Szkolenie BHP

Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny

pracy dla studentów rozpoczynających kształcenie
w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

Zgodnie z ustawą, Rektor zapewnia bezpieczne i higieniczne warunki pracy
i kształcenia w szczególności przez udostępnienie odpowiedniej infrastruktury
oraz prowadzenie szkoleń.
Od 3 listopada 2018 roku obowiązują przepisy rozporządzenia Ministra Nauki
i Szkolnictwa Wyższego z dnia 30 października 2018 r. w sprawie sposobu
zapewnienia w uczelni bezpiecznych i higienicznych warunków pracy
i kształcenia. Rozporządzenie zostało wydane na podstawie art. 51 ust.
2 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.
Zarządzenie Nr 375/2019/2020 Rektora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza
w Poznaniu z dnia 4 listopada 2019 r. w sprawie organizacji w Uniwersytecie im.
Adama Mickiewicza w Poznaniu szkolenia dotyczącego bezpiecznych
i higienicznych warunków kształcenia.
Załącznik do zarządzenia nr 375/2019/2020 Rektora Uniwersytetu im. Adama
Mickiewicza w Poznaniu z dnia 4 listopada 2019 r. w sprawie organizacji
w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu szkolenia dotyczącego
bezpiecznych i higienicznych warunków kształcenia, określa program Szkolenia
BHP dla studentów:
1. Wybrane zagadnienia z prawa pracy.
2. Uregulowania wewnętrzne dotyczące bezpiecznych i higienicznych
warunków kształcenia.
3. Środki ochrony zbiorowej oraz środki ochrony indywidualnej przysługujące
studentom w zależności od specyfiki kształcenia i rodzaju wyposażenia
technicznego, wykorzystywanego w procesie kształcenia.
4. Podstawowe zasady bezpieczeństwa obowiązujące studenta podczas zajęć
organizowanych przez uczelnię.
5. Identyfikacja zagrożeń i omówienie zasad bezpiecznej pracy z czynnikami
stwarzającymi zagrożenie dla życia i zdrowia.
6. Wypadki, którym ulegli studenci w trakcie zajęć lub na terenie uczelni.
7. Zasady udzielania pierwszej pomocy – wybrane zagadnienia.
8. Podstawowe zasady ochrony przeciwpożarowej, postępowanie w razie
pożaru, informacja na temat zagrożeń oraz sposoby zapobiegania
pożarom.
Rozszerzenie zagadnień dla kierunków i specjalności studiów, których program
kształcenia przewiduje badania i eksperymenty lub inne zajęcia, mogące
stanowić zagrożenia dla życia i zdrowia uczestniczących w nich studentów:
a. identyfikacja występujących zagrożeń oraz zasady postępowania
w sytuacjach stwarzających zagrożenie dla zdrowia i życia,
b. omówienie zasad bezpiecznej pracy z czynnikami stwarzającymi szczególne
zagrożenie dla zdrowia i życia, np. niebezpiecznymi substancjami,
i mieszaninami chemicznymi, szkodliwymi czynnikami biologicznymi, itd.
Szkolenie BHP obejmuje, niżej wymienione zagadnienia
dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy i nauki

1. Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny dla wszystkich studentów

rozpoczynających naukę w uczelni.
2. Prawa i obowiązki studenta.
3. Środki ochrony indywidualnej.
4. Środki ochrony zbiorowej.
5. Obiekty, urządzenia i tereny sportowe uczelni.
6. Bezpieczeństwo podczas zajęć w warsztatach, pracowniach
specjalistycznych i laboratoriach.
7. Czynniki szkodliwe występujące na zajęciach organizowanych przez
uczelnię.
8. Wypadek studenta zaistniały w związku z realizacją programu kształcenia
lub na terenie uczelni.
9. Telefony alarmowe.
1. Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy dla
studentów rozpoczynających naukę w uczelni

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego

w sprawie sposobu zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy
i kształcenia, Rektor zapewnia obowiązkowe szkolenie dotyczące
bezpiecznych i higienicznych warunków kształcenia dla wszystkich studentów
rozpoczynających naukę w uczelni.
Szkolenie BHP realizowane jest w formie kształcenia na odległość (e-learning).
 2. Prawa i obowiązki studenta

Zgodnie z § 2a Regulaminu studiów Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

