Briathra Neamhrialta sa Mhodh Coinníollach

Abair Bí Faigh Feic

Déarfainn Bheinn Gheobhainn D’fheicfinn
Déarfá Bheifeá Gheofá D’fheicfeá
Déarfadh sé/sí Bheadh sé/sí Gheobhadh sé/sí D’fheicfeadh sé/sí
Déarfaimis Bheimis Gheobhaimis D’fheicfimis
Déarfadh sibh Bheadh sibh Gheobhadh sibh D’fheicfeadh sibh
Déarfaidís Bheidís Gheobhaidís D’fheicfidís
An ndéarfá ? An mbeifeá ? An bhfaighfeá ? An bhfeicfeá ?
Ní déarfá Ní bheifeá Ní bhfaighfeá Ní fheicfeá

Téigh Tar Tabhair Déan

Rachainn Thiocfainn Thabharfainn Dhéanfainn
Rachfá Thiocfá Thabharfá Dhéanfá
Rachadh sé/sí Thiocfadh sé/sí Thabharfadh sé/sí Dhéanfadh sé/sí
Rachaimis Thiocfaimis Thabharfaimis Dhéanfaimis
Rachadh sibh Thiocfadh sibh Thabharfadh sibh Dhéanfadh sibh
Rachaidís Thiocfaidís Thabharfaidís Dhéanfaidís
An rachfá ? An dtiocfá ? An dtabharfá ? An ndéanfá?
Ní rachfá Ní thiocfá Ní thabharfá Ní dhéanfá

Clois Beir Ith

Chloisfinn Bhéarfainn D’íosfainn
Chloisfeá Bhéarfá D’íosfá
Chloisfeadh sé/sí Bhéarfadh sé/sí D’íosfadh sé/sí
Chloisfimis Bhéarfaimis D’íosfaimis
Chloisfeadh sibh Bhéarfadh sibh D’íosfadh sibh
Chloisfidís Bhéarfaidís D’íosfaidis
An gcloisfeá ? An mbéarfá An íosfá ?
Ní chloisfeá Ní bhéarfá Ní íosfá

Saorbhriathra

Abair Bí Faigh Feic Téigh Déan

S.B Déarfaí S.B Bheifí S.B Gheofaí S.B D’fheicfí S.B Rachfaí S.B Dhéanfaí
F.C An ndéarfaí? F.C An mbeifí? F.C An bhfaighfí? F.C An bhfeicfí? F.C An rachfaí? F.C An ndéanfaí?
F.D Ní déarfaí F.D Ní bheifí F.D Ní bhfaighfí F.D Ní feicfí F.D Ní rachfaí F.D Ní dhéanfaí
Clois Ith Beir Tar Tabhair
S.B Chloisfí S.B D’íosfaí S.B Bhéarfaí S.B Thiocfaí S.B Thabharfaí
F.C An gcloisfí? F.C An íosfaí? F.C An mbéarfaí? F.C An dtiocfaí? F.C An dtabharfaí?
F.D Ní chloisfí F.D Ní íosfaí F.D Ní bhéarfaí F.D Ní thiocfaí F.D Ní thabharfaí
 AN MODH COINNÍOLLACH

Cathain a bhaintear úsáid as?

When is it used?

1. Used for describing events that did not/may not occur. English = “would” à In irish the
Conditional Mood is used.

2. When there’s an understood condition*

à Cad a déarfá le duine Lá Nollag à What would you say to someone on Christmas day?

3.After Dá (if in Modh C) used for a condition that may or may not happen
à Dá mbuafainn an crannchur, cheannóinn teach mór.
If I would win the lotto, I would buy a big house.

4. After certain words – b’fhéidir (perhaps), ar eagla go (for fear that), seans (maybe)
à B’fhéidir go mbeadh suim ag daoine óga sa leabhar
Perhaps young people would have an interest in the book.
à Chuir mé cóta orm ar eagla go mbeadh sé ag cur báistí.
I put a coat on (on me) for the fear that it would be raining.

5. Polite requests
à An ólfá cupán tae ? à Would you drink a cup of tea? (D’ólfainn – I would drink)
à An osclófá an doras à Would you open the door? (D’osclóinn – I would open)

6. Indirect speech – to recount a statement that someone previously made in relation to

their future plans

à Dúirt Seán go mbeadh sé ar scoil à Seán said that he would be at school.

