Zadania Maturalne - Metody Badawcze, Skład Organizmów, Budowa I Funkcje Komórki

Zadania maturalne z biologii | BiologHelp 12.01.
2022, 23:27
Zadania maturalne: Metody badawcze,

Skład organizmów, budowa i funkcje
komórki,
1 Matura
Matura Sierpień
Sierpień 2010,
2010, Poziom
Poziom podstawowy
podstawowy (Formuła
(Formuła
2007) - Zadanie
2007) Zadanie 1. (2 pkt)
1. (2 pkt)
Na schemacie przedstawiono model budowy błony komórkowej.
Podaj nazwy związków organicznych oznaczonych na schemacie literami A i B, które

są głównymi elementami budowy błony komórkowej.
A.
Matura Sierpień 2010, Poziom podstawowy (Formuła
B.
2 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2010,
2010, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła
(Formuła
2007) - Zadanie
1. (3 pkt)
Na poniższych rysunkach przedstawiono komórki należące do różnych organizmów.
Każda z nich posiada charakterystyczne elementy budowy.
Podaj, która spośród komórek przedstawionych na rysunkach jest komórką grzyba,

która komórką bakterii, a która komórką zwierzęcą. Każdy wybór uzasadnij.
https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=30&kategoria[]=31&kat…78&miesiac[]=84&miesiac[]=85&sort=name%20ASC&items_per_page=40 Strona 1 z 27
Zadania maturalne z biologii | BiologHelp 12.01.2022, 23:27
Komórka grzyba: , uzasadnienie
Komórka bakterii: , uzasadnienie
Komórka zwierzęca: , uzasadnienie
3 Matura
Matura Maj
Maj 2010,
2010, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie 1. (2
Zadanie 1. (2 pkt)
pkt)
Na schemacie przedstawiono podział komórki macierzystej i dalsze losy komórek
potomnych
Opisz dwie możliwe drogi dalszego rozwoju komórek powstałych z podziału komórki
macierzystej.
1.
2.
4 Matura
Matura Maj
Maj 2010,
2010, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie 2. (2
Zadanie 2. (2 pkt)
pkt)
Tkanka chrzęstna utworzona jest z owalnych komórek z wyraźnie widocznym jądrem
komórkowym. Komórki występują pojedynczo lub w skupieniach po kilka w substancji
pozakomórkowej, której głównymi składnikami są włókna kolagenowe i elastynowe
(sprężyste). Obecność tych włókien ma decydujący wpływ na mechaniczne właściwości

tkanki chrzęstnej.
a) Wybierz spośród podanych poniżej grup związków organicznych tę grupę, do

której należy kolagen.
A. węglowodany
B. tłuszcze
C. białka
b) Podaj właściwość, jaką kolagen nadaje tkance chrzęstnej.
5 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2010,
2010, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 2.
2. (2
(2 pkt)
pkt)
Wykorzystując rysunek III z zadania 1., wykonaj polecenie.
Do każdej funkcji wymienionej w tabeli dopisz numer elementu budowy komórki,

który tę funkcję pełni.
Matura Czerwiec 2010, Poziom rozszerzony (Formuła

Numer oznaczający
Funkcje element budowy
komórki
A. Trawienie wewnątrzkomórkowe.
B. Wymiana substancji między komórką i jej otoczeniem.
C. Tworzenie ATP w czasie utleniania substratów

organicznych w warunkach tlenowych.
D. Umożliwienie jednoczesnego przebiegu różnych, często

wykluczających się, procesów metabolicznych na terenie
cytoplazmy.
6 Matura
Matura Maj
Maj 2010,
2010, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 2.
2. (2
(2 pkt)
pkt)
Erytropoeza, czyli proces powstawania krwinek czerwonych (erytrocytów), zachodzi w
czerwonym szpiku kostnym. W początkowych jej etapach w erytroblaście intensywnie
syntetyzowane są kwasy rybonukleinowe niezbędne do produkcji hemoglobiny.
Erytroblasty stopniowo wypełniają się hemoglobiną, tracąc niektóre organella
komórkowe. Ostatni etap dojrzewania erytrocytów ssaka polega na usunięciu jądra
komórkowego.
Podaj dwa argumenty na rzecz tezy, że zmiany zachodzące podczas dojrzewania

erytrocytów służą ich specjalizacji do transportu tlenu.
1.
2.
Matura Maj 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007)

Zadanie 2. (2 pkt)
7 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2010,
2010, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 3.
3. (2
(2 pkt)
pkt)
Żeby sprawdzić pewną hipotezę, przeprowadzono doświadczenie. Do komórek

należących do dwóch grup ameb wprowadzono mikropętlę:
w grupie I za pomocą mikropętli usunięto jądro komórkowe,

w grupie II wprowadzono i usunięto mikropętlę, zostawiając jądro.
Wyniki doświadczenia zilustrowano na poniższych rysunkach.
Na podstawie powyższych informacji wykonaj polecenia.
a) Wyjaśnij, w jakim celu w tym doświadczeniu wprowadzono grupę II?
b) Sformułuj wniosek dotyczący roli jądra w komórce, wynikający z

przeprowadzonego doświadczenia.
8 Matura
Matura Maj
Maj 2010,
2010, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 3.
3. (3
(3 pkt)
pkt)
Poniższe wzory przedstawiają fragmenty makrocząsteczek: glikogenu i celulozy
występujących w komórkach różnych organizmów.
a) Porównaj przedstawione wzory i podaj jedną cechę wspólną i jedną cechę

różniącą struktury cząsteczek glikogenu i celulozy.
cecha wspólna
cecha różniąca
b) Podaj, w komórkach jakich organizmów występuje celuloza i jaką pełni w nich

rolę.
9 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2010,
2010, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 7.
7. (1
(1 pkt)
pkt)
U organizmów wielokomórkowych apoptoza to precyzyjnie zaprogramowane zmiany
biochemiczne i morfologiczne prowadzące do śmierci komórki. Na schemacie
zilustrowano etapy apoptozy.
Posługując się oznaczeniami literowymi (A–D), uporządkuj nazwy poniższych etapów
apoptozy, tak aby odzwierciedlały kolejność przedstawioną na schemacie.
Etapy apoptozy:
A. rozpad jądra, B. fragmentacja chromatyny (DNA), C. tworzenie ciał

apoptotycznych, D. kondensacja chromatyny.
10 Matura
Matura Sierpień
Sierpień 2010,
2010, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 7.
7. (1
(1 pkt)
pkt)
Gonadotropina (HCG) jest hormonem produkowanym podczas ciąży i przedostającym
się do moczu. Popularne testy ciążowe zawierają trzy typy przeciwciał:
wolne przeciwciała A, wychwytujące cząsteczki gonadotropiny

przeciwciała B, zlokalizowane w okienku I, zatrzymujące i wiążące cząsteczki
gonadotropiny
przeciwciała C, zlokalizowane w okienku II, wychwytujące i wiążące przeciwciała A.
Przeciwciała A mają przyłączoną mikroskopijną kulkę z czerwonego lateksu. W

przypadku unieruchomienia przeciwciał, kulki lateksu tworzą w obrębie okienek
czerwony pasek widoczny gołym okiem. W przypadku testu pozytywnego (ciąża),

widoczne są dwa paski, po jednym w okienku I i II.
Na podstawie analizy powyższych informacji wyjaśnij, dlaczego w przypadku

negatywnego wyniku testu ciążowego, w okienku I nie pojawia się czerwony pasek.
11 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2010,
2010, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 8.
8. (2
(2 pkt)
pkt)
Do doświadczenia użyto sadzonek rośliny tego samego gatunku i o jednakowej
powierzchni transpiracji. Każdą sadzonkę umieszczono w osobnym, dobrze
uszczelnionym naczyniu, wypełnionym do jednakowego poziomu wodą. Oprócz tego
przygotowano takie same naczynia z wodą bez sadzonek. Wszystkie naczynia
pozostawiono na dwa dni w miejscach o różnych temperaturach (15°C i 25°C). Pozostałe
warunki były takie same. Przebieg i wyniki doświadczenia zilustrowano uproszczonymi
rysunkami, uwzględniając pojedyncze sadzonki.

Sformułuj:
a) problem badawczy do tego doświadczenia;
b) hipotezę, której słuszność potwierdzają wyniki doświadczenia.
12 Matura
Matura Maj
Maj 2010,
2010, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie 9. (2
Zadanie 9. (2 pkt)
pkt)
Przygotowano sok z liści czerwonej kapusty. Miał on barwę ciemnoniebieską
spowodowaną występowaniem barwników – antocyjanów. Antocyjany w środowisku
kwasowym zmieniają barwę z niebieskiej na czerwoną i dlatego mogą być stosowane
jako wskaźnik kwasowości. Do dwóch probówek, oznaczonych A i B, wlano po 100 ml
przygotowanego soku z kapusty. Do probówki A nie dodano nic, a do probówki B
dodano trochę drożdży i trochę cukru.
Obydwie probówki szczelnie oklejono folią. Po godzinie sprawdzono wyniki:
w probówce A nic się nie zmieniło,

w probówce B zaobserwowano zmianę zabarwienia soku z niebieskiego na
czerwone.
a) Podaj nazwę (lub wzór chemiczny) substancji, powstającej w opisanym

doświadczeniu, która po rozpuszczeniu się w wodzie spowodowała zmianę
zabarwienia soku w probówce B.
Zadanie 9. (2 pkt)
b) Wyjaśnij, jaki proces chemiczny spowodował zmianę barwy soku.
13 Matura
Matura Sierpień
Sierpień 2010,
2010, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 10.
10. (2
(2 pkt)
pkt)
https://biologhelp.pl/matura?kategoria[]=30&kategoria[]=31&ka…8&miesiac[]=84&miesiac[]=85&sort=name%20ASC&items_per_page=40 Strona 10 z 27
Jądro komórkowe to struktura oddzielona od cytoplazmy otoczką złożoną z dwóch błon

białkowo-lipidowych. W otoczce jądrowej znajdują się liczne pory – swoiste „furtki”
umożliwiające transport dużych cząsteczek, takich jak np. białka enzymatyczne, które
powstają w cytoplazmie, a katalizują reakcje zachodzące w jądrze komórkowym.
Podaj dwa inne przykłady cząsteczek, których transport pomiędzy jądrem a

cytoplazmą jest możliwy dzięki obecności porów w otoczce jądrowej.
1.
2.
14 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2010,
2010, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 11.
11. (2
(2 pkt)
pkt)
Auksyny to hormony roślinne syntetyzowane m.in. w stożkach wzrostu pędu i korzenia.
Poniższy schemat przedstawia przebieg doświadczenia z użyciem roztworu auksyny
umieszczonego w bloczku agarowym (rys. B) oraz z usunięciem pąka głównego (rys. C).

Sformułuj:
a) problem badawczy do tego doświadczenia;
b) wniosek wynikający z tego doświadczenia.
15 Matura
Matura Sierpień
Sierpień 2010,
2010, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 11.
11. (2
(2 pkt)
pkt)
Plastydy są charakterystycznymi strukturami komórki roślinnej Ze względu na rolę i
pochodzenie dzieli się je na kilka typów. Proplastydy występują w komórkach
embrionalnych i są stadiami wyjściowymi w rozwoju wszystkich typów plastydów. Przy
braku dostępu światła proplastydy przekształcają się w etioplasty. Światło powoduje
przejście tych plastydów w chloroplasty. Bezbarwne leukoplasty powstają zwykle z
proplastydów i pod wpływem światła mogą zamieniać się w chloroplasty. Cechą
charakterystyczną leukoplastów jest zdolność syntezy i magazynowania skrobi. Jeśli
wypełnia ona całe organellum nazywa się je amyloplastami. Chromoplasty powstają z
proplastydów lub częściej z chloroplastów. Aktywne fotosyntetycznie chloroplasty
powstają z proplastydów, leukoplastów lub etioplastów.
Na podstawie informacji z tekstu uzupełnij schemat przedstawiający pochodzenie

poszczególnych typów plastydów.
Matura Sierpień 2010, Poziom rozszerzony (Formuła

Matura
Matura Sierpień
Sierpień 2010,
2010, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
16 Matura
Matura Sierpień
Sierpień 2010,
2010, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 13.
13. (2
(2 pkt)
pkt)
W tabeli przedstawiono średnie wyniki doświadczenia, w którym badano wpływ
temperatury na intensywność fotosyntezy u pewnego gatunku rośliny. Za pomocą
specjalnego urządzenia mierzono objętość CO2 asymilowanego w jednostce czasu przez
badane rośliny przy tym samym natężeniu światła, ale w różnych temperaturach.
Temperatura (°C) Wiązanie CO2 (jednostki umowne)
5 8
10 12
15 16
20 22
25 30
Matura
30 Sierpień 2010,38Poziom rozszerzony (Formuła
Na podstawie danych z tabeli narysuj wykres ilustrujący wpływ temperatury na
intensywność fotosyntezy u badanego gatunku rośliny.
17 Matura
Matura Maj
Maj 2010,
2010, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 14.
14. (1
(1 pkt)
pkt)
Badano zmienność długości orzeszków turzycy piaskowej (Carex arenaria). W tym celu
zmierzono, z dokładnością do 0,1 mm, długość 2200 orzeszków tej rośliny. Wyniki
pomiarów przedstawiono w tabeli poniżej.
Długość orzeszków (w mm) 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 1,9 2,0 2,1 2,2
Liczba orzeszków (w szt.) 15 73 379 637 612 355 111 17 1
Na podstawie przedstawionych danych sformułuj wniosek dotyczący zmienności tej

cechy.
18 Matura
Matura Sierpień
Sierpień 2010,
2010, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 14. 14. (2
(2 pkt)
pkt)
Zadanie
Uczniowie 14.zestawy
przygotowali (1 pkt)doświadczalne do zbadania wpływu temperatury na
intensywność transpiracji u trzykrotki. Sześć jednakowej długości gałązek trzykrotki,
mających po pięć listków, umieścili w takich samych cylindrach z podziałką napełnionych
wodą, tak aby zanurzone były dolne końce gałązek. Na cylindrach zaznaczyli początkowy
poziom wody jednakowy we wszystkich naczyniach. Wszystkie zestawy doświadczalne
postawili w słoneczny dzień na parapetach okien, przy czym
trzy zestawy na parapecie okna od strony północnej w temperaturze 20°C

trzy zestawy na parapecie okna od strony południowej w temperaturze 25°C.
Po dwóch godzinach porównali poziom wody w cylindrach.
Podaj jeden przykład błędu popełnionego w opisanym doświadczeniu i skoryguj plan

tego doświadczenia.

19 Matura
Matura Maj
Maj 2010,
2010, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie 16. (1
Zadanie 16. (1 pkt)
pkt)
Cholesterol jest związkiem organicznym, który przez większość ludzi uważany jest za
szkodliwy dla zdrowia. Jednak cholesterol pełni w organizmie ważne funkcje biologiczne
i jego obecność w organizmie jest konieczna.
Podaj przykład pozytywnej roli cholesterolu w organizmie człowieka.
20 Matura
Matura Maj
Maj 2010,
2010, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 27.
27. (2
(2 pkt)
pkt)
Liście tego samego gatunku roślin okrytonasiennych zebrano podczas suchego dnia w
trzech miejscach o różnym zapyleniu powietrza: w pobliżu zakładu przemysłowego, przy
ulicy i w parku. Następnie na górne powierzchnie liści przyklejono przezroczystą taśmę
samoprzylepną. Taśmy samoprzylepne (z zebranym pyłem) zdjęto osobno z każdego
liścia Matura Maj
i naklejono na biały2010,
karton. Poziom podstawowy
Przebieg i wyniki (Formuła
obserwacji przedstawiono w 2007)
Zadanie
uproszczeniu 16. (1
Zadanie 16. (1 pkt)
na rysunku.
Matura Maj 2010, Poziom podstawowy (Formuła 2007)

Zadanie 27. (2 pkt)
a) Określ cel przeprowadzonej obserwacji.
b) Sformułuj wniosek na podstawie wyników tej obserwacji.
21 Matura
Matura Sierpień
Sierpień 2010,
2010, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 34.
34. (1
(1 pkt)
pkt)
Na schemacie przedstawiono wpływ temperatury i wilgotności ziarna na wzrost
populacji wołka ryżowego – uciążliwego szkodnika magazynowego.
Na podstawie danych przedstawionych na wykresie sformułuj jeden wniosek

dotyczący wpływu temperatury i wilgotności przechowywanego ziarna na
ograniczenie szkód spowodowanych przez wołka.
22 Matura
Matura Maj
Maj 2011,
2011, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 1.
1. (1
(1 pkt)
pkt)
Badano produkty suchej destylacji dwóch próbek materiału pochodzenia roślinnego. W
próbce I stwierdzono obecność pary wodnej, siarkowodoru, amoniaku i dwutlenku
węgla, a w próbce II tylko obecność pary wodnej i dwutlenku węgla.
Zaznacz nazwę grupy związków organicznych, które występowały w próbce I, a nie

było ich w próbce II.
A. Węglowodany
B. Węglowodory
C. Tłuszcze
D. Białka
23 Matura
Matura Maj
Maj 2011,
2011, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie 1. (3
Zadanie 1. (3 pkt)
pkt)
Spośród niżej wymienionych zdań wybierz wszystkie, które charakteryzują
poszczególne grupy związków organicznych, i zapisz ich numery w wyznaczonych
miejscach.
1. Stanowią główne źródło energii dla komórek organizmu.

2. Są magazynowane w tkance podskórnej.
3. Budują +lamenty mięśniowe.
4. Są magazynowane w wątrobie.
5. Budują błony komórkowe.
Białka
Węglowodany
Lipidy
24 Matura
Matura Czerwiec
Matura Maj 2011,2011,
Czerwiec 2011, Poziom
Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony
(Formuła
(Formuła 2007)
2007)
2007) - Zadanie
ZadanieZadanie 1.
1. (1
1. (3 pkt)(1 pkt)
pkt)
Siarka jest jednym z pierwiastków biologicznie ważnych.
Podaj, w jaki sposób siarka warunkuje tworzenie struktury białek.
25 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2011,
2011, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 1.
1. (2
(2 pkt)
pkt)
Makrocząsteczki występujące w komórce zbudowane są w podobny sposób. Składają się
z połączonych ze sobą małych cząsteczek, jednego lub niewielu rodzajów, nazywanych
monomerami.

a) Zaznacz poniżej przykład makrocząsteczki, która zbudowana jest z takich samych

monomerów.
A. DNA
B. Białka
C. Glikogen
D. RNA
b) Podaj nazwę związku chemicznego, który jest monomerem tej makrocząsteczki.
26 Matura
Matura Maj
Maj 2011,
2011, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie 2. (1
Zadanie 2. (1 pkt)
pkt)
W organizmie człowieka większość komórek oddycha tlenowo. Jednak w niektórych
komórkach, np. w erytrocytach, zachodzi oddychanie beztlenowe.
Uwzględniając budowę i funkcję erytrocytu, wyjaśnij, dlaczego nie zachodzi w nim

oddychanie tlenowe.
27 Matura
Matura Sierpień
Sierpień 2011,
2011, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 2.
2. (1
(1 pkt)
pkt)
Komórki różnych tkanek człowieka, ze względu na pełnioną funkcję, mogą mieć różną
liczbę mitochondriów.
Zaznacz poniżej rodzaj komórek, w których zawsze występuje duża liczba

mitochondriów. Odpowiedź uzasadnij jednym argumentem.
Zadanie 2. (1 pkt)
A. Komórki tkanki kostnej
B. Komórki mięśni szkieletowych
C. Komórki tkanki nabłonkowej
D. Komórki tkanki chrzęstnej
28 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2011,
2011, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 2.
2. (1
(1 pkt)
pkt)
Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących roli tłuszczów w organizmie człowieka.
Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli literę P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub
literę F, jeśli stwierdzenie jest fałszywe.
P/F
1. Tłuszcze mogą wspomagać funkcję obronną przeciwciał.
2. Tłuszcze uczestniczą w trawieniu białek w przewodzie pokarmowym.
Tłuszcze są wykorzystywane do syntezy fosfolipidów i hormonów

3.
steroidowych.
29 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2011,
2011, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 3.
3. (2
(2 pkt)
pkt)
Matura
Poniższe Czerwiec
zdania dotyczą 2011, Poziom
błon biologicznych. Zaznaczpodstawowy (Formuła
dwa, które są nieprawdziwe.
2007) komórki
A. Wszystkie Zadanie 2. (1 pkt)
są otoczone błoną komórkową.
B. Wewnątrz komórek eukariotycznych znajdują się struktury otoczone jedną lub
dwiema błonami.
C. Mimo różnic funkcjonalnych wszystkie błony w komórce zbudowane są z
dwuwarstwy lipidowej, w której znajdują się białka.
D. Stosunek zawartości białek i lipidów jest taki sam dla każdego rodzaju błony
komórkowej.
E. Glikokaliks występuje na powierzchni błon komórkowych w komórkach
prokariotycznych i eukariotycznych.
30 Matura
Matura Sierpień
Sierpień 2011,
2011, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 3.
3. (3
(3 pkt)
pkt)


Poniżej przedstawiono model budowy błony komórkowej w komórce eukariotycznej.
a) Zapisz wszystkie litery, którymi na schemacie oznaczono:
białka
lipidy
b) W jakiej komórce – roślinnej czy zwierzęcej – występuje przedstawiona na

schemacie błona komórkowa? Odpowiedź uzasadnij.
c) Podaj, jaką funkcję w błonie komórkowej pełni cholesterol.
31 Matura
Matura Maj
Maj 2011,
2011, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie 3. (2
Zadanie 3. (2 pkt)
pkt)
Udział siateczki śródplazmatycznej gładkiej i szorstkiej w budowie komórki
eukariotycznej zależy od rodzaju procesów metabolicznych zachodzących w komórce.
Zaznacz w tabeli literą G procesy zachodzące z udziałem siateczki śródplazmatycznej

gładkiej i literą S procesy zachodzące z udziałem siateczki śródplazmatycznej
szorstkiej.
Lp. Procesy zachodzące w komórce G/S
1. Synteza testosteronu w komórkach jąder
2. Gromadzenie jonów wapnia w komórkach mięśnia sercowego
3. Synteza enzymów w komórkach trzustki
4. Zobojętnianie trucizn w komórkach wątroby
32 Matura
Matura Sierpień
Sierpień 2011,
2011, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 4.
4. (1
(1 pkt)
pkt)
Fagocytoza jest rodzajem endocytozy polegającej na pochłanianiu z otoczenia komórki
dużych cząstek pokarmowych. Na schemacie przedstawiono kolejne fazy fagocytozy.
Określ, czy fagocytozę można zaobserwować w komórkach roślinnych? Odpowiedź

uzasadnij jednym argumentem.

