Professional Documents
Culture Documents
I
l¾;Df.a fjk;a lD;s
ks¾udK
ksrdYd ^flál:d& 2003
.sks.;a fh!jkh ^flál:d& 2004
wdorfha ^fkd& ksñ iqj| ^kdgH& 2006
Èú wreKe,a ^kdgH& 2009
iS.sß u,ajeys rie;a;shl fia ^moH& 2009
Ydia;%Sh
w,xldr úfkdaokS 2006
.oH ldjHfha yxi .S;h ^fldaÜfÜ hq.fha .oH idys;Hh ms<sn|
úuiqula& 2007
ixialD; kdgH iïm%odhfha w.% M,h ^wNs{dk Ydl=ka;,h
ms<sn| ú.%yhla& 2008
uykqjr hq.fha ix.S;h yd is;=jï l,dj 2008
.eñ kdglfha iudc ksrEmKh 2008
ri isoaOdka;hg m%fõYhla 2008
úhrK újrK 2009
ie<,sysKsh w¾: §mkS 2009
yo ne¢ meÈ 2009
flda,ï kdglh ^,dxflah flda,ï kdgH l,dj ms<sn|
úu¾Ykhla& 2010
ukfï ys fy< ,l=K 2010
Yíod,lrKh 2011
fm%au-úry f.ah ldjH rplhka ÿgq iudc h:d¾:h 2011
úpdr ,sms ^m<uq fj¿u" fojk fj¿u yd f;jk fj¿u& 2011
.S ldjH fiajkh 2012
II
úhrK újrK
^wlaIr" ikaê yd jdlH úNd.h&
le,Ksh úYajúoHd,fha
isxy,dxYfha lÓldpd¾h
III
IV
Tjqkag
wysñ f,dj
wmg
;kd ÿka
ujg yd mshdg
V
VI
ms<si|r
VII
m%fõYh mdGud,d tallhg wod< j meje;ajQ foaYk
meh 08 yereKq l, wmf.a iriú iuh ;=<
jHdlrKh ms<sn| l%udkql+, wOHdmkhla ,enqfKa
ke;'& tfy;a Wmdê yd mYapd;a Wmdê YsIHhkag
jHdlrKh W.ekaùug wjia:dj ,enqKq miq j wmg
yeÕS .sfha ta ms<sn| uQ,sldjfndaOhla ,nd §u i|yd
wmf.a fuu wOHhk uqøKoajdrfhka bÈßm;a lsÍu
jeo.;a úh yels nj hs'
IX
X
fm<.eiau
3' ikaê 52
XI
1' NdIdj yd jHdlrKh
3
úhrK újrK
4
úhrK újrK
jHdlrKh
NdIdj fydnjkakd jQ O¾u;dfjda jHdlrK
kï fj;s' √lD hk Od;+jg úZ yd wdZ hk Wmi¾.
mQ¾j ùfuka —jHdlrK˜ hk jpkh ieliS ;sfí'
hï NdIdjla ksjerÈ j yeisrùug W.kajkqfha
jHdlrK Ydia;%fhks' f,aLkfha fuka u NdIKfha
o jHdlrKhla mj;sk kuqÿ NdIK jHdlrKh tu
NdIdj jHjydr lrk idudðlhkag iycfhka u
yqre jkakls' t fyhska jHdlrKh f,i
ffioaOdka;sl j wOHhkh lrkqfha f,aLk
jHdlrKh hs' NdIdj úêu;a j Ndú; lsÍu i|yd
bjy,a jkakd jQ Í;s moaO;shla jYfhka o —
jHdlrK˜ hkak ;j;a f,ilg w¾: oelaúh yels
h' md<s" ixialD; hk ud;D NdIdjkays jHdlrK
Ydia;%h i|yd b;d jeo.;a ia:dkhla ,nd § ;sfnkq
fmfka' mdKskS jHdlrKh" idriaj; jHdlrKh"
lÉpdhk jHdlrKh" pdkaø jHdlrKh" uydNdIH
jHdlrKh" ffjhdlrK i¾jiaj" rEmisoaê"
nd,dj;dr wdÈh kso¾Yk hs'
8
úhrK újrK
10
úhrK újrK
isxy, NdIdj
isxy, cd;sfha yd NdIdfõ b;sydih
ms<sn|j;a zisxy,Z hk kdufha ksrela;sh ms<sn|j;a
úoaj;=ka w;r tlsfklg mriamr jQ u;jdo
lsysmhla u mj;S' l%sia;= mQ¾j oyia .Kkl mgka
,xld N+ñfha wdÈ jdiSka Ôj;a jQ njg idOl we;;a
Tjqkaf.a NdIdj ms<sn| ksYaÑ; woyila m< lsÍug
;rï idOl fkdue;' uydjxYh" §mjxYh jeks
jxYl:dj,;a Oïmsh wgqjd .egmoh" O¾u m%§msldj
jeks idys;H lD;sj,;a i|yka jk f,iska
isxy,hg ta ku jegqfKa wdÈ mqreIhd isxyhl= ùu
fya;=fjks' iqmamd foaúh isxyhl= yd újdy ùfuka
isxyndyq - isxyiSj,S ore fo fok ,enqjd h' miq j
isxyndyq" mshd urd fidhqßh újdy lr .;af;a h'
Tjqkaf.a mq;l= jQ úchf.a m%pKav yeisÍï fihska
Ndr;fhka msgqjy,a lrk ,ÿ j ,laÈjg f.dv
nei ckdjdi msysgqjd .;af;a h'
—'''''fy¿ niska hkq lsf|dg ,efnhs h;a" §m
jdiSka fy¿ neúka ,efí' zfy<yZ hkq lsfiks h;a"
iSyndyq rc isyl= urd —iSy<˜ kï ù" iSyx ¨kjd
b;s iSyf<da' úoE l=ur tA Tyq ore neúka —iSy<˜
kï ù' fiiqfjd tõyq msßjr neúka ziSy<Z kï
jQyq'''''˜^Oïmsh wgqjd .egmoh&
l%sia;= mQ¾j i jk ishjfia isÿ jQ neõ
lshefjk fuu ft;sydisl m%nkaOfha lsis hï
i;a;djla .eí ù meje;sh hq;= h' úch we;=¿ msßi
11
úhrK újrK
12
úhrK újrK
isxy, - l r ; w
fou< - k r w a
ixialD; - k r t A
14
úhrK újrK
w wd we wE b B
W W! t ta T ´
iajr - 12
l . Õ c `c
g v K ~
; o k |
m n u U
h r , j
i y < ^w&x
jH[ack - 25
37
w wd we wE b B
W W! R RD Ì Ï
t ta ft T ´ T!
