1

INTRODUKSYON

May iba't ibang panawagan ang manggagawa. Ang bawat isa sa kanila ay may

alalahanin na gusto nilang ipaalam sa mga kinauukulan. Unti-unting lumalakas ang

kanilang tinig upang ipahayag ang kanilang pinagdadaanan at karanasan. Ang tula ay

isang paraan upang ipahayag ang nangyayari sa manggagawa. Maaaring talakayin ng

tula ang naghaharing uri at ang pinaghaharian nito. Ang manggagawa ay nabibigyan ng

pagkakataong makinig at umasa na mapagtuunan ng pansin ang kanilang isyu. Ang

tula ay nagpapataas at nagpapahalaga sa manggagawa.

Ang tula ay isang uri ng panitikan kung saan ang damdamin ng isang tao ay

ipinapahayag. Ang isa sa dalawang uri ng panitikan kung saan ang malayang paggamit

ng wika ay kilala bilang tula. Ang akdang panulaan ay karaniwang may angkop na

batayan, na ginagawang madaling tukuyin.

Ang bawat akdang pampanitikan ay tumatalakay sa temang may kaugnayan sa

lipunan, na nagbibigay-daan sa mambabasa na maunawaan ang tunay na kaganapan

na nakakaapekto sa buhay ng tao. Ang panitikan na isinulat ng bawat manunulat ay

nagsisilbing isang imahe ng katotohanan. Ang panitikan ay hindi lamang repleksiyon,

kalikasan, o lipunan, ayon kay Cruz (1994). Sa halip, ito ay nagpapahiwatig ng isang

partikular na hypothesis o pagpapakahulugan na ginawa ng manunulat o manlilikha

tungkol sa kanilang lipunan o daigdig.

Ang akda ng manunulat ay naging paraan ng pagpapahayag ng kanilang

protesta o himagsik. Ang akdang ito ay tungkol sa pangyayaring panlipunan pati na rin

ang pagtuligsa sa maling patakaran o patakaran na kasalukuyang umiiral. Inilarawan ng

may-
 2

akda ang pagbabago o reporma na gusto nilang gawin. Ang kanilang layunin ay

magsagawa ng reporma sa patakaran at pamamahala na maling o baluktot.

Marami ang nagsagawa ng pagsusuri sa tula. Ang kanilang pag-aaral ay

nakatuon sa imahe ng mga babae, bahagi ng tula, at balyu, pati na rin ang isyung

panlipunan, ngunit hindi sila tiyak na nag-aaral ng aspeto ng buhay o ekonomiya na

nagdudulot ng pagkakaiba-iba sa pagitan ng uri ng tao sa lipunan. Kaya, ang layunin ng

pag-aaral ay suriin ang relasyon sa pagitan ng manggagawa at kapitalista na tinalakay

sa iba't ibang uri ng tula na isinulat sa iba't ibang panahon.

Kahalagahan ng Pag-aaral

Marami sa kabataan ngayon ang nawawalan ng interes sa Pilipinong Panitikan.

Bilang resulta, naniniwala ang mananaliksik na ang mambabasa ay magkakaroon ng

pag-unawa sa paglalarawan ng buhay sa pamamagitan ng pag-aaral na ito.

Ang mamatutuklasan ng pag-aaral na ito ay magiging kapaki-pakinabang sa

sumusunod:

Sa mag-aaral. Magkakaroon sila ng ideya sa paraan ng pagsusuri ng tula gamit

ang Teoryang Marxismo. Magbibbigay din ito sa kanila ng karagdagang kaalaman

tungkol sa iba’t ibang isyu na nauugnay sa mga manggagawa.

Sa panig ng guro. Magiging karagdagang halimbawa ito sa talakayan sa klase

hinggil sa pagsusuri ng akdang pampanitikan gamit ang Teoryang Marxismo.

 3

Sa makata. Maaari itong magbigay sa kanila ng ideya tungkol sa kung ano ang

maaaring isulat tungkol sa isyung panlipunan sa kasalukuyan na makatutulong sa

mamamayan.

Sa susunod na mananaliksik. Magbibigay ng kaalaman ang isasagawang pag-

aaral kung paano magsuri gamit ang teoryang Marxismo. Magsisilbi itong gabay sa mga

susunod na mananaliksik na nais magsuri ng mga akdang pampanitikan.

Katanungan ng Pag-aaral

Ang pangkalahatang layunin ng pag-aaral na ito ay masuri ang tula sa iba’t

ibang panahon sa lente ng Marxismo at tiyak na sasagutin ang sumusunod na

katanungan.

1. Ano ang paksa at mensahe ng tula?

2. Ano ang uri ng tao sa lipunan na tinutukoy ng tula na nakabatay

sa Marxismo?

3. Ano ang uri ng salungatan na namagitan sa tula?

4. Ano ang pagkakaiba at pagkakatulad ng mga isyu na nauukol sa

manggagawa na tinalakay sa bawat tula?

Inaasahang Resulta ng Pag-aaral

Inaasahang matutuklasan sa pagsusuri sa tula ang iba’t ibang isyu hinggil sa

mangagagawa sa bawat panahon.

 4

Depinisyon ng mga Termino

Upang lubos na maunawaan ang pag-aaral na ito, mahalagang bigyang

katuturan ang salitang madalas gamitin para sa ikalilinaw ng pag-unawa sa sinumang

babasa.

Tula—anyo ng Panitikan na susuriin sa pananaliksik.

