Jakie To Panstwo Europa Atlas Dla Dzieci

Jakie to
Państwo?
atlas dla dzieci
OPA
R
EU
68329400360797
68
zakupiono w sklepie: taniaksiazka.pl
identyfikator transakcji: 20974049
e-mail nabywcy: oska_21@tlen.pl
znak wodny:
68329400360797
68
Jakie to
Państwo?
atlas dla dzieci
EUROPA
68329400360797
68
Copyright © Wydawnictwo SBM Sp. z o.o., Warszawa 2021
Tekst: Jarosław Górski

Opracowanie graficzne, skład, przygotowanie do druku i projekt okładki: Wioletta Kanik
Redakcja: Karolina Hyży
Korekta: Tomasz Łabonarski
Wydanie I
Wydrukowano w Polsce
Wydawnictwo SBM Sp. z o.o.

ul. Sułkowskiego 2/2
01-602 Warszawa
68329400360797
68
Spis treści
Albania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Łotwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
Andora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Macedonia Północna . . . . 62
Austria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Malta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
Belgia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Mołdawia . . . . . . . . . . . . . . . 66
Białoruś . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Monako . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
Bośnia i Hercegowina . . . 14 Niemcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
Bułgaria . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Norwegia . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
Chorwacja . . . . . . . . . . . . . . . 18
Polska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
Cypr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Portugalia . . . . . . . . . . . . . . . 84
Czarnogóra . . . . . . . . . . . . . . 22
Rosja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
Czechy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Rumunia . . . . . . . . . . . . . . . . 92
Dania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
San Marino . . . . . . . . . . . . . . 94
Estonia . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Serbia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
Finlandia . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Słowacja . . . . . . . . . . . . . . . . 98
Francja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Słowenia . . . . . . . . . . . . . . . . 100
Grecja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Szwajcaria . . . . . . . . . . . . . . . 102
Hiszpania . . . . . . . . . . . . . . . . 40
Szwecja . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
Holandia . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
Irlandia . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Turcja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
Islandia . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 Ukraina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
Kazachstan . . . . . . . . . . . . . . . 50 Watykan . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114

Kosowo . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Węgry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
Liechtenstein . . . . . . . . . . . . . 54 Wielka Brytania . . . . . . . . . . 118
Litwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Włochy . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
Luksemburg . . . . . . . . . . . . . 58 Unia Europejska . . . . . . . . . 126
68329400360797
68
Albania
Stolica: Tirana
Powierzchnia: 28,7 tys. km²
Ludność: 3 mln ALbania
Położenie: Europa Południowa
Tę niewielką (28,7 tys. km²) południowoeuropejską republikę

zamieszkują 3 miliony mieszkańców. Aż dwie trzecie
z nich to wyznawcy islamu, dlatego
w Albanii możemy zobaczyć wiele
iesz muzułmańskich świątyń – meczetów.
w , że
zy ...
C
Warto odwiedzić ten kraj z wielu
Kiedy Albańczyk się powodów. Albania jest pięknie
z czymś zgadza, kręci położona nad wschodnim
głową na boki, a gdy cze-
muś przeczy, kiwa głową
z góry na dół. Czyli Tirana
odwrotnie niż
Polak.
68329400360797
68
Rzeka Valbonë Wybrzeże Morza Jońskiego
wybrzeżem Morza Adriatyckiego, a większość jej terytorium

pokrywają malownicze Góry Dynarskie. Ich pasmo nazywane
Górami Przeklętymi wciąż jest niemal dzikie, rzadko odwiedzane
przez turystów i alpinistów. Najwyższy szczyt kraju położony
w paśmie Korab nosi nazwę Golem Korab i wznosi się na
2764 metry ponad poziom morza.
W Albanii znajduje się wiele starożytnych zabytków. Teren tego
kraju był częścią imperium rzymskiego i do dziś zachowały się
tu liczne ruiny rzymskich świątyń, willi i łaźni.
Wyjątkowo dużo jest ich w okolicy
miejscowości Butrint.
Albania jest jednym z trzech

europejskich państw (obok Turcji
oraz Bośni i Hercegowiny), którego
większość mieszkańców wyznaje
islam. W latach 1945–1989, kiedy
w Albanii panowała komunistyczna
dyktatura, władze utrudniały
lub wręcz zakazywały praktyk
religijnych. Jednak dziś meczety znów
są odwiedzane przez wiernych. Pomnik Skanderbega,
bohatera narodowego
Albanii
5
68329400360797
68
Andora
Stolica: Andora
Powierzchnia: 468 km²
Ludność: 77 tys. Andora
Położenie: Europa Zachodnia
Górskie krajobrazy Andory
To prawdziwe europejskie maleństwo

zajmuje powierzchnię zaledwie
iesz, ż 468 km², czyli mniej niż
z yw e.
C .. Warszawa. Ale nie ma tu tłoku:
w miasteczkach i wsiach żyje
Według legendy stolicę
około 77 tysięcy obywateli.
Andory, miasto o tej samej
nazwie, założył w 805 roku
cesarz Karol Wielki w podzię- Kraj jest położony na
ce za pomoc, której udzielili pograniczu francusko-
mu mieszkańcy podczas -hiszpańskim, wysoko
wyprawy wojennej. w Pirenejach. Najwyższy
szczyt górski w kraju,
Pic de Coma Pedrosa, wznosi
się na 2942 metry nad poziomem
68329400360797
68
morza. Mimo że kraj leży w południowej Europie, trzy godziny
jazdy samochodem od wybrzeży Morza Śródziemnego, zimy są
tu mroźne i śnieżne. Andora jest więc jednym z najważniejszych
europejskich ośrodków sportów zimowych. Co roku przyjeżdżają
tu miliony amatorów uprawiających zjazdy i biegi narciarskie,
a także kibiców oglądających zmagania zawodowców.
Oficjalna nazwa państwa to Księstwo Andory. Co ciekawe, władzę

sprawują jednocześnie dwaj książęta: jednym jest biskup diecezji
Urgel w należącej do Hiszpanii Katalonii, drugim – prezydent
Francji. Władzę stanowi parlament
składający się z 28 posłów, a na
czele rządu stoi wybrany przez
parlament premier. Państwo jest
więc monarchią konstytucyjną.
Andora la Vella
68329400360797
68
Austria
Stolica: Wiedeń
Powierzchnia: 84 tys. km² AUstria
Ludność: 8,9 mln
Położenie: Europa Środkowa
Austria leży w środkowej Europie, we wschodnich Alpach.

Na 84 tys. km² kraju mieszka około 8,9 miliona obywateli, z czego
niemal 2 miliony w stolicy – w Wiedniu.
Klimat kraju jest bardzo zróżnicowany. W wysokich górach zimy

są mroźne, a lata deszczowe, a na wschodzie kraju ciepłe lata
i łagodne zimy sprzyjają uprawie winorośli. Najwyższym szczytem
kraju jest Grossglockner, który wnosi się aż na 3798 metrów nad
poziomem morza!
Austriacy mówią w języku niemieckim i są dumni ze swojej historii

i kultury. W dawnych czasach władcy z dynastii austriackich
Hallstatt w Alpach Salzburskich
68329400360797
68
bra rada
Do
Kiedy będziesz
w Austrii, koniecznie
spróbuj tamtejszych słodyczy:
czekoladowego tortu Sachera
i słodkiego omletu cesarskiego
Kaiserschmarrn z powidłami
śliwkowymi lub dżemem
jabłkowym!
cesarzy, Habsburgów, rządzili

nawet w Hiszpanii i Holandii. W XIX
wieku najpierw Cesarstwo Austrii, a od 1867
roku Monarchia Austro-Węgierska była jednym z największych
i najsilniejszych państw Europy. Obejmowała nawet część terenów
polskich: Małopolskę i Podkarpacie. Na zamówienie austriackich
cesarzy i arystokratów komponowali genialni kompozytorzy:
Wolfgang Amadeusz Mozart, Joseph Haydn, Johann Strauss (syn).
Dziś Austria jest republiką, na czele której stoi prezydent i której

prawa uchwala dwuizbowy parlament. Szefem rządu jest kanclerz.
Wiedeń, kanał Dunaju Wiedeń, pałac Schönbrunn
68329400360797
68
Belgia
Stolica: Bruksela Belgia
Ludność: 11,3 mln
Nad Morzem Północnym i wpadającymi do niego rzekami Skaldą

oraz Mozą, na powierzchni 30,5 tys. km² leży Belgia. Większość kraju
zajmują niziny pokryte polami uprawnymi i lasami. Na południu
wznoszą się niskie, zalesione góry Ardeny (najwyższy szczyt, Signal
de Botrange, wznosi się 694 metry ponad poziom morza).
Klimat jest tu zróżnicowany. Na wybrzeżu pojawiają się

sztormy i burze, w centrum kraju panuje klimat umiarkowany,
a w Ardenach często pada i tworzą się mgły.
W Belgii, w której żyje ok 11,3 mln mieszkańców, obowiązują aż

trzy języki urzędowe. W północnym regionie – Flandrii – jest to
język flamandzki, uważany za odmianę używanego w Holandii
niderlandzkiego; w południowym regionie – Walonii – mówi
Dinant nad Mozą, południowa Belgia Bagna Hautes Fagnes, park narodowy
68329400360797
68
Bruksela
się po francusku, a w niektórych miejscowościach przy granicy

z Niemcami językiem urzędowym jest niemiecki.
Belgia jest monarchią konstytucyjną. Głową państwa jest król,

który może wnosić projekty ustaw i wskazuje premiera. Parlament
składa się z Izby Reprezentantów i Senatu. Stolica Belgii – Bruksela
– jest siedzibą Parlamentu Europejskiego, a także innych ważnych
instytucji Unii Europejskiej z Komisją Europejską, czyli rządem
UE, na czele.
y wiesz, ż
e.
Cz ..
Belgowie upierają się,
że to oni, a nie Francuzi,
wynaleźli frytki. Prawdziwe
belgijskie frytki są grube,
a smaży się je dwa razy,
tradycyjnie w łoju, czyli
tłuszczu wołowym.
11
68329400360797
68
Białoruś
Białoruś
Stolica: Mińsk
Ludność: 9,5 mln
Położenie: Europa Wschodnia
Białoruś to nasz północno-wschodni sąsiad. Z krajem graniczą

również: Rosja na wschodzie, na południu Ukraina, a na
północy Litwa i Łotwa. Białoruś zajmuje
powierzchnię 207,6 tys. km²,
a zamieszkuje ją ok. 9,5 mln
ra ra da
obywateli. Stolicą kraju jest Mińsk. ob
D
Białoruś nie ma dostępu do Kiedy będziesz

morza, nie ma też wyższych gór, na Białorusi, zwiedź
ale za to na jej terenie znajdują koniecznie ogromny
renesansowo-barokowy
Zamek w Nieświeżu zamek Radziwiłłów
w Nieświeżu!
68329400360797
68
Mińsk
się wspaniałe obszary leśne i bagienne. W Białorusi przetrwały

do dziś pierwotne puszcze: białowieska, grodzieńska, nalibocka.
W krainie zwanej Polesiem, wzdłuż rzeki Prypeci ciągną się
mokradła zamieszkałe przez wiele dzikich zwierząt, w tym liczne
ptactwo. Jest to już tylko resztka gigantycznych błot poleskich,
które zostały osuszone w latach 60. XX wieku.
Większość Białorusinów mówi w języku

rosyjskim, jednak na północy
i wschodzie kraju wciąż słychać
język białoruski. Państwo
białoruskie jest oficjalnie
republiką, jednak od 1994 roku
dyktatorską władzę sprawuje tu
Alaksandr Łukaszenka. Wybory
są fałszowane, a opozycja jest
zastraszana. Białorusini coraz
odważniej walczą jednak o swoją
wolność.
Jezioro Świteź
13
68329400360797
68
Bośnia i Hercegowina
Stolica: Sarajewo
Powierzchnia: 51,2 tys. km² Bośnia
Ludność: 3,5 mln

i Hercegowina
Wodospady Kravice Krajobraz Gór Dynarskich
To niewielkie państwo (51,2 tys. km²

powierzchni i 3,5 mln mieszkańców)
ze stolicą w Sarajewie istnieje
dopiero od 1992 roku. Powstało
ono po rozpadzie Jugosławii,
federacji słowiańskich państw
południowej Europy.
Bośnia i Hercegowina jest

republiką federalną i składa
się z dwóch autonomicznych
części: Federacji Bośni
i Hercegowiny oraz Republiki
Serbskiej. Większość mieszkańców
Bazar uliczny
pierwszej z nich nazywa siebie
w Sarajewie
68329400360797
68
Boszniakami i wyznaje islam. Znacząca część mieszkańców
drugiej to wyznający prawosławne chrześcijaństwo Serbowie.
W całym kraju mieszka także wielu katolickich Chorwatów.
Bośnię i Hercegowinę na pewno warto

odwiedzić. Na wybrzeżu Morza
Adriatyckiego panuje
śródziemnomorski klimat, es
a wewnątrz kraju, w Górach z y wi z, że.
C ..
Dynarskich można
uprawiać turystykę górską W Mostarze znajduje się
oraz sporty zimowe. słynny XVI-wieczny kamienny
Urodą zachwycają most nad rzeką Neretwą.
zabytkowe miasta Bośni Podczas wojny w 1993 roku został
i Hercegowiny: Sarajewo, on zniszczony przez czołgi armii
Banja-Luka, Mostar. chorwackiej. Most jednak
odbudowano i jest on dziś
jednym z symboli Bośni
Mostar nad Neretwą
i Hercegowiny.
15
68329400360797
68
Bułgaria
Stolica: Sofia
Powierzchnia: 111 tys. km²
Ludność: 7 mln Bułgaria
Położona na wschodnim wybrzeżu Morza Czarnego Bułgaria

zajmuje powierzchnię 111 tys. km² i liczy ok. 7 mln obywateli.
Bułgaria jest republiką demokratyczną ze stolicą w Sofii.

Język bułgarski zalicza się do grupy języków słowiańskich,
jednak Bułgarzy uważają się za potomków
Fresk w Monastyrze
walecznego tureckiego plemienia Baczkowskim
Bułgarów. Pradawni Bułgarzy w VII wieku
n.e. przybyli na Bałkany ze stepów między
morzami Czarnym i Kaspijskim, podbili
słowiańskich mieszkańców dzisiejszej
Bułgarii i przejęli ich język.
Meander rzeki Ardy w Rodopach
68329400360797
68
y wiesz, że
Cz ...
Bułgaria znana
jest na całym świecie
z uprawy róż. Turyści
z całego świata kupują tu
na pamiątkę olejek różany
w charakterystycznych
ozdobnych fiolkach.
Dolina Róż
Współczesna Bułgaria leży na mocno zróżnicowanym terenie.