iajr - 18
l L . > X Õ
15
úhrK újrK
p P c CO [ `c
g G v V K ~
; : o O k |
m M n N u U
h r , j
Y I i y < ^w&x ^w&#
jH[ack - 41
59
16
úhrK újrK
17
úhrK újrK
—mKl=re mfila t o
¨yq.=re fnhska oi fõ
.;l=re o fõ úiafila
jyrg hqyQ ishnie˜
—w wd b B W W! t ta T ´ fu oi
mKl=re kï'˜
—l . c g v K ; o k
m n u h r , j i y < ^w&x fu úis
.;l=re kï'˜
18
úhrK újrK
w wd b B W W!
R RD Ì Ï
t ft T T! ^w&x ^w&#
iajr - 16
l L . > X
p P c CO [
g G v V K
; : o O k
m M n N u
h r , j
Y I i y <
jH[ack - 34
50
19
úhrK újrK
mdGYd,hSh wlaIrud,d
jokalú fydaäfhka blaì;s j úoHudk
jkqfha mdGYd,hSh YsIHhka Wfoid oy kj jk
ishji w. Nd.fha yd úis jk ishji uq,a Nd.fha
,sheú fõr.u mqxÑ nKavdrf.a mo kS;sh^1888&"
ihsfudka o is,ajdf.a YíodkqYdikh^1929&"
;shfvda¾ Ô fmf¾rdf.a isxy, NdIdj^1932& jeks
.%ka:j, tk wlaIrud,d h' fu lS .%ka:j,
wlaIrud,d fol ne.ska olajd ;sfí'
w wd we wE b B
W W! R RD Ì Ï
t ta ft T ´ T!
iajr - 18
20
úhrK újrK
l L . > X
p P c CO [
g G v V K
; : o O k
m M n N u
h r , j
Y I i y <
^w&x ^w&#
jH[ack - 36
54
jH[ack - l L . > X
p P c CO [
g G v V K
; : o O k
m M n N u
h r , j
i y < ^w&x
ixialD; fydäh
iajr wA wd Aa b # B$ W % W! ^
R\ RD § Ì ¤ Ï¥
t@ ft @e T Aae T!AaE
23
úhrK újrK
1 2 3 4 5 6
w wd we wE b B
7 8 9 10 11 12
W W! R RD Ì Ï
13 14 15 16 17 18
t ta ft T ´ T!
19 20
^w&x ^w&#
21 22 23 24 25 26
l L . > X Õ
27 28 29 30 31 32
p P c CO [ `c
33 34 35 36 37 38
g G v V K ~
39 40 41 42 43 44
; : o O k |
45 46 47 48 49 50
m M n N u U
51 52 53 54
h r , j
55 56 57 58 59 60
Y I i y < *
24
úhrK újrK
25
úhrK újrK
w wd we wE b B
W W! R RD Ì Ï
t ta ft T ´ T!
26
úhrK újrK
w we b W
R Ì t T
§¾> iajr^.=re& - 8ls'
ikaOHdlaIr - 4ls'
iajrdlaIr folla ixfhda. ù ielfikqfha
fï kñ' idïm%odhsl jHdlrK{hkag wkqj ikaê
iajr 4ls'
w +b → t
w +W → T
27
úhrK újrK
w + t → ft
w + T → T!