w Poznaniu, studentowi przysługują prawa, w szczególności do: rozwijania
zainteresowań naukowo-badawczych lub wdrożeniowych, społecznych,
kulturalno-artystycznych i sportowych oraz korzystania w tym celu z pomocy
nauczycieli akademickich, a także z pomieszczeń dydaktycznych, urządzeń
i środków Uniwersytetu, zgodnie z obowiązującymi przepisami, zwłaszcza
o bezpieczeństwie i higienie pracy.
Student powinien:
1. Bezwzględnie stosować się do poleceń i wskazówek prowadzącego zajęcia.
2. W sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia, w przypadku awarii, katastrofy,
pożaru i innych zdarzeń, wykonywać polecenia osób kierujących akcją
ratunkową i zachować spokój.
3. Stosować się do obowiązujących w danym miejscu regulaminów i instrukcji
oraz ogólnych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
4. Podczas zajęć i przy poruszaniu się na terenie uczelni, zachować należyte
środki ostrożności; swoim postępowaniem nie powodować zagrożenia
dla siebie i innych osób.
5. Przy poruszaniu się po terenie, na którym odbywa się ruch kołowy stosować
się do przepisów prawa o ruchu drogowym.
6. Stosować się do znaków zakazu, napisów ostrzegawczych np. nie wchodzić
do pomieszczeń, do których wstęp jest zakazany.
7. Zgłaszać prowadzącemu zajęcia wypadki, nagłe zachorowania, zauważone
nieprawidłowości mogące stanowić zagrożenie dla zdrowia lub życia.
Załącznik do zarządzenia nr 375/2019/2020 Rektora Uniwersytetu im. Adama
Mickiewicza w Poznaniu z dnia 4 listopada 2019 r. w sprawie organizacji
w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu szkolenia dotyczącego
bezpiecznych i higienicznych warunków kształcenia określa program Szkolenia
BHP dla studentów:
1. Wybrane zagadnienia z prawa pracy.
2. Uregulowania wewnętrzne dotyczące bezpiecznych i higienicznych
warunków kształcenia.
3. Środki ochrony zbiorowej oraz środki ochrony indywidualnej przysługujące
studentom w zależności specyfiki kształcenia i rodzaju wyposażenia
technicznego wykorzystywanego w procesie kształcenia.
4. Podstawowe zasady bezpieczeństwa obowiązujące studenta podczas zajęć
organizowanych przez uczelnię.
5. Identyfikacja zagrożeń i omówienie zasad bezpiecznej pracy z czynnikami
stwarzającymi zagrożenie dla życia i zdrowia.
6. Wypadki studentów związanych z kształceniem w uczelni.
7. Zasady udzielania pierwszej pomocy – wybrane zagadnienia.
8. Podstawowe zasady ochrony przeciwpożarowej, postępowanie w razie
pożaru, informacja na temat zagrożeń oraz sposoby zapobiegania pożarom.
Rozszerzenie zagadnień dla kierunków i specjalności studiów, których program
kształcenia przewiduje badania i eksperymenty lub inne zajęcia mogące
stanowić zagrożenia dla życia i zdrowia uczestniczących w nich:
a. identyfikacja występujących zagrożeń oraz zasady postępowania
w sytuacjach stwarzających zagrożenie dla zdrowia i życia,
b. omówienie zasad bezpiecznej pracy z czynnikami stwarzającymi szczególne
zagrożenie dla zdrowia i życia, np. niebezpiecznymi substancjami,
i mieszaninami chemicznymi, szkodliwymi czynnikami biologicznymi, itd.
 2. Prawa i obowiązki studenta

Zgodnie z § 2a Regulaminu studiów Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

w Poznaniu, studentowi przysługują prawa, w szczególności do: rozwijania
zainteresowań naukowo-badawczych lub wdrożeniowych, społecznych,
kulturalno-artystycznych i sportowych oraz korzystania w tym celu z pomocy
nauczycieli akademickich, a także z pomieszczeń dydaktycznych, urządzeń
i środków Uniwersytetu, zgodnie z obowiązującymi przepisami, zwłaszcza
o bezpieczeństwie i higienie pracy.
Student powinien:
1. Bezwzględnie stosować się do poleceń i wskazówek prowadzącego zajęcia.
2. W sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia, w przypadku awarii, katastrofy,
pożaru i innych zdarzeń, wykonywać polecenia osób kierujących akcją
ratunkową i zachować spokój.
3. Podczas zajęć i przy poruszaniu się na terenie uczelni zachować należyte
środki ostrożności; swoim postępowaniem nie powodować zagrożenia
dla siebie i innych osób.
4. Przy poruszaniu się po terenie, na którym odbywa się ruch kołowy stosować
się do przepisów prawa o ruchu drogowym.
5. Stosować się do znaków zakazu, napisów ostrzegawczych np. nie wchodzić
do pomieszczeń, do których wstęp jest zakazany.
6. Stosować się do obowiązujących w danym miejscu regulaminów i instrukcji
oraz ogólnych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
7. Zgłaszać prowadzącemu zajęcia wypadki, nagłe zachorowania, zauważone
nieprawidłowości mogące stanowić zagrożenie dla zdrowia lub życia.
8. Tam gdzie to jest wymagane, w szczególności w laboratoriach, warsztatach,
pracowniach specjalistycznych oraz podczas zajęć w terenie, przestrzegać
określonych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
9. Bezwzględnie stosować wymagane środki ochrony indywidualnej, użytkować
sprzęt, maszyny i inne urządzenia techniczne zgodnie
z instrukcjami obsługi i wskazówkami prowadzącego zajęcia.
10.Dbać o ład i porządek oraz mienie Uczelni.
3. Środki ochrony indywidualnej

Środki ochrony indywidualnej to niezwykle ważny element, aby zapewnić

bezpieczeństwo na stanowisku pracy i nauki. Prawidłowy ich dobór to jedna
z zasadniczych kwestii bezpieczeństwa i higieny pracy. Środki ochrony
indywidualnej przeznaczone są do ochrony człowieka przed niebezpiecznymi
i szkodliwymi czynnikami, występującymi pojedynczo lub łącznie w środowisku
pracy.

Co należy do środków ochrony indywidualnej?

Do środków ochrony indywidualnej należą, między innymi: obuwie ochronne,

hełmy, okulary ochronne, szelki, amortyzatory, kombinezony ochronne itd.
Nie zalicza się do nich zwykłej odzieży roboczej, środków służących do
samoobrony i wyposażenia sportowego.
Kiedy stosujemy środki ochrony indywidualnej?
Środki ochrony indywidualnej są niezbędne, gdy nie da się uniknąć ani
wyeliminować zagrożeń poprzez poprawę organizacji pracy oraz zastosowanie
środków ochrony zbiorowej.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, środki ochrony indywidualnej powinny
spełniać wymagania dotyczące oceny zgodności, określone w odrębnych
przepisach oraz powinny być oznakowane:

Rektor zapewnia uczestnikom zajęć prowadzonych w warsztatach, laboratoriach

i pracowniach, niezbędnych środków ochrony indywidualnej, w celu
zabezpieczenia przed działaniem, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia
czynników, stosowanych podczas zajęć.
Obowiązkiem wszystkich studentów jest stosowanie środków ochrony
indywidualnej, zgodnie z ich przeznaczeniem oraz dbanie o ich stan.
Środki ochrony indywidualnej powinny być stosowane w sytuacjach, kiedy nie
można uniknąć zagrożeń lub nie można ich wystarczająco ograniczyć za pomocą
środków ochrony zbiorowej lub odpowiedniej organizacji nauki.

