Professional Documents
Culture Documents
a wdh;kh
kj wOHhk mdGud,dj
(IABF)
iy
(DABF)
1
kj wOHhk mdGud,dj ( 2017
2
mdGud,dj ye`Èkaùu
3
mdGud,d úIhhka
fuu mdGud,dj" fldgia follska iy úfYaIs; úIhhka 17 lska iukaú; fõ'
tu fldgia fol jkqfha —jHjydßl nexl= iy uQ,H wka;¾ mdGud,dj
(IABF) ˜" m<uq uÜgu iy —jHjydßl nexl= iy uQ,H ämaf,daud mdGud,dj
(DABF) ˜" ämaf,daud uÜgu fõ' fuu mdGud,djg wksjd¾h úIhhka 8 la
iy ffjl,amsl úIhhka 9 la we;=<;a jk w;r ffjl,amsl úIhhkaf.ka 5
la wksjd¾fhkau f;dard .; hq;=h' fï wkqj whÿïlrefjl= úiska mdGud,dj
iïmQ¾K lsÍu msKsi úIhhka 13 la iu;a úh hq;= h' fuu mdGud,dfõ
ish¨u úIhhka iDcqju nexl= iy uQ,H fCIa;%h ksfhdackh flfrk w;r"
tajd fjf<`ofmdf<a nexl= iy uQ,H jD;a;Ska i`oyd m%ñ;s.; úIhhka f,i
y|qkajd fokq ,efí¡ fjk;a jD;a;Shuh mdGud,d iy jevigyka i`oyd nexl=
iy uQ,H wxYhg wod< uQ,sl úIhhka fuu jevigykska f;dard .; yelsh'
jD;a;Shuh l=i,;d iy m%ùK;ajh hdj;ald,Sk lrkq jia nexl= iy uQ,H
lghq;=j, kj j¾Okhka o ie,ls,a,g .ksñka iEu jir follg jrla
fuu úIh ud,djka ixfYdaOkh iy hdj;ald,Sk lrkq we;' fuu mdGud,d
folg iïnkaO úIhhka my; oelafõ'
wksjd¾h úIhhka
1' uQ,H moaO;sh ióCIKh (Survey of Financial System)
2' jdKsc nexl= lghq;= (Commercial Banking)
3' jHdmdr .sKqïlrKh (Business Accounting)
4' nexl= iy uQ,H kS;sh ye`Èkaùu (Introducation to
Banking and Financial Law)
ffjl,amsl úIhhka
1' wd¾Ól úoHd uQ,O¾u (Principles of Economics)
2' nexl= fkdjk uQ,H jHdmdr lghq;= (Non - Banking Financial
Business)
3' uQ,H .kqfokqlrejka l<ukdlrKh (Financial Clients Management)
4' jHdmdr .Ks;h iy ixLHdkh (Business Mathematics and
Statistics)
4
^11& jHjydßl nexl= iy uQ,H ämaf,daud mdGud,dj
Diploma in Applied Banking and Finance
^ wksjd¾h úIhhka 4 la iy ffjl,amsl úIhhka 5 ka 3 la we;=¿j
úIhhka 7 ls &
wksjd¾h úIhhka
ffjl,amsl úIhhka
5
6
mdGud,dj l%shd;aul lsÍfï kS;s Í;s
^і& 2014 ckjdrs ui m<uqjk osk isg jHjydrsl nexl= iy uQ,H wka;¾
mdGud,dj (IABF) ioyd kj isiqka ,shdmosxÑ lr.kq ,nk w;r" 2014
ckjdß 1 fjks osk isg nexl= iy uQ,H iy;sl m;% ^CBF& mdGud,dj
i|yd kj YsIHhska ,shdmosxÑh w;aysgqjd we;'
^iii& 2013 foieïn¾ 31 Èkg fmr nexl= iy uQ,H iy;sl m;% ^CBF&
úNd.fhka ksoyia jQ YsIH idudðlhska i`oyd Tjqkaf.a ukdmh wkqj
jHjydßl nexl= iy uQ,H ämaf,daud ^DABF& fyda nexl= iy uQ,H
ämaf,daud ^DBF& úNd.h i`oyd ;u ksoyia ùfï moku u; bosrsm;a úh
yelsh'
7
idud¾:hka u; wka;¾ mdGud,d ^IABF& úNd.fha fyda nexl= yd uQ,H
ämaf,daud ^DABF& úNd.fha úIhhkaf.ka ksoyia ùug wjir fokq
fkd,efí'
(viii) ta wkqj" msrskukq ,nk ld¾h idOk fYa%Ks my; oelafjk mßÈ fõ'
(x) iEu úNd.hlg u miq ks, wOHhk m%;sM, f,aLk fY%aKs iys;j
idudðlhskag ksl=;a flfrkq we;¡ jHjydßl nexl= iy uQ,H wka;¾
mdGud,dj (IABF) fyda jHjydßl nexl= iy uQ,H ämaf,daud mdGud,dj
^DABF& iïmQ¾K lsÍfuka wk;=rej wjika wOHhk m%;sM, f,aLkh
