ARAŞTIRMA YÖNTEM ve

MODELİ
İÇİNDEKİLER

• Araştırmada Yöntem
• Araştırmada Model
ARAŞTIRMA YÖNTEM
• Araştırmada Model Türleri VE TEKNİKLERİ I
• Sonuç

Dr. Uğur ÖZDEMİR

• Bu üniteyi çalıştıktan sonra;

HEDEFLER

• Araştırmada yönteme ilişkin bilgi sahibi olabilecek, ÜNİTE

• Araştırmada model ve model türlerine ilişkin bilgi
sahibi olabileceksiniz.

6
Araştırma Yöntem ve Modeli

GİRİŞ
“Araştırma yöntem ve Teknikler 1” kitabınızın bu 6. Ünitesinde bir ara
değerlendirme yapmak yararlı olacaktır. Bu ünite, elinizdeki kitabın hem ünite
olarak hem “bilimsel araştırmadaki süreci” anlamında tam orta noktasında
bulunulmaktadır.
Bu aşamada bu noktaya gelmeden önceki bölümleri ve bu bölümden
sonraki bölümleri hatırlamak ve görmek gerekmektedir.
Kitabınızın bu ünitesinden önce;
1. ünitede, Bilginin Kaynağı ve Bilim
2. ünitede, Bilim Türleri ve Bilimsel Yöntem
3. ünitede, Araştırma Süreç ve Teknikleri
4. ünitede, Araştırma Sorunu
5. ünitede, Araştırma Amacı
bölümlerini incelemiş ve “bilimsel araştırma, birikimli bir süreçtir”
cümlesini birkaç kez okumuştunuz.
Bu bölüm sonrasında araştırma yöntem ve modelini tamamlayacak olan
aşağıdaki üniteleri işleyeceksiniz;
7. ünite, Araştırmada Evren ve Örneklem
8. ünite, Araştırmada Evren ve Örneklem
9. ünite, Araştırmada Verilerin İşlenmesi ve Çözümlenmesi
10. ünite, Araştırmada Bulgular ve Yorum
11. ünite, Araştırma Raporu
Bu kitabun son üç ünitesinde de, okuduklarınızı mesleki uygulama alanında
kullanımınıza yönelik mesleki ve uygulamaya dayalı son üç üniteyi inceleyeceksiniz
bu üniteler ise, sırayla;
12. Araştırma etiği
13. Sosyal hizmette araştırma
14. Sosyal hizmette araştırmada özel konu alanları
Bu üniteye kadar aslında bir araştırmaya başlamak ya da bir araştırma
önerisi hazırlamak için önemli bir takım bilgileri almış bulunmaktasınız. Şimdi bu
ünitede “araştırmada araştırma sorununuza ve araştırma amacınıza nasıl
ulaşacağınızla” ilgili bilgi bütünü ile tanışacaksınız.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2

