Direnç Renk Kodları

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ

ELEKTRİK - ELEKTRONİK FAKÜLTESİ
BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

2023/2024 Bahar Dönemi

Devre Teorisi Deney Kılavuzu

Deney Düzeneği Bağlantı Şeması

 Seri Bağlama:
Devre Teorisi Deneyleri Her bir dirençten geçen akım eşittir.
1. Deney I = I1 = I2 = I3
V=V1+V2+V3
Reş=R1+R2+R3
Elektrik Devreleri ve Ohm Yasası
Şekil 1’de verilen elektrik devresinde lambadan elektrik akımı geçemediğinden lamba
sönük durumdadır. Yani devre açık konumdadır. Lambadan elektrik akımının
geçebilmesi için üretecin pozitif kutbundan negatif kutbuna doğru bir yol olması
gerekir. Eğer devredeki A anahtarı konum değiştirirse akımın akabileceği bir yol
oluşur ve bu akım, lamba üzerinden geçerek devresini tamamlar. Devre kapalı bir hal Şekil 3
alır çünkü akımın devresini tamamlaması için hiçbir açık ya da eksik bağlantı yoktur.
Böylece üretecin enerjisi lambaya aktarılır ve lamba yanar. NOT 1: Akımölçer devreye seri, gerilimölçer ise paralel bağlanır.
Kapalı bir devrede akımın yönü, üretecin pozitif(+) kutbundan negatif(-) kutbuna NOT 2: Dirençleri, devre üzerindeyken ve/veya devre çalışırken ölçmeyiniz.
doğrudur.
Aşağıdaki tablolarda sarı renkli sütunları hesaplayınız. Deney sırasında,
direnç değerleri R1=220Ω, R2=470Ω, R3=1kΩ şeklinde kullanılacaktır.
Hesaplamalarınızı ona göre yapınız. (50p)

1. Şekil 2’deki devreyi kurunuz. Her bir dirençten ve ana koldan geçen akımları
(I1, I2, I3, Iölç) ölçünüz. Ölçüm sonuçlarınıza göre Tablo 1’i doldurunuz. (25p)
Şekil 1
Tablo 1
Dirençlerin Bağlantı Şekilleri: V I1 I2 I3 Iölç Ihesap P (mW)
(mA) (mA) (mA) (mA) (mA) Reş (Ω) Reş (Ω) (V*Iölç)
PARALEL (v)
Paralel Bağlama: (V/Iölç) (hesap)
Her bir direncin üzerinde oluşan gerilim düşümü aynıdır. R1, R2 5
V=V1=V2=V3 R1, R3 5
I = I1 + I2 + I3
1/Reş = 1/R1 + 1/R2 + 1/R3 R1, R2, R3 5

2. Şekil 3’teki devreyi kurunuz. Her bir direncin (V1, V2, V3) gerilimini ve
dirençlerden geçen akımı (Iölç) ölçünüz. Ölçüm sonuçlarınıza göre Tablo 2’yi
doldurunuz. (25p)
Tablo 2
V V1 V2 V3 Iölç Ihesap P (mW)
(v) (v) (v) (mA) (mA) Reş (Ω) Reş (Ω) (V*Iölç)
SERİ (v)
(V/Iölç) (hesap)
Şekil 2 R1, R2 5
R1, R3 5
R1, R2, R3 5
 Devre Teorisi Deneyleri
2. Deney 2. Kirçof’un Gerilim Yasası (Kirchoff’s Voltage Law) :

Kirçof’un Akım ve Gerilim Yasası
1. Kirçof’un Akım Yasası (Kirchoff’s Current Law):
Kirçof’un Akım Yasası (KCL)‘na göre herhangi bir düğüm noktasına gelen akımların
toplamı çıkan akımların toplamına eşittir. Düğüm noktasına gelen akımların işareti
pozitif (+), noktadan çıkan akımların işareti işe negatif (-) ya da bunun tam tersi olarak
kabul edilebilir.
Kirçof’un Gerilim Yasası (KVL)’na göre, kapalı bir elektrik devresinde (çevrede)
devre elemanları üzerinde düşen gerilimlerin toplamı, gerilim kaynağının gerilimine
eşittir. Yani başka bir deyişle, kapalı bir elektrik devresinde (çevrede) gerilimlerin
toplamı sıfırdır.
∑ 𝑉𝑘 = 0
𝑘

∑ 𝐼𝑘 = 0
𝑘

Şekil 5

1. Şekil 5’teki devreyi kullanarak, (30p)

● Va, Vb ve Vc gerilimlerini hesaplayınız.
● Vx düğüm gerilimini hesaplayınız.
● Vx gerilimini, Va, Vb ve Vc gerilimleri cinsinden ifade ediniz.