Pagsusuri- ito ang pag-aanalisa sa nilalaman ng tula ayon sa tinukoy na

suliranin ng pag-aaral na nakabatay sa teorya.

Pagtutol -Ito ay tumutukoy sa hindi pagsang-ayon ng mga mangaggawa sa mga

pamamalakad ng mga employer na maaaring mababasa sa mga tulang

susuriin.

Pakikibaka- ay tumutukoy sa pagkilos at pakikipaglaban ng mga manggagawa na

maging karapat-dapat para sa kanila.

Batayang Teoretikal

Ang Teoryang Marxismo ay magiging batayan ng pag-aaral. Ang magkapatid na

Karl Marx at Friedrich Engels ay nagbigay ng ideya ng Marxismo. Ang naghaharing uri,

pinaghahariang uri na kabilang sa gitnang-uri, at uring-manggagawa ay ang uri ng tao na

nabuo bilang resulta ng pangkabuhayan o pang-ekonomiyang pagkakaiba-iba na

binibigyang-diin ng Marxismo. Ang pagdulog na ito ay tumutukoy sa di-pagkakapantay-

pantay sa pagitan ng tao bilang resulta ng hindi pantay na distribusyon ng ari-arian sa

larangang pangkabuhayan (Santos at Tayag, 2011). Ang layunin ng pagsusuri ay

gamitin
 5

ang ideolohiya ng Marxismo upang ilagay ang paghihirap at karanasan ng nasa

mababang-uri sa kamay ng nasa itaas na uri. Ang Mimir Encyclopedia of Tagalog ay

nagsasaad na ang marxismong pagdulog ay ang pagtaas ng salungatan sa pagitan ng

klase ng taong nasa itaas o kapitalistang uri ng lipunan at nasa ibabang uri ng lipunan.

Sa pagdulog na ito, ipinapakita na ang mayayamang burgesya, o burgesya, ay

namamahala sa lipunan, na naniniwala na ang kanilang kayamanan ay nagmula sa

paghihirap ng proletaryado, o proletariat. Ang manggawang sinasahuran ng burgesya

upang magtrabaho para sa kanila ay kilala bilang proletaryado.

Ang Marxismong pagdulog ay ang pinakamahusay na paggamit dahil

gumagamit ito ng paraan na kilala bilang makasaysayang materialismo. Ito ay

naglalarawan kung paano pinangangasiwaan ng nasa itaas na posisyon ang bagay at

kung paano nakikipag- ugnayan ang iba't ibang estado ng tao sa lipunan sa pagbabago

sa sistema ng ekonomiya.

Ang Reader's Response Theory ay may benepisyo din sa pag-aaral na ito.

Ipinakita nina Santos at Tayag (2011) na ang krito ay may iba't ibang antas ng

subhektidad. Ang kanilang paniniwala ay ang isang akda ay hindi maaaring

maunawaan sa isang paraan. Ang teorya ng pagtanggap at pagbasa ng mambabasa, o

teorya ng pagtanggap at pagbasa, ay naglalayong ipakita kung ano ang nangyayari sa

kanilang isip habang sila ay nagbabasa ng akda o teksto. Binabawasan din ng pag-

aaral na ito ang tradisyunal na diin sa teksto at sa produksyon nito, pati na rin ang

maling obhektibismo na nauugnay sa produktong kultural. Iginiit nito na ang

mambabasa ay isang mahalagang bahagi ng teorya. Ang bawat henerasyon ng taong

nagbabasa ng teksto ay gumagawa

 6

ng iba't ibang interpretasyon nito, na nauugnay sa kanilang pananaw sa lipunan at

ideolohiya.

Hindi maikakailang hindi maihihiwalay ng pagsusuri ang oras na ginugol ng

isang akda. Ang mambabasa ang bumubuo ng lahat ng interpretasyon, ayon kay

Gadamer (Reyes, 1992:115-116). Ang paggawa ng pagpapakahulugan ay isang patuloy

na re- interpretasyon mula sa kasalukuyang punto ng view. Upang mas mahusay na

maunawaan ang larawan at simbolo, kinakailangan ang pag-unawa sa kasalukuyang

kaganapan pati na rin ang konteksto ng wika, panitikan, at siyensya.

Saklaw at Limitasyon ng Pag-aaral

Ang pag-aaral na ito ay sumasaklaw sa pagsusuri ng tula na isinulat sa iba't

ibang panahon. Sangkot lamang sa pagsusuri ang limang tula sa bawat dekada

(1970–2010). Tanging mga tula na tumatalakay sa problemang kinakaharap ng

manggagawa ang susuriin.

 7

MGA KAUGNAY NA PAG-AARAL AT LITERATURA

Sa bahaging ito, ipinapakita ang pag-aaral at mga babasahing nagpapahayag ng

ideya, konsepto, at sitwasyong may kaugnayan sa pananaliksik.

Tula

Ang makata ay patuloy na gumagawa ng mga akdang pampanitikan. Sa ngayon,

sila ay patuloy na, nagtatangka, at naghahanap ng sangkap na mahalaga sa pagbuo ng

akdang pampanitikan. Hanggang ngayon, gumagawa pa rin sila ng akda at

nagpapasigla sa kanilang imahinasiyon, damdamin, at kaisipan (Angeles et al., 1972).