isxy, NdIdfjys úoHudk jk t" T hk
wlaIrj, y%ija -§¾> Ndjh ie,ls,a,g .;a l, t"
ta" ft" T" ´" T! hk wl=re ih u ikaê iajr
hg;g wh;a l< yels h'
28
úhrK újrK
^w → we& rg + b → /á
^W → b& ÿj + wKs → ÈhKs
^T → t& fudf<dla + wá → fuf<leá
^w → we& n, + Wï → ne¨ï
^W → b& Wÿr + b,s → bÈß,s
^T → t& fld÷r + b,s → fl¢ß,s
29
úhrK újrK
^w → we& n, + t → nef,
^W → b& mqr + t → msfr
^T → t& fodj + t → fofj
jH[ackdlaIr
m%dKfhka f;dr neúka ;ks j WÉpdrKh
l< fkdyels wlaIr jH[ackdlaIr kï fõ'
fïjdfha WÉpdrK ld,h ud;%djlska w¾Ohls' —tal
ud;%# y%iafjda Nfõ;a - jH[ackdka;= w¾O ud;%l#˜
hkq ixialD; mdG hs' y,a iajrEmfhka fhfok
fuu wlaIr WÉpdrKfha myiqj ;ld wZldr .kajd
bÈßm;a lrkq ,efí' y,a wl=re" .d;%dlaIr" .;l=re"
u<l=re hk kïj,ska o fï ye¢ka fõ' fïjd y,a
wl=re jYfhka ye¢kafjkqfha y,a lsÍï iys; j
fhfok neúka muKla fkd j mdKskS jHdlrKhg
31
úhrK újrK
j¾.dlaIr - 25ls'
l p g ; m hk j¾.j,g wh;a wlaIr
j¾.dlaIr hs' —l=pqgq;=mq j¾.d#˜ hkq iQ;% hs' we;eï
kQ;k jHdlrK{hka úiska i[a[ldlaIr o
iuÕska j¾.dlaIr 30la olajkq ,efn;;a
idïm%odhsl jYfhka ú.%y ù ;sfnkqfha j¾.dlaIr
25ls' fuu j¾.dlaIr fydaäfhys fm<.iajd we;af;a
w;sYh jd.a úoHdkql+, jQ mokul msysàfuks'
wf>daI f>daI
W;am;a;s
w,am uy w,am uy kdislH
ia:dkh
m%dK m%dK m%dK m%dK
lKaGc l L . > X
;d¨c p P c CO [
uQ¾Oc g G v V K
oka;c ; : o O k
´IaGc m M n N u
32
úhrK újrK
i[a[ldlaIr - 5ls'
j¾.dlaIrhkays f; jk mia jk wlaIr tla
ùfuka ielfikakd jQ wlaIr fï kñ' fïjd
ixfhda.dlaIr hs' ixjD; iajrEmfhka u WÉpdrKh
ùu o fïjdfha mj;akd ,laIKfhls'
X$2 + . → ^X.& → Õ
[$2 + c → ^[c& → `c
K$2 + v → ^Kv& → ~
k$2 + o → ^Jo& → |
u$2 + n → ^un& → U
33
úhrK újrK
wka;#ia:dlaIr - 4ls'
iajr - jH[ack Ndjhg w;r msysáhd jQ o
we;eï úg iajr jYfhka yd ;j;a úfgl
.d;%dlaIr jYfhka fhfokakd jQ o wl=re fï kñ'
fuu wlaIr" j¾K ud,dfõ iam¾YdlaIr yd
W!IaudlaIr w;rg fhfok neúka fï kï ,o njg
o u;fhls' ieleiS we;af;a my; mßoafoks"
34
úhrK újrK
b$B + w → h ^;d¨c&
R$RD + w → r ^uQ¾Oc&
Ì$Ï + w → , ^oka;c&
W$W! + w → j
^okaf;!IaGc&
wkqiajdrh ^x&
iajrhlg wkqj WÉpdrKh lefrk neúka
xZ wkqiajdr kï fõ' merKs isxy,fha fuh
ixialD;fha fuka wlaIrhg by<ska is¿ñKla
fia fhÈK'
;d,sh" legh jeks rEm fm!rdKsl ia:dkhkays
oeks÷ úoHudk jkqfha t fyhsks' j¾.dka;dlaIr
i|yd úl,am rEmhla jYfhka o fï fhfoa'
rKavqj → rxvqj
úi¾.h ^#&
ixialD;fhka msúishls' —úi¾ckS˜
kdufhka o fï ye¢ka fõ' tys kdud¾:h zyqiau
msg lsÍuZ hkq hs' il= joka t f,ig u ,sùfï §
úi¾.h jeo.;s'
36
úhrK újrK
37
úhrK újrK
W;am;a;s
lrKh wlaIr j¾.h wh;a wlaIr
ia:dkh
lKaGh Èj uq, lKaGc lZj¾.fha
^W.=r& ^lKaGHdlaIr$ wl=re my
ldl=oHdlaIr& l L .
