NLXH nâng cao: MÌNH LÀ CÁ, VIỆC CỦA MÌNH LÀ TRÈO CÂY

Mình là cá, việc của mình là trèo cây Nhà bác học Albert Einstein từng nói rằng: “Ai cũng là
thiên tài. Nhưng nếu bạn đánh giá một con cá bằng khả năng trèo cây, nó sẽ sống suốt đời với
niềm tin rằng nó là kẻ đần độn.”
Điều này, nếu suy xét theo hướng tích cực của việc đặt mỗi người ở đúng môi trường phù hợp
với họ, thì chẳng có gì sai. Không chỉ là năng lực của bản than, nó còn là những yếu tố ngoại
cảnh môi trường tương thích, để đạt được hiệu quả phát triển tốt nhất.
Như kiểu, nếu một đứa bé sinh ra ở Châu Phi, nó sẽ khó có thể trở thành vận động viên trượt
tuyết. Ở nơi không có đủ hệ thống phương tiện giao thông công cộng tốt và có nhiều sư tử tới
vậy, thì trở thành vận động viên điền kinh có lẽ hợp lý hơn rất nhiều!
Như là, nếu đứa bé thể hiện năng khiếu vượt trội trong một lĩnh vực nhất định từ khi còn nhỏ,
thì chúng ta nên dành mọi điều kiện thích hợp nhất để phát triển thứ đó và chỉ riêng thứ đó.
Có điều, chúng ta lại thường quá vội vàng trong những quyết định liên quan tới bản chất.
Những đứa trẻ bị định hình quá sớm về thể dạng mà mình có thể tương thích. Từ đó, không chỉ
bị nền giáo dục và môi trường hạn chế khả năng phát triển, mà chính bản than chúng cũng tự
đóng khung và giới hạn chính mình. Chúng tự hài long trong môi trường, có thể là, không bao
giờ đủ cho tài năng của chúng. Có những điều chúng thậm chí chưa bao giờ từng thử.
Thực chất việc đi ngược lại những quy chuẩn cơ bản và cả những thuận lợi của bản thân chính
là một trong những yếu tố qun trọng nhất để bạn có thể khám phá và thể hiện những phần bản
thân mà người khác phải bất ngờ, cho bạn cơ hội thay đổi cuộc đời mình và tạo ra kì tích.
Jimi Hendrix – guitarist đại tài, người đã để lại những ảnh hưởng sâu sắc tới lịch sử âm nhạc
thế giới, vẫn được The Rock anh Roll Hall of Fame miêu tả là “Nhạc sĩ biểu diễn nhạc Rock vĩ
đại nhất”, thực chất là một người thuận tay phải nhưng đã chủ tâm tập đàn guitar dành cho
người tay trái. Do vẫn sử dụng đàn dành cho người tay phải, Jimi sẽ phải tự tạo ra cách chơi
riêng cho mình. Ông là nhà tiên phong sử dụng bàn đạp trong guitar điện, đi đầu với hiệu ứng
vọng của guitar, kỹ thuật định pha và cả những tiếng rít kinh điển đã tạo nên thương hiệu của
nhạc Rock. Với cách chơi ngược cùng bàn tay lớn, ngón trỏ bàn tay phải của Jimi đủ để chặn
các nốt trầm nhất, do đó cho phép các ngón còn lại thoải mái chơi giai điệu. Và sau này khi thể
hiện cả những màng chơi màn guitar bằng răng, Jimi đã thực sự thay đổi sự phát triển của âm
nhạc thế giới.
Vượt qua những định kiến và kì thị chủng tộc khủng khiếp tại Mỹ trong giai đoạn ấy, thứ âm
nhạc ở giữa ranh giới của thiên đường và địa ngục mà Jimi Handrix đã tạo nên 27 năm ngắn
ngủi của cuộc đời, đã là điều không thể lặp lại. Như một con cá trèo cây, Jimi đã khiến tất cả
những con cá đang bơi khác phải sững sờ.
Bạn có thể dễ dàng tìm thấy câu chuyện tương tự về Rafael Nadal, người thực chất là thuận tay
phải đã tự biến mình thành một vận động viên tennis chuyên chơi tay trái. Tất nhiên đó không
phải yếu tố tiên quyết cho thành công của anh, nhưng nó đã thực sự phát huy được lối chơ
phòng thủ đỉnh cao của Nadal với những cú trả bóng dọc dây huyền thoại. Phần còn lại đã là
lịch sử. Đây không phải vấn đề của chuyện thuận tay, mà là tư duy vượt qua điều dễ dàng để
tạo nên khác biệt.