iy ks, iy;sl m;% ksl=;a lrkq ,efí¡
8
(xii) úNd. m%;sM, ksl=;a lsrSfuka wk;=rej W;a;r m;% kej; mÍlaId lsÍu
ioyd lrkq ,nk b,a,Sï i|yd fiajd .dia;=jlg hg;aj wjir fokq
,efí'
^i& Y%S ,xldj ;=< fyda úfoaYhl" ljr fyda jHjia:djla hgf;a n,m;%hla
fyda wkque;shla ,nd we;s n,m;%,dNS nexl=jl fyda uQ,H wdh;khl
fiajlfhl= ùu fyda
^iii& Y%S ,xldfõ fyda úfoaYhl ms<s.;a úYaj úoHd,hl Wmdê,dNsfhl= fyda
Wmdê wfmalaIlfhl= ùu¡
^iv& Y%S ,xldfõ fyda úfoaYhl" jD;a;Sh wdh;khla u.ska wfmalaIs; nexl="
uQ,H" ú.Kkh" l<ukdlrKh iy wf,úlrKh hk úIhhka
iïnkaOj wOHhk uÜgï iïmQ¾K lr ;sîu fyda
9
10
jHdydßl nexl=
iy
uQ,H wka;¾ mdGud,dj
jHjydßl nexl=
iy uQ,H wka;¾
mdGud,dj
11
fuu mdGud,dfjka" YsIH idudðlhkg Y%S ,xld nexl=lrejkaf.a
wdh;kfhys ^IBSL& ys úfYAIs; Wiia mdGud,djka yd bÈßhg hkq msKsi
tkï¦ jHjydßl nexl= iy uQ,H ämaf,daud mdGud,dj" iy fhdað; wNHka;r
Wmdê mdGud,dj —jHjydßl nexl= iy uQ,H Wmdê mdGud,dj˜ yeoEÍu msKsi
wjYH nexl= iy uq,H uQ,O¾u iy mßphka iïnkaO moku ilialr oSu
wruqKq lrkq ,nhs' tu ksid" fuu mdGud,dfjka wdjrKh jk úIhhka
ie,iqï lr we;af;a nexl= iy uQ,H jD;a;slhska iy YsIHhka i`oyd uQ,O¾u
iy mßphka ms<sn`oj mq¿,a fCIa;%hla wdjrKh flfrk miqìï oekqu ,nd
§u i|ydh' fuys§ uQ,H moaO;sh iólaIKh" jdKsc nexl= lghq;=" jHdmdßl
.sKqïlrKh" nexl= iy uQ,H kS;sh ye`Èkaùu" wd¾Ól úoHd uQ,O¾u" nexl=
fkdjk uQ,H jHdmdr" uQ,H .kqfokqlrejka l<ukdlrKh" jHdmdßl
.Ks;h iy ixLHdkh hk úIhhka wdjrKh lrkq ,efí' fuu fCIa;%fha
oekgu;a kshe,S isák jD;a;slhskag Tjqkaf.a oekqu j¾Okhg iy h<s
ixúOdkh lr .ekSug;a" l%udkql+, iy meyeÈ,s u. fmkaùï hgf;a ish
bf.kqu wdrïN lsÍug;a yelshdj ,efí' fuu mdGud,dfõ oS wksjd¾h
úIhhka 4 la iu. ffjl,amsl úIhhka 4 ka 2 lao iu;a úh hq;=h' úIhhka
ye|skaùu" wruqKq iy úIh wka;¾.;hka my; oelafõ'
nexl= iy uQ,H fufyhqï isÿ jkqfha uQ,H moaO;sh" tkï uqo,a .kqfokq
moaO;sh ;=<h¡ uQ,H moaO;sfha mokï ixrplhka iuqodh" uqo,a" uy nexl=j"
uQ,H wdh;k" uQ,H fjf<`ofmd<" f.ùï moaO;s iy uQ,H wdrCIl cd, j,ska
iukaú; fõ' uQ,H moaO;sh" uQ,H fiajd imhñka wd¾:sl l%shdj,Ska i`oyd
myiqlï iïmdokh lrhs' tneúka" uQ¾; ^NdKav" fiajd" idOl& m%jdyhka iy
uQ,H m%jdyhka w;r mj;akd wka;¾ l%shdldrS;ajh rgl iuia; id¾j wd¾Ól
ld¾h idOkh ;SrKh lrkq ,nk m%Odk idOlhls' ta wkqj" nexl= iy uQ,H
lafIa;%fha YsIHhska yg Tjqkaf.a jD;a;Sh Ôú;h ;=< úfYaIs; úIh m:hla
f;dard .ekSfï yelshdj ,eîug kï m%:ufhka u uQ,H moaO;sfha fufyhqï
12
hka;%Kh ms<sn`o wjfndaOh ;sìh hq;= h' tu ksid nexl= iy uQ,H wxYhka ys
jD;a;slhskag hym;a ld¾h idOkhla mj;ajd .ekSug;a jD;a;Sh wNsjDoaêh
<`.d lr .ekSug;a yelsjk mrsos iqÿiq úfYaIs; úIh m:hla f;areï .ekSug
yd f;dard .ekSug fukau wd¾Ólhl uQ,H moaO;sfha mq¿,a l%shdldß;ajfha
jHqyh y|qkd.ekSug o wjYH oekqu ,nd §u i`oyd fuu úIhh ie,iqï
fldg we;'
ІІ ' ks¾foaY;
s úIh wka;¾.;h