Na wybrzeżu Morza Czarnego jest bardzo ciepło, a piękne plaże
zachęcają do zażywania kąpieli słonecznych i morskich. Północna
Nizina Naddunajska charakteryzuje się klimatem umiarkowanym.
Najwyższe szczyty masywów górskich Starej Płaniny i Rodopów są
ośnieżone przez cały rok.
Monastyr Rilski Złote Piaski
17
68329400360797
68
Chorwacja
Stolica: Zagrzeb
Chorwacja
Ludność: 4,15 mln
Omiš
Republika o powierzchni 56,6 tys. km²

położona jest na wschodnim
bra rada
Do wybrzeżu Morza Adriatyckiego.
Chorwaci mają szczęście
Kto wybiera się nad mieszkać w nadzwyczaj
chorwackie morze, pięknym kraju. Wzdłuż
niech koniecznie weźmie Wybrzeża Dalmatyńskiego
maskę do nurkowania. ciągną się tysiące mniejszych
Woda w Adriatyku jest i większych podłużnych
najbardziej przejrzysta wysp równoległych do linii
w całej Europie. brzegowej. Latem większość dni
jest słoneczna i gorąca, a piękne
plaże zachęcają do odpoczynku.
W głębi lądu na północy znajdują
68329400360797
68
się poprzecinane górami
wyspowymi niziny Kotliny
Panońskiej. Na południu ciągną
się wysokie Góry Dynarskie.
Nic dziwnego, że Chorwacja

jest tłumnie odwiedzana
przez gości z całej Europy
spragnionych słońca, ciepłego Plaża Zlatni rat
morza i pięknych widoków. Do
kraju, który liczy zaledwie 4,15 mln mieszkańców, przyjeżdża
co roku kilkanaście milionów turystów.
Park Narodowy Ściąga ich tu nie tylko klimat i przyroda,
Jezior Plitwickich
ale i zabytki, takie jak starówki
w Dubrowniku, Zadarze czy Rijece czy
ruiny z czasów starożytnego Rzymu
– jak Pałac Dioklecjana w Splicie
i amfiteatr w Puli.
Stare miasto w Dubrowniku
19
68329400360797
68
Cypr
Stolica: Nikozja
Ludność: 1,2 mln
Położenie: Azja zachodnia
Cypr
Może wydawać się dziwne, że w książce o państwach Europy piszemy

także o takim, które w całości należy już do innego kontynentu – Azji.
Jest to wyspa położona we wschodniej części Morza Śródziemnego,
nieopodal południowo-wschodnich wybrzeży półwyspu Azji
Mniejszej. Jednak Republika Cypru ma bardzo bliskie kontakty
z naszym kontynentem. Należy do Unii Europejskiej. Płaci się tu
europejską walutą Euro, a mieszkańcy wielu europejskich krajów
mogą przyjeżdżać na Cypr bez paszportów.
Katedra św. Mikołaja
w Famaguście
Ludność Cypru to przede wszystkim
Grecy (ok. 77%) i Turcy (ok. 18%). W 1974
roku ugrupowania Greków Cypryjskich
pragnących przyłączyć wyspę do Grecji
Łuk skalny na przylądku Greko
68329400360797
68
y wiesz, że
Cz ...
Grecka bogini piękna

i miłości, Afrodyta, wyło-
niła się podobno z morza
u wybrzeży Cypru. Dlatego
starożytni Grecy zwali
ją Kiprydą, czyli
Cypryjką.
Narodziny Wenus Sandro Botticelli, ok. 1485 r.
zorganizowały krwawy zamach stanu.

W odpowiedzi na to armia turecka dokonała inwazji
i zajęła północno-wschodnią część wyspy. Powołano
tam Turecką Republikę Cypru Północnego, państwo, które
uznawane jest tylko przez Turcję. Od wielu lat prowadzone są
rozmowy mające na celu ponowne połączenie obu części Cypru.
Gorący, śródziemnomorski klimat Cypru, letnie słoneczne niebo

oraz bardzo liczne plaże przyciągają na wyspę tłumy turystów.
Uliczka w Nikozji Pozostałości starożytnego miasta Kurion
21
68329400360797
68
Czarnogóra
Stolica: Podgorica
Ludność: 622 tys. CZarnogóra
Kotor – perła Czarnogóry
Republika Czarnogóry jest położona

na południowo-wschodnim wybrzeżu
Morza Adriatyckiego. Większość obszaru
tego niewielkiego państwa (13,8 tys. km² i 622 Pasmo Durmitor
tys. obywateli) pokrywają potężne masywy Gór
Dynarskich: Durmitor, Lowczen i Góry Przeklęte, w których wznosi
się najwyższy szczyt kraju, Zla Kolata (2534 m n.p.m.).
Większość czarnogórskich miast, wraz ze stolicą, Podgoricą, jest

otoczona malowniczymi górami. Z tego powodu Czarnogóra
68329400360797
68
Kanion rzeki Tary Sveti Stefan
jest coraz chętniej odwiedzana przez turystów z całego świata,

lubiących łączyć odpoczynek w surowych górach i nad gorącym
morzem. Wielu gości Czarnogóry podziwia kaniony rzek Tary, Pivy
i Moračy.
Czarnogórcy szczycą się swoją historią. Ich kraj był od XIV wieku
najeżdżany przez Turków i najdłużej opierał się ich najazdom.
Czarnogórscy rycerze wysoko w górach budowali obronne
zamki i klasztory. Zamki w Cetyni i Starym Barze czy klasztor
prawosławny Ostrog dziś przyciągają tłumy turystów.
Historyczne uliczki Cetyni
y wiesz, że
Cz ...
Czarnogóra ma aż
dwie stolice. W Podgoricy
(190 tys. mieszkańców)
rezyduje prezydent i parlament.
Cetynia (14 tys. mieszkańców)
uważana jest za duchowe
centrum Czarnogóry.
23
68329400360797
68
Czechy
Stolica: Praga
Czechy
Ludność: 10,6 mln
Adrspach Zamek Karlštejn
Nasz południowo-zachodni sąsiad,

Republika Czeska, to państwo
wiesz, że niemal czterokrotnie mniejsze od
zy ... Polski zarówno pod względem
C
powierzchni (78,9 tys. km²), jak
Czesi słyną z poczucia
i liczby obywateli (10,6 mln).
humoru. Potwierdzeniem
tej opinii są bardzo zabawne
dzieła wybitnych czeskich Większą część tego kraju
pisarzy: Jaroslava Haška, pokrywają wyżyny i niezbyt
Karela Čapka, Bohumila wysokie góry. Na północy są to
Hrabala. Sudety, z najwyższym szczytem
Śnieżką (1603 m n.p.m.) leżącą
na granicy z Polską. Na wschodzie
wznoszą się Rudawy i Las Czeski,
68329400360797
68
na południu Szumawa. Klimat Czech jest Złota Uliczka w Pradze
umiarkowany, podobny do polskiego.
W czasach średniowiecza i renesansu

Czechy były potężnym państwem, ważnym
ośrodkiem politycznym i kulturalnym Europy.
Panorama Pragi
Wiele pamiątek tamtych

czasów znajdziemy w stolicy
kraju, Pradze. Warto tu
zobaczyć średniowieczny
zamek królewski na
Hradczanach, gotycką katedrę
świętego Wita czy Most
Karola zbudowany w XIV
wieku i ozdabiany rzeźbami
w wiekach następnych.
W latach 1918–1992 Praga była
stolicą wspólnego państwa
Czechów i Słowaków – Uzdrowisko Karlowe Wary
Czechosłowacji.
25
68329400360797
68
Dania
Dania
Stolica: Kopenhaga
Ludność: 5,8 mln
Położenie: Europa Północna
Królestwo Danii może wydawać się państwem niewielkim. Jego

terytorium położone na Półwyspie Jutlandzkim oraz na ponad
400 wyspach na morzach Bałtyckim i Północnym wynosi łącznie
ponad 43 tys. km². Jednak Dania posiada także autonomiczne
terytoria zależne: olbrzymią wyspę Grenlandię (leżącą poza
kontynentem europejskim) oraz Wyspy Owcze. Łączna
powierzchnia wszystkich części Królestwa wynosi aż ponad
2,22 mln km².
Duński władca (obecnie jest nim królowa Małgorzata II) ma

niewielkie uprawnienia. Członkowie rodziny królewskiej muszą
Nyhavn w Kopenhadze
68329400360797
68
y wiesz, że
Cz ...
Symbolem stolicy
Danii, Kopenhagi, jest
pomnik Małej Syrenki dłuta
Edvarda Eriksena. Przedstawia
on bohaterkę baśni
najsławniejszego Duńczyka
– Hansa Christiana
Andersena.
prosić o zgodę jednoizbowego

parlamentu nawet na małżeństwo ze
swoimi wybrankami. Duńczycy są jednym ze społeczeństw, które
najbardziej cenią sobie równość, jednak przyzwyczaili się do
swojej monarchii.
W Danii europejskiej klimatem rządzą wiatry i prądy morskie.

Zimy są tu dość łagodne, za to lata chłodne i deszczowe. Nie
zawsze więc można się opalać na bardzo licznych na bałtyckim
wybrzeżu piaszczystych plażach. Jednak podczas deszczowej
i sztormowej pogody ogromne wrażenie robią klifowe wybrzeża
Morza Północnego.
Latarnia w Hirtshals Klif Bulbjerg w północnej Jutlandii
27
68329400360797
68
Estonia
Estonia
Stolica: Tallinn
Ludność: 1,3 mln
Ta niewielka (45,3 tys. km²) republika leżąca na wschodnim

wybrzeżu Morza Bałtyckiego ma 1,3 mln obywateli. Oprócz
części kontynentalnej w skład Estonii wchodzi ponad 1500 wysp
i wysepek, w większości niezamieszkałych.
Torfowisko Viru Raba w Parku Narodowym

Lahemaa w Estonii
Aż 40% powierzchni kraju zajmują

lasy, ponad 20% torfowiska i mokradła,
a ponad 5% jeziora, których łącznie jest tu
ponad tysiąc. Największe estońskie jezioro,
Wilk – nowy symbol dzielony z Rosją Pejpus, wraz z połączonymi
Estonii
68329400360797
68
Panorama Starego Miasta w Tallinnie Nowoczesna zabudowa Tallinna
z nim mniejszymi zbiornikami ma aż 3543 km² powierzchni.

W kraju panują więc znakomite warunki do żeglarstwa, zarówno
morskiego, jak i śródlądowego.
Ponad jedna trzecia Estończyków mieszka w stolicy kraju, Tallinnie.

Jest to miasto portowe położone nad Zatoką Fińską, ze wspaniałą
starówką i wieloma zabytkami gotyckiej oraz renesansowej
architektury. Są to pamiątki po państwie Kawalerów Mieczowych,
które istniało na terenach dzisiejszej Estonii od XIII do XVI wieku.
bra rada
Do
Jeśli lubisz ekstremalne

wyzwania, poszukaj
w Estonii miejsca, gdzie
uprawia się kiiking. To sport
polegający na huśtaniu się na
specjalnej huśtawce, tak aby
wykonać obroty ponad
jej poprzeczką.
29
68329400360797
68
Finlandia
Finlandia
Stolica: Helsinki
Ludność: 5,5 mln
Położona nad północnym Bałtykiem Republika Finlandii jest pod

względem powierzchni nieco większa od Polski (zajmuje ponad
338 tys. km²), jednak zamieszkuje ją zaledwie 5,5 mln obywateli,
z czego jedna czwarta w stolicy – położonych nad Zatoką Fińską
Helsinkach.
Większość powierzchni kraju to niziny porośnięte gęstymi lasami,

a aż 10% terytorium zajmują rzeki i jeziora. Tych
ostatnich w całym kraju jest niemal 200 tysięcy,
a najwięcej na południowo-wschodnim
Pojezierzu Fińskim.
Pojezierze Fińskie latem
68329400360797
68
Kauppatori – Plac Targowy w Helsinkach
Na północy kraju, za kołem podbiegunowym, lasy ustępują

tundrze, czyli obszarowi położonemu na wiecznej zmarzlinie, na
której latem może utrzymać się tylko bardzo uboga roślinność
złożona z karłowatych drzew i krzewów, traw, mchów i porostów,
a zimą panują arktyczne mrozy. Tu żyją rdzenni mieszkańcy
północy Europy – Lapończycy. Do dziś
część z nich utrzymuje się z hodowli
reniferów.
y wiesz, że
Cz ...
Podobno to
z lapońskiego miasta
Rowaniemi co roku na saniach
zaprzężonych w renifery
wyrusza święty Mikołaj, żeby
w wigilię Bożego Narodzenia
dostarczyć prezenty
dzieciom z całego
świata.
31
68329400360797
68
Francja
Stolica: Paryż
Ludność: 67 mln FRancja
Republika Francuska to jedno z większych państw naszego

kontynentu. Zajmuje powierzchnię 552 tys. km², a jej
obywatelstwo posiada 67 mln osób. Jest położona na zachodzie
Europy pomiędzy Oceanem Atlantyckim i kanałem La Manche
a Morzem Śródziemnym, a na lądzie między Pirenejami a Alpami,
doliną Renu i nizinami Belgii.
Tak wielki obszar powoduje, że klimat Francji jest zróżnicowany.

Na wybrzeżu śródziemnomorskim lata są suche i upalne,
a zimy wietrzne. Nad kanałem La Manche, a także w stolicy
kraju, Paryżu, lata są chłodne i deszczowe, a zimy dość ciepłe.
To właśnie zróżnicowaniu klimatu, a także specyficznym
mikroklimatom poszczególnych miejscowości Francja zawdzięcza
ogromną różnorodność uprawianych tu odmian winorośli
czy niepowtarzalne smaki regionalnych serów.
Luwr, Paryż Wieża Eiffla, Paryż
68329400360797
68
Wersal – pałac i ogrody
Francuzi szczycą się swoją przeszłością.

