το 2-3% του γυναικείου πληθυσμού και αποτελεί την πιο συχνή κακοήθεια του
γεννητικού συστήματος, κυρίως στις γυναίκες άνω των 50 ετών. Ο καρκίνος του
Eνδομητρίου έχει ένα πολύ βασικό σύμπτωμα, την αιμορραγία της μήτρας.
Ως εκ τούτου, μπορεί να ανιχνευθεί σε πρώιμο στάδιο αγγίζοντας ποσοστά ίασης έως και
90%.
Σε επίπεδο διάγνωσης το Τεστ Παπανικολάου και το διακολπικό υπερηχογράφημα μπορούν
να δώσουν κάποιες ενδείξεις σχετικά με αυτή τη μορφή γυναικείας κακοήθειας.
- Παχυσαρκία.
- Σακχαρώδης διαβήτης.
- Ύπαρξη όγκων που εκκρίνουν οιστρογόνα.
- Ιστορικό υπογονιμότητας.
- Χρήση ταμοξιφαίνης.
- Πολυκυστικές ωοθήκες.
- Κληρονομικός μη πολυποείδης ορθοπρωκτικός καρκινός.
Εμβόλιο για πρόληψη καρκίνου τραχήλου μήτρας

Το πρώτο εμβόλιο για την πρόληψη του καρκίνου του
τραχήλου της μήτρας, εγκρίθηκε από τις αρμόδιες
αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για χορήγηση σε
κορίτσια και γυναίκες ηλικίας από 9 έως 26 ετών.
Το εμβόλιο Gardasil προστατεύει τις γυναίκες από το
75% των ιών ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) που
ευθύνονται για την πρόκληση καρκίνου τραχήλου της
μήτρας. Υπολογίζεται ότι 80% των γυναικών που είναι
σεξουαλικά ενεργές, είναι δυνατόν σε κάποια φάση της
ζωής τους, να προσβληθούν από ιούς της οικογένειας
HPV.
Το Gardasil προστατεύει τις γυναίκες από τους τύπους 16 και 18 του ιού HPV που
προκαλούν καρκίνο τραχήλου μήτρας και από τους τύπους 6, 11, 16 και 19 του ιού HPV, που
προκαλούν κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων. Το εμβόλιο γίνεται σε 3 δόσεις σε
διάρκεια 6 μηνών.
Επίσης τα αγόρια και οι άνδρες είναι δυνατόν να εμβολιάζονται με το ίδιο εμβόλιο στα
πλαίσια προσδοκιών για την πλήρη προστασία από τους ιούς HPV.
63
Υπήρξαν αντιδράσεις για το γεγονός ότι η σύσταση αφορά στη χορήγηση εμβολίου σε
κορίτσια 9 ετών, δηλαδή πολύ πριν από την ηλικία της σεξουαλικής δραστηριοποίησης.
Όμως έρευνες έχουν δείξει ότι προγράμματα εμβολιασμού όλων των κοριτσιών ηλικίας 12
ετών, θα μπορούσαν να μειώνουν τους θανάτους λόγω της νόσου μέχρι και 75%.
Σχετικά με το εμβόλιο άγνωστο παραμένει ακόμη για πόσο καιρό προσφέρει ανοσία, δηλαδή
προστατεύει από του ιούς HPV. Επίσης δεν είναι γνωστό εάν προστατεύει και σε ποιο βαθμό,
τις γυναίκες που έχουν ήδη μολυνθεί από του ιούς αυτούς.
Τest Pap
Τεστ Παπανικολάου ή Τεστ Παπ ή Smear Test ή κολπικό και τραχηλικό επίχρισμα κατά
Παπανικολάου: πρόκειται για την κυτταρολογική εξέταση που ανιχνεύει προκαρκινικές
αλλοιώσεις του τραχήλου της μήτρας σε θεραπεύσιμα στάδια και συγχρόνως μπορεί να
εντοπίσει διάφορες κολπικές και τραχηλικές φλεγμονές, κυτταρικές αλλοιώσεις που μπορεί
να οφείλονται στον ιό HPV, ακόμη και να δώσει ενδείξεις για την έγκαιρη ανίχνευση του
καρκίνου στη μήτρα. :
Πρέπει να γνωρίζετε ότι:
• Όλες οι γυναίκες, μετά την πρώτη σεξουαλική επαφή ή γενικότερα από την ηλικία
των 18 ετών (αν έτσι τις συμβουλέψει ο γυναικολόγο τους), πρέπει να κάνουν Τεστ
Παπ κάθε χρόνο. Μετά τα 65 η συχνότητα επανάληψης μπορεί να περιοριστεί στα
πέντε χρόνια, αλλά μόνο εφόσον δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα.
• Το Παπ Τεστ είναι μία ανώδυνη, αναίμακτη και καθόλου χρονοβόρα εξέταση, που
καλύπτεται από όλα τα ασφαλιστικά ταμεία.
• Την ημέρα του τεστ δεν πρέπει να έχετε περίοδο και να έχετε αποφύγει τη
σεξουαλική επαφή και τις κολπικές πλύσεις για 48 ώρες.
• Αν τα αποτελέσματα του τεστ δείξουν κάποια ατυπία ή μη φυσιολογικά ευρήματα, θα
σας γίνει σύσταση να το επαναλάβετε μετά από 4 ή 6 μήνες.
Γυναίκες και τσεκ-απ: Ποιες εξετάσεις πρέπει να γίνονται;