33 Matura
Matura Maj
Maj 2011,
2011, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 4.
4. (1
(1 pkt)
pkt)
Jądro komórkowe zawiera jąderko, którego funkcją jest synteza rRNA i formowanie
podjednostek tworzących rybosomy. Dojrzałe plemniki mają haploidalne jądro
komórkowe, bez jąderka, z silnie skondensowaną chromatyną.
Uwzględniając funkcję plemników, wyjaśnij, dlaczego w ich jądrach komórkowych nie

występują jąderka.
34 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2011,
2011, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 4.
4. (3
(3 pkt)
pkt)
Do doświadczenia przygotowano trzy probówki zawierające:
probówka I – kleik z mąki ziemniaczanej

probówka II – miąższ z jabłka
probówka III – miąższ z owocu banana.
Do każdej z nich dodano kilka kropli płynu Lugola (roztwór jodu w wodnym roztworze
jodku potasu) – odczynnika do wykrywania skrobi.
a) Sformułuj problem badawczy tego doświadczenia.
b) Wskaż probówkę, która stanowi próbę kontrolną w tym doświadczeniu.
c) Matura
Podaj, na jakiCzerwiec 2011,
kolor zmieni się Poziom
zawartość rozszerzony
probówek, w których jest(Formuła
obecna
skrobia.
35 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2011,
2011, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 5.
5. (3
(3 pkt)
pkt)
Na schematach przedstawiono dwie struktury komórkowe: rybosom i proteosom.
a) Uzupełnij tabelę, wpisując nazwy przedstawionych powyżej struktur

komórkowych i zachodzących w nich procesów.
Nazwa struktury Proces zachodzący w tej strukturze
b) Wyjaśnij, jakie znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania komórki ma

występowanie w komórce obu tych struktur.
36 Matura
Matura Maj
Maj 2011,
2011, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie 5. (2
Zadanie 5. (2 pkt)
pkt)
Na rysunkach przedstawiono dwa zestawy doświadczalne, które przygotowali uczniowie
w celu zbadania zjawiska osmozy. Dwa lejki napełnili 50% roztworem glukozy i szczelnie
zamknęli celofanem. Dwie zlewki wypełnili zimną wodą. Do drugiej zlewki dodali dwie
łyżki mąki ziemniaczanej (skrobi) i zawartość intensywne wymieszali. W zlewkach
umieścili lejki z roztworem glukozy, zaznaczając poziom cieczy w rurkach. Po kilku
minutach zaobserwowali, że w obydwu zestawach doświadczalnych poziom roztworu
glukozy w rurkach lejków podnosił się w podobnym tempie.
a) Sformułuj problem badawczy do przeprowadzonego doświadczenia.
b) Na podstawie wyniku doświadczenia wyjaśnij, dlaczego rośliny magazynują

skrobię, a nie glukozę.
37 Matura
Matura Sierpień
Sierpień 2011,
2011, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 6.
6. (2
(2 pkt)
pkt)
Pozostawione na powietrzu ziemniaki, pokrojone do przygotowania frytek ciemnieją.
Uczniowie postanowili zbadać, w jaki sposób przechowywać ziemniaki przygotowane na
frytki. W tym celu przygotowali trzy zestawy doświadczalne – zlewki, w których umieścili
po 10 pasków ziemniaków:
zestaw I – zlewka z ziemniakami pozostawiona na powietrzu

zestaw II – zlewka z ziemniakami zalanymi wodą wodociągową
zestaw III – zlewka z ziemniakami zalanymi rozcieńczonym roztworem kwasu
cytrynowego.
Przygotowane zestawy pozostawili na godzinę w pomieszczeniu o temperaturze

pokojowej.

a) Podaj, który zestaw doświadczalny był próbą kontrolną.
b) Podaj, w jaki sposób uczniowie mogą ustalić wynik doświadczenia.
38 Matura
Matura Maj
Maj 2011,
2011, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 8.
8. (2
(2 pkt)
pkt)
W peroksysomach znajdują się enzymy, które biorą udział w reakcjach utleniania
związków organicznych tlenem cząsteczkowym. Produktem wielu z tych reakcji jest
szkodliwy dla komórki, bardzo reaktywny nadtlenek wodoru (H2O2). Zabezpieczeniem
przed H2O2 jest obecność w peroksysomach enzymu katalazy, który rozkłada nadtlenek
wodoru na wodę i tlen cząsteczkowy.
Uczniowie postanowili sprawdzić, czy w tkankach roślinnych występuje enzym katalaza.
W tym celu w dwóch probówkach A i B umieścili równe objętości soku ze startego
surowego ziemniaka. Sok w probówce A zagotowali i ostudzili, a następnie do obydwu
probówek dodali taką samą ilość roztworu H2O2 (wody utlenionej).
a) W której z probówek (A czy B) zajdzie reakcja rozkładu H2O2 i jakie zmiany będą
widoczne w tej probówce?

b) Wyjaśnij, w jakim celu zagotowano sok w probówce A.
Zadanie 8. (2 pkt)
39 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2011,
2011, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 9.
9. (2
(2 pkt)
pkt)
Wirusy roślinne przenoszone są z rośliny na roślinę przeważnie przez owady
odżywiające się sokiem roślinnym. Aby przenieść się z zainfekowanej komórki roślinnej
do komórki sąsiedniej, nie muszą dokonywać lizy komórki lub odpączkowywać, tak jak
wirusy zwierzęce.
a) Podaj nazwę struktur występujących w komórce roślinnej, przez które mogą

przenosić się wirusy roślinne z komórek zainfekowanych do komórek sąsiednich.
b) Podaj przykład funkcji, jaką te struktury pełnią w komórce roślinnej.
40 Matura
Matura Maj
Maj 2011,
2011, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 11.
11. (2
(2 pkt)
pkt)
Na uproszczonym schemacie przedstawiono struktury A i B występujące w komórce
roślinnej oraz procesy zachodzące w tych strukturach.
Podaj nazwy tych struktur oraz nazwy procesów, które w nich zachodzą.
Matura Maj 2011, Poziom

Matura
A. Struktura
rozszerzony (Formuła 2007)
Proces
Zadanie 11. (2 pkt)
B. Struktura Proces

komórki,
1 Matura
Matura Maj
Maj 2011,
2011, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 16. (1 pkt)
16. (1 pkt)
Przeprowadzono doświadczenia na karasiach i stwierdzono, że obniżenie temperatury
wody z 25oC do 15oC spowodowało zmniejszenie ilości pokarmu pobieranego przez te
ryby o połowę.
Wyjaśnij, dlaczego wraz z obniżeniem temperatury wody nastąpił spadek ilości

pokarmu pobieranego przez karasie.
2 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2011,
2011, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 19.
19. (1
(1 pkt)
pkt)
Przeprowadzono następujące doświadczenie:
Zapłodnione jaja złożone przez samicę aligatora podzielono na trzy grupy i każdą z tych
grup umieszczono do inkubacji w innej temperaturze. Sprawdzano płeć wykluwających
się młodych osobników.
Zadanie 16. (1 pkt)
Wyniki doświadczenia:
Grupa I – w temperaturze 30°C wykluły się wyłącznie samice.
Grupa II – w temperaturze 32°C wykluło się 86% samic i 14% samców.
Grupa III – w temperaturze 34°C wykluły się wyłącznie samce.
Sformułuj wniosek wynikający z tego doświadczenia.
Matura
Matura Sierpień
Sierpień 2011,
Czerwiec 2011,Poziom
2011, Poziomrozszerzony
Poziom rozszerzony(Formuła
(Formuła
https://biologhelp.pl/matura?kategoria[0]=30&kategoria[1]=31&…[3]=84&miesiac[4]=85&sort=name%20ASC&items_per_page=40&page=1 Strona 1 z 29

3 Matura
Matura Sierpień
Sierpień 2011,
2011, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 19.
19. (1
(1 pkt)
pkt)
Przeprowadzono eksperyment, w którym badano wpływ światła na indukcję kwitnienia
pewnego gatunku rośliny. Przez kilka tygodni cztery grupy roślin, tego samego gatunku,
poddawano różnym warunkom oświetlenia dobowego. Na poniższym schemacie
przedstawiono sposób oświetlania poszczególnych grup roślin oraz wynik
eksperymentu.

Na podstawie schematu zaznacz poprawne dokończenie zdania:
Czynnikiem warunkującym kwitnienie tego gatunku rośliny jest
A. ciągły okres ciemności trwający mniej niż 12 godzin.

B. ciągły okres ciemności trwający 12 i więcej godzin.
C. przewaga okresu ciemności, ale przerywanego krótkimi okresami oświetlania.
D. łączny okres oświetlenia trwający co najmniej 12 godzin.
Matura
Matura Maj
Maj 2011,
2011, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
4 Matura
Matura Maj
Maj 2011,
2011, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 22.
22. (2
(2 pkt)
pkt)
DNA (kwas deoksyrybonukleinowy) pełniący funkcję nośnika informacji genetycznej jest
polimerem zbudowanym z nukleotydów. Na schemacie przedstawiono budowę
nukleotydu.
a) Matura
Podaj nazwy Maj 2011,budowy
elementów Poziom podstawowy
nukleotydu (Formuła
DNA oznaczonych 2007)
na schemacie
Zadanie
literami A i B. 22. (2 pkt)
A.
B.
b) Wymień nazwy wszystkich zasad azotowych występujących w nukleotydach DNA.
5 Matura
Matura Maj
Maj 2011,
2011, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 23.
23. (1
(1 pkt)
pkt)
Na schematach I i II przedstawiono reakcję rośliny na działanie bodźca
fotoperiodycznego. Jest to roślina dnia krótkiego, którą hodowano w warunkach dnia
długiego, co powodowało, że roślina nie kwitła. W celu określenia miejsca percepcji
bodźca fotoperiodycznego przeprowadzono doświadczenie, w którym okresowo
zasłaniano liście (schemat I) lub wierzchołek pędu (schemat II) tej rośliny. Przebieg i
wyniki doświadczenia zilustrowano na poniższych schematach.
Na podstawie wyników doświadczenia ustal, czy miejscem percepcji bodźca

fotoperiodycznego są liście, czy wierzchołek pędu rośliny. Odpowiedź uzasadnij.
6 Matura
Matura Sierpień
Sierpień 2011,
2011, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 24.
24. (3
(3 pkt)
pkt)
Cząsteczki kwasów nukleinowych zbudowane są z nukleotydów. W DNA każdy nukleotyd
składa się z deoksyrybozy, reszty kwasu fosforowego oraz jednej z czterech zasad
azotowych oznaczanych symbolicznie literami A, T, G i C. Między odpowiednimi
zasadami występują dwa lub trzy wiązania wodorowe, dzięki którym następuje
połączenie obu nici.
a) Uzupełnij poniższy schemat fragmentu budowy DNA, wpisując we właściwych

miejscach oznaczenia literowe odpowiednich par zasad azotowych.
Matura Sierpień 2011, Poziom podstawowy (Formuła

b) Zaznacz na schemacie dokładnie jeden nukleotyd, obwodząc go linią ciągłą.
c) Podaj nazwę innego kwasu nukleinowego, którego podstawową jednostką

strukturalną jest nukleotyd oraz zapisz oznaczenia literowe występujących w nim
zasad azotowych.
Nazwa kwasu
Zasady azotowe
7 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2011,
2011, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 33.
33. (1
(1 pkt)
pkt)
U większości gatunków lądowych roślin naczyniowych występuje współżycie systemu
korzeniowego z grzybnią niektórych gatunków grzybów zwane mikoryzą. Na schemacie
przedstawiono wpływ mikoryzy na wzrost siewek trawy Festuca ovina, w zależności od
nawożenia azotowo-fosforowego (N + P).
Na podstawie wykresu podaj, w jakich warunkach uprawy Festuca ovina jest

najbardziej widoczny wpływ mikoryzy na przyrost roślin.
8 Matura
Matura Sierpień
Sierpień 2011,
2011, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 36.
36. (1
(1 pkt)
pkt)
W 1953 roku S.L. Miller przeprowadził doświadczenie, w którym mieszaninę gazów (CH4,
NH3, H2O, H2) naśladującą skład pierwotnej atmosfery ziemskiej poddał działaniu silnych
wyładowań elektrycznych. Powstające produkty reakcji, w tym liczne związki organiczne,
m.in. aminokwasy rozpuszczały się w wodzie i były odprowadzane ze skraplaną parą
wodną do kolby z wodą, imitującą praocean.
Spośród wymienionych stwierdzeń zaznacz jedno, które stanowi hipotezę badawczą

potwierdzoną tym doświadczeniem.
A. Mieszaniny aminokwasów w pierwotnym oceanie miały zdolność do

samoorganizowania się w większe kompleksy.
B. Pod wpływem wyładowań atmosferycznych związki organiczne opadały i
gromadziły się w pierwotnym oceanie.
C. Związki organiczne mogą powstawać w mieszaninie różnych gazów dzięki energii
wyładowań atmosferycznych.
D. Związki organiczne mogły się gromadzić w praoceanie, gdyż w beztlenowych
warunkach nie ulegały degradacji.
9 Matura
Matura Maj
Maj 2011,
2011, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 37.
37. (2
(2 pkt)
pkt)
Jedną z podstawowych metod stosowanych obecnie w badaniach molekularnych i
inżynierii genetycznej jest PCR (łańcuchowa reakcja polimerazy). Jest to reakcja
umożliwiająca powielenie (ampli)kację) w krótkim czasie fragmentu genomowego DNA
w miliardach kopii. Metoda ta pozwala na analizę bardzo małych, wręcz śladowych ilości
DNA.
Podaj dwa przykłady praktycznego zastosowania PCR.
1.
2.
10 Matura
Matura
MaturaMajCzerwiec
Czerwiec 2012,
2012, Poziom
2011, Poziom Poziom rozszerzony
rozszerzony
(Formuła
(Formuła 2007)
2007) Zadanie
2007) - Zadanie
Zadanie 1. (1 pkt)
1. (1 pkt)
37. (2 pkt)
Każdemu z wymienionych pierwiastków chemicznych przyporządkuj odpowiedni opis
jego funkcji, wybrany spośród A–D.
Pierwiastki
1.
wapń
2.
sód
3.
fosfor
Funkcje
A. Składnik kwasów nukleinowych, strukturalny składnik kości, pełni ważną rolę w

przekazywaniu energii.
B. Główny kation płynów pozakomórkowych, ważny dla utrzymania równowagi

osmotycznej płynów ciała, niezbędny do przewodzenia impulsów nerwowych.

C. Główny kation w komórkach ciała, pełni ważną rolę w funkcjonowaniu układu
nerwowego, wpływa na skurcz mięśni.
D. Strukturalny składnik kości, pełni ważną rolę w skurczu mięśni, przewodzeniu
impulsów nerwowych i w krzepnięciu krwi.
11 Matura
Matura Maj
Maj 2012,
2012, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 1.
1. (1
(1 pkt)
pkt)
Mitochondria to struktury wewnątrzkomórkowe, w których odbywa się synteza ATP.
Oceń prawdziwość informacji dotyczących mitochondriów. Wpisz w odpowiednich
miejscach tabeli literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub literę F, jeśli informacja
jest fałszywa.
P/F
1. Mitochondria występują we wszystkich komórkach eukariotycznych.
Liczba mitochondriów w komórkach jest zmienna i zależy od funkcji oraz

2.
aktywności metabolicznej tkanki.
Podziały mitochondriów mogą odbywać się wyłącznie w czasie podziału

3.
komórki.
12 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2012,
2012, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
Matura Maj 2012,
2007) - Zadanie
Zadanie 2. Poziom
2. (2
(2 pkt) rozszerzony (Formuła 2007)
pkt)
Zadanie 1. (1 pkt)
Na uproszczonym schemacie przedstawiono przebieg i wynik doświadczenia, w którym
badano wpływ wysokiego stężenia mocznika na strukturę przestrzenną cząsteczki białka
wyizolowanego z komórki.
a) Spośród poniższych procesów, wybierz i zapisz nazwy tych, które należy wpisać w
miejsca oznaczone na schemacie literami A i B.
denaturacja,
konformacja,
renaturacja
A.
B.
b) Na podstawie wyniku doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący wpływu

wysokiego stężenia mocznika na strukturę białka.
13 Matura
Matura Maj
Maj 2012,
2012, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 2. (2 pkt)
2. (2 pkt)
Na schematach A i B przedstawiono w uproszczeniu dwa rodzaje transportu substancji
przez błony komórkowe.
Scharakteryzuj rodzaje transportu przedstawione na schematach. Wpisz w tabeli

numery właściwych informacji, wybierając je z poniższych.
Rodzaj transportu
1. bierny
2. aktywny
3. wspomagany
Opis transportu
I – przemieszczanie się cząsteczek z obszaru stężenia niższego do miejsca stężenia

wyższego przy udziale białek przenośnikowych i energii
II – przemieszczanie się cząsteczek z obszaru stężenia wyższego do miejsca stężenia
niższego przy udziale białek przenośnikowych i bez udziału energii
III – przemieszczanie się cząsteczek z obszaru stężenia wyższego do miejsca stężenia
niższego bez udziału białek przenośnikowych i nakładu energii
Schemat Rodzaj transportu Opis transportu
14 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2012,
2012, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 3.
3. (1
(1 pkt)
pkt)
Charakterystycznym elementem budowy komórki roślinnej jest ściana komórkowa,
która nadaje komórce odpowiedni kształt, wzmacnia ją i chroni przed
mikroorganizmami.
Spośród zamieszczonych poniżej zdań zaznacz zdanie nieprawdziwe.
A. Cytokineza może mieć różny przebieg w zależności od tego, czy dzieląca się
komórka posiada ścianę komórkową, czy też nie.
B. W syntezie niektórych składników pierwotnej ściany komórkowej bierze udział
aparat Golgiego oraz siateczka śródplazmatyczna.
C. Składnikiem pierwotnych ścian komórkowych roślin są polisacharydy, natomiast
brak jest w nich białek strukturalnych i enzymatycznych oraz wody.
https://biologhelp.pl/matura?kategoria[0]=30&kategoria[1]=31&…3]=84&miesiac[4]=85&sort=name%20ASC&items_per_page=40&page=1 Strona 10 z 29
D. Po zakończeniu wzrostu protoplast tworzy wtórną ścianę komórkową albo przez

wzmocnienie ściany pierwotnej, albo przez nakładanie na nią nowych warstw.
15 Matura
Matura Maj
Maj 2012,
2012, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 3.
3. (1
(1 pkt)
pkt)
W komórkach wielu pierwotniaków występują wodniczki tętniące, pełniące istotną rolę w
utrzymaniu stałości ich środowiska wewnętrznego.
Uzasadnij, że wodniczki tętniące w komórkach pierwotniaków słodkowodnych pełnią

funkcję adaptacyjną do środowiska. W odpowiedzi uwzględnij stężenie roztworu
wewnątrzkomórkowego pierwotniaków i środowiska, w którym żyją.
16 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2012,
2012, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 4.
4. (2
(2 pkt)
pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwóch
Matura
preparatów Maj 2012,
mikroskopowych Poziom
w celu rozszerzony
zaobserwowania (Formuła
zjawiska plazmolizy. 2007)
Na szkiełku
Zadanie
podstawowym 3. (1 pkt)
umieszczono fragment skórki liścia spichrzowego cebuli, dodano kilka
kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym. Preparat umieszczono pod
mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komórek przedstawiono na rysunku 1.
Następnie wykonano podobny preparat, ale zamiast wody użyto 10% roztworu chlorku
sodu. Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2.

