CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

YÜKSEK LİSANS TEZ ÖNERİSİ YAZIM

KILAVUZU

SİVAS

2013
 Önsöz

Tez önerisi, lisansüstü öğrenim gören bir öğrencinin yapmak istediği

araştırmayı ana hatlarıyla göstermeyi hedeflediği, araştırmaya veya incelemek
istediği probleme ilişkin yetkinliğini gösterir nitelikte bir belge olmalıdır.

Her üniversite ve enstitünün kendine özgü “Lisansüstü Tez Yazım Kılavuzları”

vardır. Lisansüstü öğrencilerinin hazırlayıp ilgili enstitüye teslim ettikleri tez önerileri
çoğu zaman formalite olarak kabul görmekteyken, bu anlayış ulusal ve uluslararası
akademik çevrelerde yerini, amaca ulaşmayı sağlayan bilimsel bir araca bırakmıştır.
Bu nedenle eğitim camiasında yapılan nitelikli akademik çalışmalar esas alınarak,
doktora ve yüksek lisans tez önerisi hazırlama kılavuzları yeniden değerlendirilmiş;
eğitim bilimleri alanında uluslararası yayın politikaları da göz önünde
bulundurularak, lisansüstü öğrencilerin nitelikli bir tez önerisi hazırlamalarına
yardımcı olmak amacıyla bu yazım kılavuzu geliştirilmiştir.

Enstitümüze bağlı lisansüstü öğrencilerinden 2012–2013 akademik yılından

itibaren bu tez önerisi formatını, benimsemeleri ve özellikle doktora tez
önerilerinde, yapacakları akademik araştırmanın detaylı bir planını sunmaları
beklenmektedir.

Eğitim Bilimleri Enstitüsü

1
 TEZ ÖNERİSİ HAZIRLAMA KILAVUZU 1

Bir yüksek lisans tez önerisi aşağıda verilen temel bölümlerden oluşmalıdır

Kapak sayfası
İçindekiler
I. Giriş
a. Araştırma Konusu ve Problemi
b. Araştırma konusuyla ilgili kuramsal çerçeve ve konuyla ilgili belli başlı
araştırmalar
c. Araştırmanın Amacı
d. Araştırmanın Önemi
II. Yöntem
a. Araştırma Yöntemi ve/veya Deseni/Modeli
b. Evren ve Örneklem/Araştırma Grubu
c. Veri Toplama Araçları
d. Veri Analizi
e. Çalışma Planı
III. Kaynakça
Ek/Ekler

Yukarıda belirtilen ana başlıkların her birinin altında nelere yer verileceği aşağıda
verilmiştir.

Yüksek Lisans Tez Önerisi Kapağı (Formatı Ek-1’de verilmiştir)

Tez önerisi kapağında doktora tezinin başlığı, öğrenciye ve danışmana ilişkin

kısa bilgiler ekteki formata uygun biçimde verilmelidir. Tez başlığı, yapılacak
çalışmanın içeriğini yansıtmalı, çalışma alanına özel olmalı ve araştırma konusuyla
ilgili anahtar sözcükleri içermelidir. Tezin başlığında genel ifadelerden kaçınılmalı ve
tez başlıkları olabildiğince kısa tutulmalı, gereksiz sözcüklerden arındırılmalı (15
sözcüğü geçmemeye özen gösterilmeli) ve ilke olarak Türkçe sözcüklerle
yapılandırılmalıdır. Gerek duyulduğu takdirde araştırmanın kapsadığı küme, bölge
veya kurum/kurumlara ilişkin sözcük/sözcüklere başlıkta yer verilmelidir.

İçindekiler

Yüksek lisans tez önerisinin başlık, alt başlık ve karşılık gelen sayfa
numaralarını belirten bir içindekiler dizini oluşturulmalıdır. Bu dizin oluşturulurken

1
Bu yazım kılavuzu için lisansüstü öğrenciler aşağıdaki kaynaktan yararlanabilirler:

Ekşi, H. (Ed. 2009) Amerikan psikoloji derneği yayim kilavuzu. İstanbul: Kaknüs Yayınları.

2
Microsoft Word programının içindekiler, şekiller ve çizelgeler dizini oluşturma
özelliğinden yararlanılmalıdır.

I. Giriş

Bu bölümde araştırmanın konusu tanıtılır, problemi tartışılarak tanımlanır,

ilgili alanyazına (literatüre) ait bir derleme sunulur, araştırmanın amaçları ifade
edilir, önemi belirtilir, sınırlılıkları ortaya konur ve araştırmaya dair önemli kavramlar
işlevsel olarak açıklanır.

