PRAWA DZIECKA

"Nie ma dzieci - są ludzie..."

-
Janusz Korczak
Każdy człowiek ma swoje prawa, normy, które go chronią i pozwalają
funkcjonować w społeczeństwie, państwie.
Prawa mamy również my - dzieci, młodzież, czyli wszyscy, którzy nie
ukończyli 18 roku życia. Nie jesteśmy własnością rodziców. Jesteśmy młodymi
ludźmi, którzy oczekują szacunku i godnego traktowania przez dorosłych.
Czasami dorośli nie zdają sobie z tego sprawy lub po prostu zapominają, że
my też jesteśmy ludźmi, że czujemy i bardzo łatwo nas jest skrzywdzić, zranić. Aby
uniknąć podobnych sytuacji niezbędna jest znajomość własnych praw, praw dziecka,
które pozwolą nam godnie i z szacunkiem żyć.
20 listopada 1989r. Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych
uchwaliło jednomyślnie Konwencję o Prawach Dziecka. Weszła ona w życie 2
września 1990r. Polska była inicjatorem Konwencji i przystąpiła do niej jako jedno z
pierwszych państw, chociaż stosunkowo długi proces ratyfikacji spowodował, że
zaczęła ona obowiązywać od 7 lipca 1991r.

Konwencję nazywa się światową konstytucją praw dziecka.

Konwencja ustanawia status dziecka oparty na następujących założeniach:
 dziecko jest samodzielnym podmiotem; ze względu na swoją niedojrzałość
psychiczną i fizyczną wymaga szczególnej opieki i ochrony prawnej;

 dziecko jako istota ludzka wymaga poszanowania jego tożsamości, godności

prywatności;

 rodzina jest najlepszym środowiskiem wychowania dziecka;

 państwo ma wspierać rodzinę, a nie wyręczać ją w jej funkcjach.

Tworząc system ochrony dziecka kierowano się następującymi zasadami:

 zasada dobra dziecka – oznacza, iż wszystkie działania podejmowane są
w najlepiej pojętym interesie dziecka;
  zasada równości – oznacza, że wszystkie dzieci niezależnie od ich cech
(koloru skóry, płci, narodowości itp.) mają być równe wobec prawa;

 zasada poszanowania praw i odpowiedzialności obojga rodziców za rozwój

i wychowanie dziecka – oznacza, że ochronie podlega autonomia rodziny i
prawa obojga rodziców do decydowania o sprawach dziecka;

 zasada dotycząca pomocy państwa w zabezpieczeniu odpowiednich

warunków socjalnych i zdrowotnych rodziny.

Postanowienia Konwencji dotyczą dziecka urodzonego, które nie

ukończyło 18 roku życia.

Prawa zawarte w Konwencji można podzielić na :

 prawa osobiste - to te, które przysługują każdemu człowiekowi dlatego

właśnie, że jest człowiekiem. Nikt ich ludziom nie daje i nikt ich nie może
odebrać.
 prawa socjalne - to prawa, które są wynikiem umowy między obywatelem a
państwem.
 prawa polityczne - pełne prawa polityczne przysługują po ukończeniu 18 lat,
jednak Konwencja przyznaje dzieciom prawo do stowarzyszania się w
organizacjach i klubach.

W Konwencji nie zapomniano o prawach specjalnych:

 dla dzieci należących do mniejszości narodowych - mają one prawo do

uczenia się ojczystego języka, religii, własnej kultury.
 dla dzieci sprawnych inaczej istnieje prawo do szczególnej opieki lekarskiej i
możliwie najlepszych warunków życia i nauki.
 dla sierot istnieje prawo do innej, zastępczej rodziny lub opieki państwa. dla
dzieci, którym zdarzyło się popełnić przestępstwo istnieje prawo
łagodniejszego traktowania niż dorosłych przestępców.