Wybierz literę (A–E), którą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy:
a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wyników przeprowadzonych obserwacji.
A. Plazmoliza w komórkach skórki liścia cebuli następuje zawsze na skutek

odwodnienia jej protoplastu.
B. Czy pod wpływem 10% roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komórkach
skórki liścia spichrzowego cebuli?
C. W jaki sposób różne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty
komórek skórki liścia spichrzowego cebuli?
D. Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komórkowej w
komórce roślinnej pod wpływem roztworu hipertonicznego.
E. Protoplasty komórek skórki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich
umieszczeniu w 10% roztworze chlorku sodu, a więc nastąpiła w nich plazmoliza.
17 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2012,
2012, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 5.
5. (1
(1 pkt)
pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomów, z których część jest
nieprawdziwa.
Dokonaj korekty przedstawionych informacji, wykreślając w każdej z nich określenie

nieprawdziwe.
1. Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śródkomórkową / nie otoczone

błoną śródkomórkową.
2. Na rybosom składają się dwie podjednostki – mała i duża / dwie podjednostki
jednakowej wielkości.
3. Podjednostki rybosomów nie rozdzielają się po procesie translacji / rozdzielają się po
procesie translacji.
4. Podjednostki rybosomów nie łączą się w nowych kon&guracjach / łączą się w nowych
kon&guracjach.
18 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2012,
2012, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 6.
6. (2
(2 pkt)
pkt)
Wakuola komórek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną –
tonoplastem, wypełniona sokiem komórkowym. W skład soku komórkowego wchodzą:
woda, jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne.
Stwierdzono też obecność w nim różnych enzymów hydrolitycznych, np. peptydaz,
glikozydaz.
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli.
1.
2.
19 Matura
Matura Maj
Maj 2012,
2012, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 8.
8. (2
(2 pkt)
pkt)
W wielu komórkach powstaje, szkodliwy dla komórki, nadtlenek wodoru (H2O2 ). Jego
Matura
neutralizacja Czerwiec
odbywa 2012, Poziom
się dzięki specy)cznemu rozszerzony
enzymowi (Formuła
– katalazie. Wykonano
2007) wZadanie
doświadczenie, 6. (2 słoików
którym do dwóch pkt) wlano jednakową ilość 3% roztworu H2O2
(wody utlenionej). Do jednego ze słoików włożono kawałek świeżej, surowej wątroby
bydlęcej. Na rysunku przedstawiono wyniki tego doświadczenia.
a) Sformułuj problem badawczy do powyższego doświadczenia.
b) Podaj, na czym polega neutralizacja nadtlenku wodoru przez komórki wątroby

ssaka.
20 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2012,
2012, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 8.
8. (3
(3 pkt)
pkt)
Informacje do zadania 8. W tabeli przedstawiono wyniki doświadczenia, w którym przy
wysokim stężeniu CO2 badano wpływ natężenia światła na intensywność fotosyntezy w
dwóch różnych temperaturach.
Intensywność fotosyntezy (mm3 CO2/cm2h)

Natężenie światła
(jednostki umowne)
20°C 30°C
0 0 0
2 110 145
4 160 225
6 200 270
Na podstawie: A. Szweykowska, Fizjologia roślin, Wyd. Naukowe UAM, Poznań, 1998.
a) Na podstawie danych w tabeli narysuj wykresy liniowe ilustrujące wpływ

natężenia światła na intensywność procesu fotosyntezy w temperaturze 20 °C i
30 °C, przy wysokim stężeniu CO2. Zastosuj jeden układ współrzędnych.
b) Na podstawie wykresu sformułuj wniosek dotyczący wpływu natężenia światła

na intensywność fotosyntezy, przy wysokim stężeniu CO2, w zależności od
temperatury.
21 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2012,
2012, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 10.
10. (1
(1 pkt)
pkt)
Przeprowadzono dwa doświadczenia z roślinami pomidora i tytoniu. W pierwszym
doświadczeniu (rys. 1) zaszczepiono łodygę tytoniu na podkładce z korzenia pomidora,
w wyniku czego rozwinęły się normalne liście tytoniu, ale zupełnie pozbawione nikotyny.
W drugim doświadczeniu (rys. 2) zaszczepiono łodygę pomidora na korzeniach tytoniu i
zaobserwowano, że liście pomidora zawierały nikotynę.
Wyniki obu doświadczeń przedstawiono na rysunkach 1 i 2.

Na podstawie wyników eksperymentu sformułuj wniosek dotyczący miejsca syntezy

nikotyny.
22 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2012,
2012, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 12.
12. (1
(1 pkt)
pkt)
2007)
2007) Zadanie
Zadanie 12.
12. (1
(1 pkt)
pkt)
Przeprowadzono doświadczenie, do którego przygotowano dwa zestawy doświadczalne:
zestaw I – trzy świeżo odcięte liście kalarepy umieszczone w naczyniu z wodą

zestaw II – trzy świeżo odcięte liście kalarepy umieszczone w naczyniu z roztworem
cytokininy (kinetyny).
Oba zestawy umieszczono w ciemności. Po sześciu dniach stwierdzono, że liście

kalarepy umieszczone w naczyniu z wodą zżółkły a ich chloroplasty uległy degeneracji,
natomiast liście umieszczone w roztworze cytokininy zachowały żywozieloną barwę i
normalnie wykształcone chloroplasty.
Na podstawie przedstawionego opisu sformułuj problem badawczy do tego

doświadczenia.
23 Matura
Matura Maj
Maj 2012,
2012, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
2007)
Zadanie
Zadanie
14. (1 pkt)
14. (1 pkt)(1 pkt)
12.
Przeprowadzono obserwacje, których celem było ustalenie rozmieszczenia receptorów
dotyku w różnych miejscach skóry człowieka. Do pobudzania receptorów dotyku
posłużono się cyrklem, którym dotykano skóry równocześnie dwoma jego ramionami.
Moment, w którym jednocześnie odczuwano dotyk obu ramion cyrkla oznaczał
podrażnienie dwóch sąsiednich receptorów, czyli pokazywał odległość między nimi.
Na poniższych rysunkach przedstawiono uśrednione wyniki obserwacji zebrane z kilku
prób.

Zadanie 14. (1 pkt)
Zaznacz poprawny wniosek, który sformułowano na podstawie analizy wyników
przeprowadzonych obserwacji.
A. Zagęszczenie receptorów dotykowych w skórze różnych części ciała człowieka jest

wszędzie takie samo.,
B. Receptory dotykowe występują w różnych miejscach ciała człowieka i są
równomiernie rozmieszczone na ich powierzchni.
C. Receptory dotykowe są nierównomiernie rozmieszczone w skórze człowieka w
różnych częściach jego ciała, w jednych miejscach jest ich więcej niż w innych.
D. Im większa jest odległość między podrażnionymi punktami na skórze, tym więcej
receptorów dotykowych znajduje się między nimi.
24 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2012,
2012, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 17.
17. (2
(2 pkt)
pkt)
Pod koniec lat osiemdziesiątych XX w. w Stanach Zjednoczonych przeprowadzono
eksperyment dotyczący wpływu sposobu odżywiania się na rozwój choroby wieńcowej.
W eksperymencie wzięły udział osoby z zaawansowaną chorobą niedokrwienną serca.
Podzielono je na dwie grupy:
grupa I – stosowała dietę roślinną o bardzo niskiej zawartości tłuszczu

grupa II – stosowała dietę zalecaną przez lekarzy dla osób z chorobą wieńcową.
Po roku trwania eksperymentu okazało się, że stan zdrowia osób z drugiej grupy nie
polepszył się – miażdżyca postępowała. U 80% osób z pierwszej grupy, poziom
cholesterolu wyraźnie się obniżył i nastąpiło częściowe cofnięcie się zmian
miażdżycowych. W roku 2010 ten program leczenia chorych zyskał aprobatę
amerykańskiego departamentu zdrowia i jest refundowany, jako jedna z form leczenia
pacjentów z niedokrwienną chorobą serca – kandydatów do wszczepienia by-passów,
oraz dla pacjentów po zawale serca.

a) 2007)
Podaj, któraZadanie
z opisanych17.
grup(2 pkt) w tym eksperymencie to grupa kontrolna.
chorych
b) Sformułuj wniosek wynikający z tego eksperymentu.
Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2012,
2012, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła
25 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2012,
2012, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 23.
23. (1
(1 pkt)
pkt)
Na schemacie przedstawiono budowę jednego z nukleotydów DNA.
Uzupełnij schemat nukleotydu DNA odpowiednimi nazwami związków chemicznych,

wybranymi spośród wymienionych.
ryboza,
Matura
tymina, Czerwiec 2012, Poziom podstawowy (Formuła
deoksyryboza,
uracyl,
glukoza
26 Matura
Matura Maj
Maj 2012,
2012, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 23. (2 pkt)
23. (2 pkt)
Wykonano doświadczenie, którego celem było zbadanie roli procesu transpiracji w
transporcie wody u roślin. W słoju z wodą umieszczono kilka liści selera naciowego. Na
powierzchnię wody naniesiono cienką warstwę oleju i zaznaczono poziom wody. Słój
umieszczono w ciepłym pomieszczeniu. Po trzech godzinach zaobserwowano, że
poziom wody w słoju obniżył się, co zilustrowano na poniższym rysunku.
a) Sformułuj hipotezę badawczą potwierdzoną wynikiem doświadczenia.
b) Wyjaśnij znaczenie warstwy oleju na powierzchni wody w tym doświadczeniu.
27 Matura
Matura Maj
Maj 2012,
2012, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 27.
27. (2
(2 pkt)
pkt)
Przeprowadzono doświadczenie, którego celem miało być sprawdzenie, czy podczas
kiełkowania zachodzą w nasionach procesy metaboliczne. Termos napełniono
kiełkującymi nasionami (ziarnami) pszenicy i szczelnie zamknięto korkiem. W korku
umieszczono termometr w sposób umożliwiający odczyt temperatury. Pomiary
temperatury rejestrowano co 3 godziny w ciągu 24 godzin trwania doświadczenia.
Stwierdzono stopniowy wzrost temperatury w próbie badawczej.
a) Podaj, jak powinna wyglądać próba kontrolna do tego doświadczenia.
b) Zaznacz błędną interpretację wyników powyższego doświadczenia.
A. W czasie kiełkowania nasion wzrasta ilość wydzielanego ciepła.

B. W czasie kiełkowania nasion wzrasta intensywność reakcji oddychania.
Zadanie 27. (2 pkt)
C. W czasie kiełkowania nasion wzrasta intensywność przemian anabolicznych.
28 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2012,
2012, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 27.
27. (1
(1 pkt)
pkt)
Genom to całkowity DNA komórki.
Podaj nazwy struktur komórkowych, w których znajdują się cząsteczki DNA

składające się na całkowity genom komórki somatycznej:
roślinnej
zwierzęcej
29 Matura
Matura Maj
Maj 2012,
2012, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 35. (1 pkt)
35. (1 pkt)
Przeprowadzono doświadczenie dotyczące wzajemnych stosunków między populacjami
dwóch gatunków orzęsków (gatunek 1 i gatunek 2). Orzęski z gatunku 2 polowały na
przedstawicieli gatunku 1. Zastosowano dwa warianty doświadczenia (hodowla A i
hodowla B), w których obserwowano zmiany liczebności populacji obu gatunków w
Matura
zależności Czerwiec
od tego, 2012, Poziom
czy o)ary znajdowały schronienie,rozszerzony
czy też nie. (Formuła
2007) przedstawiono
Na rysunkach Zadanie 27. (1obu
wyniki pkt)
wariantów opisanego doświadczenia.

Zadanie 35. (1 pkt)
Opisz zmiany liczebności populacji drapieżnych orzęsków tylko w tym doświadczeniu,
w którym o)ary nie znalazły schronienia. Uwzględnij przyczyny i skutki tych zmian.
30 Matura
Matura Maj
Maj 2012,
2012, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 37. (1 pkt)
37. (1 pkt)
W naturze dwa gatunki pałki – wąskolistna i szerokolistna – różnią się miejscem
występowania w zbiornikach wodnych. Pałka wąskolistna rośnie zawsze w głębszej
wodzie niż pałka szerokolistna. Przeprowadzono eksperyment, który wykazał, że pałka
szerokolistna posadzona osobno nie rośnie w wodzie głębokiej. Natomiast pałka
wąskolistna posadzona osobno rośnie dobrze zarówno w wodzie płytkiej, jak i głębokiej.
Na podstawie: http:/www.wsipnet.pl/serwisy/prnaucz/gbxxir.pdf/
Na podstawie powyższych informacji sformułuj wniosek dotyczący wpływu

konkurencji międzygatunkowej na niszę ekologiczną pałki wąskolistnej.
31 Matura
Matura Maj Maj 2013,
2013, Poziom
Poziom podstawowy
podstawowy (Formuła (Formuła 2007)2007)
- Zadanie
Zadanie 1. (3 pkt)
1. (3 pkt)
Zadanie
Mitochondria 37.energetyczne
to centra (1 pkt) komórki. Ich liczba w komórkach różnych tkanek
jest różna. W pojedynczej komórce organizmu człowieka przeciętnie występuje od
kilkuset do kilku tysięcy mitochondriów, np. w komórkach wątroby jest ich około 1000–
2000.
a) Wyjaśnij, dlaczego mitochondria nazywa się „centrami energetycznymi komórki”.
b) Określ, od czego zależy liczba mitochondriów w komórce.
c) Uzasadnij, że brak mitochondriów w erytrocytach jest przystosowaniem budowy

tych komórek do transportu tlenu.
32 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2013,
2013, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 1.
1. (1
(1 pkt)
pkt)
Na schemacie wyróżniono ramką wiązanie chemiczne, typowe dla jednej z
podstawowych grup związków organicznych, z których zbudowane są organizmy.
Podaj nazwę wiązania chemicznego wskazanego na schemacie oraz nazwę grupy

związków organicznych, w których ono występuje.
Nazwa wiązania Występowanie
33 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2013,
2013, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
Matura
2007) Czerwiec 2013, Poziom rozszerzony (Formuła
2007) - Zadanie
Zadanie 2.
2. (1
(1 pkt)
pkt)
W tabeli przedstawiono efekty obserwowane w komórce roślinnej umieszczanej w
roztworach o różnym stężeniu.
Uzupełnij brakujące w tabeli informacje oraz dorysuj groty dwóm strzałkom, tak aby
odzwierciedlały kierunek przepływu wody.
34 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2013,
2013, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 3.
3. (2
(2 pkt)
pkt)
Na rysunkach przedstawiono budowę dwóch różnych nukleotydów występujących
powszechnie w komórkach organizmów.
Określ funkcję, jaką pełni każdy z przedstawionych nukleotydów w organizmach

żywych.
Rys. I
Rys. II
35 Matura
Matura Maj
Maj 2013,
2013, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 3.
3. (2
(2 pkt)
pkt)
Płynność błony to zdolność lipidów i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie

płaszczyzny dwuwarstwy. Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i
musi być utrzymany w określonych granicach. Na schemacie przedstawiono model
budowy błony komórkowej komórki zwierzęcej.
a) Określ, którą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na schemacie zewnętrzną przestrzeń

komórki. Odpowiedź uzasadnij.
b) Podaj, który ze związków chemicznych budujących błonę komórkową, poza

obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi, powoduje zmniejszenie jej
płynności.
36 Matura
Matura Maj
Maj 2013,
2013, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 4.
4. (2
(2 pkt)
pkt)
W otoczce jądrowej obecne są pory, jakich nie mają błony innych organelli
komórkowych. Przez te niewielkie otwory transportowane są różnego rodzaju
substancje z jądra komórkowego do cytoplazmy i z cytoplazmy do jądra. Liczba porów w
otoczce jądrowej jest różna w różnych rodzajach komórek i zależy od ich aktywności
metabolicznej.
a) Podaj po jednym przykładzie substancji, które przenikają
z jądra komórkowego do cytoplazmy
z cytoplazmy do jądra komórkowego
b) Wykaż związek pomiędzy aktywnością metaboliczną komórki a zwiększoną liczbą

porów w otoczce jej jądra.
37 Matura
Matura Maj
Maj 2013,
2013, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 5. (2 pkt)
5. (2 pkt)
Uczniowie przygotowali pokaz ilustrujący zjawisko osmozy. Trzy woreczki (A, B, C) z
tworzywa o własnościach błony półprzepuszczalnej, stanowiące modele komórek,
wypełnili roztworami glukozy o stężeniach 1%, 5% oraz 10%. Szczelnie zamknięte
woreczki umieścili w zlewce z 5% roztworem glukozy.
Zestaw do tego pokazu przedstawiono na rysunku.
Maturamiejsca
W odpowiednie Maj 2013, Poziom
tabeli wpisz rozszerzony
określenia (Formuła
opisujące warunki, 2007)
przebieg pokazu oraz
Zadanie
obserwacje. 5. (2 pkt)
Komórka \ Roztwór w którym znajduje się Kierunek Objętość

Cecha komórka przepływu wody komórki
A hipertoniczny
do komórki i z
B
komórki
C zwiększy się
38 Matura
Matura Maj
Maj 2013,
2013, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 6.
6. (2
(2 pkt)
pkt)
W inżynierii genetycznej w celu otrzymania określonych substancji, np. białek,
najczęściej wprowadza się geny eukariontów do komórek bakteryjnych, których
hodowla jest tania, a jednocześnie efektywna, ponieważ otrzymuje się dużo organizmów
w niewielkiej objętości. Jednak w niektórych sytuacjach konieczne jest wprowadzanie
genów do komórek eukariotycznych, np. przy wytwarzaniu hormonu erytropoetyny
(EPO), który jest glikoproteiną powstającą z udziałem struktur Golgiego.
a) Wyjaśnij, dlaczego glikoproteina EPO nie może być wytwarzana z

wykorzystaniem komórek prokariotycznych.
b) Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących erytropoetyny. Wpisz w odpowiednie

miejsca tabeli literę P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli
stwierdzenie jest fałszywe.
P/F
Zadanie 6. (2 pkt)
1. Erytropoetyna jest wytwarzana w organizmie człowieka przez nerki.
Erytropoetyna stymuluje wytwarzanie krwinek czerwonych w szpiku

2.
kostnym.
Wysokie ciśnienie parcjalne tlenu we krwi stymuluje wytwarzanie większej

3.
ilości EPO.
Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2013,
2013, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
39 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2013,
2013, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 7.
7. (3
(3 pkt)
pkt)
W komórce, która ulega apoptozie (zaprogramowanej śmierci) zachodzi szereg zmian
biochemicznych i morfologicznych. Proces ten wymaga aktywacji wielu genów i syntezy
rozlicznych białek. Komórka kurczy się, powstają ciałka apoptyczne, w których tkwią
nieuszkodzone organelle komórkowe. Ciałka apoptyczne są następnie fagocytowane
przez komórki żerne (makrofagi). Po komórce nie pozostaje najmniejszy ślad. Ta
higieniczna śmierć komórki nie daje żadnych przykrych konsekwencji dla jej otoczenia.
Na podstawie: M. Jurgowiak, Losy komórkowych kamikadze, Wiedza i Życie, nr 5/2008.
a) Na podstawie tekstu określ, które z podanych informacji są prawdziwe, a które

fałszywe. Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli literę P, jeśli informacja jest
prawdziwa, lub literę F, jeśli informacja jest fałszywa.
P/F
1. Apoptoza jest naturalnym procesem unicestwienia komórki.