I.1. Araştırma Konusu ve Problemi

Bu bölümde, araştırılacak konu ve problem durumu, kuramsal ve kavramsal

çerçevede verilmelidir. Konuya genel bir tanıtımı ile başlayıp incelenmek istenen
problem durumu ve ilgili problemin neden incelenmeye değer olduğu alanyazın
desteği ile sunulmalıdır. Verilecek alanyazın, araştırma konusuna ait öz bir derleme
niteliğinde olup tez yazımı sürecinde geliştirilmelidir. Alanyazın derlemesi hiçbir
zaman ilgili yayınlara ait özetlerin alt alta yazılması değil daha önce yapılan
çalışmalar arasındaki ilişkilerin, benzerliklerin ve farklılıkların ortaya konulmasını
içeren bir sentez olmalıdır. Literatür derleme hem problemin açıklanmasında hem
de kuramsal çerçevenin ortaya konulmasında kısa bir özet hüviyeti taşımalı ve ifade
edilecek anlamın açıklanması şeklinde olmayıp, tek başına bir bölüm hâline
getirilmemelidir. Konunun tanıtılması ve ilgili alanyazın derlemesinden sonra
araştırma problem ifadesine yer verilmelidir. Problem ifadesi, araştırmanın
değişkenlerini, evrenini içermeli, konunun odağını göstermelidir.

I.2. Araştırmanın Amacı

Bu kısımda araştırma amacı, ele alınan problemin değişkenleri somut bir

biçimde belirlenerek ifade edilmelidir. Burada, ele alınan konu kapsamında nelerin
araştırıldığı açıklanır. Başka bir deyişle, araştırma sonunda elde edilecek sonuçlarla
neyin hedeflendiği belirtilir. Araştırmada amaç, genel amaç ve ihtiyaç duyulan
verilerin hangi değişkenler bağlamında toplanacağını gösteren ayrıntılı alt amaçlara
da yer verilmelidir. Alt amaçlar, özellikle nicel desenlerde, araştırmacının cevabını
aradığı alt soru cümleleri (araştırma soruları veya alt problemler) veya sınamayı
amaçlanan denenceler (hipotezler) biçiminde de oluşturulabilir.

Araştırma soruları ifade edilirken araştırmanın genel amacından

bahsedilmesi önemlidir. Çünkü araştırmacı bu kısımda araştırmanın amacını
tanımlama, farkını ortaya koyma, karşılaştırma yapma, deney yapma veya bir
durumu ayrıntılarıyla inceleme niyetlerini okuyucuyla paylaşmaktadır. Bu bakımdan
araştırma amacının genel ve alt amaçlar şeklinde farklı yollarla yapılması, daha
sonraki aşamalarda bulgular ve tartışmanın şekillendirilmesi açısından da önem arz
etmektedir.

3
 I.3. Araştırma konusuyla ilgili kuramsal çerçeve ve konuyla ilgili belli başlı
araştırmalar

Bu kısımda araştırmanın konusuyla ilgili literatüre ilişkin kuramsal bir çerçeve

oluşturularak, konuya ilgili yapılmış araştırmalara ilişkin derlemelere yer verilecektir.
Böylece araştırmanın neden önemli olduğu ve araştırmanın hangi amaca hizmet
edeceğine, araştırma probleminin neden çalışmaya değer olduğuna ilişkin belli bir
kuramsal yapı oluşturulmaya çalışılacaktır.

I.4. Araştırmanın Önemi

Bu kısımda araştırmanın, ilgili alanda hangi sorunun/sorunların çözümünde

ve nasıl kullanılacağı açıklanmalıdır. Araştırılacak konunun seçilme nedenleri ve
yapılacak olan araştırmanın konuyla ilgili uygulamalara ya da ilgili alandaki kuramsal
yapıya muhtemel katkıları belirtilmelidir.

II. Yöntem

Önerinin bu bölümünde araştırmada izlenen araştırma yöntemi/ deseni

/modeli, araştırmanın evren ve örneklemi/araştırma grubu, veri toplamada
kullanılması planlanan araçlar, eğer gerekli ise uygulama sürecinin detayları ve
toplanacak verilerin nasıl analiz edileceği ele alınmalıdır.