Przyznają się do dziedzictwa starożytnych
Galów, Rzymian, którzy założyli największe
francuskie miasta, a także plemion germańskich
Wizygotów, Burgundów, Alemanów i Franków.
Ci ostatni we wczesnym średniowieczu zjednoczyli pod swoim
Dzielnica La Défense, Paryż Witraże Sainte-Chapelle, Paryż
33
68329400360797
68
Alpy Francuskie, lodowce Mont Blanc
panowaniem tereny dzisiejszej Francji,

a król Franków – Karol Wielki – w 800
roku został koronowany na cesarza.
Francja była pierwszą w Europie republiką
demokratyczną. Wielka Rewolucja Francuska
1789 roku przyniosła Francuzom prawo głosu
Francuskie sery
i równość wobec prawa.
Historia pozostawiła we Francji wspaniałe zabytki. Możemy tu

obejrzeć fragmenty rzymskich akweduktów, takie jak Pont du
Gard niedaleko Marsylii. Możemy podziwiać średniowieczne
Zamek w Chambord, nad Loarą Prowansja
68329400360797
68
y wiesz, że
z ...
C
Francja posiada także

terytoria zamorskie położo-
ne w Ameryce Południowej,
Afryce, na wyspach
Pacyfiku i Oceanu
Indyjskiego.
Mont Saint-Michel, Normandia
twierdze rycerskie w Carcassonne, w Foix

czy w Chevreuse. To właśnie we Francji powstały najwspanialsze
kościoły gotyckie, takie jak katedry Notre-Dame w Paryżu i Chartres.
Rezydencja królów francuskich w Wersalu stała się niedoścignionym
wzorem architektury pałacowej i ogrodowej XVII i XVIII wieku.
Jednak by obcować ze wspaniałą kulturą Francji, nie musimy

ruszać się z miejsca. Możemy przecież poczytać baśnie Charlesa
Perraulta czy powieści Juliusza Verne’a, posłuchać muzyki
skomponowanej przez Gabriela Faurégo i Maurice’a Ravela czy
obejrzeć reprodukcje obrazów Paula Gauguina.
Mentona, Lazurowe Wybrzeże
35
68329400360797
68
Grecja
Stolica: Ateny
Ludność: 11 mln
Grecja
Akropol w Atenach
Obywatele położonej na południu

Półwyspu Bałkańskiego, nad Morzem
Egejskim, Kreteńskim, Jońskim
i Śródziemnym Republiki Greckiej są dumni
Erechtejon – świątynia
z tego, że pochodzą od starożytnych Greków Posejdona i Ateny
– twórców starożytnej cywilizacji Europy.
Współcześni Grecy władają przecież tym samym językiem,
co starożytni, mieszkają na tym samym terytorium, ich stolica,
Ateny, to jedno z najwspanialszych miast starożytności.
Dziś państwo greckie zajmuje niemal 132 tys. km² powierzchni

i liczy ok. 11 mln obywateli. Ze względu na swoje dziedzictwo,
68329400360797
68
Wąwóz Samaria na Krecie Błękitne Groty na Zakynthos
ale także gorące i suche śródziemnomorskie lata oraz mnóstwo

nadmorskich plaż jest jednym z najchętniej odwiedzanych przez
turystów krajów Europy.
Miłośnicy żeglarstwa udają się na rejsy wśród ponad dwóch i pół

tysiąca greckich wysp, z których największa jest Kreta. Turyści górscy
wędrują wśród gór niezwykle malowniczych Rodopów
i masywu Olimpu (najwyższy szczyt Mitikas ma Żółw Karetta
2918 m n.p.m.). Aż ponad 80% greckiego terytorium
to góry o wysokości ponad 1200 m. n.p.m.
Santorini
37
68329400360797
68
Tradycyjne dolmades Typowa grecka uliczka
Co roku miliony Europejczyków podziwiają pamiątki greckiej

starożytności. Nad stolicą górują ruiny ateńskiego Partenonu,
czyli świątyni patronki miasta, bogini Ateny. W Delfach można
zobaczyć pozostałości słynnej świątyni Apollina, w której Pytie
Jeden z monastyrów w masywie Meteory
68329400360797
68
y wiesz, że.
Cz ..
Masyw Olimpu
Greckie budowle zachwy-
cały mieszkańców starożytnego
przepowiadały
świata. Władcy sprowadzali do
przyszłość.
siebie greckich architektów, któ-
W Knossos na Krecie
rym zlecali wybudowanie pałaców,
świetnie zachowały
świątyń, miast. Dlatego zabytki
się fragmenty
starożytnej greckiej architektury
pałacu legendarnego
spotkamy także w Egipcie,
króla Minosa.
Syrii, a nawet w Indiach
Podobno to tutaj
i Afganistanie.
wznosił się labirynt,
w którym Tezeusz pokonał
Minotaura.
Grecy wciąż słyną ze świetnej kuchni bogatej w owoce morza,

owoce, jarzyny i świeże zioła, podlanej mnóstwem oliwy z oliwek.
W Grecji trzeba koniecznie spróbować owczych i kozich serów
i dolmades – ryżu z dodatkiem mięsa, orzechów lub rodzynek
zawijanego w liście winogron.
39
68329400360797
68
Hiszpania
Stolica: Madryt
Ludność: 47 mln Hiszpania
Głową Królestwa Hiszpanii jest król, którego władza przechodzi

z ojca na syna. Obecnie jest nim Filip VI z dynastii Burbonów.
Królewska władza jest jednak bardzo ograniczona przez
konstytucję. Mianuje on szefa rządu, ale nie może go wybrać
samodzielnie, akceptuje jedynie tego kandydata, którego zgłasza
ugrupowanie zwycięskie w wyborach parlamentarnych. Król także
podpisuje ustawy i bardzo rzadko zdarza się, aby jakąś zawetował.
Hiszpania zajmuje dziś obszar 506 tys. km² i liczy ok. 47 mln
obywateli. Położona jest na Półwyspie Iberyjskim na południowym
Madryt
68329400360797
68
Sagrada Família, Barcelona Pałac Alhambra w Grenadzie
Rzeźba w Parku zachodzie Europy, jej wybrzeża leżą nad Morzem

Güell, Śródziemnym, Oceanem Atlantyckim i Zatoką
Barcelona
Biskajską. Na lądzie Hiszpania graniczy
z Portugalią, Francją i Andorą.
Wspaniałe plaże Malagi
41
68329400360797
68
y wiesz, że
...
Cz Ten duży kraj jest
zróżnicowany pod względem
Hiszpania od XV do XIX klimatu. Na północy, nad
wieku była kolonialną Zatoką Biskajską i u stóp
potęgą. Do dziś językiem hisz-
zachodnich Pirenejów jest
pańskim posługują się miesz-
dość chłodno i deszczowo,
kańcy większości państw
na południu gorąco i sucho.
Ameryki Południowej
Niebo nad hiszpańskim
i Środkowej.
wybrzeżem Morza
Śródziemnego przez większą
część lata jest bezchmurne, co
przyciąga na jego plaże miliony
turystów. Większą część Hiszpanii
obejmują tereny wyżynne i górskie. Najwyższy szczyt, Aneto
(3404 m n.p.m.) leży w Pirenejach, na granicy z Francją.
Do Hiszpanii należą także terytoria zamorskie, między innymi na

północny zachód od Afryki Wyspy Kanaryjskie, na których leży
wulkaniczny szczyt Teide o wysokości aż 3718 m n.p.m.
Toledo nad rzeką Tag
68329400360797
68
Ronda, Andaluzja
Ze względu na skąpe opady w większej części

kraju, w Hiszpanii udają się przede wszystkim
te uprawy, które dobrze znoszą deficyt wody:
oliwki, winorośl. Ogromne obszary zajmują Tancerka flamenco
pastwiska dla bydła i owiec. Jednak Hiszpanie stosują
m.in. zaawansowane technologie odsalania wody morskiej,
dzięki którym mogą nawadniać uprawy warzyw, owoców i zbóż.
Świat podziwia hiszpańską kulturę. W stolicy kraju, Madrycie,

znajduje się muzeum Prado, w którym zgromadzono m.in. obrazy
najwybitniejszych hiszpańskich malarzy, takich jak Diego
Velasquez, Francisco Goya, Pablo Picasso. W stolicy regionu
Katalonii, Barcelonie, można oglądać wspaniały kościół Sagrada
Familia zaprojektowany przez Antonia Gaudiego.
Aneto, Pireneje Wulkan Teide, Teneryfa
43
68329400360797
68
Holandia
Stolica: Amsterdam, Haga Holandia

Ludność: 17 mln
y wiesz, że Krajobraz Holandii

Cz ...
Holandia to kolejna
Od lat 50. XX wieku europejska monarchia,
Holendrzy prowadzili wiel- w której król lub królowa
kie prace osuszające tereny pełni głównie funkcje
nadmorskie. Budowali ogromne reprezentacyjne. Oficjalna
groble i kanały odwadniające. nazwa tego państwa brzmi
Dzięki temu terytorium ich Królestwo Niderlandów.
kraju powiększyło się Władza dziedzicznego
o niemal 8 tys. km². króla, którym jest obecnie
Wilhelm Aleksander, ogranicza
się do nominowania premiera
i reprezentowania kraju za granicą.
Prawo stanowi dwuizbowy parlament,
a władzę wykonawczą sprawuje rząd z premierem na czele.
68329400360797
68
Port w Rotterdamie Most Zeelandbrug
Państwo o terytorium 41,5 tys. km² zamieszkuje

ponad 17 mln obywateli.
Holandia leży nad Morzem Północnym, od południa

graniczy z Belgią, od wschodu z Niemcami. Klimat kraju
jest umiarkowany, z łagodnymi zimami i niezbyt upalnymi latami.
Gospodarka Holandii w dużej mierze jest związana z morzem.

W Rotterdamie jest największy na świecie port morski. Niewiele
mniejszy jest w Amsterdamie, który jest oficjalną stolicą kraju,
mimo że większość ważnych dla Holandii instytucji ma swoje
siedziby w Hadze.
Amsterdam, Krzywe Domy nad rzeką Amstel
45
68329400360797
68
Irlandia
Stolica: Dublin
Irlandia

Ludność: 4,9 mln
Republika Irlandii zajmuje południową, środkową i północno-

-zachodnią część atlantyckiej wyspy Irlandii. Państwo
o powierzchni 70,3 tys. km² liczy ok. 4,9 mln obywateli.
Opływający wyspę od zachodu ciepły Prąd

Dunguaire Castle,
Północnoatlantycki wpływa na irlandzki klimat. okolice Galway
Zimy są tu łagodne, jednak w ciągu całego roku
dominuje deszczowa pogoda. Częste są tu
mgły i mżawki.
Krajobrazy wyspy są bardzo

zróżnicowane. Większość terytorium
zajmują niziny. Na nich rozciągają się
Żelazny most Ha’penny w Dublinie
68329400360797
68
łąki, torfowiska i mokradła, y wiesz, że
Cz ...
a także wrzosowiska.
Góry Irlandii są niezbyt Mimo że 99%
wysokie (najwyższy Irlandczyków mówi
szczyt, Carrantuohill, na co dzień w języku
wznosi się na wysokość angielskim, wszystkie dzieci
1041 m n.p.m.). Brzegi uczą się w szkołach bardzo
wyspy są strome i skaliste. trudnego języka irlandzkiego
(gaelickiego), którym
Klify Moheru posługiwali się ich
przodkowie.
Irlandczycy z dumą mówią

o swojej historii. Wyspa już
we wczesnym średniowieczu
była jednym z najważniejszych
ośrodków chrześcijaństwa,
powstawały tu m.in. wspaniałe,
bogato iluminowane księgi
rękopiśmienne.
Biblioteka w Kolegium
Trójcy Świętej w Dublinie
47
68329400360797
68
Islandia
Islandia
Stolica: Reykjavík
Ludność: 360 tys.
Republika Islandii leży na granicy

oceanów Atlantyckiego
y wiesz, że
i Arktycznego na wielkiej z ...
wyspie Islandii oraz licznych C
otaczających ją wysepkach. Obradujący w stolicy
państwa, Reykjavíku,
islandzki parlament Althing
powstał w 930 roku i jest
uważany za najstarszy
czynny parlament
świata.
Reykjavík
Łączna powierzchnia państwa to ponad 103 tysiące km², a liczba

obywateli – nieco ponad 360 tysięcy. Islandia jest więc najrzadziej
zaludnionym krajem Europy.
Islandia leży na dalekiej północy, przez co zimą dni są tu bardzo

krótkie. Z kolei latem bardzo krótkie są noce. Ciepły prąd
oceaniczny, Golfstrom, sprawia, że zimy na Islandii są łagodne,
68329400360797
68
Wodospad Skógafoss Góra Kirkjufell
jak na tak daleką północ. Latem dni bywają gorące, jednak

temperatura nagle może spaść poniżej zera.
Krajobraz Islandii jest unikalny. Znajdują się tu zarówno wysokie

wulkaniczne szczyty i lodowce, jak i niziny, wyżyny oraz
płaskowyże, na których pasą się wielkie stada
Gejzer Strokkur
owiec. Charakterystyczne dla wyspy są gorące
źródła, niektóre z nich – gejzery – wytryskają
spod powierzchni ziemi wysokimi
strumieniami gorącej wody.
Zorza polarna nad jeziorem Jökulsárlón
49
68329400360797
68
Kazachstan Kazachstan
Stolica: Nur-Sułtan
Ludność: 18,3 mln
Położenie: Europa Wschodnia, Azja
Płaskowyż Ustiurt
Tylko około 12% tego ogromnego (2725 tys. km²

powierzchni) państwa leży w Europie, a pozostałe
88% w Azji. Mieszka tu 18,3 mln obywateli.
Kazachstan jest republiką prezydencką. Polityczną
praktykę państwa trudno nazwać demokratyczną. Przez
28 lat, od 1991 do 2019 roku rządził tu prezydent Nursułtan
Nowoczesna zabudowa Nur-Sułtan
68329400360797
68
Kosmodrom Bajkonur Wielkie Jezioro Ałmatyńskie
Nazarbajew, który nosił oficjalny tytuł Przywódcy Narodu.

Działalność opozycji była utrudniana. Kiedy Nazarbajew
odchodził ze stanowiska, stolica kraju, Astana, została na jego
cześć przemianowana na Nur-Sułtan. Następca Nazarbajewa,
prezydent Kasym-Żomart Tokajew, ma także bardzo szerokie
uprawnienia.
Europejska część Kazachstanu to przede wszystkim stepy

i półpustynie oraz wybrzeże Morza Kaspijskiego, które
w rzeczywistości jest bezodpływowym słonym jeziorem. Klimat
jest tu bardzo suchy, lata są gorące, a zimy mroźne. Na ogromnych
stepowych przestrzeniach Kazachowie od stuleci zajmują się
hodowlą bydła, owiec i koni.
y wiesz, że
...
Cz
Tradycyjnym
mieszkaniem kazachskich
pasterzy jest jurta, czyli duży
okrągły namiot z ażurowym
drewnianym rusztowaniem
i filcowym poszyciem.
51
68329400360797
68
Kosowo
Stolica: Prisztina
Ludność: 2 mln Kosowo
To niewielkie, lecz gęsto zaludnione bałkańskie państwo

(10,9 tys. km² i 2 mln mieszkańców) ze stolicą w Prisztinie ogłosiło
niepodległość w 2008 roku. Wcześniej wchodziło w skład Serbii.
Do dziś kwestia niepodległości Kosowa jest sporna. 93 państwa
świata uznają ją (m.in. Polska), a 100 uważa Kosowo za część
Serbii.
Kosowo jest republiką, w której władze ustawodawczą sprawuje

jednoizbowy parlament, a wykonawczą prezydent oraz premier
i rada ministrów.
Prizren – drugie co do wielkości miasto Kosowa
68329400360797
68
Szar Płanina – pasmo górskie na południu Kosowa
Większość obszaru Kosowa zajmują wyżyny i góry. Najwyższy

szczyt, Djeravica (2656 m n.p.m.) w należącym do Gór Dynarskich
paśmie Gór Przeklętych przez cały rok jest pokryty śniegiem.
Jednak im niżej, tym cieplej – na łagodne zimy i słoneczne
lata wpływa położenie w pobliżu Morza
Śródziemnego.
W czasach średniowiecza
y wiesz, że
terytorium Kosowa Cz ...
znajdowało się w strefie
W 1389 roku na
wpływów Bizancjum.
Kosowym Polu armia
W związku z tym znajduje osmańskich Turków pokonała
się tutaj wiele wspaniałych wojska serbskiego księcia
cerkwi i klasztorów Lazara. Wydarzenie to stało się
w stylu bizantyjskim. Dziś początkiem trwającego 500
większość mieszkańców lat tureckiego panowania
państwa stanowią nad Bałkanami.
muzułmańscy Albańczycy,
dlatego można tu zobaczyć
również meczety.
53
68329400360797
68
Liechtenstein
Stolica: Vaduz
Powierzchnia: 160,5 km² Liechtenstein
Ludność: 39 tys.
y wiesz, że
z .
C
..
Liechtenstein nie
Gotycki zamek Vaduz posiada własnej armii,
a jego bezpieczeństwo
To maleńkie państwo liczy zaledwie gwarantuje rząd
160,5 km² powierzchni i 39 tysięcy szwajcarski.
obywateli. Jego oficjalna nazwa
brzmi Księstwo Liechtensteinu,
a na jego czele stoi dziedziczny książę
z dynastii panującej w tym kraju od
początków XVIII wieku. Książę Liechtensteinu
ma duże uprawnienia: nominuje premiera i członków rządu,
a także sędziów. Może zablokować każdą ustawę przyjętą
68329400360797
68
Red House, dom rodziny Rheinberger Miejscowość Malbun
przez parlament i wnosić własne projekty ustaw. Musi również

zatwierdzić każdą zmianę w konstytucji.
Liechtenstein leży w Alpach, nad wschodnim brzegiem Renu.

