In lacja

Wykład 8 (kolokwium)-9

Magdalena Rybicka
f
 Co to jest in lacja?

Proces wzrostu przeciętnego poziomu cen w gospodarce. Skutkiem

tego procesu jest spadek siły nabywczej pieniądza krajowego.

In acja to wzrost cen, a co za tym idzie spadek siły nabywczej pieniądza.

Prościej mówiąc: za tę samą kwotę pod koniec roku, możemy kupić mniej
produktów niż kilka miesięcy wcześniej na początku roku, bo pieniądz ma
mniejszą wartość. I w przypadku oszczędności: jeżeli ktoś odłożył 1 000
złotych i nie był zainteresowany ich pomnażaniem, za rok będzie miał
również tysiąc złotych, ale nie kupi za to tyle samo co wcześniej –
ponieważ ceny wzrosły.
fl
f
 Skąd bierze się in lacja?

Najczęściej wynika ona ze wzrostu cen surowców, paliw, energii

czy gazu, a także dodruku pieniądza. Za tę samą kwotę środków
finansowych możemy kupić znacznie mniej produktów
spożywczych i innych rzeczy niezbędnych do życia.
f
 Co to jest hiperin lacja?

To 50 proc. stopa inflacji trwająca co najmniej miesiąc, zdefiniowana

przez ekonomistę Phillipa Cagana. Hiperinflacja powoduje obniżenie
wartości waluty i może sprawić, że stanie się ona bezwartościowa.
Ma to znaczący wpływ na gospodarkę kraju. Pozbawia wpływów z
podatków, zamyka przedsiębiorstwa, podnosi stopę bezrobocia i
powoduje, że koszty życia stają się tak wysokie, że dochodzi do
niestabilności politycznej.
f
 Hiperin lacja — skutki

Aby nie płacić więcej w przyszłości, ludzie zaczynają gromadzić zapasy. Masowe
magazynowanie powoduje niedobory w sklepach. Zaczyna się od dóbr trwałych, takich jak
samochody i pralki. Jeśli hiperinflacja trwa nadal, ludzie gromadzą łatwo psujące się artykuły
spożywcze, takie jak chleb czy mleko. Wówczas codzienne dostawy stają się rzadkie, a
gospodarka się rozpada. Ludzie tracą oszczędności całego życia, ponieważ gotówka traci
na wartości. Wkrótce banki i kredytodawcy bankrutują, ponieważ ich pożyczki tracą wartość.
f
 Kto zyskuje na hiperin lacji?

Na hiperin lacji jest dwóch zwycięzców. Pierwszymi bene icjentami są ci,

którzy zaciągnęli kredyty i odkrywają, że wyższe ceny sprawiają, iż ich dług
staje się bezwartościowy w porównaniu z innymi, aż w końcu zostaje
praktycznie wymazany. Wygrywają również eksporterzy, ponieważ
spadająca wartość lokalnej waluty sprawia, że eksport staje się tańszy w
porównaniu z zagraniczną konkurencją. Dodatkowo eksporterzy otrzymują
twardą walutę zagraniczną, której wartość rośnie wraz ze spadkiem wartości
waluty lokalnej.
f
f
f
 Co to jest de lacja?

Deflacj okre la si takie zjawisko gospodarcze, kiedy nast puje długotrwały spadek
przeci tnego poziomu cen w kraju. Wska niki zmian cen przyjmuj w wczas warto ci
poni ej 100 (je li okres odniesienia oznaczony jest jako „100”). W kr tkim okresie
deflacja oznacza zwi kszanie si siły nabywczej got wki w posiadaniu konsument w,
kt rzy mog w wczas naby wi cej towar w lub usług za t sam kwot . Sprzyja to
gromadzeniu zapas w, ale tak e mo e prowadzi do ich marnowania (np. ywno ci), czy
nawet niszczenia produkt w (np. w rolnictwie, kiedy zbi r płod w rolnych staje si
nieopłacalny w zwi zku z ich nisk cen ).
ó
ż
ę
ą
ą
ś
ó
ś
ó
ą
ę
ę
f
ó
ć
ż
ę
ę
ą
ż
ą
ź
ó
ć
ó
ó
ę
ę
ó
ą
ą
ó
ż
ó
ę
ś
ó
ś
ę
 Jakie mamy miary in lacji?

