1

RESULTA AT DISKUSYON

Ang kabanatang ito ay naglalaman ng talakay tungkol sa mga nalikom

na tula sa iba’t-ibang panahon (1970-2010). Gamit ang Teoryang Marxismo ni

Karl Marx,matamang sinuri, maingat na itinala at inihanay ng mananaliksik ang

mga paksa at mensahe na nakapaloob sa mga tula, ang uri ng tao sa lipunan

na tinutukoy sa tula, uri ng salungatan na namagitan sa tula Inilahad din dito

ang pagkakaiba at pagkakatulad ng mga isyu na nauukol sa manggagawa na

tinalakay sa bawat tula.

PAKSA AT MENSAHENG NAKAPALOOB SA MGA TULA

Tulad ng isang pundasyon ng isang bahay, ang paksa at mensahe ay

isa sa mga pinakamahalagang elemento sa pagsulat ng anumang uri ng

tekstong akademiko o literatura. Ito ay ang pangunahing konsepto o ideya na

nais bigyang-diin at bigyang-pansin sa isang sulatin.

Makikita sa talahanayan 1 ang mga paksa at mensaheng nakapaloob

sa mga tula sa iba’t ibang panahon. Bawat tula ay sinuri gamit ang Teoryang

Marxismo ni Karl Marx, na kung saan ito ay tumutugon at nagtataguyod ng

pagbabago, hinahamon nito ang mga istruktura ng kapangyarihan sa lipunan

 2

at naglalayong buwagin ang mga mapaniil na puwersa at inilalantad ang mga

tunggaliang nag-uugat sa kalagayang pang-ekonomiya na nagtuturo ng mga

paraan ng pag-ahon mula sa kalugmukan sa akda at sa huli ay nagsisilbing

modelo para sa mga mambabasa.

Sa madaling salita, nagpapakita ang teoryang ito na may magagawa

ang panitikan. Tunay nga na malaking impluwensiya ang panitikan upang

matuldukan ang maling nakasanayan ng isang tao, kagaya na lamang ng

maling pakikitungo nito sa kanyang kapwa.

Talahanayan 1. Paksa at Mensaheng Nakapaloob sa mga Tula

Taon Pamagat ng Tula Paksa Mensahe

1970 Isang Dipang Langit kahalagahan ng hindi mawawalan

kalayaan ng pag-asa

Manggagawa papel ng pagpapahalaga

manggagawa sa manggagawa

1980 Ang Panday kahalagahan ang mga

ng manggagawa manggagawa ay
bumubuo ng ating
lipunan

Sa Ilalim ng Araw paghihirap diwa ng

pakikibaka

1990 Pag-asa sa Araw karanasan ng patuloy na

manggagawa pag-aalsa
sa ginagawang
pang-aapi
 3

Sigaw ng Pag-aalsa pag-aalsa hindi tatahimik

hanggat hindi
nakakamit ang
katarungan

2000 Manggagawa ka, Hindi Alipin karapatan ng pagpapahalaga

Manggagawa sa kontribusyon
ng manggagawa

Tinig ng mga Walang Boses pantay na paninindigan na

karapatan ipaglaban ang
karapatan

2010 Walang Katarungan sa Trabaho hindi pantay na patuloy na

trato sa ipaglabanan ang
manggagawa hindi pantay na
pagtingin sa
mga manggagawa

Sa Kuko ng Kapitalismo hustisya manindigan laban

sa kapitalismo

Isang Dipang Langit

Ang tula na "Isang Dipang Langit" ni Amado V. Hernandez ay

kanyang personal na karanasan bilang isang bilanggo. Ipinapahayag niya ang

kanyang mga damdamin, hirap, at mga pagsubok na kanyang dinanas

habang siya ay nasa loob ng bilangguan. Sa kabila ng kanyang sitwasyon,

ipinapakita niya ang kanyang matibay na paninindigan at hindi nagwawakas

na pag-asa na makamit ang kanyang kalayaan. Ipinapahayag niya ang

 4

kanyang determinasyon na lumaban para sa kanyang mga karapatan at

kalayaan. Kaya, ang tula ay isang malalim na pagpapahayag ng kanyang

pakikibaka para sa katarungan, kalayaan, at pag-asa sa kabila ng kanyang

kasalukuyang kalagayan bilang isang bilanggo.

"Nguni’t yaring diwa’y walang takot-hirap

at batis pa rin itong aking puso:

piita’y bahagi ng pakikilamas ,

mapiit ay tanda ng di pagsuko."

Sa saknong na ito, malinaw na naipapahayag ang paksa ng tula,

na ang kahalagahan ng kalayaan, ang di-natitinag na pag-asa at ang matatag

na paninindigan sa harap ng mga pagsubok at kahirapan.

"Nguni’t yaring diwa’y walang takot-hirap" - Ipinapahayag dito na kahit sa

harap ng mga pagsubok, hindi natatakot o nahihirapan ang kanyang diwa. Ito

ay nagpapakita ng kanyang katatagan at determinasyon.

"at batis pa rin itong aking puso" - Kahit na siya ay nasa bilangguan, patuloy

pa rin ang kanyang puso sa pagtibok at pag-asa para sa kanyang kalayaan.

"piita’y bahagi ng pakikilamas" - Ipinapahayag dito na ang kanyang

paghihirap ay isang bahagi ng kanyang pakikipaglaban para sa kanyang mga

karapatan at kalayaan.
 5

"mapiit ay tanda ng di pagsuko" - Sa huling linya, ipinapahayag ni Hernandez

na ang kanyang pagkakakulong ay hindi isang tanda ng kanyang pagsuko,

bagkus ito ay isang tanda ng kanyang patuloy na pakikibaka para sa kanyang

kalayaan.

"Ang tao’t Bathala ay di natutulog

at di habang araw ang api ay api,

tanang paniniil ay may pagtutuos,

habang may Bastilya’y may bayang gaganti."

Sa saknong na ito, ipinapahayag ni Hernandez ang kanyang

paniniwala na ang lahat ng uri ng pang-aapi at paniniil ay may katapat na

pagtutuos. Sinasabi niya na habang may mga tao na patuloy na

nagpapahirap at nagpapalupig, may mga taong patuloy na lumalaban para sa

kanilang mga karapatan. Ito rin ay nagpapakita ng kanyang matatag na

pananampalataya na ang Diyos at ang tao ay hindi natutulog at palaging

nakabantay sa mga nangyayari. Ito ay nagbibigay-diin na sa kabila ng mga

pagsubok at hirap, hindi dapat mawalan ng pag-asa at patuloy na lumaban

para sa katarungan at kalayaan. Sa kabuuan, ang saknong na ito ay

nagpapakita ng pangunahing mensahe ng tula na ang paglaban para sa

katarungan, kalayaan, at pag-asa sa kabila ng mga pagsubok at hirap.

 6

Manggagawa

Ang paksa ng tula ay ang pagkilala at pagpapahalaga sa mga

manggagawa. Ito ay tumatalakay sa kahalagahan ng kanilang papel sa

paglikha at pagpapanatili ng ating lipunan at kabihasnan. Sinasabi rin ng tula

na ang bawat patak ng pawis na ibinubuhos ng mga manggagawa sa

kanilang trabaho ay nagbubunsod ng kanilang dangal at nagdadala sa kanila

patungo sa tagumpay. Ang tula ay nagbibigay-diin na ang mga manggagawa

ang tunay na bumubuo sa ating mundo - mula sa pagtatayo ng mga gusali,

paglikha ng salapi, hanggang sa pag-aalaga ng mga bata. Ito ay isang

pagpupugay sa kanilang sakripisyo at dedikasyon

" Bawat palo ng martilyo sa bakal mong pinapanday alipatong nagtilamsik,

alitaptap sa karimlan; mga apoy ng pawis mong sa Bakal ay kumikinang

tandang ikaw ang may gawa nitong buong Santinakpan."

Ang unang saknong ng tula ay malinaw na nagpapahiwatig ng paksa

nito, na tumatalakay sa mahalagang papel na ginagampanan ng mga

manggagawa sa ating lipunan. Sa saknong na ito, inilalarawan ng makata

ang hirap at pawis na inuukol ng mga manggagawa sa kanilang trabaho.

