Professional Documents
Culture Documents
HUẤN LUYỆN TÂM LÝ VÀ NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT
HUẤN LUYỆN TÂM LÝ VÀ NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT
Các nhiệm vụ chủ yếu của việc huấn luyện tâm lý là:
- Giá o dụ c phẩ m chấ t đạ o đứ c và nhâ n cá ch cho vậ n độ ng viên.
- Phá t triển và hoà n thiện cá c cả m giá c chuyên mô n như: Cả m giá c bó ng, cả m giá c cơ
thể, cả m giá c sâ n thi đấ u
- Phá t triển sự chú ý.
- Phá t triển tư duy chiến thuậ t.
Tư duy sá ng tạ o củ a vậ n độ ng viên đượ c thể hiện trong hoạ t độ ng chiến thuậ t. Vì thế
để hoà n thiện chiến thuậ t cầ n phá t triển nhữ ng khả nă ng: ó c quan sá t, sự nhanh trí,
tính sá ng tạ o, sự phá n đoá n.
- Phá t triển cá c phẩ m chấ t ý chí.
- Phá t triển nă ng lự c điều khiển cả m xú c bả n thâ n trong quá trình tậ p luyện và tham
gia thi đấ u.
Các trạng thái tâm lý của vận động viên:
Trạng thái sẵn sàng thi đấu:
Trạ ng thá i sẵ n sà ng thi đấ u củ a vậ n độ ng viên dự ạ trên cơ sở ở sự chuẩ n bị tố t về kỹ
thuậ t, về chiến thuậ t, về thể lự c, tâ m lý… Sự chuẩ n bị mọ i điều kiện chuyên mô n tố t
sẽ là m cho họ vữ ng tin và o bả n thâ n, sẵ n sà ng bướ c và o thi đấ u. Cá c biểu hiện củ a
trạ ng thá i đó là :
- Vậ n độ ng viên tin tưở ng tuyệt đố i và o khả nă ng sẽ thi đấ u thắ ng lợ i.
- Khả nă ng huy độ ng nă ng lự c dự trữ tố i đa củ a bả n thâ n cho thi đấ u thắ ng lợ i.
- Hưng phấ n cả m xú c ở mứ c độ tố i ưu và o đú ng thờ i điểm thi đấ u.
- Độ ổ n định cả m xú c cao, ổ n định cá c lầ n ném, xử lý thô ng minh cá c tình huố ng thi
đấ u.
- Biểu hiện nă ng lự c điều khiển có ý thứ c rấ t cao củ a bả n thâ n vậ n độ ng viên.
Trạ ng thá i sẵ n sà ng thi đấ u là trạ ng thá i biểu hiện cả m xú t tố t, rấ t cầ n thiết cho vậ n
độ ng viên.
Trạng thái “sốt vận động”:
“Số t vậ n độ ng” là mộ t trạ ng thá i biểu hiện sự rố i loạ n xuấ t hiện ở vậ n độ ng viên
trướ c thi đấ u, trong đó phả n á nh mứ c độ cao sự xú c cả m củ a hệ thầ n kinh, kèm theo
sự nó ng giậ n. Trạ ng thá i này biểu hiện ở vậ n độ ng viên sự bồ n chồ n, hồ i hộ p, lo â u,
tâ m lý khô ng ổ n định, khô ng tậ p trung, phâ n tá n, lú c hy vọ ng, khi thấ t vọ ng. Trạ ng
thá i tâ m lý diễn biến phứ c tạ p.
Thờ i gian kéo dà i trạ ng thá i này khá c nhau. Chú ng có thể kéo dà i từ mộ t và i phú t đến
mộ t và i giờ và thậ m chí cả ngày. Cá c rố i loạ n thầ n kinh thể hiện mạ nh nhấ t và o
khoả ng mộ t và i giờ trướ c thi đấ u và ngay trướ c lú c thi đấ u.
Nguyên nhâ n củ a trạ ng thá i “số t vậ n độ ng” có thể là :
- Do tính chấ t cuộ c thi quan trọ ng có tá c độ ng tớ i vđv.
- Do vậ n độ ng viên cò n quá trẻ chưa đủ độ chín về mọ i mặ t đã cho thi đấ u ở cá c cuộ c
thi đấ u lớ n, quan trọ ng.
- Do gặ p đố i thủ quá mạ nh “đã có danh tiếng”, trong khi đó bả n thâ n cò n thiếu kinh
nghiệm, bả n lĩnh thi đấ u .
Các biện pháp khắc phục trạng thái “sốt vận động” trong thi đấu :
Chuyển suy nghĩ củ a vậ n độ ng viên sang mộ t hướ ng khá c, khô ng nên để vậ n độ ng
viên suy nghĩ quá nhiều về trậ n đấ u, về đấ u thủ . Cầ n tổ chứ c cá c cuộ c dã ngoạ i vui
chơi giả i trí, đưa vậ n độ ng viên ra xa vớ i khu vự c thi đấ u.
- Trướ c khi và o thi đấ u nên sử dụ ng thủ thuậ t xoa xá t, xoa vuố t nhẹ nhà ng, chậ m,
đều để chố ng sự run rẩy tiêu hao quá nhiều nă ng lượ ng.
- Tổ chứ c cá c buổ i tọ a đà m phâ n tích hạ thấ p vai trò củ a đố i phương. Khi đá nh giá
đố i phương nên trá nh nó i về nhữ ng điểm mạ nh củ a đố i phương, mà khoét sâ u và o
nhữ ng điểm yếu củ a đố i phương.
- Khuyến khích vậ n độ ng viên thi đấ u chủ độ ng, tích cự c, mạ nh dạ n phá t bó ng.