W całym kraju dominuje więc krajobraz górski: najniżej gęste lasy
liściaste, łąki i pastwiska, wyżej lasy iglaste, jeszcze wyżej hale,
a najwyżej skaliste turnie i szczyty przez cały rok pokryte śniegiem.
Liechtenstein jest jednym z dwóch istniejących państw podwójnie
śródlądowych. Oznacza to, że zarówno Liechtenstein, jak i wszyscy
jego sąsiedzi nie mają dostępu do morza.
Stolica kraju, Vaduz, to miasto zamieszkałe przez 5 tysięcy osób.

Góruje nad nim średniowieczny zamek obronny, w którym mieści
się siedziba rodziny książęcej.
Alpejski krajobraz Liechtensteinu
55
68329400360797
68
Litwa
Litwa
Stolica: Wilno
Ludność: 2,8 mln
Północny sąsiad naszego kraju jest republiką demokratyczną.

Na obszarze 65,3 tysięcy km² żyje 2,8 milionów jego obywateli.
Litwa, podobnie jak Łotwa i Estonia, jest nazywana państwem

bałtyckim, a litewskie wybrzeże Morza Bałtyckiego jest warte
zwiedzenia. Dominują tu piękne piaszczyste plaże, z których wiele
nie zostało jeszcze opanowanych przez turystów. Klimat podobny
do polskiego sprzyja latem opalaniu się i morskim kąpielom.
Wnętrze kraju ukształtował lodowiec, który przeszedł tędy w epoce

plejstoceńskiej. Na litewskich nizinach zobaczymy mnóstwo
wzgórz i pofałdowań, między którymi lśnią niezliczone jeziora.
Większość powierzchni kraju zajmują grunty rolne. Niegdyś Litwa
słynęła z ogromnych lasów. Dziś zostało ich już niewiele: zajmują
zaledwie 30% powierzchni kraju.
Ostra Brama w Wilnie Wilno, baszta Giedymina
68329400360797
68
Zamek w Trokach
Stolica kraju, Wilno, jest pełna

pamiątek wspólnej, litewsko-
-polskiej historii, takich jak y wiesz, że
Cz ...
klasycystyczna bazylika
archikatedralna czy W 1385 roku Litwę połączyła
starówka z Ostrą z Polską unia personalna. Oba
Bramą. Warto kraje znalazły się pod panowaniem
zwiedzić też tego samego władcy. Unia lubelska
pamiątki litewskiego z 1569 roku połączyła Koronę Polską
średniowiecza: zamek i Wielkie Księstwo Litewskie w jedno
książąt litewskich państwo: Rzeczpospolitą Obojga
w Trokach czy krzyżacki Narodów. Istniało ono aż
zamek w Kownie. do trzeciego rozbioru
Wydmy Mierzei Kurońskiej w Nidzie
w 1795 roku.
57
68329400360797
68
Luksemburg
Stolica: Luksemburg
Powierzchnia: 2,6 tys. km² Luksemburg
Ludność: 600 tys.

Jedno z najmniejszych państw Europy

(2,6 tysięcy km² powierzchni, 600 tysięcy Trybunał
mieszkańców) nosi dumną nazwę Wielkiego Sprawiedliwości
Unii Europejskiej
Księstwa Luksemburga. Jego głową jest
dziedziczny wielki książę z dynastii Burbonów,
który zatwierdza uchwalone przez
jednoizbowy parlament ustawy, podpisuje
traktaty międzynarodowe, powołuje
najwyższych urzędników
państwowych i dowodzi armią.
Luksemburg, stare miasto
68329400360797
68
Zamek Vianden
Luksemburczycy są jednym z najbogatszych społeczeństw

świata. Przyczynia się do tego bardzo rozwinięty sektor
międzynarodowych usług finansowych. Stolica kraju,
Luksemburg, mieści siedziby wielu banków. Codziennie z krajów
sąsiednich, Francji, Belgii i Niemiec przyjeżdża tu do pracy więcej
osób, niż na stałe mieszka w mieście.
W stolicy mieszczą się także siedziby
wielu instytucji Unii Europejskiej,
bra rada
m.in. Europejski Trybunał Do
Sprawiedliwości.
Jeśli wybierasz się do
Obszar Luksemburga jest Luksemburga, pamiętaj,
w większości wyżynny. że ceny w tutejszych
Na północy rozciągają się sklepach, restauracjach
niewysokie góry Ardeny, na i hotelach należą do
południu Wyżyna Lotaryńska najwyższych na
poprzecinana dolinami rzeki świecie.
Mozeli i jej dopływów. Klimat kraju
jest umiarkowany, dość deszczowy.
59
68329400360797
68
Łotwa
Stolica: Ryga ŁOtwa
Ludność: 2 mln
Ryga,
detal kamienicy
Republika Łotewska jest demokracją
parlamentarną. Kraj o powierzchni 64,6
tysięcy km² zamieszkują niemal 2 miliony
obywateli.
Ryga
Łotwa leży nad wschodnim Morzem Bałtyckim, wzdłuż

wybrzeży ciągną się piękne piaszczyste plaże. W głębi lądu
dominują niziny z polodowcowymi wzgórzami i jeziorami.
Około połowy powierzchni kraju porastają lasy, przeważnie
iglaste, rzadziej brzozowe. Sporo jest także w łotewskim
krajobrazie łąk, mokradeł, torfowisk.
68329400360797
68
y wiesz, że
z ..
C
.
W łotewskich
szkołach obowiązuje
dziesięciostopniowa
skala ocen. Najwyższą
oceną jest dziesiątka,
najniższą jedynka.
Zamek w Turaidzie
Klimat jest umiarkowany,

w nadmorskiej Kurlandii deszczowy,
w głębi kraju bardziej suchy.
Jurmała – bałtycki kurort nad Zatoką Ryską
W czasach średniowiecza terytorium dzisiejszej Łotwy zajmowały

państwa krzyżaków i kawalerów mieczowych, rycerzy-
-zakonników. Do dziś pozostało po nich wiele budowli, z których
godne obejrzenia są m.in. gotycka katedra w stolicy kraju,
Rydze, oraz zamki obronne w Rydze, Bausce i Windawie.
61
68329400360797
68
Macedonia Północna
Stolica: Skopje
Ludność: 2,1 mln Macedonia
Północna
Skopje, Most Sztuki
Republika Macedonii Północnej leży na południowym zachodzie

Półwyspu Bałkańskiego. Od południa sąsiaduje z Grecją, od
zachodu z Albanią, od północy z Serbią, a od wschodu
z Bułgarią. Kraj o powierzchni 25,7 tysięcy km²
zamieszkuje 2,1 miliona obywateli.
Macedonia Północna to kraj, w którym

dominuje ciepły, łagodny klimat
śródziemnomorski. W wyższych górach
klimat jest umiarkowany. Większość
powierzchni kraju zajmują pasma
górskie. Najwyższy szczyt kraju, Golem
Korab, ma 2764 m wysokości n.p.m.
Środek kraju przecina rzeka Wardar,
wzdłuż której znajduje się pas nizin.
Kuklici – Dolina Lalek
68329400360797
68
Cerkiew Świętego Jana Teologa w Kaneo nad Jeziorem Ochrydzkim
Brak dostępu do morza

rekompensuje Macedończykom
dostęp do wielkich jezior,
m.in. Ochrydzkiego na granicy
z Albanią i Prespańskiego na
granicy z Albanią i Grecją.
Stolica kraju, Skopje,

to miejscowość założona
w czasach starożytnych. Do dziś Kanion Matka
można tu zobaczyć pozostałości

osad z epoki brązu i fragment
rzymskiego akweduktu.
bra ra da
Do
Specjalnością macedoń-
skiej kuchni jest słynna sałat-
ka szopska z pomidorów, ogór-
ków, cebuli, sera i oliwy. Warto
spróbować jej w Macedonii, bo
podobno tylko tutaj produku-
je się ser, który czyni smak
niepowtarzalnym.
63
68329400360797
68
Malta
Stolica: Valetta
Ludność: 515 tys.
Malta
Błękitna Laguna – cieśnina między

Comino i Cominotto
Terytorium Republiki Malty (316 km²)

obejmuje kilka śródziemnomorskich
wysp i wysepek. Największą z nich Maltę
zamieszkuje niemal cała ludność państwa
Uliczka na Gozo licząca około 515 tysięcy mieszkańców.
Maltańczycy mogą się cieszyć bardzo przyjemnym,

subtropikalnym klimatem, z krótkimi i łagodnymi zimami oraz
długim, słonecznym, gorącym latem. Wspaniała pogoda, ale także
piękne piaszczyste plaże na północy Malty oraz skaliste płaskie
wybrzeża na południu przyciągają bardzo licznych turystów. Są tu
wspaniałe warunki do uprawiania żeglarstwa oraz nurkowania.
Wielką atrakcję stanowią także zabytki Malty. W starożytności
68329400360797
68
Krajobraz maltańskej wyspy Comino
wyspa była kolonią fenicką, a potem rzymską. Do dziś zachowały

się tu ruiny rzymskich willi i łaźni. W czasach średniowiecza Maltą
władali Arabowie i Normanowie, którzy pozostawili tu swoje
fortyfikacje. W XVI wieku wyspę przejął
zakon rycerski joannitów, nazwanych
później Kawalerami Maltańskimi.
i e s z , że To oni wybudowali stolicę Malty –
z yw ...
C Valettę.
Zakon Kawalerów
Maltańskich wciąż istnieje
i jest uznawany przez
Valetta
ponad 100 państw świata za
suwerenny byt państwowy.
Jednak teraz jego siedziba
mieści się w Rzymie.
65
68329400360797
68
Mołdawia
Stolica: Kiszyniów
Powierzchnia: 33,8 tys. km² Mołdawia
Ludność: 3,5 mln

Republika Mołdawii to niewielkie państwo leżące pomiędzy

rzekami Dniestrem i Prutem, zajmujące Wyżynę Mołdawską
i część Niziny Czarnomorskiej, jednak bez dostępu do morza.
Państwo zajmuje ponad 33,8 tys. km² powierzchni i liczy ponad
3,5 mln mieszkańców.
Na południu kraju panuje suchy i ciepły klimat

czarnomorski, na północnych wyżynach
jest nieco chłodniej, a opady są częstsze.
Mołdawia słynie z nadzwyczaj urodzajnych
gleb, tzw. czarnoziemów. To dzięki
nim dobrze rozwija się tu rolnictwo,
Twierdza Soroca
68329400360797
68
y wiesz, że
...
Cz
Mołdawia słynie na
świecie z muzyki ludowej,
która wciąż jest tu chętnie
uprawiana. Można w niej
usłyszeć wpływy tureckie,
ukraińskie, żydowskie,
cygańskie.
wspaniale udaje się uprawa winorośli,

drzew owocowych, warzyw, pszenicy
i kukurydzy. Wielu mieszkańców stolicy kraju, Kiszyniowa,
znajduje zatrudnienie w zakładach przetwórczych żywności.
Na części terytorium Republiki Mołdawii znajduje się

tzw. Republika Naddniestrzańska, samozwańcze państwo,
które nie jest uznawane przez większość społeczności
międzynarodowej.
Valea Morilor Park, Kiszyniów
67
68329400360797
68
Monako
Stolica: Monako
Ludność: 38 tys. MoNako
Monako
Księstwo Monako to maleńkie państwo-

-miasto na północno-zachodnim wybrzeżu
Morza Śródziemnego, które jest jednak niezwykle
Pałac księcia Monako gęsto zaludnione. Na powierzchni zaledwie 2 km²
żyje tu aż 38 tysięcy obywateli. Są to w dużej
mierze przybysze z innych państw, którzy dzięki monakijskiemu
obywatelstwu i przeniesieniu tu siedzib swoich firm płacą o wiele
mniejsze podatki niż w krajach swojego pochodzenia.
68329400360797
68
Władcą Monako jest dziedziczny książę z dynastii Grimaldich
(obecnie Albert II). Ma on dość duże uprawnienia: wnosi
projekty ustaw, może rozwiązywać parlament zwany Radą
Narodową, sprawuje władzę wykonawczą, podpisuje traktaty
międzynarodowe.
Kasyno w Monte Carlo

y wiesz, że
z .
C
..
Monako leży w strefie ciepłego

W części miasta
i słonecznego klimatu
Monako zwanej Monte
śródziemnomorskiego, większość
Carlo stoi najsłynniejsze
letnich dni jest tu słonecznych.
w Europie kasyno.
Odbywają się tu liczne zawody
sportowe światowej rangi: rozgrywki
tenisowe, regaty żeglarskie, wyścigi
samochodowe.
69
68329400360797
68
Niemcy
Stolica: Berlin
Powierzchnia: 357,6 tys. km² Niemcy
Ludność: 83 mln
Oficjalna nazwa naszego zachodniego sąsiada brzmi: Republika