Sinasabi rin nito na ang mga manggagawa ang tunay na lumilikha ng ating
 7

mundo - sila ang nagpapanday ng bakal, nagtatayo ng mga gusali, at

naglilikha ng salapi.

"Mabuhay ka nang buhay na walang wakas,

walang hanggan, at hihinto ang pag-ikot nitong mundo pag namatay."

Ang huling saknong ng tula ay nagpapahayag ng pangunahing

mensahe nito, na nagpapahalaga sa mga manggagawa. Ito ay nagsasabi na

ang buhay ng mga manggagawa ay walang katapusan - sila ang

nagpapatakbo ng mundo, at kapag sila'y namatay, titigil ang ikot ng mundo.

Ito ay isang malalim na pagpapahalaga sa kanilang kontribusyon sa ating

lipunan. Ang saknong na ito ay nagpapakita ng malasakit at pagkilala sa mga

manggagawa, na nagbibigay ng kanilang lakas at pawis para sa ikabubuti ng

ating lipunan.

Ang Panday

Ang tula na "Ang Panday" ni Amado V. Hernandez ay nagpapakita ng

kahalagahan ng mga manggagawa sa lipunan. Ang bawat saknong ng tula ay

nagpapakita ng iba't ibang aspeto ng buhay at trabaho ng isang panday, na

kumakatawan sa lahat ng mga manggagawa.

 8

"Bawat palo ng martilyo sa bakal mong pinapanday

alipatong nagtilamsik, alitaptap sa karimlan;

mga apoy ng pawis mong sa Bakal ay kumikinang

tandang ikaw ang may gawa nitong buong Santinakpan."

Sa saknong na ito, malinaw na ipinapakita na ang panday, na

kumakatawan sa mga manggagawa, ay bumubuo at nagbibigay ng liwanag

sa lipunan. Ang kanyang pawis at pagod ay nagpapakita ng kanyang

dedikasyon at sakripisyo, at ang kanyang mga gawa ay nagpapalakas sa

kanyang komunidad. Ang paksa ng tula ay ang kahalagahan ng mga

manggagawa sa pagbuo at pagpapanatili ng lipunan.

Ang tulang ito ay isang makabuluhang tula na nagbibigay-pugay sa

mga manggagawa, partikular sa mga panday. Sa bawat saknong, ipinapakita

ni Hernandez ang kahalagahan ng mga manggagawa sa lipunan.

"Bawat palo ng martilyo sa bakal mong pinapanday

alipatong nagtilamsik, alitaptap sa karimlan;

mga apoy ng pawis mong sa Bakal ay kumikinang

tandang ikaw ang may gawa nitong buong Santinakpan."

 9

Sa saknong na ito, ang mensahe ng tula ay malinaw: ang mga manggagawa,

tulad ng panday, ay bumubuo sa ating lipunan. Ang kanilang pawis at pagod

ay hindi lamang para sa kanilang sariling kabuhayan, kundi pati na rin para sa

pag-unlad ng kanilang komunidad. Ang tula ay isang pagkilala sa kanilang

sakripisyo at kontribusyon.

Sa Ilalim ng Araw

Ang tula na may pamagat na "Sa Ilalim ng Araw" ay maaaring

magtakda ng mga paksang may kinalaman sa mga aspeto ng lipunan,

ekonomiya, at politika na may kaugnayan sa ideyolohiya ng Marxism. Ito ay

maaaring magpahayag ng mga pagnanasa o mga kritisismo hinggil sa

kalagayan ng mga manggagawa, proletariat, o mga hindi mayaman na uri sa

lipunan.

Mga tinig ng anakpawis, kami'y nagtutulungan,

Sa harap ng pang-aapi, kami'y patuloy na nag-aalsa.
Ang mga pangarap ng katarungan at kalayaan,
Sa aming mga tinig, ito'y hindi matitinag
 10

Ang tula ay pumapaksa sa kawalan ng katarungan sa trabaho, tulad ng

kahirapan, kawalan ng seguridad sa trabaho, o mababang sahod na

kinakaharap ng mga manggagawa.

Sa ilalim ng araw, kami'y nagmumula't naglalaban,

Mga anakpawis, sa kalsada't pulong ay nagtutulungan.
Sa pag-asa ng bukas, kami'y patuloy na naglalakbay,
Sa ilalim ng araw, kami'y nagpapatuloy na sumasabay.

Ang tula ay nagdadala ng mga mensahe ukol sa mga isyu ng

kahirapan, pag-aalsa, at pakikibaka ng mga manggagawa laban sa

kapitalismo at mga aspeto ng lipunan na nagdudulot ng pagkakaiba-iba sa

kalagayan ng mga tao.

Ang tula ay maaaring magpahayag ng kahirapan at kalupitan na

kinakaharap ng mga manggagawa sa ilalim ng kasalukuyang sistema ng

kapitalismo. Ipinapakita nito ang hindi pantay-pantay na distribusyon ng

yaman at ang kawalan ng mga pangunahing pangangailangan ng marami.

Pag-asa sa Araw
 11

Ang tula na may pamagat na "Pag-asa sa Araw" ay karaniwang

tumutukoy sa pag-asa, optimism, at pag-asa sa mga bagong pagkakataon.

Ito'y nagpapahayag ng kahalagahan ng positibong pananaw at pag-asa sa

kabila ng mga pagsubok at kahirapan.

Sa kabila ng dilim at hirap ng gabi,

Sa buhay na puno ng pag-aalipin at pasakit,
Ipinaninindigan namin ang aming adhika,
Ang pag-asa sa araw ay aming pangarap na bitbit.

Ang paksa ng tulang "Pag-asa sa Araw" ay karaniwang tumutukoy sa

pag-asa, optimism, at pag-asa sa mga bagong pagkakataon o kinabukasan.

Ang tulang ito ay nagpapakita ng kahalagahan ng positibong pananaw at

pagasa sa kabila ng mga pagsubok at kahirapan.

Ang araw na magdadala ng kalayaan,

Ang araw ng katarungan at kapayapaan.
Ito'y aming inaasam, ito'y aming pangarap,
Ang pag-asa sa araw, kami'y hindi tinitigil na hinihintay

At ito'y may kalakip na mensahe ng pag-asa at positibong pananaw sa buhay

Sigaw ng Pag-aalsa
 12

Ang tula na may pamagat na "Sigaw sa Pag-aalsa" ay karaniwang

tumatalakay sa mga tema ng pag-aalsa, pagtutol, at pagsusulong ng mga

karapatan o katarungan. Ito ay maaaring maging pamana ng mga

karanasan o kilusan ng mga taong naglalantad ng kanilang mga saloobin

ukol sa mga isyu ng lipunan at politika.

Sa dilim ng kawalang-katarungan,
Sa init ng pang-aapi't karahasan.
Ang mga nang-aapi, tandaan ninyo,
Sa sigaw ng pag-aalsa, kami'y hindi tahimik

Ito ay pumapaksa sa kilusang pag-aalsa, protesta, o paglaban para sa

mga karapatan at katarungan. Ito ay maaaring tumukoy sa mga kaganapan ng

pag-aalsa o pagkilos ng mga tao laban sa mga hindi makatarungan na

kondisyon sa lipunan.

Nakalakip sa aming mga pangarap,

Ang buhay na may dignidad at katarungan.
Kaya't sa inyong lahat, aming ipinaaabot,
Sigaw ng pag-aalsa, sa inyong puso'y magpatuloy.

Ito ay nagdadala ng mga mensahe ukol sa paglaban, pagsusulong ng

mga karapatan, at pagsasabuhay ng diwa ng pag-aalsa para sa katarungan

at pagbabago.
 13

Manggagawa ka, hindi Alipin

Ang tula na may pamagat na "Manggagawa Ka, Hindi Alipin" ay tungkol

sa karapatan, kahalagahan, at dignidad ng mga manggagawa sa lipunan.

Ipinapakita nito na ang mga manggagawa ay hindi dapat ituring na alipin o

basta-basta lamang, kundi may mga karapatan at pagkakakilanlan na dapat

respetuhin at kilalanin. Ipinapakita nito ang halaga ng dignidad ng mga

manggagawa. Binibigyang-diin na ang trabaho ay isang uri ng pagkilala sa

kanilang halaga bilang mga tao. Nagpapakita ito ng pangangailangan para sa

patas na pagtrato sa mga manggagawa sa kanilang mga trabaho at sa

lipunan.