Araştırma Yöntem ve Modeli

Araştırma Yöntemi
Yaşamın her bir noktasında insanın yaşayabilmek için, ayakta kalabilmek
için, kendi bireysel ve sosyal anlamda üstlendiği rol ve işlevlerini yerine getirme
noktasında her zaman pek çok aklında sorusu, bu soru ya da sorunlarına yönelik
amaçları ve bu amaçların gerçekleşmesinin kendisi için bir önemi vardır. Bu
noktada hep aklını bu amaca nasıl ulaşılırım, bu hedefime ne yaparsam ulaşırım?
sorusu ve bu soruya vereceği cevap vardır.
Okuduğunuz cümleler her ne kadar sosyal yaşamdaki bir insanı ve
sorunlarla başa çıkma yollarını anlatıyor gibi görünsede, bu cümleler çok kolayca
bir araştırmacının araştırmanın yöntem bölümündeki arayışını anlatmak içinde
kullanılabilir.
Evet araştırma sürecinde “yöntem” bir yol, bir vasıta, bir model bulma
arayışıdır. Amaca ulaşma noktasında
o Neleri?
o Nasıl?
o Nerede?
o Ne zaman?
o Hangi koşullarda toplayacağımız?
o Bu topladıklarımızın anlamlılığını ne olduğu ?,
o Nasıl ölçümleyeceğimiz?
o Nasıl kanıtlayacağımız?
süreçlerini kapsamaktadır.
Araştırmacının, araştırma sorununu çözmek için takip edeceği yolu
“yöntem” ve kullanacağı teknikleri ayrıntılı olarak bilgi, beceri ve deneyimle
planlaması gerekmektedir. Bunun araştırma süreçlerindeki anlamlılığı, başka bir
araştırmacı aynı yöntemle aynı ya da benzer bir araştırma nüfusu ile aynı sonuçlara
ulaşabileceğinin bir mesajıdır aslında bilim dünyasına.
Yöntem seçiminde araştırmacının birkaç başlığı uygunluk açısından tekrar
gözden geçirmesinde yarar vardır. Seçilecek araştırma modeli ile aşağıdaki
başlıkların uyumu araştırma için var olma sürecini oluşturur, yani yaşamsaldır. Ya
araştırma modeli uygun olur ve araştırma bilimsel bir araştırma olarak amacına
ulaşır ya da bir araştırma deneyimi olarak kalır. Bu uyum sürecindeki başlıklar
aşağıda sırayla sunulmaktadır.
o Araştırmanın adı
o Araştırma sorunu
o Araştırma sorun cümlesi
o Araştırma amaçları

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 3

Araştırma Yöntem ve Modeli

Uyum bunlardan herhangi birine değil hepsini, tümüne birden bir uyumdur.
Araştırma modeli
“Model” kelimeden de anlaşılacağı gibi bir temsildir, bir örnektir. Bir
doktorun yapacağı amaliyatı göstermesi, bir mimarın çizdiği, tamamlayacağı binayı
maket yaparak göstermesi gibi, Model de var olan sistem bütününün temsil
yeteneğine sahip küçük bir parçasıdır.
Karasarın “Bilimsel Araştırma Yöntemi “ kitabında ( Selltiz, Jahoda, Deutsch
ve Cook tan aktardığına göre) araştırma modeli: Araştırma amacına uygun ve
ekonomik olarak, verilerin toplanması ve çözümlenmesi için gerekli koşulların
düzenlenmesi “ olarak tanımlanmaktadır.
Kuşkusuz çizimsel ya da fotoğrafa dayalı görsel bir unsur, haritalarda
olduğu gibi modellemesi hem çok daha kolay hemde modelin gerçeği çağrıştırması
çok daha anlamlı olacaktır. İstanbul’da Minyatürk’te olduğu gibi, ancak soyut
süreçlerin modellemesini yapmak, yukarıdaki örnekler kadar kişide kalıcı
çağrışımlar oluşturmayabilir.
Model kavramsallaştırmasında yukarıda sıralanan zorluklardan
kaynaklanan üç model varlığı bilinmektedir. Bunlar:

o Simgesel modeller
o Uyuşum modelleri
o Benzeşim modelleri

olarak ifade edilmektedir.

Simgesel modellerde sembollerle ifade tarzı bulunmaktadır. Uyuşum
modelleri, yukarıda örneği verilen minyatürk de olduğu gibi temsil ettiği sisteme
birebir benzeyen ancak ölçüleri küçültülmiş bir örnektir, benzeşim modelleri ise bir
sistemi diğerine benzetmede daha çok ifade edilir, elektrik şebekesi ile su
şebekesinde olduğu gibi.
Araştırma modellemeleri bu anlatımda daha çok simgesel bir model
formatında ele alındiğı ifade edilmektedir.
Araştırma Modelleri ve Türleri
İlgili araştırma literatürü incelendiğinde, bilimsel araştırma sürecinde,
yöntemsel anlamda en temelde iki yaklaşımın var olduğu görülmektedir. Bu temel
yaklaşımlar, sırasıyla
o Tarama modelleri (survey)
o Deneme modelleridir.
Araştırmacıların bu ünitenin başında aktarılan uyum süreçleri doğrultusunda
(araştırmanın adı, araştırma sorunu, araştırma sorun cümlesi, araştırma amaçları )