Batay sa aklat ni Santiago et al. (1989),inisa-isa ang pagpapakahulugan ng tula ng iba’t

ibang dalubhasa. Ang tula, ayon kay Julian Cruz Balmaceda, ay naglalarawan ng

kagandahan at kariktan na nabuo sa isang kaisipan upang matawag itong tula. Si Iňigo

Ed Regalado ay nagsabi na ito ay isang kabuuang tonong kariktang makikita na may

kagandahan, diwa, katas, at larawan sa silong ng alimang langit. Sa kabaligtaran, ang

Fernando Monleon ay nagsabi na ang tula ay isang gawa ng isang manunulat o

manlilikha.

Ang Panitikan ay nahahati sa dalawang kategorya. Ito ay panulaan at prosa.

Ayon sa UP Diksiyonaryong Filipino, ang panulaan ay isang kada na may taludtod at

gumagamit ng partikular na salita at ritmo upang ipahayag ang damdamin sa

pamamagitan ng pagsulat ng akda. Bukod pa rito, sa kabila ng katotohanan na ito ay

isang akdang malayang taluturan, mayroon pa rin itong mahusay na wika at kaisipan.
 8

Gayundin, ayon kay Lope K. Ang tulang Tagalog, ayon kay Santiago at Atonio

(2007), ay may apat na katangian. Ang unang dalawang katangian na tumutukoy sa

pisikal o panlabas na estruktura ng tula ay sukat at tugma. Gayunpaman, ang dalawang

huling katangian ng tula, ang talinghaga at kariktan, ay tumutukoy sa panloob na

estruktura ng tula.

Karanasan ng Manggagawang Pilipino Mula sa Mga Akdang Pampanitikan

Ang kasalukuyang pag-aaral ay may kaugnayan sa pag-aaral ni Tayag (2017),

na naglalayong matukoy at masuri ang kalagayang sosyal at politikal ng Pilipinas na

ipinakita sa Pugad Baboy na komiks strip. Sinagot ang mga sumusunod na katanungan:

(1) Sino ang malikhaing nag-iisip ng bagay sa Pugad Baboy? Ano ang nag-udyok sa

kanya na gumawa nito? (2) Sino ang indibidwal na nagbigay ng buhay sa Pugad

Baboy? (3) Sa loob ng tahanan, institusyong pang-edukasyon, gobyerno, at simbahan,

anong mga sosyo-politikong kalagayan ng Pilipinas ang ipinakita ng komiks ng Pugad

Baboy? (4) Sa anong paraan ipinakita ang sitwasyong ito sa bawat institusyong

panlipunan? (4) Mayroon bang pagkakaiba at pagkakatulad sa sosyal at political na

kalagayan ng Pilipinas sa bawat institusyong panlipunan?

Ang pananaliksik ay gumamit ng isang kumbensyonal na disenyo. Ginamit ang

deskriptibong pamamaraan at ang analisis ng nilalaman ng dokumento, o content

analisis. Ang pagsusuri ay isinagawa sa pamamagitan ng pagpili ng trip mula sa sa

walong isinaakalat na kompaylesiyon ng Pugad Baboy ni Pol Medina Jr.

 9

Si Apolonio "Pol" Medina Jr., isang politikong Pilipino, ay nasangkot sa isang

serye ng mga paglalakbay sa Iraq, kung saan nakipagpulong siya kay Pugad Baboy,

isang komite sa mga isyung panlipunan at pampulitika ng Pilipinas. Kasama sa komite

ang 27 miyembro mula sa iba't ibang pamilya at indibidwal, kabilang ang mga

pamilyang Sungcal, Sabaybunot, Lamoun, Tangere, at Tang. Kasama rin sa komite ang

10 miyembro mula sa mga institusyong panlipunan at pampulitika ng gobyerno,

kabilang ang relihiyon, kapalmyuk, at kuripot. Napagpasyahan ng komite na si Medina

Jr. ay malalim na nasangkot sa lipunan noong panahon niya sa Pugad Baboy, at

pinahahalagahan ng sambayanang Pilipino ang mga kontribusyon ng komite.

Gonzaga (2014) ay nagsusuri sa mapanghimagsik na gawa sa Panitikan ng

Pilipinas, nagsasaad ng pagkamatay ni Amado V. Hernandez, Liwayway Arceo,

Satanas sa Lupa, Lamberto Antonio, and Rogelio L. Hernandez ay nagpapakita ng

pagkamatay ng Isang Newsboy, na nagpapakita ng pagkamatay ni Lamberto Antonio,

ang dula, at tula ni Rogelio L.

Natuklasan ng kanyang pag-aaral na mababasa ang akdang sinuri ang

representasyon ng pangyayaring naganap sa Pilipinas, ang pagsisikap na lumikha ng

tunay na karakter, ang pagpapaliwanag ng problemang kinakaharap ng lipunang

kolonyal, at ang pagpapakita ng solusyon sa isyung sumisiil sa bansa. Ang akdang ito

ay malinaw na nauugnay sa kasaysayan at hindi lamang halimbawa ng realidad ngunit

isang paraan upang ipakita ang pagkabigo ng Sistema. Ang akda ay nagpapakita rin ng

pagkakaiba-iba ng ideolohiya na sinasagisag ng pamahalaang sibil, pangkatang

relihoyoso, ilustrado, uring api, at indio. Bukod pa rito, walang alinlangan na natuklasan

na ang panitikan na ginawa sa panahong ito ay lubos na katulad ng higanting tanikala

ng
 10

akdang itinuturing na rebolusyonaryo. Ang mga panitikan ay naghihimagsik sa dahilan

at pumukaw sa damdamin ng mamamayan upang magising sila sa katotohanan ng

mapang-aping kolonyalismo.