13
^vi& uQ,H moaO;sfha ia:djr;ajh ( uQ,H w¾nqo ^nexl==" fjf<`o fmd< iy
Kh w¾nqo&" wdishdkq uQ,H w¾nqoh ms<sn| úYaf,aIKh iy uE;
ld,Sk f.da,Sh uQ,H w¾nqo ^iajNdjh" fya;= idOl" n,mEï iy
úi`ÿï&" uQ,H moaO;shg iïnkaO jeo.;a uQ,H wdh;k ^úYd,
wdh;k wid¾:l fkdù mj;ajdf.k hdu&" Pdhdia: nexl=lrKh
iy wjodkï" uQ,H ia:djr;aj rduq
14
fldg we;' uQ,sl jYfhka rgl wd¾Ól ia:dhs;dj iy uQ,Huh ia:djr;ajh
hk wxY fol i`oyd jdKsc nexl= lghq;= ia:dhs;dj fnfyúka n,mdk w;r
tA i|yd myiqlï iïmdokh o jdksP nexl= u.ska lrkq ,nhs' tu ksid" nexl=
iy uQ,H wxYfha jD;a;slhkag nexl=jl ´kEu wxYhl iM,odhS f,i fiajd
iemhSu iy lghq;= lsÍu i`oyd jdKsc nexl= jHdmdßl fufyhqï lghq;=
ms<sn`oj wjYH uQ,sl oekqu iïmdokh lsÍfï wfmaCIdfjka fuu úIh
ie,iqï fldg we;'
ІІ ' ks¾foaY;
s úIh wka;¾.;h
15
^iv& nexl= jHdmdr wdlD;s ( wdh;ksl nexl= lghq;=" idudkH nexl=
lghq;=" .kqfokq nexl= lghq;=" cd;Hka;r nexl= lghq;=$wla -fjr<
nexl= lghq;=" úYaj nexl= lghq;=" bia,dóh nexl= lghq;=
17
m%ñ;Ska fukau wod< wfkl=;a m%Odk .sKqïlrK m%ñ;Ska iy kshduk
wjYH;d iïnkaO oekquo ,nd §u i`oyd ie,iqï lr we;'
ІІ ' ks¾foaY;
s úIh wka;¾.;h
^ii& f,c¾ .sKqï iy wdOdrl f,aLk ilia lsÍu ( f,c¾ .sKqï" nexl=
iei`ÿï" fYAI msßlaiqï iy nÿlrKh jeks fjk;a ksYaÑ;
.KldêlrK fiajd lghq;=
18
^v& uQ,H wdh;k j, uQ,H m%ldY ms<sfh, lsÍu" bÈßm;a lsÍu iy
wjfndaO lr .ekSu ^nexl=" uqo,a iud.ï" rCIK iud.ï&" nexl=
mk;" uqo,a jHdmdr mk;" rCIK jHdmdrhg wod< kshduk mk;"
iq/l=ïm;a iy úksuh fldñika iNd mk; iy iud.ï mk; wkqj
mkjd we;s jHjia:dms; wjYH;djka iy YS% ,xld .KldêlrK iy
ú.Kk m%ñ;s mkf;a oelafjk úê úOdkhka¡
ІІ ' ks¾foaY;
s úIh wka;¾.;h
^i& ye`Èkaùu ( Y%S ,xldfõ kS;s moaO;sh ^kS;s uQ,dY% - jHjia:dj" frdau
,kafoais kS;sh" bx.%Sis kS;sh iy pdß;%dkql+, kS;s" Widú moaO;sh"
wêlrK mQ¾jdo¾Y" jHjia:d w¾:l;khka&" .súiqï kS;sh ^.súiqul
iajNdjh iy ,CIK" .súiqula we;s ùu" .súiqu l uQ,sl lreKq"
19
.súiqula wjika lsÍu& iy nexl=lre yd .kqfokqlre w;r
iïnkaO;dj" ks¾jpk" iïnkaO;d wdrïNh iy wjika lsÍu"
^ii& nexl=lref.a hq;=lï iy j.lSï ^ryiH;dj /lSfï hq;=lu o
we;=¿j&" .kqfokqlrejka hq;=lï iy j.lSï" ksfhdað;fhl="
Ndrlrefjl= iy nQo,a Ndrlrefjl=" wkqm%dma;slfhl= ^kï lsÍu"
wka;su leu;s m;% we;s iy ke;s& jYfhka nexl=lref.a N+ñldj
20
5' wd¾Ól úoHd uQ,O¾u ^ffjl,amsl&
flfia jqj;a" wd¾Ól úoHdj mq¿,a úIhhla fukau lem jqKq jD;a;shla o fõ'
jHdmdßl ;SrKhkag t<öfï § idudkHfhka isÿjkqfha wd¾Ól
m¾fhaIKhka u`.ska myiqlï iïmdokh msKsi úYd, nexl= iy uQ,Hdh;k
úiska w¾: Ydia;%d{hka lsysm fofkl=f.a fiajh ,nd .ekSuhs¡ tf,i
jeo.;a jk fuu úIhh" CIqø iy id¾j wd¾Ól úoHd isoaOdka;" cd;Hka;r
w¾:sl úoHdj" j¾Okh yd ixj¾Okh iy uQ,sl uÜgïj, wd¾Ól
úYaf,aIKhka jeks f;dard .;a uQ,sl uQ,O¾uhka ms<sn`o oekqu iïmdokh
lsÍu msKsi ie,iqï fldg we;' nexl= iy uQ,H jD;a;slhkaf.a /lshd ud¾.
