STECHIOMETRIA

NAJWAŻNIEJSZE WZORY I POJĘCIA:

1. Masa atomowa – jest to masa 1 atomu/pierwiastka , wyraża się ją w unitach [u].

Np. masa atomowa wodoru wynosi 1 (m = 1u), masa atomowa litu wynosi 7
(m = 7u).

Pierwiastki ważą bardzo mało, dlatego ich masę wyraża się w unitach.
1 unit waży 1.66 × 10-24 g, a 1 gram to 6.02 × 1023 unitów.

2. Masa molowa – jest to masa 1 mola związku chemicznego, wyraża się ją w

gramach na mol [g/mol].
Np. masa molowa cząsteczki wodoru (H2) wynosi 2 g/mol (M = 2g/mol), masa molowa
cząsteczki siarczanu (VI) potasu (K2SO4) wynosi 174 g/mol (M = 2 × 39 + 32 + 4 × 16 = 174 g/mol).

3. Mol - jednostka liczności materii, zawsze oznacza 6.02 × 1023 (atomów/cząsteczek/jonów).

Atom to niezwiązany z niczym pierwiastek, np. S, H, Li, itp. Cząsteczka to związane ze sobą
pierwiastki, np. H2, SO2, LiOH, Br2.

1 mol atomów wodoru (H) to 6.02 × 1023 atomów

1 mol cząsteczek wodoru (H2) to 6.02 × 1023 cząsteczek
W 1 molu cząsteczek wodoru (H2) znajduje się 2 × 6.02 × 1023 atomów, czyli 12.04 × 1023
atomów.

4. 1 mol dowolnego gazu (np. O2, CO2) w warunkach normalnych, czyli temperaturze 273 K i
ciśnieniu 1013 hPa, zajmuje objętość 22,4 dm3. Jeśli w zadaniu masz coś o gazach i „warunki
normalne”, to przyjmujesz, że jeden mol tego gazu ma 22,4 dm3.

Jeśli warunki w zadaniu są inne, np. temperatura 293 K i ciśnienie 1015 hPa, to korzystasz z
równania Clapeyrona:

P – ciśnienie [hPa]
V – objętość [dm3] !!!
n – liczba moli
R – zawsze równe 83,1
T – temperatura [K] !!!

Jeśli w zadaniu masz podaną temperaturę w stopniach Celsjusza, to musisz ją zamienić na

Kelviny, czyli po prostu dodać 273, np. 4C = 4 + 273 = 277 K.
5. Wydajność reakcji obliczasz ze wzoru:
 mp – masa produktu, która faktycznie powstała
mt – masa produktu jaka teoretycznie powinna powstać

PRZYKŁADOWE ZADANIE:

Sposób na zadania:

1. Dokładnie czytam treść polecenia.

2. Układam równanie reakcji do polecenia i je uzgadniam (musi zgadzać się liczba tych samych
pierwiastków i ładunki po obu stronach, uzgadniam tylko przez dopisanie liczby przed
pierwiastkiem/ związkiem).
3. Zapisujemy to co mamy podane w poleceniu (masy, objętości) pod konkretnymi związkami.
Zapisujemy sobie czego szukamy.
4. Układam równanie z niewiadomą – x, a następnie obliczam je na krzyż.

18 g 8g W = 80%

1. Najpierw musimy policzyć co reaguje w nadmiarze.

Z równania reakcji wynika, że 6 moli NO2 reaguje z 8 molami NH3. Liczymy masy molowe:

MNO2 = 14 + 2×16 = 46 g/mol MNH3 = 3 + 14 = 17 g/mol

Układamy równanie z x: 6 × 46 8 × 17

18 x

276X = 8 × 17 × 18 X = 8,87 (W zadaniu mamy, że reaguje 8 g amoniaku, a powinno reagować 8,87)Y

Mamy niedomiar amoniaku, a więc nadmiar tlenku azotu (IV). Odpowiedzieliśmy więc na jedno z pytań w
poleceniu.

Jeśli mamy niewystarczającą ilość amoniaku, to do obliczenia objętości powstającego azotu

wykorzystujemy masę właśnie amoniaku.

2. Liczymy objętość amoniaku w warunkach normalnych:

8 × 17 g NH3 ------> 7 × 22,4 dm3 N2

8 g NH3 ----------> Y dm3 N2

8×17×Y = 7×22,4×8
Y = 9,22

Teoretycznie powinno nam powstać 9,22 dm3, ale wydajność wynosi 80%, więc

P
9 , 22
⋅100 %=80 % P=0 ,8 × 9 , 22 P = 7,38

Odp. W nadmiarze reaguje NO2, powstanie 7,38 dm3 azotu.