Ipinapahayag nito ang paglaban sa anumang uri ng pang-aapi.

‘’Manggagawa ka, hindi alipin,

Lalaban ka sa takot at dilim.
Ipagtatanggol mo ang karapatan,
Sa hirap ng buhay, hindi magpapatalo't papatin’’

Ang paksa ng tula ay ukol sa mga karapatan, dignidad, at kahalagahan

ng mga manggagawa sa lipunan. Ipinapakita nito ang prinsipyong ang mga

manggagawa ay may parehong halaga at karapatan tulad ng ibang mga

sektor ng lipunan at hindi dapat ituring na mga alipin. Ito'y isang pahayag na
 14

tumutukoy sa kahalagahan ng respeto, katarungan, at pagkilala sa mga

manggagawa bilang mga integral na bahagi ng lipunan at ekonomiya.

‘’Ipinagmamalaki ang iyong giting,

Kasama ng mga kapwa manggagawa, walang tigil na lumalaban.
Hindi alipin, kayo ay malayang nilalang,
Sa pag-aambag sa lipunan, kayo ang buhay na pangunahin. ‘’

Ito ay maaaring magkaruon ng mga mensahe tungkol sa kawalan ng

pang-aapi, katarungan sa trabaho, kalayaan sa pagpili ng tatahaking landas,

at pag-aalsa para sa mga karapatan ng mga manggagawa.

Sa kabuuan, ang tula na "Manggagawa Ka, Hindi Alipin" ay isang uri ng

pamumulat at pagpapahayag ng mga karapatan ng mga manggagawa sa

lipunan. Ito'y nagpapakita ng diwa ng pag-aalsa para sa katarungan at

pagkakapantay-pantay sa trabaho at sa buhay.

Tinig ng mga Walang Boses

Ang tula ay nagpapakita ng karanasan ng mga maralita at kung paano

sila nagsusumikap na magkaruon ng boses para sa kanilang mga karapatan

at pangangailangan. Ipinapakita ang kawalan ng katarungan sa lipunan, lalo

na sa mga sektor na may kakulangan sa kapangyarihan o yaman Maaaring

 15

magtuon ito sa mga isyu ng diskriminasyon at pang-aabuso sa mga grupo o

indibidwal na walang sapat na boses para ipaglaban ang kanilang mga

karapatan. Ipinapakita nito ang pagkakaroon ng boses para sa mga hindi

kayang magsalita o mailahad ang kanilang mga problema, pangangailangan,

o karanasan.

Mga karapatan namin, tila ba'y usisero,

Pero kami'y maninindigan, kami'y lalaban.

Mga tinig naming tahimik, di matitinag,

Sa pag-asa't pagbabago, kami'y magsisilbing ilaw.

Ang paksa ng tula na "Tinig ng mga Walang Boses" ay tumutukoy sa

mga karanasan, at hinaing ng mga sektor ng lipunan na madalas na hindi

nabibigyan ng sapat na atensyon o boses sa lipunan. Ipinapakita nito ang

kawalan ng boses para sa mga grupo o indibidwal na hindi kayang magsalita o

hindi napapansin ang kanilang mga pangangailangan at kalagayan.

Sa dilim ng gabi, kami'y naglalakad,

Mga tinig naming di naririnig, di napapansin.

Sa aming mga pangarap, kami'y umaasa,

Kami, mga walang boses, di nagsasalita

 16

Maaring nagdadala ito ng mensahe ng pag-asa na sa kabila ng kanilang

kalagayan, maaaring magkaruon ng pag-asa at pag-angat sa pamamagitan ng

pagkakaroon ng boses.

Sa pangkalahatan, ang "Tinig ng mga Walang Boses" ay nagpapakita

ng kahalagahan ng pagtutok sa mga isyu ng mga sektor ng lipunan na

madalas na hindi nabibigyan ng sapat na atensyon o boses, at ang

pangangailangan na bigyan sila ng tamang pagkilala at katarungan.

Walang Katarungan sa Trabaho

Ipinapakita ng tulang ito ang mga karanasan at hinaing ng mga

manggagawa o empleyado na hindi nabibigyan ng tamang pagtrato o

katarungan sa kanilang mga trabaho. Pagmamarka ng kawalan ng

makatarungan sa sahod o kita ng mga manggagawa kumpara sa kanilang

kontribusyon o oras sa trabaho. Ipinapakita ang mga karanasan ng

diskriminasyon o hindi patas na trato sa trabaho batay sa iba't ibang mga

kadahilanan, tulad ng kasarian, lahi, o relihiyon.

‘’Ang mga pinuno, sila'y nakatanggap ng gantimpala,

Habang kami, mga manggagawa, sa kahirapan kumikila.
Pakiramdam namin, parang tayo'y ginagatasan,
 17

Sa aming mga karapatan, tila ba'y kami'y inaapi nang labis. ‘’

Ang paksa ng tula na "Walang Katarungan sa Trabaho" ay tumatalakay

sa mga karanasan ng kawalan ng katarungan sa lugar ng trabaho. Ipinapakita

nito ang mga aspeto ng pang-aabuso, kahirapan, o hindi makatarungan na

kalagayan ng mga manggagawa sa kanilang mga trabaho.

‘’Ang oras namin, walang halaga't hindi pinapahalagahan,

Kami'y parang mga alipin, sa sistemang walang paki-alam.
Ngunit kami'y hindi susuko, kami'y magmamartsa,
Ipaglalaban ang katarungan, sa aming trabaho't sa buhay na sinta ‘’

Mensahe ng tula ay nagpapakita ng panggigipit, kawalan ng patas na

trato, at mga pag-aabuso sa lugar ng trabaho. Karaniwang layunin nito na

ipabatid ang pangangailangan na baguhin ang mga hindi makatarungan na

kalakaran sa hanapbuhay, at itaguyod ang mga karapatan at katarungan para

sa mga manggagawa. Ang mensahe nito ay maaaring magpapakita ng

panggagalit, pag-aalsa, o pangarap na magkaroon ng mas makatarungan at

patas na kalagayan sa trabaho. Sumasalamin ito sa pangarap na magkaruon

ng boses at pagbabago sa kalagayan ng mga manggagawa at ng kanilang

mga pamilya.
 18

Sa Kuko ng Kapitalismo

Nagpapakita ito ng mga pag-aabuso, pagsasamantala, o kawalang-

katarungan sa loob ng kapitalistikong sistema kung saan ang pag-angat ng

ilang sektor o indibidwal ay maaaring magdulot ng kahirapan o

pagkakalugmok ng iba. Ang tula ay maaaring magdala ng mga kritisismo o

pagtutol sa kasalukuyang sistemang kapitalista at ang mga aspeto nito na

nangangailangan ng pagbabago.

Sa kuko ng kapitalismo, kami'y nahuhulog,

Pilit na kinakamkam ang aming mga pangarap.
Sa pag-angkin ng yaman, kami'y naiipit,
Sa sistema ng kapitalismo, kami'y nagdurusa .

Paksa ng tula ang mga isyu at epekto ng kapitalismo sa lipunan.

Ipinapakita nito ang mga aspeto ng pang-aabuso, kawalan ng katarungan, o

hindi makatarungan na kalagayan sa ilalim ng sistemang ito.

Ipaglalaban ang katarungan, pantay-pantay na karapatan,

Sa pag-asa ng pagbabago, kami'y magkakapit-kamay.
Hindi lamang sa kayamanan, buhay ay nagiging makulay,
Sa pag-ibig, pag-aaruga, at tunay na kasiyahan, iyan ang tunay na halaga.

Ang mensahe ng tula na "Sa Kuko ng Kapitalismo" ay nagpapakita ng

kritisismo at pangarap na magkaruon ng mas makatarungan at patas na

 19

kalagayan sa lipunan. Ipinapakita nito ang kahalagahan ng pagtutol sa mga

hindi makatarungan na kalakaran ng kapitalismo at ang pangangailangan na

baguhin ang mga ito para sa kabutihan ng mas nakararami.