2. Proces apoptozy wymaga nakładu energii.
3. Apoptoza powoduje powstanie stanu zapalnego w organizmie.
b) Określ przynależność makrofagów do odpowiedniego rodzaju elementów

morfotycznych krwi człowieka.
Makrofagi należą do
c) Zaznacz rodzaj komórek krwi człowieka, które mają zdolność fagocytozy.
A. limfocyty B
B. granulocyty zasadochłonne (bazo)le)
C. limfocyty T
D. granulocyty obojętnochłonne (neutro)le)
Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2013,
2013, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
40 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2013,
2013, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 11.
11. (3
(3 pkt)
pkt)
Uprawy hydroponiczne to bezglebowe uprawy roślin na pożywkach wodnych,
umożliwiające wzrost roślin w warunkach sztucznych.
Przeprowadzono doświadczenie, do którego przygotowano:
dwie donice z hydroponiczną uprawą siewek kukurydzy na pożywkach pełnych,

czyli z kompletem związków mineralnych rozpuszczonych w wodzie,
dwie donice z hydroponiczną uprawą siewek kukurydzy na pożywkach niepełnych,
w których brakowało azotu.
Wszystkie donice umieszczono w warunkach )zycznych optymalnych dla dalszego

rozwoju siewek. W regularnych odstępach czasu obserwowano zabarwienie liści i
mierzono wzrost siewek we wszystkich donicach.
a) Sformułuj problem badawczy do opisanego doświadczenia.

b) 2007)
Podaj, Zadanie
w jakich 11.)zycznych,
warunkach (3 pkt) optymalnych dla rozwoju siewek,
umieszczono wszystkie donice aby można było porównać wyniki próby
badawczej i próby kontrolnej w tym doświadczeniu. Wymień dwa takie warunki.
1. 2.
c) Podaj, który z zestawów donic z siewkami kukurydzy stanowił próbę kontrolną w

tym doświadczeniu.
Zadania maturalne z biologii

1 Matura
Matura Maj
Maj 2013,
2013, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 17.
17. (2
(2 pkt)
pkt)
Plastydy są organellami występującymi w komórkach roślinnych. Formą wyjściową dla
wszystkich rodzajów plastydów są proplastydy, charakterystyczne dla komórek
merystematycznych. Na schemacie przedstawiono rodzaje plastydów oraz możliwości
ich przekształcania się.

a)
Zadanie 17. (2 pkt)
Podaj, jaką funkcję pełnią leukoplasty w komórce roślinnej.
b) Korzystając ze schematu, wyjaśnij, dlaczego bulwy ziemniaków wystawione na

działanie światła zielenieją po pewnym czasie.
2 Matura
Matura Maj
Maj 2013,
2013, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 19.
19. (2
(2 pkt)
pkt)
Uczniowie przygotowali do doświadczenia dwa zestawy (A i B) przedstawione na
rysunku. Zlewkę i probówki w zestawie A napełnili odstaną wodą wodociągową,
natomiast zlewkę i probówki w zestawie B – odstaną wodą wodociągową, w której

rozpuścili niewielką ilość wodorowęglanu potasu (KHCO3). Oba zestawy umieścili obok
siebie, w tej samej odległości od źródła światła. Po pewnym czasie stwierdzili, że proces
fotosyntezy przebiegał intensywniej w roślinach z zestawu B niż w roślinach
umieszczonych w zestawie A.
a) Podaj parametr, za pomocą którego można określić intensywność fotosyntezy w

tym doświadczeniu.
b) Wyjaśnij, dlaczego w roślinach z zestawu B fotosynteza przebiegała intensywniej.
3 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2013,
2013, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 20.
20. (1
(1 pkt)
pkt)
Proces krzepnięcia krwi zależy od czynników zewnętrznych oraz od właściwości samej
krwi.
Trzy probówki zawierające świeżą krew bydlęcą umieszczono w różnych warunkach
termicznych, a następnie mierzono czas pojawienia się pierwszych skrzepów. Sposób
przeprowadzenia doświadczenia ilustrują rysunki poniżej.
Spośród podanych zdań (A–E) wybierz hipotezę i problem badawczy, odnoszące się
do przedstawionego doświadczenia. Zapisz ich oznaczenia.
A. Czy temperatura otoczenia przyspiesza proces krzepnięcia krwi?

B. Najszybciej krew krzepnie w temperaturze 35 oC, a najwolniej w lodzie.
C. Czas krzepnięcia krwi zmienia się w zależności od temperatury otoczenia.
D. Jak gęstość środowiska otaczającego probówkę wpływa na czas krzepnięcia krwi?
E. Im wyższa temperatura tym krótszy jest czas krzepnięcia krwi i dlatego w
probówce II najszybciej pojawiły się skrzepy.
Hipoteza Problem badawczy
4 Matura
Matura Maj
Maj 2013,
2013, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 21. (1 pkt)
21. (1 pkt)
Mejoza to proces podziału komórki, który w organizmie człowieka zachodzi w
komórkach gonad i umożliwia wytworzenie gamet.
Zaznacz poprawne dokończenie poniższego zdania.
W wyniku podziału mejotycznego z komórki mającej 46 chromosomów powstaną
A. dwie komórki zawierające po 23 chromosomy.

B. cztery komórki zawierające po 23 chromosomy.
C. dwie komórki zawierające po 46 chromosomów.
D. cztery komórki zawierające po 46 chromosomów.
Matura
Matura Maj
Maj 2013,
2013, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
5 Matura
Matura Maj
Maj 2013,
2013, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 21.
21. (2
(2 pkt)
pkt)
Do doświadczenia, którego celem było zbadanie roli liścieni we wzroście i rozwoju
rośliny, użyto 30 skiełkowanych nasion fasoli (siewek posiadających kilkumilimetrowy
korzeń), umieszczonych w odrębnych naczyniach z wodą wodociągową. Siewki
podzielono na trzy zestawy (I–III) po 10 sztuk:
I – siewki, którym pozostawiono oba liścienie,

II – siewki, którym usunięto jeden liścień,
III – siewki, którym usunięto oba liścienie.
Wszystkie zestawy umieszczono w jednakowych warunkach temperatury i oświetlenia.

Podczas doświadczenia obserwowano rozwój roślin, a po tygodniu zmierzono długość
ich liści, łodyg i korzeni.
Na rysunku przedstawiono przebieg i wyniki doświadczenia.

Zadanie 21. (2 pkt)
a) Określ, który zestaw jest w doświadczeniu próbą kontrolną. Odpowiedź

uzasadnij.
b) Sformułuj wniosek uwzględniający funkcję liścieni we wzroście i rozwoju siewki.
Matura
Matura Maj
Maj 2013,
2013, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
6 Matura
Matura Maj
Maj 2013,
2013, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 23.
23. (2
(2 pkt)
pkt)
Na wykresie przedstawiono stężenie hemoglobiny we krwi (hemolim)e) rozwielitek
(Daphnia) hodowanych w wodzie o różnej zawartości tlenu.

Zadanie 23. (2 pkt)
a) Sformułuj zależność wynikającą z tego wykresu.
b) Określ znaczenie adaptacyjne tego zjawiska dla przeżywania rozwielitek w

różnych warunkach środowiska.
7 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2013,
2013, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 25.
25. (1
(1 pkt)
pkt)
Na schemacie przedstawiono budowę plemnika człowieka.
Korzystając ze schematu, wyjaśnij rolę wstawki w funkcjonowaniu plemnika.
8 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2013,
2013, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 27.
27. (3
(3 pkt)
pkt)
Z jądra diploidalnej komórki nabłonkowej jelita człowieka otrzymano 2,60 10 –27 g DNA.
Podaj przybliżoną zawartość DNA w wymienionych niżej komórkach tego samego

osobnika.
A. dojrzały erytrocyt
B. dojrzały plemnik
C. komórka nabłonka płaskiego
9 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2013,
2013, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 28.
28. (3
(3 pkt)
pkt)
Na rysunku przedstawiono wycinek kanalika nasiennego z kolejnymi stadiami
spermatogenezy i przekształcania się spermatyd w dojrzałe plemniki.
Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła

a) Zapisz litery, którymi na rysunku oznaczono:
spermatocyt I rzędu
spermatocyt II rzędu
b) Wyjaśnij, na czym polega różnica między spermatogonium i spermatydą ze

względu na
1. sposób ich powstawania.
2. zawartość materiału genetycznego.
10 Matura
Matura Maj
Maj 2014,
2014, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 1.
1. (2
(2 pkt)
pkt)
Wapń jest ważnym składnikiem organizmu człowieka. W osoczu krwi powinno
znajdować się około 2,2–2,6 mmol/l jonów tego pierwiastka, niezbędnego do wielu
procesów wewnątrzkomórkowych. Obniżenie poziomu jonów wapnia we krwi skutkuje
uruchomieniem jego zasobów zgromadzonych w kościach.
a) Wśród przykładów procesów zachodzących w komórkach organizmu człowieka

zaznacz ten proces, w którym istotny udział biorą jony wapnia.
A. Polaryzacja błony komórkowej.

B. Skurcz komórek mięśniowych.
C. Przenoszenie elektronów w łańcuchu oddechowym.
D. Łączenie podjednostek rybosomów podczas biosyntezy białka.
b) Podaj nazwę hormonu, którego wydzielanie się zwiększa, gdy poziom jonów
wapnia
Maturawe krwi
Majjest2014,
zbyt niski.
Poziom rozszerzony (Formuła 2007)
Zadanie 1. (2 pkt)
11 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2014,
2014, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 1.
1. (2
(2 pkt)
pkt)
Na schemacie przedstawiono organizację materii żywej na poziomie komórkowym.
Poniżej podano przykłady elementów składających się na ten poziom organizacji życia.
A. aminokwasy
B. białka
C. jądro komórkowe
D. kwasy nukleinowe
E. mitochondrium
F. monosacharydy
G. tlen
H. węgiel
I. woda
Poszczególnym elementom (1–4) schematu przyporządkuj po dwa przykłady (A–I):

wpisz poniżej ich oznaczenia literowe.
1.
2.
3.
4.
12 Matura
Matura Maj
Maj 2014,
2014, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 1.
1. (2
(2 pkt)
pkt)
Wapń jest pierwiastkiem niezbędnym do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania
organizmu człowieka.
Spośród podanych procesów wybierz dwa, które ulegają zaburzeniom przy

niedoborze wapnia w organizmie.
A. skurcz mięśnia
B. krzepnięcie krwi
C. biosynteza białka
D. wytwarzanie hormonów tarczycy
E. powielanie informacji genetycznej
13 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2014,
2014, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 2. (2 pkt)
2. (2 pkt)
Na rysunku przedstawiono budowę błony komórkowej komórki zwierzęcej.
Zadanie 1. (2 pkt)
a) Wypisz z rysunku elementy składające się na glikokaliks tej komórki.
b) Zaznacz informację opisującą znaczenie glikokaliksu dla komórki.
A. Chroni komórkę przed uszkodzeniami i pośredniczy w interakcjach: komórka –

komórka i komórka – środowisko.
B. Jest receptorem cząsteczek sygnałowych: hormonów i przekaźników nerwowych.
C. Jest enzymem degradującym zewnątrzkomórkowe cząsteczki w celu pobrania
produktów z nich uzyskanych.
D. Tworzy pory lub kanały służące do selektywnego transportu małych polarnych
cząsteczek i jonów.
14 Matura
Matura Maj
Maj 2014,
2014, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 2.
2. (1
(1 pkt)
pkt)
Uporządkuj we właściwej kolejności wymienione poniżej etapy powstawania IV-rzędowej
struktury białka. Wpisz w tabelę odpowiednio numery 1–4.
Etap Numer
Połączenie ze sobą dwóch lub więcej łańcuchów polipeptydowych o

ukształtowanej już strukturze trójwymiarowej.
Łączenie aminokwasów w łańcuch polipeptydowy.
Zwijanie się łańcucha polipeptydowego w strukturę trójwymiarową, często

stabilizowaną przez mostki dwusiarczkowe.
Zwijanie łańcucha polipeptydowego w helisę lub harmonijkę.
15 Matura
Matura Maj
Maj 2014,
2014, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 3.
3. (1
(1 pkt)
pkt)
Oceń prawdziwość informacji dotyczących rybosomów. Wpisz obok każdego zdania w
tabeli literę P, jeżeli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeżeli zdanie jest fałszywe.
P/F
Rybosom składa się z dwóch podjednostek otoczonych jedną błoną

1.
plazmatyczną.
W większości komórek eukariotycznych występują dwa rodzaje

2.
rybosomów, które różnią się wielkością i wartością stałej sedymentacji.
Rybosomy uczestniczące w syntezie białka, z którego w komórce będą

3. wytwarzane glikoproteiny, przyłączone są do zewnętrznej powierzchni
błon aparatu Golgiego.
16 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2014,
2014, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Matura Zadanie
Maj 2014,
3. (3
3. (3 pkt) rozszerzony (Formuła 2007)
Poziom
pkt)
Zadanie 3. (1 pkt)
a) W wyznaczone miejsca (1–3) wpisz nazwy białek, które pełnią wskazane funkcje
w organizmie człowieka. Wybierz po jednej nazwie z niżej wymienionych.
)brynogen, kolagen, miozyna, mioglobina, hemoglobina
1.
Jest głównym składnikiem tkanki łącznej
2.
Bierze udział w procesie krzepnięcia krwi
3.
Magazynuje tlen w mięśniach
b) Uzupełnij tabelę dotyczącą enzymów trawiących białka w przewodzie

pokarmowym człowieka. Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli nazwy narządów,
w których wymienione enzymy są wytwarzane oraz nazwy odcinków przewodu
pokarmowego, w których one działają.
Narząd, w którym enzym Odcinek przewodu pokarmowego, w

Enzym
jest wytwarzany którym enzym działa
1. pepsyna
2. trypsyna
17 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2014,
2014, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007) - Zadanie
4. (1 pkt)
Jednym z najstarszych sposobów konserwacji mięsa jest użycie soli kuchennej (NaCl).
Stężenia soli powyżej 6% nie przeżywają np. bakterie jadu kiełbasianego, natomiast
stężenie roztworu soli powyżej 10% zatrzymuje prawie całkowicie rozwój większości
bakterii gnilnych.
Wyjaśnij, na czym polega mechanizm działania soli kuchennej chroniący surowe

mięso przed bakteriami.
18 Matura
Matura Maj
Maj 2014,
2014, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 4.
4. (1
(1 pkt)
pkt)
Komórki poszczególnych tkanek w obrębie jednego narządu różnią się budową, co wiąże
Maturaktóre
się z funkcjami, Czerwiec
pełnią, np. 2014, Poziomcechą
charakterystyczną rozszerzony (Formuła
budowy komórek
2007) Zadanie
zewnątrzwydzielniczych 4. jest
trzustki (1 występowanie
pkt) w nich silnie rozbudowanej szorstkiej
siateczki śródplazmatycznej.
Wykaż związek między funkcją komórek zewnątrzwydzielniczych trzustki a

występowaniem w nich dobrze rozwiniętej szorstkiej siateczki śródplazmatycznej.
19 Matura
Matura Maj
Maj 2014,
2014, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 5. (2 pkt)
5. (2 pkt)
W celu ustalenia grupy krwi pacjenta dodano próbki jego krwi do surowicy krwi grupy A
oraz do surowicy krwi grupy B. W obydwu zestawach zaszła aglutynacja krwinek.
Określ, jaką grupę krwi miał pacjent. Wyjaśnij wynik badania, uwzględniając
obecność przeciwciał w zastosowanych surowicach.
Grupa krwi pacjenta
Wyjaśnienie
20 Matura
Matura Maj
Maj 2014,
2014, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 5. (2 pkt)
5. (2 pkt)
Matura
Cytoszkielet Maj
komórki 2014,jest
zwierzęcej Poziom podstawowy
utworzony przez sieć włókien(Formuła
Matura Maj 2014, Poziom podstawowy (Formuła 2007) 2007)
białkowych o różnej
grubości (mikro)lamenty, )lamenty pośrednie oraz mikrotubule), spełniających różne
Zadanie 5. (2 pkt)
funkcje.
Zaznacz dwie funkcje, które w komórce pełnią mikrotubule.
A. Budują organelle ruchu: wici i rzęski.

B. Odpowiadają za ruch pełzakowaty komórek.
C. Pozwalają na skurcz komórek mięśnia poprzecznie prążkowanego.
D. Umożliwiają zachowanie kształtu komórki oraz otoczki jądrowej.
E. Umożliwiają segregację chromosomów w trakcie podziału jądra komórkowego.
21 Matura
Matura Maj
Maj 2014,
2014, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 6.
6. (2
(2 pkt)
pkt)
Na rysunkach przedstawiono różne etapy podziału mitotycznego jądra komórki
roślinnej.
a) Uporządkuj rysunki w kolejności odpowiadającej etapom mitozy – zapisz ich

oznaczenia literowe, zaczynając od interfazy.
Zadanie 6. (2 pkt)
b) Zapisz literę, którą oznaczono rysunek komórki znajdującej się w metafazie.
22 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2014,
2014, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 8.
8. (1
(1 pkt)
pkt)
Ubocznym produktem aktywności metabolicznej komórki są m.in. reaktywne formy
tlenu (RFT), np. rodniki, tlen atomowy, nadtlenek wodoru. Nadmiar RFT jest dla komórki
bardzo szkodliwy, jednak w niewielkich ilościach RFT mogą wywierać korzystny wpływ na
organizmy. Postanowiono sprawdzić, jak działają niewielkie ilości reaktywnych form
tlenu na proces kiełkowania nasion. W tym celu przeprowadzono doświadczenie.
Po dziesięć nasion grochu (zestaw I i II) moczono przez dobę w następujący sposób:
zestaw I – w wodzie z kranu,

zestaw II – w wodzie utlenionej (3% wodny roztwór nadtlenku wodoru).
https://biologhelp.pl/matura?kategoria[0]=30&kategoria[1]=31…3]=84&miesiac[4]=85&sort=name%20ASC&items_per_page=40&page=2 Strona 14 z 30
Po tym czasie nasiona z obu zestawów przepłukano wodą z kranu i wysiano na gazie
nasączonej wodą z kranu. Okazało się, że średni czas kiełkowania nasion w zestawie II
był istotnie krótszy niż czas kiełkowania nasion w zestawie I.
Na podstawie: R. Szymańska, P. Jedynak, Laboratorium. Eliksir młodości, „Wiedza i Życie” nr

12, 2011.
Sformułuj wniosek dotyczący wpływu nadtlenku wodoru na kiełkowanie nasion w

tym doświadczeniu.
23 Matura
Matura Maj
Maj 2014,
2014, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 8.
8. (2
(2 pkt)
pkt)
Na dwóch grupach roślin (1 i 2) przeprowadzono doświadczenie, mające na celu
wykazanie, że CO2 jest konieczny do procesu fotosyntezy. Przebieg doświadczenia
przedstawiono na rysunku (zaprezentowano tylko pojedyncze rośliny z każdej grupy).

Zadanie 8. (2 pkt)
a) Określ, w liściach której rośliny (z grupy 1. czy 2.) po dwóch dniach będzie można
wykryć obecność większej ilości skrobi. Odpowiedź uzasadnij.
b) Wyjaśnij, w jakim celu rośliny na początku doświadczenia zostały umieszczone na

kilka dni w miejscu bez dostępu światła.
24 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2014,
2014, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 10.
10. (2
(2 pkt)
pkt)
W celu sprawdzenia, czy intensywność fotosyntezy zależy od natężenia światła,
przeprowadzono następujące doświadczenie.
Przygotowano trzy zestawy doświadczalne (I, II, III) w następujący sposób:
do trzech zlewek o pojemności 300 ml wlano taką samą ilość wody,

do trzech pałeczek szklanych przymocowano po jednej łodydze moczarki
kanadyjskiej (łodygi były takiej samej długości),
w każdej ze zlewek zanurzono całkowicie po jednej pałeczce szklanej z łodygą
moczarki kanadyjskiej (przecięcia łodyg skierowano ku górze),
każdą zlewkę z zanurzoną w niej moczarką kanadyjską umieszczono w innych
warunkach świetlnych:
zestaw I – moczarkę oświetlono żarówką o mocy 25 W,

zestaw II – moczarkę oświetlono żarówką o mocy 60 W,
zestaw III – moczarkę oświetlono żarówką o mocy 75 W.
Pozostałe warunkiCzerwiec
Matura doświadczenia, np. temperatura,
2014, Poziomczas oświetlania, zachowano
rozszerzony takie
(Formuła
same. Podczas trwania doświadczenia w każdym z zestawów przez określony czas
obserwowano liczbę pęcherzyków gazu wydobywających się z przekroju łodygi.
a) Sformułuj hipotezę badawczą do tego doświadczenia.
b) Określ przewidywane wyniki tego doświadczenia, biorąc pod uwagę parametr

podany w tekście.
25 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2014,
2014, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 13.
13. (3
(3 pkt)
pkt)
Do naczynia z zawiesiną bakterii zdolnych do samodzielnego ruchu włożono dwie
kapilary:
I – z roztworem cukru,
II – z roztworem fenolu
i stwierdzono, że te bakterie gromadzą się w pobliżu ujścia kapilary zawierającej cukier,
a oddalają się od ujścia kapilary zawierającej fenol.
a) Zaznacz rodzaj ruchu bakterii opisanego w tekście.
A. nastie
B. taksje
C. tropizmy
b) Zaznacz nazwę rodzaju receptorów błonowych, dzięki któremu opisane bakterie

Matura
reagują Czerwiec
na substancje 2014,sięPoziom
znajdujące rozszerzony (Formuła
w ich środowisku.
2007) Zadanie
A. termoceceptory 13. (3 pkt)
B. fotoreceptory
C. chemoreceptory
c) Określ biologiczne znaczenie opisanych reakcji dla tych bakterii.
26 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2014,
2014, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 14.
14. (2
(2 pkt)
pkt)
Wśród jednokomórkowych protistów wyróżniamy m.in. korzenionóżki (np. pełzak),
wiciowce (np. euglena) i orzęski (np. pantofelek).
a) Podaj cechę budowy komórek tych organizmów stanowiącą kryterium, na

podstawie którego można odróżnić wymienione grupy.
b) Uwzględniając to kryterium, podaj element budowy charakterystyczny dla

komórek przedstawicieli każdej z wymienionych grup, który umożliwia im
poruszanie się.
pełzak
euglena
pantofelek
27 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2014,
2014, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 15.
15. (1
(1 pkt)
pkt)
Uzupełnij tekst: wpisz w wyznaczone miejsca (1 i 2) nazwy właściwych podziałów
jądra komórkowego.
U roślin występuje zjawisko zwane przemianą pokoleń. Stadium haploidalne – gameto)t
może być odrębnym organizmem, który w wyniku 1.