Najbardziej popularn metod obliczania inflacji bazowej jest metoda

polegaj ca na wył czeniu pewnych grup towar w i usług z og lnego
wska nika cen towar w i usług konsumpcyjnych (CPI). W celu obliczenia
takiej miary inflacji bazowej zagregowany wska nik cen nale y obliczy na
zbiorze pomniejszonym o wybrany zestaw towar w i usług. Najcz ciej
wył czeniu podlegaj te towary iusługi, kt rych ceny charakteryzuj si
silnymi zaburzeniami pochodz cymi z oddziaływania szok w poda owych
albo warto informacyjna ich zmian jest ograniczona (np. z powodu r nych
form regulacji).
ą
ź
ą
ś
ć
ą
ą
ó
ą
ą
ą
f
ó
ź
ó
ó
ó
ż
ż
ó
ó
ż
ę
ą
ś
ć
ę
 Czego nie mierzą wskaźniki cen?

adna z opisanych miar in acji nie jest miar koszt w utrzymania gospodarstw domowych.
Pr by oszacowania zmian w kosztach utrzymania (ang. COLI – Cost of Living Index) były podejmowanie w
historii statystyki wielokrotnie, jednak nie została dotychczas opracowana wystarczaj co dobra, akceptowalna
formuła takiego wska nika. In acja powstaje tam, gdzie maj miejsce transakcje monetarne. Je li przykładowo
rodzina otrzymała w spadku luksusowe mieszkanie, to standard ycia tej rodziny znacznie podni sł si , jednak
ten fakt nie mo e by zaklasy kowany do zjawiska in acji, gdy nie ma tu ani ceny ani transakcji pieni nej.
Rozw j w dziedzinie metodologii badania cen konsumpcyjnych i szacowania in acji, pozwala natomiast na
opracowywanie wska nik w cen, kt re mog by narz dziem do oceny zmian w kosztach utrzymania i
standardzie ycia gospodarstw domowych. Dlatego te , urz dy statystyczne oraz eksperci zatrudnieni w
instytucjach i organizacjach mi dzynarodowych, kontynuuj prace maj ce na celu doskonalenie metodologii
obliczania wska nik w cen konsumpcyjnych
Ż
ó
ó
ż
ż
ź
ó
ć
ź
ź
fl
ó
fi
fl
ę
ó
ą
ą
ó
ć
fl
ż
ę
ą
ą
ę
ż
ż
ą
fl
ą
ś
ó
ę
ę
ż
Wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych

Obliczany jest w oparciu o wyniki:

– badania cen towarów i usług konsumpcyjnych na rynku detalicznym,
– badania budżetów gospodarstw domowych, dostarczającego danych o przeciętnych wydatkach
na towary i usługi konsumpcyjne; dane te wykorzystywane są do opracowania systemu wag.
Przy obliczaniu wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych stosowana jest Klasyfikacja
Spożycia Indywidualnego według Celu, zaadaptowana na potrzeby Zharmonizowanych
Wskaźników Cen Konsumpcyjnych (COICOP/HICP).
Jakie informacje są potrzebne, żeby zmierzyć in lacje?

Do mierzenia inflacji potrzeba informacji o poziomach

(notowaniach) cen takich samych towarów i usług w dwóch
porównywanych okresach oraz informacji o strukturze
wydatków gospodarstw domowych. Do obliczeń wykorzystuje
się tzw. reprezentanty towarów i usług, tj. typowe lub
najczęściej kupowane przez gospodarstwa domowe.

f
 Jak powstaj zasady badania cen konsumpcyjnych?