> X"
i[a[l Õ"
^w&# y
w wd
we wE
;d¨j Èj ueo ;d¨c pZj¾.fha
^;,a,& ^;d,jHdlaIr& wl=re my
p P c
CO ["
i[a[l `c"
h Y
b B
uQ¾Oh Èfjys uQ¾Oc gZj¾.fha
^uqÿk& ;=v ^uQ¾OkHdlaIr& wl=re my
g G v
V K"
i[a[l ~"
r" <" I
R RD
38
úhrK újrK
okaf;!IaGc^okaf;!IaGHdlaIr& - o;a yd
f;d,a tla ùfuka ìys jk wl=re
j *
kdislHdlaIr - 5ls'
kdih o weiqre fldg .ksñka fuu wlaIr
Wm§' WÉpdrKfha § kdih lïmkh lrjñka y~
ksl=;a jkq oel .; yels h' j¾.hkays mia jk
isria fma<sh óg wh;a h' j¾.hkaf.a wka;fha msyá
s
fihska zj¾.dka;Z kdufhka o" kdisldj weiqre j
WÉpdrKh lefrk neúka zwkqkdislZ kñka o" tu
,laIK fol u ie,lSfuka zj¾.dka;dkqkdislZ
kdufhka o fuu wl=re ye¢ka fõ'
X [ K k u
we;eïyq x o óg wh;a lr;s'
40
úhrK újrK
uym%dK^Oks;dlaIr& - 10ls'
uyd iajdifhka yqiu a msg lrñka
WÉpdrKh jkakd jQ wlaIr hs' j¾.hkays fo jk
isõ jk isria fma<s óg wh;a h'
L P G : M
> CO V O N
^Okj;a" iÊCOdhkh" .+V" >gh" >Kagd" Pkaoh&
w,amm%dKdlaIr^YsÓ,dlaIr& - 10ls'
w,am jQ m%dKfhka WÉpdrKh jkakd jQ
wlaIr hs' j¾.hkaf.a m<uq" f; jk isria fma<s
wh;a fõ'
l p g ; m
. c v o n
wf>daIdlaIr
lKaGfha f>daI ;ka;= kskdo lrùulska
f;dr j WÉpdrKh jkakd jQ wlaIr hs' j¾.hkaf.a
m<uq isria fo fm<;a" Y I i hk wlaIr;%h;a"
WmèudkSh^*Z ldrh&;a" úi¾.h;a óg wh;a h'
l p g ; m
L P G : M
Y I i * ^w&#
f>daIdlaIr
fmkye,af,a isg tk jdhq Odrd lKaGfha
iajr ;ka;= iamkaOkh lsÍu fya;=fjka kskdohla
we;s lrjkakd jQ wlaIr fï kñ' iajrdlaIr
ish,a,;a j¾.hkays f; jk" isõ jk" mia
jk^kdisldlaIr& isria fma<s;=k;a `c yer wfkla
i[a[ldlaIr i;r;a wka;#ia:dlaIr i;r;a y" <
hk wlaIroajh;a óg wh;a fõ' yZ ldrh f>daI
W!IaudlaIrfhls'
w wd we wE b B
W W! R RD Ì Ï
t ta ft T ´ T!
. c v o n
> CO V O N
X [ K k u
Õ `v | U
h r , j y <
W!IaudlaIr
WÉpdrKfha § WKqiqï jQ jdhq Odrdjla msg
flfrkqfha W!IaudlaIr kñ' ;d¨c" uQ¾Oc yd
oka;c iZ ldrhka ;=k;a *" ^w&#" y hk wlaIr
;=k;a óg wh;a fõ' ñka yZ ldrh f>daI W!Iauhls'
Y" I" i" *" ^w&# hk my wf>daI W!IaudlaIr hs'
43
úhrK újrK
44
úhrK újrK
45
úhrK újrK
I.f¾Mh ^ _ &
il= joka tu iajrEmfhka u ,sùfï § fuh
WmldÍ fõ' .;l=rlg mQ¾jfhka fhÈ ¾Z wlaIrh
f¾Mh uÕska oelaúh yels h'
46
úhrK újrK
la + r → l%" ma + r → m%"
oa + r → ø ;a + r → ;%
.a + r → .%" Ya + r → Y%"
õ + r → j% í + r → n%
Na + r → N%
III.hxYh ^H&
t kï hZldrfhka fldgila hkak hs'
.d;%dlaIrhlska mr j fhfok hZldrh fjkqjg
Ndú; fõ'
47
úhrK újrK
V.uq¾OkH ¿Z wlaIrh
.d;%dlaIrhlg WZiajrh tla jQ l, l=" kq"
re wdÈ jYfhka Bg mdms,a,la fhfokq oel .;
yels fj;;a uQO_c <aZ wlaIrhg W" W! hk iajrhka
ixfhda. jk l, ks¾udKh jkqfha wlaIr ud,djg
wka;¾.; fkd jkakd jQ fjku u rEmoajhls'
<a + W → ¿ <a + W! → ¿E
nn< › nen¿$nen¿E
fk< › fk¿$fk¿E
;< › ;e¿$;e¿E
fm< › fm¿$fm¿E
VI.ne¢ wl=re
ud;D NdIdj,ska meñK we;s fuu wlaIr
ud;DNdId.; joka joka t f,ig u ,sùfï §
Ndú; l< yels h' fïjd o kQ;k jHjydrfhka
bj;a fjñka mj;skakd jQ wlaIr iuQyhls'
49
úhrK újrK
ll lL l; lu lj l, CI li .. .u >k X.