II.1. Araştırma Yöntemi/ Deseni/ Modeli

Araştırma yöntemi/deseni/modeli, araştırma sorularına cevap vermeyi veya

denencelerini test etmeyi güvence altına alan, verilerin araştırmanın amacına uygun
tarzda ekonomik olarak toplanmasını ve çözümlenmesini sağlayan koşulların
düzenlenmesidir. Araştırma önerisinde çalışmada kullanılacak yöntem ve/veya
desen/model, bu başlık altında ayrıntılı ve gerekçeli olarak tartışılmalıdır. Araştırma
yöntem ve/veya desen/modelleri farklı kaynaklarda farklı şekillerde
sınıflandırılabildiğinden dolayı seçilen yöntem/desen/modele ait bilgilerle birlikte
mutlaka ilgili kaynak(lar) belirtilmelidir.

II.2. Evren ve Örneklem/Araştırma Grubu

Bu bölümde araştırmaya ait evren ve örneklem ve örnekleme yöntemi

tanımlanmalıdır. Evren, araştırma sonuçlarının genellenmek istendiği elemanlar
bütünüdür. Örneklem ise, belli bir evrenden belli kurallara göre seçilmiş, evreni
temsil yeterliği olan bir kümedir. Tanımlanan bir evrenden belli bir örnekleme
yöntemi kullanılarak örneklem seçmenin mümkün olmadığı çalışmalar da söz
konusu olabilir. Bu durumda araştırmanın katılımcılarının ya da deneklerinin
“Araştırma grubu” olarak tanımlanması daha doğru olacaktır. Evrenin tüm
özelliklerini yansıtan bir örneklemin oluşturulması için kullanılacak örnekleme

4
yönteminin ve öngörülen ya da hesaplanan örneklem büyüklüğünün araştırma
önerisinde ayrıntılı olarak açıklanması gerekmektedir.

II.3. Veri Toplama Araçları

Bu bölümde veri toplamaya esas teşkil edecek olan araçların neler olacağı,
bu araçların neden ve nasıl belirlendiğine ait gerekçeler açıklanmalıdır. Eğer veri
toplamada kullanılacak araçlar hazır ise bunlara ait geçerlik ve güvenirlik bilgileri
sunulmalıdır. Veri toplanacak olan araçlar çalışma kapsamında geliştirilecek ise bu
durumda da araçların nasıl geliştirilmesinin planlandığı, araçlara ait geçerlik ve
güvenirlik çalışmalarının nasıl yapılacağı hakkında bilgi verilmelidir. Ayrıca araştırma
sürecinde, işlemlerin araştırmaya dair etik kuralların uygun olarak yürümesini
sağlayıcı ne tür önlemler alınacağı/alındığı da açıklanmalıdır.

Gerektiği takdirde araştırmanın nasıl yürütüleceği ve verilerin toplanması

süreçleri de anlatılmalıdır.

II.4. Veri Analizi

Bu bölümde araştırmada toplanan verilerin nasıl analiz edileceği, hangi analiz

tekniklerinin ve neden kullanılacağı, bu analizlerin mekanik mi yoksa bilgisayar
ortamında mı yapılacağı, bilgisayar ortamında yapılacaksa hangi programların
kullanılacağı açıklanmalıdır. Ayrıca verilerin analizinde kullanılacak istatistiksel
tekniklerin neden tercih edildiklerine ilişkin gerekçeler açıklanmalıdır.

II.5. Çalışma Planı

Bu bölümde araştırmanın önemli aşamalarının, eğer varsa alt aşamalarıyla

birlikte (alanyazın tarama, alanyazın derleme veri toplama aracı/araçlarının
geliştirilmesi, ölçme araç/araçlarının uygulanması, verilerin analiz edilmesi, raporun
yazılması) yaklaşık ne kadar zaman alacağına ilişkin olarak hazırlanan takvimdir. Bu
çalışma takvimi tez çalışmasının başlangıcından bitimi için planlanan normal süre
dâhilinde yapılmalı ve iş-zaman çizelgesi şeklinde sunulmalıdır. Bu çizelgeler eğer
istenirse aşağıdaki gibi iki farklı şekilde yapılabileceği gibi istenildiği durumda tek bir
çizelgede her dönem için ayrıntılı bir şekilde de verilebilir. Çizelgede planlanan her
bir etkinliğin tahmini başlangıç ve bitiş süreleri belirtilmelidir.

Örnek Çizelge 1. Tezin tümüne ait iş-zaman çizelgesi (Tezin dört dönemde biteceği
varsayılarak bazı genel başlıklar verilmiştir. İlgili tez çalışmasına göre yapılacak işler daha
ayrıntılı bir şekilde verilebilir veya dönem sayıları artırılıp azaltılabilir).

