ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ:

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Γ ΤΑΞΗΣ

ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Πλούταρχος, Περὶ Ἀλεξάνδρου τύχης καὶ ἀρετῆς, 6 329Α-D

Καὶ μὴν ἡ πολὺ θαυμαζομένη πολιτεία τοῦ τὴν Στωικῶν αἵρεσιν

καταβαλομένου Ζήνωνος εἰς ἓν τοῦτο συντείνει κεφάλαιον,ἵνα μὴ κατὰ πόλεις
μηδὲ δήμους οἰκῶμεν ἰδίοις ἕκαστοι διωρισμένοι δικαίοις, ἀλλὰ πάντας
ἀνθρώπους ἡγώμεθα δημότας καὶ πολίτας, εἷς δὲ βίος ᾖ καὶ κόσμος, ὥσπερ
ἀγέλης συννόμου νόμῳ κοινῷ συντρεφομένης. Τοῦτο Ζήνων μὲν ἔγραψεν
ὥσπερ ὄναρ ἢ εἴδωλον εὐνομίας φιλοσόφου καὶ πολιτείας ἀνατυπωσάμενος,
Ἀλέξανδρος δὲ τῷ λόγῳ τὸ ἔργον παρέσχεν. Οὐ γάρ, ὡς Ἀριστοτέλης
συνεβούλευεν αὐτῷ, τοῖς μὲν Ἕλλησιν ἡγεμονικῶς τοῖς δὲ βαρβάροις
δεσποτικῶς χρώμενος, καὶ τῶν μὲν ὡς φίλων καὶ οἰκείων ἐπιμελόμενος τοῖς δ’
ὡς ζῴοις ἢ φυτοῖς προσφερόμενος, πολέμων πολλῶν καὶ φυγῶν ἐνέπλησε
καὶ στάσεων ὑπούλων τὴν ἡγεμονίαν, ἀλλὰ κοινὸς ἥκειν θεόθεν ἁρμοστὴς καὶ
διαλλακτὴς τῶν ὅλων νομίζων, οὓς τῷ λόγῳ μὴ συνῆγε τοῖς ὅπλοις
βιαζόμενος καὶ εἰς ταὐτὸ συνενεγκὼν τὰ πανταχόθεν, ὥσπερ ἐν κρατῆρι
φιλοτησίῳ μίξας τοὺς βίους καὶ τὰ ἤθη καὶ τοὺς γάμους καὶ τὰς διαίτας,
πατρίδα μὲν τὴν οἰκουμένην προσέταξεν ἡγεῖσθαι πάντας, ἀκρόπολιν δὲ καὶ
φρουρὰν τὸ στρατόπεδον, συγγενεῖς δὲ τοὺς ἀγαθούς, ἀλλοφύλους δὲ τοὺς
πονηρούς· τὸ δ’ Ἑλληνικὸν καὶ βαρβαρικὸν μὴ χλαμύδι μηδὲ πέλτῃ μηδ’
ἀκινάκῃ μηδὲ κάνδυι διορίζειν, ἀλλὰ τὸ μὲν Ἑλληνικὸν ἀρετῇ τὸ δὲ βαρβαρικὸν
κακίᾳ τεκμαίρεσθαι, κοινὰς δ’ ἐσθῆτας ἡγεῖσθαι καὶ τραπέζας καὶ γάμους καὶ
διαίτας, δι’ αἵματος καὶ τέκνων ἀνακεραννυμένους.
Α1. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως ΣΩΣΤΕΣ ή ΛΑΘΟΣ
(μονάδες 5). Για κάθε σας χαρακτηρισμό να παραθέσετε το αντίστοιχο
χωρίο του κειμένου το οποίο βεβαιώνει την επιλογή σας (μονάδες 5).

α. Ο Ζήνωνας ήταν θεμελιωτής της φιλοσοφικής σχολής του

επικουρισμού.

β. Κάθε πόλη σύμφωνα με τον Ζήνωνα έχει θεσπίσει ίδιους

κανόνες δικαίου με όλες τις υπόλοιπες πόλεις.

γ. Ο Αλέξανδρος έκανε πράξη την θεωρία του Ζήνωνα.