Το τσεκ-απ έχει στόχο να αξιολογήσει γενικά την κατάσταση της υγείας σας.
Περιλαμβάνει τη λήψη του ιστορικού από το γιατρό σας, την κλινική εξέταση,
τη μέτρηση του βάρους, του ύψους, της πίεσης, τον υπολογισμό του δείκτη
μάζας σώματος και ορισμένες εργαστηριακές αναλύσεις.
Ας δούμε τώρα τα σημαντικότερα ανιχνευτικά τεστ:
• Μαστογραφία: Από την ηλικία των 40 ετών και μετά είναι καλό να
γίνεται μια μαστογραφία κάθε 1 με 2 χρόνια
• Τεστ Παπανικολάου: Το τεστ Παπανικολάου είναι καλό να γίνεται
κάθε 1 με 3 χρόνια στις γυναίκες που είχαν ή έχουν σεξουαλική δραστηριότητα ή που
είναι άνω των 21 ετών.
• Έλεγχος χοληστερόλης: Πρέπει να γίνεται συστηματικά μέτρηση της χοληστερόλης
σε γυναίκες άνω των 45 ετών. Εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό διαβήτη,
καρδιακών ή εγκεφαλικών επεισοδίων ή εάν είστε καπνίστρια, τότε ο έλεγχος της
χοληστερόλης πρέπει να αρχίζει από την ηλικία των 20 ετών.
• Η πίεση: Η μέτρηση της αρτηριακής πίεσης πρέπει να γίνεται τουλάχιστο κάθε δύο
χρόνια.
• Ανίχνευση καρκίνου του παχέος εντέρου: Ο ανιχνευτικός έλεγχος για καρκίνο του
παχέος εντέρου πρέπει να αρχίζει στην ηλικία των 50 ετών.
• Διαβήτης: Η μέτρηση της γλυκόζης αίματος μπορεί να δείξει εάν υπάρχει
προδιαβήτης ή διαβήτης. Ανάλογα με τα ευρήματα ο γιατρός μπορεί να ζητήσει να
γίνει ένα τεστ ανοχής στη γλυκόζη. Γυναίκες με ψηλή πίεση ή ψηλή χοληστερόλη
πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικές λόγω αυξημένου κινδύνου που έχουν για να
προσβληθούν από διαβήτη
• Τεστ για την οστεοπόρωση: Στην ηλικία των 65 ετών είναι καλό να γίνεται μέτρηση
της οστικής πυκνότητας για ανίχνευση της οστεοπόρωσης.
64
• Τεστ για σεξουαλικώς μεταδιδόμενες ασθένειες: Το τεστ για τα χλαμύδια
συστήνεται σε γυναίκες 25 ετών ή νεότερες και σεξουαλικά ενεργές. Στις άλλες
περιπτώσεις ο γιατρός θα αποφασίσει για άλλα τεστ ανάλογα με το ιστορικό και τα
κλινικά ευρήματα
• Κατάθλιψη: Εάν η γυναίκα αισθάνεται λύπη και κατάπτωση, δεν έχει ενδιαφέρον ή
ευχαρίστηση για να κάνει πράγματα που της άρεσαν παλαιότερα για χρονικό
διάστημα μεγαλύτερο των 2 εβδομάδων, συστήνεται να συζητήσει το θέμα με το
γιατρό της για να φανεί κατά πόσο χρειάζονται εξετάσεις για ανίχνευση κατάθλιψης.
Ένα σημαντικό στοιχείο του τσεκ-απ είναι και ο έλεγχος των εμβολιασμών.
• Για τη γρίπη, ο εμβολιασμός συστήνεται να γίνεται κάθε χρόνο μετά από την ηλικία
των 50 ετών.
• Για τον τέτανο και τη διφθερίτιδα, ο εμβολιασμός συστήνεται κάθε 10 χρόνια.
• Για την πνευμονία ο εμβολιασμός συστήνεται μετά την ηλικία των 65 ετών.
• Για την ηπατίτιδα θα αποφασίσει ο γιατρός ανάλογα με την περίπτωση της ασθενούς.
Καρκίνος προστάτη
Η ηλικία είναι ο κυριότερος παράγοντας που αυξάνει τον κίνδυνο προσβολής από τη νόσο.
Το 70% των ανδρών που παρουσιάζουν κάθε χρόνο καρκίνο του προστάτη είναι άνω των 65
ετών. Στους περισσότερους ασθενείς η νόσος εξελίσσεται αργά.
Ο καρκίνος του προστάτη μπορεί να μην προκαλεί συμπτώματα για πολλά χρόνια. Όταν
εκδηλωθούν τα συμπτώματα είναι πιθανόν η νόσος να έχει ήδη προχωρήσει πέραν του
προστάτη.
Η καλύτερη μέθοδος για την ανίχνευση του καρκίνου του προστάτη είναι ο συνδυασμός της
μέτρησης του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) στο αίμα και η αξιολόγηση του
προστάτη με τη δακτυλική εξέταση του ορθού.
Συστήνεται οι δύο αυτές εξετάσεις να γίνονται κάθε χρόνο σε άνδρες 50 ετών και άνω. Σε
άνδρες με παράγοντες ψηλού κινδύνου για τη νόσο, συστήνεται οι εν λόγω εξετάσεις να
γίνονται σε πιο μικρή ηλικία.
Καρκίνος των όρχεων
Ο καρκίνος αυτός αποτελεί το συχνότερο συμπαγή όγκο στους νέους άνδρες
και είναι ο συχνότερος καρκίνος σε άνδρες ηλικίας από 15 έως 35 ετών.
Ταυτόχρονα με την αύξηση της συχνότητας έχει σημειωθεί και
σημαντική βελτίωση όσον αφορά στην ίαση.
Τα συμπτώματα και σημεία του καρκίνου των όρχεων περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:
• Εμφάνιση ανώδυνου οζιδίου ή μάζας πάνω στους όρχεις
• Ο ένας από τους δύο όρχεις ή σπάνια και οι δύο μπορούν να γίνουν σκληρότεροι από
το φυσιολογικό. Συνήθως η σκλήρυνση αυτή δεν προκαλεί πόνο
• Αίσθημα βάρους στο όσχεο (ο σακοειδής θύλακας που περιέχει τους όρχεις)
• Εκδήλωση ενός ελαφριού, υπόκωφου πόνου στο κάτω μέρος της κοιλιάς ή της
βουβωνικής χώρας
• Ξαφνικά εμφάνιση μιας συλλογής αίματος ή άλλου υγρού μέσα στο όσχεο
Ο καρκίνος των όρχεων είναι ιάσιμος εάν ανιχνευθεί έγκαιρα και εάν δοθεί στον ασθενή
η κατάλληλη θεραπεία.
Είναι πολύ σημαντικό οι άνδρες να κάνουν αυτοεξέταση των όρχεων τους. Με τον τρόπο
αυτό μπορούν οι ίδιοι πολύ νωρίς να ανιχνεύσουν μια αλλαγή σ' αυτούς ή την εμφάνιση
οζιδίων με αποτέλεσμα να εξεταστούν έγκαιρα από το γιατρό τους.
Η αυτοεξέταση είναι καλό να γίνεται μια φορά το μήνα. Η καλύτερη στιγμή για να γίνει αυτό
είναι μετά από το μπάνιο. Το ζεστό νερό χαλαρώνει το δέρμα του όσχεως και έτσι κάνει την
εξέταση ευκολότερη.
Ακολουθήστε τα ακόλουθα για να κάνετε την αυτοεξέταση των όρχεων:
• Σταθείτε μπροστά σε ένα καθρέφτη. Κοιτάξετε για οποιαδήποτε αλλαγή ή πρήξιμο
65
στο δέρμα του όσχεως
• Εξετάστε τον κάθε όρχη και με τα δύο χέρια. Τοποθετείστε τον δείκτη του χεριού
μαζί με τα μεσαία δάκτυλα από πίσω από τον όρχη και τον αντίχειρα μπροστά και
ψηλαφίστε τον προσεκτικά. Μην εκπλαγείτε εάν ο ένας όρχης είναι λίγο μεγαλύτερος
από τον άλλο. Αυτό είναι φυσιολογικό
• Ψάξτε να βρείτε εάν υπάρχει κάποιο οζίδιο που να βρίσκεται πάνω στους όρχεις στις
πλευρές τους, στο εμπρόσθιο ή άλλο τμήμα τους
• Να βρείτε την επιδιδυμίδα ( είναι το μαλακό σωληνοειδές όργανο που βρίσκεται
πίσω από τον όρχη και στο οποίο αποθηκεύεται το σπέρμα μέχρι την έξοδό του από
του πέος). Είναι καλό να μάθετε να αναγνωρίζετε το όργανο αυτό για να μην το
συγχύζετε με ένα ογκίδιο και επίσης να μπορείτε να αντιλαμβάνεστε εάν υπάρχει μια
σημαντική αλλαγή σ' αυτό όπως πρήξιμο, πόνος ή μάζα. Σημειώστε ότι συνήθως, οι
κακοήθεις όγκοι εντοπίζονται στις πλευρές του όρχη όπως επίσης και στο εμπρόσθιο
μέρος του.
Υπενθυμίζουμε ότι εάν βρεθεί κάποια ανωμαλία στο όσχεο ή στους όρχεις όπως ένα οζίδιο
αυτό δεν σημαίνει κατ΄ ανάγκη ότι υπάρχει καρκίνος. Εάν διαπιστώσετε κάτι, τότε πρέπει
άμεσα να απευθυνθείτε στο γιατρό σας.
Άνδρες και τσεκ-απ: Ποιες εξετάσεις πρέπει να γίνονται

Στους άνδρες το τσεκ-απ περιλαμβάνει την κλινική εξέταση, τη μέτρηση του δείκτη μάζας
σώματος, τη μέτρηση της πίεσης, της γλυκόζης αίματος, τον έλεγχο του προστάτη και του
παχέος εντέρου και τέλος τον έλεγχο των εμβολιασμών.
Η κλινική εξέταση από το γιατρό είναι η καλύτερη ευκαιρία για να ελεγχθεί η γενική
σωματική κατάσταση του άνδρας.
Κατά την κλινική εξέταση εκτός των άλλων μπορεί να γίνει μια επισταμένη εξέταση του
δέρματος για την ανίχνευση ανησυχητικών αλλαγών του ή προκαρκινικών καταστάσεων.
Επίσης η εξέταση των όρχεων είναι δυνατόν να ανιχνεύσει έγκαιρα τον καρκίνο των όρχεων.
Παράλληλα η εξέταση του αγγειακού συστήματος δίνει πληροφορίες για τις αρτηρίες. Ο
έλεγχος των ματιών πρέπει να γίνεται για την έγκαιρη διάγνωση ασθενειών όπως το
γλαύκωμα και ο εκφυλισμός της ωχράς κηλίδας που αποτελούν τις συχνότερες αιτίες
τύφλωσης.
• Η μέτρηση της πίεσης πρέπει να γίνεται σε κάθε ιατρική επίσκεψη ή τουλάχιστο
κάθε 1 έως 2 χρόνια.
• Η μέτρηση του βάρους και του ύψους επιτρέπουν τον υπολογισμό του Δείκτη
Μάζας Σώματος (ΔΜΣ). Ο ΔΜΣ είναι δείκτης του κατά πόσο κάποιος είναι
υπέρβαρος ή παχύσαρκος
• Η μέτρηση της χοληστερόλης στο αίμα πρέπει να γίνεται τουλάχιστο κάθε 5
χρόνια. Σε άτομα με ιστορικό ψηλής πίεσης ή διαβήτη, ο έλεγχος της
χοληστερόλης είναι καλό να γίνεται κάθε 1 έως 2 χρόνια.
• Ο έλεγχος της γλυκόζης αίματος είναι σημαντικός για την ανίχνευση του
διαβήτη. Η γλυκόζη αίματος πρέπει να ελέγχεται τουλάχιστο κάθε 3 χρόνια.
Άτομα που είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα, που έχουν οικογενειακό ιστορικό διαβήτη, ψηλή
χοληστερόλη ή ψηλή πίεση πρέπει να ελέγχουν τη γλυκόζη αίματος τους συχνότερα.
Ο έλεγχος για τον καρκίνο του προστάτη, αποτελεί ένα επίμαχο θέμα.
Τα τεστ που χρησιμοποιούνται για την ανίχνευση του καρκίνου του προστάτη είναι η
δακτυλική εξέταση από το ορθό και η μέτρηση στο αίμα του ειδικού προστατικού αντιγόνου
(PSA).
Το τσεκ-απ πρέπει να περιλαμβάνει και εξετάσεις που στόχο έχουν την ανίχνευση
καρκίνου του παχέος εντέρου (ανίχνευση αίματος στα κόπρανα, κολονοσκόπηση και
σιγμοειδοσκόπηση) .
66
Όλοι οι άνδρες άνω των 50 ετών πρέπει να υποβάλλονται σε εξετάσεις για την ανίχνευση
του καρκίνου παχέος εντέρου. Επίσης νεότεροι άνδρες με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου
παχέος εντέρου, είναι επίσης αναγκαίο να ελέγχονται για τον εν λόγω καρκίνο.
Σε άνδρες άνω των 50 ετών, η ανίχνευση αίματος στα κόπρανα πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο.
Η σιγμοειδοσκόπηση σε άνδρες άνω των 50 ετών, πρέπει να γίνεται κάθε 5 χρόνια.
Η κολονοσκόπηση σε άνδρες άνω των 50 ετών πρέπει να γίνεται κάθε 10 χρόνια. Εάν
υπάρχει οικογενειακό ιστορικό για τον καρκίνο αυτό τότε η κολονοσκόπηση να αρχίζει από
την ηλικία των 40 ετών.
Οι εμβολιασμοί είναι ένας απλός και αποτελεσματικός τρόπος για την πρόληψη
σημαντικών μολύνσεων.
Οι εμβολιασμοί πρέπει να περιλαμβάνουν εμβόλια κατά του τετάνου κάθε 10 χρόνια, της
γρίπης κάθε χρόνο ιδιαίτερα στα άτομα άνω των 50 ετών, του πνευμονοκόκκου για πρόληψη
της πνευμονίας σε άτομα άνω των 65 ετών.
Υπογονιμότητα: Για κάθε πρόβλημα υπάρχει λύση!