à Cheap Síle go mbeadh Seán sa bhaile à Síle thought that Seán would be at home.

7. would + would have (would’ve)

“ Rachainn ann dá mbeadh an t-am agam” à

à I would go if I (would have) had the time.

à I would have gone if I had have had the time.
An chéad réimniú

1. Briathra a bhfuil fréamh aonsiollach acu

Verbs that have a monosyllabic root
* ‘mé’ is not written
cuir à Chuirfinn (I would put) (slender ending)

bris à Bhrisfinn (I would break) (slender ending)

ól à D’ólfainn (I would drink) (broad ending)

2. Briathra a bhfuil fréamh ilsiollach acu agus a chríochnaíonn ar – áil

Verbs that have a polysyllabic root and finish áil

The last ‘i’ must be removed before adding modh coinníollach endings

sábháil à sábhál à shábhálfainn (I would save)

pleanáil à pleanál à phleanálfainn (I would plan)

3. Róinnt briathra mar taispéain, tiomáin, úsáid

Taispeáin (show) – it uses 1 syll endings AND drop the last ‘i’

taispeáin à taispeán à thaispeánfainn (I would show)

Tiomáin (drive) – uses 1 syll endings

tiomáin à thiomáinfinn (I would drive) (do not remove i) (slender ending)

Úsáid (use) – also uses 1 syll endings

úsáid à d’úsáidfinn (I would use)

An dara réimniú

*** to find out if a 2 syllable verb is leathan or caol we look at the LAST VOWEL before the
LAST CONSONANT of the FIRST SYLLABLE

ceannaigh à leathan cosainà leathan

bailigh à caol imir à caol

1. Briathra a bhfuil fréamh ilsiollach acu agus a chríochnaíonn ar –(a)igh

Verbs that have a polysyllabic root and finish on aigh/igh

m.sh – Ceannaigh ( buy )à cheannóinn

m.sh – Bailigh( collect ) à bhaileoinn

** to put verbs that end on aigh/igh into the conditional tense just drop aigh/igh and
add the present tense ending**

2. Briathra a bhfuil fréamh ilsiollach acu agus a chríochnaíonn ar –(a)il, - (a)in, -(a)ir agus –
(a)is.
Verbs that have a polysyllabic root and finish on ail/il ain/in air/ir ais/is

m.sh Cosain (cost/protect/defend)à chosnóinn

m.sh Imir (play )à d’imreoinn

** to put 2 syllable verbs that DON’T END ON AIGH/IGH into the conditional tense
remove the VOWELS from the LAST SYLLABLE and add on the conditional tense ending

m.sh Inis àins à d’inseoinn

Ceangail à ceangl à cheanglóinn
Rialacha

The changes that are made to the start of verbs in the past tense are also made in the
conditional tense

1. Consain + séimhiú 2. Gutaí – D’

no séimhiú on L/N/R/SC/SM/SP/ST a/e/i/o/u

m.sh à cuiràchuirfinn m.sh à ól à D’ólfainn

m.sh à tóg à thógfainn m.sh à éist à D’éistfinn

3.F – D’fh

m.sh à fág à D’fhágfainn (1 syll slender)

m.sh à freagair à D’fhreagróinn* (two syllable broad)

4.Foirm cheisteach - An + urú (NO URÚ ON VOWELS)

m.sh à cuir à An gcuirfinn ? Would I put? (1 syll slender)

m.sh à imir à An imreoinn? Would I play? (two syll slender)

Uruithe:
mb gc nd dt ng bp bhf
my brother, got caught, not doing, dishes tonight, nobody gets, blueberry pie, before he
finishes

5.Foirm dhiúltach - Ní + séimhiú (nó séimhiú on L/N/R/SC/SM/SP/ST)

m.sh à cuir à Ní chuirfinn – i would not put (1 syll slender)

m.sh à ól à Ní ólfainn – i would not drink (1 syll broad)