δ. Ο Αλέξανδρος ήρθε ως θεόσταλτος ρυθμιστής και συμφιλιωτής

των πάντων.

ε. Ο Αλέξανδρος έκανε χρήση όπλων σε όσους δεν μπορούσε να

πείσει με τον λόγο.

ΜΟΝΑΔΕΣ 10

Β1. Να σχολιάσετε την χρήση των παρομοιώσεων από τη μεριά του

Πλουτάρχου:

α. Τοῦτο Ζήνων μὲν ἔγραψεν ὥσπερ ὄναρ ἢ εἴδωλον εὐνομίας

φιλοσόφου καὶ πολιτείας ἀνατυπωσάμενος.

β. ὥσπερ ἐν κρατῆρι φιλοτησίῳ μίξας τοὺς βίους καὶ τὰ ἤθη καὶ τοὺς
γάμους καὶ τὰς διαίτας πατρίδα μὲν τὴν οἰκουμένην προσέταξεν
ἡγεῖσθαι πάντας, ἀκρόπολιν δὲ καὶ φρουρὰν τὸ στρατόπεδον,
συγγενεῖς δὲ τοὺς ἀγαθούς, ἀλλοφύλους δὲ τοὺς πονηρούς·

ΜΟΝΑΔΕΣ 10

Β2. Πώς επανανοηματοδοτείται το δίπολο «Έλληνας και Βάρβαρος» στο

κείμενο του Πλουτάρχου; (μονάδες 6). Να εντοπίσετε δύο σημεία του
κειμένου στα οποία κυριαρχεί το σχήμα της αντίθεσης (μονάδες 2) και
να τα σχολιάσετε (μονάδες 2).

ΜΟΝΑΔΕΣ 10
Β3. Να συγκρίνετε το παρακάτω κείμενο από το ιστοριογραφικό έργο του
Θουκυδίδη με το απόσπασμα από το έργο του Πλουτάρχου.

Θουκυδίδης, Ἱστορίαι 2.15.1 – 2

(μετάφραση Άγγελου Βλάχου)

Ο Θουκυδίδης περιγράφει την ίδρυση του συνοικισμού της Αθήνας από τον Θησέα

Οι Αθηναίοι, από τα πολύ παλιά χρόνια και περισσότερο από όποιους άλλους
Έλληνες, ζούσαν αγροτική ζωή. Τον καιρό του Κέκροπος και των πρώτων
βασιλέων της Αττικής μέχρι της εποχής του Θησέως, οι Αθηναίοι ζούσαν
διασπαρμένοι σε μικρά κέντρα που είχαν, το καθένα, χωριστό πρυτανείο και
χωριστούς άρχοντες. Μόνο άμα παρουσιαζόταν εξωτερικός κίνδυνος έκαναν
κοινή συνέλευση υπό τον βασιλέα και ο κάθε οικισμός είχε χωριστή πολιτική
ζωή και αυτοδιοίκηση. Έτυχε, μάλιστα, μερικοί από τους οικισμούς να
πολεμήσουν εναντίον της Αθήνας όπως, για παράδειγμα, οι Ελευσίνιοι με τον
Εύμολπο εναντίον του Ερεχθέως. Όταν, όμως, βασιλεύς έγινε ο Θησεύς, που
ήταν δυνατός και σώφρων, έκανε πολλές μεταρρυθμίσεις, κατάργησε τις
βουλές και τις αρχές των άλλων οικισμών και οργάνωσε την πολιτεία στην
σημερινή της μορφή μ᾽ ένα βουλευτήριο κι ένα πρυτανείο. Άφησε τους
κατοίκους να νέμονται τα κτήματά τους όπως και πριν, αλλά τους ανάγκασε
να έχουν μια κοινή πολιτεία, την Αθήνα, η οποία εξελίχθηκε σε μεγάλη
πολιτεία, και τέτοια την παράδωσε ο Θησεύς στους μεταγενεστέρους.