Υπογονιμότητα χαρακτηρίζεται η αδυναμία σύλληψης έπειτα από ένα χρόνο συχνών,
ελεύθερων (χωρίς προφύλαξη) σεξουαλικών επαφών (2 - 3 φορές την εβδομάδα). Διακρίνεται
σε δύο τύπους: την πρωτοπαθή, που είναι η αδυναμία σύλληψης όταν δεν έχει προηγηθεί
καμία εγκυμοσύνη (όχι απαραίτητα γέννα) και τη δευτεροπαθή, που αναφέρεται σε
περιπτώσεις όπου έχει προηγηθεί εγκυμοσύνη.
Πότε υπάρχει πρόβλημα;
Οι πιθανότητες να συλλάβει ένα φυσιολογικό ζευγάρι με τις απαραίτητες επαφές (2 - 3 φορές
την εβδομάδα) σε 1 μήνα είναι 25%, σε 3 μήνες 50%, σε 6 μήνες 75% και σε 1 χρόνο 85 -
90%. Το 10% που απομένει αφορά στα υπογόνιμα ζευγάρια.
Αιτίες υπογονιμότητας που οφείλονται στον τρόπο ζωής
Η γονιμότητα και των δύο φύλων επηρεάζεται από τις καταχρήσεις.
Η παχυσαρκία προκαλεί ανωμαλίες στον κύκλο.
Η νευρική ανορεξία αναστέλλει την ωοθυλακιορρηξία
Το κάπνισμα ελαττώνει τη γονιμότητα κατά 30 - 40%
Η λήψη ορισμένων φαρμάκων (στεροειδή, αντιυπερτασικά) μπορεί να επηρεάζει τη
γονιμότητα αυτού που τα λαμβάνει.
Η καθημερινή έκθεση σε τοξικούς παράγοντες και σε υψηλές θερμοκρασίες βλάπτει
τη σπερματογένεση.
Ψυχολογικοί λόγοι: Η υπογονιμότητα μπορεί να οφείλεται σε ψυχολογικούς λόγους, μόνο
εφόσον αυτοί επηρεάζουν τον κύκλο. Για παράδειγμα, αν μια γυναίκα έχει στρες, αλλά αυτό
δεν επηρεάζει τον κύκλο της ενδεχομένως να επηρεάζει ελάχιστα τη γονιμότητα της.
Αιτίες υπογονιμότητας στον άντρα
Ηλικία: Οι άντρες παράγουν σπερματοζωάρια καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής τους (κάθε 85
μέρες). Ωστόσο, έπειτα από την ηλικία των 40 ετών η ποιότητα του σπέρματος ελαττώνεται
και οι χρωμοσωμικές ανωμαλίες στο σπέρμα αυξάνονται.
Πρόβλημα συγκέντρωσης σπέρματος: Tο φυσιολογικό σπέρμα που απελευθερώνεται κατά
την εκσπερμάτιση πρέπει να έχει όγκο 3 - 5ml, (τουλάχιστον 20 εκατ. σπερματοζωάρια ανά
ml) και από αυτά θα πρέπει τα μισά να έχουν καλή κινητικότητα (50%) και ομαλή μορφή
(50%), ενώ επιπλέον δεν πρέπει να έχει πυοσφαίρια, τα οποία δείχνουν ότι έχει περάσει
πρόσφατα κάποια λοίμωξη. Οποιαδήποτε απόκλιση από αυτές τις φυσιολογικές τιμές του
σπέρματος, προς τα κάτω, πιθανόν να δημιουργεί πρόβλημα.
Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν:
Ιστορικό παρωτίτιδας (επιλεκτικά προσβάλλει τους όρχεις και μπορεί να εξασθενίσει
τη λειτουργία τους ή ακόμα και να τους καταστρέψει).
Άλλες φλεγμονές των γεννητικών οργάνων (ορχίτιδα, προστατίτιδα).
Τραύμα ή συστροφή όρχεως.
Ιστορικό κρυψορχίας.
Χημειοθεραπεία.
67
Αφαίρεση όρχεως λόγω καρκίνου.
Πρόσφατη λοίμωξη εκτός του γεννητικού συστήματος
Αιτίες υπογονιμότητας στη γυναίκα
Ηλικία: Η πιο γόνιμη περίοδος στη ζωή μιας γυναίκας κυμαίνεται από την ηλικία των 18-27
ετών. Η γονιμότητα μειώνεται λίγο μετά τα 30, παρουσιάζει μεγαλύτερη μείωση μετά τα 35,
ενώ μετά τα 38 πέφτει κατακόρυφα.
Προβλήματα ωοθυλακιορρηξίας
Πολυκυστικές ωοθήκες
Διαταραχές του θυρεοειδούς, του σακχάρου, της προλακτίνης.
Έντονο στρες, σημαντική απώλεια ή αύξηση βάρους, συχνά υπερατλαντικά ταξίδια
Πρόωρη εμμηνόπαυση: Η ηλικία που παρουσιάζεται η εμμηνόπαυση στις Ελληνίδες
είναι γύρω στα 51 με 52 τους χρόνια. Υπάρχει όμως και ένα μικρό ποσοστό (1 - 2%)
που παρουσιάζει εμμηνόπαυση νωρίτερα από τα 40.
Λήψη φαρμάκων: αντικαταθλιπτικά, στεροειδή αντιυπερτασικά, κ.ά.
Προβλήματα που αφορούν τις σάλπιγγες: Κυρίως συμφύσεις λόγω φλεγμονών της κοιλιάς,
χειρουργικών επεμβάσεων, περιτονίτιδας, ή λόγω συγγενών ανωμαλιών. Η πιο συχνή αιτία
δυσλειτουργίας των σαλπίγγων είναι οι φλεγμονές, οι οποίες κατά κύριο λόγο οφείλονται στα
χλαμύδια.
Ενδομητρίωση
Εκτρώσεις: Μπορεί να προκαλέσουν τραύματα στη μήτρα, τα οποία ενδεχομένως να
δημιουργήσουν συμφύσεις και άρα υπογονιμότητα ή και στείρωση.
Απαραίτητες εξετάσεις:
Λήψη ιατρικού ιστορικού (και από τους δύο).
Άντρας:
Εξέταση σπέρματος ή σπερμοδιάγραμμα (πρέπει να επαναληφθεί σε 3 μήνες αν
βρεθεί παθολογικό).
Γυναίκα:
Υπερηχογραφική εξέταση (κατά προτίμηση διακολπικά)
Υστεροσαλπιγγογραφία
Ορμονολογικές εξετάσεις (λειτουργία του θυρεοειδούς, επίπεδα προλακτίνης και
ανδρογόνων, θυλακιοτρόπος ορμόνη).
Ανάλογα με τα αποτελέσματα των παραπάνω εξετάσεων μπορεί να χρειαστεί να γίνουν
επιπλέον εξετάσεις. Ο πλήρης διαγνωστικός έλεγχος μπορεί να ολοκληρωθεί μέσα σ' έναν
κύκλο.
1. Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή
Ωοθηκική διέγερση: Χορηγείται φαρμακευτική θεραπεία (χάπια ή
ενέσεις) που θα βοηθήσει να παραχθούν ένα ή και περισσότερα
ωοθυλάκια. Για καλύτερα αποτελέσματα, μπορεί να συνδυαστεί με
σπερματέγχυση.
Σπερματέγχυση: Λαμβάνεται στο ιατρικό εργαστήριο το σπέρμα,
επιλέγονται τα πιο κινητικά σπερματοζωάρια και με ένα ειδικό καθετήρα
τοποθετούνται μέσα στην κοιλότητα της μήτρας.
Ορμονική αποκατάσταση: Όταν υπάρχουν ορμονικές διαταραχές πρέπει
πρώτα να ρυθμιστούν με ειδικά φαρμακευτικά σκευάσματα.
Χειρουργικές επεμβάσεις: Σε περίπτωση που η γυναίκα έχει συγγενή ανωμαλία,
ινομυώματα ή ενδομητρίωση, τότε θα πρέπει να γίνει χειρουργική αποκατάσταση της
κοιλότητας της μήτρας και μετά να γίνει οποιαδήποτε θεραπεία.
2. Εξωσωματική γονιμοποίηση
Εξωσωματική γονιμοποίηση είναι η γονιμοποίηση που γίνεται έξω από το σώμα της
γυναίκας, στο ιατρικό εργαστήριο. Υπάρχουν δύο τρόποι: Κλασική: Λαμβάνονται τα ωάρια,
τοποθετούνται δίπλα στα σπερματοζωάρια και αφήνονται μέσα σε ειδικό υγρό να
68
γονιμοποιηθούν. Μικρογονιμοποίηση: Λαμβάνονται μερικά σπερματοζωάρια και
εμφυτεύονται ένα προς ένα μέσα στο ωάριο.
Όλα για την αντισύλληψη