Cho dù sinh ra ở Châu Phi với hai bàn tay trắng, Elon Musk vẫn có thể tạo ra cả đế chế Tesla
thay đổi thế giới. Cho dù sinh ra đã ngậm thìa vàng, “thiếu gia” Anthony Tan không tiếp quản
gia sản khổng lồ của tập đoàn gia đình và chật vật tìm ra con đường riêng của mình, và chúng
ta được chứng kiến một trong những startup kì lân nổi bật nhất của thập kỉ: Grab. Cho dù sinh
ra ở Argentina, cùng tầng lớp cùng khổ, Francis vẫn trở thành Giáo hoàng, thậm chí ông là vị
Giáo hoàng đầu tiên đến từ Châu Mỹ Latinh, đồng thời cũng là vị Giáo hoàng đầu tiên không
phải từ Châu Âu kể từ hơn 1200 năm qua.
Dù ở lĩnh vực nào trong cuộc sống này, một con cá có thể trèo cây mới là con cá chiến thắng.
Bởi ngay từ những thời khắc đầu tiên nó đã dám chấp nhận thay đổi chính mình, chấp nhận có
thể chết hoặc tiến hóa, chấp nhận đặt mình vào môi trường dễ chịu để tiệm cận những điều mà
những con cá khác không thể.
Họ sẽ sống “dễ dàng” hơn rất nhiều nếu như lựa chọn những gì đơn giản quanh mình, lựa chọn
việc thả mình vào dòng chảy tự nhiên. Nhưng, lịch sử sinh ra chỉ để những người tài năng nhất
và mang theo những khát vọng lớn lao nhất có thể viết lại.
Bài học về việc không nên ép một con cá phải trèo cây có lẽ là một ẩn dụ tốt cho các bậc phụ
huynh khi lắng nghe và tìm kiếm môi trường phù hợp cho khả năng của con mình. Nhưng bài
học của một con cá dám trèo cây, mới là bài học mà những đứa trẻ nên ghi nhớ. Bởi nếu không
rời khỏi môi trường an toàn nhất, dễ chịu nhất, không một lần bước ra thế giới để học hỏi và
thử thách bản thân mình, thì có lẽ chúng ta vẫn chưa thể định hình thứ gọi là bản chất hay năng
lực của chính mình, chưa khám phá được đầy đủ những thứ tố chất có thể phát triển.
Một cái cây sẽ luôn phát triển hết mức mà nó có thể. Bằng tất cả năng lượng được chuyển hóa,
nó sẽ liên tục phát triển bộ rễ, sẽ vươn cao nhất và xa nhất có thể. Cho dù là cây bao báp hay
chỉ là cây hành lá nhỏ, một cái cây sẽ không bao giờ tự giới hạn chính nó. Nhưng con người thì
có. Chúng ta, hoặc bị “bonsai” từ nền giáo dục hoặc môi trường sống, hoặc tự sợ hãi mỗi khi
vượt ra ngoài vòng an toàn của bản thân, dần dần đều co mình lại và tự điều chỉnh để có thể
tương thích nhất với cộng đồng. Chúng ta vừa muốn mình trở nên đặc biệt, lại vừa lo lắng nếu
thấy mình khác biệt, hoảng sợ khi thấy mình cô độc trước những viễn cảnh mới, xa lại và hiểm
nguy.
Trong lúc làm điều đó, chúng ta vẫn tiếp tục nhìn những con cá đang leo cây khác và thầm
ngưỡng mộ nghệ thuật họ tạo ra, thầm ghen tị với sự tự do đầy sức sống mà họ được tắm mình
trong đó, thầm tự hỏi điều gì đã tạo nên những con người xuất chúng ấy. Có lẽ, từ lúc nào đó,
họ đã thực sự dũng cảm đứng lên, tự đặt mình vào rủi ro, tự vượt qua và biến mình trở thành
một con cá đặc biệt!
Nhưng liệu một con cá có thể thực sự trèo cây?
Nếu bạn vẫn băn khoăn về câu hỏi ấy, hãy nhớ rằng là ở ngay Việt Nam cũng tồn tại một loài
cá có khả năng trèo cây đúng nghĩa. Cá thòi lòi.
Không ít những loài sống dưới đất, như chồn hay sóc, vẫn có thể bay. Không thiếu những loài
chim vẫn có thể bơi, thậm chí có những loài hy sinh chức năng của đôi cánh trong không trung
để đổi lấy việc tối đa hóa khả năng hoạt động của cánh ở dưới nước. Như chim cánh cụt với
khả năng lặn sâu tới 500m, trở thành sát thủ ở một môi trường vốn không dành cho chúng. Một
nhạc sĩ cả đời cống hiến cho âm nhạc Bob Dylan vẫn có thể dành được Nobel Văn Học. Hay
thậm chí như nữ diễn viên nổi tiếng Audrey Hepburn đã từng chiến thắng ở Emmy, Grammy,
Oscar, Tony, bốn giải thưởng nghệ thuật thường niên lớn nhất của Mỹ. Nói theo cách ẩn dụ
như bài viết này, Audrey là một con cá có thể bơi, chạy, trèo cây và kể cả bay.