6.Go + urú (THAT) (indirect positive statement) (urú on vowels)

m.sh à I said that I would put à Dúirt mé go gcuirfinn

m.sh à I said that I would drink à Dúirt mé go n-ólfainn

Nach + urú (THAT) (indirect negative statement) (urú on vowels)
m.sh à He said that I wouldn’t put à Dúirt sé nach gcuirfinn

m.sh à She said that I wouldn’t use à Dúirt sí nach n-úsáidfinn

7.Dá + urú (‘if’ - positive) urú on vowels

m.sh dá gceannóinn à If I would buy/ If I would have bought

m.sh dá n-ólfainn à If I would drink/If I would have drank

8.mura + urú (‘if not’ negative)

m.sh mura gceannóinn à If I wouldn’t buy /If I would not have bought

Bheadh airgead agam mura gceannóinn teach – I would have money if I wouldn’t have
(hadn’t have) bought a house)

m.sh mura n-imreoinn à If I wouldn’t play/If I would not have played.

Bheinn i dtrioblóid mura n-imreoinn – I would have been in trouble If i would not have
played.
 An Chéad Réimniú
Leathan BROAD ÓL Caol SLENDER CUIR

- I - fainn D’ólfainn - I - finn Chuirfinn

- you – fá D’ólfá - you - feá Chuirfeá
- he/she -fadh sé/sí D’ólfadh sé/sí - he/she - feadh sé/sí Chuirfeadh sé/sí
- we- faimis D’ólfaimis - we - fimis Chuirfimis
- you (pl)fadh sibh D’ólfadh sibh - you pl - feadh sibh Chuirfeadh sibh
- they – faidís D’ólfaidís - they - fidís Chuirfidís
- an + urú ? An ólfá? - an + urú An gcuirfeá?
(no urú on vowels) (no urú on vowels)
- ní + séimhiú Ní ólfá. - ní + séimhiú Ní chuirfeá
(no séimhiú on (no séimhiú on
L/N/R/SC/SM/SP/ST/vowels) L/N/R/SC/SM/SP/ST/vowels)
- S.B – faí D’ólfaí. - S.B – fí Chuirfí
 An Dara Réimniú
Leathan Broad Ceannaigh Caol Slender Bailigh
- óinn Cheannóinn - eoinn Bhaileoinn
- ófá Cheannófá - eofá Bhaileofá
- ódh sé/sí Cheannódh sé/sí - eodh sé/sí Bhaileodh sé/sí
- óimis Cheannóimis - eoimis Bhaileoimis
- ódh sibh Cheannódh sibh - eodh sibh Bhaileodh sibh
- óidís Cheannóidís - eoidís Bhaileoidís
- an + urú An gceannófá? - an + urú An mbaileofá?
(no urú on vowels) (no urú on vowels)
- ní + séimhiú Ní cheannóƒa - ní + séimhiú Ní bhaileofá
(no séimhiú on (no séimhiú on
L/N/R/SC/SM/SP/ST/vowels) L/N/R/SC/SM/SP/ST/vowels)

- S.B – ófar Cheannóƒar - S.B – eofaí

 Cleachtadh A

Cuir na briathra seo a leanas sa Mhodh Coinníollach

Cuir (mé) cuirfinn Fill (sí)
Ar (bailigh) sé? ar baileoinn sé? Ullmhaigh (tú)
Cosain (siad) cosóinn Freastail (mé)
Níor (ceistigh) mé níor ceisteoinn Ól (sé)
Lean (mé) Éirigh (tú)
Ceangail (sé) Ar (eitil) siad?
Freagair (siad) Ceap (siad)
Ar (coinnigh) mé? Níor (freastail) mé
Níor tóg (tú) Troid (tú)
Cabhraigh (mé) Imigh (sibh)
Ceannaigh (sibh) Dúisigh (sé)
Mol (siad) Críochnaigh (mé)
Mothaigh (mé) Tuig (sibh)
Aistrigh (sé) Tosaigh (siad)
Craol (sé) Ceistigh (sí)
Níor (dún) mé Ól (sibh)
Smaoinigh (mé) Glac (sí)
Fág (tú) Ar (deisigh) sé?
Creid (siad) Inis (mé)
Codail (mé) Féach (sé)
Íoc (siad) Can (tú)
Oibrigh (sé) Ar (foghlaim) tú?
Níor (íoc) tú Ar ól (sibh)?
Rith (sí) Taispeáin (siad)
Níor (tosaigh) Iompair (mé)
Aontaigh (siad) Imir (tú)
Athraigh (sí) Diúltaigh (sé)
Scaoil (sibh) Buail (sí)
Réitigh (mé) Scanraigh (siad)
Níor (póg) siad Fan (mé)
Cas (mé) Dún (sibh)
Stad (tú) Ar (cuir) tú?
Níor (cuir) mé Bailigh (mé)
Úsáid (mé) Imigh (sé)
Cuir (siad) Labhair (sibh)
Scrios (tú) Cíor (sé)
Ar (fill) sé? Sleamhnaigh (siad)
Cleachtadh B
Scríobh amach na briathra idir lúibíní