Δεν είναι όλες οι γνωστές μέθοδοι αντισύλληψης αξιόπιστες και αποτελεσματικές και σαφώς
δεν απευθύνονται σε όλους μας..
Ποια μέθοδος είναι η κατάλληλη
Στην πράξη, ολοκληρωμένη προστασία από κάποια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη και από τα
σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα σας παρέχουν μόνο το
προφυλακτικό και ο γυναικείος σπόγγος.
Το κλασικό ανδρικό προφυλακτικό: παρέχει πολύ υψηλή
ασφάλεια, τόσο από ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, όσο και από
σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, έχει χαμηλό κόστος και
εύκολη εφαρμογή.
Το γυναικείο προφυλακτικό: είναι ένας μαλακός σωλήνας από λάτεξ ή πολυουρεθάνιο,
μήκους περίπου 8-10 εκατοστών, που εφαρμόζεται στον κόλπο πριν από την
ερωτική επαφή. Όπως και το ανδρικό, παρέχει υψηλή προστασία -η σωστή
εφαρμογή του δίνει ποσοστά επιτυχίας έως και 97%, δεν προκαλεί
παρενέργειες, αλλά δεν είναι πολύ εύχρηστο.
Ο κολπικός σπόγγος θυμίζει μικρό σφουγγάρι, από πολυουρεθάνη,
εμποτισμένο με σπερματοκτόνο ουσία, που τοποθετείται στον κόλπο μερικά
δευτερόλεπτα πριν από την επαφή και προστατεύει αποτελεσματικά για 12
ώρες. Τελευταίες έρευνες έχουν δείξει ότι προφυλάσσει και από τα
σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα .
Το αντισυλληπτικό χάπι: Αν είστε υγιής, δεν έχετε ιστορικό καρδιαγγειακών ή ηπατικών
παθήσεων ή καρκίνου του μαστού, δεν είστε παχύσαρκη και δεν καπνίζετε, τότε πιθανότατα
ο γιατρός σας να σας υποδείξει το αντισυλληπτικό χάπι. Και, φυσικά, είναι ο πλέον αρμόδιος
για να διαλύσει τις ανακρίβειες που μέχρι πρότινος συνόδευαν τη λήψη του, όπως ότι αυξάνει
το σωματικό βάρος και ότι συνδέεται με κάποιες μορφές καρκίνου εξαιτίας της υψηλής
περιεκτικότητας του σε οιστρογόνα και προγεστερόνη. Τα αντισυλληπτικά νέας γενιάς είναι
ασφαλή γιατί δεν προκαλούν παρενέργειες. Εσείς το μόνο που πρέπει να κάνετε είναι είστε
προσεκτική στη λήψη του: μία φορά την ημέρα για 21 ημέρες, αρχής γενομένης από την
πρώτη ημέρα της περιόδου, διάλειμμα μίας εβδομάδας και... πάλι από
την αρχή.
Το διάφραγμα τοποθετείται πριν από την ερωτική επαφή και πρέπει
να παραμείνει για οκτώ ώρες μετά τη σεξουαλική πράξη προκειμένου
να παρέχει αποτελεσματική και ολοκληρωμένη προστασία.
Το κολπικό δαχτυλίδι είναι μία μαλακή στεφάνη που τοποθετείται
στον κόλπο όπου απελευθερώνει μικρές δόσεις ορμονών (οιστρογόνα,
προγεστερόνη), που αναστέλλουν τη γονιμοποίηση του ωαρίου. Το
εφαρμόζετε για 3 εβδομάδες, το αφαιρείτε στη διάρκεια της
εμμηνορρυσίας και το επανατοποθετείτε μετά το τέλος της περιόδου.
Το σπιράλ: Η εφαρμογή του προϋποθέτει ότι έχετε ήδη αποκτήσει παιδιά, γιατί πιστεύεται
ότι προκαλεί φλεγμονές στη μήτρα και τις σάλπιγγες. Αντενδεικνύεται για τις γυναίκες που
είναι αλλεργικές στο υλικό του (χαλκός), έχουν ευαίσθητο ανοσοποιητικό σύστημα, τεχνητή
βαλβίδα καρδιάς, ιστορικό πυελικής φλεγμονής ή ιστορικό εξωμήτριας κύησης.
Η φυσική μέθοδος της διακεκομμένης συνουσίας: Το βασικό μειονέκτημα της είναι το
υψηλό ποσοστό αποτυχίας (έως και 30%), καθώς σπερματοζωάρια υπάρχουν ακόμη και στις
εκκρίσεις που προηγούνται της εκσπερμάτισης.
Τα σπερματοκτόνα: παρέχουν ανεπαρκή προφύλαξη από ΣΜΝ και από ανεπιθύμητη
εγκυμοσύνη (ποσοστό αποτυχίας έως 40%).
Ο θηλασμός: δεν σας προφυλάσσει σίγουρα από μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη
69
Το Χάπι της Επόμενης Ημέρας: Το χάπι της επείγουσας αντισύλληψης, γνωστό και ως
αντισύλληψη ανάγκης ή χάπι της επόμενης ημέρας, είναι στην πραγματικότητα δύο χάπια
που μειώνουν τις πιθανότητες μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης μετά την σεξουαλική επαφή
χωρίς προφύλαξη. Κρίνεται ως αποτελεσματικό, εφόσον ληφθεί εγκαίρως. Τα χάπια πρέπει
να χορηγηθούν το αργότερο τρεις ημέρες μετά την επικίνδυνη συνουσία. Έχει, ωστόσο, ένα
βασικό μειονέκτημα: η λήψη του διαταράσσει τον κύκλο, με αποτέλεσμα η γυναίκα να έχει
συχνά και σε άτακτα διαστήματα -έως και δύο μήνες μετά τη λήψη του- κολπική αιμόρροια.
Το χάπι της επόμενης ημέρας δεν αποτελεί μέθοδο αντισύλληψης και σαφέστατα δεν μπορεί
να υποκαταστήσει τις κλασικές μεθόδους αντισύλληψης. Οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του
κινδύνου σε ότι αφορά την αλόγιστη χρήση του και συστήνουν να μη λαμβάνεται εάν
προηγουμένως δεν έχετε επισκεφθεί τον γυναικολόγο σας για ένα διακολπικό
υπερηχογράφημα που θα βεβαιώσει εάν υπάρχει γονιμοποιημένο ωάριο ή όχι.
70
Τρόποι για να σταματήσετε τη γρίπη και το
κρυολόγημα
Οι ιοί της γρίπης και του κρυολογήματος μεταδίδονται από άνθρωπο
σε άνθρωπο κυρίως δια μέσου του βήχα και του φταρνίσματος.
Διαφορές της γρίπης από το κρυολόγημα:
Για το κρυολόγημα ευθύνονται οι ιοί που μεταδίδονται με σταγονίδια από
τη μύτη και το λαιμό. Τα συμπτώματα του είναι ο πυρετός, ο βήχας, η διάρροια και ο εμετός.
Η θεραπεία γίνεται με φάρμακα για τα συμπτώματα και κρατά μέχρι δύο εβδομάδες.
Για τη γρίπη ευθύνονται οι ιοί της γρίπης Α και Β και μεταδίδεται όπως και το κρυολόγημα.
Τα συμπτώματα αρχίζουν απότομα και είναι: ο πυρετός, οι έντονοι μυϊκοί πόνοι, ο
πονόλαιμος, ο βήχας, το αίσθημα κόπωσης. Δεν κρυολογούμε από το κρύο!
1ος κανόνας: κρατάτε τα χέρια σας μακριά από τη μύτη και τα μάτια σας. Κάθε φορά που
τρίβετε ή αγγίζετε τη μύτη ή τα μάτια σας, κινδυνεύετε να μεταφέρετε τον ιό στα σημεία
εισόδου του στον οργανισμό σας.
Ο δεύτερος κανόνας είναι να πλένετε τα χέρια σας συχνά.
Ένας τρίτος χρήσιμος κανόνας, είναι να πίνετε άφθονα υγρά. Η καλή ενυδάτωση του
οργανισμού σας προστατεύει.
Τέλος θέλουμε να υπενθυμίσουμε ότι πρέπει να εμβολιάζονται κατά της γρίπης τα άτομα που
κινδυνεύουν: Βρέφη από 6 έως 23 μηνών, άτομα 65 ετών και άνω, έγκυες γυναίκες, άτομα
που διαμένουν σε ιδρύματα, επαγγελματίες της υγείας που έρχονται σε άμεση επαφή με
ασθενείς, ασθενείς με χρόνια νοσήματα, άτομα 18 ετών και κάτω που παίρνουν χρόνια
θεραπεία, άτομα που φροντίζουν ή που έρχονται σε τακτική επαφή με βρέφη κάτω των 6
μηνών.
Όχι αντιβιοτικά για το κρυολόγημα. Δεν θα πρέπει να παίρνει κανείς αντιβιοτικά όταν
υπάρχει ιογενής λοίμωξη. Ο γιατρός θα κρίνει αν θα τα χορηγήσει και εφόσον μια εμπύρετη
κατάσταση παρατείνεται για διάστημα άνω των 4-5 ημερών.
Απλές οδηγίες:
:•Πλένετε συχνά τα χέρια σας. •Αερίζετε τους χώρους στο σπίτι και τη δουλειά.
•Πίνετε τσάι ή χαμομήλι με λεμόνι και μέλι (αντιική δράση) ή προσθέστε στις τροφές σας
λεμόνι / μέλι . •Αποφεύγετε να αγγίζετε τα μάτια ή τη μύτη σας. •Αποφεύγετε τους χώρους
όπου υπάρχει συνωστισμός. •Αποφεύγετε την επαφή με ήδη κρυολογημένα άτομα.
•Μη φταρνίζεστε σε χώρους όπου υπάρχουν και άλλα άτομα χωρίς να καλύπτεστε με κάποιο
μαντίλι. •Ξεκουραστείτε και κοιμηθείτε. •Για τον πονόλαιμο κάντε γαργάρες με ζεστό
αλατόνερο. •Πίνετε άφθονα υγρά που βοηθούν στη ρευστοποίηση των φλεγμάτων και
προστατεύουν από την αφυδάτωση. •Χρησιμοποιήστε φάρμακα έπειτα από συμβουλή του
γιατρού σας .•Βράστε φύλλα ευκαλύπτου και κάντε εισπνοές. •Τρώτε ζεστή κοτόσουπα με
λαχανικά (για να σας δυναμώσει και να μειώσει τη διάρκεια των συμπτωμάτων). •Κάνετε
χλιαρό μπάνιο (κατά του πυρετού). •Τρώτε κόκκινη πιπεριά και κρεμμύδι (για την ενίσχυση
του οργανισμού). •Τρώτε πορτοκάλια, λεμόνια, ακτινίδια και γενικά τροφές με βιταμίνη C (ή
και συμπληρώματα διατροφής) που ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού.
•Τρώτε ξηρούς καρπούς (ο ψευδάργυρος που περιέχουν ενισχύει τον οργανισμό).
•Σταματήστε το κάπνισμα. •Αποφεύγετε το αλκοόλ. •Αποφεύγετε τον καφέ.
Πότε να πάω στο γιατρό;