ΜΟΝΑΔΕΣ 10

Β4.1 αἱρεσιν, κεφάλαιον, εἴδωλον, διαίτας, πονηρούς: Να γράψετε από

μία πρόταση στα νέα ελληνικά με τις παραπάνω λέξεις
χρησιμοποιώντας μια διαφορετική σημασία από αυτήν που έχουν στο
κείμενο (μονάδες 5).
Β4.2 Να αντιστοιχίσετε τις νεοελληνικές λέξεις της στήλης Α με τις ομόρριζές
τους στην στήλη Β (δύο στοιχεία της στήλης Β περισσεύουν) (μονάδες
5).

ΣΤΗΛΗ Α ΣΤΗΛΗ Β
1. άξονας α. αἵρεσιν
2. οισοφάγος β. καταβαλομένου
3. κρασί γ. παρέσχεν
4. κατοχή δ. προσφερόμενος
5. συνηρημένος ε. ἐνέπλησε
στ. συνῆγε
ζ. ἀνακεραννυμένους
ΜΟΝΑΔΕΣ 10

Β5. Στις προτάσεις Β5.1 – Β5.5 να επιλέξετε το γράμμα το οποίο

συμπληρώνει σωστά τις προτάσεις

Β5.1 «ἐπὶ Σωκράτους δὲ [...], τὸ ζητεῖν τὰ περὶ φύσεως ἔληξε, περὶ δὲ τὴν
χρήσιμον ἀρετὴν καὶ πολιτικὴν ἀπέκλιναν οἱ φιλοσοφοῦντες»: Η
παραπάνω φράση του Αριστοτέλη συναντάται στο έργο του:

α. Μετὰ τὰ φυσικά

β. Περὶ ζῴων μορίων

γ. Περί γενέσεως και φθοράς

Β5.2 «Εγώ όταν άκουσα τον χρησμό, έκανα αυτές τις σκέψεις: τι λέει άραγε
ο θεός και τι εννοεί; εγώ ξέρω ότι σοφός δεν είμαι, ούτε πολύ ούτε λίγο,
[...] ο θεός όμως δεν είναι δυνατόν να ψεύδεται …» : Το παραπάνω
απόσπασμα συναντάται στο Πλατωνικό διάλογο:

α. Πρωταγόρας

β. Απολογία

γ. Πολιτεία

Β5.3 Ο Αριστοτέλης ορίζει τους ἐπακτικούς λόγους στο έργο του:

α. Ηθικά Νικομάχεια

β. Πολιτικά

γ. Μετά τά Φυσικά

Β5.4 Σημαντικότερη πηγή πληροφοριών για τη ζωή του Πλάτωνα είναι ένα
κείμενο του ίδιου:

α. 7η ἐπιστολή

β. Πολιτεία

γ. Πρωταγόρας

Β5.5 Η ιδανική παιδεία των φυλάκων περιγράφεται στον πλατωνικό διάλογο:

α. Ἀπολογία Σωκράτους

β. 7η έπιστολή

γ. Πολιτεία

ΜΟΝΑΔΕΣ 10
 ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Πλούταρχος, Ἀλέξανδρος 8.1 – 4

Ο Πλούταρχος με την αριστοτεχνική γραφίδα του βιογραφεί τον Αλέξανδρο στις

μεγάλες, αλλά, και στις μικρές, τις πιο ανθρώπινες στιγμές του.