Stosowanie środków ochrony indywidualnej wymagane jest w przypadku

wystąpienia wymienionych poniżej zagrożeń:
- fizycznych np. prąd elektryczny, temperatura, promieniowanie
w szczególności promieniowanie jonizujące, laserowe, nadfioletowe
i podczerwone, hałas, pole elektromagnetyczne lub pole elektrostatyczne;
- mechanicznych np. czynniki niebezpieczne związane z ruchem części maszyn,
ostre elementy lub niebezpieczne powierzchnie;
- chemicznych: substancje i mieszaniny niebezpieczne, substancje rakotwórcze
lub mutagenne;
- biologicznych: wirusy, bakterie, grzyby oraz inne patogeny.
Jak dzielimy środki ochrony indywidualnej?

Środki ochrony indywidualnej dzieli się na kilka grup:

1) środki ochrony kończyn – obuwie ochronne, ochraniacze stóp, rękawice
ochronne,
2) środki ochrony głowy – hełmy ochronne,
3) specjalna odzież ochronna – odzież ochronna chroniąc przed chemikaliami,
fartuchy chroniące przed promieniowaniem X,
4) środki ochrony twarzy i oczu – okulary ochronne, gogle ochronne, przyłbice,
maski spawalnicze,
5) środki ochrony słuchu – wkładki przeciwhałasowe, hełmy przeciwhałasowe,
nauszniki,
6) środki ochrony układu oddechowego – maski i filtry,
7) środki ochrony stosowane przy pracy na wysokości – szelki, pasy
bezpieczeństwa, amortyzatory, linki podtrzymujące itp.,
8) środki ochrony izolujące całe ciało – kombinezony gazoszczelne.
Hełmy ochronne - przykłady:
Środki ochrony słuchu- przykłady:
Sprzęt ochronny oczu i twarzy- przykłady:
Rękawice ochronne - przykłady:
Obuwie ochronne - przykłady:
Sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości - przykłady:
Środki ochrony indywidualnej muszą być oznakowane znakami graficznymi
informującymi o właściwościach ochronnych danego środka, np.:

odporność chemiczna

ochrona przed mikroorganizmami

ochrona przed porażeniem prądem

Zastosowanie środków ochrony indywidualnej – zagrożenie
czynnikiem chemicznym i czynnikiem biologicznym
Zastosowanie środków ochrony indywidualnej – zagrożenia
czynnikami fizycznymi
Zastosowanie środków ochrony indywidualnej – praca na
wysokości
Stanowiska pracy, na których wymagane jest stosowanie środków ochrony
indywidualnej powinny być oznakowane odpowiednimi znakami bezpieczeństwa
czyli znakami nakazu, które mają barwę niebiesko-białą.

Przykłady:
- narażenie na hałas

- narażenie na uderzenie (np. odpryski ciał stałych), rozbryzgi powstające

podczas przelewania substancji ciekłych

- uderzenie przez spadające przedmioty, np. praca w kopalniach,

na budowach, w czasie zwiedzania jaskiń, grot
3. 4. Środki ochrony zbiorowej

W odróżnieniu od środków indywidualnych, środki ochrony zbiorowej są

wykorzystywane w taki sposób, że jednocześnie może korzystać z nich grupa
pracowników i studentów. Ich głównym zadaniem jest zapobieganie wpływowi
negatywnych dla zdrowia i niebezpiecznych czynników, jakie mogą występować
w środowisku pracy.

Do przykładowych środków ochrony zbiorowej zalicza się:

Odpowiednie oświetlenie – kategoria obejmuje oświetlenie ogólne, miejscowe
oraz złożone, stanowiące połączenie dwóch pierwszych rodzajów. Przepisy BHP
określają, że w budynku, miejsce pracy powinno być oświetlone światłem
dziennym, a jeżeli jest ono niewystarczające, należy je uzupełnić oświetleniem
sztucznym.
Prawidłowa wentylacja – jej zadaniem jest utrzymanie w pomieszczeniach
optymalnej czystości i temperatury powietrza. Wentylacja może mieć charakter
naturalny bądź mechaniczny.
Klimatyzacja – w celu poprawy komfortu pracy i nauki,
Podręczny sprzęt gaśniczy – instrukcja bezpieczeństwa pożarowego określa
rozmieszczenie sprzętu.
Sprzęt i elementy konstrukcyjne – ta kategoria obejmuje środki ochrony
zbiorowej, które eliminują zagrożenie związane z elementami niebezpiecznymi
lub ruchomymi stosowanych maszyn i urządzeń. Przykładem takich środków
mogą być barierki ograniczające dostęp do maszyn i urządzeń, osłony
na ruchome elementy lub inne części maszyn.
Do środków ochrony zbiorowej, które stanowią wyposażenie laboratorium
specjalistycznego, należą między innymi:
a. prysznic bezpieczeństwa – zamontowany w miejscach, w których istnieje
zagrożenie wynikające ze stosowania substancji niebezpiecznych.
b. prysznic do przemywania oczu – zamontowany w laboratorium, w którym
występuje zagrożenie zanieczyszczenia oczu substancją niebezpieczną.
Środki te oznakowane są odpowiednimi znakami bezpieczeństwa – znakami
informacyjnymi:

prysznic bezpieczeństwa prysznic do przemywania oczu

Przykłady środków ochrony zbiorowej

- prysznic bezpieczeństwa - prysznic do przemywania oczu

- dygestorium
- urządzenia wentylacyjne i klimatyzacyjne
- osłony na ruchomych częściach maszyn
- barierki ochronne i znakowanie ostrzegawcze
- podręczny sprzęt gaśniczy
5. Obiekty, urządzenia i tereny sportowe uczelni