Federalna Niemiec. Państwo to składa się bowiem z szesnastu
krajów związkowych – landów. Podział ten pochodzi z czasów,
kiedy istniało wiele niezależnych państw niemieckich. Dopiero
w 1870 roku Niemcy zostały zjednoczone w jedno państwo.
Graffiti na Murze
Berlińskim Każdy niemiecki kraj związkowy ma własną
konstytucję, parlament, prezydenta i rząd
oraz bardzo szeroką autonomię. To kraje
związkowe decydują o kształcie własnej
edukacji, polityki społecznej czy nawet
uprawnieniach policji. Władze centralne,
Berlin
68329400360797
68
Wybrzeże Bałtyku, wyspa Rugia Hamburg, port
zwane federalnymi, odpowiadają za politykę zagraniczną

i obronną.
Parlament Federalny jest dwustopniowy. Uchwala on ustawy,

powołuje szefa rządu, ratyfikuje umowy międzynarodowe.
Prezydent Niemiec ma bardzo ograniczone uprawnienia.
Może on proponować parlamentowi kandydata na szefa rządu
Kolonia
71
68329400360797
68
bra ra da i zaskarżać ustawy do Trybunału
Do
Konstytucyjnego (ale nie może
Warto uczyć się języka ich blokować). Cieszy się za to
niemieckiego. Jest on zwykle ogromnym autorytetem.
oficjalnym językiem nie
tylko w Niemczech, ale Bardzo duże uprawnienia
także w Austrii, Szwajcarii, posiada za to szef rządu
Luksemburgu nazywany kanclerzem. To
i Liechtensteinie. kanclerz mianuje członków
rządu, których nikt poza nim
nie może odwołać. Prezydent
i rząd Niemiec rezydują w stolicy
kraju, Berlinie, jednak mają także drugie
siedziby w Bonn na zachodzie kraju. Jest to pamiątka z czasów
zimnej wojny, kiedy kraj był podzielony na zachodnią Republikę
Federalną Niemiec ze stolicą w Bonn i Niemiecką Republikę
Demokratyczną ze stolicą we wschodnim Berlinie.
Niemcy są dużym krajem. Zajmują 357,6 tys. km² powierzchni

i mają ponad 83 mln obywateli. Tak duży kraj wyróżnia się
zróżnicowanym krajobrazem i klimatem. Na południu przeważają
tereny górzyste. Najwyższe szczyty niemieckich Alp sięgają
niemal 3000 metrów n.p.m. Na północy, aż do wybrzeży Morza
Zamek Neuschwanstein Rothenburg ob der Tauber w Bawarii
68329400360797
68
Lindau nad Jeziorem Bodeńskim
Północnego i Bałtyku, rozciąga się wielka

Nizina Północnoniemiecka. Łagodny
klimat południowo-zachodniej doliny Renu
sprzyja uprawie winorośli, a na leżących
Ramsau,
Alpy Bawarskie wzdłuż wybrzeża Morza Północnego Wyspach
Fryzyjskich częste są sztormy i ulewy.
Niemiecka sztuka wywarła ogromny wpływ na kulturę całego

kontynentu. Na całym świecie znani są niemieccy malarze:
Albrecht Dürer, Hans Memling,
Lukas Cranach. Twórczość Jana Zamek Hohenzollern
Sebastiana Bacha i Ludwika
van Beethovena odcisnęły
się na historii światowej
muzyki poważnej. Pisarz
Johann Wolfgang Goethe
położył podwaliny pod epokę
romantyzmu, a powieści
Thomasa Manna były
światowymi bestsellerami
w 1. połowie XX wieku.
73
68329400360797
68
Norwegia
Norwegia
Stolica: Oslo
Ludność: 5,4 mln
Starówka w Bergen
Królestwo Norwegii (385,2 tys. km²

powierzchni i 5,4 mln ludności)
to kolejna europejska monarchia
konstytucyjna, a więc kraj, w którym
władza monarchy jest ograniczona.
Dziedziczny król Norwegii (dziś Harald V)
ma dość szerokie uprawnienia. Powołuje
Kościół klepkowy i odwołuje członków Rady Państwa i rządu,
w Borgund
a także dowodzi norweską armią. Może
odrzucać ustawy uchwalone przez jednoizbowy parlament zwany
Storting. W praktyce jednak od kilkudziesięciu lat żaden norweski
monarcha nie skorzystał z tej możliwości.
Norwegia jest położona na zachodzie Półwyspu Skandynawskiego.

Jest krajem bardzo długim i dość wąskim. Jej południe, ze stolicą
68329400360797
68
kraju, Oslo, sięga Cieśniny Skagerrak wiesz, że
i Morza Północnego, leży więc zy .
..
w strefie klimatu umiarkowanego. W norweskich
Północ kraju leży za kołem polarnym, szkołach wiele lekcji
zimą panują tam arktyczne mrozy, odbywa się na świeżym
a lato jest krótkie i chłodne. powietrzu, nawet zimą
przy siarczystych
mrozach.
Trolltunga – „język trolla”
Zorza polarna na Lofotach

Większość terytorium
Norwegii zajmują płaskowyże
oraz ciągnące się wzdłuż
niemal całego terytorium
kraju Góry Skandynawskie
z najwyższym szczytem
Galdhøpiggen (2469 m n.p.m.).
Niezwykłe są norweskie
fiordy. To bardzo długie
i głębokie zatoki morskie
otoczone wysokimi i stromymi
brzegami. Najdłuższy z nich,
Sognefjorden, wdziera się
w głąb lądu aż na 203 km i ma
ponad 1300 metrów głębokości.
75
68329400360797
68
Polska
Stolica: Warszawa Polska

Ludność: 38,4 mln
Wybrzeże klifowe, Wolin Dolina Chochołowska, Tatry
Rzeczpospolita Polska – tak oficjalnie nazywa się państwo, którego

jesteśmy obywatelami. Zajmuje ono 312 tys. km² powierzchni,
a obywatelstwo Polski posiada 38,4 mln osób.
Stolicą Polski jest Warszawa.
Władzą ustawodawczą naszego

państwa jest dwuizbowy
parlament wybierany co cztery
lata przez wszystkich obywateli.
Jego izba niższa, liczący
460 posłów Sejm, uchwala ustawy,
powołuje wysokich urzędników
państwowych, kontroluje pracę
rządu. Izba wyższa, Senat, zatwierdza
uchwalone przez sejm prawa, może
Żubr
w Białowieży także zgłaszać projekty ustaw. Głową
68329400360797
68
naszego państwa jest prezydent
wybierany na pięcioletnią
kadencję w wyborach
powszechnych. Może on
zgłaszać projekty ustaw, a także
sprzeciwiać się przyjęciu
uchwalonych przez parlament Sukiennice, Kraków
ustaw (tzw. veto prezydenckie).
Sejm może jednak ten sprzeciw odrzucić. Prezydent powołuje
premiera i rząd, a także reprezentuje nasz kraj za granicą.
Prezydent powołuje także sędziów i stosuje prawo łaski wobec
osób skazanych prawomocnymi wyrokami.
Podział administracyjny Polski jest trzystopniowy. Mamy

16 województw, w skład których wchodzi 380 powiatów i miast
na prawie powiatu. Najmniejszą jednostką administracyjną jest
Warszawa
77
68329400360797
68
Długi Targ, Gdańsk
gmina. Tych mamy 2477. Jednostki terytorialne każdego szczebla

mają swój samorząd wybierany w powszechnych wyborach na
czteroletnie kadencje.
Polska jest dużym krajem położonym w środku naszego

kontynentu. Na całym jej terytorium panuje klimat umiarkowany
ciepły. Jedynie w wyższych partiach gór panuje bardziej surowy
klimat górski.
Polskie wybrzeże Morza Bałtyckiego i jego zatok liczy łącznie

770 km długości. Dużą jego część zajmują piękne piaszczyste
plaże. Na północy kraju rozciąga się pas pojezierzy z krajobrazami
ukształtowanymi przez lodowiec z epoki plejstocenu: z licznymi
jeziorami oraz pagórkami. Centralną część kraju zajmują niziny
poprzecinane licznymi rzekami, z których największe, Wisła
i Odra, płyną z południa na północ. Im bardziej na południe,
tym więcej wyżyn, a południowe granice państwa przebiegają
68329400360797
68
wzdłuż łańcuchów górskich: na zachodzie Sudetów, na wschodzie
Karpat. Najwyższym polskim pasmem gór są należące do Karpat
Tatry. Ich najwyższy położony w Polsce szczyt, Rysy, wznosi się
na 2499 m n.p.m. W krajobrazie Polski dominują lasy (ponad 30%
powierzchni kraju) i pola uprawne.
Zamek w Malborku
79
68329400360797
68
Historia Polski liczy już
ponad 1050 lat. W 966 roku
władca plemienia Polan,
Mieszko I, przyjął chrzest.
Podporządkował on sobie wiele
sąsiednich plemion, dzięki
czemu stworzył państwo, które
dało początek Polsce. Granice
Zamek na Wawelu, Kraków
kraju zmieniały się bardzo
często. W XVI i XVII wieku
Rzeczpospolita Obojga Narodów, państwo złożone z Królestwa
Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, zajmowała ponad
800 tys. km² powierzchni. W roku 1795 Rzeczpospolita straciła
swój niepodległy byt i zniknęła z mapy na 123 lata – aż do roku
1918. W II wojnie światowej zginęło lub zostało zamordowanych
przez niemieckich nazistów niemal 6 milionów polskich
obywateli, z czego 3 miliony polskich Żydów.
68329400360797
68
Mimo zmiennego szczęścia
w historii Polakom udało się
wytworzyć ciekawą kulturę.
Dziś turyści z całego świata
podziwiają architekturę
Krakowa: średniowieczne
romańskie i gotyckie kościoły,
renesansowy zamek królewski
na Wawelu, sukiennice na
rynku, barokowe kamienice.
Zagraniczni goście odkrywają Zamość
także piękno innych
historycznych miast: Gdańska, Poznania, Torunia, Przemyśla
czy Zamościa. Podziw budzą potężne średniowieczne twierdze
Jury Krakowsko-Częstochowskiej i Gór Świętokrzyskich oraz
rezydencje magnackie w Łańcucie, Kozłówce, Krasiczynie,
Kórniku.
Panorama Tatr
81
68329400360797
68
Dolina Narwi
Pomnik Chopina w Warszawie
Fryderyk Chopin, uważany
przez wielu znawców
za najgenialniejszego
kompozytora wszech czasów,
czerpał inspirację z muzyki
granej na mazowieckiej wsi.
To dzięki niemu świat poznał
mazurki – oryginalne polskie
tańce. Karol Szymanowski
nawiązywał do muzyki ludowej
Kurpiów i górali podhalańskich.
Melomani z całego świata cenią
także polskich kompozytorów
współczesnych: Witolda
Lutosławskiego, Andrzeja
Panufnika, Krzysztofa
Pendereckiego.
68329400360797
68
Przedstawienia Tadeusza Kantora
i Jerzego Grotowskiego weszły y wiesz, że
do klasyki światowego Cz ...
teatru, a w szkołach
Ponad 38 mln obywateli
filmowych wszystkich
naszego kraju to nie
kontynentów pokazuje
wszyscy Polacy. Szacuje się,
się filmy Andrzeja
że co najmniej 10 mln osób
Wajdy i Wojciecha
przyznających się do polskości
Hasa. Czytelnicy
jest obywatelami innych
cenią opowiadania
państw. Najwięcej z nich
Brunona Schulza
mieszka w USA.
i powieści Stanisława
Lema, a publiczność galerii
obrazy Romana Opałki i rzeźby
Magdaleny Abakanowicz.
Zamek Ogrodzieniec, Jura Krakowsko-Częstochowska
83
68329400360797
68
Portugalia
Stolica: Lizbona
Ludność: 11 mln Portugalia
Praça do Comércio (plac handlowy), Lizbona
Europejskie państwo wysunięte

najdalej na południowy zachód Europy
(obszar 92,4 tys. km² powierzchni,
niemal 11 mln mieszkańców) jest
republiką prezydencko-parlamentarną,
co oznacza, że prezydent ma tutaj duże
kompetencje. Powołuje on premiera i Radę
Ministrów i kontroluje ich działania. Może
blokować ustawy przyjęte przez jednoizbowy parlament, a nawet
rozwiązać parlament przed upływem kadencji.
Na klimat Portugalii wpływa jej położenie nad Oceanem

Atlantyckim, w niewielkiej odległości od Afryki. Lata są tu upalne,
a zimy łagodne. W południowej części kraju można się kąpać
i opalać przez cały rok.
68329400360797
68
Porto
Większość kraju to tereny wyżynne

i górskie, z wysokim łańcuchem y wiesz, że
z ...
Serra da Estrela na północy C
(najwyższy szczyt Torre Trzęsienie ziemi w 1755
o wysokości 1993 m n.p.m.). roku niemal doszczętnie
Wyżyny porastają ogromne zniszczyło Lizbonę. Została
lasy dębów korkowych. ona jednak odbudowana
Ten gatunek drzew w takiej i dziś jest uważana za jedno
ilości rośnie tylko w Portugalii. z najpiękniejszych
miast świata.
Plac Rossio, Lizbona
85
68329400360797
68
Pałac Pena w Sintrze Przylądek Roca
Nad oceanem ogromne wrażenie robią wysokie klify oraz wystające

nad powierzchnię wody maleńkie wysepki z wietrzejącej skały.
Nie brak tu także piaszczystych plaż, które przyciągają turystów.
Od XV do XVIII wieku portugalscy żeglarze odkrywali i podbijali

ogromne obszary w Ameryce Południowej, Afryce, Azji. Kolonią
portugalską była m.in. Brazylia, w której ponad 200 mln
mieszkańców mówi w języku portugalskim. Do dziś Portugalia
posiada terytoria zamorskie, m.in. atlantyckie Wyspy Azorskie
i Maderę. Mają one status regionów autonomicznych.
Wybrzeże w Lagos, w regionie Algarve na południu Portugalii
68329400360797
68
Góry Madery
Świadectwem dawnej świetności są piękne portugalskie miasta:

m.in. stolica kraju Lizbona, Porto, Sintra. Znane są nie tylko
z malowniczej architektury i wspaniałych muzeów, ale także
z niepowtarzalnego klimatu nocnego życia. Azulejos
Liczne kafejki, restauracje i kluby muzyczne
otwierają się tu dopiero po przeminięciu
popołudniowych upałów i otwarte są do
białego rana.
Zamek w Óbidos
87
68329400360797
68
Rosja
Stolica: Moskwa
Powierzchnia: 17 mln km² Rosja
Ludność: 147 mln

Położenie: Europa Wschodnia, Azja
Federacja Rosyjska to największe państwo świata, zajmujące

aż 17 mln km² powierzchni. Leży na dwóch kontynentach.
Jej europejska część, w której mieszka aż 80% spośród 147 mln
obywateli, to tylko ok. ¼ powierzchni całego kraju.
Państwo rosyjskie jest federacją, ponieważ składa się aż

z 85 podmiotów federalnych, wśród których jest 46 obwodów,
22 republiki, 9 krajów, 3 miasta wydzielone, 1 obwód
autonomiczny i 4 okręgi autonomiczne. Podmioty te mają
własne konstytucje, parlamenty i władze wykonawcze.
Mogą m.in. pobierać własne podatki, powoływać własne siły
porządkowe, uchwalać regionalne święta czy języki urzędowe.
Moskwa
68329400360797
68
Nowoczesna zabudowa Moskwy
Mimo takiego podziału, Rosja jest

państwem o bardzo silnej władzy
centralnej. Głową państwa jest prezydent
wybierany w wyborach powszechnych na
sześcioletnią kadencję. Władzę prezydencką od
Sobór Wasyla
2000 roku, z jedną czteroletnią przerwą, sprawuje Błogosławionego,
Władimir Putin. Moskwa
Półwysep Kola Jezioro Ładoga, Karelia
89
68329400360797
68
Prezydent Federacji
Rosyjskiej ma bardzo
szerokie uprawnienia. Może
wydawać dekrety z mocą
ustawy i blokować prawa
uchwalane przez parlament.
To on kontroluje prace rządu,
jest naczelnym dowódcą sił
zbrojnych, kieruje polityką
zagraniczną państwa.
Parlament składa się z dwóch
izb: niższej – Dumy – i wyższej –
Ural Rady Federacji.
Klimat europejskiej części Rosji jest bardzo zróżnicowany,

przebiega tu kilka stref klimatycznych. Na dalekiej północy przez
większość roku trwa mroźna zima, centralna część to strefa
klimatu umiarkowanego chłodnego, a im dalej na południe,
Sankt Petersburg
68329400360797
68
y wiesz, że
z ...
C
Najdłuższą europejską
rzeką jest rosyjska Wołga.
Od źródeł na Wyżynie
Wałdajskiej do ujścia
w Morzu Kaspijskim
liczy 3531 km.
tym cieplej. Na wybrzeżach Morza Czarnego i Morza Kaspijskiego

klimat jest ciepły i suchy, deszcze zdarzają się tu bardzo rzadko,
ale są ulewne.
Najdalszą północ Rosji Europejskiej zajmuje bezdrzewna tundra.