m%j¾Okh msKsi wd¾: Ydia;%Sh uQ,O¾u ms<sn`o wjfndaOh fnfyúka WmldÍ
fõ'
ІІ ' ks¾foaY;
s úIh wka;¾.;h
21
iy rdcH ueÈy;aùu" fjf<`o fmd< jHqyh ^mQ¾K ;r.h"
taldêldrh" wmQ¾K ;r.h" taldêldÍ ;r.h iy l;smhdêldrh&
^iii& id¾j wd¾Ól úoHdj wdodhï jD;a; m%jdyh " ixl,am iy ksuejqï
weia;fïka;=" wdodhu iy úhou" mdßfNdackh" wdfhdackh" b;sß
lsÍï" rdcH whjeh
^viii& ksoyi ,eîfï isg Y%S ,xldfõ wd¾Ólh ms<sn| úYaf,aIKh" m%Odk
m%jk;d" m%;sm;a;suh fjkia ùï iy uOH ld,Sk o¾Ykhka iy
wNsfhda.hka
nexl= fkdjk uQ,H jHdmdr lghq;= fyj;a Pdhdia: nexl= lghq;=j, fhfok
wdh;khka úfYaIs; uQ,H fiajdjka o we;=¿j" .kqfokqlrejkaf.a ish uQ,H
l<ukdlrKh fjkqfjka úúO wruqKq we;sj iy úúO uÜgïj, wjodkï
orñka uQ,H fiajdjka iïmdokh lrkq ,nhs' tajdg wod< uQ,Huh kS;s iy
mßphka wkqj fuu wdh;k j¾. ráka rgg úúO fõ' nexl= fuka fkdj"
úúO udÈ,sfha jHdmdr wdlD;Skag wkqj fuu uQ,H wdh;k úYd, ixLHdjla
l%shd;aul fõ' fuu wdh;k úiska .kqfokqlrejkag b;=reï" uQ,HlrKhka"
wdfhdackhka" f.ùï moaO;s" wdfhdack fiajdjka" fjf<`ofmd, fiajd iy
wjodkï wdjrKhka hkdoS fiajdjka iïmdokh lrkq ,nhs' tu ksid fuu
úIhh nexl= iy uQ,H jD;a;slhkag nexl= wkqmQrl fyda ;r`.ldÍ jk m%Odk
uQ,H jHdmdr fCIa;%hka ms<sn`o oekqu iïmdokh i`oyd ie,iqï fldg we;'
flfia jqj;a" wdfhdack nexl= lghq;=" tkï m%Odk nexl= fkdjk uQ,H
lghq;= iy ixj¾Ok uQ,H" tkï È.= ld,Sk Kh §fï jHdmD;s" fuu
mdGud,dfõ jHjydßl nexl= iy uQ,H ämaf,daud mdGud,dj ^DABF& hgf;a
fjku úIhhka jYfhka we;=<;a lr we;af;a tajdfha we;s úfYaIs; jHdmdßl
jeo.;alï fya;=fjks'
23
ІІ ' ks¾foaY;
s úIh wka;¾.;h
24
iq/l=ïm;aj, m%d:ñl wf,úlrejka" iq/l=ïm;a ;ekam;alrejka"
kshduk iy wëCIK l%shdoduhka ^n,m;% ,nd .ekSu" wju Y=oaO
m%d.aOkh iy úksuh i`oyd øjYS, m%d.aOk wjYH;d" fldgia
;/õlrejka" tall Ndr l<ukdlrK iud.ï" fjf<`ofmd<
w;rueÈlrejka iy Kh fY%aKs.; lsÍfï ksfhdað;hka" wNHka;r
fjf<`odï ydks mQrK wruqo,a" uqo,a ;e/õlrKhg wod<
kshdukhkaa&
^vii& rCIK jHdmdr ( fmdÿ" Ôú; iy taldnoaO ksuejqï" kshduk iy
wëCIK l%shd ms<sfj<" ^n,m;% ,nd §u" jHjia:dms; kqnqkaj;a
wdka;slhka" wju kshduk m%d.aOkh" idudkH rCIK jHdmdr i`oyd
;dlaIKsl ixÑ;" È.=ld,Sk rCIK wruqo,a" rcfha iqrl=ïm;aj,
wdfhdack&
^viii& jHjidhl;aj m%d.aOk iud.ï ( kj jHjidhl;ajhka i`oyd
wdrïNl$ îc m%d.aOk iïmdokh" jHdmdr l<ukdlrKh wjodkï
Ndr .ekSu iy ,dN ,nk wjÈfha § ,ehsia;= .; lr wdfhdackh
wh lr .ekSu" jHjidhl;aj m%d.aOk wdh;k j, id¾:l rgj,aj,
l;dka;r iy wd¾Ól jeo.;alu
25
lrf.k isÿflfrk ksIamdÈ; wf,úfha § /jàug ,la lr .kqfokqlrejka
yeisrùu wdh;kfha lS¾;shg ydks úhyels w;r kS;suh .eg¿