Budynki i pomieszczenia uczelni oraz przynależne do nich tereny i urządzenia

zgodnie z ich funkcją i przeznaczeniem, powinny spełniać wymagania,
o których mowa w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia
12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 2015. 1422 j.t.) oraz przepisach
ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks Pracy (Dz. U. 2016. 1666 j.t.)
i wydanych na jej podstawie przepisach wykonawczych, zwanych „przepisami
BHP”.
Pomieszczenia uczelni powinny być utrzymywane we właściwym stanie
sanitarnym i spełniać warunki dotyczące: oświetlenia, wentylacji, ogrzewania,
powierzchni użytkowej, określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, a także z uwzględnieniem potrzeb użytkowych
i funkcji poszczególnych pomieszczeń.
W obiektach i budynkach uczelni, na terenie których organizowane są stałe
stanowiska pracy oraz zajęcia dydaktyczne, powinny znajdować się niezbędne
pomieszczenia higieniczno-sanitarne odpowiednio urządzone oraz utrzymywane
w stanie pełnej sprawności i czystości.
Pomieszczenia powinny być ogrzewane i wyposażone w wentylację.
W obiektach i budynkach powinien być
rozmieszczony podręczny sprzęt
gaśniczy zgodnie z obowiązującymi
przepisami dotyczącymi ochrony
przeciwpożarowej.

Ilość i rodzaj sprzętu zależy od:

- kategorii zagrożenia ludzi,
- wielkości obciążenia ogniowego,
- zagrożenia wybuchem.

Podręczny sprzęt gaśniczy powinien być

utrzymany w pełnej sprawności do użycia.
Drogi ewakuacyjne i inne drogi oraz przejścia i dojścia dla pieszych na terenie
uczelni powinny być utrzymane w należytym stanie, niestwarzającym zagrożeń
dla użytkowników.
Drogi ewakuacyjne i inne drogi oraz przejścia i dojścia dla pieszych na terenie
uczelni powinny być utrzymane w należytym stanie, niestwarzającym zagrożeń
dla użytkowników.
6. Bezpieczeństwo podczas zajęć w warsztatach,
pracowniach i laboratoriach specjalistycznych

W celu zapewnienia bezpieczeństwa pracy i nauki w laboratoriach

i pracowniach specjalistycznych, należy zapewnić, między innymi:
- instrukcje, regulaminy, karty charakterystyk substancji niebezpiecznych,
- apteczki pierwszej pomocy,
- maszyny i urządzenia oznakowane znakiem
- znaki bezpieczeństwa.
Zajęcia dydaktyczne

Rektor wyznacza osoby odpowiedzialne za bezpieczeństwo studentów w trakcie

prowadzonych zajęć dydaktycznych. Osoby te zobowiązane są do sprawdzenia
przed rozpoczęciem zajęć dydaktycznych i dopuszczeniem do nich studentów,
czy stan techniczny maszyn i urządzeń oraz instalacji elektrycznej, ogólny stan
laboratorium, warsztatu lub pracowni specjalistycznej nie stwarza zagrożeń dla
życia i zdrowia.

Wyznaczone osoby muszą posiadać odpowiednie przygotowanie gwarantujące

prowadzenie zajęć zgodnie z przepisami BHP.
W przypadku stwierdzenia, że miejsce, w którym mają być prowadzone zajęcia
lub stan znajdujących się w nim urządzeń mogą stwarzać zagrożenie dla
bezpieczeństwa studentów, Rektor jest zobowiązany nie dopuścić
do rozpoczęcia zajęć, wstrzymać zajęcia lub określić zadania i sposoby
postępowania zapewniające bezpieczne prowadzenie zajęć.

Jeśli sposób wykonywania czynności przez pracowników lub studentów zagraża

ich życiu lub zdrowiu Rektor jest zobowiązany wstrzymać wykonywanie tych
czynności oraz wskazać sposób bezpiecznego ich wykonywania.

Rektor może czasowo zawiesić zajęcia w uczelni, jeżeli w salach temperatura

wynosi poniżej 18°C.
Studenci przed dopuszczeniem do zajęć przy maszynach i innych urządzeniach
technicznych, a także do zajęć w laboratoriach, warsztatach i pracowniach
specjalistycznych, powinni być zaznajomieni z zasadami i przepisami BHP.
W zależności od rodzaju zajęć w laboratorium, warsztatach i pracowniach
specjalistycznych powinny być stosowane branżowe przepisy bezpieczeństwa
i higieny.
Rektor powinien wyznaczyć osoby zobowiązane do zaznajomienia studentów
z tymi zasadami i przepisami.