Bardziej na południe rozciąga się tajga, czyli ogromne iglaste lasy.
Charakterystyczne dla krajobrazu centralnej Rosji są lasy liściaste,
zwłaszcza brzozowe. Południe słynie z bardzo żyznych ziem i jest
wykorzystywane przez rolnictwo.
Zespół pałacowo-parkowy w Peterhofie
Stolica kraju, Moskwa, jest
ogromnym miastem.
Wraz z przedmieściami mieści
ponad 17 mln mieszkańców.
Centrum miasta zajmuje
obronny kompleks Kremla,
niegdyś siedziba rosyjskich
carów, a dziś prezydenta
i najwyższych władz. Warto
odwiedzić także Sankt
Petersburg, stolicę kraju
w XVIII, XIX i na początku
XX wieku.
91
68329400360797
68
Rumunia
Stolica: Bukareszt
Powierzchnia: 238,4 tys. km² Rumunia
Ludność: 19 mln
Zamek Korwina w Hunedoarze Uliczki Sighișoara
Rumunia jest republiką, w której władzę ustawodawczą sprawuje

parlament złożony z niższej Izby Deputowanych i wyższej –
Senatu. Głową państwa jest prezydent wybierany na pięcioletnią
kadencję. To on powołuje premiera, a także ambasadorów
i najwyższych dowódców wojskowych.
Żelazna Brama, Powierzchnia Rumunii liczy 238,4 tys. km², na

przełom Dunaju
których żyje ponad 19 mln obywateli, z czego
ponad 10% w stolicy kraju, Bukareszcie. Ten
duży kraj jest zróżnicowany geograficznie.
Na południowym wschodzie sięga Morza
Czarnego. Rumuńskie wybrzeża charakteryzują
się długimi i szerokimi piaszczystymi plażami,
na których latem jest gorąco i słonecznie.
Bardzo ciekawym przyrodniczo i geograficznie

miejscem jest ujście drugiej co do długości
68329400360797
68
y wiesz, że.
..
Cz
Pałac Parlamentu
w Bukareszcie jest jednym
europejskiej rzeki – Dunaju. z największych pod względem
Tworzy ono tzw. deltę, czyli powierzchni użytkowej
kilka odnóg, pomiędzy budynków świata. Został on
którymi rozciągają wybudowany na rozkaz
się bagna, podmokłe dyktatora Rumunii z czasów
łąki i lasy. Żyje tu ponad zimnej wojny, Nicolae
300 gatunków ptaków, niemal Ceaușescu.
100 gatunków ryb, z czego
wiele dwuśrodowiskowych, tzn.
przebywających zarówno w słonej
wodzie morskiej, jak i słodkiej rzecznej. Ponieważ Dunaj co roku
nanosi do ujścia ogromne masy ziemi, powierzchnia Rumunii
wciąż się powiększa.
Środkową część kraju zajmują góry, Karpaty, otaczające od

wschodu i południa Wyżynę Transylwańską. W wyższych partiach
Karpat, ze szczytami sięgającymi 2500 m n.p.m., panuje klimat
alpejski z chłodnymi latami oraz długimi i mroźnymi zimami.
Ogromną atrakcją turystyczną Rumunii są jej zabytki.

W Karpatach i Transylwanii wznoszą się ogromne zamki i obronne
kościoły pamiętające czasy średniowiecza. Zamek w Hunedoarze
uważany jest za najpiękniejszą budowlę obronną świata.
W regionie Marmarosz na północy Rumunii można podziwiać
liczne bogato rzeźbione drewniane cerkwie. W Bukowinie na
północnym wschodzie wznoszą się malowane bajecznymi
barwami prawosławne klasztory.
93
68329400360797
68
San Marino
Stolica: San Marino
Ludność: 33 tys. San Marino
Republika San Marino jest jednym z najmniejszych państw

europejskich. Jej powierzchnia to zaledwie 61 km², a liczba
ludności – 33 tysiące. Państwo to leży wewnątrz włoskiego
terytorium, nie ma granic z żadnym innym krajem ani dostępu
do morza, a jednak od czasów średniowiecza zachowuje
niezależność.
Najwyższą władzę ustawodawczą sprawuje tu jednoizbowy

parlament, zwany Wielką Radą Generalną, wybierany przez
obywateli na pięcioletnie kadencje. Na czele wybranego przez
parlament rządu stoi dwóch kapitanów-regentów, a władzę
sądowniczą i kontrolną sprawuje Rada Dwunastu.
Brama miejska Palazzo Pubblico – siedziba rządu
68329400360797
68
Zamek la Rocca o Guaita
W San Marino panuje śródziemnomorski,

wilgotny klimat. Kraj jest położony
w górach Apeninach, z najwyższym szczytem
o wysokości 749 m n.p.m. Niemal ¾ terytorium
Uliczka w San
Marino kraju zajmują pola uprawne i pastwiska, a około
10% dębowe lasy.
y wiesz, że
...
Cz
Jedną z najważniejszych
gałęzi gospodarki Republiki
San Marino jest… produkcja
znaczków pocztowych. Są one
bajecznie kolorowe i chętnie
zbierane przez filatelistów
z całego świata.
95
68329400360797
68
Serbia
Stolica: Belgrad
Serbia
Ludność: 7 mln
Meandry rzeki Uvac
Republika Serbii jest położona na Półwyspie Bałkańskim.

Najwyższą władzą ustawodawczą jest tu jednoizbowy parlament
zwany Skupsztina, a głową państwa prezydent. Najwyższe władze
rezydują w stolicy kraju, Belgradzie. Państwo ma 77,5 tys. km²
powierzchni i liczy około 7 mln obywateli.
Niziny zajmują ponad 30% kraju na północy. Klimat jest tam

umiarkowany i dość ciepły, z łagodnymi zimami i słonecznymi
68329400360797
68
Masyw Kopaonik Monaster Studenica
latami. Gleba jest bardzo żyzna, w krajobrazie dominują więc

ziemie uprawne. Południe zajmują wyżyny i wysokie góry
należące m.in. do pasm Rodopów, Gór Dynarskich, Karpat
Bałkańskich. Tu zimy bywają bardzo mroźne i śnieżne, a przez
cały rok występują obfite opady. Na górskich pastwiskach pasą
się stada bydła, owiec oraz kóz. Wspaniałe są górskie przełomy
serbskich rzek: Dunaju, Uvac, Driny.
Serbia słynie z bogato zdobionych bizantyjskich cerkwi

pochodzących ze średniowiecza. Najchętniej odwiedzany
przez turystów jest monastyr Studenica w pobliżu Kraljewa
na wschodzie kraju.
Belgrad
y wiesz, że
z ...
C
Serbia nie uznaje
niepodległości Kosowa.
W serbskich podręcznikach
i atlasach kraj ten
jest ukazany jako
część Republiki
Serbskiej.
97
68329400360797
68
Słowacja
Stolica: Bratysława
Powierzchnia: 49 tys. km² Słowacja
Ludność: 5,5 mln

Republika Słowacji to południowy sąsiad naszego kraju. Głową

liczącego 49 tys. km² i 5,5 mln ludności państwa jest prezydent,
który dzieli władzę wykonawczą z premierem i rządem. Władza
ustawodawcza należy do jednoizbowego parlamentu.
Większość słowackiego terytorium zajmują wyżyny i góry należące

do pasma Karpat Zachodnich. Najwyższy szczyt kraju, Gerlach
w słowackich Tatrach, wznosi się na wysokość
2655 m n.p.m. Słowacja leży w strefie
klimatu umiarkowanego, jednak im
wyższe góry, tym chłodniej i bardziej
Zamek Bojnice
68329400360797
68
Jaskinia Jasowska w Słowackim Krasie Gerlach, Tatry Wysokie
deszczowo. Na południowym zachodzie kraju położona jest

Nizina Naddunajska, a na południowym wschodzie Nizina
Wschodniosłowacka. Na nizinach lata są dłuższe i bardziej
słoneczne, a zimy łagodniejsze.
Słowacja słynie z pięknych zabytkowych

miast. Stolica kraju, Bratysława, wiesz, że
jest porównywana z Wiedniem, zy ..
C
.
a niewielkie miasta historycznego Wszystkie dzieci,
regionu Spisza – m.in. Kieżmark, także z innych krajów
Lewocza, Spiskie Podgrodzie – należących do Unii
do dziś zachowały charakter Europejskiej, mogą
nadany im w XVI i XVII wieku. podróżować po Słowacji
Krajobraz Fatry
koleją za darmo.
99
68329400360797
68
Słowenia
Stolica: Lublana
Słowenia
Ludność: 2 mln
bra rada
Do
W Słowenii spróbuj
miodu. W tym małym Jezioro Bled
kraju jest aż 90 tysięcy
pszczelarzy, którzy Republika Słowenii to niewielkie
produkują kilkaset państwo liczące 20 tys. km²
gatunków płynnego powierzchni i 2 mln ludności.
złota. Władzę wykonawczą sprawuje
tu premier, prezydent oraz rząd.
Władzę ustawodawczą ma dwuizbowy
parlament. Stolicą państwa jest Lublana.
Słowenia leży u podnóża Alp – jej najwyższy szczyt, Triglav, wznosi

się na 2864 m n.p.m. – a ponad 90% powierzchni leży powyżej
300 m n.p.m. Mimo że na klimat Słowenii wpływa ciepłe powietrze
68329400360797
68
Panorama Piranu
znad Morza Adriatyckiego, to jednak

w wysokich górach temperatury są
dużo niższe niż na krótkim odcinku
słoweńskiego wybrzeża. Słowenia jest
jednym z najważniejszych europejskich
ośrodków sportów zimowych.
Jaskinia Postojna
Bardzo ciekawym regionem Słowenii jest Kras.
To właśnie od niego wzięły nazwę występujące
tu zjawiska krasowe, czyli nadziemne i podziemne wietrzenie
skał wapiennych. Można tu podziwiać liczne jaskinie, z których
największa, Postojna, ciągnie się na ponad 20 kilometrów.
Wąwóz Vintgar Triglav
101
68329400360797
68
Szwajcaria
Stolica: Berno
Powierzchnia: 41,3 tys. km² Szwajcaria
Ludność: 8,5 mln
Oficjalna nazwa Szwajcarii to Konfederacja Szwajcarska. Państwo

to składa się bowiem z 26 kantonów, z których każdy ma własną
konstytucję, władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą,
uchwala własne prawa i podatki. W niektórych kantonach wciąż
o ważnych sprawach decyduje wiec ludowy (tzw. Landsgemeinde),
podczas którego każdy obywatel ma prawo się wypowiedzieć
i zagłosować. W całej Szwajcarii często ogłasza się referenda,
w których wszyscy obywatele głosują nad przyjęciem bądź
odrzuceniem przepisów i rozwiązań prawnych. Dwuizbowy
parlament federalny wybiera prezydenta (tylko na roczną
Zermatt, kolejka zębata na Gornergrat, w tle Matterhorn
68329400360797
68
Bazylea, stare miasto Berno
kadencję) i członków rządu, sprawuje zwierzchność nad polityką

zagraniczną i armią, a także pilnuje zgodności z prawem działań
władz kantonów.
Powierzchnia Szwajcarii obejmuje 41,3 tys. km², na których

żyje 8,5 mln mieszkańców. Większą część kraju zajmują Alpy,
włącznie z bardzo wysokimi pasmami górskimi (najwyższy szczyt,
Dufourspitze, ma 4634 m n.p.m.). Klimat w górach zmienia
się wraz ze wzrostem wysokości, powyżej 3000 metrów panuje
Zamek Chillon, Jezioro Genewskie
103
68329400360797
68
Masyw Monte Rosa
wieczna zima. Cieplej, choć wilgotno, jest na

Wyżynie Szwajcarskiej na północy kraju.
Jednak w Szwajcarii szczególnie mocno
odczuwa się skutki ocieplenia klimatu.
Uczeni obawiają się, że do 2050 roku
stopnieją alpejskie lodowce.
Szwajcaria nie ma dostępu do morza,

ale na jej terytorium jest wiele dużych
Zurych
68329400360797
68
y wiesz, że
z .
C
..
W Szwajcarii
obowiązują aż cztery
języki urzędowe:
francuski, niemiecki,
retoromański
i włoski.
Lodowiec Aletsch
i głębokich jezior, z największym, Genewskim, o powierzchni

około 580 km².
Szwajcaria nie ma wymienionej w konstytucji stolicy. Największym

miastem kraju jest Zurych, siedzibą wielu międzynarodowych
organizacji (m.in. Organizacji Narodów Zjednoczonych, Światowej
Organizacji Zdrowia czy Czerwonego Krzyża) jest Genewa,
a większość władz Federacji ma swoje siedziby w Bernie.
Eiger
105
68329400360797
68
Szwecja
Stolica: Sztokholm
Szwecja
Ludność: 10,4 mln
Sztokholm
W Królestwie Szwecji władza dziedzicznego

monarchy jest mocno ograniczona. Pełni
on głównie funkcje reprezentacyjne,
m.in. wręcza co roku nagrody Nobla. Władza
ustawodawcza należy do jednoizbowego
parlamentu, Riksdagu, a wykonawcza do rządu
Konik z Dalarna, z premierem na czele.
symbol Szwecji
Szwecja to duży, lecz słabo zaludniony kraj. Zajmuje ponad

450 tys. km², a zamieszkuje go 10,4 mln osób, z czego większość
68329400360797
68
Łoś Zamek Läcko, Lidköping, Jezioro Vänern
mieszka na wybrzeżu Morza Bałtyckiego. W stolicy kraju,

Sztokholmie, mieszka niemal 1,6 mln ludzi.
Krajobrazy Szwecji są bardzo zróżnicowane. Aż ⅔ powierzchni kraju

zajmują lasy iglaste. Linia brzegowa jest bogata w zatoki i wysepki,
w większości bezludne. Dominują wybrzeża skaliste. W głębi kraju
jest mnóstwo polodowcowych jezior, a największe z nich, Wener, ma
aż 5650 km² powierzchni. Na wschodzie, na ponad 2 tysiące m n.p.m.
wznoszą się Góry Skandynawskie.
Klimat południowego wybrzeża jest umiarkowany, nieco chłodniejszy

niż w Polsce, a im dalej na północ, tym zimniej. Na północy Szwecji, za
kołem podbiegunowym przez większą część roku panuje mroźna zima.
Smögen, słynna wioska rybacka
y wiesz, że
z ..
C
.
Niemal wszyscy
szwedzcy rodzice
przestrzegają zasady, że
słodycze i słodzone napoje
daje się dzieciom tylko
w soboty.
107
68329400360797
68
Turcja
Stolica: Ankara
Ludność: 83 mln
Turcja
Położenie: Europa Południowa, Azja
Zaledwie 3% liczącej łącznie

iesz, że 783 562 km² powierzchni
z yw . .. Republiki Turcji leży
C
w Europie. Reszta
To w europejskiej części
– w Azji. Cały kraj
Stambułu znajdują się
zamieszkuje ponad
najwspanialsze zabytki miasta,
83 mln obywateli.
między innymi ogromna świątynia
Hagia Sophia wybudowana w VI wieku
Głową państwa
n.e. jako bazylika chrześcijańska,
tureckiego jest
a w XV wieku, kiedy miasto
prezydent, który ma
opanowali muzułmańscy
Turcy, przerobiona na bardzo silną pozycję.
meczet. Jest on jednocześnie
Hagia Sophia, Stambuł
68329400360797
68
Park Narodowy Göreme, Kapadocja
szefem rządu, ma prawo wydawać dekrety z mocą ustawy

i blokować prawa uchwalane przez jednoizbowy parlament.
Europejska część Turcji leży w strefie klimatu śródziemnomorskiego.