X> Xu pp pP cc cj [p [c gg gG gj v. vv
KK l; ;; ;k o. o> oo oO on oN ou oj
Ok Oj kk m; mk mm m, nk nn uk uN uu
,, Yp Yk Yj Y, Ig IG IK Iu i; ik yK
yu yj lH uH ._ m_
wdÈ jQ oaú;aj ixfhda. o
3' ikaê
f,dam" wdfoaY" wd.u wd§ ikaê ld¾h
wdY%fhka" iómfha msysá jpkoajhla tlg .e<mSu
ikaê kï fõ' ikaê hk jpkfhys w¾:h tlg
.e<mSu" tla lsÍu" iïnkaO lsÍu wdÈ jYfhka
fjhs' iudi ld¾hfha § o jpk tla ùfï ,laIKh
oel .; yels jqj o fuys § wlaIr m%Odk fldg
.ksñka joka ixfhdackh ùu úfYaI;ajhls' wka
f,ilg mjikafka kï iudihkays § fndfyda úg
50
úhrK újrK
51
úhrK újrK
52
úhrK újrK
53
úhrK újrK
ikaê ldrl
1'f,damh
2'wdfoaYh
j¾Khla f,dma fldg ta fjkqjg fjk;a
wCIrhla meñKùu hs' —jKlayq f,dmd jKlayq
lsÍï wfoia kï˜ hkqfjka iso; fï y÷kajhs'
54
úhrK újrK
3'wd.uh
wd.u hkq ke;s Yíohla meñKùu hs'
—jKlayq ksid Tyq fkd f,dmd jkqfha w.ï kï˜
55
úhrK újrK
4'y%iajh
§>_ iajr flá iajr njg m;a lsÍu hs'
l=udr;=x. uqksodi fï zixyrKZ kdufhka
y÷kajhs' ^odj,a - oj,a" .sfhda;a - .sfhd;a& wd.u jQ
h" j wlaIrhkaf.ka mQ¾j jQ §¾>h;a ^W!hsÿ-Whsÿ"
udhsÿ-uhsÿ& iudma;s hsZ ksmd;fhka mQ¾j jQ §¾>h;a
^n,d hs-n,hs" fnda hs-fndhs& y%iaj Ndjhg m;a jkq
oel .; yels h'
56
úhrK újrK
5'§>_h
fláiajr" §¾>iajr njg m;a lsÍu hs'
l=udr;=x. uqksodi fuh zwdhukZ kñka y÷kajd
;sfí'
fuys o wdldr folls' lsis hï y%iaj
iajrhla §¾> lsÍu m<uq jekak hs'
l,a ¬ w;=r > l,;=r > l,d;=r
iq ¬ wiq > iqjiq > iqjdiQ
6'jDoaêh
57
úhrK újrK
7'ydks
ox. › oÙ.a ¬ w › oÕ
mKqre › mKaâ + Wre › m`vqre
lskqre › lskaoa + Wre › ls÷re
nur › nïí + wr › nUr
wdÈh kso¾Yk hs'
58
úhrK újrK
8'mQj_rEmh
9'mrrEmh
59
úhrK újrK
10'oaú;ajrEmh
wdfrdayKh
iajr Yíohla jH[ack Yíohlg wdrEV
lsÍfuka tu wlaIroajh tla wlaIrhla njg m;a
lsÍu hs'
mska ¬ wg > mskg" is;a ¬ we;s > is;e;s
60
úhrK újrK
ixlafIamKh
ffkrela;sl úê
kS;Hkql+, j meyeÈ<s l< fkdyels jQ
tfy;a jHdlrK{hka úiska wkq.ukh flfrkakd
jQ Yío ixfhda. hs' ;=ka + rejka - ;=kqrejka"
ojy,a - oyj,a" m`vq + weUq,a - m`vqmq,a wdÈh Tyq Bg
kso¾Yk lrhs'
61
úhrK újrK
4' .d;%dfoaYiJêh$.d;%dCIrdfoaYiJêh
^.;foiai|&
.sks + lï .sks + la + wï
.sks + ha + wï = .skshï
,nq + kdrx ,í + W + kdrx
,ma + kdrx ,makdrx
62
úhrK újrK
Èk + biqre
Èka + w + biqre
Èka + w + biqre
Èka + biqre
Èksiqre
ksoY_k
iqr;^iqre¬w;&" ol=K;^ol=Kq¬w;&"
keKei^keK¬wei&" hfkk^hk¬tk&"
ueoe.s,a,^ueo¬weÕs,a,&" keKe;s^keK¬we;s&"
ßheÿre^ßh¬weÿre&" iqß÷^iqr¬b÷&"
È.eis^È.=¬weis&"
iq<eÕs,a,^iq¿ ¬weÕs,a,&" uyeÿre^uy¬weÿre&"