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 4

Araştırma Yöntem ve Modeli

ve içinde bulunduğu koşullara göre bu temel yaklaşımların birinden yararlanmaları

gerekecektir.
Tarama Modelleri (Survey)
Karasar’a göre ( 1995) tarama modelleri, geçmişte ya da şu an var olan bir
durumu var olduğu biçimiyle betimlemeyi amaçlayan araştırma modelidir. Pek çok
araştırma kitabında “ survey” olarak da isimlendirilmektedir.
Tarama modelinde araştırma sorununun kapsadığı olgu ya da olay, kendi
koşulları içinde ve olduğu gibi tanımlanmaya çalışılır. ( Var olanı değiştirmeye
kalkmadan, onu etkileme çabası olmadan, olduğu gibi, o an “fotografını” çekmek
gibi ).
Tarama modeli bir araştırmacı için eğer araştırma sorunu ve araştırma
amacı “ bilinmek istenen şeyi, değiştirmeye kalkmadan olduğu gibi, gözleyip ve en
uygun hâliyle verileri toplayıp, var olanı aksettirme amacını taşıyorsa, seçeceği
araştırma modeli olarak karşımıza çıkmaktadır.
Tarama modelinin aklımızda kalan kısmı
o var olanı
o değiştirmeye kalkmadan
o en uygun haliyle
o onu ve
o o halini
o tanımlayacak verileri toplayıp
o analiz etme
süreci olmalıdır .
Tarama modelini araştırma yönteminin modeli olarak seçen bir araştırmacı
olgu ya da olayın doğrudan kendisini inceleyebileceği gibi, önceden tutulmuş çeşitli
belgeler ya da kalıntılardan da yararlanarak ya da o konuyu o anda yaşayan
tanıklara ulaşarak da, kendi gözlemleri ile de çalışmasını gerçekleştirebilir. Bu
süreçte çalışmanın “o anına” ilişkin bir değerlendirme taşıyacaktır.

Tarama Modeli ve Türleri

Tarama araştırması birbirinden nüanslarla ayrımlaşmış pek çok araştırma
modelinden oluşmaktadır. Şekil 1’de tarama modelinin alt modellerinin dağılımı
gösterilmektedir.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 5

Araştırma Yöntem ve Modeli

Sekil 1 : Tarama modelinin alt modellerinin dağılımı

Tarama modeli

1. Genel tarama modelleri

1.1 Tekil tarama modeli
1.1.1 An’lık durum saptama
1.1.2 Zamansal taramalar
1.1.2.1 İzleme
1.1.2.2 Kesit alma yaklaşımı

1.2. İlişkisel tarama modeli

1.2.1 Korelasyon türü ilişki
1.2.2 Karşılaştırma yolu türü ilişki

2. Örnek olay tarama modeli

Tarama modelleri “Şekil 1”de de görüldüğü gibi en temelde iki gruba

ayrılmaktadır. Genel tarama modeli ve örnek olay tarama modelleri olarak,
yukarıdaki şekil ve ilişkileri akılda kalmak üzere burada her biri tektek tanım ve
içerikleri ile aktarılacaktır.

1.Genel Tarama Modeli;

Çok sayıda unsurdan oluşan (araştırma nüfusu, eleman) bir evrende, o
evren hakkında araştırma sorunu ve amacı doğrultusu hakkında genel bir yargıya
varmak için, ilgilenilen tümü ya da ondan alınacak bir grup, bir örnek ya da
örneklem üzerinde gerçekleştirilen araştırma modelleridir.
Genel tarama modelleri iki grup içinde ele alınmaktadır. Bunlar ;
o Tekil tarama modelleri
o İlişkisel tarama modelleri

1.1. Tekil Tarama Modeller ;

Araştırmada değişkenlerin tek tek tür ya da miktar olarak oluşumlarının
tanımlanması ve belirlenmesi amacı doğrultusunda gerçekleştirilen araştırma