2. Şekil 5’te verilen devreyi aşağıdaki devre parametrelerine göre gerçekleyiniz ve

Şekil 4 Tablo 4’ü doldurunuz. (20p)

1. Şekil 4‘teki devrede bulunan R1,R2,R3,R4,R5 dirençlerini eşit olarak Devre parametreleri: R1 = 220Ω, R2 = 330Ω ve R3 = 470Ω. ve V1 = 5v
kabul ederek, I2, I3, I4 ve I5 akımlarını, I1 cinsinden ifade ediniz ve her
bir düğüme ait KCL eşitliklerini yazınız. (25p) Tablo 4
V1 Va Vb Vc Vx Va + Vb + Vc
2. Şekil 4’te verilen devreyi kurunuz. Deneyde R1 = R3 = R5 = 470Ω,
R2 = R4 = 220Ω ve V1 = 5v değerlerini kullanınız ve elde edilen 5V
ölçümlerle Tablo 3’ü doldurunuz. (25p)

Tablo 3
I1 (mA) I2 (mA) I3 (mA) I4 (mA) I5 (mA)
 2. Süperpozisyon (Toplamsallık) Teoremi:
Devre Teorisi Deneyleri
3. Deney Şu ana kadar yapılan deneylerde sadece tek bir üreteç kullanılmıştır.
Devrelerde birden fazla üreteç kullanılıyor olabilir. Bu deneyle bir devrede
birden fazla üreteç kullanıldığında devrenin nasıl etkilendiği incelenecektir.
Devre Teorisi Teoremleri ● Tablo 8’de istenilen değerleri hesaplayınız. (20p)
● Şekil 10’da verilen devreyi kurunuz. (Üreteçlerin ve ölçü aletinin
1. Thévenin ve Norton Teoremleri:
bağlantı yönlerine dikkat ediniz.)
1. Aşağıdaki devrelerin A-B düğümlerine göre Thévenin ve Norton eşdeğerleri ● Devreye sadece V1 üretecini bağlayınız (V2 üretecini S2 TKÇA Anahtarı
hesaplanarak Tablo 7’deki sarı renkli kutucuklar doldurulmalıdır. (25p) aracılığıyla devreden çıkarınız.) ve RL üzerinden geçen akımın yönüne dikkat
ederek ölçüp Tablo 8’e yazınız. (10p)
Tablo 7 ● Devreye V2 üretecini bağlayınız (V1 üretecini S1 TKÇA Anahtarı aracılığıyla
VTH RTH IN RN VAB (v) I (mA) devreden çıkarınız.) ve RL üzerinden geçen akımı yönüne dikkat ederek ölçüp
(V) (mA) Tablo 8’e yazınız. (10p)
(kΩ) (kΩ) Gerçek Eşdeğer Gerçek Eşdeğer
Devreler Devreler Devreler Devreler ● Devreye hem V1 hem de V2 üretecini bağlayınız ve RL üzerinden geçen akımın
Devre 1 yönüne dikkat ederek ölçüp Tablo 8’e yazınız. (10p)
Devre 2 V1 = 5v, V2 = 3.3v, R1 = 100Ω, R2 = 100Ω, RL = 220Ω

2. Aşağıda verilen devreleri kurunuz. (25p)

● RL direnci devreye bağlı değilken A ve B noktaları arasındaki gerilimleri
ölçüp, Tablo 7’ye kaydediniz. RL direncini A-B uçlarına taktıktan sonra RL
direncinden geçen akımı ölçüp, Tablo 7’ye kaydediniz.
● Devrelerin Thévenin eşdeğerini kurup RL direncinden geçen akımı ölçerek
Tablo 7’deki eşdeğer devreler sütunlarını doldurunuz.