Ang pag-aaral na ito ay may malaking kaugnayan sa pag-aaral ni Kamid (2020).

Ang pangkalahatang layunin ng pag-aaral na ito ay suriin ang sosyo-politiks na

ipinoproyekto ng editoryal na kartun ng Mindanao Tech mula 2013 hanggang 2019.

Tiniyak ng manggagawa na ang sagot sa mga sumusunod na tanong ay matatagpuan:

1) Ano ang literal na kahulugan na ipinakita ng editoryal card ng Mindanao Tech? 2) Sa

loob ng nakaraang sampung edisyon, ano ang ipinakita ng editoryal na kartun tungkol

sa sociopolitical na imahe ng bansa? 3) Sa loob ng sampung edisyon, anong ideolohiya

ang namamahala? Ang pag-aaral ay gumamit ng disenyo ng kwalitatibo, lalo na ang

"Descriptive Content Analysis." Sa pamamagitan ng paggamit ng semiotika, sinusuri

ang sampung editoryal na kartun sa pamamagitan ng pagkuha ng imaheng sosyo-

politiks sa institusyong panlipunan. Ang pahayagan ng Mindanao Tech ay ginamit

bilang tool sa pag-aaral na ito upang makakuha ng impormasyon tungkol sa editoryal na

kartun. Ang semiotikong pagsusuri ay ginawa sa natuklasan. Ang istaylistik na kanon

nina Medhurst at DesouSa ay ginagamit upang tukuyin ang denotatibong kahulugan ng

karikatura. Ang rhetorical tropes ni Daniel Chandler ay ginamit upang ilapat ang

konotatibong kahulugan. Ayon sa sosyolohikal na pagsusuri, ang imaheng sosyal at

politikal ay napalutang. Pagkatapos ng pagsusuri, ang papel na ito ay ipinadala sa

tatlong eksperto sa larangan.Kasunod ng pag-aaral, ipinakita ng mananaliksik ang

sumusunod: 1) Sa pamamagitan ng denotatibong pagpapakahugan, ipinakita ng

pananaliksik ang sumusunod: ang paghihirap ng Filipino sa pagtataguyod ng

edukasyon; ang alaala ng

 11

martial law; ang pagpaplano at pagbabanta ni Robredo; ang biktima ng pambobomba

sa Davao; ang pagtugis sa adik sa droga at kurap; ang paggamit ng politiko sa media;

ang pakikilahok 2) Batay sa pagsusuri sa aspeto ng sosyo-politiko ng editoryal,

natuklasan na ang pagkaantala sa pag-unlad ng usapang pangkapayapaan ay

humantong sa kawalan ng pangmatagalang kapayapaan; ang edukasyon sa Pilipinas

ay kinakalakal; ang pangalawang pangulong Robredo ay nag-iisip ng isang plano para

sa muling pagpapatupad ng martial law; ang pagluluksa sa biktima ng Davao bombing;

ang kampanyang Tokhang ni Pangulong Duterte at ang pagtugis sa mga 3) Ang

ideolohiya na makikita sa bawat editoryal ay kinabibilangan ng sumusunod: ang sistema

ng edukasyon sa Pilipinas ay nakatuon sa pag-export, ang martial law ay isang pagsupil

o pag-apak sa karapatang pantao, ang matataas na opisyal ay nagtutunggali sa politika,

ang kultura ng impunity at kawalan ng hustisya ay laganap, ang droga at kurapsyon ay

isang problema sa lipunan, at ang indibidwal na gustong makilahok.

Bilang karagdagan, ang pag-aaral na isinagawa ni Reyes (2012) ay

may kaugnayan sa kasalukuyang pag-aaral dahil sinuri niya ang limang tula ni Andres

Bonifacio bilang mapanghimagsik na manunulat. Ang pagsusuri sa limang tula at ang

pagsasama-sama ng ito sa politika at panahon ay nagbigay ng liwanag sa isyu. Ang

limang aklat na sinuri ni Reyes ay ang sumusunod: Pag-ibig sa Tinubuang Lupa,

Tapunan ng Lingap, Katapusang Hibik ng Pilipinas, Ang Cazadores, at Ang Huling

Paalam sa doktor. Ang limang tula ni Andres Bonifacio ay nagsulat ng mga tula o

panulaan na kilala bilang Jose Rizal. Ang teoryang realismo ay naglalaman ng limang

pangunahing elemento na karaniwang makikita sa isang panulaan o tula. Ang

tradisyunal ay ang pinakamahusay na paraan upang ipakita ang tula.

 12

May kaugnayan rin ang pag-aaral na ito sa pag-aaral na isinagawa ni Reponte

na may layuning (1) ipakilala si Genoveva Edroza-Matute bilang manunulat at tukuyin

ang paksa ng ilang maikling kwento na isinulat niya; (2) masuri ang paksa ng ilang

maikling kwento na nauugnay sa iba't ibang uri ng realismo: pinong realismo,

sintemental na realismo, sikolohikal na realismo, kritikal na realismo, sosyalista. Ito ay

naglalayong magsagawa ng pagsusuri sa limang maikling kwento na isinulat ni

Genoveva Edroza- Matute. Ang Walong Taong Gulang (1939), The Paper Man (1946),

Ang Kwento ni Mabuti (1951), Paglalayag sa Puso ng Isang Bata (1955) at Parusa

(1961) .Ginamitan ito ng realistikong pagsusuri at nagresulta sa sumusunod na

konklusyon: (1) Kilala si Genoveva bilang isang realistang manunulat dahil ang kanyang

mga tinatalakay sa kanyang akda ay tumutukoy sa kanyang karanasan sa buhay at

tunay na pangyayari sa lipunan; (2) Ang pangyayari sa kanyang akda ay naging salamin

at instrumento sa pag- unlad ng lipunan.