•Όταν ο πυρετός είναι υψηλός (πάνω από 39 °C) και μάλιστα δεν υποχωρεί.
•Όταν ο πυρετός υποχωρήσει, αλλά την επομένη επανεμφανιστεί.
•Όταν επιδεινωθεί κάποιο από τα συμπτώματα (π.χ. βήχας).
•Όταν υπάρχει έντονος πονοκέφαλος, λήθαργος, εξανθήματα, πόνος στο αυτί ή τρέχει υγρό
από το αυτί.
•Όταν δεν υποχωρούν τα συμπτώματα, ενώ έχουν περάσει 10 μέρες.
•Όταν έχετε σοβαρό πόνο στο πρόσωπο ή το μέτωπο σας.
•Όταν έχετε δυσκολία στην αναπνοή ή δύσπνοια με συριγμό.
71
Ουρολοίμωξη
Τι είναι: Η ουρολοίμωξη είναι μια από τις πιο συχνές βακτηριακές φλεγμονές
του οργανισμού, όπου παθογόνοι μικροοργανισμοί εγκαθίστανται και
πολλαπλασιάζονται στο ουροποιητικό σύστημα.
Είναι δύο φορές συχνότερη στις γυναίκες από ότι στους άντρες λόγω μικρού μήκους της
γυναικείας ουρήθρας, ατέλειας στον τοπικό αμυντικό μηχανισμό, παρουσίας τοξικών
στελεχών στην εντερική τους χλωρίδα.
Πώς εκδηλώνεται: Στη συντριπτική πλειονότητα των γυναικών η λοίμωξη αφορά στο
κατώτερο ουροποιητικό σύστημα με φλεγμονή στην ουροδόχο κύστη (κυστίτιδα). Η
ουρολοίμωξη μπορεί να εμφανίζεται και με φλεγμονή στο ανώτερο ουροποιητικό
(πυελονεφρίτιδα), ενώ δεν λείπουν και οι περιπτώσεις όπου η πάθηση εκδηλώνεται χωρίς
κανένα σύμπτωμα (ασυμπτωματική).
Πώς αντιμετωπίζεται: Το σημαντικότερο στοιχείο για την αντιμετώπιση της ουρολοίμωξης
είναι η έγκαιρη διάγνωση με εξετάσεις ούρων (γενική και καλλιέργεια ούρων,
αντιβιόγραμμα), προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος μετατροπής μιας σχετικά αθώας
πάθησης σε σοβαρό νόσημα των νεφρών, όπως χρόνιες πυελονεφρίτιδες, νεφρικά και
περινεφρικά αποστήματα, οξεία ή χρόνια νεφρική ανεπάρκεια. Στην πλειονότητα των
περιπτώσεων θεραπεύεται εύκολα με χορήγηση αντιβιοτικών και τη λήψη υγρών.
Προλάβετε για να μην... έχετε
Υψηλή κατανάλωση υγρών.
Σωστή υγιεινή της ευαίσθητης περιοχής.
Σκούπισμα μετά την αφόδευση από εμπρός προς τα πίσω.
Πλήρης κένωση της κύστης κατά την ούρηση.
Ούρηση μετά τη σεξουαλική επαφή.
Συχνές ουρήσεις, για αποφυγή της παραμονής των ούρων στην κύστη για μεγάλο
διάστημα.
Συχνές ουρολοιμώξεις: Όταν η κυστίτιδα υποτροπιάζει, πρέπει να ερευνάται η βαθύτερη
αιτία της μόλυνσης.
Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ)

