22.11.

2022, 22:36 Zadania maturalne z biologii | BiologHelp

Zadania maturalne z biologii

1 Arkusz
Arkusz pokazowy
pokazowy CKE
CKE Marzec
Marzec 2022,
2022, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony
(Formuła
(Formuła 2023)
2023)
- Zadanie
Zadanie 1.
1. (2
(2 pkt)
pkt)
Osocze krwi człowieka zawiera ok. 92% wody. Resztę stanowią składniki nieorganiczne (np.
jony sodowe i potasowe) i organiczne (np. białka). Ważną frakcję organicznych składników
osocza tworzą lipoproteiny – kompleksy tłuszczowców z białkami. Do lipoprotein zalicza się
m.in. chylomikrony, ułatwiające transport hydrofobowych cząsteczek w osoczu krwi.

W białkowo-lipidowej błonie chylomikronu znajduje się niezestryfikowany cholesterol, a

jego wnętrze wypełniają triacyloglicerole oraz estry cholesterolu. Na poniższym schemacie
przedstawiono budowę chylomikronu.

Na podstawie: J. Duszyński i inni, Biologia. Jedność i różnorodność, Warszawa 2008; bjcardio.co.uk

1.1. (0–1)

Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały informacje prawdziwe. Podkreśl w każdym
nawiasie właściwe określenie.

We wnętrzu chylomikronu występują triacyloglicerole i estry cholesterolu. Właściwości tych

substancji powodują, że rdzeń chylomikronu jest (hydrofobowy / hydrofilowy). W powłoce
chylomikronu znajdują się fosfolipidy i białka. Lipidowe składniki powłoki są tak
zorientowane, że ich grupy (polarne / niepolarne) są skierowane na zewnątrz, ku
powierzchni kompleksu, dzięki czemu jest on rozpuszczalny w osoczu.

1.2. (0–1)
https://biologhelp.pl/matura 1/12
22.11.2022, 22:36 Zadania maturalne z biologii | BiologHelp

Podaj, jaka właściwość fizyczna wody, zawartej w osoczu krwi, przyczynia się do
utrzymania względnie stałej temperatury ciała człowieka.

2 Informator
Informator CKE,
CKE, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła 2023)
2023)
- Zadanie
Zadanie 1.
1. (4
(4 pkt)
pkt)
U ssaków przeciwciała produkowane przez matkę mogą zostać przekazane potomstwu
nie
tylko w czasie życia płodowego, lecz także po urodzeniu. Zawarte w mleku matki
przeciwciała klasy IgG mogą przedostać się przez nabłonek jelita do krwiobiegu
niemowlęcia,
ale przeciwciała klasy IgA są wchłaniane do enterocytów tylko w niewielkim
stopniu, gdzie są
następnie trawione.

Selektywny transport przeciwciał umożliwia białko FcRn, składające się z dwóch

niekowalencyjnie związanych łańcuchów: ciężkiego H oraz lekkiego L. Przechodzi ono
modyfikacje potranslacyjne – do co najmniej jednego aminokwasu są dołączane reszty
cukrowe. Białko FcRn pełni funkcję receptora na powierzchni błony enterocytu, a jego
powinowactwo do przeciwciał jest zależne od pH środowiska. U młodych ssaków treść
dwunastnicy i jelita czczego ma kwaśny odczyn, a więc niższy niż fizjologiczne pH krwi.
Transport przeciwciał zilustrowano na poniższym schemacie.

Na podstawie: M. Pyzik i inni, The Architect Behind the Immune and Nonimmune
Functions of IgG and Albumin,
„Journal of Immunlogy” 194, 2015, s. 4595–4603.

1.1. (0–1)

https://biologhelp.pl/matura 2/12
22.11.2022, 22:36 Zadania maturalne z biologii | BiologHelp

Wybierz i zaznacz makroelement, który może wejść w skład białka wyłącznie w wyniku
modyfikacji potranslacyjnej.

A. węgiel
B. wodór
C. azot
D. tlen
E. fosfor
F. siarka

1.2. (0–1)

Na podstawie przedstawionych we wstępie do zadania informacji określ najwyższą

rzędowość struktury białka
FcRn. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do cechy budowy
tego białka.

1.3. (0–1)

Uzupełnij poniższe zdanie tak, aby powstał poprawny opis transportu przeciwciał przez
komórkę nabłonka jelita z mleka matki do krwiobiegu niemowlęcia. W każdym nawiasie
podkreśl właściwe określenie.

Przeciwciała dostają się z treści jelita niemowlęcia do wnętrza enterocytu na zasadzie

(dyfuzji wspomaganej / endocytozy), a następnie wydostają się z niego do jego krwiobiegu
w
procesie (dyfuzji prostej / egzocytozy).

1.4. (0–1)

Wyjaśnij, dlaczego przez barierę jelitową do krwiobiegu niemowlęcia przedostają

się
wyłącznie przeciwciała klasy IgG, mimo że w mleku matki są zawarte także
przeciwciała
klasy IgA. W odpowiedzi uwzględnij rolę białka FcRn.

3 Matura
Matura Maj
Maj 2022,
2022, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 1.
1. (4
(4 pkt)
pkt)

https://biologhelp.pl/matura 3/12
22.11.2022, 22:36 Zadania maturalne z biologii | BiologHelp

Na poniższym schemacie przedstawiono wybrane procesy (1–5) zachodzące w komórce

zwierzęcej.

Uwaga: Nie uwzględniono części substratów i produktów poszczególnych przemian oraz

stechiometrii przedstawionych reakcji.

1.1. (0–2)

Uzupełnij tabelę – podaj nazwę oraz określ lokalizację w komórce każdego z etapów
oddychania tlenowego oznaczonych na schemacie numerami 1 oraz 5.

Oznaczenie etapu oddychania tlenowego ze Lokalizacja etapu w

Nazwa etapu
schematu komórce

1.2. (0–2)

Określ pozostałe produkty przemian metabolicznych oznaczonych na schemacie

numerami 2–4. W odpowiednie pola tabeli wpisz literę T (tak), jeśli bezpośrednim
produktem danej przemiany jest ATP lub CO2, albo N (nie) – jeśli nim nie jest.

https://biologhelp.pl/matura 4/12
22.11.2022, 22:36 Zadania maturalne z biologii | BiologHelp

Produkty
Oznaczenie przemiany ze schematu
ATP CO2

4 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2022,
2022, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła
2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 1.
1. (3
(3 pkt)
pkt)
Wolne żelazo jest toksyczne dla komórek i z tego powodu jest ono prawie u wszystkich
organizmów magazynowane w cytoplazmie w postaci metaloproteiny – ferrytyny. Białko to
składa się z 24 łańcuchów polipeptydowych. U kręgowców występują dwa rodzaje takich
łańcuchów: ciężkie (H) i lekkie (L). We wnętrzu ferrytyny może gromadzić się do 4500
atomów żelaza w postaci związków mineralnych. W wysokich stężeniach ferrytyna
występuje w wątrobie i nerkach.

Na poniższym rysunku przedstawiono budowę zewnętrzną oraz przekrój przez cząsteczkę

ludzkiej ferrytyny, zbudowanej wyłącznie z łańcuchów ciężkich. Kolorami oznaczono
poszczególne łańcuchy polipeptydowe.

Na podstawie: J.M. Berg, J.L. Tymoczko, L. Stryer, Biochemia, Warszawa 2009; J. Gałązka-Friedman, A. Friedman,
Żelazo w neurodegeneracji, „Kosmos” 63, 2014; pdb101.rcsb.org/motm/35

1.1. (0–1)

Na podstawie przedstawionych informacji określ najwyższą rzędowość struktury białka

– ferrytyny. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do budowy ferrytyny.

https://biologhelp.pl/matura 5/12
22.11.2022, 22:36 Zadania maturalne z biologii | BiologHelp

1.2. (0–1)

Uzupełnij poniższe zdania dotyczące znaczenia żelaza w organizmie człowieka tak, aby
zawierały informacje prawdziwe. W każdym nawiasie podkreśl właściwe określenie.

Żelazo to istotny (mikroelement / makroelement) w organizmie człowieka, który wchodzi

m.in. w skład (tyroksyny / hemoglobiny). Niedobór żelaza jest jedną z przyczyn (anemii /
niedoczynności tarczycy).

1.3. (0–1)

Które spośród podanych produktów spożywczych są bogatym źródłem żelaza w diecie

człowieka? Zaznacz dwie odpowiedzi spośród podanych.

A. mięso
B. olej słonecznikowy
C. wątroba drobiowa
D. mleko
E. owoce

5 Matura
Matura Maj
Maj 2022,
2022, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 2.
2. (2
(2 pkt)
pkt)
Poniżej przedstawiono wzór pewnego oligopeptydu. W polach oznaczonych numerami 1–4
przedstawiono cztery różne ugrupowania atomów występujące w białkach.

2.1. (0–1)
https://biologhelp.pl/matura 6/12
22.11.2022, 22:36 Zadania maturalne z biologii | BiologHelp

Które z powyższych ugrupowań atomów stanowi wiązanie powstające pomiędzy

aminokwasami podczas syntezy peptydów w komórce? Zaznacz właściwą odpowiedź
spośród podanych oraz podaj nazwę tego wiązania.

A. 1
B. 2
C. 3
D. 4

Nazwa wiązania:

2.2. (0–1)

Zapisz sekwencję aminokwasową przedstawionego na schemacie oligopeptydu od

końca aminowego do karboksylowego, posługując się pełnymi nazwami
aminokwasów
lub ich oznaczeniami literowymi.

6 Arkusz
Arkusz pokazowy
pokazowy CKE
CKE Marzec
Marzec 2022,
2022, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony
(Formuła
(Formuła 2023)
2023)
- Zadanie
Zadanie 2.
2. (2
(2 pkt)
pkt)
Na poniższych zdjęciach A i B, wykonanych za pomocą transmisyjnego mikroskopu
elektronowego, przedstawiono dwie różne komórki roślinne.

Uwaga: Obydwa zdjęcia mają zachowaną jednakową skalę.

Na podstawie: www.vcbio.science.ru.nl; www.cas.miamioh.edu

https://biologhelp.pl/matura 7/12
22.11.2022, 22:36 Zadania maturalne z biologii | BiologHelp

2.1. (0–1)

Określ, która komórka – na zdjęciu A czy na zdjęciu B – pochodzi z tkanki

merystematycznej. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do jednej widocznej na zdjęciu
cechy budowy wybranej komórki.

2.2. (0–1)

Dokończ zdanie. Zaznacz właściwą odpowiedź spośród podanych.

Obie przedstawione na zdjęciach komórki mają

A. ten sam stopień kondensacji chromatyny.

B. taką samą grubość ściany komórkowej.
C. wyraźnie widoczne jąderka.
D. dobrze rozwinięte chloroplasty.

7 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2022,
2022, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła
2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 2.
2. (5
(5 pkt)
pkt)
Synteza fosfolipidów budujących błony biologiczne zachodzi dzięki enzymom związanym z
cytozolową warstwą błony siateczki śródplazmatycznej. Część z nowopowstałych
cząsteczek fosfolipidów jest następnie przenoszona z warstwy cytozolowej do warstwy
niecytozolowej błony. Ten proces zachodzi dzięki flipazom – enzymom przenoszącym
między warstwami błony tylko fosfolipidy o określonej budowie chemicznej.

Enzymy występujące we wnętrzu aparatu Golgiego glikozylują fosfolipidy, tzn. przyłączają

do ich cząsteczek grupy cukrowe. Nie ma jednak enzymów, które przenoszą glikolipidy
między dwiema warstwami błony. Węglowodany wchodzące w skład glikolipidów tworzą
na powierzchni komórek zwierzęcych warstwę zwaną glikokaliksem. Może ona być o wiele
grubsza niż sama dwuwarstwa lipidowa.

Na rysunku przedstawiono oderwanie się pęcherzyka błonowego od błony aparatu

Golgiego i jego fuzję z błoną komórkową.

https://biologhelp.pl/matura 8/12
22.11.2022, 22:36 Zadania maturalne z biologii | BiologHelp

Na podstawie: B. Alberts i in., Podstawy biologii komórki, Warszawa 2016.

2.1. (0–2)

Na podstawie przedstawionych informacji podaj dwie przyczyny różnic w składzie

nieglikozylowanych fosfolipidów w dwóch warstwach błon biologicznych.

1.

2.

2.2. (0–1)

Wyjaśnij, w jaki sposób glikolipidy syntetyzowane w wewnętrznej błonie aparatu

Golgiego dostają się do zewnętrznej warstwy błony komórkowej.

2.3. (0–2)

Oceń, czy poniższe informacje dotyczące błon w komórce są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli
informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

https://biologhelp.pl/matura 9/12
22.11.2022, 22:36 Zadania maturalne z biologii | BiologHelp

Dwie warstwy błon biologicznych różnią się od siebie składem fosfolipidów,

1. P F
ale mają taki sam skład glikolipidów.

W wyniku fuzji pęcherzyka z błoną komórkową warstwa błony zwrócona do

2. P F
wnętrza pęcherzyka staje się warstwą cytozolową błony komórkowej.

Glikokaliks stanowi warstwę ochronną błony komórkowej komórek

3. P F
zwierzęcych.

8 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2022,
2022, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła
2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 3.
3. (2
(2 pkt)
pkt)
Gorczyca biała (Sinapis alba) to uprawiana w Polsce roślina zielna z rodziny kapustowatych
(Brassicaceae). Liczba chromosomów w komórkach somatycznych gorczycy wynosi 2n = 24.
W nasionach gorczycy białej występuje związek organiczny – synalbina, z której w wyniku
hydrolizy uwalniają się olejki gorczyczne. Związki te hamują kiełkowanie i wzrost siewek
niektórych innych gatunków roślin. W czasie owocowania gorczyca biała jest rośliną trującą
dla zwierząt, np. u koni i bydła olejki gorczyczne powodują stany zapalne błon śluzowych.

Na podstawie: B. Sawicka, E. Kotiuk, Gorczyce jako rośliny wielofunkcyjne, „Acta Sci. Pol., Agricultura” 6(2), 2007.

3.1. (0–1)

Oceń, czy dokończenia poniższego zdania są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie

jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

Wytwarzanie olejków gorczycznych jest przystosowaniem

1. do konkurencji z innymi gatunkami roślin. P F

2. do ochrony przed roślinożercami. P F

3.2. (0–1)

Uzupełnij tabelę – wpisz liczbę chromosomów znajdujących się w komórkach podanych

struktur owocu gorczycy.

Nazwa struktury Liczba chromosomów w komórce

owocnia

zarodek nasienia

bielmo wtórne

https://biologhelp.pl/matura 10/12
22.11.2022, 22:36 Zadania maturalne z biologii | BiologHelp

9 Arkusz
Arkusz pokazowy
pokazowy CKE
CKE Marzec
Marzec 2022,
2022, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony
(Formuła
(Formuła 2023)
2023)
- Zadanie
Zadanie 3.
3. (5
(5 pkt)
pkt)
Salvadora persica to niewielkich rozmiarów roślina drzewiasta przystosowana do wzrostu
na glebach o różnym poziomie zasolenia, tolerująca nawet ekstremalne warunki zasolenia.

Poniżej przedstawiono wyniki doświadczenia uzyskane po 21 dniach hydroponicznej

(bezglebowej) uprawy czterech grup siewek S. persica w zależności od stężenia NaCl w
pożywce. Wszystkie siewki uprawiano w szklarni w optymalnych dla tej rośliny warunkach
fotoperiodu, wilgotności powietrza i temperatury otoczenia.

Średnie zagęszczenie
aparatów szparkowych
Stężenie NaCl [liczba aparatów
Średnie stężenie jonów Na+
Grupa
w pożywce szparkowych na mm2] w komórkach korzeni
siewek
[mmol/l]
[mg/g suchej masy]

skórka skórka
górna dolna

1. 0 82 67 2,0

2. 250 41 30 5,6

3. 500 28 23 8,8

4. 750 17 13 13,9
Na podstawie: A.K. Parida i inni, Physiological, anatomical and metabolic implications of salt tolerance in the
halophyte Salvadora persica under hydroponic culture condition, „Frontiers in Plant Science” 7, 2016; T.J. Flowers,
T.D. Colmer, Salinity tolerance in halophytes, „New Phytologist” 179, 2008.

3.1. (0–2)

Dokończ zdanie. Zaznacz dwie właściwe odpowiedzi spośród podanych.

Prawidłowo sformułowany problem badawczy do przedstawionego doświadczenia to:

A. Czy zagęszczenie aparatów szparkowych u S. persica zależy od stężenia NaCl oraz

strony blaszki liściowej?
B. Czy stężenie NaCl w pożywce ma wpływ na stężenie jonów Na+ w komórkach korzeni
S. persica?
C. Czy średnie zagęszczenie aparatów szparkowych wpływa na średnie stężenie jonów
Na+ w komórkach korzeni S. persica?
D. Dlaczego stężenie NaCl wpływa na zagęszczenie aparatów szparkowych w skórce S.
persica?
E. Czy skórka górna i dolna różnią się pod względem stężenia jonów Na+?

https://biologhelp.pl/matura 11/12
22.11.2022, 22:36 Zadania maturalne z biologii | BiologHelp

3.2. (0–1)

Na podstawie przedstawionych wyników doświadczenia sformułuj wniosek na temat

wpływu zasolenia środowiska na stężenie jonów Na+ w komórkach korzeni S. persica.

3.3. (0–1)

Określ znaczenie adaptacyjne spadku zagęszczenia aparatów szparkowych w skórce S.

persica, następującego wraz ze wzrostem stężenia NaCl w środowisku.

3.4. (0–1)

Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały informacje prawdziwe. W każdym nawiasie
podkreśl właściwe określenie.

Duże stężenie soli w glebie zwiększa siły osmotyczne utrzymujące wodę w roztworze
glebowym. Pobieranie wody przez roślinę jest wtedy warunkowane przez (zmniejszenie /
zwiększenie) potencjału wody w komórkach pobierających wodę, tak aby gradient
potencjału wody pozwalał na przepływ wody z roztworu glebowego do komórki. Jest to
możliwe dzięki (zmniejszeniu / zwiększeniu) stężenia jonów soli w soku komórkowym.

10 Matura
Matura Maj
Maj 2022,
2022, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 3.
3. (1
(1 pkt)
pkt)
Określ, który cukier – sacharoza czy skrobia – jest formą transportową asymilatów
u
roślin. Odpowiedź uzasadnij, porównując właściwości obu cukrów.

https://biologhelp.pl/matura 12/12