fndfyduhlgo u`. mdohs¡ fï iïnkaOfhka fndfyda .kqfokqlrejka
ie,ls,su;a fõ' tu ksid uQ,H wdh;khkays È.=ld,Sk ;sridr meje;au msKsi
.kqfokqlrejka flfrys jk fiajlhskaf.a hy meje;au m%j¾Okh l< hq;=h'
.kqfokqlrejka l<ukdlrKh i`oyd m%dfhda.slj fh§u" lemùu iy úúO
wjodkï iys; .kqfokqlrejkaf.a fiajd lghq;= flfrys m<mqreoao wjYH
jk w;r th iïmQ¾Kfhkau fm< fmd;a u`.ska bf.kSu wmyiq fõ' flfia
fj;;a" fm< fmd;a mokï lr.;a W.ekaùï ;=<ska uQ,O¾u" mßphka " .eg¨
wOHhkhka iy jD;a;slhkaf.a woyia wdÈh ,nd Èh yelsh' tu ksid" fuu
úIh ks¾udKh lr we;af;a uQ,H .kqfokqlrejka l<ukdlrKh lsÍu iy
Tjqkaf.a by< ld¾hidOkh;A" wdh;kfha fjf<`om, Nd.h m%j¾Okh lsÍu
i`oyd nexl= yd uQ,H fiajdodhlhkaf.a jD;a;slhskag wjYH oekqu ,nd
§ugh¡
ІІ ' ks¾foaY;
s úIh wka;¾.;h
26
^iii& uQ,H ksmehqï wf,úlrKh ( wf,úlrK uQ,O¾u" wf,úlrK
ú.%yh" ^ksmehqï" m%j¾Ok" ñ," .kqfokqlrejka" fN!;sl fmkqu"
l%shdj,s" ia:dk wdÈh& wf,úlrK ie,eiaul uQ,sl lreKq ^wruqKq"
b,lal" mßir úYaf,aIK iy jákdlï odu úYaf,aIKh"
wf,úlrK Wmdhud¾." ie,iqï l%shd;aul lsÍu& wf,úlrK ud¾.
^;uka úiska" ndysr wdh;kj,ska iyh ,nd.ekSu" m%pdrKh" ñ,
úfYaIKh" jákdlï tl;= lsrSfï fiajd u`.ska .kqfokqlrejka ,nd
.ekSu" m%o¾Yk" ksfhdað;hka" fnodyßkakka" wka;¾cd,$úoHq;a
;eme,a" iudc cd, mokï lr .;a l%ufõo wdÈh'''& fjf<`o fmd<
ióCIK ^.kqfokqlrejkaf.a ;Dma;su;aNdjh ms<sn`oj" kj ksmehqï
iy fjf<`ofmd< Nd.h ms<sn`oj&" ióCIK l%ufõo iy ióCIK
jd¾;d¡
27
wdrCIK kS;s" tajdfha hym;a cd;Hka;r mßphka" /lshd iqrCIs;
nj iy M,odhs;ajh" fiajdjka ndysr wdh;k u`.ska iïmdokh lsÍu
ІІ ' ks¾foaY;
s úIh wka;¾.;h
29
^xi& úYaf,aIKd;aul jd¾;d ms<sfh< lsÍu( nexl= iy uQ,H fiajdjkag
wod< ud;Dld hgf;a ixLHdk l%ufõohka Ndú; lrñka .eg¿
wOHhkhka lsysmhla isÿ lsÍu
30
jHjydßl nexl= iy uQ,H
ämaf,daud mdGud,dj
31
jHjydßl nexl= iy uQ,H wka;¾ mdGud,dfjka ,nd fok ,o uQ,sl úIh
oekqu jvd;a iúia;rd;aulj m%.=K lsÍu Wfoid nexl= iy uQ,H wxYfha
úfYaIs; oekqu ,nd §u fuu mdGud,dfjka wfmaCId flf¾' fuu
mdGud,dfjka ,nd .kakd oekqu isiqkg iy jD;a;slhka yg ish Wmdê iy
mYapd;a Wmdê mdGud,d lrd hEug fukau" ish jD;a;Sh lghq;=j, § Wiiaùï
,nd .ekSu i|yd" wjYH jk fCIa;%hkaf.a ld¾hidOkh by, kxjd .ekSug
o WmldÍ jkq we;' tu úfYaIs; fCIa;%hka jkqfha uqo,a iy uQ,H m%;sm;a;sh"
cd;Hka;r fjf<`odu iy uQ,H" uQ,H wdh;k l<ukdlrKh" Kh
l<ukdlrKh" uQ,H l<ukdlrKh" uQ,H fjf<`ofmd< lghq;=" wdfhdack
nexl= lghq;=" uy nexl= lghq;= iy ixj¾Ok uQ,H fõ' nexl= iy uQ,H
wxYfha ´kEu /lshd lafIa;%hlg myiqfjka m%úIaG ùu i|yd o tajdg wkq.;
ùu i|yd o" kj ämaf,daud mdGud,dj ^DABF& iïmQ¾K lsÍu iqÿiqlula fõ'