1. (Ceannaigh mé) mála dá mbeadh sé uaim

2. (Ceannaigh Colm) camán dá mbeadh airgead aige

3. (Brostaigh mé) ar scoil dá mbeadh sé a naoi a chlog

4. (Brostaigh Úna) abhaile dá mbeadh sé a trí a chlog

5. (Tosaigh mé) ag ól tae dá mbeadh tart orm

6. (Bailigh mé) na leabhair dá mbeadh an clog buailte

7. (Éirigh mé) ar a hocht a chlog dá mbeadh lá scoile ann

8. (Éirigh sinn) ar a naoi a chlog dá mbeadh an Domhnach ann

9. (Ullmhaigh Mamaí) an bricfeasta ar a naoi a chlog dá mbeadh an Satharn ann.

Cleachtadh C

Athraigh an briathar idir lúibíní

1. Dá (bí) a fhios agam go raibh tú sa bhaile arís, (tabhair mé) cuairt ort roimhe seo.

2. Dá (clois) mo thuismitheoirí go raibh mé ag snámh san abhainn (bí siad) ar buile liom.

3. Ní (féach mé) ar an gclár sin, dá (bí) fhios agam go mbeadh sé chomh gránna sin.

4. Muna (tiocfaidh) an bus in am, bheimis mall don chluiche.

5. Muna (mínigh) an múinteoir an ceacht dom. ní (bí mé) in ann é a dhéanamh.

6. Ní (téigh mé) go dtí an damhsa sin, dá (bí) fhios agam cé bhí ag seinm an cheoil.

7. Dá (clois mé) go raibh tú ag teacht abhaile , (bí mé) ag an stáisiún chun bualadh leat.

8. Dá (clois sé) go raibh na gardaí ag teacht (téigh sé) amach.

9. Dá (tabhair mé) an t-airgead do m’athair (ceannaigh sé) na leabhair.

10. (Bí sinn) breoite dá (ith sinn) an bia lofa.

11. Dá (ceannaigh sé) na leabhair sin (tabhair sé) na cinn eile ar iasacht dom.

12. Dá (éirigh sinn) in am (bí sinn) in am don scrúdú.

13. (Éist siad) leis an gcainteoir dá (labhair sé) os ard.

14. Dá (cuir sinn) na béilí ar an mbord (ith siad) iad.

15. (Téigh siad) dá (faigh siad) cuireadh.

16. Dá (faigh mé) grád A sa scrúdú (bí) áthas an domhain orm.

17. (Ceannaigh mé) na bláthanna dá (bí siad) le fáil sna siopaí.

18. Dá (buaigh mé) an Crannchur Náisiúnta (téigh mé) ar thuras timpeall an domhain.

19. (Téigh mé) ag siopadóireacht amárach dá (bí) an t-airgead agam.

20. Dá (bí) an aimisr fluich (fan mé) sa bhaile.

21. Dá (bí) an aimisr go hálainn (téigh mé) go dtí an trá.

22. Dá (bí) lá saor agam ón scoil ní (déan mé) faic.

23. Dá (bí) tuirse ort (an ól tú) buidéal Lucozade?

24. Dá (déan tú) an obair ar fad (bí mé) sásta.

25. Dá (tar Séamas) abhaile (labhair mé) leis.

26. Dá (faigh mé) an deis (glan mé) an carr amárach.

27. (Bí sinn) sásta dá (buaigh sinn) an Crannchur Náisiúnta.

28. (Bí tú) amaideach dá (bris tú) an dlí.