Konektado rin ang pag-aaral na ito sa pag-aaral ni Bolasa (2019),tinatangka ng

pag-aaral na ito na masagot ang mga sumusunod na katanungan (1)Sino si Francisco

"Balagtas" Baltazar? Ano ang nangyari sa kanyang buhay bago siya magsulat ng

maestrang Florante at Laura? Ano ang nagbigay sa makata ng inspirasyon upang isulat

ito? (2) Ano ang kuwento ng awit? (3) Sa anong lugar naninirahan ang akda? Sa anong

paraan nauugnay ang sitwasyon sa buhay ng may-akda? (4) Sino ang karakter na

makikita sa akda ng makata? Sa kanyang buhay, sino ang ito? (5) Ano ang pangyayari

sa buhay ng makata na may malaking kaugnayan sa akda? (6) Paano naiugnay ng

may- akda (Francisco "Balagtas" Baltazar) ang

sikolohikal na konsepto tulad ng pangangailangan (need),

hangarin (desire), kabiguan (frustration), pagkabahala

 13

(anxiety), at pagdadalamhati (grief) sa elemento ng kuwento na binubuo ng tauhan,

tagpuan, at pangyayari? Sa pag-aaral, ginamit ang disenyo ng kwalitatibo at

deskriptibong paraan. Ang pagdulog bayograpikal at sikolohikal ay ginamit rin upang

suriin ang akda. Ang impormasyon ay nakuha mula sa materyal na natagpuan sa

panahon ng buhay ni Francisco "Balagtas" Baltazar, pati na rin ang akda ni Balagtas

mismo, Florante at Laura. (1) ang gumawa ng Florante at Laura; (2) ang nilalaman ng

awit; (3) ang tagpuan sa awit ay may kaugnayan sa buhay ng makata; (4) ang karakter

sa awit ay kumakatawan sa makata at sa taong malapit sa kanya; (5) ang pangyayari

ay nagsilbing extension ng buhay ng makata; at (6) ang sikolohikal na elemento na

binubuo ng pangangailagan, hangarin, pagkabahala, kabiguan, at pagdadalamhati na

ipinakita ng makata sa pagtatapat ng buhay ni Balagtas sa Florante at Laura. Bilang

resulta,natuklasan na (1) ang umakda ay hindi isang dakilang makata kundi isang

makabayang Pilipino na mula sa mahirap na angkan na nagsusumikap lamang upang

maabot ang tagumpay; (2) ang Florante at Laura ay isang produkto ng kamalayang

sosyo-politikal ni Balagtas; (3) ang awit na Florante at Laura ay may limang

mahahalagang tagpuan; at (4) ang tauhan sa akda ay karakter na ginamit. Ang

natuklasan ng pag-aaral ay kinabibilangan ng mga sumusunod: (1) walang malinaw na

impormasyon tungkol kay Balagtas; (2) ang awit at ang kaganapan sa kanyang

panahon ay malaki ang nauugnay sa isa't isa; (3) ang pangyayari sa awit at ang buhay

ni Balagtas ay malaki ang nauugnay sa isa't isa, ayon kay Murray (1938); (4) ang

bayani at awtor ay iisa, ayon kay Murray (1938); (5) Asuncion Rivera o Selya kay

Balagtas.

Ang pag-aaral ni Tanallon (2018) ay may kaugnayan dito. Ang layunin ay

matukoy
 14

at suriin ang kahalagahan at epekto ng signature line na ginawa. Nakuha niya ang

tatlumpu't tatak linya mula sa artista. Ang kahulugan, bisa, at pinapahiwatig ng linya ng

signature ay naobserbahan niya sa pamamagitan ng tono o damdamin ng paghahatid.

Sinuri nito pagkatapos ang kahalagahan nito at epekto nito sa paggawa ng pelikulang

Pilipino. Ang pananaliksik ay gumamit ng disenyo ng kwalitatibo at sinuri ang

pananaliksik gamit ang "Descriptive Content Analysis." Ang teoryang sosyolohikal ay

ginamit bilang batayan sa pagsusuri dahil ito ay tumutukoy sa pagsusuri ng isyung

panlipunan. Ayon kay Santiago et al. (1989), ito rin ang pakikipag-ugnayan ng isang tao

sa kanyang kapwa at sa lipunan na ginagalawan nila, na dulot ng pangyayari na

kanilang nararanasan sa buong buhay. Ang mananaliksik ay nakarating sa konklusyon

pagkatapos magsagawa ng pag-aaral. (1) Ang pelikulang Pilipino ay may linya ng

tagumpay; (2) Ang linya ng tagumpay ay may pagpapahalagang moral sa buhay at

nangingibabaw ang pagsabi ng katotohanan o pagiging totoo sa sarili at sa ibang tao;

(3) Karamihan sa linya ng tagumpay ay tungkol sa pagpapakatotoo sa sarili, pagiging

tapat sa minamahal, at paggalang sa dignidad ng isang tao; at (4) Ang linya ng

tagumpay ay nakakatulong.