URI NG TAO SA LIPUNAN

Sa Marxistong pananaw, ang mga uri ng tao sa lipunan ay bahagi ng

konsepto ng "uri ng lipunan" o "class structure." Ang Marxistong teorya ng uri

ng lipunan ay nakabatay sa mga konsepto ni Karl Marx at Friedrich

Engels.Ang naghaharing uri, pinaghahariang uri na kabilang sa gitnang uri, at

uring manggagawa ay ang uri ng tao na nabuo bilang resulta ng

pangkabuhayan o pang-ekonomiyang pagkakaiba-iba na bibibigyang diin ng

Marxismo.

Ang mga uri ng tao sa lipunan ay naglalagom mula sa kanilang

relasyon sa produksyon, kapital, at yaman. Ayon kay Marx, ang pag-aalsa ng

proletaryo laban sa bourgeoisie ay maaaring humantong sa pagbabago sa

lipunan at pagsasakatuparan ng sosyalistang lipunan kung saan ang yaman at

kapangyarihan ay itinataguyod para sa kapakinabangan ng nakararami.

Sa ibaba makikita ang Talahanayan 2, kung saan dito nakatala ang iba’t

ibang uri ng tao sa lipunan na masasalamin sa mga tula. Sa unang hanay

makikita ang taon kung kailan nalimbag ang tula, sa ikalawang hanay naman
 20

makikita ang pamagat ng tula at sa ikatlong hanay naman ay kungg anong uri

ng tao sa lipunan ang nakapaloob sa bawat tula.

Talahanayan 2. Uri ng Tao sa Lipunan

Taon Pamagat ng Tula Uri ng Tao sa Lipunan

1970 Isang Dipang Langit bilanggo,mga taong nasa

kapangyarihan, bantay
Manggagawa manggagawang anak-pawis

1980 Ang Panday manggagawa ng ustruktura

Sa Ilalim ng Araw magsasaka

1990 Pag-asa sa Araw manggagawa sa pabrika

Sigaw ng Pag-aalsa aktibista

2000 Manggagawa ka, Hindi Alipin office employee

Tinig ng mga Walang Boses office employee

2010 Walang Katarungan sa Trabaho manggagawa sa iba’t ibang

sektor

Sa Kuko ng Kapitalismo nagmamay-ari ng

kapital

Isang Dipang Langit

Sa tula na "Isang Dipang Langit" ni Amado V. Hernandez, makikita

natin ang iba't ibang uri ng tao sa lipunan.

 21

Una, makikita natin ang "bilanggo" na kinakatawan ni Hernandez.

Ipinapakita niya ang karanasan ng isang bilanggo na nakikipaglaban para sa

kanyang kalayaan at karapatan. Ito ay nagpapakita ng mga taong nasa

laylayan ng lipunan na patuloy na lumalaban para sa kanilang mga

karapatan.

Pangalawa, makikita rin natin ang "mga linsil na puno" o ang mga

taong nasa kapangyarihan na nagpapahirap sa mga mahihirap at inaapi. Ito

ay nagpapakita ng mga taong nasa posisyon ng kapangyarihan na hindi

ginagamit ang kanilang kapangyarihan para sa kabutihan ng mga tao.

Panghuli, makikita rin natin ang "mga bantay" o ang mga taong

nagpapatupad ng batas at kaayusan. Ito ay nagpapakita ng mga taong

nagpapatupad ng batas na minsan ay nagiging sanhi ng hirap at paghihirap

sa mga taong nasa laylayan ng lipunan.

Sa kabuuan, ang tula ay nagpapakita ng iba't ibang uri ng tao sa

lipunan - ang mga inaapi, ang mga nasa kapangyarihan, at ang mga

nagpapatupad ng batas. Ito ay nagpapakita ng realidad ng lipunan at ang

iba't ibang karanasan ng mga tao sa iba't ibang aspeto ng lipunan.

Manggagawa

Ang tula na "Manggagawa" ni Jose Corazon de Jesus ay naglalarawan

sa mga manggagawa bilang mahalagang bahagi ng lipunan. Ito ay isang

 22

pagkilala at pagpupugay sa kanilang kontribusyon sa sibilisasyon at lipunan.

Ang tula ay nagpapakita rin ng mga sakripisyo at hirap na dinaranas ng mga

manggagawa.

Sa bawat palo ng martilyo sa bakal, sa bawat pawis na pumapatak, at

sa bawat yugto ng kanilang trabaho, nakikita natin ang kanilang dedikasyon

at pagpapahalaga sa kanilang ginagawa. Sila ang lumikha ng mga estruktura

tulad ng mga simbahan, nagtayo ng mga gusali, at nagpatakbo ng

ekonomiya.

Sa kabuuan, ang tula ay nagpapakita ng pagpapahalaga sa mga

manggagawa bilang mahalagang bahagi ng lipunan at sibilisasyon. Ito ay

isang paalala na ang kanilang kontribusyon ay hindi dapat maliitin o

ipagwalang-bahala.

Ang Panday

Sa tulang "Ang Panday" ni Amado V. Hernandez, ang uri ng tao sa

lipunan na ipinakita ay ang manggagawa o panday. Ito ay isang realistiko at

makabuluhang representasyon ng mga manggagawa sa lipunan. Ang

panday, na ginagamit bilang simbolo, ay nagpapakita ng kahalagahan ng

paggawa at ang papel nito sa pagbuo at pagpapanatili ng ekonomiya ng

bansa.

Ang panday ay isang halimbawa ng isang manggagawa na

nagtatrabaho nang matiyaga at may dedikasyon para makagawa ng mga

 23

kasangkapan na magagamit ng iba. Sa kanyang mga kamay, ang isang

piraso ng bakal ay nagiging isang mahalagang kagamitan na nagbibigay ng

serbisyo sa lipunan.

Sa analisis ng mga tula ni Hernandez, kabilang ang "Ang Panday", ang

boses ng persona o manggagawa ay nagpapahayag ng mga damdamin tulad

ng diskriminasyon, pagkadismaya, hindi pagkakontento, nasyonalismo,

pagsubok, at pag-asa. Ang kanilang mga hinaing at pangangailangan ay

direktang ipinapahayag sa mga institusyon ng negosyo, inaabusong mga

manggagawa, may-ari ng lupa, mga kumpanya ng mina, at gobyerno.

Sa Ilalim ng Araw

Ang tula na "Sa Ilalim ng Araw" ay maaaring tumukoy sa iba't ibang uri

ng tao, partikular na sa mga tao na nagsasagawa ng kanilang mga gawain,

pamumuhay, o pakikibaka sa ilalim ng araw o sa buhay araw-araw.

Pag-asa sa Araw

Ang tula na "Pag-asa sa Araw" ay maaaring tumukoy sa iba't ibang uri

 24

ng tao na mayroong mga pangarap at asam na mas magandang kinabukasan.

aaaring maglaman ito ng mga manggagawa o empleyado na may mga

pangarap na makaahon sa kanilang mga trabaho at umangat sa buhay.

Sigaw ng Pag-aalsa

Ang tula na "Sigaw ng Pag-aalsa" ay maaaring tumukoy sa mga tao o

grupo ng mga tao na naghahangad na magkaroon ng pagbabago sa lipunan

at nag-aalsa laban sa mga hindi makatarungan o opresibong kalagayan. Ang

mga uri ng tao na maaaring tinutukoy sa tula na ito ay mga aktibista,

makabayan, o sinumang nagnanais na baguhin ang kalagayan ng lipunan.

Ipinapakita ng tula ang diwa ng pag-aalsa, pagkakaisa, at determinasyon ng

mga taong ito na ipaglaban ang kanilang mga karapatan at magdulot ng

pagbabago sa sistema o pamahalaan. Ang mga manggagawa, estudyante,

maralita, at iba pang sektor ng lipunan ay maaaring maging mga tauhan sa

tula na ito. Ipinapakita ng tula ang pagtutol sa mga hindi makatarungan na

kalakaran, ang pagnanais na baguhin ang kalagayan, at ang pangarap na

magkaroon ng mas makatarungan at patas na lipunan.

