Omeprazol – surowiec do receptury

prof. dr hab. n. farm. Katarzyna Winnicka

Zakład Farmacji Stosowanej UMB

30.03.2023
 Omeprazol

- pochodna benzimidazolu
- mieszanina racemiczna dwóch enancjomerów R i S
- IPP (nieodwracalnie blokuje ATPazę K+/H+)
- prolek
- słaba zasada

- refluksowe zapalenie przełyku (GERD)

- choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy
- zespół Zollingera-Ellisona
- eradykacja H. pylori (w skojarzeniu z antybiotykami)
Omeprazolum – surowiec do receptury

- biały/prawie biały proszek FP XII

- bardzo trudno rozpuszczalny w wodzie
- rozpuszczalny w chlorku metylenu;
dość trudno – w etanolu i metanolu
- przechowywanie: w hermetycznym pojemniku,
chronić od światła, w temp. 2-8 st. C

Omeprazolum susp.
1 mg/ml
2 mg/ml (Farmakopea Amerykańska, USP)
4 mg/ml

USP 42 ed. (2019): Omeprazole

 Leki gotowe z omeprazolem

nietrwały w kwaśnym pH
(pH < 7,8) *
*Milić
J. et al. Investigation of omeprazole stability in oral suspensions for pediatric use prepared extemporaneously from
omeprazole capsules. International Journal of Pharmaceutics, 2016

peletki z otoczką dojelitową

(kapsułki/tabletki dojelitowe)

peletki:
- problemy z podaniem u dzieci (proszki dzielone, ? dokładność) - żucie, gryzienie
- zatykanie sondy
Zawiesina z omeprazolem

podanie przez sondę

podanie z płynem/pokarmem
konieczność ochrony omeprazolu przed kwaśnym pH żołądka

dodatek wodorowęglanu sodu (działanie alkalizujące)

zalecane pH: > 8 *
* Ognjenka Rahić et al. Compounded omeprazole suspension - stable or not?,
Macedonian Pharmaceutical Bulletin, 66 (Suppl 1) 143 – 144, 2020

największa trwałość w pH 11
szybki rozkład w pH < 7,8
wyższa temperatura przyspiesza rozkład omeprazolu
Trissel’s Stability of Compounded Formulations
 Zawiesina z omeprazolem – propozycje vehiculum

Apteki szpitalne

Natrium bicarbonicum 8,4% * - ampułki, roztwór do wstrzykiwań

* Loyd
V. Allen, Omeprazole 1 mg/mL or 2 mg/mL Oral Suspension,
US Pharm. 2018;43(12):47-48

Apteki otwarte

Przygotowanie roztworu wodorowęglanu sodu

Wodorowęglan sodu (Natrium bicarbonicum,

Natrii hydrogenocarbonas, soda)
– rozpuszczalny w wodzie 1 g w 10-12 ml wody*
* Loyd
V. Allen, Omeprazole 1 mg/mL or 2 mg/mL Oral Suspension,
US Pharm. 2018;43(12):47-48
Zawiesina z omeprazolem – przykładowe składy

* Loyd V. Allen, Omeprazole 1 mg/mL or 2 mg/mL Oral Suspension,

USA US Pharm. 2018;43(12):47-48

trwałość 14 dni w lodówce (2-8 st. C) *

FIRST-Omeprazole Compounding Kit (omeprazol + vehiculum)

substancje zwiększające lepkość np. karmeloza sodu

guma ksantanowa
środki konserwujące alginian sodu
 Zawiesiny doustne
– substancje zwiększające lepkość (polskie realia)

- kleik z gumy arabskiej (33,3%; FP IV)

- roztwory sacharozy, syrop prosty
- glicerol
- roztwory glukozy (20-40%)
- polimery (np. pochodne celulozy) – niedostępne

homogenność po wstrząśnięciu
Zawiesina z omeprazolem (4 mg/ml) – polskie realia

Fazy z glicerolem
1 rozpuszczalność wodorowęglanu sodu
Rp. 1 cz.: 10 – 12 cz. wody
Omeprazoli 0,4
Gliceroli 5,0
Natrii hydrogenocarbonatis 8,0
Aquae ad 100,0 ml
M. f. susp.
D.S. 1 x 2 ml ok. 86,6 ml wody

Rp. 2
Omeprazoli 0,4
Gliceroli 10,0
Natrii hydrogenocarbonatis 8,0
Aquae ad 100,0 ml
M. f. susp.
D.S. 1 x 2 ml
ok. 81,6 ml wody
Rozpuszczanie wodorowęglanu sodu

Rp.
przekroczona rozpuszczalność
Omeprazoli 0,4
Gliceroli 30,0
Natrii hydrogenocarbonatis 8,0
Aquae ad 100,0 ml
ok. 61,6 ml wody 8 - 61,6 ml wody

z ogrzewaniem
bez podgrzania wody

! ryzyko rozkładu
wodorowęglanu
sodu
(w temp. > 40 st. C)
Fazy z syropem prostym

3
Rp.
Omeprazoli 0,4
Simplicis sir. 5,0
Natrii hydrogenocarbonatis 8,0
Aquae ad 100,0 ml
M. f. susp.
D.S. 1 x 2 ml ok. 86,6 ml wody
4
Rp.
Omeprazoli 0,4
Simplicis sir. 10,0
Czas rozpuszczania
- w zlewce ok. 45 minut Natrii hydrogenocarbonatis 8,0
- na mieszadle ok. 20 minut Aquae ad 100,0 ml
M. f. susp.
D.S. 1 x 2 ml ok. 81,6 ml wody
Fazy z glukozą

Rp.
5
Omeprazoli 0,4
Glucosi 10,0
Natrii hydrogenocarbonatis 8,0 brak „fazy o zwiększonej
lepkości” do roztarcia
Aquae ad 100,0 ml
omeprazolu
M. f. susp.
D.S. 1 x 2 ml ok. 81,6 ml wody
6
Rp.
Omeprazoli 0,4
Glucosi 20,0
Natrii hydrogenocarbonatis 8,0
Aquae ad 100,0 ml
M. f. susp.
D.S. 1 x 2 ml ok. 71,6 ml wody
Zawiesiny z omeprazolem - podsumowanie
Fazy 1 – 6 po sporządzeniu zawiesin pH > 8,5 (8,53-8,65)
po 7 dniach przechowywania w lodówce pH 8,7-8,85
po 14 dniach przechowywania w lodówce pH 8,95-9,17

Fazy z glicerolem - glicerol/syrop prosty – do roztarcia omeprazolu

- osad b. łatwo dyspergowalny (10 wstrząśnięć)
Fazy z syropem prostym
- mleczne, homogenne zawiesiny
- „kożuszek” na powierzchni (najmniejszy w
formulacji 4)
- najwolniejsza sedymentacja (formulacja nr 4)

Fazy z glukozą
- najmniejsza lepkość
- najtrudniej zawiesić omeprazol (powstają największe agregaty)
- trudności z przeniesieniem omeprazolu
- najszybsza sedymentacja

Trwałość: 14 dni w lodówce (2-8 st. C) *

* FPXII, t. III, 2020; dane literaturowe dotyczące trwałości omeprazolu