Jej większość zajmuje Nizina Tracka. Lata są tu gorące, zimy dość
chłodne i deszczowe. Wybrzeże trzech mórz, Czarnego, Marmara
i Trackiego, jest skaliste, z licznymi zatokami i wysepkami.
Największe miasto Turcji, Stambuł (ponad 15 mln mieszkańców),

leży po obu stronach oddzielającej Europę od Azji cieśniny Bosfor.
Do XV wieku miasto to nazywało się Konstantynopol i było stolicą
Cesarstwa Bizantyjskiego. Europejska część miasta jest większa
i gęściej zaludniona.
Pałac Dolmabahçe nad Bosforem
109
68329400360797
68
Ukraina
Stolica: Kijów
ukraina
Ludność: ok. 37 mln
Twierdza Chocim nad Dniestrem
Nasz wschodni sąsiad, Republika Ukrainy, zajmuje powierzchnię

604 tys. km². W całym kraju żyje ponad 37 mln mieszkańców.
Głową państwa jest wybierany na pięcioletnią kadencję prezydent,
a władzę ustawodawczą sprawuje jednoizbowy parlament – Rada
Najwyższa.
W 2014 roku Ukraina została najechana przez wielkiego

wschodniego sąsiada, Rosję. Agresor przyłączył do swojego
terytorium położony nad Morzem Czarnym Półwysep Krymski,
a w położonych na wschodzie Ukrainy okręgach Donieckim
i Ługańskim wciąż podtrzymuje wojnę domową i stan
68329400360797
68
Opera w Odessie Wybrzeże Morza Czarnego
niepewności. Dlatego władze Ukrainy nie panują nad całym

terytorium państwa. Zmiany terytorialne nie zostały jednak
uznane przez większość społeczności międzynarodowej.
Ukraina jest bardzo zróżnicowana pod względem Karpaty

Ukraińskie
krajobrazu i klimatu. Na wybrzeżu Morza
Czarnego zimy są łagodne i wilgotne,
lata słoneczne z nielicznymi ulewnymi
deszczami. W wyższych partiach
ukraińskich Karpat klimat jest dużo
bardziej surowy, z dużymi opadami.
Stepy ukraińskie
111
68329400360797
68
Dniepr
Na północnym zachodzie, wzdłuż Prypeci i Dniepru ciągną się

mokradła, na południu dominuje step i pola uprawne. Największa
rzeka kraju, Dniepr, jest poprzedzielana licznymi zaporami
i rozlewa się na sztuczne zbiorniki. Lasy stanowią zaledwie 15%
powierzchni całego kraju, i liczba ta wciąż się zmniejsza.
Na Ukrainie znajdziemy wiele pamiątek świetności dawnych

księstw ruskich, a także Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
W stolicy kraju, Kijowie, wznoszą się potężne kompleksy
klasztorne: monaster św. Michała Archanioła, Ławra Peczerska
Zamek w Kamieńcu Podolskim
68329400360797
68
y wiesz, że
z ..
Kijów C
.
i Sobór Mądrości Bożej. Kijowianie podróżują
Na południowym zachodzie najgłębszym metrem
kraju można obejrzeć potężne świata. Niektóre jego
twierdze w Kamieńcu Podolskim stacje leżą ponad
i Chocimiu. Lwów – niedaleko 100 metrów pod
granicy z Polską – to jedno ziemią.
z najpiękniejszych miast świata.
Kaplica Boimów, Lwów Charków, Plac Wolności
113
68329400360797
68
Watykan
Stolica: Watykan
Powierzchnia: 0,44 km²
Ludność: 825 Watykan
Państwo Watykańskie to najmniejszy niezależny byt państwowy

świata. Zajmuje powierzchnię zaledwie 0,44 km², a zamieszkuje
w nim na stałe około 800 osób. Jest enklawą, tzn. nie ma dostępu
do morza i z wszystkich stron graniczy tylko z jednym krajem –
Włochami. Leży pośrodku włoskiej stolicy,
Rzymu. Jest to też jedyna w całej Europie
monarchia absolutna, czyli państwo,
w którym władzy monarchy nie y wiesz, że
z ..
ogranicza żadna inna instytucja. C
.
Aby wejść na teren
Bazylika św. Piotra
Bazyliki św. Piotra
i muzeów watykańskich,
nie trzeba żadnych
dokumentów, nie
ma tam kontroli
granicznej.
68329400360797
68
Freski w Kaplicy Sykstyńskiej
Głową państwa watykańskiego jest papież, najwyższy dostojnik

Kościoła katolickiego. Jest on zawsze duchownym wybieranym
po śmierci albo abdykacji poprzednika przez konklawe, czyli
zgromadzenie uprawnionych do wyboru kardynałów. Papież ma
w Watykanie pełnię władzy. To on ogłasza obowiązujące tu prawa,
kieruje Sekretariatem Stanu, czyli watykańskim rządem, a także
ma prawo sądzić i wydawać wyroki.
Na terytorium watykańskim znajdują się papieskie rezydencje

i ogrody, kościelne urzędy, muzea, a także odwiedzana przez
wiernych i turystów z całego świata późnorenesansowa Bazylika
św. Piotra wraz z dziedzińcem.
Widok na plac św. Piotra i Watykan
115
68329400360797
68
Węgry
Stolica: Budapeszt
Powierzchnia: 93 tys. km² Węgry
Ludność: 10 mln
Budapeszt i Dunaj
Zajmujące 93 tys. km² powierzchni w środkowej Europie

i liczące niemal 10 mln ludności Węgry są republiką
parlamentarną. Konstytucja daje głowie państwa,
prezydentowi, dość skromne uprawnienia.
Może on zgłaszać do jednoizbowego
Zgromadzenia Krajowego projekty ustaw, ale
nie może blokować praw przyjętych przez
parlament. Stolicą kraju jest Budapeszt.
Węgry nie mają dostępu do morza. Większą

część kraju zajmują niziny, na północy
Termy Széchenyi kilka niewielkich i niewysokich pasm górskich
68329400360797
68
bra rad
(najwyższy szczyt, Kékes, ma Do a
1014 m n.p.m). Charakterystyczna W Budapeszcie
dla węgierskiego krajobrazu jest warto wybrać się na
puszta, czyli tereny stepowe, jeden z licznych basenów
pozbawione niemal zupełnie zasilanych wodami
drzew. Dziś większość puszty jest termalnymi. Można się
w nich kąpać na świeżym
powietrzu nawet
zimą.
Eger Jezioro Balaton
zagospodarowana i zamieniona na ziemie uprawne. Na zachodzie

kraju leży Balaton – jezioro ciągnące się na 77 km długości
o powierzchni 592 km². Jest ono dość płytkie, średnia głębokość
to zaledwie 3,2 m.
Klimat Węgier jest umiarkowany, cieplejszy od polskiego,

zwłaszcza latem.
Państwo węgierskie ma bardzo bogatą historię sięgającą IX wieku

n.e., kiedy to plemiona Madziarów pod wodzą Arpada przybyły ze
wschodu na Nizinę Panońską, zajęły jej ziemię i narzuciły swoje
panowanie miejscowym ludom.
117
68329400360797
68
Wielka Brytania
Wielka
Stolica: Londyn BryTania

Ludność: 66 mln
Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej

to dziedziczna monarchia konstytucyjna. W jej skład wchodzą:
Anglia, Walia, Szkocja oraz Irlandia Północna. Król lub królowa
pochodzą z dynastii Windsorów. W Wielkiej Brytanii przestrzega
się niepisanej zasady „król panuje, ale nie
London City rządzi”. Monarcha z własnej woli rezygnuje
więc z władzy ustawodawczej na rzecz
parlamentu, a z wykonawczej na rzecz
premiera i rządu. Jest jednak głową
i symbolem swego państwa. Obecnie
od 1952 roku na brytyjskim tronie
zasiada Elżbieta II.
Londyn, Big Ben i Parlament
68329400360797
68
Stonehenge w południowej Anglii
Kraj o łącznej powierzchni 245 tys. km² zamieszkuje 66 mln ludzi.

W stolicy kraju, Londynie, mieszka około 9 mln ludzi.
Wielka Brytania to kraj wyspiarski. Większa jej część leży na

wyspie Wielka Brytania położonej pomiędzy północnym
Oceanem Atlantyckim, Morzem Irlandzkim, Morzem Północnym
i oddzielającym ją od kontynentu europejskiego kanałem
La Manche (w Wielkiej Brytanii zwanym English Channel, czyli
Kanałem Angielskim). W skład kraju wchodzi także północna część
Irlandii oraz liczne mniejsze wyspy.
Białe Klify w Dover Buachaille Etive Mor w Grampianach
119
68329400360797
68
Zamek Eilean Donan w Szkocji Zamek Kilchurn w Szkocji
Klimat Wielkiej Brytanii kształtuje bliskość oceanu i ciepłego

Prądu Północnoatlantyckiego. Do niedawna brytyjska pogoda
była słynna z kapryśności, dość ciepłych zim i chłodnych lat,
częstych opadów, mgły. Jednak ocieplenie klimatu przynosi
ostatnio radykalne zmiany. Coraz częstsze są upalne lata, deszcze
są rzadsze, lecz bardziej ulewne.
Zamek Windsor, główna siedziba dynastii rządzącej
68329400360797
68
Edynburg w iesz, ż
y
Cz
e.
Wybrzeże Wielkiej Brytanii jest skaliste
..
i klifowe. Południe jest nizinne, północ W Wielkiej Brytanii
górzysta. Najwyższe góry, Grampiany, do szkoły idą już
wznoszą się w Szkocji i rzadko czterolatki.
przekraczają 1300 m n.p.m.
Lasy zajmują zaledwie około 10%

powierzchni kraju, a charakterystyczne
dla krajobrazu Wielkiej Brytanii są liczne pola uprawne, łąki
i pastwiska, na północy także wrzosowiska.
Wielka Brytania ma długą i świetną historię. Jeszcze 100 lat temu

Imperium Brytyjskie panowało nad ⅟4 lądów świata i miało
posiadłości na wszystkich kontynentach. Do dziś brytyjska
królowa pozostaje tytularną władczynią 16 krajów świata.
Świadectwem dawnej świetności jest rozprzestrzenienie się na

całym świecie brytyjskiej kultury, a zwłaszcza języka angielskiego.
Jest on językiem oficjalnym w kilkudziesięciu krajach,
a porozumieć się po angielsku można niemal wszędzie.
121
68329400360797
68
Włochy
Stolica: Rzym
Powierzchnia: 302 tys. km² Włochy
Ludność: 60 mln
Wenecja
Republika Włoska to kraj położony na śródziemnomorskim

Półwyspie Apenińskim, otaczających go wyspach oraz przylegających
do niego stokach Alp. Zajmuje łącznie 302 tys. km² powierzchni,
a zamieszkuje go ponad 60 mln osób. Stolicą kraju jest Rzym.
Toskania Katedra Mediolańska
68329400360797
68
Panorama SIeny, Toskania
Władzę ustawodawczą sprawuje tu dwuizbowy parlament

składający się z niższej Izby Deputowanych i wyższej – Senatu.
Głową państwa jest prezydent. Cieszy się on zazwyczaj dużym
autorytetem wśród rodaków, ale jego uprawnienia są głównie
reprezentacyjne i kontrolne. Duże kompetencje wykonawcze
mają premier i kierowany przez niego rząd.
Włochy to w dużej mierze kraj górzysty.

bra rad
Na północy są Alpy przekraczające Do a
wysokość 4 tys. m n.p.m. (najwyższy
szczyt, Monte Bianco albo Mont Zanim pójdziesz
Blanc na granicy z Francją, zwiedzać zabytki Rzymu,
ma 4809 m n.p.m.). W środku dobrze się najedz. Jedzenie
półwyspu, przez niemal całą na ulicy w zabytkowej części
jego długość ciągnie się łańcuch miasta jest zakazane
Apeninów z najwyższymi szczytami i może być ukarane
mandatem.
Schody Hiszpańskie, Rzym
123
68329400360797
68
Dolina Val di Funes, Santa Maddalena, Dolomity
przekraczającymi 2,9 tys. m n.p.m. Górzyste są także duże wyspy:

Sardynia i Sycylia. Góry porośnięte są lasami, niżej liściastymi,
wyżej mieszanymi. Niziny rozciągają się bliżej brzegów półwyspu.
Klimat większości kraju jest śródziemnomorski, podzwrotnikowy.