1. Devrenin parametreleri: V1 = 5v, R1 = 10k, R2 = 2.2k, RL = 4.7k

2. Devrenin parametreleri: V1 = 5v, R1 = 2.2k, R2 = 4.7k, R3 = 1k, RL = 4.7k

Şekil 10

Tablo 8
V1 (v) V2 (v) I (mA)
Hesap -5
Ölçme -5
Şekil 8: 1.Devre Şekil 9: 2.Devre
Hesap 3.3
Ölçme 3.3

Hesap -5 3.3
Ölçme -5 3.3
 Devre Teorisi Deneyleri
4. Deney

Kondansatörler ve RC Devreleri
Bir devre elemanına uygulanan enerji tümüyle bir elektrik alanda toplanıyorsa o
elemana kondansatör adı verilir. Başka bir deyişle kondansatörler elektrik yükü depo
eden devre elemanlarıdır. Birimi farad(F) dır.
Kondansatörlerin elektrik enerjisini depolama işlemine ŞARJ (Charging), depolanan
bu enerjinin bir yüke aktarılmasına DEŞARJ (Discharging) denir.
Bu deneyde kondansatörlerin şarj ve deşarj işlemlerinin nasıl olduğunu, akım ve
gerilimin değerlerinin nasıl değiştiğini incelenecektir.
1. Şekil 11 ve 12’deki devreleri kurunuz. (20p)
V1 = 5v, R1 = 2.2kΩ, R2 = 4.7kΩ, C1 = 680uF
R-C Devreleri ve Osiloskop
2. RC devresini kurunuz.
• Direnç için 1kΩ, kapasite için 1uF kullanınız. Simülasyon programı ile
devredeki kapasite üzerindeki dolma ve boşalma karakteristiğini grafik ile
gösteriniz. (10p)
• Devreye ilişkin zaman sabiti hakkında ne söylenebilir? (10p)
• Devre hangi filtre karakteristiği göstermektedir?(10p)
Deney:
RC devreleri frekansa bağlı olarak, filtre özelliği gösteren devrelerdendir. Şekil 13’te
örnek bir RC devresi ve ilgili giriş fonksiyonu verilmektedir. Basamak şeklinde
gösterilen bu fonksiyonun “yüksek” (E) olduğu kısımlarda kapasite direnç üzerinden
dolarken; alçak kısımlarında kapasite boşalacaktır. Kondansatör dolarken VC1 gerilimi
artar. VC1 geriliminin artması devredeki I akımının azalmasına neden olur. VC1=Ve
olduğunda, I akımı da 0A olur.

Şekil 11 Şekil 12

? Kondansatör şarj edilirken akım ve gerilim değerleri nasıl değişir? Açıklayınız. (10p) Şekil 13: Devre örneği ve giriş fonksiyonu

? Kondansatör deşarj edilirken akım, gerilim değerleri nasıl değişir? Açıklayınız.(10p) 𝑑 1 1

HATIRLATMA: 𝑑𝑡
𝑉𝑐(𝑡) = − 𝑅𝐶
𝑉𝑐(𝑡) + 𝑅𝐶
𝑒(𝑡)

? Kondansatör şarj ve deşarj edilirken akımın yönü değişir mi? Neden?(10p) Kondansatör üzerindeki gerilim değişiminin grafiği nasıldır? (20p)
Deney için Şekil 13’teki ölçüm düzeneğini kurunuz. Devre girişine
uygulanacak e(t) fonksiyonu için 0-5V simetrik kare dalga kullanınız.
 Malzeme Listesi
1. 100 Ω Direnç x 3 adet
2. 220 Ω Direnç x 2 adet
3. 330 Ω Direnç x 2 adet
4. 470 Ω Direnç x 4 adet
5. 1 kΩ Direnç x 4 adet
6. 2,2 kΩ Direnç x 4 adet
7. 4,7 kΩ Direnç x 5 adet
8. 10 kΩ Direnç x 2 adet
9. TKÇA Anahtar (SPDT Switch) x 3 adet
10. 680 uF Kondansatör x 2 adet
11. 1 uF Kondansatör x 2 adet
12. Büyük Boy Breadboard x 1 adet
13. 3,3v/5v Breadboard Güç Kaynağı Kartı x 1 adet
14. AVOMetre x 1 adet
15. Erkek-Erkek Ara bağlantı (Jumper) Kablosu x 20 adet
16. Erkek-Dişi Ara bağlantı (Jumper) Kablosu x 10 adet
———————————————————-------
Tahmini Toplam Maliyet 350 TL