Ayon naman sa pag-aaral ni Pigan (2017) na may layuning mahanap at suriin

ang simbolo at simbolismong nakapaloob sa nagwagi ng Timplak Palanca. Ang

mananaliksik ay nagsuri ng ilang nagwagi sa Timpalak Palanca na maikling kwento. Ito

ang maikling kuwento na Ang "Mabangis na Lungsod" ni Efren Abueg, "Mag Ambahan

Tayo" ni Lilia QuindozaSantaigo, at "Ang Kwento ni Mabuhay" ni Genoveva-Matute.

Upang mahanap ang simbolo sa isang partikular na maikling kwento, ginamit ang

"Descriptive Content Analysis". Pagkatapos ay sinuri ang simbolo upang malaman kung

paano nauugnay ang akdang ito sa kasalukuyang konteksto ng lipunan ng Pilipino.

Nakarating sa konklusyon
 15

ang mananaliksik sa pamamagitan ng pagsusuri ng isang seleksyon ng maikling

kwento. Ang maikling kwentong pinag-uusapan ay may elemento ng simbolismo. Upang

maihatid nang maayos ang kuwento, gumamit ang manunulat ng iba't ibang simbolo.

Ito ay lubhang nauugnay sa pag-aaral na isinagawa ni Sanico. (2017), "Mga

Isyung Panlipunang Masasalamin sa mga Piling." Magandang Awiting Pilipino. Ang

pag-aaral na ito ay nagsasagawa ng isang partikular na layunin (1) Matukoy ang paksa

at mensaheng nakapaloob sa ilang makabagong awiting Filipino, suriin ang ito sa

isyung panlipunan, at talakayin ang epekto nito sa lipunang Pilipino. Ang pag-aaral na

ito ay gumamit ng deskriptibong o palarawan na pamamaraan sa pagsusuri ng isyung

panlipunan. Sa pagsisiyasat sa makabagong awiting Filipino, ginamit ang teoyang

sosyolohikal dahil ito ay angkop para sa pagbibigay ng tamang at sapat na

interpretasyon sa awitin. Batay sa resulta ng pag-aaral ang mananaliksik ay nakabuo ng

konklusyon. (1) Magkakaiba ang paksa ng awiting Pilipino sa kasalukuyang panahon;

(2) Epektibong nakapagpapabago sa kamalayn ng bawat indibidwal ang mensaheng

nakapaloob sa awitin; (3) Gaya ng ibang akda, ang akda ay tumatalakay rin sa isyung

panlipunan na nangangahulugang mulat rin ang Pilipino sa katotohanang nagyayari sa

lipunan at ang nagngibabawa na isyung panlipunan ay diskriminasyon at panghuli; (4)

Ang awitin ay isang napakagandang instrumento sa pagmulat at pagbigay kamalayan

sa pagkakaroon ng repleksiyon sa nangyayari sa lipunan.

Marxismo

Ang Marxismo ay isang malawak na teorya at perspektiba na maaaring gamitin sa

 16

pagsusuri ng iba't ibang aspeto ng lipunan, ekonomiya, at kultura. Ang mga sumusunod

ay ilan sa mga pangunahing akda sa larangan ng Marxismo.

1.)"Das Kapital" ni Karl Marx: Ito ang pangunahing akda na naglalaman ng mga

teorya ukol sa kapitalismo, eksploytasyon, at klaseng pagkakaiba. Ipinapakita nito ang

komprehensibong pagsusuri ng Marx sa kapitalistang sistema at ang mga epekto nito

sa lipunan.2.)"The Communist Manifesto" ni Karl Marx at Friedrich Engels: Ang maikli

ngunit makabuluhan na akdang ito ay naglalaman ng mga pangunahing prinsipyong

Marxista at isinusulong ang ideya ng proletaryong rebolusyon.3.)"Marxist Literary

Theory" ni Terry Eagleton: Ipinapakita ni Eagleton sa aklat na ito ang kung paano

maaring gamitin ang Marxismo sa pagsusuri ng panitikan. Inililinaw nito ang mga

konsepto tulad ng istrakturang sosyal, kultura, at ideolohiya sa panitikan.4.)"The

Condition of the Working Class in England" ni Friedrich Engels: Ito ay isinulat ni

Engels matapos niyang makapag-obserba ng mga kondisyon ng mga manggagawa sa

England. Nagbibigay ito ng malalim na pang-unawa sa kalagayan ng mga manggagawa

noong ika-19 na siglo.6.)"The Structural Transformation of the Public Sphere" ni

Jürgen Habermas: Habermas, isang kritikal na Marxista, ay nag-aaral ng pampublikong

espasyo at ang papel nito sa demokrasya. Inuukit nito ang mga pagbabago sa

pampublikong espasyo sa konteksto ng kapitalistang lipunan.7.)"The Theory of

Communicative Action" ni Jürgen Habermas: Isa pang mahalagang akda ni

Habermas na nag-aaral ng komunikasyon, kapangyarihan, at lipunan. Ipinapakita nito

kung paano ang komunikasyon ay may kaugnayan sa estruktura ng lipunan.8.)"The

Production of Space" ni Henri Lefebvre: Lefebvre ay isang Marxista na nag-aaral ng

mga espasyo at urbanisasyon. Ang aklat na ito ay naglalayong maunawaan ang mga

espasyo at kung
 17

paano ito nakakaapekto sa lipunan mula sa perspektibang Marxismo.9.)"Black

Marxism" ni Cedric J. Robinson: Ito ay nag-aaral ng relasyon ng Marxismo at

kolonyalismo, at kung paano ito nakakaapekto sa mga Black Marxists. Nagbibigay ito ng

alternatibong perspektiba sa Marxismo mula sa karanasan ng mga Black na komunidad.