Manggagawa ka , Hindi Alipin

Ang tula na "Manggagawa Ka, Hindi Alipin" ay maaaring tumukoy sa

mga manggagawa, empleyado, o mga taong may dignidad sa kanilang

 25

trabaho at buhay. Ipinapakita nito ang kahalagahan ng karapatan, paggalang,

at patas na trato sa mga manggagawa. Ang uri ng tao na maaaring tinutukoy

sa tula ay mga manggagawa mula sa iba't ibang sektor ng lipunan, tulad ng

factory worker, construction worker, office employee, o iba pa. Ang mensahe

ng tula ay nagpapakita ng diwa ng pagmamahal sa sarili, kahalagahan ng

karapatan, at ang pagnanais na hindi maging alipin sa kanilang mga trabaho

at sa lipunan. Ipinapakita nito ang importansya ng dignidad at integridad ng

mga manggagawa sa kanilang mga gawain at buhay.

Tinig ng Walang Boses

Ang tula na "Tinig ng mga Walang Boses" ay maaaring tumukoy sa

mga tao o grupo ng mga tao na madalas na hindi nabibigyan ng sapat na

atensyon o boses sa lipunan. Ipinapakita nito ang kawalan ng boses para sa

mga grupo o indibidwal na hindi kayang magsalita o hindi napapansin ang

kanilang mga pangangailangan at kalagayan.Kabilang na dito ang mga

maralita at mga taong may kapansanan.

Walang Katarungan sa Trabaho

Ang tula na "Walang Katarungan sa Trabaho" ay maaaring tumukoy sa

mga manggagawa o empleyado na may mga karanasan ng kawalan ng

 26

katarungan, pang-aabuso, o hindi makatarungan na kalagayan sa kanilang

mga trabaho. Ipinapakita nito ang kawalan ng patas na trato, karapatan, at

katarungan sa lugar ng trabaho. Ang uri ng tao na maaaring tinutukoy sa tula

na ito ay mga manggagawa mula sa iba't ibang sektor ng lipunan, tulad ng

manggagawa sa pabrika.

Sa Kuko ng Kapitalismo

Ang tula na "Sa Kuko ng Kapitalismo" ay maaaring tumukoy sa mga tao

o sektor ng lipunan na naaapektohan ng mga karanasan at epekto ng

kapitalismo. Ipinapakita nito ang mga uri ng tao na maaaring maging biktima

ng mga hindi makatarungan o opresibong aspeto ng sistemang ito. Ang mga

uri ng tao na maaaring tinutukoy sa tula ay mga sumusunod :

maralita,manggagawa , magsasaka.

URI NG SALUNGATAN

Sa konteksto ng Marxismo, may mga salungatan o kontradiksyon na

mahalaga sa pag-unawa sa lipunang nakaugat sa kapitalismo at pagpapakilos

ng kilusang manggagawa.
 27

Ang mga salungatan na ito ay nagbibigay-daan sa Marxismo na pag-

aralan ang mga pag-aalsa at kilusang pangmasa, at itaguyod ang pagbabago

ng sistemang kapitalista tungo sa isang lipunang walang uri o sosyalismo. Ang

mga kontradiksyon na ito ay sentral sa teorya at praktika ng Marxismo sa

pagtutulak ng mga reporma at rebolusyonaryong pagbabago.

Talahanayan 3. Uri ng Salungatan sa mga Tula sa Iba’t ibang Panahon

Taon Pamagat ng Tula Uri ng Salungatan

1970 Isang Dipang Langit Tunggalian sa kalayaan

Manggagawa Tunggalian sa kalagayan sa
lipunan

1980 Ang Panday Tunggalian sa oportunidad

Sa Ilalim ng Araw Tunggalian sa oportunidad

1990 Pag-asa sa Araw Tunggalian sa oportunidad

Sigaw ng Pag-aalsa Tunggalian sa oportunidad

2000 Manggagawa ka, Hindi Alipin Tunggalian sa oportunidad

Tinig ng mga Walang Boses Tunggalian sa oportunidad

2010 Walang Katarungan sa Trabaho Tunggalian sa oportunidad

Sa Kuko ng Kapitalismo Tunggalian sa Kayamanan

Isang Dipang Langit

"Isang Dipang Langit" ay isang tula na isinulat ni Amado Vera

Hernandez, isang kilalang manunulat at aktibista ng paggawa sa Pilipinas.

Ang layunin ng tula ay upang ilarawan ang atmospera sa loob ng bilangguan.

Ang mga linya ng tula ay sumasagisag sa kalungkutan o ang hangarin para

 28

sa kalayaan. Ito ay nagsasalarawan sa hirap at mga panloob na labanan na

pinagdadaanan ng mga bilanggo.

Batay sa Marxismo, ang salungatan na maaaring makita sa tula ay

nakaugat sa karanasan ng may-akda bilang isang gerilya, isang masugid na

lider ng kanyang mga kababayan, at ang diin ng nobela bilang isang pulitikal

na detenido. Ang kanyang mga karanasan at ang mga suliraning panlipunan

na kanyang kinaharap ay nagbigay sa kanya ng malalim na pagkaunawa sa

mga suliranin ng mga manggagawa at ng mga naaapi sa lipunan, na siyang

naging tema ng kanyang mga akda.

Manggagawa

Ang tula ay nagbibigay ng ideya na ang mga manggagawa ang gulugod

ng sibilisasyon. Sa katagang “pagkat ikaw ang yumari nitong buong

kabihasnan” lahat ng nakikita natin, tulad ng mga gusali, sasakyan, pagkain,

at mga counter, ay gawa o gawa ng iba't ibang manggagawang nagtatrabaho.

Ang mga manggagawang ito ang humubog sa ating sibilisasyon, at lahat ng

ating nararanasan at natitikman ay bunga ng kasipagan at pasensya ng ating

mga manggagawa.

Sa perspektibo ng Marxismo, maaaring makita ang salungatan sa

pagitan ng papel ng mga manggagawa sa paglikha ng yaman at kalagayan

ng lipunan, at sa kung paano sila tinatrato at pinahahalagahan. Sa kabila ng

 29

kanilang mahalagang papel, hindi sila nakakamit ng sapat na pagkilala at

kabayaran para sa kanilang kontribusyon. Sa halip, ang mga manggagawa ay

madalas na naaabuso at naeexploit para sa kapakanan ng mga nasa itaas na

uri ng lipunan.

Ang Panday

Ang tula ni Amado V. Hernandez na "Kung Tuyo na ang Luha Mo,

Aking Bayan" ay nagpapahayag ng mga salungatan at konflikto na batay sa

Marxismo. Sa tula, ang persona — isang mamamayan ng ating bansa na

nakasaksi ng mga maling ginawa sa ating lupa, na hindi na pinipili na

manatiling naaapi at hindi bulag sa mga hindi makatarungan — ay

nagtatalumpati sa isang personipikadong bersyon ng ating bansa sa limang

saknong.

Sa unang saknong, nabanggit ang isang pagkakataon kung saan na-

kolonisa ang ating bansa, pati na rin ang paraan kung paano naging alipin ng

ibang mga wika ang ating wika. Sinabihan ng persona ang ating bansa na

umiyak — na ilabas ang mga sigaw nito para sa hindi makatarungang

ipinataw dito. Nabanggit din sa saknong ang isang pangyayari sa

kasaysayan, ang Labanan sa Manila na naganap noong ika-13 ng Agosto,

1898.
 30

Ang ikalawang saknong ay nagpapalalim sa panghihikayat na ilabas

ang mga sigaw ng pang-aapi. Sa pagbanggit sa mga pangunahing karakter

sa mga gawa ni Jose Rizal at sa pagtatayo ng isang paghahambing ng mga

katangian, binibigyang-diin ng saknong ang kawalan ng kakayahan at

sapilitang pagsuko ng naaapi. Isang representasyon ng bias sa sistema, ang

kakulangan ng parangal na ibinigay sa mga naglaban laban sa mga mali na

kinaharap ng bansa: "Sa libingan ng maliit, ang malaki’y may libingan".