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 6

Araştırma Yöntem ve Modeli

modelleridir. Bu araştırma modelleri, için nüfus sayımları örnek olarak

gösterilebilir.
Tekil Tarama modelleri iki grup içinde ele alınmaktadır. Bunlar:
o An’lık durum saptamaları,
o Zamansal durum saptamalarıdır.
1.1.1. Anlık durum saptamaları
Araştırmada var olan bir durumun o ana ilişkin saptanması ve
değerlendirilmesi anlamındadır. Söz konusu olan bir tek zaman vardır
1.1.2. Zamansal durum saptamalar
Zamansal gelişim ve değişimlerin gözlenmesi esasına dayanan bu araştırma
modelinde biribirinden farklı zamanlar anlamlandırılarak bu zaman aralıklarında
ölçüm ve değerlendirmeler yapılmakta , böylece olgu yada olayın zamansal gelişim
ve değişimi gözlenip, değerlendirilebilmektedir.
Zamansal taramalar iki alt yaklaşım içinde ele alınmaktadırlar. Bu yaklaşımlar
aşağıda sunulmuştur.
o izleme
o kesit alma
1.1.2.1 İzleme yaklaşımı;
Zamansal gelişim ya da değişimi gözlenmek, ölçülmek istenen olgu bir
başlangıç zamanından alınarak, sürekli olarak ancak belli aralıklarla gözlenir ve bu
gözlemler değerlendirilerek bir amaca ulaşmaya çalışılır.
1.1.2.2 Kesit alma yaklaşımı ;

Kesit alma yaklaşımında, araştırmacı çeşitli gelişmişlik evrenlerini temsil

ettiği kabul edilen birbirinen farklı olgu ve olaylar üzerinde bir kesit alarak
gözlemlerini ya da ölçümlerini yaparak çalışmasını değerlendirir.
1.2. İlişkisel Tarama Modelleri
İki ve daha çok sayıdaki değişken arasında (birlikte değişim) varlığını ve
veya ölçüsünü (derecesini) saptamayı amaçalayan araştırma modelidir.
İlişkisel çözümleme iki grupta ele alınmaktadır. Bunlar sısrasıyla aşağıda
gösterilmektedir.
o Korelasyon türü ilişkisel tarama
o Karşılaştırma yolu ile ilişkisel tarama

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 7

Araştırma Yöntem ve Modeli

1.2.1 Korelasyon türü ilişkisel tarama;

Bu araştırma modelinde ele alınan değişkenlerin birlikte değişip
değişmedikleri gözlenir. Değişkenlerin her birinde bir değişim varsa ya da
değişkenlerin hiçbirinde bir değişim yoksa bu süreç anlaşılmaya ve
değerlendirilmeye çalışılır. Bu noktada bir ilişki aramada üç tür sonuç gözlenir:
- İki değişken arasında sistemli bir ilişki yoktur.
- İki değişken arasında sistemli bir değişim söz konusudur (her ikiside birlikte
değişmekte yada birlikte değişmemektedirler. )
- Değişkenlerde ters değişim söz konusudur.

1.2.2 Karşılaştırma yoluyla ilişkisel tarama

Karşılaştırmalı ilişkisel tarama modellerinde, karşılaştırma yoluyla ilişki
belirlemede iki ya da daha fazla değişken mevcuttur. Bunlardan birine sınanmak
üzere bir değişken grubu oluşturulur, diğeri kendi ortamında serbest bırakılır ve
sonuçlar karşılaştırılması esasına dayanır.

2. Örnek olay tarama modelleri

Tarama modeli araştırmaların temelde genel tarama modeli ile birlikte
ikinci grubunu oluşturan bu araştırma modelinde; araştırma sorun evrenindeki
herhangi bir olgunun (birey, kurum, vb) derinliğine ve genişliğine, kendisi çıktıları,
ilişkileri vb. doğrultusunda ele alınarak değerlendirilmesinin yapıldığı araştırma
modelleridir.
Tarama modellerinin tanımlandığı bu noktada ifade etmek gerekir ki,
çalıştığınız alan sosyal bilim alanı ise ve herhangi bir biçimde sosyal hizmet
doğrultusunda bir araştırma yapmak isteği ya da durumunda iseniz ele alacağınız,
araştırma sorunu, araştırma amacı doğrultusunda seçeceğiniz model yukarıda
aktarılan modellerden bir tanesi olacaktır. Şimdi anlatılacak deneme modellerinin
sosyal bilim alanında ve özellikle sosyal hizmet alanında gerçekleştirilmişliklerine
çok da sık rastlanmamaktadır.