Ang mga nabanggit na akda ay nag-aambag sa malalim na pagsusuri gamit ang

perspektibang Marxismo sa iba't ibang aspeto ng lipunan at kultura. Ito ay maaaring

maging gabay sa mga mananaliksik at nag-aaral na nagnanais na magkaroon ng

masusing pang-unawa sa mga isyu ng lipunan at ekonomiya.

 18

METODOLOHIYA

Ang pamamaraan na ginamit sa pag-aaral ay tinalakay sa kabanatang ito. Ito ay

tungkol sa kung paano ginawa ang pag-aaral, kung ano ang ginagawa ng mananaliksik,

ang tool na ginamit, kung paano nakolekta ang data, at kung paano ito naa-analisa, pati

na rin ang isyu sa etikal at mapapanaligan.

Disenyo ng Pag-aaral

Kuwalitatibo ang disenyo ng pag-aaral. Tiyak na gagamitin ang pamamaraang

lapit-tekswal sa pagsusuri ng mga datos. Sa paraang lapit-tekstuwal, dadalumatin mula

sa mga nalathalang mga tula ang mga isyung panlipunan partikular sa mga

manggagawa.

Tungkulin ng Mananaliksik

Pangunahing tungkulin ng mananaliksik na mangalap ng mga datos na

magagamit sa pag-aaral. Upang matiyak ang kasapatan at awtentesidad ng mga datos

ay susundin ang payo ng kanyang tagapayo na gamiting datos ng pag-aaral ang mga

nailimbag na, na mga tula sa iba’t ibang panahon na inilathala ng mga

pinagkakatiwalaang palimbagan tulad ng mga aklat. Titiyakin ng mananaliksik na

masuri
 19

nang wasto ang mga tula na mapipili mula sa mga nalimbag na na mga tula upang

matagumpay na masagot ang mga katanungan ng pag-aaral.

Panggagalingan ng Datos

Ang mga datos na kailangan sa pag-aaral na ito ay magmumula sa mga

nalathalang mga tula na nilimbag ng mga mapagkakatiwalaang palimbagan ng bansa

tulad ng Komisyon sa Wikang Filipino. Kaya ang datos ng pag-aaral ay mauri bilang

sekondaryang mga datos.

Paraan ng Pangangalap ng mga Datos

Ang mananaliksik ay magbabasa ng maraming tula na kakitaan ng Marxismong

pagdulog bago ang pananaliksik. Binasa niya nang masusi at mataman ang iba't ibang

uri ng tula na isinulat sa iba't ibang panahon. Matapos basahin ang tula, pinili ng

mananaliksik ang tulang angkop para sa pag-aaral na tumatalakay sa isyung

panlipunan. Pinili ang mga tulang may kaugnayan sa problemang panlipunan.

Pagkatapos matukoy ang tula, sinuri ng mananaliksik ang ito at ginamit ang teoryang

ipinakita sa kanila upang ipaliwanag ang isyung panlipunan na ipinakita nila.

 20

Paraan ng Pag-aanalisa ng Datos

Ang mga sumusunod na hakbang ang siyang susundin sa pagsusuri

ng mga datos;

1. Pagbasa at pagpili ng mga tula na isasailalim sa pagsusuri. Kailangang

basahin muna ang mga tula upang makapili. Kailangan ang pagpili upang masagot ang

mga katanungan ng pag-aaral. Ang pipiliing mga tula ay yaong kakitaan ng isyu hinggil

sa mga manggagawa.

2. Habang binabasa ang mga tula ay tutukuyin,hahanguin at ihahanay sa

talahanayan ang mga isyung nangingibabaw sa bawat tula.

3. Sa pagsagot sa ikalawang katanungan ng pag-aaral, dadalumatin kung anong

tunggalian ang namagitan sa mga uri ng tao sa lipunan ang sinasalamin ng tula.

4. Masasagot naman ang huling katanungan ng pag-aaral sa pamamagitan ng

pagtukoy ng pagkakaiba at pagkakatulad ng mga isyu hinggil sa mga manggagawa na

tinalakay sa bawat tula.

Baliditi ng mga Datos

Ang pagiging wasto, makatotohanan at kapani-paniwala ay tatlong mahalagang

pamantayan ng Qualitative Research. Sisiguraduhin ng mananaliksik na tumpak at

totoo ang mga datos sa pamamagitan ng maingat at masusing pagpili.

 21

Ang Konsistensi ng mga datos o Confirmabilty, Polly et al, (2001) ay mahigpit

ding isaalang-alang, sisikaping maging obhektibo sa pagtrato sa mga datos. Ipapakita

ang pagkawalang pagkiling sa mga datos na idadaan sa pagsusuri.