fuu mdGud,dj wksjd¾h úIhka 4 lska iy ffjl,amsl úIhhka 5 lska
iukaú; jk w;r tu úIhhka 5 ka 3 la iu;a úh hq;=h' mdGud,dfõ tla
tla úIhkays ye|skaùu" wruqKq iy úIh wka;¾.;h my; oelafõ'
32
jHdmdr lghq;= ;=<ska ùuh' uqo,a hkq nexl= iy uqo,a jHdmdrj, uQ,sl
fhojqï fõ' tu ksid uQ,H m%;sm;a;sh nexl= iy uqo,a jHdmdrj,g iDcqju
n,mEï isÿ lrhs' tys m%;sM,hla f,i" nexl= iy uQ,H fjf<`ofmd< l,ska
l, ish jHdmdßl fufyhqï lghq;= ie,iqï lsÍfï § uQ,H m%;sm;a;s
ls%hdoduhka fj; ksr;=reju ixfõ§ ùug isÿ fõ' tu ksid wd¾Ólh ;=<
uQ,H m%;sm;a;s l%shd;aul lsÍug wjYH kHdhd;aul oekqu iy mßphka ÈhqKq
lr .ekSu ;=<ska nexl= iy uQ,H jD;a;slhka yg ish fiajdodhl wdh;k
fj; úYd, odhl;ajhla iemhsh yels jk f,i fuu úIh ie,iqï fldg
we;'
ІІ ' ks¾foaY;
s úIh wka;¾.;h
^i& uqof,a úldYkh ( NdKav yqjudre ^ndg¾& l%uh" øjH uqo,a" rka
ñkqï" nexl= fkdaÜgq" w{d uqo,a" úoHq;a uqo,a " w;:H uqo,a
33
^v& uqo,a i`oyd we;s b,a¨u ( .kqfokq" wdrCIK iy iufmaCIK
fÉ;kdj" b,a¨u i|yd n,mdk idOl" ;=,s;;dj i`oyd jk b,a¨u"
øjYS,;d jrKh iy øjYS,;d m%fhda. ^W.=,&
^xi& Y%S ,xldfõ uqo,a m%;sm;a;sfha uE; ld,Sk m%jK;d ( uqo,a kS;s
mkf;a wod< úêúOdk" miq.sh oYl fol ;=< uqo,a m%;sm;a;sfha
plS%h yeisÍu" WmlrK iy wruqKq
34
^xii& tlai;a rdcOdksh" wefußld tlai;a ckmoh" hqfrdamd fldñiu iy
cmdkh hk rgj, uE; ld,Sk f.da,Sh uqo,a m%;sm;a;s m%jK;d (
miq.sh oYl fol ;=< uQ,H m%;sm;a;sfha plS%h yeisÍu" fmd<S
wkqmd; ilia lsÍfï hka;%Kh" rch uÕska neÿïlr ñ,§ .ekSu
;=<ska uqo,a iemhqu jeä lsSÍfï ^m%udKd;aul ,sys,a lsÍï& m%;sm;a;s
iy idïm%odhsl fkdjk uQ,H m%;sm;a;s yd Bg n,mdk idOl" uQ,H
m%;sm;a;sh u; j¾;udk fjf<`ofmd< wfmalaId
35
flfia jqj;a" nexl= iy uQ,H wxYfha jD;a;slhkag uQ,H l<ukdlrKh
ms<sn`o uQ,sl oekqu ,nd §u msKsi iy úIh ms<sn`o ;j ÿrg;a m%dfhda.sl
oekqu iy úfYaI{;dj ,nd .; yelsjkq msKsi úIh ie,iqï fldg we;'
ІІ ' ks¾foaY;
s úIh wka;¾.;h
36
^iv& uQ,H úYaf,aIKh" ie,iqïlrKh iy mqfrdal:kh ( wjodkï$bmhqï
yqjudre lr .ekSu" whjehlrK Ys,am l%uhka ^jHdmdr ud¾. mokï
lrf.k" ls%hd wkqj" jHdmdr$fufyhqï b,lal wdÈh wkqj& wkd.;
uQ,H m%jdy mqfrdal;kh" uqof,a ld, jákdlï $j;auka w.h iy
WÑ; uQ,H f;da,k uÜgu" uQ,H ld¾hidOk mqfrdal:khka ^w;S;
ld¾hidOkhkaf.a ixLHd;aul wdlD;Ska iy wfkl=;a wdlD;Ska fyda
úia;rd;aul úksYaphka mokï lr.;a mqfrdal:khka" wd;;s
fikdßfhda mÍlaIK" wdÈh&
37
ІІ ' ks¾foaY;
s úIh wka;¾.;h
38
^v& f¾.= ld¾h mámdá ( NdKav j¾.SlrKh iy wkql+,;aj l%u" wjYH
,shú,s" wdkhk NdKav ksYaldYkh" nÿ $;Sre nÿ .Kkh iy
f.ùï" f¾.= .nvd nkAê; fjf<|dï" wka;rd, fj<odu (Entrepot