Πρόκειται για μια ομάδα νοσημάτων με διαφορετική αιτιολογία, παρόμοια
συμπτώματα, διαφορετικές επιπλοκές και θεραπευτικές προσεγγίσεις που
έχουν ένα σημαντικό κοινό χαρακτηριστικό: μεταδίδονται με τη σεξουαλική
επαφή. Τα πιο συχνά ΣΜΝ είναι η γονόρροια, ο έρπης των γεννητικών
οργάνων, οι τριχομονάδες, τα χλαμύδια, η σύφιλη και το AIDS. Το AIDS
έχει εντελώς διαφορετική συμπτωματολογία.
Τα συχνότερα σημεία που παρουσιάζουν οι άνδρες είναι:
• Εκκρίσεις από το πέος: Εκκρίσεις όπως τον πύο ή διαυγή υγρά.
• Πόνος ή κάψιμο κατά την ούρηση
• Συχνουρία
• Εξελκώσεις στο πέος ή σε άλλα σημεία της γεννητικής ή πρωκτικής περιοχής.
Η ύπαρξη τέτοιων συμπτωμάτων δεν σημαίνει υποχρεωτικά ότι κάποιος άνδρας έχει
προσβληθεί από σεξουαλικώς μεταδιδόμενη ασθένεια. Όμως ασθένειες όπως η γονόρροια, τα
χλαμύδια, η τριχομονίαση, η σύφιλης και ο έρπης των γεννητικών οργάνων μπορούν να
προκαλέσουν τα σημεία αυτά.
Στις γυναίκες τα συχνότερα σημεία περιλαμβάνουν:
• Εκκρίσεις από τον κόλπο: Μια αλλαγή στην ποσότητα, το χρώμα και την οσμή των
υγρών που χάνει συνήθως μια γυναίκα από τον κόλπο. Η παρουσία εκκρίσεων από
τον κόλπο συνοδεύει τις μολύνσεις από τριχομονάδες, χλαμύδια και γονόρροια
• Δυσουρία- Συχνουρία: Πόνος ή κάψιμο όταν εξέρχονται τα ούρα (δυσουρία)-
ανάγκη για συχνότερη ή πιο επείγουσα ούρηση (Συχνουρία). Η γονόρροια, τα
χλαμύδια, οι τριχομονάδες και ο έρπης των γεννητικών οργάνων μπορούν να
προκαλέσουν δυσουρία
72
• Έλκη στην περιοχή των γεννητικών οργάνων: Ο έρπης των γεννητικών οργάνων
και η σύφιλη μπορούν να προκαλέσουν έλκη στη γεννητική και πρωκτική περιοχή.
• Πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή (δυσπαρεύνια): Οι σεξουαλικώς μεταδιδόμενες
ασθένειες είναι συχνή αιτία δυσπαρευνίας. Η δυσπαρευνία λόγω σεξουαλικώς
μεταδιδόμενων ασθενειών συνοδεύεται και από ανώμαλες εκκρίσεις από τον κόλπο,
απώλεια αίματος, δυσουρία ή ακόμη από έλκη των γεννητικών οργάνων.
• Ανώμαλες αιμορραγίες από τον κόλπο: Η απώλεια αίματος μεταξύ των περιόδων,
ιδιαίτερα όταν ακολουθεί τη σεξουαλική επαφή, μπορεί να είναι δείκτης ενός
αφροδίσιου νοσήματος. Η γονόρροια και τα χλαμύδια είναι από τις συχνότερες
αιτίες.
Οι περιπτώσεις ασθενών που μολύνονται από περισσότερες από μία σεξουαλικώς
μεταδιδόμενες νόσους δεν είναι σπάνιες. Για το λόγο αυτό, εάν γίνει διάγνωση σε κάποιον
ότι πάσχει από μια τέτοια ασθένεια, θα πρέπει να ελεγχθεί κατά πόσο έχει προσβληθεί και
από άλλες και ανάλογα να υποβληθεί στη σχετική θεραπεία.
Η πρόληψη της μόλυνσης με ΣΜΝ περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
• Ορθή χρήση του προφυλακτικού κατά τη σεξουαλική επαφή
• Μονογαμική σχέση και από τους δύο στο ζευγάρι
• Αποφυγή πολλών ερωτικών συντρόφων
• Εάν ένα άτομο έχει ΣΜΝ, πρέπει να αποφεύγει τη σεξουαλική επαφή και να
ενημερώνει το ή τα άτομα με τα οποία είχε σεξουαλική επαφή ούτως ώστε αυτοί να
μπορούν να τύχουν θεραπείας έγκαιρα.
• Άτομα που υποβάλλονται σε θεραπεία για ΣΜΝ δεν πρέπει να έχουν σεξουαλική
επαφή μέχρι που να συμπληρωθεί και θεραπευτεί η νόσος τους
• Οι έγκυες γυναίκες πρέπει να ελέγχονται κατά πόσο έχουν ή όχι ΣΜΝ
• Άτομα που παρουσιάζουν ενοχλήσεις στο γεννητικό και ουροποιητικό σύστημα,
πρέπει να συμβουλεύονται άμεσα το γιατρό τους
Γονόρροια (Βλεννόρροια)
Προκαλείται από το μικρόβιο του γονοκόκκου.
Στο 15% των γυναικών, τα βακτηρίδια θα εξαπλωθούν στη μήτρα και στις σάλπιγγες. Η
προσβολή των σαλπίγγων μπορεί να είναι αιτία πρόκλησης στείρωσης στη γυναίκα.
Εάν η γονόρροια παραμείνει χωρίς την κατάλληλη θεραπεία είναι δυνατόν να
προκαλέσει στους άνδρες προστατίτιδα που είναι μια φλεγμονή του προστάτη. Επίσης
είναι δυνατόν να προκαλέσει επιδιδυμίτιδα και ορχίτιδα που είναι φλεγμονές της επιδιδυμίδας
και των όρχεων.
Στις γυναίκες εάν παραμείνει χωρίς θεραπεία, μπορεί να προκαλέσει φλεγμονώδη νόσο της
πυέλου με κολπίτιδα και κίνδυνο στείρωσης.
Πιο σπάνια το μικρόβιο της γονόρροιας εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος
προκαλώντας σηψαιμία. Συνοδεύεται από πυρετό, εξάνθημα και αρθρίτιδα.
Η αρθρίτιδα που παρατηρείται στη γονόρροια, μπορεί να προσβάλει μία ή περισσότερες
μεγάλες αρθρώσεις όπως τα γόνατα και οι αρθρώσεις του ισχίου. Παρατηρείται πόνος και
μείωση της λειτουργικότητας της άρθρωσης.
Σε άτομα που έχουν πρωκτικές επαφές ο γονόκοκκος μπορεί να προκαλέσει πρωκτίτιδα.
Σε άτομα που κάνουν στοματικό έρωτα, ο γονόκοκκος μπορεί να προκαλέσει μολύνσεις του
λαιμού και γονοκοκκική φαρυγγίτιδα.
Έγκυες γυναίκες που προσβάλλονται από τη γονόρροια εάν παραμείνουν χωρίς
θεραπεία, είναι δυνατόν να μεταδώσουν το μικρόβιο στο παιδί τους. Στο νεογέννητο ο
γονόκοκκος προκαλεί τη γονοκοκκική οφθαλμίτιδα. Πρόκειται για μια πολύ σοβαρή μόλυνση
των ματιών του παιδιού.
73
Έρπης των γεννητικών οργάνων
Ο κυριότερος ένοχος για τη μόλυνση αυτή, είναι ο ιός του έρπη τύπου 2 (HSV-2). Προκαλεί
έλκη στην περιγεννητική περιοχή και εντός των γεννητικών οργάνων, πόνο, αίσθημα καύσου
στην περιοχή που έχει προσβληθεί και δυσκολίες ούρησης.
Δεν υπάρχει θεραπεία που είναι σε θέση να εξαλείψει τον ιό HSV-2 από το ανθρώπινο
σώμα. Υπάρχουν όμως φάρμακα που μπορούν να καταστέλλουν τη δραστηριότητα του ιού.
Έτσι είναι δυνατόν να προλαμβάνονται οι εξάρσεις και τα συμπτώματα που προκαλεί κατά
καιρούς η επαναδραστηριοποίηση του ιού στο ανθρώπινο σώμα.
Κονδυλώματα
Πρόκειται για ογκίδια διαφόρων μεγεθών τα οποία μπορεί να είναι ορατά με γυμνό μάτι ή
όχι και οφείλονται στην εισβολή του ιού HPV (ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων) στον
οργανισμό.
Πώς μεταδίδονται: Με τη σεξουαλική επαφή (κολπική ή στοματική) και με τη στενή επαφή
των γεννητικών οργάνων, χωρίς να είναι απαραίτητη η διείσδυση.
Πότε εκδηλώνονται: Ο ιός εκδηλώνεται όταν εξασθενήσει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Υπάρχει πιθανότητα κάποιος να είναι φορέας του ιού και να τον μεταδίδει, αλλά να μην τον
εκδηλώσει ποτέ.
Πώς εκδηλώνεται: Στον άντρα ο ιός εκδηλώνεται με μικρά σπυράκια πάνω στη βάλανο ή
στον πρωκτό. Μπορεί να μην φαίνονται με γυμνό μάτι.
Στη γυναίκα, ανάλογα με τον τύπο του ιού, μπορεί να παρουσιαστούν:
Εσωτερικά κονδυλώματα: Εντοπίζονται στον κόλπο και στον τράχηλο της μήτρας χωρίς
συμπτώματα.
Οξυτενή (εξωτερικά) κονδυλώματα: Εμφανίζονται στα γεννητικά όργανα ή γύρω από τον
πρωκτό. Είναι ορατά, προκαλούν κνησμό, είναι εντονότερα κατά τη διάρκεια της περιόδου
και αν παραμεληθούν κρέμονται.
Επιδερμικά κονδυλώματα: Γνωστά ως καρναβίτσες ή μυρμηγκιές, οφείλονται σε
διαφορετικό τύπο του ιού και έχουν τη μορφή ελιάς στο χρώμα του δέρματος. Σε σπάνιες
περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστούν στην περιοχή των χειλιών και του στόματος ύστερα από
στοματικό έρωτα με μολυσμένο άτομο.
Αντιμετώπιση: Δεν υπάρχει πλήρης ίαση. Ωστόσο, με την κατάλληλη θεραπεία μπορούν να
αντιμετωπιστούν τα συμπτώματα και να προληφθεί η εξέλιξή του.
Τι γίνεται αν δεν αντιμετωπιστούν: Ο άντρας γίνεται φορέας και μεταφέρει τον ιό σε κάθε
επαφή. Ακόμα και αν αντιμετωπιστούν, ο ιός μπορεί να μεταφερθεί κατά τη σεξουαλική
επαφή. Τα εσωτερικά κονδυλώματα είναι τα πιο επικίνδυνα και αν παραμεληθούν μπορεί να
εξελιχθούν και να δημιουργήσουν ακόμα και καρκίνο στον τράχηλο της μήτρας. Οι
καπνίζουσες που έχουν προσβληθεί από τον ιό κινδυνεύουν 100 φορές περισσότερο vα
αναπτύξουν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας από τις μη καπνίζουσες
Το εμβόλιο: Ήδη στη χώρα μας κυκλοφορεί το εμβόλιο κατά του ιού HPV. Είναι
αποτελεσματικό μόνο σε ορισμένους τύπους του ιού, αφορά τα κορίτσια και τα αγόρια που
δεν έχουν έρθει ποτέ σε επαφή ή τα άτομα που δεν έχουν μολυνθεί ποτέ από τον ιό και θα
γίνεται σε τρεις δόσεις.
Μόλυνση από τριχομονάδες
Η τριχομονίαση προκαλείται από το παράσιτο Trichomonas vaginalis. Στις γυναίκες η
συχνότερη εστία μόλυνσης είναι ο κόλπος ενώ στους άνδρες είναι η ουρήθρα.
Μετάδοση τριχομονάδων: Η μετάδοση του παράσιτου γίνεται κατά τη σεξουαλική επαφή
με άτομο που είναι ήδη μολυσμένο με τριχομονάδες. Το παράσιτο αυτό δεν επιβιώνει στο
στόμα ή στον πρωκτό. Αναφέρεται ότι υπάρχουν σπάνια και άλλοι τρόποι μετάδοσης. Οι
τριχομονάδες μπορούν να μεταδοθούν όταν οι γεννητικές περιοχές έρθουν σε επαφή με υγρά
ή βρεγμένα αντικείμενα όπως πετσέτες, μουσκεμένα ρούχα, μαγιό και καθίσματα
αποχωρητηρίου στα οποία υπάρχουν τριχομονάδες. Οι τριχομονάδες μπορούν να επιβιώνουν
για 45 λεπτά εκτός του ανθρώπινου σώματος.
Σημεία και συμπτώματα μόλυνσης από τριχομονάδες: Οι περισσότεροι άνδρες που
προσβάλλονται από τριχομονάδες δεν παρουσιάζουν σημεία ή συμπτώματα. Στις γυναίκες