Latem większość dni jest słoneczna i gorąca, co powoduje, że
plaże włoskich wybrzeży zapełniają się turystami z całego świata.
Manarola, Liguria, Cinque Terre Krzywa Wieża, Piza
68329400360797
68
Ponte Vecchio, Florencja
Jedynie na północy kraju klimat jest umiarkowany, a w wysokich

górach alpejski, zmieniający się na coraz chłodniejszy wraz ze
wzrostem wysokości.
Włochy to kraj o wspaniałej historii oraz wyrafinowanej

kulturze. Można tu na własne oczy zobaczyć mnóstwo zabytków
architektury z czasów Cesarstwa Rzymskiego (np. rzymski
amfiteatr Koloseum), włoskiego średniowiecza i epok
nowożytnych. Włoscy mistrzowie malarstwa i rzeźby od XIV do
XVI wieku nie mieli sobie równych. Dzieła Giotta, Leonarda da
Vinci, Michała Anioła czy Rafaela przyciągają do włoskich muzeów
wielbicieli sztuki. Melomani znają doskonale dokonania włoskich
kompozytorów opery z XIX i XX wieku: Gioacchino Rossiniego,
Giuseppe Verdiego, Giacomo Pucciniego.
Krater Etny, Sycylia
125
68329400360797
68
Unia Europejska
Stolica: Bruksela (siedziba Komisji Europejskiej i miejsce

większości prac Parlamentu Europejskiego)
Powierzchnia: 4,476 mln km²
Ludność: 513 mln
Położenie: Europa Zachodnia, Środkowa,
wiesz, Wschodnia, Północna, Południowa

że
zy
...
C
Polska została W Europie istnieje związek

państwem członkowskim zrzeszający demokratyczne
Unii Europejskiej państwa: Unia Europejska. Państwa
w 2004 roku. członkowskie Unii prowadzą
wspólną politykę handlową,
uzgadniają zasady dotyczące
funkcjonowania wewnętrznego rynku,
pozwalają na swobodny przepływ osób,
towarów, usług i pieniędzy wewnątrz Unii.
Oznacza to między innymi, że każdy obywatel państwa należącego
do Unii Europejskiej może podróżować do innego państwa
członkowskiego bez paszportu i kontroli granicznej.
Instytucje Unii, m.in. Trybunał Sprawiedliwości Unii

Europejskiej z siedzibą w Luksemburgu, strzegą praworządności
i przestrzegania praw człowieka w krajach członkowskich.
Państwem członkowskim Unii może zostać kraj o demokratycznej

formie rządów, przestrzegający praw człowieka i standardów
prawa, posiadający stabilną gospodarkę, gotów uznać
nadrzędność prawa Unii nad prawem krajowym.
68329400360797
68
Dziś do Unii Europejskiej
należy 27 państw: Austria,
Belgia, Bułgaria, Chorwacja,
Cypr, Czechy, Dania, Estonia,
Finlandia, Francja, Grecja,
Hiszpania, Holandia, Irlandia,
Litwa, Luksemburg, Łotwa,
Malta, Niemcy, Polska,
Portugalia, Rumunia, Słowacja, Budynek Parlamentu Europejskiego
w Strasburgu
Słowenia, Szwecja, Węgry,
Włochy.
Oficjalnymi kandydatami do członkostwa w Unii są: Albania,

Czarnogóra, Macedonia Północna, Serbia i Turcja. Bośnia
i Hercegowina oraz Kosowo zgłosiły chęć kandydowania.
Budynek Berlaymont w Brukseli, siedziba Komisji Europejskiej
127
68329400360797
68
Zdjęcia
Okładka: Dreamstime.com (© Minnystock, © Sean Pavone, © Sergei Razvodovskij, © Rafael Laguillo, © Antartis,
© Anton Aleksenko, © Tracy Decourcy)
Wyklejka: Pavel Pvhju | Dreamstime.com
Blok:
Dreamstime.com: © Rafael Laguillo (1), © Alla Simacheva (4), © Altinosmanaj (5gl), © Ollirg (5gp), © Datsenko Marina (5d),
© Digoarpi (6l), © Ugo Burlini (6p), © Martin Silva Cosentino (7g), © Dmfrancesco (7d), © Sorin Colac (8,22g,23gp,36d,93,102),
© Milla74 (9g), © Markus Schieder (9dl), © Alyssand (9dp), © Pavelvasenkov (10dl,89dp), © Robchristiaans (10dp), © Tomas1111
(11g,13g,25s,44,49gp,71d,77g,77d,88,99d,114,116g), © Dinozzaver (11d), © Alexey Tyurin (12), © Marinv (14gl), © Marketa Novakova
(14gp), © Sergii Figurnyi (14d,108), © Beriliu (15), © Nataliya Nazarova (16g, 17dl), © Petermladenov (16d), © Nikolay Stoimenov
(17g), © Aleksandar Todorovic (17dp), © Freesurf69 (18,20g,85g), © Mareticd (19g), © Pmartike (19s), © Mila Atkovska (19d), © Simon
Hack (20d), © Ingus Kruklitis (21dl), © Antoniszavogiannis (21dp), © Elena Gureva (22d,30d), ©Milan Ljubisavljević (23gl), © Helga11
(23d), © Tomas Nevesely (24l), © Adoggster (24p), © Neirfy (25g), © Mineria6 (25d), © Olgacov (26d,65d), © Michal Durinik (27g),
© Ivan Kmit (27dl), © Frank Bach (27dp), © Natalija Berg (28g), © Geoffrey Kuchera (28d), © Scanrail (29gl,31g,103gp,106g,112d),
© Sean Pavone (29 gp,42,43g,70d), © Joseph Gough (30g), © Erix2005 (31d), © Dennis Dolkens (32dl), © Sergii Kolesnyk (32dp,115d),
© Witr (33g), © Lightpoet (33s), © Mapics (33dl, 41gl,85d), © David Plazas (33dp), © Thecriss (34g,101s), © Crolique (34s), © Tilo
(34dl), © Francesco Riccardo Iacomino (34dp,124dl), © Minnystock (35g,71gp,72dl,72dp,73s,104-105d,125g), © Fokke Baarssen
(35d), © Sven Hansche (36g, 40), © Aleh Varanishcha (37gl), © Dariusz Szwangruber (37gp), © Schnapps2012 (37s), © Millafedotova
(37d), © Minadezhda (38 gl), © Aetherial (38 gp), © Angel Yordanov (38d), © Wabeno (39), © Nataliia Gr (41gp), © Steve Allen (41s),
© Valery Bareta (41d,74d), © Lunamarina (43s), © Maria Luisa Lopez Estivill (43dl), © Shaunwilkinson (43dp), © Rollemaphotograpy
(45gl), © Sara Winter (45gp), © Evie Milo (45s), © Olga Lupol (45d,86gl), © Pajda83 (46g), © James Grandfield (46d), © Miroslav Liska
(47g), © Marc Lechanteur (47d), © Sigurdur Brynjarsson (48), © Biletskiy (49gl,75d), © Beataaldridge (49s), © Burben (49d), © Maxim
Petrichuk (50s,51d), © Mulderphoto (51gl), © Pkemp (51gp), © Scott Biales (52), © Malik5 (53), © Xantana (54,60d,73d,103gl,117l),
© Rosshelen (55gl), © Lukasz Janyst (55gp), © Tatsiana Hendzel (55d), © Krivinis (56dl,dp), © Martina Pellecchia (57g), © Olezzo
(57d), © Ciprian82 (58g), © Vichaya Kiatyingangsulee (58d), © Robert Paul Van Beets (59), © Meunierd (60g), © Filip Fuxa (61g),
© Wirestock (61d), © Robert Zahariev (62g), © Ljupco (62d, 63g), © Maurice Brand (63s), © Iakov Filimonov (63d), © Alexander Traksel
(64g), © Arkantostock (64d), © Renatados (65g), © Angel_a (66g), © Velikanpiter (66dl), © Serghei Starus (66dp), © Amedididda (67g),
© Oleksandr Tkachenko (67d), © Pixattitude (68g), © Arsty (68d), © Bo Li (69), © Hel080808 (70g), © Ricok (71gl), © Sergey Dzyuba
(73g), © Elenatur (74g), © Javarman (75g), © Bartoszzakrzewski (76gl), © Shaiith (76gp), © Luboshouska (76d), © Anton Aleksenko
(78-79g), ©dennis dolkens (79d), © Krzysztof Nahlik (80g,83), © Michal Bednarek (80-81d), © Iryna Lastovenko (81g), © Utiwamoj (82g),
© Marcin Chodorowski (82d), © Sam74100 (84g), © Altezza (84d), © Poike2017 (86d), © Leonid Sorokin (86gp), © Albertoloyo (87g,
100), © José Marafona (87s), © Erikreis (87d), © Andrey Anisimov (89g), © Asier Villafranca (89s), © Irinabal18 (89dl), © Alial (90g),
© Dezzor (90d), © Yury Tarasov (91g), © Sborisov (91d,123d), © Emicristea (92gl,92gp), © Calin Stan (92d), © Elena Korsukova (94dl),
© Zoom-zoom (94dp), © Carabiner (95g), © Antanovich1985 (95s), © Luca Ambrosino (95d), © Elenajs (96), © Milan Maksovic (97gl),
© Natalia Bratslavsky (97gp), © Mario Cupkovic (97d), © Missjelena (98g), © Radu Cadar (98d), © Ivan Hlobej (99gl), © Pavol Kmeto
(99gp), © Martinslezacek (101g), © Janos Gaspar (101dl), © Roksana Bashyrova (101dp), © Eva Bocek (103d), © Luca Bertalli (104g),
© Matias Ezequiel Manzanares (104s), © Adrian Brasov (105g), © Bogdan Lazar (105dp), © Rolandm (106d), © Ondřej Prosický (107gl),
© Thegreatshe (107gp), © BY (107d), © Marina Bombina (109g), © Vincentstthomas (109d), © Alexander Ishchenko (110), © Artem
Merzlenko (111gl), © Oleksandr Ryzhkov (111gp), © Vitalii Mamchuk (111s), © Andrii Domaranskyi (111d), © Vlad Nikonenko (112g),
© Flydragonfly (113g), © Ksya (113dl), © Sergiy Bykhunenko (113dp), © Imaengine (115g), © Vitalyedush (116d), © Pgaborphotos
(117p), © Johnypan (118g), © Piero Cruciatti (118d), © Raffaele Orefice (119g), © Jason Ho (119dl), © Losicar (119dp, 120gp),
© Magspace (120gl), © Mistervlad (120d), © Leonid Andronov (121), © Tomas Marek (122g), © Slawomir Kruz (122dl), © Elena Frolova
(122dp), © StockPhotoAstur (123g), © Pljvv (124g), © Sergey Peterman (124dp), © T.w. Van Urk (125d), © Francisco Javier Gil Oreja
(127g), © VanderWolfImages (127d)
Pixabay.com: © Rudoslawa_Lucyferowska (13d)

Public domain: „Narodziny Wenus” Sandro Botticelli (21g)
Wikimedia.org: 29d, 50d
68329400360797
68
Jakie to państwo? Atlas dla dzieci przedstawia
48 państw europejskich oraz informacje o Unii Europejskiej.
Przeczytasz w nim nie tylko o pięknych zabytkach rzymskich
i greckich, nie tylko o średniowiecznych pałacach i zamkach,
lecz poznasz także ustroje różnych krajów, elementy ich historii –
a także najpiękniejsze zabytki i pejzaże każdego z regionów.
Czym są szwajcarskie kantony? Czy w Europie jest jeszcze
monarchia absolutna? Czy Cypr jest europejski?
Wszystkiego dowiesz się z naszego atlasu!
W serii:
Wydawnictwo SBM Sp. z o.o. ISBN 978-83-8222-061-2

cena detaliczna
zł
(w tym 5% Vat)
ul. Sułkowskiego 2/2

24,95
01-602 Warszawa
www.wydawnictwo-sbm.pl
68329400360797
68

Jakie To Panstwo Europa Atlas Dla Dzieci

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Jakie To Panstwo Europa Atlas Dla Dzieci

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Jakie to

Tekst: Jarosław Górski

Wydawnictwo SBM Sp. z o.o.

Islandia . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 Ukraina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110

Kazachstan . . . . . . . . . . . . . . . 50 Watykan . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114

Tę niewielką (28,7 tys. km²) południowoeuropejską republikę

wybrzeżem Morza Adriatyckiego, a większość jej terytorium

Albania jest jednym z trzech

Górskie krajobrazy Andory

To prawdziwe europejskie maleństwo

Oficjalna nazwa państwa to Księstwo Andory. Co ciekawe, władzę

Austria leży w środkowej Europie, we wschodnich Alpach.

Klimat kraju jest bardzo zróżnicowany. W wysokich górach zimy

Austriacy mówią w języku niemieckim i są dumni ze swojej historii

Hallstatt w Alpach Salzburskich

cesarzy, Habsburgów, rządzili

Dziś Austria jest republiką, na czele której stoi prezydent i której

Wiedeń, kanał Dunaju Wiedeń, pałac Schönbrunn

Nad Morzem Północnym i wpadającymi do niego rzekami Skaldą

Klimat jest tu zróżnicowany. Na wybrzeżu pojawiają się

W Belgii, w której żyje ok 11,3 mln mieszkańców, obowiązują aż

się po francusku, a w niektórych miejscowościach przy granicy

Belgia jest monarchią konstytucyjną. Głową państwa jest król,

Białoruś to nasz północno-wschodni sąsiad. Z krajem graniczą

Białoruś nie ma dostępu do Kiedy będziesz

się wspaniałe obszary leśne i bagienne. W Białorusi przetrwały

Większość Białorusinów mówi w języku

Ludność: 3,5 mln

Położenie: Europa Południowa

Wodospady Kravice Krajobraz Gór Dynarskich

To niewielkie państwo (51,2 tys. km²

Bośnia i Hercegowina jest

Bośnię i Hercegowinę na pewno warto

Położenie: Europa Południowa

Położona na wschodnim wybrzeżu Morza Czarnego Bułgaria

Bułgaria jest republiką demokratyczną ze stolicą w Sofii.

Meander rzeki Ardy w Rodopach

Współczesna Bułgaria leży na mocno zróżnicowanym terenie.

Monastyr Rilski Złote Piaski

Republika o powierzchni 56,6 tys. km²

Nic dziwnego, że Chorwacja

Może wydawać się dziwne, że w książce o państwach Europy piszemy

Łuk skalny na przylądku Greko

Grecka bogini piękna

zorganizowały krwawy zamach stanu.

Gorący, śródziemnomorski klimat Cypru, letnie słoneczne niebo

Uliczka w Nikozji Pozostałości starożytnego miasta Kurion

Położenie: Europa Południowa

Kotor – perła Czarnogóry

Republika Czarnogóry jest położona

Większość czarnogórskich miast, wraz ze stolicą, Podgoricą, jest

jest coraz chętniej odwiedzana przez turystów z całego świata,

Historyczne uliczki Cetyni

Adrspach Zamek Karlštejn

Nasz południowo-zachodni sąsiad,

umiarkowany, podobny do polskiego.

W czasach średniowiecza i renesansu

Wiele pamiątek tamtych

Królestwo Danii może wydawać się państwem niewielkim. Jego

Duński władca (obecnie jest nim królowa Małgorzata II) ma

prosić o zgodę jednoizbowego

W Danii europejskiej klimatem rządzą wiatry i prądy morskie.

Latarnia w Hirtshals Klif Bulbjerg w północnej Jutlandii