Studenci narażeni na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia podlegają

badaniom lekarskim na zasadach określonych w odrębnych przepisach.
Instrukcje, regulaminy, karty charakterystyk

Pracownicy i studenci korzystający z laboratoriów, warsztatów lub pracowni

specjalistycznych, powinni mieć do dyspozycji instrukcje uwzględniające zasady
i przepisy bhp, obowiązujące w danej pracowni, jak również regulaminy
pracowni oraz karty charakterystyk substancji niebezpiecznych.
Instrukcje bhp powinny określać czynności:
- przed rozpoczęciem pracy,
- podczas wykonywania pracy,
- po zakończeniu pracy
oraz zasady postępowania w sytuacjach
awaryjnych stwarzających zagrożenie
dla życie lub zdrowia.
W instrukcji należy uwzględnić w szczególności:
- warunki bezpiecznej obsługi maszyn i zainstalowanych urządzeń,
- wykaz rodzajów prac i procesów technologicznych o szczególnym
zagrożeniu dla życia lub zdrowia,
- sposób nadzoru nad wykonywaniem prac i procesów technologicznych,
- metody postępowania z materiałami niebezpiecznymi i szkodliwymi
dla zdrowia,
- system znaków i sygnałów bezpieczeństwa,
- sposób posługiwania się środkami ochrony indywidualnej oraz zasady
postępowania w sytuacjach zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzi,
- zasady udzielania pierwszej pomocy.
W przypadku stosowania substancji niebezpiecznych studenci powinni
zapoznać się z kartą charakterystyki substancji niebezpiecznej.

Karta charakterystyki składa się z 16 sekcji i stanowi zbiór informacji na temat

zagrożeń dla zdrowia, bezpieczeństwa i środowiska stwarzanych przez
substancje chemiczne, zawiera wytyczne co do sposobów postępowania,
przechowywania oraz utylizacji i usuwania substancji, rodzaju środków ochrony
indywidualnej oraz co do postępowania w razie zaistnienia awarii lub wypadku
z udziałem tej substancji.
Pierwsza pomoc

Rektor obowiązany jest zapewnić:

Apteczki pierwszej pomocy

W każdym budynku uczelni, w pomieszczeniu dostępnym w godzinach
prowadzenia zajęć dydaktycznych lub badań naukowych powinna znajdować się
co najmniej jedna przenośna apteczka pierwszej pomocy.
Miejsce to powinno być oznakowane znakiem informacyjnym:
W apteczce powinny znajdować się:
- niezbędne środki do udzielania pierwszej pomocy,
- instrukcja udzielania pierwszej pomocy.

Zawartość apteczki powinna być okresowo kontrolowana, przeterminowane

środki i materiały należy usunąć, a brakujące środki na bieżąco uzupełnić.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami Rektor jest obowiązany zapewnić,
aby prowadzący zajęcia w:
- warsztatach,
- pracowniach specjalistycznych,
- laboratoriach oraz
- prowadzący zajęcia wychowania fizycznego byli przeszkoleni w zakresie
udzielania pierwszej pomocy.
Automatyczny defibrylator zewnętrzny

W budynkach uniwersytetu umieszczone są urządzenia AED.

AED to urządzenie, którego zadaniem jest przywracanie prawidłowego rytmu
serca, za pomocą podania impulsu elektrycznego. W przypadku wystąpienia
nagłego zatrzymania krążenia, w połączeniu z resuscytacją krążeniowo –
oddechową jest jedynym sposobem na uratowanie życia.
Defibrylator AED w sposób bezpieczny dla ratownika i osoby poszkodowanej
prowadzi krok po kroku za pomocą poleceń głosowych i wizualnych przez
przebieg akcji ratowniczej, podając impuls elektryczny.
AUTOMATYCZNY DEFIBRYLATOR ZEWNĘTRZNY
AUTOMATYCZNY DEFIBRYLATOR ZEWNĘTRZNY
Defibrylatory znajdują się w następujących obiektach naszej Uczelni:
1. Biblioteka Uniwersytecka, ul. Ratajczaka 38-40
2. Collegium Maius, ul. A. Fredry 10,
3. Collegium Minus, ul. H. Wieniawskiego 1,
4. Collegium Novum, al. Niepodległości 4,
5. Collegium Martineum, ul. Święty Marcin 78,
6. Collegium Heliodori Święcicki, ul. Grunwaldzka 6,
7. Collegium Iuridicum Novum, al. Niepodległości 53,
8. Zespół Budynków Dydaktycznych przy ul. Szamarzewskiego (budynek C),
9. Zespół Budynków Dydaktycznych przy ul. Szamarzewskiego (budynek D),
10. Ogród Botaniczny, ul. J. H. Dąbrowskiego 165,
11. Collegium Biologicum, ul. Uniwersytetu Poznańskiego 6,
12. Collegium Chemicum, ul. Uniwersytetu Poznańskiego 8,
13. Budynek Dydaktyczny WNPiD, ul. Uniwersytetu Poznańskiego 5,
14. Collegium Mathematicum, ul. Uniwersytetu Poznańskiego 4,
15. Collegium Historicum, ul. Uniwersytetu Poznańskiego 7,
16. Collegium Geographicum, ul. B. Krygowskiego 10,
17. Pływania Uniwersytecka, ul. W. Strażewicza 21,
18. Obiekty sportowe, ul. W. Strażewicza 21,
19. Collegium Physicum, ul. Uniwersytetu Poznańskiego 2,
20. Budynek Dydaktyczny, ul. Międzychodzka 5,
21. Osiedle Studenckie „Jagienka i Zbyszko” DS Zbyszko, ul. Piątkowska 80a,
22. Dom Akademicki ul. Nieszawska 3,
23. DS Hanka, Al. Niepodległości 26,
24. DS. Jowita, ul. Zwierzyniecka 7,
25. Centrum Zaawansowanych Technologii, ul. Uniwersytetu Poznańskiego 10,
26. Collegium Polonicum, ul. T. Kościuszki 1, Słubice,
27. Ośrodek Wypoczynkowo - Szkoleniowy w Kołobrzegu, ul. T. Kościuszki 1, Kołobrzeg,
28. Zespół Budynków Dydaktycznych Wydziału Pedagogiczno-Artystycznego w Kaliszu,
29. Instytut Kultury Europejskiej w Gnieźnie,
30. Zespół Pałacowo-Parkowy w Gułtowach,
31. Dom Pracy Twórczej i Wypoczynku w Obrzycku,
32. Osiedle studenckie w Słubicach,
33. Dom studencki Babilon,
34. Dom studencki Morasko,
35. Centrum NanoBioMedyczne,
36. Budynek dydaktyczny w Pile.
Maszyny i urządzenia

Rektor zapewnia maszyny i urządzenia wyposażone

w zabezpieczenia chroniące pracownika lub studenta przed urazami,
działaniem substancji szkodliwych dla zdrowia, porażeniem prądem
elektrycznym, szkodliwymi wstrząsami, nadmiernym hałasem, działaniem
wibracji lub promieniowaniem, które muszą być utrzymane w stanie
zapewniającym pełną sprawność działania i bezpieczeństwo pracy.
Użytkowane maszyny i urządzenia techniczne powinny:
− posiadać deklarację zgodności wystawioną przez producenta lub jego
upoważnionego przedstawiciela,
− spełniać wymagania zasadnicze w zakresie konstrukcji oraz dokumentacji
technicznej,
− być oznakowane znakiem
− być wyposażone w instrukcję użytkowania w języku polskim.
brak oznakowania z oznakowaniem

ŹLE DOBRZE
Przy maszynach i innych urządzeniach technicznych powinna być wywieszona
w widocznym i dostępnym miejscu, instrukcja obsługi, uwzględniająca zasady
oraz przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Maszyny i inne urządzenia techniczne czasowo niesprawne, uszkodzone

lub pozostające w naprawie powinny być wyraźnie oznakowane
i zabezpieczone w sposób uniemożliwiający ich uruchomienie.
Znaki bezpieczeństwa

W celu zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy i nauki

wszystkie miejsca na terenie uczelni, powinny być oznakowane widocznymi
znakami bezpieczeństwa.
Obowiązek zastosowania znaków lub sygnałów bezpieczeństwa dotyczy miejsc,
w których nie można zlikwidować zagrożenia, poprzez zastosowanie środków
ochrony zbiorowej lub innych środków stosowanych w organizacji pracy.
W zależności od potrzeb powinno się stosować:
- stałe znaki bezpieczeństwa np. znaki nakazu, znaki zakazu,
znaki ostrzegawcze,
- tymczasowe znaki bezpieczeństwa (np. sygnalizowanie niebezpieczeństwa).
 Znaki ostrzegawcze Znaki zakazu

Ostrzeżenie o niebezpieczeństwie

Ostrzeżenie przed substancjami żrącymi

Znaki nakazu
Znaki informacyjne
7. Czynniki szkodliwe, które mogą występować
na zajęciach organizowanych przez uczelnię
Czynnik chemiczny

Czynnik chemiczny – każdy pierwiastek

lub związek chemiczny, w postaci własnej lub w mieszaninie, w stanie, w jakim
występuje w przyrodzie, lub w stanie, w jakim jest wytwarzany, stosowany
lub uwalniany w środowisku pracy, w tym podczas uwalniania go w postaci
odpadów, w trakcie każdej pracy, niezależnie od faktu, czy jest albo nie jest
wytwarzany celowo lub jest albo nie jest wprowadzany do obrotu.
Rektor zobowiązany jest zapewnić, aby niebezpieczne substancje i mieszaniny
chemiczne były przechowywane w zamkniętych, wyraźnie oznakowanych
pomieszczeniach i miejscach do tego przystosowanych, w opakowaniach
chroniących przed ich szkodliwym, niebezpiecznym działaniem, pożarem
lub wybuchem.

W miejscach przechowywania niebezpiecznych substancji i mieszanin

chemicznych muszą znajdować się spisy stosowanych substancji.

Rektor powinien zapewnić prowadzenie ewidencji oraz zbieranie

i likwidację odpadów niebezpiecznych, wytwarzanych na terenie uczelni.
Prawidłowe oznakowanie substancji niebezpiecznej

powinno obejmować, między innymi:

− nazwę umożliwiającą jednoznaczną identyfikację substancji lub mieszaniny,
− nazwy określonych substancji niebezpiecznych zawartych w mieszaninie,
− nazwę i siedzibę firmy wprowadzającej substancję lub mieszaninę do obrotu.
Etykieta substancji niebezpiecznej powinna zawierać informacje
wskazujące rodzaj zagrożenia - zwroty H i wskazujące środki ostrożności -
zwroty P oraz powinna zawierać piktogram – znak graficzny wskazujący rodzaj
zagrożenia, np.
Działanie czynników chemicznych oraz drogi narażenia

Szkodliwe czynniki chemiczne mogą powodować niepożądane efekty

w organizmach żywych. Występują one w postaci gazów par, cieczy lub ciał
stałych.
W zależności od rodzaju działania na organizm człowieka, niebezpieczne
i szkodliwe czynniki chemiczne występujące w procesie pracy, dzielimy na:
toksyczne, drażniące, uczulające, rakotwórcze, mutagenne, upośledzające
funkcje rozrodcze.

Studenci narażeni na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia podlegają

badaniom lekarskim na zasadach określonych w odrębnych przepisach.
Czynniki chemiczne mogą przedostawać się do organizmu człowieka,
wykorzystując następujące drogi narażenia:
- inhalacyjna (powietrzna) – przez wdychanie powietrza zawierającego
czynniki chemiczne,
- skórna – przez kontakt skóry i błon śluzowych (nosa, oczu) z czynnikami
chemicznymi,
- pokarmowa – przez jedzenie i (lub) picie produktów zawierających
czynniki chemiczne.
Narażenie na działanie niebezpiecznego czynnika chemicznego występuje nie
tylko w pracy, czy podczas zajęć organizowanych przez uczelnię,
ale również w życiu codziennym, przy stosowaniu środków czystości
w gospodarstwie domowym.
Zawsze należy zapoznać się z informacjami zamieszczonymi na etykiecie
znajdującej się na opakowaniu danej substancji lub mieszaniny chemicznej

oraz zachować zasady bezpieczeństwa chroniące

przed szkodliwym działaniem tych substancji.
Czynnik biologiczny

W środowisku pracy student czy pracownik może być narażony na działanie

szkodliwego czynnika biologicznego.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami szkodliwe czynniki biologiczne mogące
być przyczyną alergii lub zatrucia obejmują:
- drobnoustroje komórkowe, w tym zmodyfikowane genetycznie,
- jednostki bezkomórkowe zdolne do replikacji, lub przenoszenia materiału
genetycznego, w tym zmodyfikowane genetycznie,
- hodowle komórkowe,
- pasożyty wewnętrzne człowieka.
Drogi narażenia

Czynniki biologiczne mogą przedostawać się do organizmu człowieka,

wykorzystując następujące drogi narażenia:
- inhalacyjną (powietrzną) – przez wdychanie powietrza zawierającego
czynniki biologiczne (np. gruźlica, grypa, legionelloza, mononukleoza
zakaźna, odra),
- skórną – przez kontakt skóry i błon śluzowych (nosa, oczu) z czynnikami
biologicznymi (np. WZW B i C, AIDS),
- pokarmową – przez jedzenie i (lub) picie produktów zawierających czynniki
biologiczne (np. WZW A, zakażenie pałeczkami salmonelli).
Klasyfikacja szkodliwych czynników biologicznych

W zależności od właściwości zakaźnych czynniki biologiczne zostały

zaklasyfikowane do 4 grup zagrożenia:

Grupa 1 zagrożenia – czynniki, przez które wywołanie chorób u ludzi jest mało
prawdopodobne, np. drożdże stosowane w celach produkcyjnych, osłabione
szczepy bakterii stosowane do produkcji szczepionek, czynniki biologiczne
o działaniu uczulającym, głównie grzyby pleśniowe.

Penicillum spp. Drożdże

Grupa 2 zagrożenia – czynniki które mogą wywoływać choroby u ludzi, mogą
być niebezpieczne dla pracowników, ale rozprzestrzenienie ich w populacji
ludzkiej jest mało prawdopodobne. Zazwyczaj istnieją w stosunku do nich
skuteczne metody profilaktyki lub leczenia, np. gronkowiec złocisty, kropidlak
popielaty.

Gronkowiec złocisty Kropidlak popielaty

Grupa 3 zagrożenia – mogące wywołać u ludzi ciężkie choroby,
są niebezpieczne dla pracowników, a rozprzestrzenianie ich w populacji ludzkiej
jest bardzo prawdopodobne. Zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne
metody profilaktyki lub leczenia, np. prątek gruźlicy ludzkiej.

Prątek gruźlicy ludzkiej

Wirus sars
 W grupie 3 zagrożenia występują czynniki biologiczne 3** - mogące stanowić
ograniczone ryzyko zakażenia, gdyż nie są zazwyczaj zakaźne drogą
powietrzną, np. wirusowe zapalenie wątroby typu B.

Wirusowe zapalenie wątroby typu C Salmonella typhi

Grupa 4 zagrożenia – czynniki, które wywołują u ludzi ciężkie choroby,
są niebezpieczne dla pracowników, a rozprzestrzenienie czynników w populacji
ludzkiej jest bardzo prawdopodobne. Zazwyczaj nie istnieją w stosunku do nich
skuteczne metody profilaktyki lub leczenia, np. wirus Ebola.

Wirus Ebola
Miejsca, w których występuje zagrożenie szkodliwym czynnikiem biologicznym
powinny być oznakowane odpowiednim znakiem bezpieczeństwa – znakiem
ostrzegawczym – ostrzeżenie przed zagrożeniem biologicznym
Zagrożenie szkodliwym czynnikiem biologicznym

Narażenie na działanie szkodliwego czynnika biologicznego występuje nie tylko

w życiu zawodowym.
Na jego działanie człowiek narażony jest również w życiu codziennym, np.:
a. w miejscach takich jak biblioteki, czy magazyny z książkami.

Przykładem mogą być książki zniszczone przez zawilgocenia i rozwój

mikroorganizmów.
b. w zawilgoconych pomieszczeniach

c. przez zanieczyszczone urządzenia klimatyzacyjne

Szkodliwe czynniki fizyczne

Do szkodliwych czynników fizycznych należą m.in.:

- hałas,
- wibracja,
- mikroklimat,
- promieniowanie jonizujące,
- pole elektromagnetyczne,
- pyły przemysłowe,
- ciśnienie.
Przykłady szkodliwego czynnika fizycznego

Hałas – jest najpowszechniej występującym

czynnikiem szkodliwym w środowisku pracy.

Najwyższe dopuszczalne natężenie (NDN) hałasu w środowisku pracy wynosi

85 dB – dla poziomu ekspozycji na hałas odniesionego do 8 – godzinnego
dobowego wymiaru czasu pracy lub poziomu ekspozycji na hałas odniesionego
do tygodnia pracy. Szczytowy poziom dźwięku C – wartość NDN 135 dB.
Środki stosowane w celu ograniczenia hałasu:

a. techniczne, np. środki ochrony zbiorowej (ekrany, kabiny, obudowy), środki

ochrony indywidualnej (nauszniki, wkładki).
b. organizacyjne, np. przerwy w pracy.
Promieniowanie jonizujące

Najczęściej spotykane rodzaje promieniowania jonizującego to:

- promieniowanie ,
- promieniowanie ,
- promieniowanie ,
- promieniowanie rentgenowskie X.

Pomieszczenia pracy, w których znajdują się maszyny i urządzenia techniczne

emitujące promieniowanie jonizujące, bądź stosowane są izotopy, oznakowane
są znakiem ostrzegawczym:
Ostrzeżenie przed materiałem radioaktywnym
lub promieniowaniem jonizującym
 Pole elektromagnetyczne
Źródłem pola elektromagnetycznego są sieci elektroenergetyczne, instalacje
i urządzenia elektryczne, urządzenia przemysłowe, nadajniki radiowo-
telewizyjne, radiokomunikacyjne i nadajniki telefonii komórkowej oraz aparatura
medyczna.
Pomieszczenia pracy, w których występuje narażenie na silne pola
elektromagnetyczne oznakowane są w sposób następujący:

Strefa Strefa Strefa Strefa Źródło pola

niebezpieczna zagrożenia pośrednia bezpieczna elektromagnetycznego

Ostrzeżenie przed silnym

polem magnetycznym
Pomieszczenie pracy, w którym występuje narażenie na działanie pola
elektromagnetycznego, z zastosowaniem taśmy oddzielającej strefy
niebezpieczne.
8. Wypadek studenta zaistniały w związku z realizacją
programu kształcenia lub na terenie uczelni

Wypadki studentów definiowane są jako zdarzenie nagłe wywołane przyczyną

zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w czasie kształcenia
na uczelni.

Obowiązkiem studenta, który uległ wypadkowi na zajęciach, jest niezwłoczne

powiadomienie prowadzącego zajęcia o zaistniałym wypadku. Natomiast jeśli
student ulegnie wypadkowi na terenie uczelni ma obowiązek, o zaistniałym
zdarzeniu powiadomić pracownika Biura Obsługi Studenta.
Świadczenia z tytułu wypadku studenta

Zgodnie z ustawą z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu

wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach,
za wypadek uzasadniający przyznanie świadczeń, uważa się nagłe zdarzenie
wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło
m.in. w czasie zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych
realizowanych przez jednostki organizacyjne systemu oświaty, zajęć w szkole
wyższej lub zajęć na studiach doktoranckich albo w czasie odbywania praktyki
przewidzianej organizacją studiów lub nauki.

Studentowi, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku w szczególnych

okolicznościach – w tym m.in. w czasie zajęć w szkole wyższej lub zajęć na
studiach doktoranckich przysługuje:
‒ renta z tytułu niezdolności do pracy;
‒ jednorazowe odszkodowanie.
Świadczenia z tytułu wypadku studenta

Studentowi, który stał się niezdolny do pracy całkowicie lub częściowo

wskutek wypadku w czasie zajęć na uczelni, przysługuje renta z tytułu
niezdolności do pracy:
‒ na stałe – jeżeli niezdolność do pracy jest trwała,
‒ na okres wskazany w decyzji organu rentowego – jeżeli niezdolność do pracy
jest okresowa.

Niezdolność do pracy oraz jej związek z wypadkiem ustala lekarz orzecznik

Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Lekarz orzecznik ustala także stały lub
długotrwały uszczerbek na zdrowiu oraz jego związek z wypadkiem.
 Zapewnić udzielenie Zastosować odpowiednie
pierwszej pomocy osobom środki zapobiegające
poszkodowanym podobnym wypadkom

Podjąć działania
eliminujące lub
ograniczające zagrożenie REKTOR

W przypadku wypadków śmiertelnych, Rektor prowadzi ewidencję wypadków,

ciężkich i zbiorowych powiadamiane są którym ulegli studenci i doktoranci w
odpowiednie organy związku z realizacją programu kształcenia
lub na terenie uczelni

Zapewnić ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku

studenta lub doktoranta. Szczegółowy tryb postępowania w tych sprawach ustala Rektor.

Analizuje okoliczności i przyczyny wypadków związanych z pracą lub kształceniem w uczelni

Podczas zajęć organizowanych przez uczelnię zabrania się:

1. Wchodzenia i przebywania w miejscach niedozwolonych.

2. Opuszczania zajęć bez zgody prowadzącego zajęcia.
3. Przynoszenia na teren uczelni oraz na zajęcia prowadzone poza jej terenem,
przedmiotów i materiałów mogących stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia
ludzi.
4. Spożywania na terenie uczelni oraz podczas zajęć organizowanych poza jej
terenem napojów alkoholowych, narkotyków oraz innych środków
odurzających.
5. Palenia wyrobów tytoniowych i papierosów elektronicznych.
 9. Telefony alarmowe

Numer 112 służy do powiadamiania w sytuacjach

zagrożenia zdrowia i życia, ale także mienia.

Straż pożarna 998 Pogotowie ratunkowe 999 Policja 997

Państwowy nadzór nad przestrzeganiem przepisów
Literatura:

1. Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

2. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 30
października 2018 r. w sprawie sposobu zapewnienia w uczelni
bezpiecznych i higienicznych warunków pracy i kształcenia.
3. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
4. https://www.ciop.pl
5. Internet.
6. Teczka specjalisty BHP.
Autor: mgr inż. Elżbieta Sobczak