Dönemler
1.Dönem 2.Dönem 3.Dönem 4.Dönem
(İlk altı ay) (altı ay) (altı ay) (altı ay)
Yapılacak işler

5
 Literatür taramanın ve
derlemenin geliştirilmesi
Veri toplama aracı/araçlarının
geliştirilmesi
Uygulamanın yapılması
Verilerin analiz edilmesi
Verilerin yorumlanması
Tezin yazılması

Örnek Çizelge 2. 1.Döneme (ilk altı ay) ait iş-zaman çizelgesi (Bu bölümde ilgili dönem içinde
yapılacak işler ve bunlara ayrılacak zamanlar ayrıntılı bir şekilde belirtilmelidir).

1.Dönem (ilk altı ay)

1.ay 2.ay 3.ay 4.ay 5.ay 6.ay
Yapılacak işler
Literatür derlemeyi geliştirme
Anket geliştirme için
alanyazın tarama ve pilot
uygulama için yasal izinlere
başvurma
Anket için madde havuzu
oluşturma
Anketin bir bütün olarak
oluşturulması, uzman
görüşlerinin alınması ve pilot
olarak uygulanması
Pilot çalışma sonuçlarının
analiz edilmesi
Anketin geçerlik ve güvenirlik
çalışmalarının yapılarak son
şeklinin verilmesi

III. Kaynakça

Tez önerisinin yazımında yararlanılan ve metin içinde atıfta bulunulan tüm

kaynaklar bu bölümde yer almalıdır. Metin içinde atıfta bulunulan kaynakların
kaynakçada yer almasına dikkat edilmelidir. Tezin tamamında Amerikan Psikologlar
Derneğinin (American Psychological Association-APA) yayım kılavuzunun 5. ve 6.
sürümleri temel alınmakla birlikte; kaynakların gösterilmesine ilişkin ilkelerde, özel
adların yazılması ve nokta iminin kullanılmasında Türkçenin genel kurallarına
uyulmalıdır. APA’nın 5. baskısının Türkçesi de olduğundan lisansüstü öğrenciler
tarafından rahatlıkla kullanılabilir.

6
 Ek/Ekler

Bu kısımda, öneri metni içerisinde yer verilemeyen çizelgeler, belgeler,

çalışmada kullanılacak anketler, ölçekler, uygulama için alınan izinler vb. bilgilere yer
verilir. Öte yandan herkesin erişimine açık olmayan, gizliliği olan bazı psikolojik
testlerin ekler kısmına konulmaması uygundur. Ayrıca bir başkası tarafından
geliştirilen ölçme araçlarının kullanılması durumunda izin yazısının da eklerde
verilmesi gerekmektedir.

Açıklamalar

1. Tez düzenleme ve yazım kuralları için tez yazım kılavuzuna başvurulmalıdır. Tez
yazım kılavuzu hazırlanana kadar APA yazım kılavuzunun 5. Sürümünün Türkçe
baskısından veya 2010 sürümü olan 6. baskısından (İngilizce) yararlanılabilir.
Özellikle günümüzde yaygınlaşan elektronik ortamlardaki eserlerin kaynakçada
yazılması hususunda son sürümden yararlanmak isabetli olacaktır.
2. Bazı alanlardaki tez çalışmaları yapısı gereği yukarıda Yöntem başlığı altında
verilen bazı alt başlıklarda değişiklik yapmayı gerektirebilir. Bu durumlarda aday
öğrenci, danışmanının önerileri doğrultusunda alt başlıklardan bazılarını
çıkarabileceği gibi bazı yeni alt başlıklara da yer verebilir.
3. Yukarıdaki kurallar çerçevesinde hazırlanan yüksek lisans tez önerisi YÜKSEK
LİSANS TEZ ÖNERİSİ FORMU ile birlikte Enstitüye teslim edilmelidir.

7
EK 1:

T.C.
CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
ANA BİLİM DALI İSMİ
BİLİM DALI İSMİ

YÜKSEK LİSANS TEZ ÖNERİSİ TÜRKÇE BAŞLIĞI

YÜKSEK LİSANS ÖĞRENCİSİNİN ADI SOYADI

YÜKSEK LİSANS TEZ ÖNERİSİ

TEZ DANIŞMANIN ÜNVANI ADI VE SOYADI

SİVAS

2013