63
úhrK újrK
m`ä + W;=ud
m`ä + W;=ud
m`ä + ;=ud
m`ä;=ud
64
úhrK újrK
.=re;=ud^.=re¬W;=ud&' uqks÷^uqks¬b÷&"
Èj.^Èj¬w.&" iqrÕk^iqr¬wÕk& jeks fmrZmr
jKka iu jk joka mQ¾jiajr f,damfhka o ikaê
l< yels neõ flfkl=g yeÕS hd yels h' tfy;a
t jka ;kays § jvd;a myiqfjka wkq.ukh l<
yels ikaê l%uh fuh jk neúka tajd mriajr
f,dam ikaêhg wh;a fia i,lkq ,efí'
mriajrf,dam ikaêh i|yd ;j;a kso¾Yk lsysmhls
fï'
65
úhrK újrK
ks,a + Wmq,a
ks¨mq,a
tlsfkl^tlska¬tl&" u,iqk^u,a¬wiqk&"
mske;s^mska¬we;s&" Wfrkqr^Wfrka¬Wr&"
tÈfkod^tÈka¬tod&"
mshquqmq,a^mshqï¬Wmq,a&" tleia^tla¬weia&"
ju;^jï¬w;&" rejkdr^rejka¬wdr&"
hleÿre^hla¬weÿre&"
fk;.ska^fk;a¬w.ska&"
r;au,dk^r;au,a¬wdk&"
rfkdaú,s^rka¬´ú,s" rka WxÑ,a,dj&"
rkS,a^rka¬B,a" rka WxÑ,a,dj&"
isysÆ,a^isys,a¬W!,a" isys,a W,am;&"
uf,da,Uq^u,a¬´,Uq" u,a t,ajk ,o&
66
úhrK újrK
1 wji:dj - 2 wji:dj -
,nq + kdrx ov + lï
,nq^í + W& + kdrx ov + la + wï
, + ma + kdrx ov + ha + wï
,makdrx ovhï
uy + Wor
uya + w + Wor
uya + ´ + or
ufydaor
68
úhrK újrK
w$wd « b$B → t
w$wd « W$W! → T
fo ¬ wuqKq → oEuqKq"
fo ¬ wÕ=,a → oEÕ=,a"
fo ¬ weÕs,s → oeÕs,s
fo ¬ wÕ → oEÕ^wx. fol&
70
úhrK újrK
kSf,da;am," fijpPdfjka"
l=udfrdaoh" kdfgHdaÑ;"
ldfjHdaml%u" l%Sfvda;aij
. + X$2 = Õ`.Ù =x
c + [a$2 = `c ` c [a = x
v + Ka$2 = ~ ` v Ka = x
o + ka$2 = | ` o ka = x
n + ï$2 = U`nï =x
<sxueä^<s|¬ueä&" lskakr^ls÷¬kr&"
oxl=v^oUq¬lv&" .xj;=r^.Õ¬j;=r&"
<sxmäh^<s|¬mäh&" ox.i^oU¬.i&"
kshxwdOdr^kshÕ¬wdOdr&" .xÈh^.Õ¬Èh&"
tlageïf.a^tlageU¬f.a&" kshxidh^kshÕ¬idh&"
fldf<dxf;dg^fldf<dU¬f;dg&"
.xrka^.Õ¬rka" .fÕa WmÈk rka&"
jxuq;=^jÕ¬uq;=&" uqxìh<s^uq`.= ¬ìh,s&"
fk¿ïu,a^fk¿Uq¬u,a&" wïu,a^wU¬u,a& wE .nka
f,dmd u;a jevQ neúka .;l=ref,dmai| kï'
^.Zldr" nZldrdÈh f,dma fldg ud;%djD`ê l<
neúka .d;%dCIrf,dam iJê kñ'& - iso;aiÕrdj
72
úhrK újrK
w;a + lï úia + lï lï + y,
w;a + la + wï úia + la + wï lï + ya + w,
w;a + ;a + wï úia + ia + wï lï + ï + w,
w;a;ï úiaiï lïu,
oiaiï^oia¬lï&"
f.;a;ï^f.;a¬lï&"
is;a;ï^is;a¬lï&"
wiai,^wia¬y,&"
weiaiuq^weia¬yuq&"
j;a;,^j;a¬y,&"
lïu,^lï¬y,&"
w;a;ï^w;a¬lï&"
mkakï^mka¬lï&"
73
úhrK újrK
74
úhrK újrK
75
úhrK újrK
fy<s,a,Uq^fy<s,s¬wUq&" f.dlal;a;^f.dla¬w;a;&"
relal;a;k^rela¬w;a;k&" fldiaieg^fldia¬weg&"
jlal;a;^jla¬w;a;&" j,a,ïn,u^j,a¬wïn,u&"
j,aÆrd^j,a¬W!rd&"
76
úhrK újrK
ixialD; ikaê
ixialD; jHdlrKhg wkqj ikaê mia
j¾.hls"
¸'§¾> ikaêh
77
úhrK újrK
w$wd ¬ w$wd → wd
b$B ¬ b$B → B
W$W! ¬ W$W! → W!