Deneme Modeli ve Türleri

Deneme modelleri de tarama modellerinde olduğu gibi birbirinden
nüanslarla ayrımlaşmış pek çok araştırma modelinden oluşmaktadır. Şekil 2’de
deneme modelinin alt modellerinin dağılımı gösterilmektedir.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 8

Araştırma Yöntem ve Modeli

Sekil 2 : Deneme modelinin alt modellerinin dağılımı

Deneme modeli

1. Deneme öncesi modeller

1.1 Tek grup son test model
1.2 Tek grup öntest – son test model
1.3 Karşılaştırmalı statik grup modeli

2. Gerçek deneme modelleri

2.1 Ön test – son test kontrol gruplu model
2.2 Son test kontrol gruplu model
2.3 Solomon son grup modeli

3. Yarı – deneme modeli

3.1 Zaman dizisi modeli
3.2 Eşit zaman örneklemi
3.3 Eşitlenmemiş kontrol gruplu model
3.4 Ön test – son test ayrı örnek grup model
3.5 Rotasyon model

Deneme modelleri şekil 2’de görüldüğü gibi temelde deneme öncesi modeller,
gerçek deneme modelleri ve yarı deneme modelleri olarak üç gruba ayrılmaktadır.
1. Deneme Öncesi Modeller ;
Deneme öncesi modeller gerçek anlamda bir deneme modeli kabul etme
şansı düşük modellerdir. Bilimsel değeri çok düşük olarak ifade edilen bu modeller
de;

1.1 Tek grup son test modeli

Rastgele seçilmiş bir gruba bağımsız değişkenin uygulanması ve sonucun
bağımlı değişken üzerinde ölçülmesi anlamında kullanılmaktadır.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 9

Araştırma Yöntem ve Modeli

1.2 Tek grup öntest –son test modeli

Rastgele seçilmiş bir gruba bağımsız değişken uygulanması ve sonra hem
deney öncesi hem de deney sonrası ölçme gerçekleştirildiği modellerdir.

1.3 karşılaştırmalı statik grup modeli

Rastgele seçilmiş başlangıç benzerlikleri bulunmayan iki gruba (biri kontrol
grubu) uygulanır. Bir deney sonrası ölçmeleri içeren modeldir.

2. Gerçek Deneme Modelleri

Bilimsel değeri itibarıyla en yüksek araştırma modelleridir. Bu modellerde
ki ortak özellik birçok grup kullanılmasıdır, bu gruplar çoğunlukla yansız atama ile
oluşturulmaktadırlar.

2.1. Ön test – son test kontrol gruplu model

Yansız atama ile oluşturulmuş iki grup bulunur ( biri deney diğeri kontrol)
her iki grupta da deneme önecesi ve deneme sonrası ölçümleme yapılır ve
değerlendirilir.

2.2. Son test kontrol gruplu model

Yansız atama ile oluşturulmuş iki grup bulunur. Gruplara sadece son test
uygulanır ve değerlendirilir.

2.3. Solomon dört grup modeli;

Bu model 2.2 ve 2.3 modellerinin ikisini birden aynı modelde toplayan bir
modeldir.

3. Yarı deneme modelleri

Gerçek deneme modellerinin gerektirdiği kontrollerin sağlanamadığı ancak
bazı deneme modellerinin kısmen de olsa kullanıldığı modellerdir. Beş grup içinde
ele alındığı görülmektedir.

3.1 Zaman dizisi modeli

Rastgele seçilmiş bir tek grup, izleme aracılığıyla bağımlı değişken
doğrultusunda ölçülür, belli bir zaman da bağımlı değişken etkisi belli bir zaman
dada etki dışarıda tutularak ölçümleme yapılıp değerlendirilir.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 10

Araştırma Yöntem ve Modeli

3.2 Eşit zaman örneklemi;

Rastgele seçilmiş bir gupta birbirinden farklı (rastgele zamanlarda
ölçümleme yapılması ve değerlendirilmesidir.