Ang ikalimang saknong, matapos ang ekspresyon ng kalungkutan at

pagkawala, sinabihan ang bansa na magkakaroon ng isang oras kung kailan

matutuyo ang mga luha, isang oras para sa pangangailangan na magpatuloy

at gumawa ng higit pa sa pag-iyak. Isang oras kung saan ang bansa ay

lalaban mulii na may naglalagablab na pagnanais para sa kalayaan, at ililipat

ang mga luha na ibinuhos sa kagustuhang mabawi ang nawala.

Ang tula ay may malalim na ugnayan sa Marxismo, na nagpapahayag

ng konsepto ng paglaban ng mga naaapi laban sa mga naghaharing uri at

ang pagkakaroon ng rebolusyon bilang paraan upang mabawi ang kalayaan

at katarungan.

Sa Ilalim ng Araw
 31

Ang tula ay maaaring magpabatid ng salungatan ukol sa mga hakbang

na ginagawa ng mga manggagawa para sa pagbabago, kabilang ang pag-

aalsa laban sa sistema ng kapitalismo.

Pag-asa sa Araw

Ang tula ay maaaring magpabatid ng salungatan ukol sa mga hakbang

na ginagawa ng mga manggagawa para sa pagbabago, kabilang ang pag-

aalsa laban sa sistema ng kapitalismo.

Sigaw ng Pag-aalsa

Ipinapakita ang salungatan ukol sa ideya ng rebolusyon bilang

mekanismo para sa pag-aalsa laban sa kapitalistang sistema at pagtayo ng

isang mas makatarungan at patas na lipunan.

Manggagawa ka , Hindi Alipin

Ang salungatan sa tulang "Manggagawa Ka, Hindi Alipin" batay sa

Marxismo ay maaaring magmula sa konsepto ng "alienation" o pagka-

alienate. Sa Marxismo, ito ay tumutukoy sa sitwasyon kung saan ang mga

manggagawa ay hindi nakakaramdam ng koneksyon o pagmamay-ari sa

kanilang ginagawang trabaho o produkto ng kanilang paggawa. Sa halip, sila

 32

ay nagiging parang mga alipin na nagtatrabaho lamang para sa mga

kapitalista na nagmamay-ari ng mga means of production.

Ang tula ay nagpapahayag ng ideya na ang mga manggagawa ay

hindi dapat maging alipin ng kanilang trabaho. Ngunit sa konteksto ng

Marxismo, ang realidad ay ang mga manggagawa ay nagiging "alipin" sa

pamamagitan ng kanilang alienation mula sa kanilang trabaho. Ito ang

salungatan na makikita sa tula batay sa Marxismo

Tinig ng Walang Boses

Sa tulang "Tinig ng mga Walang Boses", ang isa sa mga salungatan na

maaaring matagpuan batay sa perspektibo ng Marxismo ay ang pagkakaroon

ng mga boses ng mga kababaihan na dati ay walang boses. Ayon sa isang

pag-aaral na ginawa ni Kaniz Fatema Tisha at Md. Habibur Rahman, ang

mga karakter na babae sa koleksyon ng mga tula ni Carol Ann Duffy, na kilala

bilang "The World's Wife", ay lumalabag sa lahat ng mga pamantayan ng

kasarian ng kababaihan; sila ay may casual na sex, iniwan ang kasal,

naninigarilyo, umiinom, nagmumura, at lumalaban sa mga inaasahan ng

lipunan para baligtarin ang mga arketipo ng kababaihan.

Sa koleksyon na ito ng mga tula, binigyan ni Duffy ng boses ang mga

babaeng walang boses, tinitingnan kung ano ang pakiramdam ng pagiging

isang babae at gumagamit ng dramatic monologue para maipahayag ang

 33

kanyang mga saloobin sa pamamagitan ng mga karakter na ito. Ang mga

tagapagsalita ng mga tula ay dominante, matapang, makulay at walang pag-

aalinlangan na babae; ngunit mayroon ding boses ng lalaki, na naipapahayag

sa pamamagitan ng boses ng babae.

Walang Katarungan sa Trabaho

Ang Marxismo, na ipinangalan kay Karl Marx, ay isang teorya na

nagbibigay-diin sa kahalagahan ng mga uri ng lipunan at sa mga

kontradiksyon o salungatan na nagaganap sa pagitan ng mga ito. Sa

konteksto ng trabaho, ang Marxismo ay nagpapakita ng salungatan sa

pagitan ng mga manggagawa at mga kapitalista. Ang mga manggagawa ay

nagtatrabaho at naglilikha ng halaga, ngunit ang mga kapitalista ang

nakikinabang sa halagang ito. Sa kabilang banda, ang mga manggagawa ay

hindi nakakakuha ng sapat na kompensasyon para sa kanilang ginagawang

trabaho.

Kung titingnan natin ito sa konteksto ng tula na "Walang Katarungan

sa Trabaho," maaaring makita ang salungatan sa pagitan ng mga

manggagawa na nagtatrabaho at naglilikha ng halaga, at ng mga kapitalista

na nakikinabang sa halagang ito. Ang tula ay maaaring nagpapakita ng

kawalan ng katarungan sa sistemang ito, na kung saan ang mga

manggagawa ay nagtatrabaho ng mabuti ngunit hindi nakakakuha ng sapat

 34

na kompensasyon, samantalang ang mga kapitalista ay nakikinabang sa

halagang nilikha ng mga manggagawa.

Ang ganitong mga salungatan ay nagpapakita ng mga suliranin sa ating

lipunan na hindi patas ang pagtrato sa mga manggagawa, at ito ang isa sa

mga pangunahing tema na tinatalakay sa Marxismo.

Sa Kuko ng Kapitalismo

Ang Marxismo, na binuo ni Karl Marx at Friedrich Engels, ay isang

teorya na tumututok sa sosyo-ekonomikong pag-aaral ng lipunan. Sa

perspektibo ng Marxismo, ang lipunan ay nahahati sa dalawang pangunahing

uri: ang mga nagtatrabaho (proletaryado) at ang mga may-ari ng mga paraan

ng produksyon (burgesya). Ang salungatan sa pagitan ng dalawang ito, na

tinatawag na "class struggle", ay isa sa mga pangunahing ideya ng Marxismo.

Sa kabilang dako, ang kapitalismo ay isang sistema kung saan ang

mga indibidwal o mga korporasyon ay may-ari ng mga paraan ng produksyon

at nagpapasya sa presyo, produksyon, at pamamahagi ng mga kalakal batay

sa kompetisyon sa merkado. Sa perspektibo ng Marxismo, ang kapitalismo ay

nagiging sanhi ng di-pagkakapantay-pantay dahil sa pagkakabaha-bahagi ng

kayamanan at kapangyarihan.
 35

Kung titingnan natin ito sa konteksto ng tula, ang salungatan sa

kapitalismo at Marxismo ay maaaring ipakita sa pamamagitan ng

paglalarawan ng mga karanasan ng mga manggagawa na naghihirap sa

ilalim ng kapitalismo, at ang kanilang pakikibaka para sa katarungan at

pagkakapantay-pantay.

PAGKAKAIBA AT PAGKAKATULAD NG MGA ISYUNG NAKAPALOOB SA

TULA

Talahanayan 4. Pagkakaiba at Pagkakatulad ng mga isyung Nakapaloob sa Tula

Taon Pamagat ng Tula Pagkakaiba Pagkakatulad

1970 Isang Dipang Langit inequality

Manggagawa sakripisyo

1980 Ang Panday kahirapan

Sa Ilalim ng Araw kagipitan Isyung

1990 Pag-asa sa Araw pangarap panlipunan

Sigaw ng Pag-aalsa pag-aalsa

2000 Manggagawa ka, Hindi Alipin diskriminasyon

Tinig ng mga Walang Boses maralita

2010 Walang Katarungan sa Trabaho diskriminasyon

Sa Kuko ng Kapitalismo impluwensya ng
kapangyarihan
 36

Isang Dipang Langit

Ang tula na "Isang Dipang Langit" ay isinulat ni Amado V. Hernandez

habang siya ay nasa Muntinlupa. Ang tula ay nag-uumpisa sa salaysay ng

isang lalaki na ikinulong walang sala. Nakulong siya dahil sa gusto ng

kaniyang mga nakabangga at dahil wala siyang kapangyarihan. Labis na

pighati ang nararamdaman ng nagsasalaysay dahil hindi niya

mapaglilingkuran ang bayan. Ang tulang ito ay nagsasalaysay din sa mga

karanasan ng mga taong nakukulong.