niektórych komórek produkuje haploidalne gamety. Po połączeniu gamet powstaje
zygota, z której rozwija się diploidalny sporo)t. W określonych jego komórkach dochodzi
do 2. , w wyniku czego powstają haploidalne zarodniki.
28 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2014,
2014, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 16.
16. (1
(1 pkt)
pkt)
Na schemacie przedstawiono wpływ światła na wzrost podliścieniowej części łodygi

zarodkowej – hipokotyla.
Badanie przeprowadzono na dwóch grupach takich samych siewek gorczycy. Jedna
grupa siewek gorczycy została umieszczona w ciemności, a druga – na świetle.
Sformułuj wniosek dotyczący wpływu światła na wzrost hipokotyla siewek gorczycy.
29 Matura
Matura Maj
Maj 2014,
2014, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 19.
19. (2
(2 pkt)
pkt)
W tabeli przedstawiono wyniki doświadczenia, w którym badano wpływ temperatury na
pobieranie jonów potasu i fosforu przez korzenie roślin. Doświadczenie prowadzono w
hydroponicznej (wodnej) hodowli roślin kukurydzy, których część umieszczono w
roztworze soli potasu, a część – w roztworze soli fosforu. Stężenie jonów w każdym z
roztworów wynosiło 0,25 mmol/l.
Intensywność pobierania jonów [j. umowne]

Temperatura (°C)
potas fosfor
10 0,40 0,10
20 0,90 0,30
30 1,10 0,50
40 1,00 0,60
Na podstawie: J. Kopcewicz, S. Lewak, Fizjologia roślin, Warszawa 2002.
Na podstawie danych z tabeli wykonaj wykres liniowy ilustrujący wpływ temperatury

na intensywność pobierania jonów potasu i fosforu. Zastosuj jeden układ
współrzędnych.
Matura
Matura Maj
Maj 2014,
2014, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
30 Matura
Matura Maj
Maj 2014,
2014, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 20.
20. (2
(2 pkt)
pkt)
Niektóre rośliny do zakwitania wymagają odpowiednich bodźców zewnętrznych.
Najczęściej są to właściwy stosunek długości dnia i nocy – tzw. fotoperiod lub czasowe
potraktowanie młodych roślin niską temperaturą, czyli tzw. wernalizacja.
Przeprowadzono doświadczenie, którego celem było zbadanie wpływu fotoperiodu i
wernalizacji siewek na zakwitanie pewnej odmiany pszenicy ozimej. W tym celu
hodowane rośliny podzielono na dwie grupy:
grupa I – rośliny, które hodowano cały czas w temperaturze ok. 20 °C (brak

wernalizacji), rozdzielono i połowę z nich hodowano w warunkach krótkiego dnia, a
drugą połowę hodowano w warunkach dnia długiego,
grupa II – rośliny, które poddano wernalizacji, rozdzielono i również hodowano w
temperaturze 20 °C – połowę tych roślin w warunkach krótkiego dnia, a drugą
połowę w warunkach dnia długiego.
Krótki dzień w doświadczeniu to mniej niż 10 godzin oświetlenia, a długi dzień – więcej
niż 10 godzin oświetlenia.
Matura
Wyniki Maj 2014,
tego doświadczenia Poziomnarozszerzony
przedstawiono rysunku. (Formuła 2007)
Zadanie 20. (2 pkt)
a) Sformułuj wniosek wynikający z powyższego doświadczenia, który dotyczy

warunków niezbędnych do zakwitania tej odmiany pszenicy w środowisku
naturalnym.
b) Wyjaśnij, dlaczego w krajach tropikalnych położonych blisko równika nie należy

wprowadzać upraw odmiany pszenicy, która była badana w doświadczeniu.
Podaj argument odnoszący się do wyników tego doświadczenia.
31 Matura
Matura Maj
Maj 2014,
2014, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 20.
20. (2
(2 pkt)
pkt)
Fenyloketonuria to choroba genetyczna, która może prowadzić do głębokiego
upośledzenia umysłowego na skutek gromadzenia się w organizmie fenyloalaniny i
pośrednich produktów jej rozkładu. Aby wykryć to schorzenie, jeszcze do niedawna
przeprowadzano prosty i tani test Guthriego. Na krążek bibuły pobierano kroplę krwi
noworodka, następnie krążki z wysuszoną krwią umieszczano na płytce agarowej z
pożywką, która nie zawierała fenyloalaniny. Na takich płytkach hodowano szczep
laseczki siennej Bacillus subtilis, bezwzględnie wymagający fenyloalaniny do wzrostu.

Zadanie 20. (2 pkt)
a) Na podstawie powyższych informacji ustal, na którym krążku bibuły (A czy B)

znajduje się kropla krwi dziecka chorego na fenyloketonurię. Odpowiedź
uzasadnij.
b) Podaj przykład postępowania, dzięki któremu osoby chore na fenyloketonurię

mogą uniknąć groźnych konsekwencji tej choroby.
32 Matura
Matura Maj
Maj 2014,
2014, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 30.
30. (2
(2 pkt)
pkt)
Jedną z podstawowych metod stosowanych w badaniach molekularnych i inżynierii
genetycznej jest łańcuchowa reakcja polimerazy, czyli PCR. Reakcja ta umożliwia
powielenie (ampli)kację) w miliardach kopii fragmentu genomowego DNA w czasie
krótszym niż kilka godzin. Pojedyncza cząsteczka DNA może zostać ampli)kowana do
ilości, które ułatwiają jej analizę, charakteryzację i dalszą manipulację genetyczną. PCR
wykorzystuje się m.in. do analizy markerów, pozwalających stwierdzić podwyższone
ryzyko nowotworów.
Zaznacz dwie sytuacje, w których również wykorzystuje się reakcję PCR.
A. W testach wykrywających obecność wirusów (np. wirusa HIV) i niektórych bakterii.

B. Do wprowadzania do komórek roślinnych plazmidów z genami innych
organizmów.
C. W diagnostyce chorób genetycznych, np. mukowiscydozy, choroby Huntingtona.
D. Do klonowania komórek w celach terapeutycznych, np. do leczenia chorób krwi.
E. Do identy)kacji płci płodu w diagnostyce prenatalnej.
Zadanie 30. (2 pkt)
33 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 1.
1. (2
(2 pkt)
pkt)
Na schemacie przedstawiono transport glukozy do wnętrza komórki. Glukoza pokonuje
barierę w postaci błony komórkowej dzięki transportowi zintegrowanemu

(sprzężonemu) z transportem jonów sodu. W błonie komórkowej, oprócz białka
transportującego glukozę, znajduje się tzw. pompa sodowo-potasowa, której rolą jest
usuwanie z komórki jonów sodu przy jednoczesnym pobieraniu jonów potasu. Na każde
trzy jony sodu usunięte z komórki przypadają dwa pobrane jony potasu – powoduje to
nierównomierny rozkład stężeń jonów po obu stronach błony komórkowej.
1.1. (0–1)
Wyjaśnij, biorąc pod uwagę stężenia substancji po obydwu stronach błony

komórkowej, na czym polega związek aktywnego transportu jonów sodu na zewnątrz
komórki z transportem glukozy do wnętrza komórki.
1.2. (0–1)
Spośród wymienionych cząsteczek (A–D) zaznacz te, które są transportowane ze

światła jelita do wnętrza komórek nabłonka jelita w sposób analogiczny do
przedstawionego na schemacie.
A. aminokwasy
B. białka proste
C. dwucukry
D. kwasy tłuszczowe
34 Matura
Matura Maj
Maj 2015,
2015, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 1.
1. (1
(1 pkt)
pkt)
Wymienionym białkom (A–C) przyporządkuj po jednej funkcji (1−4), jaką pełnią one w
organizmie człowieka.
A. kolagen 1. odpornościowa
B. gammaglobulina 2. receptorowa
C. hemoglobina 3. strukturalna
4. transportowa
A.
B.
C.

35 Matura
Matura Maj
Maj 2015,
2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2007)
Zadanie 1. (1 pkt)Poziom rozszerzony (Formuła 2007)
- Zadanie
Zadanie 1.
1. (2
(2 pkt)
pkt)
Wiele związków chemicznych występujących w komórce to makrocząsteczki, które
składają się z monomerów połączonych ze sobą odpowiednimi wiązaniami. Na
schemacie przedstawiono fragment makrocząsteczki, w której zaznaczono rodzaj
wiązania chemicznego występującego między monomerami fragmentu tej cząsteczki.
a) Podaj nazwę wiązania chemicznego zaznaczonego na schemacie, a także nazwę

monomerów połączonych tym wiązaniem.
Nazwa wiązania:
Nazwa monomerów:
b) Spośród wymienionych związków chemicznych wybierz ten, w którym występują

przedstawione na schemacie wiązania chemiczne. Podkreśl nazwę tego związku.
celuloza skrobia kolagen fosfolipidy

kwas deoksyrybonukleinowy
36 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 2. (1 pkt)
2. (1 pkt)
Przyporządkuj każdemu z wymienionych związków organicznych odpowiedni
pierwiastek, którego obecność w danym związku jest kluczowa dla jego funkcji w
organizmie.
cynk
miedź
magnez
żelazo
hemoglobina:
chloro)l:
hemocyjanina:
37 Matura
Matura Maj
Maj 2015,
2015, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 2.
2. (2
(2 pkt)
pkt)
Na rysunku przedstawiono budowę jądra komórkowego.

a) Podaj nazwę struktury oznaczonej na rysunku literą X.
Zadanie 2. (2 pkt)
b) Określ, czy jest to jądro komórki będące w trakcie podziału, czy – znajdujące się
w stadium międzypodziałowym. Odpowiedź uzasadnij.
38 Matura
Matura Maj
Maj 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 2.
2. (2
(2 pkt)
pkt)
Podczas doświadczenia wprowadzono do komórek wydzielniczych trzustki radioaktywne
aminokwasy, a następnie śledzono zmiany promieniotwórczości. W określonych
odstępach czasu dokonywano pomiaru stopnia radioaktywności w wybranych
organellach komórkowych. Początkowo wykryto sygnał radioaktywny płynący z

szorstkiej siateczki śródplazmatycznej, który stopniowo się osłabiał wraz ze wzrostem
promieniotwórczości aparatu Golgiego (diktiosomów). Po osiągnięciu pewnego poziomu
sygnał radioaktywny aparatu Golgiego zaczął maleć, a pojawił się w pęcherzykach
przemieszczających się w kierunku błony komórkowej.
Na podstawie: L. Kłyszejko-Stefanowicz, Cytobiochemia, Warszawa 2002.
Przedstaw przyczyny zmian (wzrostu i spadku) radioaktywności szorstkiej siateczki

śródplazmatycznej oraz aparatu Golgiego (diktiosomów). W odpowiedzi uwzględnij
funkcję tych struktur.
Szorstka siateczka śródplazmatyczna:
Aparat Golgiego:
39 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 2.
2. (4
(4 pkt)
pkt)
Rybosomy są kompleksami złożonymi z rRNA i białek. Składają się one z dwóch
podjednostek – dużej i małej, które łączą się podczas przeprowadzania translacji.
Mechanizm działania niektórych antybiotyków polega na wiązaniu się z rybosomami.
Przykładowo: gentamycyna wiąże się trwale do miejsca A w rybosomie – miejsca, gdzie
zazwyczaj przyłączają się kolejne aminoacylo-tRNA transportujące do rybosomu kolejne
aminokwasy. W komórkach prokariotycznych rybosomy powstają w cytoplazmie, a w
komórkach eukariotycznych podjednostki rybosomów powstają na terenie jądra
komórkowego.
Na podstawie: Biologia, pod red. A. Czubaja, Warszawa 1999.
2.1. (0–1)
Wybierz spośród A–D i zaznacz te dwa etapy powstawania rybosomów, które

zachodzą w jądrze komórkowym eukariontów.


A. synteza rRNA
B. synteza białek rybosomowych
C. składanie białek i rRNA w duże i małe podjednostki rybosomów
D. łączenie się małej i dużej jednostki rybosomu
2.2. (0–1)
Na podstawie tekstu określ, jaki wpływ na proces translacji będzie miała

gentamycyna.
2.3. (0–1)
Wyjaśnij, jaki wpływ na metabolizm bakterii będzie miało dodanie gentamycyny do

pożywki, na której hodowane są bakterie.
2.4. (0–1)
Podaj przykład organellum komórki eukariotycznej, które zawiera rybosomy

podobne do bakteryjnych.
40 Matura
Matura Maj
Maj 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 2.
2. (1
(1 pkt)
pkt)
Oceń, czy poniższe informacje dotyczące porównania komórki prokariotycznej i
eukariotycznej są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli
jest fałszywa.
W niektórych strukturach komórek eukariotycznych występują

1. rybosomy bardzo podobne do tych, które są obecne w komórkach P F
prokariotycznych.
Jądra komórkowe obecne w komórkach prokariotycznych są mniejsze

2. P F
niż występujące w komórkach eukariotycznych.
Zarówno u prokariontów, jak i eukariontów występują struktury

3. P F
wewnątrzkomórkowe otoczone podwójną błoną.

komórki,
1 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015) - Zadanie
3. (6 pkt)
Insulina jest hormonem regulującym poziom glukozy we krwi kręgowców. Połączenie się
insuliny z receptorami błonowymi komórek wątroby i mięśni skutkuje zwiększeniem
liczby białek transportujących glukozę do komórek. Ponadto insulina zwiększa
wychwytywanie aminokwasów przez komórki oraz pobudza transkrypcję i translację.
Insuliny różnych gatunków zwierząt i człowieka różnią się nieznacznie składem
aminokwasów. Różnice te na ogół nie wpływają na ich aktywność biologiczną, gdy są one
podawane człowiekowi. Jednak rezultatem dłuższego podawania człowiekowi obcej
insuliny (np. wołowej) jest powstawanie przeciwciał hamujących jej działanie. Insulina
była pierwszym lekiem wytworzonym metodami inżynierii genetycznej. Obecnie do jej
produkcji wykorzystuje się bakterie Escherichia coli, którym wszczepia się odpowiednio
przygotowane geny ludzkie warunkujące wytwarzanie insuliny.
Na podstawie: W. Traczyk, A.Trzebski, Fizjologia czlowieka z elementami !zjologii stosowanej i

klinicznej, Warszawa 2007.
Na rysunku przedstawiono budowę cząsteczki insuliny.

3.1. (0–1)
Uzasadnij, że insulina jest białkiem mającym strukturę IV-rzędową.
3.2. (0–1)
Przyporządkuj wszystkie wymienione poniżej informacje (1–4) do dwóch kategorii: I –

czynniki stymulujące wydzielanie insuliny i II – skutki działania insuliny. Zapisz ich
numery w odpowiednich kolumnach tabeli.
1. wysoki pozom glukozy we krwi

2. prawidłowy poziom glukozy we krwi
3. wzmożona synteza glikogenu w komórkach mięśni i wątroby
4. wzmożona synteza białek w komórkach mięśni i wątroby
I. Czynniki stymulujące wydzielanie insuliny II. Skutki działania insuliny
3.3. (0–1)
Określ, czy insulina jest hormonem pobudzającym w komórkach mięśni i wątroby

reakcje anaboliczne, czy – kataboliczne. Odpowiedź uzasadnij.
3.4. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego gen człowieka, warunkujący wytwarzanie insuliny musi być przed
wprowadzeniem do komórek bakterii odpowiednio przygotowany, aby uległ w nich
prawidłowej ekspresji.
3.5. (0–1)
Określ, czy zmody(kowane bakterie Escherichia coli wykorzystywane do

wytwarzania insuliny ludzkiej są organizmami transgenicznymi. Odpowiedź
uzasadnij.
3.6. (0–1)
Wykaż, że podawanie człowiekowi choremu na cukrzycę insuliny typu ludzkiego

produkowanej przez bakterie ma mniejsze skutki uboczne niż długotrwałe
podawanie insuliny zwierzęcej.
Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 3.
3. (1
(1 pkt)
pkt)
Związki organiczne występujące w organizmach często mają postać makrocząsteczek
zbudowanych z monomerów połączonych odpowiednimi wiązaniami.
Uzupełnij tabelę – wpisz w puste miejsca tabeli odpowiednie nazwy związków

chemicznych i rodzaj wiązania pomiędzy monomerami.
Monomer Rodzaj wiązania pomiędzy monomerami Makrocząsteczka
aminokwas peptydowe
monosacharyd polisacharyd
fosfodiestrowe kwas rybonukleinowy
3 Matura
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
rozszerzony (Formuła(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 4. 4. (6
(6 pkt)
pkt)
Mitochondria i chloroplasty pochodzą najpewniej od bakterii żyjących samodzielnie,
które zostały pobrane do wnętrza komórki przodka organizmów eukariotycznych, ale
nie zostały strawione. W obydwu organellach dochodzi do syntezy ATP. Zgodnie z
modelem chemiosmozy, dzięki transportowi elektronów przez przenośniki związane z
błoną, protony (H+) są przepompowywane na jej drugą stronę: w mitochondriach z
matriks do przestrzeni międzybłonowej, a w chloroplastach – ze stromy do wnętrza
(światła) tylakoidu. W błonę wbudowany jest enzym – syntaza ATP, który wykorzystuje
do swojego działania powstałą różnicę stężeń H+. Źródła elektronów, przechodzących
przez przenośniki łańcucha transportu elektronów, są różne w mitochondriach i w
chloroplastach, ale istota procesu chemiosmozy jest taka sama w obydwu organellach –
co przedstawiono na poniższym schemacie.
Na podstawie: Biologia, red. N.A. Campbell, Poznań 2012.

Zadanie 4. (6 pkt)
4.1. (0–1)
Podaj jeden argument na rzecz endosymbiotycznego pochodzenia mitochondriów i

chloroplastów.
4.2. (0–1)
Na podstawie podanych informacji oceń prawdziwość stwierdzenia: „Synteza ATP w

mitochondriach i chloroplastach zachodzi bezpośrednio w procesie
przepompowywania protonów (H+) podczas transportu elektronów przez przenośniki
łańcucha transportu elektronów”. Odpowiedź uzasadnij.
4.3. (0–1)
Określ, czy transport protonów (H+) z matriks mitochondrium i stromy chloroplastu

jest aktywny, czy – bierny. Odpowiedź uzasadnij, korzystając z przedstawionych
informacji.
4.4. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego zbyt wysoka temperatura może doprowadzić do zatrzymania

syntezy ATP w mitochondriach i chloroplastach.
4.5. (0–1)
Podaj, w której fazie fotosyntezy (zależnej od światła czy niezależnej od światła)

powstaje i do czego jest następnie wykorzystywany ATP wytwarzany w
chloroplastach komórki roślinnej.
4.6. (0–1)
Podaj jeden przykład powiązania procesów metabolicznych zachodzących w

chloroplastach z metabolizmem mitochondriów tej samej komórki roślinnej.
4 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 4.
4. (3
(3 pkt)
pkt)
Przeprowadzono doświadczenie, którego celem było sprawdzenie oporności pewnego
gatunku bakterii na penicyliny. Dwa szczepy tej bakterii (I i II) wysiano równomiernie na
osobnych szalkach i następnie rozłożono na nie krążki bibuły nasączonej antybiotykami
w jednakowych dawkach. Każdy ze szczepów inkubowano w tych samych optymalnych,
dla tego gatunku bakterii, warunkach. Na poniższych rysunkach zaprezentowano wyniki
hodowli obydwu szczepów bakterii po 48 godzinach, w obecności pięciu różnych
antybiotyków (A–E). Zaciemnione pola wokół białych krążków z antybiotykami wskazują
zahamowanie wzrostu bakterii.

4.1. (0–1)
Zaznacz hipotezę badawczą, którą potwierdzają wyniki powyższego doświadczenia.
A. Oporność badanego gatunku bakterii na penicyliny zależy od szczepu bakterii.