74
παρουσιάζονται αφρώδεις, κιτρινοπράσινες ή ασπροπράσινες κολπικές εκκρίσεις με ιδιαίτερα
άσχημη μυρωδιά. Η κολπική μόλυνση μπορεί να προκαλεί ενοχλήσεις κατά τη διάρκεια της
συνουσίας ή της ούρησης όπως επίσης ερεθισμό και φαγούρα στα γεννητικά όργανα.
Η μόλυνση από τριχομονάδες θεραπεύεται με αντιβιοτικά. Είναι πολύ σημαντικό να
λάβουν θεραπεία και οι ασυμπτωματικοί φορείς της νόσου, για να διακοπεί η μετάδοση
των τριχομονάδων σε άλλα άτομα.
Χλαμύδια
Τα χλαμύδια προκαλούνται από το βακτηρίδιο Chlamydia trachomatis.
Τα χλαμύδια μεταδίδονται και από τη μητέρα στο παιδί.
• Γυναίκες που έχουν χλαμύδια και δεν υποβάλλονται σε θεραπεία, είναι δυνατόν να
υποστούν στειρότητα, έκτοπη εγκυμοσύνη, χρόνια φλεγμονώδη νόσο του
αναπαραγωγικού συστήματος και ευπάθεια στην προσβολή ή μετάδοση του ιού HIV.
• Κατά τη γέννηση, παιδιά μητέρων που είναι μολυσμένες με χλαμύδια, μπορεί να
πάρουν το μικρόβιο και να παρουσιάσουν μολύνσεις των ματιών, των αυτιών και των
πνευμόνων. Οι μολύνσεις των πνευμόνων των νεογνών με χλαμύδια μπορεί να είναι
ιδιαίτερα σοβαρές.
Ειδικά συμπτώματα που μπορούν να προκαλέσουν τα χλαμύδια:
1. Κόκκινα μάτια λόγω μόλυνσης των ματιών από τα χλαμύδια (επιπεφυκίτιδα)
2. Ο στοματικός ή πρωκτικός έρωτας με άτομο που είναι μολυσμένο με χλαμύδια,
μπορεί να προκαλέσει μόλυνση του λαιμού ή του ορθού
Η μόλυνση με χλαμύδια θεραπεύεται με αντιβιοτικά. Οι ασθενείς πρέπει να γνωρίζουν ότι
ακόμη και εάν τα συμπτώματα της νόσου υποχωρούν, είναι απαραίτητο να λαμβάνουν όλη τη
θεραπεία που τους σύστησε ο γιατρός.
AIDS
Ο ιός HIV που προκαλεί το AIDS, καταστρέφει ένα βασικό πυλώνα της
άμυνας του οργανισμού. Επιτίθεται και σταδιακά μειώνει τον αριθμό
των CD4 Τ- λεμφοκυττάρων. Το αποτέλεσμα είναι ότι ο ασθενής δεν
μπορεί πλέον να εξουδετερώνει τα βακτηρίδια, τους ιούς, τα παράσιτα
που του επιτίθενται. Προσβάλλεται έτσι από διάφορες λοιμώξεις. Οι λοιμώξεις που
προσβάλλουν τους ασθενείς με μειωμένη άμυνα, ονομάζονται ευκαιριακές. Οι
ευκαιριακές λοιμώξεις σπάνια μπορεί να βλάψουν υγιή άτομα.
Το σύνολο των συμπτωμάτων, σημείων και ασθενειών που προκαλεί ο ιός HIV στον
άνθρωπο, αποτελούν το σύνδρομο επίκτητης ανοσοανεπάρκειας γνωστό με την ονομασία
AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome).
Στα πρώτα στάδια της μόλυνσης με τον ιό HIV μπορεί να μην υπάρχουν συμπτώματα. Σε
ένα ποσοστό 50- 60%, είναι δυνατόν να προκληθεί ένα σύνδρομο ανάλογο με αυτό της
γρίπης, με συμπτώματα όπως: πυρετό, πονόλαιμο, εξάνθημα , αναγούλες και εμετούς,
διάρροια, κούραση, πρήξιμο λεμφαδένων, πονοκέφαλο, πόνους στις αρθρώσεις και στους
μυς. Οι περισσότεροι ασθενείς και γιατροί, θεωρούν ότι τα συμπτώματα αυτά
οφείλονται σε κρυολόγημα ή γρίπη και έτσι δεν γίνεται αρχικά η διάγνωση.
Ήδη από την αρχική μόλυνση, ο ιός είναι συνεχώς ενεργός, αναπαράγεται και σκοτώνει τα
λεμφοκύτταρα CD4. Με τη σταδιακή πτώση του αριθμού των λεμφοκυττάρων CD4,
εμφανίζονται νέα προβλήματα.
Όταν ο αριθμός των CD4 πέφτει κάτω από το φυσιολογικό (800 έως 1.200 κύτταρα ανά
κυβικό χιλιοστόμετρο αίματος), ο ασθενής αρχίζει να έχει πρησμένους λεμφαδένες,
δερματικά προβλήματα όπως σμηγματορροϊκή δερματίτιδα, ψωρίαση που εμφανίζεται για
πρώτη φορά ή που επιδεινώνεται εάν ήδη υπάρχει, μολύνσεις δέρματος και έλκη γύρω από το
στόμα.
Στα επόμενα χρόνια, όταν ο αριθμός των CD4 συνεχίζει να μειώνεται, τα δερματικά
προβλήματα και τα έλκη του στόματος, εμφανίζονται συχνότερα. Οι ασθενείς παρουσιάζουν
υποτροπιάζουσες μολύνσεις ερπητικής στοματίτιδας και έρπητα ζωστήρα. Πολλοί ασθενείς
75
στη φάση αυτή, έχουν ανεξήγητη απώλεια βάρους, διάρροια, πυρετό, πόνους στους μυς και
στις αρθρώσεις, κούραση. Ασθενείς που είχαν παλαιότερα περάσει φυματίωση,
παρουσιάζουν επαναδραστηριοποίηση της νόσου.
Όταν τα λεμφοκύτταρα CD4 είναι κάτω από 200 ανά κυβικό χιλιοστόμετρο αίματος,
αναπτύσσεται η κλινική εικόνα του AIDS. Ο ασθενής μπορεί να προσβληθεί από ορισμένες
μορφές πνευμονίας (ευκαιριακές λοιμώξεις) λόγω μικροοργανισμών όπως η κάντιντα, ο
κρυπτόκοκκος, ο ιός του έρπη, ο κυτταρομεγαλοϊός, το μικρόβιο Πνευμοκύστη carinii κ.α. Οι
ασθενείς μπορεί επίσης να παρουσιάσουν ορισμένες μορφές καρκίνων όπως το σάρκωμα
τύπου Kaposi, λεμφώματα τύπου μη Hodgkin's, λέμφωμα εγκεφάλου. Οι ασθενείς με AIDS
είναι δυνατόν να εκδηλώσουν εγκεφαλοπάθεια λόγω του ιού HIV με εκφυλισμό των
πνευματικών τους ικανοτήτων, καχεξία και σοβαρή απώλεια βάρους.
Η Μετάδοση της Λοίμωξης HIV:
1. Ο πιο συνηθισμένος τρόπος μετάδοσης του HIV είναι μέσω της σεξουαλικής επαφής
με ένα ήδη προσβεβλημένο άτομο. Ο ιός μπορεί να εισέλθει στον οργανισμό διά της
οδού του κόλπου, του αιδοίου, του πέους, του πρωκτού ή του στόματος.
2. Ο HIV μπορεί επίσης να μεταδοθεί και από την επαφή με μολυσμένο αίμα.
3. O HIV συχνά μεταδίδεται στα άτομα που κάνουν ενδοφλέβια χρήση ναρκωτικών
επειδή χρησιμοποιούν κοινή σύριγγα που περιέχει μικρή ποσότητα του ιού.
4. Ο κίνδυνος μολύνσεως των επαγγελματιών υγείας από μολυσμένα άτομα ή το
αντίστροφο, από ατύχημα τρυπήματος με σύριγγα ή με άλλα ιατρικά εργαλεία που
περιέχουν μολυσμένο αίμα είναι ιδιαιτέρως σπάνιος.
5. Οι γυναίκες μπορούν να μεταδώσουν τον ιό στα παιδιά τους κατά τη διάρκεια της
κύησης ή του τοκετού.
6. Ο ιός μεταδίδεται επίσης στα βρέφη και κατά τη διάρκεια του θηλασμού.
7. Η προσβολή από κάποια άλλη σεξουαλικώς μεταδιδόμενη ασθένεια φαίνεται ότι
καθιστά το άτομο περισσότερο ευάλωτο στη μετάδοση του ιού.
Ο ιός έχει απομονωθεί, και από το σάλιο, τον ιδρώτα, τα δάκρυα, τα ούρα, τα κόπρανα και τα
βρογχικά εκκρίματα χωρίς ωστόσο να έχουν αναφερθεί περιπτώσεις μολύνσεως από τα
συγκεκριμένα βιολογικά υγρά.
Ο HIV δεν μεταδίδεται με τις συνηθισμένες καθημερινές επαφές, όπως είναι η κοινή
χρήση μαγειρικών σκευών ή μαχαιροπίρουνων, πετσετών, σεντονιών, τηλεφώνων,
καθισμάτων τουαλέτας ή από κολύμπι στην ίδια πισίνα ούτε από τη χρήση κοινών
αντικειμένων. Επίσης, δεν μεταδίδεται από το τσίμπημα εντόμων όπως είναι τα
κουνούπια ή οι ψύλλοι.
Η Εξέταση για την Ανίχνευση του HIV: Οι εξετάσεις γίνονται δωρεάν. Η συχνότερα
χρησιμοποιούμενη δοκιμασία είναι η ELISA. Όλα τα θετικά αποτελέσματα επαληθεύονται με
μια δεύτερη δοκιμασία, συνήθως την Western blot.
Πρόληψη: Παρά το γεγονός ότι σήμερα, ισχυρά φάρμακα έχουν βελτιώσει την πρόγνωση
των ασθενών που έχουν μολυνθεί από τον ιό HIV, εντούτοις πρόκειται για μια νόσο χωρίς
ίαση που απειλεί τη ζωή και για αυτό η πρόληψη αποτελεί το καλύτερο μέτρο προστασίας.
Προσυμπτωματικός Έλεγχος ομάδων υψηλού κινδύνου (ομοφυλόφιλοι και
αμφιφυλόφιλοι άνδρες και οι σεξουαλικοί τους σύντροφοι, χρήστες ενδοφλέβιων
ναρκωτικών και οι σεξουαλικοί τους σύντροφοι, σεξουαλικοί σύντροφοι φορέων
HIV, ιερόδουλες, άτομα που υποβλήθηκαν σε μεταγγίσεις κατά την περίοδο 1979-
1985, άτομα που προέρχονται από χώρες με έντονο πρόβλημα εξάπλωσης του ιού,
άτομα με συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά του AIDS)
Πρόληψη Μετάδοσης στους Χρήστες Ενδοφλεβίων Ναρκωτικών
Πρόληψη της Σεξουαλικής Μετάδοσης: Προφυλακτικά και Σπερματοκτόνα
Μολυσμένα Αντικείμενα και Τραυματισμός του Δέρματος: Η δερματοστιξία
(tatoo), το τρύπημα των αυτιών και του σώματος (ear and body piercing), ο
βελονισμός και η δημιουργία ουλών (scarification) απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή
καθώς εγκυμονούν μεγάλο κίνδυνο όταν τα αντικείμενα δημιουργίας τους δεν είναι
αποστειρωμένα.
76
• Δρ. Ε. Σιαμάγκα, Κ. Τέλιου: Πρώτες Βοήθειες (Ελληνικός
Ερυθρός Σταυρός), 2006, Αθήνα.
• Πρώτες Βοήθειες, 8η έκδοση Βρετανικού Ερυθρού Σταυρού,
2005, Αθήνα, Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας.
• Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών: Θεωρητική
Εκπαίδευση Υποψηφίων Οδηγών Αυτοκινήτων, 2002,
Αθήνα.
• Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών: Θεωρητική
Εκπαίδευση Υποψηφίων Οδηγών Μοτοσυκλετών, 2001,
Αθήνα.
• Δ. Τριχόπουλος, Β. Καλαποθάκη, Ε. Πετρίδου: Προληπτική
Ιατρική και Δημόσια Υγεία, 2001, Αθήνα, εκδόσεις Ζήτα.
• www.eekaa.com
• www.nosmoking.gr (Αντικαπνιστικός Σύλλογος Ελλάδας -
Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρία)
• www.melanoma.gr (Ελληνικός κόμβος για το Μελάνωμα-
Περιφερειακό Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο
Ηρακλείου)
• www.e-nter.net (Μια σελίδα για τη Δυσλεξία)
• www.hiv-aids.gr (Συμβουλευτική για τη λοίμωξη και τη
νόσο HIV)
• www.hellenic-health.gr (Ελληνική Υγεία- Η 1η πύλη της
υγείας)
• www.medlook.net (Έγκυρη ενημέρωση για θέματα υγείας)
• www.myworld.gr