Manggagawa

Ang tula na "Manggagawa" ni Jose Corazon de Jesus ay nagbibigay-

pugay sa mga manggagawa at sa kanilang mahalagang papel sa lipunan. Sa

bawat palo ng martilyo sa bakal, sa bawat patak ng pawis, at sa bawat

alipatong na nagtilamsik, ipinapakita ng tula ang sakripisyo at dedikasyon ng

mga manggagawa.

Sinusuri rin ng tula ang kontribusyon ng mga manggagawa sa

pagtatayo at pagpapaunlad ng lipunan. Halimbawa, sa pagpukpok ng bato,

natayo ang katedral; sa pagpukpok ng tanso, umugong ang batingaw. Ang

mga ito ay mga simbolismo na nagpapakita ng malaking papel ng mga

 37

manggagawa sa paglikha ng mga mahahalagang estruktura at sa

pagpapatakbo ng mga institusyon sa lipunan.

Ang Panday

Ang tulang "Ang Panday" ni Amado V. Hernandez ay nagpapahayag ng

mga isyung panglipunan na kinasasangkutan ng mga manggagawa. Ang

kanyang mga tula, kasama na ang "Ang Panday," ay naglalaman ng mga

mensaheng tumutuligsa sa mga hindi makatarungang kalagayan na

kinakaharap ng mga manggagawa. Sa tula, ang panday, na kumakatawan sa

mga manggagawa, ay nagiging simbolo ng lakas at determinasyon na

makamit ang hustisya at pagbabago.

Nagpapakita rin ito ng realismo sa paglalarawan ng mga pangyayari at

sitwasyon na kinakaharap ng mga manggagawa. Ang tula ay nagbibigay-diin

sa mga hamon at pagpupunyagi ng mga manggagawa sa kanilang

paghahanapbuhay at pakikipaglaban para sa kanilang mga karapatan.

Sa Ilalim ng Araw

Ang tula na "Sa Ilalim ng Araw" ay nagbibigay-diin sa mga isyung

kaugnay sa mga manggagawa na nagtratrabaho sa ilalim ng araw, lalo na sa

mga sektor na madalas na nae-expose sa siklo ng init at araw.

 38

Pag-asa sa Araw

Ang tula na "Pag-asa sa Araw" ay nagpapakita ng mga isyung may

kaugnayan sa mga manggagawa at kanilang mga pag-asa para sa

kinabukasan. Narito ang ilan sa mga mahahalagang isyu na maaaring makita

sa tula:Kahirapan at Pangarap: Isa sa mga pangunahing isyu na ipinakikita ng

tula ay ang kahirapan na dinaranas ng mga manggagawa at ang kanilang

pangarap para sa mas magandang kinabukasan. Ito ay tumutukoy sa labis na

pagsusumikap na ginagawa nila upang maka-ahon sa kanilang kalagayan.

Sigaw ng Pag-aalsa

Ang tula na "Sigaw ng Pag-aalsa" ay nagbibigay-diin sa mga isyu at

karanasan ng mga manggagawang nagtataas ng kanilang mga tinig sa

kilusang pag-aalsa. Narito ang mga ilang mahahalagang isyu na maaaring

makita sa tula:Eksploytasyon: Isa sa pangunahing isyu na itinatampok ng tula

ay ang eksploytasyon ng mga manggagawang nagtataas ng kanilang mga

tinig. Ito ay tumutukoy sa kung paano sila inaabuso at pinipilit na magtrabaho

nang labis na oras nang hindi sapat na bayad.

 39

Manggagawa ka , Hindi Alipin

Ang tula na "Manggagawa Ka, Hindi Alipin" ay nagpapakita ng mga isyu

at karanasan ng mga manggagawang nagsusulong ng kanilang kalayaan at

karapatan. Narito ang mga ilang mahahalagang isyu na maaaring makita sa

tula:Karahasan sa Trabaho: Isa sa mga pangunahing isyu na tinatalakay sa

tula ay ang karahasan o pang-aabuso sa mga manggagawa sa kanilang mga

trabaho. Ito ay nagpapahiwatig ng kawalan ng katarungan at karapatan sa

kanilang mga lugar ng trabaho.

Tinig ng Walang Boses

Ang tula na "Tinig ng mga Walang Boses" ay nagpapakita ng mga

isyung may kaugnayan sa mga manggagawang madalas na hindi nabibigyan

ng tinig o representasyon sa lipunan. Narito ang mga ilang mahahalagang isyu

na maaaring makita sa tula.Kahirapan at Kakaunting Pag-asa: Isa sa mga

pangunahing isyu na itinatampok ng tula ay ang kahirapan na dinaranas ng

mga manggagawang walang boses. Ipinapakita nito ang kakulangan sa

oportunidad at kakaunting pag-asa para sa mas magandang

kinabukasan.Diskriminasyon: Ang mga manggagawang walang boses ay

maaaring maapektohan ng iba't ibang anyo ng diskriminasyon, tulad ng

diskriminasyon sa kasarian, etnisidad, o uri. Ang tula ay maaaring magbigay-

diin sa kahalagahan ng paglaban sa diskriminasyon.

 40

Walang Katarungan sa Trabaho

Ang tula na "Walang Katarungan sa Trabaho" ay nagbibigay-diin sa

mga isyung may kaugnayan sa kawalan ng katarungan at patas na kalagayan

para sa mga manggagawa sa kanilang mga trabaho. Narito ang ilan sa mga

mahahalagang isyu na maaaring makita sa tula:Diskriminasyon: Ang

diskriminasyon sa trabaho ay maaaring maging isang pangunahing isyu. Ito ay

maaaring magkaruon ng kaugnayan sa kasarian, edad, etnisidad, o iba pang

mga salik. Ang tula ay maaaring magpahayag ng kahalagahan ng pagtutol sa

diskriminasyon sa trabaho.

Sa Kuko ng Kapitalismo

Ang tula na "Sa Kuko ng Kapitalismo" ay naglalantad sa mga isyung

kaugnayan sa impluwensya at kapangyarihan ng sistema ng kapitalismo sa

buhay ng mga manggagawa. Pag-aari at Pagmamay-ari: Ang kapitalismo ay

nagbibigay-diin sa pag-aari at pagmamay-ari ng mga yaman at mga

mapagkukunan. Ang tula ay maaaring magpahayag ng kawalan ng kontrol at

pagmamay-ari ng mga manggagawa sa mga mapagkukunan .

 41

BUOD ,KONKLUSYON AT REKOMENDASYON

Ang kabanatang ito ay naglalaman ng buod ng mga resulta ng pag-

aaral na isinagawa at sinuri ng mananaliksik, konklusyon at rekomendasyon

na makakatulong upang maisakatuparan at matulungan ang kalidad at

kaalaman sa pagpapaunlad ng masining na pagsusuri ng mga susunod na

mananaliksik.

Ang pangkalahatang layunin ng pag-aaral na ito ay masuri ang tula sa iba’t

ibang panahon sa lente ng Marxismo.Sasagutin ang sumusunod na

katanungan. Hinangad na masagot ng pag-aaral ang sumusunod na mga

katanungan.1. Ano ang paksa at mensahe ng tula? 2. Ano ang uri ng tao sa

lipunan ang tinutukoy ng tula na nakabatay sa Marxismo? 3. Ano ang uri ng

salungatan na namagitan sa tula?4. Ano ang pagkakaiba at pagkakatulad ng

mga isyu na nauukol sa manggagawa na tinalakay sa bawat tula?

Binigyang tuon ng pag-aaral na ito ang mga tulang kakitaan ng

Marxismo na nailimbag sa taong 1970-2010.Ang ginamit na disenyo sa

pagsusuri ng pagaaral na ito ay Kwalitatibong Disenyo. Sinuri ang konsepto ng

mga tula at ito ay ginamitan ng Reader’s Response Theory.