B. Oporność badanego gatunku bakterii na penicyliny zależy od dawki antybiotyku.
C. Oporność badanego gatunku bakterii na penicyliny zależy od sposobu hodowli
bakterii.
D. Oporność badanego gatunku bakterii na penicyliny zależy od czasu kontaktu z
antybiotykiem.
4.2. (0–2)
Podaj oznaczenie literowe antybiotyku,
1.
który hamuje wzrost obydwu szczepów bakterii: ,
2.
na który obydwa szczepy bakterii są oporne: .
5 Matura
Matura Maj
Maj 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 4.
4. (2
(2 pkt)
pkt)
Na schemacie przedstawiono aktywny i bierny transport jonów sodu (Na+) i potasu (K+)
przez błonę komórkową neuronu.
a) Określ, która
Matura Majpowierzchnia błony – I czy
2015, Poziom II – jest powierzchnią
rozszerzony zewnętrzną
(Formuła błony
2007)
neuronu. Odpowiedź uzasadnij.
Zadanie 4. (2 pkt)
b) Podaj nazwę białka przedstawionego na schemacie, które jest odpowiedzialne za

aktywny transport jonów sodu i potasu.
6 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 5.
5. (2
(2 pkt)
pkt)
W komórkach mięśnia sercowego mitochondria są liczne, nie zmieniają położenia, są

gęsto upakowane w pobliżu aparatu kurczliwego, a ich grzebienie mitochondrialne są
znacznie liczniejsze niż w mitochondriach żywych komórek naskórka. W żywych
komórkach naskórka mitochondria są rozproszone w cytoplazmie i zmieniają swoje
położenie.
Na rysunku przedstawiono rozmieszczenie mitochondriów w komórce mięśnia
sercowego.
a) Wykaż związek gęstego upakowania mitochondriów w pobliżu aparatu

kurczliwego w komórce mięśnia sercowego z pracą serca.
b) Wyjaśnij, dlaczego w mitochondriach komórek mięśnia sercowego grzebienie

mitochondrialne są liczniejsze niż w mitochondriach żywych komórek naskórka.
7 Matura
Matura Maj
Maj 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 5.
5. (1
(1 pkt)
pkt)
Mucyny, które są glikoproteinami, występują w ślinie ludzkiej wydzielanej przez komórki

nabłonkowe ślinianek. Glikoproteiny powstają w procesie glikozylacji, polegającej na
tym, że podczas mody)kacji potranslacyjnej do łańcuchów polipeptydowych dołączane
są fragmenty cukrów.
Spośród wymienionych struktur komórkowych (1–6) wybierz tylko te, które biorą
bezpośredni udział w syntezie i wydzielaniu mucyn przez komórki ślinianek.
Uporządkuj wybrane struktury w kolejności ich udziału w procesie powstawania tych
substancji.
1. jąderko
2. mitochondrium
3. aparat Golgiego
4. pęcherzyki ulegające fuzji z lizosomami
5. siateczka wewnątrzplazmatyczna szorstka
6. pęcherzyki ulegające fuzji z błoną komórkową
8 Matura
Matura Maj
Maj 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 6.
6. (2
(2 pkt)
pkt)
Na schemacie przedstawiono zestaw badawczy do doświadczenia, w którym badano
proces oddychania zachodzący podczas kiełkowania nasion grochu.

Zadanie 6. (2 pkt)
a) Określ, które procesy zaobserwuje się w czasie przeprowadzania

przedstawionego doświadczenia. Zaznacz T (tak), jeśli ten proces można
zaobserwować, albo N (nie) – jeśli tego procesu nie można zaobserwować.
1. Pęcznienie nasion grochu. T N
2. Zmętnienie wody wapiennej. T N
3. Podciąganie wody z atramentem do szklanej rurki. T N
b) Opisz, jaka powinna być próba kontrolna do tego doświadczenia.
9 Matura
Matura Maj
Maj 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 7.
7. (4
(4 pkt)
pkt)
Skrętnicę, która jest nitkowatym glonem zawierającym spiralnie skręcony chloroplast,
umieszczono w roztworze zawierającym zdolne do aktywnego ruchu bakterie tlenowe.
Wykonano trzy powtórzenia doświadczenia (A–C), które różniły się sposobem
oświetlenia wybranej komórki skrętnicy:
zestaw A – komórka skrętnicy była oświetlona światłem białym punktowo w dwóch

miejscach (1 i 2)
zestaw B – komórka skrętnicy była oświetlona równomiernie światłem białym
zestaw C – komórka skrętnicy była oświetlona punktowo światłem czerwonym w
miejscu (3) i zielonym – w miejscu (4).
Każdy z zestawów był zabezpieczony przed dostaniem się powietrza atmosferycznego z

zewnątrz. Po pewnym czasie można było zaobserwować charakterystyczne
rozmieszczenie bakterii wokół komórek skrętnicy. Warunki i wyniki doświadczenia
zilustrowano na poniższych rysunkach.

Zadanie 7. (4 pkt)
7.1. (0–1)
Wyjaśnij, czym jest spowodowany sposób rozmieszczenia bakterii przedstawiony na

rysunku B. W odpowiedzi uwzględnij odpowiedni proces zachodzący w komórce
skrętnicy.
7.2. (0–2)
Spośród podanych propozycji wybierz dwa właściwe sformułowania problemu

badawczego i dwa odpowiednio sformułowane wnioski dotyczące przedstawionych
doświadczeń. Wpisz numery tych propozycji w wyznaczone miejsca.
1. Wpływ barwy światła na zachodzenie procesu fotosyntezy w komórkach skrętnicy.

2. W procesie fotosyntezy komórki skrętnicy wykorzystują światło o czerwonej
barwie.
3. W którym obszarze komórki skrętnicy zachodzi proces fotosyntezy?
4. Badania nad wykorzystaniem światła w procesie fotosyntezy.
5. W cytozolu skrętnicy nie zachodzi faza fotosyntezy zależna od światła.
Problemy badawcze:
Wnioski:
7.3. (0–1)
Oceń, czy na podstawie przedstawionych doświadczeń można stwierdzić, że bakterie

wykazują fototaksję dodatnią – przemieszczają się w kierunku światła. Odpowiedź
uzasadnij, uwzględniając odpowiedni zestaw doświadczalny.
10 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 8.
8. (1
(1 pkt)
pkt)
Cytoplazma komórek eukariotycznych ma zdolność przemieszczania się wewnątrz
komórek. Ruchy cytoplazmy są szczególnie dobrze widoczne w komórkach roślinnych –
podczas obserwacji mikroskopowej tych komórek widoczne są przemieszczające się
chloroplasty. Wyróżniamy następujące typy ruchów cytoplazmy: cyrkulacyjny, pulsacyjny
i rotacyjny.
Podaj przykład funkcji, jaką pełnią w komórkach roślinnych ruchy cytoplazmy.
11 Matura
Matura Maj
Maj 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 9.
9. (3
(3 pkt)
pkt)
Amyloplasty są strukturami obecnymi w komórkach niektórych roślin. W pełni
rozwinięte i aktywne funkcjonalnie amyloplasty występują m.in. w miękiszu bulwy
Matura
ziemniaka, Czerwiec
w bielmie ziarniaków2015, Poziom
zbóż oraz rozszerzony
w liścieniach (Formuła
fasoli. Charakterystyczne dla
2007) jest
amyloplastów Zadanie 8. (1
występowanie pkt)
w nich
2007) Zadanie 8. (1 pkt) ziaren skrobi.
a) Na podstawie przedstawionych informacji wykaż związek między funkcją

amyloplastów a ich lokalizacją w roślinie.
b) Zaproponuj przebieg doświadczenia, które umożliwi wykrycie amyloplastów w

wybranym organie roślinnym. W odpowiedzi uwzględnij materiał badawczy,
odczynnik chemiczny oraz sposób odczytania wyniku.
12 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 9.
9. (2
(2 pkt)
pkt)
Przeprowadzono doświadczenie, w którym obserwowano częstotliwość pulsowania
wodniczek tętniących u słodkowodnych pantofelków w zależności od stężenia roztworu
w środowisku, w którym je umieszczono.
Na wykresie przedstawiono wyniki opisanego eksperymentu.

a) Wyjaśnij, dlaczego częstotliwość pulsowania wodniczek tętniących u

słodkowodnych pantofelków zmniejsza się wraz ze wzrostem stężenia roztworu
zewnątrzkomórkowego.
b) Określ, jaki wpływ na stan uwodnienia organizmu pantofelka będzie miało

umieszczenie go w roztworze o wartości stężenia wyższym niż 7 [jednostek
umownych].
13 Matura
Matura Maj
Maj 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 10.
10. (2
(2 pkt)
pkt)
Dokonano obserwacji mikroskopowej żywych komórek skórki liścia spichrzowego cebuli
umieszczonych w 5% roztworze sacharozy i obserwacji takich samych komórek
umieszczonych w wodzie wodociągowej. Zaobserwowano, że – w porównaniu z
komórkami umieszczonymi w wodzie wodociągowej – ściany komórek umieszczonych w
roztworze sacharozy nie zmieniły kształtu, natomiast protoplast uległ obkurczeniu.
Wyjaśnij, dlaczego objętość protoplastu uległa zmianie, a kształt opisanych komórek

pozostał niezmieniony.
Objętość protoplastu:
Kształt komórek:

Zadanie 10.2015,
(2 pkt)
14 Matura
Matura Maj
Maj 2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 13.
13. (1
(1 pkt)
pkt)
U niektórych osób dochodzi do zaburzeń w wydzielaniu kortyzolu, który jest wytwarzany

z cholesterolu w korze nadnerczy. Przed rozpoczęciem leczenia pacjenta ważne jest
ustalenie, czy niedobór kortyzolu spowodowany jest niedoczynnością przysadki w
zakresie produkcji ACTH (kortykotropiny), czy też przyczyną jest uszkodzenie komórek
kory nadnerczy. W tym celu przeprowadza się specjalny test z metyraponem –
inhibitorem enzymu, odpowiedzialnego za ostatni etap produkcji kortyzolu z
cholesterolu. Oznacza się u pacjenta poziom ACTH i 11-deoksykortyzolu, następnie
podaje się metyrapon, i po określonym czasie znów oznacza się poziom obu substancji.
Na schemacie przedstawiono regulację wydzielania kortyzolu oraz miejsce działania

metyraponu.
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Po podaniu metyraponu u pacjentów z niedoczynnością kortykotropową przysadki
A. poziom ACTH i poziom 11-deoksykortyzolu znacznie wzrastają.

B. poziom ACTH i poziom 11-deoksykortyzolu pozostają bez zmian.
C. poziom ACTH pozostaje bez zmian, a poziom 11-deoksykortyzolu spada.
D. poziom ACTH wzrasta, a poziom 11-deoksykortyzolu pozostaje bez zmian.
Matura
Matura Maj
Maj 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
15 Matura
Matura Maj
Maj 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 13.
13. (1
(1 pkt)
pkt)
Kapusta czerwona ma liście )oletowe. Za barwę są odpowiedzialne antocyjany –
barwniki znajdujące się w soku komórkowym, w komórkach skórki liścia.
Przeprowadzono doświadczenie, w którym trzy kilkumilimetrowe skrawki skórki z liścia
kapusty umieszczono na szkiełkach podstawowych:
I. – w kropli kwasu octowego

II. – w kropli zasady amonowej
III. – w kropli wody destylowanej.
Zaobserwowano, że skrawki skórki liścia kapusty umieszczone w kwasie octowym

zmieniły barwę na czerwoną, a w roztworze zasady amonowej – na zielono-niebieską.
Natomiast skrawki umieszczone w wodzie destylowanej nie zmieniły barwy i pozostały
)oletowe.
Sformułuj problem badawczy odpowiadający przedstawionemu doświadczeniu.

Zadanie 13. (1 pkt)
16 Matura
Matura Maj
Maj 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 15.
15. (3
(3 pkt)
pkt)
W celu zbadania, czy trzustka wydziela enzymy trawiące skrobię, przygotowano dwie
probówki z wodnym roztworem skrobi, przy czym w obu probówkach zapewniono
środowisko lekko zasadowe. Do pierwszej probówki dodano zmieloną surową trzustkę
zwierzęcą (zestaw 1), a do drugiej – taką samą porcję zmielonej trzustki ugotowanej
(zestaw 2). Do każdej z probówek dodano po kilka kropli płynu Lugola (wodny roztwór
jodu w jodku potasu). Skrobia pod wpływem tego odczynnika zabarwia się na kolor
ciemnoniebieski. Nieco krótsze łańcuchy dekstryn barwią się na kolor )oletowy, jeszcze
krótsze – barwią się na kolor czerwono-brunatny. Krótkie łańcuchy cukrowe nie reagują
z płynem Lugola.
a) Określ, który zestaw – 1 czy 2 – jest próbą badawczą. Odpowiedź uzasadnij.

b) Przedstaw zmiany zachodzące podczas doświadczenia, na podstawie których

można stwierdzić, że trzustka wydziela enzymy trawiące skrobię. W odpowiedzi
uwzględnij badany proces.
c) Wyjaśnij, dlaczego w tym doświadczeniu zapewniono lekko zasadowe środowisko

mieszaniny w probówkach.
17 Matura
Matura Maj
Maj 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 16. (3 pkt)
16. (3 pkt)
Przeprowadzono doświadczenie badające intensywność zachodzenia pewnego procesu
w liściu wybranej rośliny. Poniżej przedstawiono opis przebiegu doświadczenia i
uzyskane wyniki. Obie strony blaszki liścia wybranej rośliny zakryto suchymi papierkami
kobaltowymi. Suchy papierek kobaltowy ma kolor niebieski, natomiast wilgotny zmienia
kolor na różowy. Ogonek liścia umieszczono w probówce z wodą, na której powierzchnię
naniesiono warstwę oleju. Trzeci taki sam papierek, zawieszono na statywie w pewnej
odległości od liścia. Cały zestaw badawczy umieszczono pod szklanym kloszem,
zapewniając jednocześnie optymalne warunki oświetlenia i temperatury. W poniższej
tabeli zamieszczono wyniki doświadczenia.

Zadanie 16. (3 pkt)
Miejsce umieszczenia papierka Czas, po którym papierek kobaltowy zmienił

kobaltowego kolor na różowy
1. dolna powierzchnia liścia bardzo krótki
2. górna powierzchnia liścia krótki
papierek zawieszony na
3. dłuższy niż w przypadkach 1. i 2.
statywie
16.1. (0–1)
Podaj nazwę procesu zachodzącego w roślinie, którego efektem była zmiana barwy
papierków kobaltowych umieszczonych na liściu.
16.2. (0–1)
Podaj, w jakim celu pod kloszem umieszczono zawieszony na statywie papierek

kobaltowy. Odpowiedź uzasadnij.
16.3. (0–1)
Poniżej numerami I–IV oznaczono opisy rozmieszczenia aparatów szparkowych w liściu,

a literami A–C oznaczono przykłady środowisk życia roślin.
Rozmieszczenie aparatów szparkowych w liściu

I. aparaty szparkowe występują tylko na górnej powierzchni blaszki liściowej
II. dużo aparatów szparkowych występuje w skórce dolnej, brak lub nieliczne aparaty
szparkowe w skórce górnej
III. aparaty szparkowe są obecne po obu stronach liścia, ale więcej występuje na górnej
powierzchni blaszki liściowej
IV. brak aparatów szparkowych w skórce górnej i dolnej liścia
Środowisko życia roślin

A. wodne (liść rośliny wodnej całkowicie zanurzonej)
B. wodno-atmosferyczne (pływający liść rośliny wodnej, którego ogonek jest całkowicie
zanurzony, a blaszka leży na powierzchni wody)
C. lądowe (liść rośliny lądowej otoczony powietrzem atmosferycznym)
Uzupełnij poniższe zdanie. Wpisz w wyznaczone miejsca odpowiednie oznaczenia

wybrane spośród opisów I–IV i przykładów A–C tak, aby powstała informacja
prawdziwa.
Na podstawie wyników doświadczenia można przypuszczać, że w liściu badanej rośliny
(wybierz spośród I–IV) , a więc jest to liść rośliny żyjącej w środowisku
(wybierz spośród A–C) .
18 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 16.
16. (2
(2 pkt)
pkt)
Na wykresie przedstawiono wyniki pomiarów natężenia transpiracji i pobierania wody
przez roślinę słonecznika w zależności od pory dnia.

a) Na podstawie przedstawionych wyników badania sformułuj wniosek dotyczący
zmian wielkości (natężenia) transpiracji i pobierania wody przez roślinę w ciągu
doby.
b) Wyjaśnij, w jaki sposób transpiracja przyczynia się do zwiększenia poboru wody z

gleby.
19 Matura
Matura Maj
Maj 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 17.
17. (1
(1 pkt)
pkt)
Rośliny dnia długiego to rośliny zakwitające podczas pory roku, w której dni są dłuższe
od pewnej krytycznej wartości długości dnia. Rośliny dnia krótkiego to rośliny kwitnące
podczas dni krótszych od pewnej krytycznej wartości. Przeprowadzono doświadczenie,
którego celem było określenie, czy u roślin występuje substancja powodująca
zakwitanie, która przy odpowiednim dla danej rośliny fotoperiodzie pobudza pąki do
rozwoju w kwiaty. W tym celu niekwitnącą roślinę dnia długiego zaszczepiono na
kwitnącej roślinie dnia krótkiego i poddano działaniu krótkiego dnia. Wynik
doświadczenia przedstawiono na rysunku.

Zadanie 17. (1 pkt)
Opisz wynik doświadczenia przedstawiony na ilustracji oraz przedstaw jego możliwą

przyczynę, korzystając z informacji podanych w tekście i własnej wiedzy.
20 Matura
Matura Maj
Maj 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 17.
17. (1
(1 pkt)
pkt)
Na schemacie przedstawiono trzy obrazy mikroskopowe próbki krwi pacjenta po
dodaniu do niej określonych przeciwciał. Badanie wykonano w celu oznaczenia grupy
krwi pacjenta.
Podaj grupę krwi, którą ma badany pacjent. W odpowiedzi uwzględnij układ grupowy
Matura
krwi AB0 MajRh.
oraz czynnik 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2007)
Zadanie 17. (1 pkt)
Grupa krwi pacjenta:
21 Matura
Matura Maj
Maj 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 19.
19. (4
(4 pkt)
pkt)
Cząsteczka insuliny składa się z dwóch różnych łańcuchów polipeptydowych – A i B.
Występują w niej trzy mostki dwusiarczkowe stabilizujące strukturę cząsteczki: jeden w
łańcuchu polipeptydowym A oraz dwa – łączące łańcuchy A i B. Początek sekwencji
kodującej (znajdującej się na nici nieulegającej transkrypcji) genu kodującego jeden z

łańcuchów polipeptydowych insuliny jest następujący:
5’ ATGGCCCTGTGGATGCGCCTCCTGCCCCTGCTGGCG ... 3’.
Podczas eksperymentu użyto czynnika mutagennego, który w dwu przypadkach wywołał

delecje, tzn. transkrybowane mRNA było pozbawione fragmentu sekwencji składającego
się z kolejnych nukleotydów. W wyniku translacji powstały łańcuchy polipeptydowe (1. i
2.) o innej sekwencji aminokwasów niż w łańcuchu prawidłowym.
I. przypadek – polipeptyd 1. powstał na podstawie delecji 4 nukleotydów (od 10 do 13

nukleotydu sekwencji kodującej włącznie)
II. przypadek – polipeptyd 2. powstał na podstawie delecji 9 nukleotydów (od 10 do 18
nukleotydu sekwencji kodującej włącznie).
19.1. (0–1)
Na podstawie tekstu uzasadnij, że cząsteczka insuliny ma strukturę III- i IV-rzędową.
Struktura III-rzędowa:
Struktura IV-rzędowa:
19.2. (0–1)
Określ, który polipeptyd (1. czy 2.) będzie miał bardziej zmienioną sekwencję
aminokwasów w porównaniu z polipeptydem prawidłowym. Odpowiedź uzasadnij.
19.3. (0–1)
Podaj nazwę czwartego aminokwasu w sekwencji prawidłowego polipeptydu oraz
nazwę czwartego aminokwasu w polipeptydzie 1. Przyjmij założenie, że w ich skład

nie wchodzi aminokwas kodowany przez kodon START.
Polipeptyd prawidłowy:
Polipeptyd 1:
19.4. (0–1)
Określ, czy opisane mutacje mogły być spowodowane działaniem kolchicyny, która
jest czynnikiem mutagennym blokującym wrzeciono kariokinetyczne. Odpowiedź
uzasadnij.
22 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015) - Zadanie
19. (3 pkt)
Na schemacie przedstawiono kodony występujące we fragmencie cząsteczki mRNA,
która powstała po transkrypcji odcinka eksonu pewnego genu.

19.1. (0–1)
Uzupełnij schemat – zapisz sekwencję nukleotydów na fragmencie nici DNA, który był
matrycą do transkrypcji przedstawionego fragmentu mRNA.
19.2. (0–1)
Korzystając z tabeli kodu genetycznego, wpisz w zaznaczone pola na schemacie

nazwy aminokwasów zakodowanych w przedstawionym fragmencie.
19.3. (0–1)
Podaj nazwę wiązania oznaczonego na schemacie literą X.
23 Matura
Matura Maj
Maj 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie 19. (1
Zadanie 19. (1 pkt)
pkt)
Przeprowadzono test, który miał określić wpływ danego antybiotyku na pewien szczep
bakterii. Uproszczony opis testu i jego wyników przedstawiono poniżej.
Z jednej komórki bakteryjnej wyhodowano kolonię bakterii oznaczoną na rysunku cyfrą

1. Z pojedynczych komórek bakterii pobranych z kolonii 1. wyhodowano trzy kolonie
oznaczone cyfrą 2. Z pojedynczych bakterii pochodzących z kolonii 2. uzyskano dziewięć
kolonii oznaczonych na rysunku cyfrą 3. Następnie bakterie każdej z tych kolonii
poddano działaniu tego samego antybiotyku i w takim samym stężeniu. Bakterie
wszystkich kolonii zginęły – z wyjątkiem kolonii 3H.
Określ prawdopodobną przyczynę uzyskania przedstawionych wyników. W

odpowiedzi uwzględnij podłoże genetyczne tego zjawiska.
24 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 19.
19. (2
(2 pkt)
pkt)
Na dwóch grupach osób przeprowadzono badania dotyczące przyswajalności żelaza z
pokarmu:
grupa I otrzymywała pokarm, w którym białko zwierzęce zostało zastąpione

białkiem sojowym,
grupa II otrzymywała pokarm zawierający mięso.
W obydwu przypadkach zapewniono w pożywieniu taką samą ilość dostępnego żelaza.