R$RD ¬ R$RD → RD
ms;D¬RK
ms;a¬R¬RK
ms;a¬R¬RK
ms;a¬RDK
ms;DDK
^mshdf.a Kh&
id;sYh^i¬w;sYh&"
Y%jKd.dr^Y%jK¬wd.dr&"
O¾udh;k^O¾u¬wdh;k&"
nqoaëkaøsh^nqoaê¬bkaøsh&"
úoHdf,dalh^úoHd¬wdf,dalh&"
l%shdêldrh^l%shd¬wêldrh&"
NdIdkqrd.h^NdId¬wkqrd.h&"
,xldêm;s^,xld¬wêm;s&"
Wmud,xldr^Wmud¬w,xldr&" uqkSkaø^uqks¬bkaø&"
.sÍY^.s߬BY&" uySkaø^uyS¬bkaø&"
.=rEla;s^.=re¬Wla;s&" prEre^pdre¬W!re&"
YYdxl^YY¬wxl&" foajd,h^foaj¬wd,h&"
ohd¾Kj^ohd¬w¾Kj&" N+¾Oj^N+¬W!¾Oj&
78
úhrK újrK
w$wd « b$B → ta
iqf¾kaø^iqr¬bkaø&" ufyakaø^uyd¬bkaø&"
WfïI^Wud¬BI&
w$wd « W$W! → ´
iQ¾fhdaoh^iQ¾h¬Woh&"
ufydamdOHdh^uyd¬WmdOHdh&"
jD;af;dare^jD;a; ¬W!re&
w$wd ¬ ta → ft
79
úhrK újrK
w$wd ¬ ft → ft
mQ¾j ¬ ft;sydisl → mQ¾ffj;sydisl
● hZldrdfoaYh
w;Hq.%^w;s¬W.%&" cd;Hd,^cd;s¬wd,&"
cd;HkaO^cd;s¬wkaO&" kfoHda>^k§¬´>&"
.s¾fh!IO^.s߬T!IO&
80
úhrK újrK
● jZldrdfoaYh
,>ajdydr^,>q¬wdydr&"
uèjD;=^uOq¬R;=&"
fya;aj¾:^fya;= ¬w¾:&"
jia;afõl;aj^jia;=¬tal;aj&
wkaùlaIh^wkq¬BlaIh&"
uèjdmkYd,d^uOq¬wdmkYd,d&"
Od;aj¾:^Od;=¬w¾:&
● rZldrdfoaYh
81
úhrK újrK
;j;a kso¾Yk"
ms;%dik^ms;D¬wdik&" Nd;%sÉPd^Nd;D¬bÉPd&"
ms;%ela;s^ms;D¬Wla;s&
● ,ZldrdfoaYh
82
úhrK újrK
m% ¬ W!V# → fm%!V#"
iaj ¬ Brï → iaffjrï
83
úhrK újrK
;;aiu^;oa¬iu&"
;;al:d^;oa¬l:d&
iÊck^i;a¬ck&"
irÉpkaø^ir;a¬pkaø&"
;ÉPlgï^;;a¬Ylgï&
84
úhrK újrK
;Üàld^;;a¬àld&
● ,ZldrdfoaYh ,Zldrhlska fmrgq j fhÈ
;Zj¾.dlaIrhkag ,ZwdfoaY lsÍu hs'
úoHq,a,;d^úoHq;a¬,;d&
jdlaPQr#^jdla¬Y+r#&"
uDÉPlál^uD;a ¬ Ylál" ueá
lr;a;h&
N%uKï^Nar¬wïw¬kï&
lrKï^l¾¬w¬kï&
rdudhK^rdu¬whk&"
¥IK^¥Ia¬wk&
85
úhrK újrK
l - ,x ¬ ld → ,Ùld
p - uqx ¬ p;s → uq[ap;s
g - >x ¬ gd → >Kagd
; - Ydx ¬ ;# → Ydka;#
m - ix ¬ nkaO → iïnkaO
¸' iZldrdfoaYh
86
úhrK újrK
¸¸' WZldrdfoaYh
;m# ¬ jk
;ma ¬ w ¬ # ¬ jk
;ma ¬ w ¬ W ¬ jk
;ma ¬ ´ ¬ jk
;fmdajk
87
úhrK újrK
¸¸¸' rZldrdfoaYh
ks ¬ ohd
ka ¬ b ¬ # ¬ ohd
ka ¬ b ¬ ¾ ¬ ohd
ks¾ohd
ÿ# ¬ ckd → ÿ¾ckd"
p;=# ¬ fõo → p;=¾fõo"
mqk#¬Nj → mqk¾Nj
88
úhrK újrK
89
úhrK újrK
90
úhrK újrK
Wla; mo yd wkqla; mo
1' i¾j kdu
91
úhrK újrK
2' wkshud¾: mo
mqreI ,sx. ia;%S ,sx.