Upang matamo ang kredibilidad ng pag-aaral, kailangan ang awtensidad o

kredibilidad ng data.Higit pa rito, mahalaga na ipakita kung gaano kahusay ang isang

pag-aaral.Sinasabi nina Lincoln at Guba (1985) na ang pag-aaral na ito o transferability

ay maaaring ilipat sa ibang konteksto dahil maaaring gamitin ito bilang gabay o batayan

para sa susunod na pag-aaral. Upang mas maaasahan ang impormasyon, dapat

magkaroon ng confirmability o constancy.

Konsiderasyong Etikal

Isinaalang-alang ng mananaliksik ang isyu sa moral upang ang kredibilidad at

kalidad ng pag-aaral na ito. Ang katotohanan, hindi personal na damdamin o pananaw,

ay pinahahalagahan at pinalutang ng mananaliksik. Kaya, upang maunawaan ang tula

nang maayos, ginamit ang pag-aaral ng teorya.

 22

TALASANGGUNIAN

Abejo, R. G., & Navarro, A. (1998). Wika, panitikan,sining,at himagsikan. Limbagan

Pangkasaysayan (LIKAS).

Angeles, G., & et al. (1971). Panulaang Tagalog kasaysayan, pagsusuri,paliwanag.

Limbagang Pilipino.

Bernardino, A. (2017). Pagsusuri sa mga awitin ng mga Teduray sa South

Upi,Maguindanao. (Di-limbag na tesis) University of Southern Mindanao.

Bravo, D. (2018). Salawikain ni Bob Ong: Mga pagpapahalaga at implikasyon sa mga

milenyal.(Di-limbag na tesis) University Of Southern Mindanao.

Coroza. (2017). Haraya/Liwayway.

Crispino, Z. (2020). Sigaw ng manggagawa sa baluktot na batas: ang aklatan ni Amado

V. Hernandez.

Cruz, P. (1994). Filipinong pananaw sa wika, Panitikan at Lipunan. UP Diliman Press.

Eman, J. (2018). Pagdalumat sa sindil ng mga Magindanawn:Isang kultural napagsusuri.

University of Southern Mindanao - Kidapawan City Campus.

Esposo, E. (2016). Nged: Pagpapakahulugan sa lipunan at kultura ng mga imaheng

nakapaloob sa mga bugtong ng tribong Tboli. University of Southern Minadanao.

Gonzales, Marin, & Rubin. (1982). Panitikan sa Pilipino 2 (Pandalubhasaan).

Gonzalgo, S. M. (2018). Pagsusuri sa pagpapahalagang kultural sa mga kwentong

bayan ng mga Ilonggo. University Of Southern Mindanao - Kidapawan City
Campus.

Gorumba, J. (2018). Pagsasalin at pagsusuri ng akdang pampanitikan ni Jesus Sanchez.

Palompon Institue of Technology.

Ki. (2020). Isang Dipang Langit: kahulugan at aral na makukuha.

Magracia, & Valdez. (2005). Raya: Mga akdang pampatikan sa Filipino III. C&E
Publisher. News-abs-cbn.com (2020). 5 lalaki ipinasok sa kulungan ng aso dahil
umano sa paglabag sa curfew sa laguna.

New.abs-cbn.com (2018). Pagtanggal ng Filipino subject sa kolehiyo, bakit tinututulan?

Panganiban, J. Panganiban C. & Matute, G. (1992). Panitikan ng Pilipinas:
Bagong edisyon. Bede’s Publishing House.
 23

Pigan, N. (2017). Simbolismo sa mga piling maikling kwentong nagwagi saTimpalak

Palanca. (Di-limbag na tesis) University of Southern Mindanao.

Ramos, Atienza, Salazar, & Nazal. (1980). Ang panitikang Pilipino. Katha Publishing Inc.

Reponte, C. (2018). Realistang pagsusuri sa ilang piling maikling kwento ni Genoveva

Edroza-Matute.(Di-limbag na tesis). University of Southern Mindanao.

Reyes, F. (2014). Imaheng sosyo-politiks sa editoryal kartun ng Philippine kartun ng

Daily Inquirer. Isang semiotikong pagsusuri. (Unpublished master'sthesis):
University of Southern Mindanao.

Reyes, R. (2012). Limang Tula ni Andres Bonifacio: Mapanghimagsik na Manunulat -

Ang Pagtatagpo ng Kasaysayan at Panitikan.

Santiago, Kahayon, & Limdico. (1989). Panitikang Filipino kasaysayan at pag-unlad

pangkolehiyo. National Booktstore.

Santiago, L., & Antonio, L. (2007). Mga panitikan ng Pilipinas. Quezon City:C&E
Publishing Inc.

Santos, & Magracia. (2010). Pagsulat ng proposal sa pananaliksik sa

Filipino.Departamento ng Filipino at Ibang mga Wika, MSU-IIT.

Sinoy. (2016). Ang Panday ni Mado V. Hernandez.

Sinoy. (2016). Isang Dipang Langit ni Amado V. Hernandez.

Tablan. (2011). Kaisipang sosyalismo sa mga akda ni Amado V. Hernandez.

Tanallon, K. (2018). Signature lines ng mga batikang Artista; Isang deskriptibong

pagsusuri.(Di-limbag na thesis). Universisty Of Southern
Mindanao.

Tayag, D. (2011). Ang "Pugad Baboy" bilang maykrokosom ng 'Pinas: Pag-iistrip ng

sosyo-politiks sa komiks pragmatiks. (Di-Limbag na Masteral Thesis) Mindanao
State University-Iligan Institute of Technology.