Po pewnym czasie oznaczono u osób w obu grupach stężenie ferrytyny (białko
zawierające żelazo zapasowe organizmu) w osoczu krwi. Okazało się, że w grupie z dietą
tradycyjną (białko zwierzęce) stężenie ferrytyny w osoczu było dwukrotnie wyższe niż w
grupie z dietą opartą na białku soi, mimo że dostępność żelaza w obu dietach była taka
sama.
Na podstawie: M. Borawska, M. Malinowska, Wegetarianizm. Zalety i wady, Warszawa 2009.
b) Sformułuj wniosek na podstawie wyników uzyskanych w tym doświadczeniu.
25 Matura
Matura Maj
Maj 2015,
2015, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie 20. (3
Zadanie 20. (3 pkt)
pkt)
Ekologiczna nisza podstawowa gatunku, czyli nisza potencjalnie zajmowana przez ten
gatunek w warunkach optymalnych, jest często inna niż nisza zrealizowana, czyli
rzeczywista, zajmowana w danych warunkach abiotycznych i biotycznych. Aby
sprawdzić, czy na niszę ekologiczną wpływa konkurencja międzygatunkowa, badano
dwa gatunki pąkli (skorupiaki osiadłe, obojnaki, rozmnażające się m.in. przez
zapłodnienie krzyżowe). Pąkle te wykazują warstwowe rozmieszczenie na zalewanych
wodą skałach wzdłuż wybrzeży Szkocji, Chthamalus stellatus jest znajdowany wyżej na
skałach niż Balanus balanoides (rysunek A). Po usunięciu przez badaczy B. balanoides z
niektórych jego stanowisk okazało się, że C. stellatus rozprzestrzenił się na tereny
wcześniej zajmowane przez B. balanoides (rysunek B).

Zadanie 20. (3 pkt)
20.1. (0–1)
Sformułuj wniosek dotyczący wpływu konkurencji międzygatunkowej na niszę

ekologiczną Chthamalus stellatus. We wniosku uwzględnij niszę zrealizowaną i
podstawową.
20.2. (0–1)
Oceń, czy na podstawie opisu tego doświadczenia i jego wyników można

sformułować wnioski podane w tabeli. Zaznacz T (tak), jeśli wniosek wynika z tego
doświadczenia, albo N (nie) – jeśli z niego nie wynika.
Zróżnicowanie nisz zrealizowanych Chthamalus stellatus i Balanus

1. balanoides pozwala na koegzystencję populacji obu gatunków w T N
biocenozie.
Usunięcie Chthamalus stellatus z jego stanowiska spowoduje, że Balanus

2. T N
balanoides zajmie wyższe partie skał.
Chthamalus stellatus ma szeroki zakres tolerancji, a Balanus balanoides

3. T N
ma wąski zakres tolerancji.
20.3. (0–1)
Korzystając z podanych informacji, przedstaw jedną korzyść, jaką odnoszą pąkle z

życia w skupiskach.
26 Matura
Matura Maj
Maj 2015,
2015, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie 21. (1
Zadanie 21. (1 pkt)
pkt)
Przeprowadzono badania dotyczące przyswajalności żelaza z pokarmu na dwóch
grupach ochotników. Osobom z pierwszej grupy zastąpiono w pożywieniu białko

zwierzęce białkiem sojowym. Druga grupa ochotników zachowała w diecie białko
zwierzęce. W obydwu przypadkach zapewniono w diecie taką samą ilość dostępnego
żelaza. Po pewnym czasie oznaczono w obu grupach stężenie ferrytyny (białka
magazynującego żelazo w organizmie). Okazało się, że w grupie z dietą tradycyjną (z
białkiem zwierzęcym) stężenie ferrytyny było dwukrotnie wyższe niż w grupie z dietą
opartą na białku soi, mimo że zawartość żelaza w obu dietach była taka sama.
Na podstawie: M.H. Borawska, M. Malinowska, Wegetarianizm. Zalety i wady, Warszawa
2009.
Sformułuj wniosek na podstawie wyników uzyskanych w tym doświadczeniu.
27 Matura
Matura Maj
Maj 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 1.
1. (1
(1 pkt)
pkt)
Poniższy tekst opisuje podobieństwa i różnice w składzie pierwiastkowym głównych
grup związków organicznych występujących w organizmie.
Uzupełnij tekst − wpisz w wyznaczone miejsca nazwy pierwiastków wybranych

spośród wymienionych. Niektóre nazwy pierwiastków mogą być użyte w tekście
więcej niż jeden raz.
azot fosfor potas węgiel krzem tlen siarka wodór
W skład węglowodanów, białek, lipidów i kwasów nukleinowych wchodzą trzy
podstawowe pierwiastki: , , . Oprócz tych
pierwiastków białka zawierają jeszcze: i siarkę. W kwasach nukleinowych
nie ma pierwiastka występującego w białkach, którym jest , ale jest
, którego nie ma w składzie białek (niemody)kowanych potranslacyjnie).

28 Matura
Matura Maj
Maj
Zadanie
2016,
2016,
1. (1
Poziom rozszerzony (Formuła 2015)
pkt)Poziom rozszerzony (Formuła 2015)
- Zadanie
Zadanie 1.
1. (3
(3 pkt)
pkt)
Poniżej wymieniono niektóre właściwości )zykochemiczne wody.
A. duże napięcie powierzchniowe;

B. duże ciepło parowania;
C. maksymalna gęstość w temperaturze 4°C.
Uzupełnij zdania (1.–3.) tak, aby były prawdziwe – wpisz na początku zdania
oznaczenie literowe wybranej właściwości wody (A–C), a następnie dokończ zdanie:
wyjaśnij, w jaki sposób dana właściwość warunkuje funkcjonowanie wymienionych
organizmów.
1.
umożliwia poruszanie się niektórych gatunków owadów po
powierzchni wody, ponieważ
2.
umożliwia przetrwanie ryb słodkowodnych podczas zimy przy
dnie zamarzających zbiorników, ponieważ
3.
umożliwia pozbywanie się nadmiaru ciepła z organizmu człowieka
podczas pocenia się, ponieważ
29 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 1.
1. (2
(2 pkt)
pkt)
W białkach zbudowanych z jednego łańcucha polipeptydowego wyróżnia się strukturę
pierwszo-, drugo- i trzeciorzędową. Jeżeli w skład białka wchodzą co najmniej dwa

łańcuchy polipeptydowe, to białko takie ma także strukturę czwartorzędową. Każda ze
struktur jest stabilizowana przez odpowiednie wiązania chemiczne.
Na rysunku przedstawiono dwa białka – mioglobinę i hemoglobinę.
Porównaj oba rodzaje białek przedstawione na rysunku – wpisz w tabelę właściwe

informacje.
Najwyższa rzędowość Rodzaj tkanki, w której Główna

Białko
struktury występuje funkcja
mioglobina
hemoglobina
30 Matura
Matura Maj
Maj 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 2.
2. (3
(3 pkt)
pkt)
Jednym z najważniejszych enzymów mitochondrialnych jest syntaza ATP: kompleks
białek, dzięki któremu w procesie fosforylacji oksydacyjnej powstaje ATP.
Na schemacie przedstawiono mitochondrium oraz lokalizację materiału genetycznego
zawierającego informację o budowie podjednostek syntazy ATP, a także miejsca ich
syntezy i składania.
2.1. (0–1)
Na przykładzie wytwarzania syntazy ATP uzasadnij, że mitochondria są organellami

półautonomicznymi.
2.2. (0–1)
Zaznacz wśród wymienionych elementów budowy mitochondrium ten, w którym

występuje aktywna syntaza ATP.
A. błona zewnętrzna
B. przestrzeń międzybłonowa
C. błona wewnętrzna
D. matriks (macierz)
2.3. (0–1)
Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały one informacje prawdziwe. Podkreśl w
każdym nawiasie właściwe określenie.
Przez kanał utworzony z podjednostek syntazy ATP (elektrony / protony) powracają do

(matriks / przestrzeni międzybłonowej). Ich przepływ przez kanał syntazy ATP sprawia, że
możliwe jest przyłączenie reszty fosforanowej do (ATP / ADP).
31 Matura
Matura Maj
Maj 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 2.
2. (2
(2 pkt)
pkt)
Na rysunku przedstawiono jądro komórkowe wraz z otaczającymi je strukturami
błoniastymi.

Zadanie 2. (2 pkt)
Wpisz w tabeli nazwy struktur oznaczonych na rysunku literami A i B oraz podaj po
jednej funkcji charakterystycznej dla każdej z nich.
Nazwa struktury Funkcja struktury
A.
B.
Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
32 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 2.
2. (2
(2 pkt)
pkt)
Na schemacie przedstawiono jedną z faz prawidłowo zachodzącej mitozy w czasie
podziału komórki.
a) Określ, czy kariokineza przedstawiona na rysunku zachodzi w komórce roślinnej,

Matura
czy Czerwiec
– w zwierzęcej. 2016,
Odpowiedź Poziom
uzasadnij, rozszerzony
odnosząc się do budowy(Formuła
komórki.
Zachodzi w komórce , ponieważ
b) Podaj, czy dzieląca się komórka przedstawiona na rysunku jest haploidalna, czy –
diploidalna. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do liczby chromosomów.
, ponieważ
Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
33 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 3.
3. (1
(1 pkt)
pkt)
Zaznacz poniżej komórki, które nie powstają drogą mejozy.
A. plemniki paprotki zwyczajnej

B. komórki jajowe człowieka
C. zarodniki mchu płonnika
D. plemniki chełbi modrej
34 Matura
Matura Maj
Maj 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie 3. (2
Zadanie 3. (2 pkt)
pkt)
W tabeli przedstawiono wybrane cechy różnych rodzajów komórek. Wpisz brakujące
informacje.
Komórka
Cechy
bakteryjna zwierzęca roślinna grzyba
jądro jądro
Lokalizacja DNA w komórkowe; komórkowe;
komórce mitochondrium mitochondrium
(u tlenowców) (u tlenowców)
Główny składnik
brak (ściany
budulcowy ściany mureina
komórkowej)
komórkowej
białka; skrobia;
Główne materiały
Matura Majcukry;
zapasowe
2016, Poziom rozszerzony
białka;(Formuła
glikogen; 2007)
tłuszcze
(2 pkt)
Zadanie 3. tłuszcze
Zadanie 3. (2 pkt) tłuszcze
35 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 3.
3. (5
(5 pkt)
pkt)
Enzym ureaza, który występuje m.in. w nasionach dyni, przeprowadza następującą
reakcję:
H2N-CO-NH2 + H2O : 2 NH3 + CO2
Powstający w ten sposób amoniak powoduje alkalizację (wzrost zasadowości)

środowiska reakcji. Ureaza podana dożylnie jest śmiertelna dla człowieka nawet w
niskich dawkach, ale nasiona dyni można jeść bezpiecznie.
Przeprowadzono doświadczenie, w którym przesącz z nasion dyni rozgniecionych w
wodzie rozdzielono w równych ilościach do trzech probówek (I–III) i do każdej z nich
dodano tak sam ilość mocznika. Stopień alkalizacji roztworu w probówkach mierzono za
pomocą fenoloftaleiny, która w środowisku zasadowym przyjmuje barwę różową – tym
intensywniejszą, im wyższe jest pH roztworu. Każdą probówkę inkubowano w innej
temperaturze: I – 10°C, II – 35°C, III – 70°C.
Po kilku minutach zaobserwowano zmian zabarwienia roztworów w I i II probówce,
natomiast w probówce III roztwór się nie zabarwił.
Na podstawie: www.biocen.edu.pl/volvox/Protocols/PDFs/Urease_pl
3.1. (0–1)
Sformułuj problem badawczy do tego doświadczenia.
3.2. (0–1)
Podaj przyczynę, która sprawiła, że w probówce III roztwór się nie zabarwił.
3.3. (0–1)
Zaznacz poniżej klasę enzymów (AFD), do której należy ureaza.
A. liazy
B. ligazy
C. hydrolazy
D. oksydoreduktazy
3.4. (0–2)
Wyjaśnij, dlaczego wprowadzenie ureazy bezpośrednio do krwioobiegu człowieka
stanowi dla niego śmiertelne zagrożenie, ale ureaza zawarta w nasionach dyni nie jest
dla człowieka szkodliwa po ich zjedzeniu. W odpowiedzi uwzględnij oba miejsca
działania tego enzymu.
36 Matura
Matura Maj
Maj 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie 4. (3
Zadanie 4. (3 pkt)
pkt)
Cząsteczki fosfolipidów mają jednocześnie właściwości hydro)lowe i hydrofobowe. Ta
cecha odgrywa istotną rolę w samoistnym organizowaniu się cząsteczek fosfolipidów w
środowisku wodnym w liposomy, czyli struktury mające postać mikropęcherzyków.
Liposomy, np. lipoproteiny krwi, występują w organizmach. Są też produkowane i
wykorzystywane w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym. Wewnątrz liposomów
umieszcza się np. zawiesiny leków. Dodatkowe umieszczenie odpowiednich cząsteczek
sygnałowych w warstwie lipidowej liposomów sprawia, że łatwiejsze staje się
dostarczenie ich zawartości do wnętrza komórek mających określone receptory
rozpoznające i wiążące te cząsteczki sygnałowe. Na poniższych rysunkach
przedstawiono budowę liposomu (I) i fuzję liposomu z błoną komórkową (II).

Zadanie 4. (3 pkt)
4.1. (0–1)
Podaj, która część cząsteczki fosfolipidu – 1 czy 2 – ma właściwości hydro(lowe.

Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając informacje przedstawione na rysunku I.
4.2. (0–1)
Podaj wspólną cechę budowy liposomu i błony komórkowej, dzięki której liposomy
mogą ulegać fuzji z tą błoną.
4.3. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego dzięki wprowadzeniu określonych cząsteczek sygnałowych do

błony liposomu można zwiększyć skuteczność leku w nich podawanego.
37 Matura
Matura Maj
Maj 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie 4. (2
Zadanie 4. (2 pkt)
pkt)
Na podział komórki składają się dwa etapy: podział jądra, czyli kariokineza, i podział
cytoplazmy – cytokineza. Istnieją trzy typy podziału jądra komórkowego: amitoza, mitoza
i mejoza. Na rysunku przedstawiono jedną z faz kariokinezy zachodzącą w komórce,
która ma cztery chromosomy.
a) Zaznacz poniżej (A–D) nazwę fazy kariokinezy, którą przedstawiono na rysunku.
A. metafaza I mejozy
B. metafaza mitozy
C. anafaza I mejozy
D. anafaza mitozy
b) Określ liczbę chromosomów, jaką będą miały komórki potomne po zakończonym

podziale, którego fazę przedstawiono na rysunku.
Liczba chromosomów:
38 Matura
Matura Maj
Maj 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie 5. (2
Zadanie 5. (2 pkt)
pkt)
Uczniowie zebrali 100 liści z krzewów bzu czarnego rosnących na południowym skraju
lasu mieszanego oraz 100 liści z krzewów bzu czarnego rosnących w podszycie tego lasu
(stanowisko zacienione). Zmierzyli długość i szerokość każdego liścia złożonego oraz
obliczyli średnie wartości tych cech w każdej grupie. Wyniki pomiarów przedstawiono w
tabeli.
Stanowisko
Badana cecha populacji
nasłonecznione zacienione
średnia długość liścia [mm] 264 290
średnia szerokość liścia [mm] 122 146
5.1. (0–1)
Sformułuj problem badawczy tej obserwacji.
5.2. (0–1)
Sformułuj wniosek na podstawie przedstawionych wyników obserwacji.
39 Matura
Matura Maj
Maj 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 5.
5. (2
(2 pkt)
pkt)
Na schemacie przedstawiono zarówno cykl komórkowy, w którym wyróżnia się podział
jądra komórkowego – mitozę (M) wraz z towarzyszącą mu cytokinezą, jak i czas między
podziałami komórki – interfazę, na którą składają się fazy: G1, S, G2. Po zakończeniu
podziału większość komórek organizmu człowieka wchodzi w fazę G0. Komórki takie nie
ulegają dalszym podziałom, a po różnicowaniu pełnią określone funkcje w tkankach i
narządach. Jednak niewielki, stały odsetek komórek znajdujących się w fazie G0
zachowuje zdolność do podziału.

Zadanie 5. (2 pkt)
a) Określ, jakie znaczenie dla narządów organizmu człowieka ma fakt, że komórki

fazy G0 mogą wrócić do cyklu komórkowego.
b) Podaj, w której fazie cyklu komórkowego zachodzi replikacja DNA.
40 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 5.
5. (4
(4 pkt)
pkt)
Grzyby pleśniowe bardzo często tworzą naloty pleśni na wilgotnych produktach
spożywczych pozostawionych w temp. ok. 20°C.
Aby wykazać wpływ niskiej temperatury na rozwój grzybów pleśniowych, do
doświadczenia przygotowano: kromkę spleśniałego chleba, kilka kromek świeżego
(wilgotnego) chleba oraz plastikowe torebki. Do trzech szczelnie zamykanych torebek
włożono po kromce świeżego chleba oraz po kawałku chleba spleśniałego i zamknięto je
na kilka dni w lodówce, w temp. 4°C.
5.1. (0–1)
Zaplanuj i opisz prób kontrolną do powyższego doświadczenia.
Próba kontrolna:

5.2. (0–1)
Na podstawie tekstu, wymień dwa czynniki środowiska, inne niż podłoże organiczne,
które warunkują rozwój pleśni. Podkreśl ten, który powinien pozostać niezmieniony
w obu prawidłowo przygotowanych próbach: badawczej i kontrolnej.
1.
2.
5.3. (0–1)
Zaproponuj hipotezę badawczą, którą można było zwery(kować dzięki

przeprowadzonemu doświadczeniu.
5.4. (0–1)
Podaj nazwę struktury grzyba pleśniowego, innej niż strzępki, z której (np. na chlebie)
może rozwinąć się pleśń.

komórki,
1 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015) - Zadanie
6. (4 pkt)
Acyklowir (ACV) to jeden z leków przeciwwirusowych. Jest on pochodną
deoksyguanozyny, w której zmody"kowana została reszta cukrowa. Uzyskany w ten
sposób analog nukleozydowy jest specy"cznym inhibitorem replikacji wirusa opryszczki,
ospy wietrznej i półpaśca.
W zainfekowanej wirusem komórce acyklowir (ACV) uzyskuje aktywność wtedy, gdy w
wyniku trzech kolejnych etapów fosforylacji zostanie przekształcony do postaci
trifosforanu. W genomie wirusa, który stanowi liniowy, dwuniciowy DNA, znajduje się
gen kodujący enzym kinazę tymidynową, która umożliwia pierwszą fosforylację ACV,
natomiast kolejne fosforylacje tego związku są katalizowane przez enzymy
zainfekowanej komórki, aż do powstania trifosforanu. W ten sposób ACV wprowadzany
jest do puli nukleotydów, jako substrat dla polimerazy DNA wirusa, w wyniku czego staje
się konkurentem deoksyguanozynotrifosforanu. Gdy trifosforan ACV zostanie włączony
do nowo zreplikowanego łańcucha wirusowego DNA, zaczyna działać jako sygnał
kończący replikację, gdyż pozbawiony jest grupy 3’OH.
Stwierdzono, że komórkowa polimeraza DNA nie jest wrażliwa na trifosforan acyklowiru.

