MAKBET

epoka: średniowiecze (około 1606r.) autor: William Szekspir miejsce akcji:

Szkocja Anglia gatunek: dramat

GENEZA

Biografowie Szekspira wskazują, że jednym z istotniejszych bodźców do napisania dramatu

była dynastyczna zmiana na tronie Anglii. W roku 1603, po śmierci Elżbiety, królem został
pochodzący ze szkockiej dynastii Stuartów Jakub I, monarcha uważający się za potomka
Banka, jednego z bohaterów Makbeta. Włączenie do akcji utworu postaci Banka oraz
przepowiedni czarownic można by więc traktować jako komplement pod adresem króla.
Fakt ten dobitnie dowodzi, że Szekspir musiał napisać Makbeta po roku 1603, już za rządów
Jakuba I.

TEATR ELŻBIETAŃSKI

1. Więcej niż 3 aktorów

2. sceny zbiorowe
3. zerwanie z zasadą doctrum
4. zerwanie z zasadą 3 jednośći
5. postaci fantastyczne

MAKBET

1. Czas wydarzeń XIw.

2. Szkocja, Anglia
3. postacie pierwszoplanowe: Makbet, Lady Makbet, Malkolm
4. postacie drugoplanowe: Banko, król Dunkan, Makduf, 3 wiedźmy, Hekate, syn
Makdufa

1
MOTYWY

- MIŁOŚĆ
- MORDERSTWO
- ZDRADA
- WINA I KARA
- ZBRODNIA
- PRZEPOWIEDNIE/PRZEZNACZENIE
- PRZYJAŹŃ
- KOBIETY
- RYCERZ
- WŁADZA
- TYRAN / DESPOTA
- POSTACI FANTASTYCZNE
- WOJNA
- RODZINA

PLAN WYDARZEŃ

1. Powrót Makbeta z wojny.

2. Pierwsza przepowiednia i morderstwo na zamku.
3. Rządy Makbeta w Szkocji.
4. Ucieczka
5. Szaleństwo i śmierć Lady Makbet
6. Kolejna przepowiednia Wiedźm.
7. Śmierć Makbeta.

PSYCHOLOGIA W MAKBECIE

- MAKBET

Wiedźmy, które Makbet spotyka na wrzosowisku odprawiają jakieś czary, mają

swoje tajemnicze sposoby na zbieranie informacji ale tak naprawdę to, co mówią nie
jest żadną wyrocznią a jedynie pochlebstwem pod adresem głównego bohatera.
Witają go tytułem, który niebawem otrzyma i dodają do tego coś więcej, coś na
wyrost, bo przecież Makbet jest spokrewniony z rodem królewskim. Czarownice

2
 schlebiają jego próżności.

Ich pochlebstwo budzi w Makbecie silne emocje i niezdrowe aspiracje. Uznaje on ich
słowa za wyrocznię. Od razu zaczyna zastanawiać się co zrobić, by szczęśliwy los nie
wymknął mu się z rąk. Skazanie za zdradę tana Kawdoru spowodowało, że Makbet
otrzymał po nim ten tytuł. Jego rozumowanie idzie dalej tym samym tropem – po
śmierci Dunkana i Malkolma może otrzymać tytuł królewski.

- LADY MAKBET

Podobnie rozumuje Lady Makbet. Ma ona co prawda, duży wpływ na męża ale w jego
rycerskich sprawach nie ma żadnego udziału. Pozycja królowej otwiera przed nią zupełnie
nowe możliwości – daje sposobność wyeksponowania własnej osoby. Stąd nagle rodzi się w
niej żądza władzy, którą trzeba zdobyć za wszelką cenę. Uważa, że w tej sprawie nie można
wahać się i należy usunąć ze swojej drogi przeszkodę, jaką jest król Dunkan.

W Makbecie negatywna wizja skrytobójstwa budzi wewnętrzny opór ale jednocześnie

towarzyszy jej pozytywna wizja własnego panowania na tronie Szkocji. Lady Makbet
używa najróżniejszych środków perswazji, by przekonać męża, że zabójstwo króla Dunkana
jest koniecznością. Małżonkowie nie przewidują przyszłych komplikacji. Ich wyobraźnia tak
daleko nie sięga. Wydaje im się, że wszystko samo się ułoży po ich myśli, gdy tylko pozbędą
się Dunkana. Lady Makbet jest przekonana, że po zafałszowaniu przebiegu zbrodni i po
koronacji Makbeta na króla nikt już do tej sprawy nie wróci.

STRESZCZENIE

Akcja tragedii rozgrywa się w średniowiecznej Szkocji. Makbet, jeden ze znakomitych

wodzów wojsk króla Duncana, jadąc przez wrzosowisko wraz ze swoim przyjacielem,
Bankiem, spotyka trzy wiedźmy. Przepowiadają mu one, że zostanie królem, a Banko
będzie ojcem królów.

Makbet nie wierzy w przepowiednię, ale kiedy zaczyna się ona realizować - awansuje,
zostaje tanem Kawdoru (a ten tytuł przepowiedziały mu między innymi wiedźmy), bohater
coraz poważniej myśli o objęciu tronu. Zwierza się swojej żonie, a Lady Makbet namawia
go do popełnienia zbrodni na prawowitym władcy. Jest to tym łatwiejsze, że po wygranej
bitwie, Duncan gości w zamku Makbeta - Inverness. Tam król ginie z ręki Makbeta, który

3
przygotowuje zbrodnię wraz z żoną. Potem, po ucieczce królewskich synów za granicę w
obawie o życie, Makbet podejmuje władzę. Wkracza na drogę zbrodni - musi zabić Banka w
obawie, by nie rozeszła się wieść o ich spotkaniu z czarownicami i przepowiedni. Na jego
polecenie ginie też Lady Makduf i jej synek, bo w ten sposób Makbet chce się zemścić na
zwolenniku prawowitego następcy tronu, Makdufie.

Makbet jeszcze raz odwiedza czarownice, by upewnić się, że jego władzy nic nie zagraża.
Wciąż odczuwa wyrzuty sumienia, nie może zaznać spokoju. Podobnie Lady Makbet, która
popada w obłęd i popełnia samobójstwo. Po pokrętnej wróżbie czarownic Makbet wraca do
swojej królewskiej siedziby w zamku Dunzynan. Sprzymierzone przeciw tyranowi wojska
już otaczają zamek. Bohater ginie w pojedynku z Makdufem.

CYTATY:

"Ciągle to jutro, jutro i znów jutro

Wije się w ciasnym kółku od dnia do dnia,

Aż do ostatniej głoski czasokresu."

"Życie jest tylko przechodnim półcieniem,

Nędznym aktorem, który swą rolę

Przez parę godzin wygrawszy na scenie

W nicość przepada - powieścią idioty,

Głośną, wrzaskliwą, a nic nie znaczącą."

"Życie jest to opowieść idioty, pełna wrzasku i wściekłości, nic nie znacząca."

4
5