3.3 Eşitlenmemiş kontrol gruplu model

Bu model öntest –son test kontrol gruplu modele çok benzeyen,
aralarındaki farkın burada her iki grubun da rastgele seçilmiş grup olması durumu
vardır.

3.4 Öntest – son test ayrı örnek grup model

Rastgele seçilmiş iki grup bulunur, biri ön test için ikincisi ise son test için
kullanılır ve değerlendirilir.

3.5 Rotasyon model

Deneme modelleri içinde son model olan rotasyon modelinde birden çok
gruba eşit sürelerle ve yansız bir sıra ile bağımsız değişken etkisi uygulanır ve
değerlendirilir.
Sonuç :
“Araştırma Yöntem ve Teknikleri 1” kitabınızın bu 6. Ünitesinde araştırma
yöntem ve modelleri ile ilgili betimleyici ve tanımlayıcı bilgilere sahip oldunuz.
Bu bilgiler bu konuyla ilgili farklı kitaplarda, farklı konular ön plana
çıkartılarak daha derinlemesine ele alınmaktadır. Bu ünitenin sonunda verilen
yararlanılacak kaynaklar listesinden her konu ile ilgili daha derinlemesine bilgi
alacağınız kitaplar mevcuttur. Bu kitapların her biri sizin araştırmacı bakışınıza
zenginlik katacaktır.
Ayrıca bu ünitenin sonunda tekrar hatırlatmakta yarar vardır ki bu ünite
sonrası 3 ünite, evren ve örneklem, veriler, toplanması ve analiz edilmesi bölümleri
bu ünitenin doğrudan devamı olan bilgi içeriklere sahiptir.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 11

Araştırma Yöntem ve Modeli

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 12

Araştırma Yöntem ve Modeli

• Bilimsel araştırma, birikimli bir süreçtir.

• Yaşamın her bir noktasında insanın yaşayabilmek için, ayakta

kalabilmek için, kendi bireysel ve sosyal anlamda üstlendiği rol ve
işlevlerini yerine getirme noktasında her zaman pek çok aklında sorusu,
Özet

bu soru ya da sorunlarına yönelik amaçları ve bu amaçların

gerçekleşmesinin kendisi için bir önemi vardır. Bu noktada hep aklını bu
amaca nasıl ulaşılırım, bu hedefime ne yaparsam ulaşırım ? sorusu ve
bu soruya vereceği cevap vardır.

• Okuduğunuz cümleler her ne kadar sosyal yaşamdaki bir insanı ve başa

çıkma yollarını anlatıyor gibi görünsede, bu cümleler çok kolayca bir
araştırmacı için araştırmanın yöntem bölümündeki arayışını anlatmak
içinde kullanılabilir.

• İlgili araştırma literatürü incelendiğin, bilimsel araştırma sürecinde,

yöntemsel anlamda en temelde iki yaklaşımın var olduğu
görülmektedir. Bu temel yaklaşımlar, sırasıyla

• Tarama modelleri (survey)

• Deneme modelleri

• Araştırmacılar bu ünitenin başında altarılan uyum süreçleri

doğrultusunda (araştırmanın adı, araştırma sorunu, araştırma sorun
cümlesi, araştırma amaçları ) ve içinde bulunduğu koşullara göre bu
temel yaklaşımlardan birinden yararlanmaları gerekecektir.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 13

 Araştırma Yöntem ve Modeli

DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Bir araştırma için, araştırma yöntemi sembolik olarak aşağıdakilerden hangisine
benzetilebilir?
Değerlendirme
sorularını sistemde ilgili a) Çit
ünite başlığı altında yer b) Yıldızlar
alan “bölüm sonu testi”
bölümünde etkileşimli c) Yol
olarak d) Karanlık
cevaplayabilirsiniz.
e) Aydınlık

2. Aşağıdakilerden hangisi bir araştırmacının araştırma yöntemini belirlerken

aklından geçen sorulardan biri değildir?
a) Kim?
b) Ne?
c) Neden?
d) Ne zaman?
e) Nasıl?