Trade) iy m%udoùï i|yd myiqlï
39
^ix& cd;Hka;r fjf<| úê úOdk iy m%ó;Ska ( cd;Hka;r ixúOdk iy
moaO;Ska" f,dal fjf<| ixúOdkfha ^.eÜ GATT& ixúOdkfha
m%Njh" úldYkh iy Wre.=fõ fjf<| idlÉPd jgfha mrud¾:"
m%md;kh iy iykdOdr ms<sn|j f,dal fjf<| ixúOdkfha (WTO)
.súiqï" wdkhk n,m;%" mQ¾j keõ .; lsÍï mÍCIK" fjf<|
ndOl" fjf<| wdrjq,a fíreï lsÍu" m%Njia:k Í;s" jrKSh$ksoyia
fjf<|du wdÈh" wka;¾ cd;sl uQ,H wruqo, ^m%Njh" fn%Ükajqâ
l%uh" úldYh" wruqKq" úfYaI yer .ekSfï whs;Ska ^SDR&" ia:dms;
.súiqï iy úia;SrK wruqo,a myiqlï& ksoyia fjf<| l,dm"
nyqmd¾Yùh iy oaù md¾Yùh fjf<| .súiqï" f¾.= iyfhda.s;d
wd¾Ól iyfhda.s;d" ^WodyrK - hqfrdamSh ix.uh& jrKSh
idOdrKSh l%uhka" hqfrdamSh ix.ufha fj<| jrKhka ms<sn|j jQ
fmdÿ l%uh G S P + iy tlai;a ckmo G S P
4' Kh l<ukdlrKh
40
fõ' ta wkqj" nexl= iy uQ,H wxYfha jD;a;slhska i`oyd Kh l<ukdlrKh
ms<sn`oj mßmQ¾K oekqula ,nd fokq msKsi fuu úIhh ie,iqïfldg we;'
ІІ ' ks¾foaY;
s úIh wka;¾.;h
41
^iv& Kh wjodkï fufyhùu $miq úmrï ( ld,Skj Khlref.a
f;dr;=re$ .sKqï m%ldYk fidhd ne,Su$úmrï lsÍu" mÍCIK
^wNHka;r$ndysr ksfhdacHdh;k&" Kh m%;sf,aLkh" whlsÍï
l%shdud¾." Kh jHq;amkakhka Ndú;h ^iq/l=ïlrKh" Kh meyer
yeÍï" yqjudre wdÈh&" ndi,a Kh wjodkï wdlD;Ska iy m%d.aOk
fjka lsÍï
42
u`.ska wdjrKh lsrSfuka je<lS we;' tu wxYhka fuu jevigyfka uQ,H
.kqfokqlrejka l<ukdlrK úIhh u`.ska wdjrKh lr we;'
ІІ ' ks¾foaY;
s úIh wka;¾.;h
^ii& uQ,H jHdmdr wdh;k i`oyd n,m;% ,nd .ekSu ^jdKsc nexl="
úfYaIs; nexl=" uqo,a iud.ï" l,anÿ uQ,HlrK iud.ï" rCIK
iud.ï" wruqo,a l<ukdlrK iud.ï" iuqmldr" wf,úlrK iy
;e/õlrK iud.ï" f.ùï fiajd iïmdolhska wdÈh&
43
uQ,H ld¾hidOk úYaf,aIK ^uQ,H .sKqïlrK wkqmd; úYaf,aIKh"
iy wjodkï mokï lr.;a jHdmdr ld¾hidOk jd¾;d ieliSu&
44
wjia:d" wNsfhda.$;¾ck úYaf,aIKh" jHdmdßl l%fudamdhhka" m%Odk
ld¾hidOk ks¾kdhlhka ^KPIS& iy tajd fufyhùï hdka;%Kh
^xi& uQ,H jxpd ( fmdkais (Poncy) fhdackd l%u ^f.da,avka lS" uefvd*a
(Madoff)" jxpksl l%shd iy wNHka;r md,k l%uj, ì`o jeàï" ^fíßx
(Baring) fidihsáfckr,a" USB, JP fuda.ka fpia& .sKqïlrK ueùï
iy ÿ¾j, hymd,khka" ^fYaI m;%fhka neyerj j.lSï ie`.ùu"
tkafrdka" ,Suka n%o¾ia& ldâ m;a jxpd" uqo,a úY=oaêlrKh i`oyd
iyhùï" ksmehqï jerÈ f,i úlsKsu
45
6' uQ,H fjf<`ofmd< lghq;= ^ffjl,amsl&
46
ІІ ' ks¾foaY;
s úIh wka;¾.;h
^vii& uE; ld,Sk uQ,H fj<|fmd< w¾nqo ms<sn`o idys;H ( fya;=" iajNdjh
iy wdishdkq uQ,H w¾nqoh jeks m%dfoaYSh uQ,H w¾nqo yd uE; ld,Sk
f.da,Sh uQ,H w¾nqoj, n,mEu" uQ,H fj<| fmd< w¾nqo j,lajd
47
.ekSu iy úi`§u iïnkaOj kshdulhskaf.a N+ñldjka" j;auka