Δοκεῖ δέ μοι καὶ τὸ φιλιατρεῖν Ἀλεξάνδρῳ προστρίψασθαι μᾶλλον ἑτέρων

Ἀριστοτέλης. οὐ γὰρ μόνον τὴν θεωρίαν ἠγάπησεν, ἀλλὰ καὶ νοσοῦσιν
ἐβοήθει τοῖς φίλοις, καὶ συνέταττε θεραπείας τινὰς καὶ διαίτας, ὡς ἐκ τῶν
ἐπιστολῶν λαβεῖν ἔστιν. ἦν δὲ καὶ φύσει φιλόλογος καὶ φιλομαθὴς καὶ
φιλαναγνώστης, καὶ τὴν μὲν Ἰλιάδα τῆς πολεμικῆς ἀρετῆς ἐφόδιον καὶ νομίζων
καὶ ὀνομάζων, ἔλαβε μὲν Ἀριστοτέλους διορθώσαντος ἣν ἐκ τοῦ νάρθηκος
καλοῦσιν, εἶχε δ᾽ ἀεὶ μετὰ τοῦ ἐγχειριδίου κειμένην ὑπὸ τὸ προσκεφάλαιον, ὡς
Ὀνησίκριτος ἱστόρηκε· τῶν δ᾽ ἄλλων βιβλίων οὐκ εὐπορῶν ἐν τοῖς ἄνω
τόποις, Ἅρπαλον ἐκέλευσε πέμψαι, κἀκεῖνος ἔπεμψεν αὐτῷ τάς τε Φιλίστου
βίβλους καὶ τῶν Εὐριπίδου καὶ Σοφοκλέους καὶ Αἰσχύλου τραγῳδιῶν συχνάς,
καὶ Τελέστου καὶ Φιλοξένου διθυράμβους. Ἀριστοτέλην δὲ θαυμάζων ἐν ἀρχῇ
καὶ ἀγαπῶν οὐχ ἧττον, ὡς αὐτὸς ἔλεγε, τοῦ πατρός, ὡς δι᾽ ἐκεῖνον μὲν ζῶν,
διὰ τοῦτον δὲ καλῶς ζῶν, ὕστερον ὑποπτότερον ἔσχεν, οὐχ ὥστε ποιῆσαί τι
κακόν, ἀλλ᾽ αἱ φιλοφροσύναι τὸ σφοδρὸν ἐκεῖνο καὶ στερκτικὸν οὐκ ἔχουσαι
πρὸς αὐτόν, ἀλλοτριότητος ἐγένοντο τεκμήριον.

φῐλιᾱτρέω: είμαι ερασιτέχνης γιατρός

στερκτικός: ο γεμάτος στοργή και τρυφερότητα.

Γ1. Να μεταφράσετε στα νέα ελληνικά τα χωρία: «Δοκεῖ δέ μοι… λαβεῖν

ἔστιν» και «Ἀριστοτέλην δὲ θαυμάζων ἐν ἀρχῇ … ἀλλοτριότητος
ἐγένοντο τεκμήριον».

ΜΟΝΑΔΕΣ 10
Γ2. Ποια σχέση ανέπτυξε ο Μ. Αλέξανδρος με το βιβλίο σύμφωνα με τον
Πλούταρχο;

ΜΟΝΑΔΕΣ 10

Γ3.1 Να γράψετε τους ζητούμενους ονοματικούς τύπους (μονάδες 5).

φιλομαθὴς : Τον ίδιο τύπο στο ουδέτερο γένος

νάρθηκος : Την δοτική πληθυντικού
Σοφοκλέους : Την δοτική ενικού
πατρός : Την κλητική πληθυντικού
ἀλλοτριότητος : Την ονομαστική ενικού

Γ3.2 Να γράψετε τους ζητούμενους ρηματικούς τύπους (μονάδες 5).

συνέταττε : Απαρέμφατο Μέλλοντα

νομίζων : Τρίτο πληθυντικό ευκτικής
Παρακειμένου
ἔλαβε : Δεύτερο ενικό προστακτικής ίδιου
χρόνου στην άλλη φωνή
ζῶν : Απαρέμφατο ίδιου χρόνου
ἔσχεν : Πρώτο πληθυντικό υποτακτικής
ίδιου χρόνου

ΜΟΝΑΔΕΣ 10

Γ4.1 Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τους παρακάτω όρους του κειμένου

(μονάδες 4)

μοι, νοσοῦσιν, ὑποπτότερον, ἀλλοτριότητος

Γ4.2 [Ἀλέξανδρος] οὐ γὰρ μόνον τὴν θεωρίαν ἠγάπησεν, ἀλλὰ καὶ

νοσοῦσιν ἐβοήθει τοῖς φίλοις: Να μεταφερθεί η παραπάνω περίοδος
στον πλάγιο λόγο με όλους τους δυνατούς τρόπους και με εξάρτηση
«Πλούταρχος ἔλεγεν …» (μονάδες 6)

ΜΟΝΑΔΕΣ 10

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΘΕΜΑΤΩΝ:

ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΣ (ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ)