Uklad Hormonalny Zad Maturalne Odpowiedzi cz1

5.03.
2024, 09:24 Zadania maturalne z biologii - BiologHelp
Zadania maturalne z biologii

1 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2023,
2023, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła
2023)
2023) - Zadanie
Zadanie 10.
10. (6
(6 pkt)
pkt)
10.1. (0–2)
Zasady oceniania
2 pkt – za poprawną ocenę trzech stwierdzeń.
1 pkt – za poprawną ocenę dwóch stwierdzeń.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań na 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
1. – P, 2. – F, 3. – P.
10.2. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne określenie czynników warunkujących przechodzenie glukozy z osocza
krwi do światła torebki Bowmana, uwzględniające względnie małe rozmiary cząsteczek
glukozy oraz obecność porów w ścianie naczyń tworzących kłębuszek nerkowy.
Przykładowe rozwiązania
Dzięki temu, że cząsteczki glukozy są małe, mogą się przemieszczać przez pory
występujące w ścianie naczyń włosowatych.
Cząsteczki glukozy mają małą masę cząsteczkową i mogą przechodzić przez szczeliny
filtracyjne.
10.3. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za podkreślenie właściwych określeń w dwóch nawiasach.
Rozwiązanie
Wchłanianie zwrotne Na+ w kanaliku bliższym powoduje, że płyn zewnątrzkomórkowy
śródmiąższu nerki staje się (hipertoniczny / hipotoniczny) w stosunku do filtratu pozostałego
w świetle kanalika. Dzięki temu woda jest (wydzielana do / wchłaniana z) kanalika bliższego.
10.4. (0–2)
https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=42&source[]=458&source[]=459&source[]=493&source[]=460&source[]=601&formula[]=490&formula[]=… 1/34
5.03.2024, 09:24 Zadania maturalne z biologii - BiologHelp
Zasady oceniania
2 pkt – za poprawne przyporządkowanie oznaczeń hormonów do trzech składników
moczu.
1 pkt – za poprawne przyporządkowanie oznaczeń hormonów do dwóch składników
moczu.
Rozwiązanie
woda: 1. jony sodu: 4. jony wapnia: 2., 3.
2 Test
Test diagnostyczny
diagnostyczny CKE
CKE Grudzień
Grudzień 2022,
2022, Poziom
Poziom
rozszerzony
(Formuła 2023)
2023) - Zadanie
Zadanie 10.
10. (4
(4 pkt)
pkt)
10.1. (0–2)
Zasady oceniania
2 pkt – za prawidłową ocenę trzech stwierdzeń.
1 pkt – za prawidłową ocenę dwóch stwierdzeń.
Rozwiązanie
1. – P, 2. – P, 3. – F.
10.2. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne wyjaśnienie, uwzględniające zahamowanie egzocytozy spowodowane
obniżeniem wydzielania ADH oraz ciągle zachodzącą endocytozę fragmentów błon
komórkowych zawierających akwaporyny.
Niższe ciśnienie osmotyczne krwi powoduje wydzielanie mniejszej ilości ADH.

Skutkuje to spadkiem liczby cząsteczek akwaporyny wbudowywanych w błonę
komórkową, ponieważ cały czas zachodzi endocytoza cząsteczek akwaporyny, a w tej
sytuacji nie ulegają one egzocytozie.
Proces tworzenia pęcherzyków magazynujących cząsteczki akwaporyny zachodzi
ciągle, a fuzja tych pęcherzyków z błoną komórkową zachodzi wyłącznie pod
wpływem ADH, który jest wydzielany w odpowiedzi na podwyższone ciśnienie
osmotyczne krwi.
10.3. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za zaznaczenie dwóch poprawnych odpowiedzi.
Rozwiązanie
A, C
3 Test
Test diagnostyczny
diagnostyczny CKE
CKE Grudzień
Grudzień 2022,
2022, Poziom
Poziom
rozszerzony
rozszerzony (Formuła 2023) - Zadanie
(Formuła 2023) Zadanie 11.
11. (2
(2 pkt)
pkt)
Zasady oceniania
2 pkt – za prawidłowe wypełnienie czterech komórek tabeli.
1 pkt – za prawidłowe wypełnienie jednej kolumny albo jednego wiersza tabeli.
Rozwiązanie
Nazwa hormonu Nazwa gruczołu Wpływ na wchłanianie zwrotne Ca2+ w nefronie
kalcytonina tarczyca hamuje
parathormon przytarczyce pobudza
4 Matura
Matura Maj
Maj 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 11.
11. (3
(3 pkt)
pkt)
11.1. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne uzupełnienie wszystkich trzech komórek tabeli.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
Nazwa enzymu Trawiony składnik pokarmowy (substrat)
trypsyna białka / polipeptydy
amylaza (trzustkowa) polisacharydy
lipaza (trzustkowa) zemulgowane tłuszcze
Uwaga:
Uznaje się odpowiedzi: proteiny, peptydy, dipeptydy, tripeptydy, oligopeptydy jako substraty
trypsyny.
11.2. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne podanie nazwy odcinka przewodu pokarmowego, do którego
wydzielany jest sok trzustkowy.
Rozwiązanie
dwunastnica / jelito cienkie
11.3. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne wykazanie roli wewnątrzwydzielniczej trzustki na przykładzie
wybranego hormonu produkowanego przez ten narząd, uwzględniające wydzielanie
substancji bezpośrednio do płynów ustrojowych.
Komórki trzustki wydzielają insulinę do krwi.

Wytwarzane przez komórki trzustki insulina i glukagon przenikają do płynów
ustrojowych.
Glukagon nie jest wyprowadzany przewodami trzustkowymi – co jest typowe dla
wydzielania zewnętrznego – ale trafia bezpośrednio do naczyń krwionośnych.
Uwaga:
Nie uznaje się odpowiedzi tautologicznych, np. „Trzustka wydziela glukagon endokrynnie”,
ponieważ „endokrynnie” oznacza „wewnątrzwydzielniczo”.
5 Matura
Matura Marzec
Marzec 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 13.
13. (2
(2 pkt)
pkt)
13.1. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne wyjaśnienie, uwzględniające rolę erytropoetyny w pobudzaniu syntezy
erytrocytów i zwiększeniu ich ilości we krwi, co skutkuje zwiększonym ryzykiem
powstawania zakrzepów.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
Zwiększone ilości erytropoetyny, która stymuluje proces erytropoezy prowadzi do

powstania zwiększonej ilości erytrocytów we krwi, co zwiększa ryzyko powstawania
zakrzepów.
Erytropoetyna pobudza szpik kostny do produkcji czerwonych ciałek krwi, których
zwiększona ilość może być przyczyną zakrzepów.
Zwiększona ilość erytropoetyny może prowadzić do nadprodukcji erytrocytów.
Podwyższona ilość erytrocytów powoduje, że krew robi się lepka i gęsta i wzrasta
ryzyko tworzenia się w naczyń krwionośnych zakrzepów.
13.2. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne wyjaśnienie, uwzględniające zatrzymanie krążenia w małym obiegu
krwi i w konsekwencji także w krążeniu ustrojowym ze względu na połączenie obiegów
krwi.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
Obie tętnice płucne wychodzą z prawej komory serca i przepływa przez nie cała
objętość wyrzutowa krwi odtlenowanej. Jak krew nie będzie krążyć w płucach, to także
nie popłynie do tkanek, bo układ krążenia tworzy jedną całość.
Zaczopowanie tętnic płucnych doprowadzi do zatrzymania krążenia w małym obiegu
krwi, bo zupełnie zatka się droga krwi do płuc. Duży obieg jest połączony z małym, a
więc krążenie ustanie zupełnie.
Zamknie się dopływ krwi do płuc, a więc krew przestanie w ogóle przepływać przez
płuca, a z płuc nie popłynie do dużego obiegu.
6 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 15.
15. (3
(3 pkt)
pkt)
15.1. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawną ocenę wszystkich trzech stwierdzeń.
Rozwiązanie
1. – P, 2. – P, 3. – F
15.2. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za podkreślenie właściwych określeń w trzech nawiasach.
Rozwiązanie
Adrenalina wydzielana jest przez (korę nadnerczy / rdzeń nadnerczy). Wyzwala ona rozkład
glikogenu w komórkach wątroby oraz (zmniejsza / zwiększa) dopływ krwi do mięśni
szkieletowych, równocześnie (zmniejszając / zwiększając) dopływ krwi do ścian przewodu
pokarmowego.
15.3. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za określenie, że adrenalina jest pochodną aminokwasu oraz poprawne
uzasadnienie uwzględniające: 1) zlokalizowanie receptora dla adrenaliny w błonie
komórkowej oraz 2) porównanie tej lokalizacji z typową lokalizacją receptorów dla
hormonów: steroidowych – wewnątrzkomórkowa i białkowych – w błonie komórkowej.
Przykładowe rozwiązanie
Hormony steroidowe mają receptory wewnątrzkomórkowe, natomiast hormony będące
pochodnymi aminokwasów oraz hormony białkowe mają receptory zlokalizowane są w
błonie komórkowej. Receptory adrenergiczne są zlokalizowane w błonie komórkowej, a
więc hormon adrenalina jest pochodną aminokwasu.
7 Matura
Matura Maj
Maj 2020,
2020, Poziom
Poziom podstawowy
podstawowy (Formuła
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 4.
4. (2
(2 pkt)
pkt)
a) (0-1)
Zasady oceniania
1 p. – za prawidłowe sformułowanie wniosku, uwzględniającego związek między
czasem trwania wysiłku a rodzajem wykorzystywanej substancji energetycznej.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe odpowiedzi
W pierwszej fazie wysiłku wykorzystywane są przede wszystkim węglowodany, a

w dalszej fazie wysiłku wykorzystywane są głównie tłuszcze.
Wraz z upływem czasu wysiłku wykorzystanie węglowodanów zmniejsza się, a
zwiększa się wykorzystanie tłuszczów.
Podczas wysiłku wykorzystanie węglowodanów i tłuszczów zmienia się – najpierw

wykorzystywane są głównie węglowodany, a w dalszym etapie – głównie tłuszcze.
b) (0-1)
Zasady oceniania
1 p. – za poprawny opis wpływu adrenaliny na podwyższenie poziomu glukozy we krwi
oraz podanie miejsca uwalniania glukozy.
Podczas wysiłku fizycznego adrenalina stymuluje rozkład glikogenu do glukozy.

Glukoza jest uwalniana do krwi w wątrobie.
Adrenalina stymuluje w wątrobie rozkład glikogenu do glukozy, która następnie
jest uwalniana do krwi.
8 Matura
Matura Maj
Maj 2020,
2020, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 13.
13. (2
(2 pkt)
pkt)
a) (0-1)
Zasady oceniania
1 p. – za określenie przypadku moczówki prostej pochodzenia ośrodkowego wraz z
uzasadnieniem uwzględniającym niedobór wazopresyny produkowanej w podwzgórzu
lub uwalnianej z przysadki mózgowej.
Przykładowa odpowiedź
Opisany przypadek moczówki prostej jest pochodzenia ośrodkowego, ponieważ
niedobór wazopresyny występuje w przypadku niedoczynności przysadki mózgowej /
podwzgórza.
b) (0-1)
Zasady oceniania
1 p. – za podanie małego zagęszczenia moczu wraz z uzasadnieniem uwzględniającym
zmniejszenie resorpcji wody.
Małe zagęszczenie moczu, ponieważ w moczówce prostej zaburzona jest

resorpcja wody z moczu.
Małe zagęszczenie, ponieważ podczas zaburzonej resorpcji woda nie jest w

odpowiednim stopniu wchłaniana zwrotnie, przez co większa ilość wody zostaje
w moczu.
9 Matura
Matura Maj
Maj 2020,
2020, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 15.
15. (3
(3 pkt)
pkt)
15.1. (0–2)
Zasady oceniania
2 p – za podanie dwóch poprawnych przykładów reakcji organizmu człowieka w podanych
zakresach temperatur wraz z poprawnym określeniem znaczenia adaptacyjnego tych
reakcji uwzględniającym:
1) wzrost tempa metabolizmu powodujący zwiększone generowanie ciepła,
2) wzrost intensywności pocenia się lub zwiększenia ukrwienia skóry powodujący
zwiększoną utratę ciepła.
1 p. – za podanie jednego prawidłowego przykładu reakcji organizmu człowieka na

wskazane zmiany temperatur otoczenia wraz z poprawnym określeniem znaczenia
adaptacyjnego tej reakcji.
1. Zmiana temperatury otoczenia z 20°C do 10°C
W wyniku większej intensywności reakcji metabolicznych większa część energii

chemicznej ulega zamianie w ciepło.
Intensywniejsze procesy kataboliczne prowadzą do uwalniania ciepła, dzięki czemu
pomimo obniżania się temperatury otoczenia temperatura ciała utrzymana jest na
stałym poziomie.
Wzrost intensywności wewnątrzkomórkowego oddychania tlenowego prowadzi do
uwalniania większych ilości ciepła.
Podczas zintensyfikowanych przemian metabolicznych uwalniane jest ciepło.
Uwagi:
Nie uznaje się odpowiedzi „Wzrost tempa metabolizmu prowadzi do pojawienia się
dreszczy/skurczy mięśni szkieletowych”, ponieważ wzrost tempa metabolizmu jest skutkiem
szybkich skurczy włókien mięśniowych, a nie – jego przyczyną.
Nie uznaje się odpowiedzi odnoszących się do podwyższania temperatury ciała, ponieważ
zadanie dotyczy zakresu temperatur środowiska, w którym temperatura ciała jest
względnie stała, tzn. sprawnie działają mechanizmy termoregulacyjne zapobiegające jej

zmianie.
Nie uznaje się odpowiedzi, w których zdający odnosi się do wytwarzania energii, a nie –
przetwarzania jednej postaci w inną. W szczególności nie uznaje się odpowiedzi, że energia
powstaje lub energia jest produkowana, wytwarzana lub generowana.
2. Zmiana temperatury otoczenia z 40°C do 50°C
Silniejsze pocenie się umożliwia odbieranie z organizmu większej ilości ciepła.

Wzrost wydzielania się potu umożliwia pozbywanie się nadmiaru ciepła z organizmu.
Intensywniejsze pocenie się – w trakcie parowania woda zawarta w pocie odbiera z
organizmu ciepło, co zapobiega przegrzaniu ciała.
Zwiększenie ukrwienia skóry umożliwia pozbywanie się ciepła z organizmu.
Zwiększenie przepływu krwi przez naczynia skórne umożliwia pozbywanie się ciepła z
organizmu.
Zwiększony przepływ krwi przez naczynia skórne sprawia, że nadmiar ciepła jest
wypromieniowywany z organizmu.
Uwaga:
Nie uznaje się odpowiedzi odnoszących się do obniżania temperatury ciała, ponieważ zadanie
dotyczy zakresu temperatur środowiska, w którym temperatura ciała jest względnie stała, tzn.
sprawnie działają mechanizmy termoregulacyjne zapobiegające jej zmianie.
15.2. (0–1)
Zasady oceniania
1 p. – za poprawne wyjaśnienie, uwzględniające pobudzanie tarczycy przez TSH, co
skutkuje wzrostem wydzielania hormonów tarczycy i w efekcie przyczynia się do wzrostu
tempa metabolizmu i wzrostu temperatury ciała.
Utrata dużej ilości ciepła powoduje obniżanie się temperatury organizmu, co

powoduje wzrost wydzielania TSH, który z kolei pobudza tarczycę do wydzielania
hormonów tarczycy, a te pobudzają w komórkach organizmu metabolizm,
zwiększając wytwarzanie ciepła w organizmie.
Obniżenie się temperatury organizmu zwiększa wydzielanie TSH, który pobudza
tarczycę do wydzielania tyroksyny wpływającej na zwiększenie oddychania tlenowego
i wytwarzanie ciepła.
Hormon tyreotropowy pobudza tarczycę do wydzielania hormonów tarczycy: T4 i T3

zwiększających tempo metabolizmu i produkcję większej ilości ciepła chroniącego
organizm przed wychłodzeniem.
Odebranie przez ośrodek termoregulacji w podwzgórzu informacji o obniżeniu
temperatury organizmu powoduje uwalnianie liberyn, które pobudzają przysadkę do
wydzielania TSH, pod wpływem którego tarczyca wydziela tyroksynę, zwiększającą
tempo metabolizmu i w konsekwencji uwalnianie większej ilości ciepła.
Uwaga:
Dopuszcza się odpowiedzi odnoszące się do wzrostu tempa metabolizmu bez określenia jego
wpływu na produkcję ciepła, np. „TSH pobudza tarczycę do wydzielania hormonów
zwiększających tempo metabolizmu”.
10 Matura
Matura Maj
Maj 2020,
2020, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 18.
18. (1
(1 pkt)
pkt)
Zasady oceniania
1 p. – za poprawne wyjaśnienie, uwzględniające zwiększenie w pożywieniu ilości jodu
niezbędnego do syntezy hormonów tarczycy, których niedobór wywołuje wole.
Przykładowa odpowiedź:
Wprowadzenie soli jodowanej uzupełniło w diecie opisanych ludzi niedobory jodu,
niezbędnego do produkcji hormonów tarczycy, których niedobór wywołuje wole.
11 Matura
Matura Maj
Maj 2020,
2020, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 19.
19. (3
(3 pkt)
pkt)
a) (0-1)
Zasady oceniania
1 p. – za poprawne określenie, że wyniki wskazują na pierwotną niedoczynność
tarczycy u badanego psa i uwzględnienie mechanizmu ujemnego sprzężenia
zwrotnego.
Badany pies ma pierwotną niedoczynność tarczycy, ponieważ ilość TSH ponad normę
spowodowana jest brakiem hamowania przysadki na skutek niskiej zawartości T4 we
krwi, co powoduje intensywne wydzielanie TSH (brak ujemnego sprzężenia zwrotnego).
https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=42&source[]=458&source[]=459&source[]=493&source[]=460&source[]=601&formula[]=490&formula[]… 10/34
b) (0-1)
Zasady oceniania
1 p. – za poprawne wyjaśnienie odnoszące się do budowy obu hormonów i możliwości
ich trawienia w przewodzie pokarmowym.
Hormony tarczycy są pochodnymi aminokwasu tyrozyny, również ich syntetyczne
odpowiedniki, nie są trawione w przewodzie pokarmowym. Insulina jest polipeptydem
i w przewodzie pokarmowym podlegałaby działaniu proteaz, dlatego musi być
podawana dożylnie.
c) (0-1)
Zasady oceniania
1 p. – za podanie dwóch charakterystycznych objawów niedoczynności tarczycy u
człowieka.
wzrost masy ciała;

otyłość, zmniejszenie aktywności;
powolność / ospałość;
wcześniej niewystępujące intensywne odczuwanie zimna;
wypadanie włosów.
12 Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 12.
12. (2
(2 pkt)
pkt)
a) (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za wskazanie produktów o wysokim IG wraz z uzasadnieniem uwzględniającym
zmiany poziomu glukozy we krwi i odnoszącym się do mechanizmu pobudzenia
ośrodków głodu i sytości.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Uczucie głodu szybciej wystąpi po spożyciu produktów o wysokim IG, ponieważ po ich
spożyciu wystąpi (wzrost, a po nim) gwałtowny spadek stężenia glukozy we krwi, który
pobudza ośrodek głodu i hamuje ośrodek sytości.
b) (0–1)
Schemat punktowania:
1 p. – za zaznaczenie właściwej nazwy hormonu, który przyspiesza wychwytywanie
glukozy z krwi przez komórki mięśni poprzecznie prążkowanych.
Poprawna odpowiedź
B.
13 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 13.
13. (3
(3 pkt)
pkt)
13.1. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za podanie poprawnej nazwy narządu oznaczonego na schemacie literą X.
Rozwiązanie
trzustka
13.2. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wyjaśnienie uwzględniające wydzielanie podczas stresu adrenaliny,
która powoduje rozkład glikogenu w wątrobie lub uwzględniające wydzielanie glukagonu
pod wpływem adrenaliny, co powoduje wzrost poziomu glukozy we krwi i w efekcie –
pobudzenie ośrodka sytości.
W sytuacji stresowej w organizmie człowieka wydzielana jest adrenalina (z rdzenia

nadnerczy), która powoduje rozkład glikogenu w wątrobie, co z kolei powoduje wzrost
poziomu glukozy w krwi. Podwyższony poziom glukozy we krwi pobudza ośrodek
sytości i człowiek nie odczuwa głodu / w mniejszym stopniu odczuwa głód.
Pod wpływem stresu we krwi wzrasta poziom adrenaliny, która pobudza wydzielanie
glukagonu (przez komórki trzustki), który z kolei powoduje wzrost poziomu glukozy
we krwi, co pobudza ośrodek sytości.
Uwagi:
Nie uznaje się odpowiedzi niepełnych, np. bez odniesienia do pobudzenia ośrodka sytości, np.
„Podczas stresu nie odczuwa się głodu, ponieważ podwzgórze pobudza przez nerwy trzewne
rdzeń nadnerczy do wydzielania adrenaliny, która to pobudza komórki alfa trzustki do

wydzielania glukagonu, który wspomaga wytwarzanie w wątrobie glukozy dzięki czemu czujemy
sytość”,
lub
odpowiedzi zbyt ogólnych, np. .”Podczas stresu wzrasta ilość glukozy, a to pobudza ośrodek
sytości, co skutkuje tym, że nie odczuwamy głodu”.
13.3. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za zaznaczenie prawidłowego dokończenia zdania.
Rozwiązanie
B.
14 Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 16.
16. (1
(1 pkt)
pkt)
Schemat punktowania
1 p. – za wskazanie odpowiedzi zawierającej właściwe opisy oznaczeń na schemacie.
Poprawna odpowiedź
B.
15 Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 20.
20. (2
(2 pkt)
pkt)
a) (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za podanie właściwej nazwy części mózgowia oznaczonej na schemacie literą X.
Poprawna odpowiedź
podwzgórze
Uwaga:
Nie uznaje się nazw „międzymózgowie” i „przodomózgowie” jako odpowiedzi zbyt ogólnych.
b) (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawną ocenę wszystkich trzech informacji.
Poprawna odpowiedź
1 – F, 2 – P, 3 – F
16 Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 21.
21. (3
(3 pkt)
pkt)
a) (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za sformułowanie poprawnego wniosku dotyczącego wzrostu stężenia
progesteronu wraz z rozwojem ciąży.
Wraz z upływem kolejnych tygodni ciąży wzrasta poziom progesteronu.

Podczas ciąży stężenie progesteronu we krwi kobiety sukcesywnie wzrasta.
b) (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wskazanie dokończenia zdania.
Poprawna odpowiedź
C.
c) (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne podanie przykładu znaczenia odpowiedniego poziomu
progesteronu dla prawidłowego przebiegu ciąży.
Progesteron wpływa na rozwój błony śluzowej macicy, co umożliwia

zagnieżdżenie się zarodka.
Pod wpływem progesteronu błona śluzowa zaczyna wydzielać płyn bogaty w
substancje odżywcze, które mają odżywiać zarodek przed jego zagnieżdżeniem w
błonie śluzowej macicy.

Podczas trwania ciąży progesteron hamuje skurcze komórek mięśniowych
macicy, co zabezpiecza ciążę przed poronieniem.
17 Matura
Matura Maj
Maj 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 2.
2. (3
(3 pkt)
pkt)
2.1. (0–2)
Schemat punktowania
2 p. – za odpowiedź uwzględniającą rolę cholesterolu jako prekursora hormonów

steroidowych i rolę mitochondriów w dostarczaniu energii do syntezy lub wydzielania
hormonów.
1 p. – za odpowiedź uwzględniającą jedynie rolę cholesterolu lub mitochondriów.
1.
Cholesterol (występujący w kroplach tłuszczu) jest prekursorem hormonów

steroidowych.
Z cholesterolu wytwarzane są glikokortykoidy.
Estry te są substratem do syntezy kortyzolu, wydzielanego przez komórki kory
nadnerczy.
Cholesterol jest steroidem służącym do syntezy hormonów kory nadnerczy.
Uwagi:
Uznaje się podanie nazwy konkretnego hormonu steroidowego lub grupy hormonów
steroidowych syntetyzowanych w korze nadnerczy.
Nie uznaje się odpowiedzi zbyt ogólnych, pomijających rolę cholesterolu, np. „Komórki kory
nadnerczy wykorzystują krople tłuszczu do produkcji hormonów pochodzenia tłuszczowego”,
albo niepodających nazwy hormonu lub grupy hormonów, np. „Cholesterol jest niezbędny do
syntezy hormonów kory nadnerczy”.
2.
Mitochondria dostarczają energii chemicznej potrzebnej do syntezy hormonów kory

nadnerczy.
W mitochondriach powstaje ATP niezbędny do syntezy hormonów kory nadnerczy.
Wydzielanie hormonów wymaga dużo energii, którą uwalniają mitochondria.
Uwaga:
Nie uznaje się odpowiedzi, w których zdający odnosi się do wytwarzania energii, a nie
przetwarzania jednej postaci w inną. W szczególności nie uznaje się odpowiedzi stwierdzających,
że w mitochondriach energia powstaje lub energia jest produkowana, wytwarzana, lub
generowana.
2.2. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za zaznaczenie dwóch nazw hormonów wydzielanych przez komórki kory nadnerczy

dorosłego człowieka.
0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
B, C.
18 Matura
Matura Maj
Maj 2018,
2018, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 4.
4. (3
(3 pkt)
pkt)
a) (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne opisanie zmian struktury kości dotkniętych osteoporozą,

uwzględniające zmniejszenie gęstości kości.
Kości dotknięte osteoporozą ulegają demineralizacji i dlatego mają cieńsze

beleczki kostne.
W kościach zanika tkanki kostna wskutek zmniejszania się ilości wapnia i beleczki
kostne są w nich cieńsze.
Beleczki kostne ulegają odwapnieniu i stają się cieńsze.
b) (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za zaznaczenie prawidłowego dokończenia zdania.

Poprawna odpowiedź
C.
c) (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wyjaśnienie związku pomiędzy wiekiem kobiety a zagrożeniem

osteoporozą, uwzględniające nazwę i rolę hormonów zmniejszających ryzyko
wystąpienia tej choroby.
Wraz z wiekiem u kobiet (i przejściem do okresu menopauzy) zmniejsza się

poziom estrogenów, które pobudzają osteoblasty (komórki kościotwórcze) i
dlatego szybsza jest resorpcja kości niż ich odbudowa.
Wraz z wiekiem zmniejsza się poziom estrogenów w organizmie kobiety, które
wpływają na odkładanie wapnia w kościach, zapobiegając osteoporozie.
19 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 8.
8. (6
(6 pkt)
pkt)
8.1. (0–2)
Schemat punktowania
2 p. – za prawidłowe podkreślenie w zdaniach wszystkich sześciu określeń.

1 p. – za prawidłowe podkreślenie w zdaniach pięciu określeń.
Rozwiązanie
Adrenalina jest (pochodną aminokwasu / hormonem peptydowym). Receptor wiążący

adrenalinę znajduje się (w błonie komórkowej / w cytoplazmie). Związanie adrenaliny przez
receptor prowadzi do (powstania / rozpadu) kompleksu białka G. W aktywacji cyklazy
adenylanowej uczestniczy (cAMP / GTP) oraz podjednostka (α / γ). Aktywna cyklaza
adenylanowa przekształca (cAMP do ATP / ATP do cAMP).
8.2. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne podkreślenie dwóch narządów.

Rozwiązanie
jelito cienkie wątroba mózg mięsień szkieletowy naczynie krwionośne
8.3. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za wpisanie w zdaniach wszystkich czterech poprawnych określeń (dwóch nazw

hormonów i dwóch nazw narządów) organizmu człowieka.
Rozwiązanie
Hormonem, innym niż adrenalina, który wywołuje rozkład glikogenu do glukozy jest
glukagon. Powstaje on w komórkach (alfa) trzustki i przenoszony jest z krwią do wątroby.
Hormon ten działa antagonistycznie do insuliny.
8.4. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za zaznaczenie dwóch prawidłowych odpowiedzi.

Rozwiązanie
B. D.
8.5. (0–1)
1 p. – za prawidłowe wyjaśnienie uwzględniające stymulację przez adrenalinę rozkładu

glikogenu do glukozy oraz zwiększenie intensywności oddychania komórkowego
skutkującego syntezą ATP/ uzyskaniem energii do pracy mięśni.
Wzrost poziomu adrenaliny zwiększa ilość rozkładanego glikogenu, co skutkuje

podniesieniem poziomu glukozy we krwi, która jest substratem do przemian
energetycznych w mięśniach, dzięki czemu mięśnie mogą pracować intensywniej.
Wzrost poziomu adrenaliny stymulującej rozkład glikogenu powoduje wzrost
poziomu glukozy we krwi – substratu oddychania komórkowego, co skutkuje
zwiększeniem ilości ATP i umożliwia intensywniejszą pracę mięśni.
Adrenalina przyspiesza bicie serca i ogranicza krążenie w skórze, zwiększając tym

samym przepływ krwi przez mięśnie, dzięki czemu dociera do nich więcej tlenu,
koniecznego do utleniania cukrów, co sprawia, że powstaje więcej ATP do pracy
mięśni.
20 Matura
Matura Maj
Maj 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 13.
13. (5
(5 pkt)
pkt)
13.1. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za prawidłowe uzasadnienie, odnoszące się do cechy choroby Gravesa-Basedowa

wskazujące na jej autoimmunizacyjny charakter z uwzględnieniem informacji
przedstawionych na schemacie.
Jest to choroba autoimmunizacyjna, ponieważ przeciwciała łączące się z receptorem

hormonu TSH i wywołujące patologiczne pobudzenie są produkowane przez
organizm chorego.
Jest to choroba autoimmunizacyjna, ponieważ przeciwciała anty-TSHR, łączące się z
receptorem hormonu TSH, to autoprzeciwciała.
Jest to choroba autoimmunizacyjna, ponieważ limfocyty uznały receptory TSH za obce
białka i wytworzyły przeciwciała wiążące się z tymi receptorami.
Uwaga:
Nie uznaje się odpowiedzi odwołujących się jedynie do definicji choroby autoimmunizacyjnej, np.
„Jest to choroba autoimmunizacyjna, ponieważ produkowane przez organizm przeciwciała
atakują własne komórki”.
13.2. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne określenie, że TSH należy do hormonów białkowych, wraz z

uzasadnieniem odnoszącym się do sposobu oddziaływania TSH na komórki docelowe
(poprzez receptor błonowy) lub do braku przenikania hormonów białkowych przez błonę
komórkową.
TSH jest hormonem białkowym, ponieważ łączy się z receptorem na powierzchni

komórki.
TSH jest hormonem białkowym, ponieważ nie wnika do wnętrza komórki.
13.3. (0–2)
Schemat punktowania
2 p. – za podanie poprawnej nazwy gruczołu dokrewnego wydzielającego do krwi TSH oraz

podanie poprawnej nazwy hormonu wydzielanego przez komórki tarczycy po pobudzeniu
przez TSH wraz z prawidłowym określeniem jego wpływu na oddychanie
wewnątrzkomórkowe.
1 p. – za podanie poprawnej nazw gruczołu dokrewnego i hormonu lub poprawnej nazwy
hormonu i jego działania.
Nazwa gruczołu dokrewnego: przysadka / przysadka mózgowa / przedni płat przysadki.

Nazwa hormonu: tyroksyna / trijodotyronina / trójjodotyronina / tetrajodotyronina.
Wpływ hormonu tarczycy na oddychanie wewnątrzkomórkowe: wzrost intensywności
oddychania komórkowego. / wzrost poziomu metabolizmu. / wzmożone zużycie tlenu. /
wzrost wytwarzania ciepła. / wzrost produkcji ATP w komórkach.
Uwaga:
Uznaje się symbole „T4” oraz „T3” jako nazwy hormonów.
13.4. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za wybór i podkreślenie wszystkich właściwych określeń w zdaniu.

Rozwiązanie
(Pobudzenie / Hamowanie) aktywności wydzielniczej komórek tarczycy przez przeciwciała

anty-TSHR jest przyczyną (spadku / wzrostu) poziomu tyreotropiny we krwi, ponieważ jej
wydzielanie przez (podwzgórze / przysadkę mózgową) jest regulowane na zasadzie
(dodatniego / ujemnego) sprzężenia zwrotnego przez hormony tarczycy.
21 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 13.
13. (2
(2 pkt)
pkt)
13.1. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za prawidłowe zaznaczenie odpowiedzi we wszystkich czterech ramkach schematu.

Rozwiązanie
Uwaga:
W pkt 3. dopuszcza się zaznaczenie dwóch odpowiedzi: glikogenoliza i glukoneogeneza .
13.2. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za wskazanie poprawnej nazwy procesu zachodzącego w wątrobie.

Rozwiązanie
glukoneogeneza
22 Matura
Matura Maj
Maj 2018,
2018, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 18.
18. (3
(3 pkt)
pkt)
a) (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne podanie nazwy narządu wytwarzającego insulinę oraz określenie jej

roli, uwzględniające obniżenie poziomu cukru we krwi.
Poprawna odpowiedź
Nazwa narządu: trzustka / wyspy trzustkowe Langerhansa / komórki β wysp

trzustkowych (Langerhansa).
Rola insuliny: obniżanie poziomu glukozy we krwi.
b) (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne sformułowanie argumentu, uwzględniającego identyczny skład

insuliny otrzymywanej biotechnologicznie z insuliną człowieka lub łatwość w
zaspokojeniu potrzeb rynkowych.
Insulina ta jest identyczna z ludzką insuliną, a więc działa lepiej niż odzwierzęca i
nie jest immunogenna.
Jest to insulina o takim samym składzie (aminokwasowym), jak wytwarzana w
organizmie człowieka i nie daje zatem skutków ubocznych.
Daje to możliwość otrzymania dużej ilości produktu / insuliny / substancji
leczniczej zaspokajające potrzeby chorych.
c) (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wyjaśnienie, uwzględniające powiązanie budowy chemicznej

insuliny z możliwością jej strawienia w przewodzie pokarmowym.
Insulina jest białkiem, dlatego podana doustnie byłaby strawiona w przewodzie

pokarmowym.
23 Matura
Matura Maj
Maj 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 20.
20. (1
(1 pkt)
pkt)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne uzupełnienie schematu.

Poprawna odpowiedź
1 – zwiększenie, 2 – stymulowanie, 3 – zwiększenie, 4 – małej.
24 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 11.
11. (1
(1 pkt)
pkt)
Schemat punktowania
1 p. – za zaznaczenie wszystkich czterech właściwych nazw hormonów.

0 p. – za każdą inną odpowiedź lub brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
1. – I, 2. – G,3. – I,4. – I
25 Matura
Matura Maj
Maj 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 15.
15. (1
(1 pkt)
pkt)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wykazanie związku między funkcją wewnątrzwydzielniczą tarczycy a

przerwaniem snu zimowego organizmu stałocieplnego, polegającego na wzroście ogólnego
tempa metabolizmu wywołanego przez hormony tarczycy, czyli tyroksynę lub
trójjodotyroninę
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.
Tarczyca wytwarza hormon tyroksynę, która wzmaga podstawową przemianę materii,

co prowadzi do przerwania snu zimowego organizmu stałocieplnego.
Wraz ze wzrostem ilości T3 wzrasta tempo metabolizmu, co skutkuje wybudzaniem
się ze snu zimowego.
Uwaga:
Uznaje się symboliczne oznaczenie hormonów tarczycy: T4, T3.
26 Matura
Matura Maj
Maj 2017,
2017, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 18.
18. (1
(1 pkt)
pkt)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawną ocenę wszystkich trzech informacji dotyczących roli testosteronu.

Poprawna odpowiedź
1. – F 2. – P 3. – P
27 Matura
Matura Maj
Maj 2017,
2017, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 19.
19. (2
(2 pkt)
pkt)
a) (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wyjaśnienie zależności między działaniem długotrwałego stresu a

podatnością organizmu na choroby, uwzględniające działanie kortyzolu na układ
limfatyczny i w konsekwencji – osłabienie obrony organizmu.
Kortyzol ma działanie immunosupresyjne / hamuje wytwarzanie przeciwciał i

komórek odpornościowych, a ten hormon jest wydzielany w stresie.
U człowieka pozostającego w długotrwałym stresie zwiększa się wydzielanie
kortyzolu, który powoduje zanik tkanki limfatycznej, co skutkuje zmniejszeniem
liczby limfocytów i niektórych granulocytów, co w efekcie uniemożliwia / osłabia
obronę organizmu przed czynnikami chorobotwórczymi.
b) (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wyjaśnienie zasadności stosowania glikokortykoidów w leczeniu

osób, u których przeprowadzono przeszczep, uwzględniające wpływ tych związków na
tkankę limfatyczną w postaci hamowania reakcji odpornościowych.
Glikokortykoidy znalazły zastosowanie w leczeniu osób, u których dokonano

przeszczepu, ponieważ powodują one zanik tkanki limfatycznej, co skutkuje
zmniejszonym wytwarzaniem przeciwciał i w efekcie hamowaniem reakcji
odpornościowych powodujących odrzucanie przeszczepu.
Ponieważ ma działanie immunosupresyjne, a odrzucenie przeszczepu wiąże się z
pobudzeniem układu immunologicznego przez antygeny dawcy.
28 Matura
Matura Maj
Maj 2017,
2017, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 20.
20. (2
(2 pkt)
pkt)
a) (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wskazanie hormonu, którego niedobór może być przyczyną

hipokalcemii.
Poprawna odpowiedź
C.
b) (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wyjaśnienie, uwzględniające uwalnianie wapnia z kości w

przypadku jego niedoboru we krwi spowodowanego brakiem w pożywieniu, co
powoduje osłabienie kości.
Przy małej podaży wapnia, organizm uruchamia jego zapasy znajdujące się w
kościach, aby utrzymać stały poziom wapnia we krwi, co powoduje, że
odwapnione kości tracą swoje właściwości mechaniczne.
We krwi człowieka ilość wapnia powinna być utrzymana na stałym poziomie,
dlatego kiedy pierwiastek ten nie jest dostarczany z pokarmem w odpowiedniej
ilości i spada jego stężenie we krwi, pobudzane jest wydzielanie hormonu /
parathormonu, który powoduje uwalnianie tego pierwiastka z kości do krwi,
prowadząc do ich osłabienia.
29 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 21.
21. (3
(3 pkt)
pkt)
a) (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za podanie poprawnej nazwy etapu tworzenia moczu w kanaliku zbiorczym

zachodzącego przy udziale opisanego białka.
Poprawna odpowiedź
resorpcja (nadobowiązkowa)
b) (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wyjaśnienie uwzględniające przyczynę – wpływ niedoboru ADH na

wytwarzanie AQP2 przez komórki kanalika i mechanizm – zmniejszenie
przepuszczalności dla wody kanalików zbiorczych oraz skutek – zwiększenie objętości
wydalanego moczu.
Niedobór wazopresyny powoduje zmniejszenie ilości wytwarzanego przez komórki

kanalika białka AQP2, co skutkuje tym, że woda nie przechodzi przez ściany kanalików
zbiorczych/ zmniejsza się resorpcja wody w kanalikach zbiorczych i w efekcie objętość
wydalanego moczu się zwiększa.
c) (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za podanie poprawnych nazw miejsca wytwarzania i miejsca uwalniania do krwi

ADH.
Poprawna odpowiedź
Miejsce wytwarzania ADH: podwzgórze

Miejsce uwalniania ADH: przysadka mózgowa
30 Matura
Matura Maj
Maj 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 23.
23. (1
(1 pkt)
pkt)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawny wybór gruczołu wydzielania wewnętrznego, który nie podlega

bezpośredniej kontroli układu „podwzgórze – przysadka – gruczoł podległy”.
Poprawna odpowiedź
tarczyca jajniki kora nadnerczy trzustka
31 Matura
Matura Maj
Maj 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 24.
24. (2
(2 pkt)
pkt)
a) (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za podanie prawidłowej nazwy gruczołu (przysadka mózgowa).

Poprawna odpowiedź
przysadka mózgowa / przysadka / tylny płat przysadki mózgowej
b) (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wyjaśnienie uwzględniające: wydzielanie ADH → zwiększenie

resorpcji wody w nerkach → spadek osmolalności osocza.
Wydzielanie ADH powoduje wzrost przepuszczalności ścian kanalików nerkowych

dla wody, czego konsekwencją jest jej zwrotne wchłanianie do krwi i w efekcie
spadek osmolalności osocza.
ADH zwiększa resorpcję wody w nerkach, co powoduje spadek ciśnienia
osmotycznego osocza.
Uwaga
Uznaje się pojęcie pokrewne „osmolarność” zamiast „osmolalność”.
32 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 4.
4. (1
(1 pkt)
pkt)
Schemat punktowania
1 p. – za prawidłowy opis różnicy, między wpływem hormonów steroidowych i
peptydowych na metabolizm komórki wynikający ze schematu i odnoszący się do obu
hormonów.
Hormon steroidowy wpływa na procesy transkrypcji w jądrze komórkowym, co skutkuje
syntezą białek enzymatycznych wpływających na metabolizm, natomiast hormon
peptydowy wpływa bezpośrednio na aktywność istniejącego już enzymu.
33 Matura
Matura Maj
Maj 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 15.
15. (2
(2 pkt)
pkt)
Schemat punktowania
2 p. – za poprawne opisanie dwóch, przedstawionych na schemacie, sposobów
hamującego wpływu insuliny na rozkład lipidów poprzez wpływ insuliny na aktywność
lipazy: przez defosforylację aktywnej lipazy oraz przez hamowanie fosforylacji jej
nieaktywnej formy.
1 p. – za poprawne opisanie tylko jednego ze sposobów hamującego wpływu insuliny na
rozkład lipidów.
Insulina:
1. hamuje aktywację kinazy białkowej (powodowaną przez cAMP) niezbędnej do

aktywacji lipazy poprzez jej fosforylację.
2. pobudza odłączanie grupy fosforanowej od lipazy, co powoduje jej dezaktywację.
34 Matura
Matura Maj
Maj 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 16.
16. (1
(1 pkt)
pkt)
Schemat punktowania
1 p. – za prawidłowe uzupełnienie całego schematu, tj. podkreślenie dwóch wartości
poziomu glukozy i wszystkich właściwych nazw narządów.
Rozwiązanie
35 Matura
Matura Maj
Maj 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 20.
20. (1
(1 pkt)
pkt)
Schemat punktowania
1 p. – za właściwe wpisanie do schematu oznaczeń literowych czterech procesów.
Poprawna odpowiedź
1 – A, 2 – D, 3 – C, 4 – B
36 Matura
Matura Maj
Maj 2016,
2016, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 22.
22. (2
(2 pkt)
pkt)
Schemat punktowania
2 p. – za podanie nazw dwóch hormonów regulujących stężenie glukozy we krwi i
poprawne określenie roli każdego nich w tym procesie.
1 p. – za podanie nazwy tylko jednego hormonu regulującego stężenie glukozy we krwi i
poprawne określenie jego roli w tym procesie, lub podanie tylko nazw dwóch hormonów.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Poprawne odpowiedzi
1. Insulina – powoduje obniżenie stężenia glukozy we krwi.

2. Glukagon – powoduje podwyższenie stężenia glukozy we krwi.
37 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 3.
3. (6
(6 pkt)
pkt)
3.1. (0–1)
Rozwiązanie:
Jest to struktura IV-rzędowa, ponieważ insulina składa się z dwóch łańcuchów
polipeptydowych połączonych mostkami dwusiarczkowymi/z dwóch łańcuchów
polipeptydowych
1 pkt – za poprawne uzasadnienie struktury insuliny uwzględniające widoczną na
schemacie liczbę łańcuchów polipeptydowych i obecność mostków dwusiarczkowych
łączących łańcuchy polipeptydowe lub tylko liczbę łańcuchów polipeptydowych
0 pkt – za odpowiedź niepoprawną lub brak odpowiedzi
3.2. (0–1)
Rozwiązanie
I. Czynniki stymulujące wydzielanie insuliny II. Skutki działania insuliny
1, 2, 3, 4
1 pkt – za poprawnie przyporządkowanie wszystkich czynników stymulujących wydzielanie
insuliny i skutków jej działania
0 pkt – za odpowiedź niepełną, np. poprawne przyporządkowanie tylko czynników
stymulujących lub tylko skutków działania insuliny, lub odpowiedź niepoprawną. lub brak
odpowiedzi
3.3. (0-1)
Rozwiązanie:
Jest to hormon anaboliczny, ponieważ stymuluje syntezę białek/glikogenu/ transkrypcję/
translację.
1 pkt – za poprawne określenie kierunku przemian metabolicznych, w których uczestniczy
insulina wraz z uzasadnieniem
0 pkt – za odpowiedź niepełną, np. określenie tylko kierunku przemian metabolicznych
zachodzących z udziałem insuliny bez uzasadnienia lub odpowiedź niepoprawną, lub brak
odpowiedzi
3.4. (0-1)
Rozwiązanie:
Gen człowieka przed wprowadzeniem go do komórki bakterii musi być odpowiednio
przygotowany ponieważ:
geny ludzkie to geny nieciągłe/zawierające introny natomiast geny organizmów

prokariotycznych nie zawierają intronów i organizmy prokariotyczne nie mają
mechanizmów/możliwości ekspresji takich genów.
organizmy prokariotyczne nie mają możliwości wycięcia/enzymów wycinających
introny z (nieciągłych) genów eukariontów, dlatego nie może zajść ekspresja tych
genów w komórce prokariotycznej.
promotory ludzkich genów nie są rozpoznawane przez aparat transkrypcyjny bakterii.
1 pkt – za poprawną odpowiedź, uwzględniającą nieciągłość genów człowieka i konieczność
usunięcia z nich intronów
0 pkt – za odpowiedź niepełną, np. odnoszącą się tylko do obecności intronów w genach
eukariotycznych bez uwzględnienia braku mechanizmu ich wycinania w komórkach
prokariotycznych lub odpowiedź niepoprawną, lub brak odpowiedzi
3.5. (0-1)
Rozwiązanie:
Są to organizmy transgeniczne, ponieważ do materiału genetycznego tych bakterii został
wprowadzony materiał genetyczny człowieka/wprowadzono obce/innego gatunku geny.
1 pkt – za poprawną odpowiedź uwzględniającą wprowadzenie genów obcego gatunku
0 pkt – za odpowiedź niepełną, np. bez uzasadnienia lub odpowiedź niepoprawną, lub brak
odpowiedzi
3.6. (0-1)
Rozwiązanie:
Dzięki temu, że podawana insulina jest typu ludzkiego nie występuje reakcja
antygenowa/immunologiczna na insulinę rozpoznawaną jako obce białko/nie są
produkowane przeciwciała zmniejszające aktywność insuliny.
Schemat punktowania
1 pkt – za poprawną odpowiedź uwzględniającą brak reakcji antygenowej
0 pkt – za odpowiedź niepełną, np. nieuwzględniającej reakcji immunologicznej lub
odpowiedź niepoprawną, lub brak odpowiedzi
38 Matura
Matura Maj
Maj 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 13.
13. (1
(1 pkt)
pkt)
Rozwiązanie
Schemat punktowania;
1 p. – za zaznaczenie wyłącznie odpowiedzi B.
0 p. – za każde inne rozwiązanie lub za brak odpowiedzi.
39 Matura
Matura Maj
Maj 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 16.
16. (2
(2 pkt)
pkt)
a) (0−1)
Poprawna odpowiedź
schemat A: glukagon/kortyzol
schemat B: wazopresyna/oksytocyna
Schemat punktowania
1 p. – za podanie właściwego przykładu hormonu pod schematem A i właściwego
przykładu hormonu pod schematem B.
b) (0−1)
Poprawna odpowiedź
glukagon, kortyzol
Schemat punktowania
1 p. – za wybór wyłącznie dwóch nazw hormonów, których działanie prowadzi do
wzrostu poziomu cukru we krwi.
40 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 17.
17. (3
(3 pkt)
pkt)
17.1. (0–1)
Rozwiązanie:
Spadek poziomu jonów wapniowych we krwi powoduje (kalcytonina / parathormon). Jeżeli
poziom jonów wapniowych we krwi jest niski, to (kalcytonina / parathormon) powoduje ich
uwalnianie z (kości / krwi). Opisana regulacja odbywa się dzięki (współdziałaniu /
przeciwstawnemu działaniu) tych hormonów.
1 pkt – za poprawny wybór wszystkich czterech określeń uzupełniających tekst
0 pkt – za wybór mniej niż czterech określeń lub odpowiedź niepełną, lub brak odpowiedzi
17.2. (0–1)
Rozwiązanie
Efektem niedoboru witaminy D3 jest zmniejszenie wchłaniania soli/jonów wapnia (i

fosforu) z przewodu pokarmowego, co powoduje mniejszą mineralizację kości i może
prowadzić do osteoporozy.
Niski poziom wapnia we krwi jest sygnałem do wydzielania parathormonu, który
zwiększa uwalniane wapnia z kości i spadek masy kostnej co jest/może być przyczyną
osteoporozy.
1 pkt – za poprawne wyjaśnienie związku między niedoborem witaminy D3 a zwiększonym
ryzykiem wystąpienia osteoporozy uwzględniające wpływ tej witaminy na poziom wapnia w
organizmie
17.3. (0-1)
Rozwiązanie
Kremy z filtrem UV zapobiegają wnikaniu do skóry promieniowania UV, które jest
niezbędne do syntezy w skórze (naskórku) witaminy D3 (ze znajdującej się tam
prowitaminy).
Uwagi od BiologHelp:
Aktualne badania nie potwierdzają, aby stosowanie codziennej i rekreacyjnej fotoprotekcji w
postaci kremów z filtrem UV miało istotny wpływ na poziom witaminy D3 w organizmie. Pewne
znaczenie może mieć w tym aspekcie fakt dużego odsetka nieprawidłowego stosowania tego
typu protekcji (np. stosowanie zbyt cienkiej warstwy kremu). Przedstawiona w zadaniu
teoretyczna zależność nie przekłada się zatem w praktyce na stopień niedoboru witaminy D -
prawdopodobnie ze względu na możliwość syntezy witaminy D3 przy stosunkowo niskich
wartościach docierających do skóry dawek promieniowania UVB oraz tylko częściową (a nie
stuprocentową) ochroną skóry przed tym promieniowaniem przez filtry. Nie zmienia to jednak
faktu, że zakrycie skóry przed promieniowaniem UV, czy to ubraniem czy też odpowiednio grubą
warstwą słabo przepuszczalnego filtra, ma wpływ na syntezę witaminy D3.

W związku z powyższym treść pytania należałoby aktualnie sformułować tak:
"Wykaż teoretyczny związek między obniżeniem poziomu syntezy witaminy D3 w

organizmie człowieka a zastosowaniem kremu z filtrem o niskiej przepuszczalności dla
promieniowania UV."
Prawidłowa odpowiedź do tak zadanego pytania mogła by brzmieć podobnie jak oryginalna
odpowiedź z klucza CKE.
Schemat punktowania
1 pkt – za odpowiedź poprawną uwzględniającą produkcję witaminy D3 w skórze
(naskórku) pod wpływem promieniowania UV

Uklad Hormonalny Zad Maturalne Odpowiedzi cz1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Uklad Hormonalny Zad Maturalne Odpowiedzi cz1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

5.03.

2024, 09:24 Zadania maturalne z biologii - BiologHelp

Zadania maturalne z biologii

Niższe ciśnienie osmotyczne krwi powoduje wydzielanie mniejszej ilości ADH.

Nazwa hormonu Nazwa gruczołu Wpływ na wchłanianie zwrotne Ca2+ w nefronie

kalcytonina tarczyca hamuje

parathormon przytarczyce pobudza

Nazwa enzymu Trawiony składnik pokarmowy (substrat)

trypsyna białka / polipeptydy

amylaza (trzustkowa) polisacharydy

lipaza (trzustkowa) zemulgowane tłuszcze

Komórki trzustki wydzielają insulinę do krwi.

Zwiększone ilości erytropoetyny, która stymuluje proces erytropoezy prowadzi do

W pierwszej fazie wysiłku wykorzystywane są przede wszystkim węglowodany, a

Podczas wysiłku wykorzystanie węglowodanów i tłuszczów zmienia się – najpierw

Podczas wysiłku fizycznego adrenalina stymuluje rozkład glikogenu do glukozy.

Małe zagęszczenie moczu, ponieważ w moczówce prostej zaburzona jest

Małe zagęszczenie, ponieważ podczas zaburzonej resorpcji woda nie jest w

1 p. – za podanie jednego prawidłowego przykładu reakcji organizmu człowieka na

1. Zmiana temperatury otoczenia z 20°C do 10°C

W wyniku większej intensywności reakcji metabolicznych większa część energii

względnie stała, tzn. sprawnie działają mechanizmy termoregulacyjne zapobiegające jej

2. Zmiana temperatury otoczenia z 40°C do 50°C

Silniejsze pocenie się umożliwia odbieranie z organizmu większej ilości ciepła.

Utrata dużej ilości ciepła powoduje obniżanie się temperatury organizmu, co

Hormon tyreotropowy pobudza tarczycę do wydzielania hormonów tarczycy: T4 i T3

wzrost masy ciała;

W sytuacji stresowej w organizmie człowieka wydzielana jest adrenalina (z rdzenia

rdzeń nadnerczy do wydzielania adrenaliny, która to pobudza komórki alfa trzustki do

Wraz z upływem kolejnych tygodni ciąży wzrasta poziom progesteronu.

Progesteron wpływa na rozwój błony śluzowej macicy, co umożliwia

błonie śluzowej macicy.

2 p. – za odpowiedź uwzględniającą rolę cholesterolu jako prekursora hormonów

Cholesterol (występujący w kroplach tłuszczu) jest prekursorem hormonów

Mitochondria dostarczają energii chemicznej potrzebnej do syntezy hormonów kory

1 p. – za zaznaczenie dwóch nazw hormonów wydzielanych przez komórki kory nadnerczy

1 p. – za poprawne opisanie zmian struktury kości dotkniętych osteoporozą,

Kości dotknięte osteoporozą ulegają demineralizacji i dlatego mają cieńsze

1 p. – za zaznaczenie prawidłowego dokończenia zdania.

1 p. – za poprawne wyjaśnienie związku pomiędzy wiekiem kobiety a zagrożeniem

Wraz z wiekiem u kobiet (i przejściem do okresu menopauzy) zmniejsza się

2 p. – za prawidłowe podkreślenie w zdaniach wszystkich sześciu określeń.

Adrenalina jest (pochodną aminokwasu / hormonem peptydowym). Receptor wiążący

1 p. – za poprawne podkreślenie dwóch narządów.

jelito cienkie wątroba mózg mięsień szkieletowy naczynie krwionośne

1 p. – za wpisanie w zdaniach wszystkich czterech poprawnych określeń (dwóch nazw

1 p. – za zaznaczenie dwóch prawidłowych odpowiedzi.

1 p. – za prawidłowe wyjaśnienie uwzględniające stymulację przez adrenalinę rozkładu

Wzrost poziomu adrenaliny zwiększa ilość rozkładanego glikogenu, co skutkuje

Adrenalina przyspiesza bicie serca i ogranicza krążenie w skórze, zwiększając tym

1 p. – za prawidłowe uzasadnienie, odnoszące się do cechy choroby Gravesa-Basedowa

Jest to choroba autoimmunizacyjna, ponieważ przeciwciała łączące się z receptorem

1 p. – za poprawne określenie, że TSH należy do hormonów białkowych, wraz z

TSH jest hormonem białkowym, ponieważ łączy się z receptorem na powierzchni

2 p. – za podanie poprawnej nazwy gruczołu dokrewnego wydzielającego do krwi TSH oraz

Nazwa gruczołu dokrewnego: przysadka / przysadka mózgowa / przedni płat przysadki.

1 p. – za wybór i podkreślenie wszystkich właściwych określeń w zdaniu.

(Pobudzenie / Hamowanie) aktywności wydzielniczej komórek tarczycy przez przeciwciała

1 p. – za prawidłowe zaznaczenie odpowiedzi we wszystkich czterech ramkach schematu.

1 p. – za wskazanie poprawnej nazwy procesu zachodzącego w wątrobie.

1 p. – za poprawne podanie nazwy narządu wytwarzającego insulinę oraz określenie jej

Nazwa narządu: trzustka / wyspy trzustkowe Langerhansa / komórki β wysp

1 p. – za poprawne sformułowanie argumentu, uwzględniającego identyczny skład