f.da,Sh úêu;alrK m%;sixúOdk l%shd lghq;= iy jd¾;d
48
ІІ ' ks¾foaY;
s úIh wka;¾.;h
49
fkdjk Wmldrl fiajd tkï mqyqKq ùï" l<ukdlrKh iy uQ,H Wmfoia"
miq úmrï iy jHdmdr m%;sjHqylrKhka wdÈh iïmdokh fyda ms<sfh< lr
§u Kh fok wdh;kh úiska lrkq ,nhs' tu ksid" jHdmdßl
jHjidhl;ajhkag Kh yd ne`ÿk Wmldrl fiajd rdYshla Kh fok
wdh;kh úiska iïmdokh lsÍu ixj¾Ok uQ,HlrKhg wh;a fõ' jHdmdßl
tallhka laIqø jHdmdrj, isg iq¿ iy uOHu mßudK jHdmdr f;la me;sr
mj;S' ixj¾Ok uQ,HlrKh ixj¾Okh jk wd¾Ólhkag iDcqj u ksIamdokh"
wdodhu iy /lshd W;amdokhg iy nexl= iy uQ,Hdh;k j,g ish is,a,r
.kqfoKqldr moku mq¿,a lr .ekSug úfYaIfhka jeo.;a fõ' tu ksid"
rdcH wd¾Ól yd kshduk m%;sm;a;Ska yryd úfYaIs; Kh iïmdÈ; wdh;k
iy fnodyeÍï moaO;Skag WmldÍ fõ' nexl= iy uQ,H jD;a;slhkag
wd¾Ólfha lemjq jHdmdßl wxYhla f,i ixj¾Ok uQ,H nexl= lghq;=j,
M,odhS f,i kshe,Su msKsi ixj¾Ok uQ,H ksmehqï iy fnodyeÍfï wdlD;s
ms<sn`oj oekqu iïmdokh i|yd fuu úIh ie,iqï fldg we;'
ІІ ' ks¾foaY;
s úIh wka;¾.;h
50
l%u" wNHka;r M,od wkqmd;h (IRR) ms<sf.jqï ld," ixfõÈ;d
úYaf,aIKh" uQ,H jHqylrKh" jHdmD;s YlH;d jd¾;d ieliSu
51
lghq;= fukau ia:djr;ajho uy nexl= m%;sm;a;sj, n,mEï u; úYd, f,i
r|d mj;shs' uy nexl= m%;sm;a;Ska ms<sn|j mqfrdal;kh lsÍug fyda wjfndaO
lr .ekSug jHdmdrsl l<ukdlrejkag fkdyels jQ úg jHdmdr lghq;=
wkfmalaIs; wkaofï m%;sM,j,g uqyqK fokq we;' fï w;r" uy nexl=
m%;sm;a;Ska wd¾Ól l%ufha;a nexl= iy uQ,H wxYhkaf.a;a m%j¾Okhg iy
ia:djr;ajhg WmldÍ fõ' tu ksid" nexl= iy uQ,H wxYfha jD;a;slhskag
uy nexl= mßirh ;=< id¾:l f,i lghq;= lsÍug yels jk whqßka uy
nexl= lghq;= iïnkaOfhka kHhd;aul iy m%dfhda.sl hk fowxYfha u
oekqu iïmdokh i`oyd fuu úIhh ie,iqïfldg we;'
ІІ ' ks¾foaY;
s úIh wka;¾.;h
52
fkdjk& m%udKd;aul myiqlrKhka" ì| jefgk nexl= iy
uQ,Hdh;k i|yd myiqlï ie,iSu'
wOHhkh l, hq;= oE
wfmalaIs; whÿïlrejkag u.fmkaùu i`oyd ks¾foaYs; fmd;a we;=<;a
wOHhk ,ehsia;= iy ms<s;=re iys; wdo¾Y m%Yak m;% ,ndfokq we;' idOdrK
ld, iSudjla ;=< ish¨u úIhhka i`oyd wOHhk lÜg, ,nd §fï
jevms<sfj<la Y%S ,xld nexl=lrejkaf.a wdh;kh úiska l%shd;aul lrkq
,efí' fuu mdGud,dfõ we;=<;a úIhhka ms<sn`o fndfyda fmd;am;a yd
wOHhk uQ,dY% bx.%Sis NdIdfjka mj;sk nj i`oyka lruq' ks¾foaYs; mdG
.%ka:" i`.rd ,sms iy jHdmdßl m%jD;a;s úNd. i`oyd iQodkï ùu msKsi
wOHhkh lrk f,i wfmaCIl whÿïlrejkag Wmfoia fokq ,efí' kj
wOHhk jevigykg wod, wOHhk lÜg, $ wOHhk ud¾f.damfoaYhka iy
b.ekaùï$bf.k .ekSfï l%ufõohka iy l=i,;d ksis f,i ilia ùug hï
ld,hla .;jkq we;ehs wfmaCId lrhs'
53