Trạng thái thờ ơ:
Trạ ng thá i thờ ơ là mộ t dạ ng biểu hiện xú c cả m tâ m lý củ a vậ n độ ng viên, thể hiện ở
thá i độ bà ng quan như: Thờ ơ, lã nh cả m, thả lỏ ng, xuố ng sứ c rấ t nhanh, mau mệt
mỏ i, cườ ng độ cú ý giả m. Quá trình phá n đoá n phâ n tích đưa ra quyết định xử lý cá c
tình huố ng thi đấ u chậ m, dễ phạ m lỗ i khi nhậ n định phá n đoá n dẫ n đến cá c lỗ i kỹ
thuậ t là m giả m hiệu suấ t thi đấ u.
Trạ ng thá i thờ ơ có thể kéo dà i từ mộ t và i ngày tớ i mộ t và i thá ng. Trong nhiều
trườ ng hợ p điển hình nguyên nhâ n củ a trạ ng thá i này là lượ ng vậ n độ ng và thi đấ u
cao, cơ quan nộ i tạ ng có bệnh, sử dụ ng đồ uố ng có chấ t cồ n, lạ m dụ ng việc hú t thuố c
lá .
Khi gặp các trường hợp trên cần:
- Tham khả o ý kiến bá c sĩ thể thao.
- Cho tậ p theo chế độ riêng vớ i lượ ng vậ n độ ng nhỏ hơn.
- Chuyển sang tậ p mô n thể thao khá c trong mộ t và i tuầ n.
Cá c biện phá p khắ c phụ c trự c tiếp trạ ng thá i thờ ơ trướ c thi đấ u:
- Giả i thích độ ng viên kích thích điểm mạ nh củ a vậ n độ ng viên, có yêu cầ u riêng về
mụ c tiêu phấ n đấ u.
- Khở i độ ng kỹ, xoa bó p mạ nh, cho xem thi đấ u sớ m.
- Cho là m quen dầ n vớ i điều kiện thi đấ u như thi đấ u kiểm tra, thi đấ u tậ p vớ i nhiều
đố i tượ ng.
- Cho tham quan cá c giả i đấ u, trậ n đấ u quan trọ ng.
- Điều hò a tâ m lý theo phương phá p tự tậ p.
Trạng thái tâm lý quá tự tin:
Đây là mộ t trạ ng thá i tâ m lý thườ ng xuấ t hiện trướ c khi tậ p luyện và thi đấ u. Biểu
hiện củ a trạ ng thá i này là đá nh giá thấ p mứ c độ phứ c tạ p, khó khă n củ a cuộ c thi đấ u
sắ p tớ i, trậ n đấ u sắ p tớ i. Đá nh giá quá cao về nă ng lự c củ a mình, độ i mình. Vậ n độ ng
viên thườ ng quá tự tin và o thắ ng lợ i mộ t cá ch dễ dà ng.
Trạ ng thá i này có ả nh hưở ng bấ t lợ i đến nă ng lự c thi đấ u, đến sự huy độ ng sứ c lự c,
trí tuệ và o thi đấ u, do đó là m giả m hiệu quả củ a trậ n đấ u.
Trạ ng thá i này thườ ng xuấ t hiện ở nhữ ng vậ n độ ng viên ít kinh nghiệm thi đấ u, kiêu
că ng, tự mã n.
Biện pháp khắc phục:
- Xá c định cho vậ n độ ng viên hiểu rõ tầ m quan trọ ng củ a cuộ c thi.
- Phâ n tích cá c ưu thế củ a đố i thủ .
- Lườ ng trướ c cá c khả nă ng bấ t lợ i củ a bả n thâ n.
- Giá o dụ c cho vậ n độ ng viên tinh thầ n thi đấ u hết mình.
Trạ ng thá i tâ m lý sau thi đấ u thườ ng xuấ t hiện ở cá c vậ n độ ng viên trẻ, trạ ng thá i
này phụ thuộ c và o cá c yếu tố sau:
- Phụ thuộ c và o kết quả củ a trậ n thi đấ u trướ c (thà nh cô ng hay thấ t bạ i). Có thể nó i
đây là nguyên nhâ n cơ bả n nhấ t ả nh hưở ng đến diễn biến tâ m lý sau thi đấ u. Nếu
thà nh tích thi đấ u đạ t đượ c kết quả ngoà i dự kiến hoặ c hoà n thà nh kế hoạ ch đề ra từ
trướ c, sẽ là m cho vậ n độ ng viên có trạ ng thá i phấ n khở i thoả i má i, hoan hỷ vui
mừ ng, song thắ ng lợ i cũ ng dễ là m xuấ t hiện tâ m lý say sưa, thổ i phồ ng, tự mã n vớ i
chiến thắ ng, điều này sẽ có ả nh hưở ng rấ t lớ n đế hoạ t độ ng chuẩ n bị cho lầ n thi đấ u
tiếp theo.
Nếu kết quả thi đấ u thấ t bạ i, khô ng đạ t đượ c kết quả đề ra, dễ là m cho vậ n độ ng viên
xuấ t hiện tâ m lý buồ n chá n, bi quan, đau khổ , tiêu tan sứ c lự c, lã nh đạ m, mấ t lò ng tin
và o chính mình. Đố i vớ i nhữ ng trậ n đấ u quan trọ ng, cá c giả i lớ n, khi thấ t bạ i cá c đấ u
thủ dễ bị kích độ ng mạ nh, cả m thấy mấ t má t.
Khi thấy xuấ t hiện cá c trạ ng thá i tâ m lý xấ u, cầ n á p dụ ng cá c biện phá p chuyên mô n,
đặ c biệt để hồ i phụ c dầ n và duy trì trạ ng thá i tâ m lý thă ng bằ ng ở mứ c cầ n thiết.