Najważniejsze Akty prawne w Polsce odnoszące się do praw dziecka:

I. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

II. Ustawa o Rzeczniku Praw Dziecka

III. Konwencja o Prawach Dziecka

 Katalog praw przyznanych dziecku
w Konwencji obejmuje prawa:
Prawa i wolności osobiste
 prawo do życia i rozwoju;

Oznacza, że nikogo nie wolno pozbawić życia, a dorośli muszą stworzyć

dziecku warunki do prawidłowego rozwoju.

 prawo do tożsamości i identyczności (nazwisko, imię, obywatelstwo, wiedza o

własnym pochodzeniu);

W Polsce każdy ma prawo do nazwiska i obywatelstwa. Każde dziecko po

urodzeniu musi być zarejestrowane w Urzędzie Stanu Cywilnego. Nazwisko,
imię, obywatelstwo oraz pochodzenie są elementami tożsamości człowieka,
która jest chroniona przez prawo.

 prawo do wolności, godności, szacunku, nietykalności osobistej;

 prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania;

Człowiek ma pełne prawo wyboru co chce myśleć i w kogo chce wierzyć.

Każdy ma prawo do szacunku dla swego światopoglądu - nikogo z powodu
jego sposobu myślenia czy wyznawanej religii nie wolno prześladować,
poniżać ani wyśmiewać jego poglądów lub obrzędów.

 prawo do wyrażania własnych poglądów i występowania w sprawach

dziecko dotyczących, w postępowaniu administracyjnym i sądowym;

Oznacza, że w ważnych sprawach dotyczących dzieci, dziecko samo może

wygłosić swoje zdanie, opinie, oświadczyć własną wolę.

 prawo do wychowywania w rodzinie i kontaktów z rodzicami w przypadku

rozłączenia z nimi;

Nikomu nie wolno zabrać dziecka od rodziców, chyba że z bardzo ważnych

powodów; gdyby zdarzyło się, że rodzice będą osobno dziecko ma prawo do
kontaktów z obojgiem rodziców.

 prawo do wolności od przemocy fizycznej lub psychicznej, wyzysku, nadużyć

seksualnych i wszelkiego okrucieństwa;

Oznacza, że bicie, znęcanie, okrutne i poniżające traktowanie są

niedopuszczalne i karalne.

 prawo nierekrutowania do wojska poniżej 15 roku życia;

Oznacza zakaz angażowania dzieci poniżej 15 roku życia w jakiekolwiek

działania zbrojne.
Prawa socjalne
 prawo do wypoczynku i czasu wolnego

Dziecko podobnie jak i dorośli ma prawo do wypoczynku, czasu wolnego,

zabawy. Dziecko nie może wykonywać pracy, która kolidowałaby z jego
nauką , byłaby szkodliwa dla jego zdrowia, rozwoju fizycznego, umysłowego,
duchowego, moralnego, społecznego.

 prawo do odpowiedniego standardu życia;

Dziecko ma prawo do odpowiedniego wyżywienia i mieszkania, rozrywek i

opieki lekarskiej.

 prawo do ochrony zdrowia;

Dziecko ma prawo do zapewnienia mu dostępu do opieki medycznej w

zakresie leczenia chorób i rehabilitacji zdrowotnej.

 prawo do zabezpieczenia socjalnego;

Dziecko ma prawo do zasiłku i pomocy materialnej w wypadku biedy.

Prawa kulturalne
 prawo do nauki;

Każde dziecko ma prawo do nauki. Nauczanie podstawowe jest obowiązkowe

i bezpłatne, więc każdy może z niego korzystać.

 prawo do korzystania z dóbr kultury;

Oznacza, że dziecko powinno mieć zapewniony dostęp do kultury, która jest

nieodłącznym aspektem jego rozwoju.

 prawo do informacji;

Dziecko powinno poznać swoje prawa, powinno mieć dostęp do różnych

źródeł wiedzy

 prawo do znajomości swoich praw;

Dzieci powinny mieć świadomość swoich praw i umieć z nich korzystać.

Prawa polityczne
 prawo stowarzyszania się i zgromadzeń w celach pokojowych,

Dziecko może należeć do organizacji młodzieżowych, jeżeli ma 16 lat samo

decyduje o swojej przynależności
  prawo wolności wypowiedzi, swobody poszukiwania i przekazywania
informacji i idei wszelkiego rodzaju.

Oznacza, że w ważnych sprawach dotyczących dzieci, dziecko samo może

wygłosić swoje zdanie, opinie, oświadczyć własną wolę

Nie przyznaje się, w zasadzie, praw ekonomicznych wychodząc z założenia, że

dziecko winno się uczyć, a nie pracować.

Teresa Jurgielewicz