3. Aşağıdakilerden hangisi araştırmada yöntem seçimi sırasında, yöntemin

uyumlu olması gereken araştırma kavramlarından ve süreçlerinden biri değildir?
a) Araştırma adı
b) Araştırma sorunu
c) Araştırma amacı
d) Araştırma sorun cümlesi
e) Araştırma fikri

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 14

Araştırma Yöntem ve Modeli

4. Aşağıdakilerden hangisi bilimsel araştırma yönteminde, araştırma yöntemine

model oluşturabilmektedir?
a) Uyuşum modelleri
b) Benzeşim modeleri
c) Aykırı modeller
d) Simgesel modeller
e) Sembolik modeller

5. Aşağıdakilerden hangisi bilimsel araştırma yöntemlerinden biridir?

a) Politik modeller
b) Medya modelleri
c) Üniversite modelleri
d) İşyeri modelleri
e) Deneme modelleri

6. Aşağıdakilerden hangisi bilimsel araştırma yöntemlerinden biridir?

a) Avrupa modelleri
b) Tarama modelleri
c) Kuzey Amerika modelleri
d) Güney Amerika modelleri
e) Çin modelleri Deneme modelleri

7. Aşağıdakilerden hangisi genel tarama modelinin alt grup araştırma

modellerinden biri değildir?
a) Tekil tarama
b) Çoğul tarama
c) İlişkisel tarama
d) Anlık durum saptama
e) Korelasyon ilişki saptama

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 15

Araştırma Yöntem ve Modeli

8. Aşağıdakilerden hangisi tekil tarama modeli araştırmasının bir çeşidi değildir?

a) Anlık durum saptama
b) Zamansal tarama
c) İzleme
d) Kesit alma
e) Hiçbiri

9. Aşağıdakilerden hangisi bir deneme modeli araştırma dizaynıdır?

a) Yarı deneme modeli
b) Deneme sonrası model
c) İzleme
d) Kesit alma
e) Farklılık oluşturma

10. Aşağıdakilerden hangisi bir deneme modeli araştırma dizaynıdır?

a) Tam deneme modeli
b) Deneme başlangıç modeli
c) Denemeye hazırlık modeli
d) Deneme öncesi model
e) Denem sonrası model

Cevap Anahtarı:
1.C, 2.A, 3.E, 4.D, 5.E, 6.B, 7.B, 8.E, 9.A, 10.D

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 16

Araştırma Yöntem ve Modeli

YARARLANILAN VE BAŞVURULABİLECEK KAYNAKLAR

Aydın, E. (2009). Araştırma ve Yayın Etiğinde Araştırmacının Değerler Sistemi.
Sağlık Bilimlerinde Süreli Yayıncılık.
Aydın, İ. (2006). Sosyal Bilimlerde Araştırmadan Yayına Etik Değerler. Sosyal
Bilimlerde Süreli Yayıncılık I. Ulusal Kurultay Bildirileri, 71-80.
Berg, B.L (1995). Qualitative Research Methods for the Socia
lSciences. Needham Heights, Mass. Allyn and Bacon.
Ecevit, M. (2006). Bilimsel Pratikte Etik Sorunların Toplumsal Birkaç Yönü. Sosyal
Bilimlerde Süreli Yayıncılık I. Ulusal Kurultay Bildirileri, 81-87.
İnci, O. (2009). Bilimsel Yayın Etiği İlkeleri, Yanıltmalar Yanıltmaları Önlemeye
Yönelik Öneriler. Sağlık Bilimlerinde Süreli Yayıncılık, 69-90.
Kansu, E. (1994). Dünya'da ve Türkiye'de Bilim, Etik ve Üniversite içinde. TÜBA,
Bilimsel Toplantı Serileri1, Ankara: TÜBA.
Ongun, M.T. (2006). Araştırma ve Yayın Etiği. Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık I.
Ulusal Kurultay Bildirileri, 89-93.
Özenç Uçak, N. ve Birinci, H.G. (2008). Bilimsel Etik ve İntihal. Türk Kütüphaneciliği,
22(2), 187-204.
Shamo, A.E.(2003). Responsible Conduct of Research. Oxford: Oxford University
Press.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 17