ΟΔΗΓΟΣ ΠΡΩΤΩΝ ΒΟΗΘΕΙΩΝ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ΟΔΗΓΟΣ ΠΡΩΤΩΝ ΒΟΗΘΕΙΩΝ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

Ένα πρόγραμμα για όλους τους πολίτες:

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΡΙΑ: ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΕΥΤΥΧΙΑ (ΙΑΤΡΟΣ)

• 1η Ενότητα: ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΡΩΤΩΝ ΒΟΗΘΕΙΩΝ

ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΠΡΩΤΩΝ ΒΟΗΘΕΙΩΝ

ΚΛΕΙΣΤΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ (ΘΛΑΣΕΙΣ)

ΑΝΟΙΧΤΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ (ΤΡΑΥΜΑΤΑ)

ΚΑΤΑΓΜΑ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ

ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ ΣΕ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ

Βάθος των εγκαυμάτων:

ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΖΕΣΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΡΥΟΥ

ΔΗΓΜΑΤΑ (ΔΑΓΚΩΜΑΤΑ- ΤΣΙΜΠΗΜΑΤΑ)

Μη δηλητηριώδες φίδι Δηλητηριώδες φίδι

ΔΗΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΜΕΔΟΥΣΕΣ (ΤΣΟΥΧΤΡΕΣ)

ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΠΤΙΚΟ- ΑΠΟΡΡΟΦΩΜΕΝΑ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑ:

ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΠΤΙΚΟ- ΚΑΥΣΤΙΚΑ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑ:

ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ:

ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ ΑΠΟ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑ (ΟΞΕΙΑ ΜΕΘΗ):

Πιθανά συμπτώματα: Έντονη μυρωδιά οινοπνεύματος, αναψοκοκκινισμένο πρόσωπο,

ΜΙΚΡΗ ΕΠΙΛΗΨΙΑ (PETIT MAL):

ΜΕΓΑΛΗ ΕΠΙΛΗΨΙΑ (GRAND MAL):

ΞΕΝΑ ΣΩΜΑΤΑ ΣΤΟ ΜΑΤΙ:

ΞΕΝΑ ΣΩΜΑΤΑ ΣΤΗ ΜΥΤΗ:

ΞΕΝΑ ΣΩΜΑΤΑ ΣΤΟ ΑΥΤΙ:

ΞΕΝΟ ΣΩΜΑ ΣΤΟ ΛΑΡΥΓΓΑ- ΠΝΙΓΜΟΝΗ:

ΕΜΦΡΑΓΜΑ (ΟΞΥ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΤΟΥ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΥ):

Η παραπάνω μέθοδος ΔΕΝ μπορεί να εφαρμοστεί

Α: AIRWAY -ΔΙΑΝΟΙΞΗ ΤΩΝ ΑΕΡΑΓΩΓΩΝ:

• Σε υποψία κάκωσης αυχένα, με

ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΠΤΩΣΕΩΝ:

ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΕΓΚΑΥΜΑΤΩΝ:

ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ

ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΠΝΙΓΜΩΝ:

Απλά Μαθήματα Στοματικής Υγιεινής

Ιδιαίτερα η καθημερινή διατροφή μας πρέπει να περιλαμβάνει :

Στον καταρράκτη, το θάμπωμα του φακού που βρίσκεται στο

Μελάνωμα: Ένας Ύπουλος Εχθρός

Τι πρέπει να κάνετε αν νομίζετε ότι το παιδί σας παίρνει ναρκωτικά

ΠΕΙΤΕ ΟΧΙ ΣΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ!!

Κόψιμο με το... μαχαίρι!

Αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου: Αυτά που πρέπει να ξέρετε

Πρόληψη του διαβήτη

Καρκίνος πνεύμονα: Τα βασικά σημεία

Καρκίνος οισοφάγου: Γιατί αυξάνεται ραγδαία και τι πρέπει να γίνει;

Για τη διάγνωση - εκτός από το ιστορικό - σημαντικό ρόλο παίζουν :

Πολύποδες και καρκίνος παχέος εντέρου: Πρόληψη

Άτομα που έχουν οικογενειακό ιστορικό πολύποδων ή καρκίνου παχέος εντέρου,

Πώς θα προστατεύσετε το συκώτι σας

Οστεοπόρωση: Ένας ύπουλος εχθρός

Πότε πρέπει να αρχίζει η πρόληψη της οστεοπόρωσης;

Αποφύγετε τον πονοκέφαλο:

Ημικρανία: Ένα «σφυρί» στο κεφάλι μας

Κατά πλάκας Σκλήρυνση

Άνοια: Ποια είναι τα προειδοποιητικά σημεία;

Απώλεια μνήμης λόγω ηλικίας ή Αλτσχάιμερ;

4. Εάν καπνίζετε μην έχετε απαιτήσεις από τη μνήμη σας

Νόσος του Πάρκινσον

Παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες

Παιδιά με πνευματική καθυστέρηση

Ποια είναι τα βασικά στοιχεία που διέπουν αυτή την τόσο

Καρκίνος του Μαστού

Καρκίνος των Ωοθηκών

Καρκίνος του Eνδομητρίου