Na potrzeby badania cen płaconych przez gospodarstwa domowe, Gł wny Urz d

Statystyczny dokonuje takiej weryfikacji raz w roku i opracowuje:
list reprezentant w towar w i usług, kt rych ceny b d notowane w danym roku,
wykaz rejon w notowa cen, tj. obszar w, w kt rych prowadzone b dzie badanie,
zestawienie punkt w notowa cen (s to punkty sprzeda y detalicznej takie jak
centra handlowe, sklepy, apteki, stacje benzynowe itp.).
ę
ó
ó
ó
ą
ń
ó
ń
ą
ó
ó
ó
ę
ą
ż
ę
ó
ą
 Czym jest koszyk in lacyjny i co zawiera?
Koszykiem inflacyjnym okre la si zestawienie P o z a k o s z y k i e m i n f l a c y j n y m d l a t z w.
procentowych udział w towar w i usług nabywanych przez przeci tnego gospodarstwa domowego, Gł wny
gospodarstwo domowe w og lnej warto ci ich wydatk w Urz d Statystyczny opracowuje koszyki dla
konsumpcyjnych.
siedmiu grup społeczno– –ekonomicznych.
Wyznaczane s one według kryterium gł wnego
Gł wny podział wydatk w w tej klasy kacji przebiega według 12 dział w
r dła utrzymania.
zgodnie z gł wnym celem spo ycia indywidualnego (zaspokojenie
okre lonych potrzeb):
• 01 - ywno i napoje bezalkoholowe Badaniem obj te s gospodarstwa domowe:
• 02 - Napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe • pracownik w,
• 03 - Odzie i obuwie
• 04 - U ytkowanie mieszkania lub domu i no niki energii • rolnik w,
• 05 - Wyposa enie mieszkania i prowadzenie gospodarstwa domowego
• pracuj cych na własny rachunek,
• 06 - Zdrowie
• 07 - Transport • emeryt w i rencist w,
• 08 - Ł czno
• 09 - Rekreacja i kultura
• emeryt w,
• 10 - Edukacja • rencist w,
• 11 - Restauracje i hotele
• 12 - Inne towary i usługi. • gospodarstwa domowe utrzymuj ce si z
niezarobkowych r deł.
ź
ó
ó
ś
ą
Ż
ą
ż
ó
ę
ą
ó
ó
ó
ż
ó
ś
ś
ó
ć
ż
ć
ę
ą
ź
ó
ą
ó
ó
ó
ż
ó
ó
fi
ą
ś
ś
ę
ś
ę
ó
ó
f
ó
ó
 Dlaczego i w jaki spos b koszyk in lacyjny i lista reprezentant w ulegaj
zmianom?

Szczeg łowa weryfikacja listy reprezentant w, polega na:

• aktualizacji opis w produkt w,
• usuwaniu towar w i usług, kt re straciły cechy reprezentatywno ci,
• dodawaniu nowych reprezentant w osi gaj cych znacz cy udział w wydatkach konsumpcyjnych
gospodarstw domowych.
Lista reprezentant w ulega tak e zmianom spowodowanym czynnikami innymi ni bezpo rednio
wynikaj ce z krajowych uwarunkowa rynkowych czy preferencji konsument w. S to przykładowo:
• modyfikacje wprowadzane w klasyfikacji stosowanej w badaniu i w zwi zku z tym konieczno
zapewnienia reprezentatywno ci dla innego, nowego zakresu grup produkt w,
• konieczno ograniczenia pr by ze wzgl du na skr cenie okresu notowania,
• dostosowywanie badania do nowych standard w mi dzynarodowych (np. w zakresie jako ci pr by).
ó
ą
ś
ć
ó
ó
ó
ó
ó
ó
ó
ś
ż
ó
ń
ą
ę
ą
ó
ó
f
ó
ę
ą
ś
ą
ó
ó
ż
ó
ą
ś
ś
ś
ć
ó
ą
Gdzie mo na znale dane o cenach konsumpcyjnych?
Dane o inflacji mo na znale na stronie gł wnej Gł wnego Urz du Statystycznego: www.stat.gov.pl w nast puj cych
zakładkach:
Opracowania Sygnalne/Komunikaty i Obwieszczenia:
https://stat.gov.pl/sygnalne/komunikaty-i-obwieszczenia/
Opracowania Sygnalne/Informacje Sygnalne:
https://stat.gov.pl/sygnalne/informacje-sygnalne/
Obszary tematyczne/Ceny. Handel/Wska niki cen
https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ceny-handel/ wskazniki-cen/
Obszary tematyczne/Ceny. Handel/Ceny
https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ceny-handel/ceny/
Obszary tematyczne/Inne opracowania/Informacje o sytuacji społeczno-gospodarczej
https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/inne-opracowania/ informacje-o-sytuacji-spoleczno-gospodarczej/
Obszary tematyczne/Roczniki statystyczne
https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki- statystyczne/
Obszary tematyczne/Bazy danych
https://stat.gov.pl/banki-i-bazy-danych/ http://swaid.stat.gov.pl/SitePagesDBW/Ceny.aspx https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start
https://bdm.stat.gov.pl/
ż
ż
ź
ć
ź
ź
ó
ć
ó
ę
ę
ą
Dziękuję za uwagę