Tungkulin ng mananaliksik na mangalap ng mga datos na magagamit

sa pag-aaral. Upang matiyak ang kasapatan at awtentesidad ng mga datos ay

susundin ang payo ng kanyang tagapayo na gamiting datos ng pag-aaral ang

 42

mga nailimbag na, na mga tula sa iba’t ibang panahon na inilathala ng mga

pinagkakatiwalaang palimbagan tulad ng mga aklat. Titiyakin ng mananaliksik

na masuri nang wasto ang mga tula na mapipili mula sa mga nalimbag na na

mga tula upang matagumpay na masagot ang mga katanungan ng pag-aaral.

Para sa pinanggalingan ng mga datos,pumili ng tiglilimang tula sa

bawat Sampung taon (1970-2010) ang mananaliksik. Ito ay nagmula sa mga

nalathalang mga tula na nalimbag ng mga mapagkakatiwalaang palimbagan

ng bansa tulad ng Komisyon ng Wikang Filipino.

Para sa paraan ng pangangalap ng datos. Ang mananaliksik ay

nagbasa ng maraming tula na kakitaan ng isyu partikular sa mga

manggagawa.. Bago ang pananaliksik, binasa ng masusi at mataman ang iba’t

ibang uri ng tula na isinulat sa iba’t ibang panahon.Matapos basahin ang tula,

pinili ng mananalliksik ang tulang angkop para sa pag-aaral na tumatalakay sa

isyung panlipunan partikular sa manggagawa.Pinili ang mga tulang may

kaugnayan sa problemang panlipunan. Pagkatapos matukoy ang tula, sinuri

ng mananaliksik ang mga iti at ginamit ang teoryang ipinakita sa kanila upang

ipaliwanag ang isyung panlipunan na ipinakit nila.

Ang pag-aaral na ito ay nasagot ang mga katanungan sa pag-aaral at

nabigyang pagkakaiba at pagkakatulad ang mga isyung nakapaloob sa bawat

tula.

Ang pag-aaral na ito ay may malaking ambag para sa mga tagapagturo

kung saan maaari nilang gamiting halimbawa sa pagtuturo upang

 43

mapagkunan ng kaalaman sa mga isyung panlipunang nakapaloob sa mga

tula.

Ang pananaliksik na ito ay makakatulong para sa mga susunod na mga

mananaliksik na nagnanais ng ganitong uri ng pag-aaral o maaaring gamitin

bilang basehan sa kanilang paggawa ng kanilang pananaliksik tungkol sa

pagsusuri sa mga tula gamit ang Marxismo.

Ang pag-aaral na ito y naglalayong masuri ang mga isyung nakapaloob

sa mga tula sa iba’t ibang panahon at ipinakita ang mga lumilitaw na mga

isyung panlipunan sa mga tula partikular sa mga manggagawa upang bigyang

ideya ang mga mambabasa tungkol sa mga karanasan ng mga manggagawa

sa panahon ng may-akda. Nakakahikayat rin ang pag-aaral na ito sa mga

mambabasa na bigyang pansin ang mga hinaing ng mga manggagawa at

bigyan sila ng karampatang pagkakalilanlan upang magkaroon ng boses na

ipabatid sa nakakataas ang kanilang mga hinaing.

Gayundin, batay sa pagsusuri, resulta at konklusyon ng pag-aaral,

natutunan ng mananaliksik ang pagsusulat ng tula o anumang akdang

pampanitikan ay maaaring maging instrument upang ipahiwatig ang hinaing o

makabuo ng aklasan laban sa mapang abusong lipunan.

Batay sa resultang natuklasan ng mananaliksik, na ang mga tulang

inilimbag sa iba’t ibang panahon ay may malaking kaugnayan sa lipunanng

kanyang ginagalawan. Ito ang kaniyang naging paraan upang ipalabas ang

kanyang hinaing upang magkaroon ng pagbabago sa lipunan

 44

‘’Isang Dipang Langit’’

Ako'y ipiniit ng linsil na puno

hangad palibhasang diwa ko'y piitin,

katawang marupok, aniya'y pagsuko,

damdami'y supil na't mithiin ay supil.

Ikinulong ako sa kutang malupit:

bato, bakal, punlo, balasik ng bantay;

lubos na tiwalag sa buong daigdig

at inaring kahit buhay man ay patay.

Sa munting dungawan, tanging abot-malas

ay sandipang langit na puno ng luha,

maramot na birang ng pusong may sugat,

watawat ng aking pagkapariwara.

Sintalim ng kidlat ang mata ng tanod,

sa pintong may susi't walang makalapit;

ng bilanggo sa katabing moog,

anaki'y atungal ng hayop sa yungib.

 45

Ang maghapo'y tila isang tanikala

na kala-kaladkad ng paang madugo

ang buong magdamag ay kulambong luksa

ng kabaong waring lungga ng bilanggo.

Kung minsa'y magdaan ang payak na yabag,

kawil ng kadena ang kumakalanding;

sa maputlang araw saglit ibibilad,

sanlibong aninong iniluwa ng dilim.

Kung minsan, ang gabi'y biglang magulantang

sa hudyat - may takas! - at asod ng punlo;

kung minsa'y tumangis ang lumang batingaw,

sa bitayang moog, may naghihingalo.

At ito ang tanging daigdig ko ngayon –

bilangguang mandi'y libingan ng buhay;

sampu, dalawampu, at lahat ng taon ng

buong buhay ko'y dito mapipigtal.

 46

Nguni't yaring diwa'y walang takot-hirap

at batis pa rin itong aking puso:

piita'y bahagi ng pakikilamas,

mapiit ay tanda ng di pagsuko.

Ang tao't Bathala ay di natutulog

at di habang araw ang api ay api,

tanang paniniil ay may pagtutuos,

habang may Bastilya'y may bayang gaganti.

At bukas, diyan din, aking matatanaw

sa sandipang langit na wala nang luha,

sisikat ang gintong araw ng tagumpay..

. layang sasalubong ako sa paglaya!

 47

‘’Manggagawa’’

Bawat palo ng martilyo sa bakal mong pinapanday

alipatong nagtilamsik, alitaptap sa kadimlan;
mga apoy ng pawis mong sa Bakal ay kumikinang
tandang ikaw ang may gawa nitong buong Santinakpan.

Nang tipakin mo ang bato ay natayo ang katedral

nang pukpukin mo ang tanso ay umugong ang batingaw,
nang lutuin mo ang pilak ang salapi ay lumitaw,
si Puhunan ay gawa mo, kaya ngayon'y nagyayabang.

Kung may ilaw na kumisap ay ilaw ng iyong tadyang,

kung may gusaling naangat, tandang ikaw ang pumasan
mula sa duyan ng bata ay kamao mo ang gumalaw
hanggang hukay ay gawa mo ang krus na nakalagay.

Kaya ikaw ay marapat dakilain at itanghal

pagkat ikaw ang yumari nitong buong Kabihasnan.....
Bawat patak ng pawis mo'y yumayari ka ng dangal,
dinadala mo ang lahi sa luklukan ng tagumpay.

Mabuhay ka nang buhay na walang wakas,

walang hanggan,
at hihinto ang pag-ikot nitong mundo
pag namatay.
 48

‘’Ang Panday’’

Kaputol na bakal na galing sabundok.

sa dila ng apoy kanyang pinalambot
sa isang pandaya'y matyagang pinukpok
at pinagkahugis sa nasa ng loob.

Walang ano-ano'y naging kagamitan,

araro na pala ang bakal na iyan;
Ang mga bukiri'y payapang binungkal,
nang magtaniman na'y masayang tinamnan.

Nguni't isang araw'y nagkaroon ng gulo

at ang boong bayan ay bulking sumubo,
tanang mamamaya'y nagtayo ng hukbo
pagka't may laban nang nag-aalimpuyo!

Ang lumang araro'y pinagbagang muli

At saka pinanday nang nagdudumali,
naging tabak namang tila humihingi,
ng paghihiganti ng lahing sinawi!

Kaputol na bakal na kislap ma'y wala,

ang kahalagahan ay di matingkala,
ginawang araro: pangbuhay ng madla
ginawang sandata: pananggol ng bansa!

Pagmasdan ang panday, nasa isang tabi,

bakal na hindi man makapagmalaki;
subali't sa kanyang kamay na marum
 49

ay naryan ang buhay at pagsasarili.