Wla; wkqla; Wla; wkqla;
^tla& ^tl=& ^wla& ^wl&
ñksfila ñksfil= .eyekshla .eyekshl
foúfhla foúfhl= foj`.kla foj`.kl
orefjla orefjl= oeßhla oeßhl
rfcla rfcl= /ðkla /ðkl
Wla; wkqla;
we;efula we;eful=
flfkla flfkl=
wfhla wfhl=
we;eïuq$yq we;euqka
ljqre ljqreka
4' wm%dKjdÖ mo
m%dK;ajdfrdams;
tal jpk nyq jpk
nyq jpk
Wla wkqla Wla wkqla Wla wkqla
; ; ; ; ; ;
.xÕd .xÕd .xÕd .xÕd .xÕdfjda .xÕdjka
j j
;drld ;drld ;dr ;dr ;drld ;drldjka
j j ld ld fjda
m¾j; m¾j; m¾j; m¾j; m¾j; m¾j;hka
h h fhda
kÈh kÈh k§ k§ k§yq k§ka
Wla;dLHd; Í;s
Wla;dLHd; fh§u iïnkaOfhka jk
idudkH Í;s fuka u úfYaI Í;s o fõ' idudkH Í;s
hkq —Wla;h tal jpk jk úg wdLHd;h tal jpk
úh hq;= h˜ wdÈ jYfhka ir, jHjydrfha mj;akd
Í;s h' úfYaI Í;s Bg jvd ixlS¾K h'
93
úhrK újrK
Wla;dLHd; ms<sn|
idudkH Í;s lsysmhla
1' Wla;h W;a;u mqreI tal jpk jk úg
wdLHd;h o W;a;u mqreI tal jpk úh hq;= h'
uu mdvï lrñ$lrkafkñ$lf<ñ'
fya$Tyq$fyf;u$msh,a$u,a,S fj<|dï
lrhs$lrkafka h$lf<a h'
wE$weh$´$§md$kx.S fj<|dï lrhs$lrkakS h$
l<d h'
94
úhrK újrK
—Tyq$weh hhs'˜
—nd,lfhda$nd,sldfjda h;s'˜
tfy;a tal jpk lDoka;dLHd;h t lS fNao
ish,a, o iuÕska ,sx. fNaoh o Nckh lrhs'
—neñKs,sh ifidnd
t mq;a rejkl je¥ uynd'˜
^ldjHfYaLrh&
fuu Í;sh merKs idys;H lD;Skays iq,n j
Ndú; jkakls' tfy;a j¾;udk jHjydrhg wkqj
.;a l,"
—neñKsh mq;l= jeÿjd h'˜
96
úhrK újrK
—W! mji;s'˜
—Tn tfia fkd mji;s'˜
—uQ l<.=K oks;s'˜
—kqU wkqNj lr;s'˜
97
úhrK újrK
98
úhrK újrK
99
úhrK újrK
102
úhrK újrK
2' ixYhd¾:h
ixYhd¾:h kï iel iys; wre;la yeÕùu
hs' fu jka jdlHj, zm%Odk jdlHhZ^Main Clause&
yd zwka;¾ jdlHhZ^Sub Clause& hkqfjka fldgia
folls'
—i;=rka .ug t;sZhs Tjqyq ìh jQy'˜
fuys zi;=rka .ug t;sZhs hkak wka;¾ jdlHh
hs' fiiai m%Odk jdlHh hs'
wka;¾ jdlHfha mqreIh" jpkh" ,sx.h l=ula
jqj;a tys Wla;h wkqla; úh hq;= h'
wka;¾ jdlHfha wdLHd;h m%:u mqreI nyq
jpkhg wh;a wk;S; fyda w;S; l%shdjla úh
hq;= h'
103
úhrK újrK
104
úhrK újrK
105
úhrK újrK
106
úhrK újrK
wkshud¾:fha
^ksfYaOkSh&
Tjqka tys h;;a wms fkd huq'
wm Wmfoia ÿk o Tjqyq th fkd ms<s.ks;s'
^idOkSh&
oeßhka rÕf;d;a fmryer úis;=re jkq we;'
fin¿ka meñKsfhd;a$meñKsh fyd;a
jeisfhda fidïkia fj;s'
ld,d¾:fha
lsh; Wka fu f;m, wdfha h weÿre
.=;a;s,'
ñksiqka jev lr;a § weu;s;=ud meñKsfha
h'
wm W.kajoa§ <ufhla la,dka; úh'
108
úhrK újrK
109
úhrK újrK
.i o je, o jefghs'
.ia o je,a o jefghs'
jDlaIfhda o ,;dfjda o m;kh fj;s'
.iayq o je,ayq o jefg;s'
110
úhrK újrK
uj yd ÿj yd u,a fk<;s'
fjf<| yd f;da yd oka foyq'
fj<| yd f;da yd uu yd oka fouq'
ydZksmd;h uOHhg muKla fh§fukqÿ
we;eï ;efkl iuqÉphd¾:h yeÕ fõ'
uj yd ÿj u,a fk<;s'
fjf<| yd f;da yd uu oka fouq'
111
úhrK újrK
112
úhrK újrK
115
úhrK újrK
117
úhrK újrK
119
úhrK újrK
120
úhrK újrK
wdY%s; .%ka:
1' m%d:ñl uQ,dY%h
isxy,
md<s
ixialD;
122
úhrK újrK
ziuld,Sk f,aLk
jHdlrKh" ikaêZ" f.dvf.a
m%ldYlfhda" fld<U" 1999'
zisxy, NdIdfõ kj
uqyqKqjrZ" ixialD;sl lghq;=
fomd¾;fïka;=j" fld<U"
1996'
O¾uodi" fla' tka' ´"
zoaùNdIl;ajhZ" ixialD;sl
lghq;= fomd¾;fïka;=j"
fld<U" 1996'
m[a[dr;k ysñ" l¨kaoEfõ"
ziúia;r isxy, jHdlrKhZ"
fld<U" 1995'
fmf¾rd" ;shfvda¾" Ô"
zisxy, NdIdjZ" .=Kfiak iy
iud.u" fld<U" 1966'
123
úhrK újrK
md<s
nqoaOo;a;ysñ" fmd,aj;af;a"
zmd,s NdIdj;rKhZ^fo jeks
fmd;&" ,xldmq;% hka;%d,h"
wïn,kaf.dv" 1949'
124
úhrK újrK
ixialD;
A Dictionary of Linguistics,
Mario A Pei and Frank
Gaynor, New york, 1954.
126
úhrK újrK
fy' j' ìfyaIa bkaÈl iïm;a