Cuộc sống này luôn chừa khả năng cho những biến số như vậy. Đừng cho rằng mình sinh ra
chỉ để dành riêng cho điều gì đó. ĐỪNG HOẢNG SỢ NẾU MỘT NGÀY BẠN BỊ ĐẶT RA
NGOÀI VÒNG AN TOÀN VỐN CÓ CỦA BẢN THÂN. Tất cả những điều đó đều tiềm ẩn
khả năng cho những cá thể đặc biệt.
Người khác tin bạn cũng được, không tin bạn cũng chẳng sao. Nhất định bạn phải tìm lối đi
riêng cho mình. Hãy cho bản thân một cơ hội để chạm tới những điều tuyệt vời nhất, những
điều có thể đã vẫn luôn yên lặng ở đó chờ được khám phá. Nếu bạn không thử, bạn sẽ không
bao giờ biết!
CHÚ THÍCH ĐẾN TỪ TRẠM VĂN:
1. Jimi Hendrix: James Marshall "Jimi" Hendrix (tên khai sinh Johnny Allen Hendrix; 27
tháng 11 năm 1942 – 18 tháng 9 năm 1970) là một nhạc công, ca sĩ và nhạc sĩ người Mỹ. Mặc
dù sự nghiệp âm nhạc chính thống chỉ kéo dài có 4 năm, ông được xem là một trong những
nghệ sĩ guitar điện có ảnh hưởng nhất đến lịch sử âm nhạc đại chúng, và là một trong những
nhạc sĩ danh tiếng nhất thế kỉ XX. Đại sảnh danh vọng Rock and Roll miêu tả ông "có thể xem
là nhạc công xuất sắc nhất lịch sử nhạc Rock".
2. Rafael Nadal: (sinh ngày 3 tháng 6 năm 1986 tại Manacor, Mallorca) là một vận động
viên quần vợt chuyên nghiệp người Tây Ban Nha hiện đang giữ vị trí số 3 thế giới (theo số liệu
của ATP World Tour (bằng tiếng Anh), tính đến ngày 4 tháng 11 năm 2019). Nadal được đánh
giá là một trong những tay vợt xuất sắc nhất mọi thời đại. Nadal từng giành được 20 Grand
Slam ở nội dung đánh đơn, 2 huy chương vàng Olympic: đơn nam tại Olympic 2008 và đôi
nam tại Olympic 2016, 36 chức vô địch ATP World Tour Masters 1000, 21 chức vô địch ATP
Tour 500, 5 chức vô địch Davis Cup cùng đội tuyển Tây Ban Nha vào các năm 2004, 2008,
2009, 2011 và 2019 cùng nhiều danh hiệu khác.
Sau chức vô địch Mỹ Mở rộng 2010, Nadal trở thành tay vợt thứ 7 trong lịch sử giành tất cả
những danh hiệu Grand Slam và là người trẻ nhất trong Kỷ nguyên Mở rộng làm được điều
này.
3. Elon Musk: nhà đầu tư ban đầu, CEO và kiến trúc sư sản phẩm của Tesla.
4. Tesla: là một công ty của Mỹ chuyên thiết kế, sản xuất và phân phối sản phẩm ô tô điện
và linh kiện cho các phương tiện chạy điện. Tesla lần đầu gây chú ý bằng việc ra mắt mẫu xe
Tesla Roadster, chiếc xe thể thao đầu tiên chạy hoàn toàn bằng điện.
5. Anthony Tan: Anthony Tan là con út trong gia đình Tan Heng Chew, Chủ tịch Tan Chong
Motor, công ty lắp ráp và phân phối xe Nissan tại Đông Nam Á. Từng là sinh viên Đại học
Harvard - Anthony Tan được bố mẹ mong đợi sẽ nối nghiệp gia đình trở thành một doanh nhân
nổi tiếng trong lĩnh vực dầu khí ở Malaysia. Khi còn nhỏ, anh từng có vệ sĩ và tài xế riêng cho
đến tận năm 13 tuổi.
Grab hiện đã là một trong những công ty lớn nhất Singapore khi cung cấp đa dạng các dịch vụ
từ gọi xe, giao đồ ăn cho tới dịch vụ tài chính.