Na podstawie J. Nicklin, K. Graeme-Cook, R. Killington: Krótkie wykłady. Mikrobiologia.
2015)2008.Zadanie 6. (4 pkt)
Warszawa
6.1. (0–1)
Spośród rysunków A–D przedstawiających wybrane nukleozydy wybierz i zaznacz

deoksyguanozynę. Podaj, na czym polega różnica między budową nukleotydu a
budową nukleozydu w DNA.
6.2. (0–2)
Na podstawie analizy tekstu uzupełnij zdania 1. i 2., tak aby były prawdziwe: podkreśl
właściwe określenia w nawiasach oraz oznaczenia literowe odpowiednich informacji
spośród A–C.
Informacje:
A. komórkowa polimeraza DNA nie rozpoznaje trifosforanu ACV jako substratu w

procesie replikacji.
B. wirusowa polimeraza DNA dobudowuje do replikowanej nici DNA trifosforan ACV
w miejsce nukleotydu guaninowego.
C. w tych komórkach brakuje kinazy tymidynowej niezbędnej do ufosforylowania
ACV.
Zdanie 1. Acyklowir jest (szkodliwy/nieszkodliwy) dla zdrowych, niezainfekowanych

komórek człowieka, ponieważ A / B / C.
Zdanie 2. Acyklowir jest (szkodliwy/nieszkodliwy) dla komórek człowieka zainfekowanych

wirusem, ponieważ A / B / C.
6.3. (0–1)
Wymienione poniżej etapy infekcji wirusowej uporządkuj we właściwej kolejności –

wpisz w tabelę numery 2–5.
Etapy infekcji wirusowej Kolejność
Łączenie białek wirusowych z materiałem genetycznym wirusa.
Rozpoznawanie przez cząstki wirusa odpowiednich receptorów na

1
powierzchni atakowanej komórki.
Uwalnianie nowych wirionów.
Replikacja materiału genetycznego wirusa.
Wnikanie wirionu do wnętrza komórki i rozpad kapsydu.
2 Matura
Matura Maj
Maj 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 6.
6. (3
(3 pkt)
pkt)
Epikotyl to odcinek łodygi siewki znajdujący się między liścieniami a pierwszymi liśćmi.
Na rysunku przedstawiono doświadczenie, do którego wykorzystano epikotyle siewek
grochu. Z siewek wycięto fragmenty epikotyli długości 5 mm i umieszczono je po pięć w
czterech szalkach z roztworami auksyny – kwasu indolilo-3-octowego (IAA) o różnych
stężeniach – oraz w jednej szalce: z wodą bez dodatku auksyny. Po 12 godzinach
zmierzono długość wszystkich fragmentów epikotyli. Eksperyment przeprowadzono w
trzech powtórzeniach, uzyskano bardzo podobne wyniki. Średnie wartości wyników
doświadczenia przedstawiono na wykresie.

Zadanie 6. (3 pkt)
6.1. (0–1)
Sformułuj problem badawczy przedstawionego doświadczenia.
6.2. (0–1)
Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące wyników doświadczenia są prawdziwe.

Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1. IAA pobudza wzrost wydłużeniowy epikotyli siewek grochu. P F
Największy przyrost długości epikotyli siewek grochu nastąpił pod

2. P F
wpływem działania roztworu IAA o stężeniu 1 mM.
Wpływ IAA na wzrost wydłużeniowy epikotyli jest tym większy, im

3. P F
większe jest jego stężenie.
6.3. (0–1)
Podaj przyczynę wydłużenia się fragmentów epikotyli w próbie kontrolnej.
3 Matura
Matura Maj
Maj 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 7.
7. (2
(2 pkt)
pkt)
Glikoproteina P − białko zwierzęce – występuje w błonach komórkowych komórek
różnych tkanek, m.in. w śródbłonku włosowatych naczyń krwionośnych mózgu.
Glikoproteina P jest niespecy"cznym transporterem usuwającym poza obręb komórek
różne substancje obce dla organizmu, w tym leki, co zapobiega ich kumulacji, ale
jednocześnie może utrudniać im osiągnięcie miejsc docelowych, czego konsekwencją
stanie się nawet niemożność leczenia lub obniżenie jego skuteczności.
Przeprowadzono doświadczenie na dwóch grupach myszy:
grupa I – myszy ze zmutowanym genem kodującym glikoproteinę P

grupa II – myszy z niezmutowanym genem kodującym glikoproteinę P.
Myszom podawano leki przeciwbólowe, a następnie badano stężenie tych leków w

mózgu.
Na podstawie: W.F. Ganong, Fizjologia, Warszawa 2009.

a) Zadanie
Określ, która z7. (2 badanych
grup pkt) zwierząt – I czy II – była próbą kontrolną w tym
doświadczeniu. Odpowiedź uzasadnij.
Grupa , ponieważ
b) Podaj, w której grupie badanych myszy – I czy II – należy oczekiwać większego

stężenia leków przeciwbólowych w komórkach mózgu, i wyjaśnij, dlaczego tak się
dzieje.
W grupie , ponieważ
4 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 8.
8. (1
(1 pkt)
pkt)
W warunkach laboratoryjnych hodowano komórki zwierzęce bez dostępu do magnezu.
Usuwano go z hodowli za pośrednictwem specjalnych substancji chemicznych, które nie
uszkadzają struktur komórkowych. Po pewnym czasie stwierdzono, że w hodowanych
komórkach podjednostki rybosomów nie łączą się ze sobą.
Na podstawie wyników opisanego doświadczenia podaj nazwę procesu zachodzącego

w komórce, który będzie zaburzony przy niedoborze magnezu. Odpowiedź uzasadnij,
odnosząc się do wyniku doświadczenia.
Nazwa procesu:
Uzasadnienie:
5 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
2007) Zadanie 10.
Zadanie (3pkt)
10.(1(3
8. pkt)
pkt)
Na schemacie A przedstawiono zestaw doświadczalny, który przygotowano do
doświadczenia badającego wpływ stężenia auksyny na wzrost pędu. Do szalek
zawierających wodne roztwory auksyny o różnych stężeniach włożono jednakowej
długości wycinki z łodyg siewek grochu. Wszystkie szalki umieszczono w tych samych
warunkach temperatury i oświetlenia. Na wykresie B natomiast przedstawiono reakcje
organów rośliny na różne stężenia auksyny w roztworze (w odniesieniu do próby
kontrolnej), dzięki którym to reakcjom można przewidzieć wyniki tego doświadczenia.
a) Zaplanuj i opisz próbę kontrolną do przedstawionego doświadczenia.
b) Korzystając z wykresu, podaj, w którym z trzech roztworów auksyny, użytych w

doświadczeniu, wystąpi największy przyrost długości łodygi siewki grochu.
c) Na podstawie wykresu sformułuj wniosek dotyczący wpływu stężenia auksyny na

wzrost łodygi.
Matura
Matura Maj
Maj 2016,
2016, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
6 Matura
Matura Maj
Maj 2016,
2016, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 11.
11. (2
(2 pkt)
pkt)
Badano wpływ niedoboru witamin w diecie kobiet na ryzyko wystąpienia wady cewy
nerwowej u urodzonych przez nie dzieci. W tym celu porównano dwie grupy kobiet i
przebadano ich nowo narodzone dzieci.
Grupa I – kobiety, które planowały ciążę i uzupełniały dietę o witaminy

Grupa II – kobiety, które nie uzupełniały diety o witaminy ani przed ciążą, ani w
czasie ciąży.
Wyniki tego badania przedstawiono w tabeli.
Liczba
Grupa Liczba dzieci z wadami
Rodzaj diety przebadanych
kobiet rozwojowymi (cewy nerwowej)
dzieci
z
I uzupełnianiem 141 1 (0,7%)
witamin
Zadanie bez
11. (2 pkt)
II uzupełniania 204 12 (5%)
witamin
Na podstawie: Biologia, pod red. N.A. Campbella, Poznań 2012.
a) Wyjaśnij, dlaczego do opisanego badania potrzebny był udział wymienionych

dwóch grup kobiet.
b) Na podstawie wyników badania sformułuj wniosek dotyczący wpływu diety

matki na występowanie wad rozwojowych u niemowląt.
7 Matura
Matura Maj
Maj 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 12.
12. (2
(2 pkt)
pkt)
Przeprowadzono doświadczenie w dwóch wariantach (zestaw I i zestaw II)
zilustrowanych na poniższych rysunkach. Do probówek nalano kolejno: w zestawie I –
wody, w zestawie II - 0,1% roztworu NaCl. Poziom cieczy w każdej probówce znajdował
się 1 cm poniżej wylotu probówki. Do każdej probówki włożono po jednym liściu tej
samej rośliny o zbliżonej wielkości i dodano kilka kropli oliwy, aby utworzyła ona
warstwę na powierzchni wody. Po trzech dniach zaobserwowano: w zestawie I –
obniżenie poziomu cieczy w probówce, a w zestawie II – spadek turgoru liścia
umieszczonego w probówce.

Zadanie 12. (2 pkt)
b) Wyjaśnij przyczynę zmian obserwowanych w zestawie II.
Matura
Matura Maj
Maj 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
8 Matura
Matura Maj
Maj 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 14.
14. (3
(3 pkt)
pkt)
Dwie grupy uczniów przygotowały takie same zestawy doświadczalne w celu
sprawdzenia, od czego zależy aktywność enzymu rozkładającego skrobię, występującego
w ślinie. W pięciu probówkach uczniowie umieścili po 1 ml roztworu wodnego o
określonym pH (4–8). Następnie do każdej probówki dodali 1 ml rozcieńczonego kleiku
przygotowanego ze skrobi ziemniaczanej, do którego dosypali odrobinę soli kuchennej
(NaCl). Pierwsza grupa umieściła probówki w łaźni wodnej o temperaturze 30°C,
natomiast druga – w łaźni o temperaturze 37°C. Do każdej probówki uczniowie dodali
po 1 ml świeżej śliny, wymieszali zawartość i następnie, w odstępach jednominutowych,
pobierali z mieszaniny w każdej probówce po jednej kropli roztworu i sprawdzali, czy
cała skrobia została już rozłożona. Wyniki zebrali w tabeli.
Czas rozkładu skrobi [min]

pH roztworu
temperatura 30°C temperatura 37°C
4 18 14
5 Zadanie1414. (3 pkt) 9
6 8 4
7 6 3
8 7 4
14.1. (0–1)
Podaj nazwę enzymu znajdującego się w ślinie, który rozkłada skrobię.
14.2. (0–1)
Na podstawie wyników doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący optimum

działania badanego enzymu.
14.3. (0–1)
Określ, w jaki sposób uczniowie mogli sprawdzić podczas doświadczenia, czy cała
skrobia została już rozłożona. Uwzględnij nazwę użytego odczynnika oraz efekt jego
działania.
9 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 16.
16. (2
(2 pkt)
pkt)
Na schemacie przedstawiono komórkę gruczołową trzustki produkującą enzymy
trawienne.

Na podstawie schematu opisz współdziałanie wszystkich wymienionych organelli w
wydzielaniu enzymów trawiennych przez komórkę trzustki. W odpowiedzi uwzględnij

funkcję każdego z nich.
10 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2016,
2016, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015) - Zadanie
17. (1 pkt)
W komórkach mysich kubków smakowych reagujących na smak słodki wykryto trzy
rodzaje białek receptorowych, oznaczonych jako: T1R1, T1R2 i T1R3. Aby sprawdzić,
które z tych receptorów są odpowiedzialne za odczuwanie słodkiego smaku,
przeprowadzono doświadczenie na myszach genetycznie zmody"kowanych.
Każdej z czterech badanych grup myszy wyciszono inne geny, co ujawniało się
obecnością odpowiednio różnych rodzajów białek receptorowych. Badanym myszom
podawano roztwory sacharozy o różnym stężeniu i obserwowano częstość ich lizania.
Wyniki eksperymentu przedstawiono na wykresie. Krzywe dotyczą myszy z obecnością
określonych receptorów.

Na podstawie wyników eksperymentu sformułuj wniosek dotyczący zależności

między obecnością odpowiednich białek receptorowych a odczuwaniem słodkiego
smaku.
11 Matura
Matura Maj
Maj 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 1.
1. (2
(2 pkt)
pkt)
Na schemacie przedstawiono fragment cząsteczki białka o strukturze III-rzędowej oraz
warunkujące tę strukturę różne oddziaływania występujące pomiędzy łańcuchami
bocznymi aminokwasów: wiązania chemiczne oparte na przyciąganiu elektrostatycznym
(1), wiązania kowalencyjne (2), interakcje hydrofobowe (3) i oddziaływania jonowe (4).
1.1. (0–1)
Podaj nazwy wiązań chemicznych stabilizujących III-rzędową strukturę białka,

oznaczonych na schemacie numerami 1. i 2.
1.
2.
1.2. (0–1)
Na przykładzie enzymów białkowych wyjaśnij, w jaki sposób struktura przestrzenna

białka warunkuje jego funkcję katalityczną. W odpowiedzi uwzględnij mechanizm
działania enzymów.
Matura
Matura Maj
Maj 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
12 Matura
Matura Maj
Maj 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 1.
1. (2
(2 pkt)
pkt)
Ściana komórkowa u roślin lądowych to struktura zbudowana głównie z celulozy –
substancji o dużej wytrzymałości na rozciąganie i stanowiącej włóknisty szkielet ściany, a
także z pektyn i hemicelulozy – wypełniających ten szkielet.
a) Wykaż związek między budową ściany komórkowej a funkcją, jaką ta ściana pełni
w komórce.
b) Spośród wymienionych nazw wybierz i podkreśl wszystkie odnoszące się do

organizmów, których komórki mają ścianę komórkową.
brunatnice skorupiaki podstawczaki orzęski bakterie Gram-ujemne

Zadanie 1. (2 pkt)
13 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 1.
1. (3
(3 pkt)
pkt)
Rycyna znajdująca się w nasionach rącznika pospolitego jest białkiem silnie trującym dla
człowieka. Cząsteczka rycyny składa się z dwóch różnych łańcuchów polipeptydowych:
RTA i RTB, które są połączone mostkiem dwusiarczkowym. Łańcuch RTA zawiera
sekwencje ułożone w postaci α-helisy i β-harmonijki. Jest on enzymem (N-glikozydazą
RNA) rozrywającym wiązania glikozydowe i usuwającym cząsteczkę adeniny w dużej
podjednostce rybosomalnego RNA. Łańcuch RTB jest lektyną, która łączy się z galaktozą
– składnikiem receptorów występujących na powierzchni wielu komórek. Trucizna
związana na powierzchni komórki może wniknąć do jej wnętrza drogą endocytozy.
Osobno żaden z peptydów rycyny nie jest trucizną dla człowieka. Peptyd RTA występuje
w wielu roślinach, np. w jęczmieniu.
Na podstawie: S. Olsnes, A. Pihl, Di#erent biological properties of the two constituent peptide
chains of ricin a toxic protein [...], „Biochemistry” 12 (16), 1973.

1.1. (0–1)
Na podstawie tekstu określ, jaka jest najwyższa rzędowość struktury cząsteczki

rycyny (1-, 2-, 3- czy 4-rzędowa). Odpowiedź uzasadnij.
Cząsteczka rycyny ma strukturę : – rzędową, ponieważ
1.2. (0–1)
Odwołując się do właściwości łańcucha polipeptydowego rycyny RTA, wyjaśnij,

dlaczego rycyna działa toksycznie na komórki.
1.3. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego możemy bezpiecznie spożywać produkty z jęczmienia, mimo że

zawiera on peptyd RTA. W odpowiedzi uwzględnij właściwości obu łańcuchów
polipeptydowych rycyny.
14 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 1.
1. (1
(1 pkt)
pkt)
Oceń, czy poniższe stwierdzenia określające funkcję wakuoli są prawdziwe. Zaznacz
P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F ‒ jeśli jest fałszywe.
1. Gromadzi substancje zapasowe, np. w postaci ziaren aleuronowych. P F
Nadaje barwę niektórym organom dzięki obecności antocyjanów w soku

2. P F
komórkowym.
Bierze aktywny udział w procesie usuwania zbędnych produktów

3. P F
metabolizmu z komórki.
15 Matura
Matura Maj
Maj 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 2.
2. (2
(2 pkt)
pkt)
Umieszczenie żywej komórki w roztworze hipotonicznym skutkuje stopniowym
napływem do jej wnętrza wody, co powoduje zwiększanie się objętości komórki i w
efekcie może prowadzić do jej pęknięcia.
a) Podaj, jakich komórek – roślinnych czy zwierzęcych – dotyczy ten opis.

Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do zjawiska zachodzącego w tych
komórkach i do ich budowy.
b) Określ konsekwencje umieszczenia komórki roślinnej w roztworze

hipertonicznym.

Zadanie 2. (2 pkt)
16 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 2.
2. (3
(3 pkt)
pkt)
Na rysunkach I−III przedstawiono zjawisko zachodzące w komórce roślinnej
umieszczonej w roztworze sacharozy.
a) Zaznacz strzałką na rysunku III błonę komórkową i ją podpisz.
b) Podaj nazwę zjawiska biologicznego przedstawionego na rysunkach.
c) Określ, jaki powinien być roztwór względem komórki (soku komórkowego), aby
wywołać zjawisko przedstawione na rysunkach. Odpowiedź uzasadnij,
uwzględniając proces )zyczny warunkujący to zjawisko.
A. roztwór hipotoniczny
B. roztwór izotoniczny
C. roztwór hipertoniczny
Uzasadnienie:
17 Matura
Matura Maj
Maj 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 2.
2. (3
(3 pkt)
pkt)
Na rysunku A przedstawiono siewki gorczycy hodowane na świetle i w ciemności, a na
wykresie B – wyniki doświadczenia, w którym badano wpływ światła na wzrost

wydłużeniowy komórek hipokotyla (części podliścieniowej) tych siewek. W każdym z tych
doświadczeń użyto po 100 siewek.
2.1 (0–1)
Na podstawie przedstawionych wyników doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący

wpływu światła na wzrost wydłużeniowy hipokotyla siewek gorczycy.
2.2. (0–1)
Określ, które stwierdzenia dotyczące wyników tego doświadczenia są prawdziwe.

Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F– jeśli jest fałszywe.
Średnia długość hipokotyli siewek gorczycy rosnących w obecności

1. światła była większa niż średnia długość hipokotyli siewek rosnących w P F
ciemności.
Największy przyrost długości hipokotyli siewek gorczycy rosnących w

2. P F
ciemności nastąpił między drugim a szóstym dniem doświadczenia.
Tempo wydłużania się hipokotyli siewek gorczycy hodowanych w

3. P F
obecności światła wyraźnie zmieniało się w czasie.
2.3. (0–1)
Oceń prawdziwość stwierdzenia: „Przyczyną różnicy średniej długości hipokotyli

siewek hodowanych na świetle i w ciemności jest różna intensywność podziałów
komórkowych zachodzących w tych hipokotylach”. Odpowiedź uzasadnij.
18 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 3.
3. (3
(3 pkt)
pkt)
Na rysunku przedstawiono obraz mikroskopowy żywych komórek listka mchu, w których
doświadczalnie wywołano zjawisko plazmolizy, po tym jak umieszczono je na szkiełku
mikroskopowym w hipertonicznym roztworze sacharozy.
Matura
3.1. (0–1) Czerwiec 2017, Poziom rozszerzony (Formuła
Wyjaśnij, w jaki sposób doszło do widocznych na rysunku objawów plazmolizy w
komórkach listka mchu. W odpowiedzi uwzględnij mechanizm tego zjawiska.
3.2. (0–1)
Opisz sposób przeprowadzenia obserwacji deplazmolizy w komórkach listka mchu, w

których najpierw spowodowano plazmolizę.
3.3. (0–1)
Podaj nazwę struktur oznaczonych na rysunku literą X oraz funkcję, jaką pełnią one
w komórce.
Nazwa struktur X:
Funkcja w komórce:
19 Matura
Matura Maj
Maj 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 3.
3. (1
(1 pkt)
pkt)
Na schemacie przedstawiono fazy cyklu komórkowego.
Określ, w której fazie cyklu komórkowego zanika otoczka jądrowa, i podaj tego
przyczynę.
20 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 3.
3. (3
(3 pkt)
pkt)
Na rysunku przedstawiono komórkę wydzielniczą gruczołu mlekowego ssaków.

a) Podaj nazwę elementów oznaczonych na rysunku literą X oraz nazwę rodzaju

tkanki, do której należy komórka wydzielnicza gruczołu mlekowego.
Nazwa elementów X:
Nazwa rodzaju tkanki:
b) Na podstawie schematu oceń, czy poniższe informacje dotyczące komórki

gruczołu mlekowego są prawdziwe. Zaznacz P, jeżeli informacja jest prawdziwa,
albo F – jeśli jest fałszywa.
W komórce gruczołu mlekowego są wytwarzane i wydzielane laktoza,

1. P F
tłuszcze oraz immunoglobuliny IgA.
Strukturą związaną z wydzielaniem białek mleka jest silnie rozbudowany

2. P F
aparat Golgiego.
W rozwiniętej siateczce szorstkiej zachodzi synteza lipidów wydzielanych

3. P F
przez komórkę.
c) Wykaż związek obecności licznych mitochondriów w komórkach wydzielniczych

gruczołu mlekowego ssaków z funkcją tych komórek.
21 Matura
Matura Maj
Maj 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 4.
4. (2
(2 pkt)
pkt)
Chwasty konkurują z roślinami uprawnymi o zasoby środowiska – światło, wodę i związki
mineralne. Niektóre gatunki chwastów mogą również oddziaływać na określone gatunki
roślin uprawnych przez wydzielanie specy"cznych związków czynnych biologicznie,
zwanych allelopatinami. Efekt działania tych substancji może być szkodliwy lub
korzystny – występuje wówczas allelopatia ujemna lub dodatnia.
Uczniowie przygotowali dwa zestawy doświadczalne – każdy składał się z 10 doniczek z
ziemią ogrodową, a w każdej z nich wysiano po 10 nasion grochu jadalnego. Zestawy
umieścili w tych samych warunkach oświetlenia i temperatury, a ziemię w doniczkach
podlewali:
w zestawie nr 1 – wodą wodociągową, w której przez trzy dni moczone były świeże
kłącza perzu,
w zestawie nr 2 – wodą wodociągową.
Począwszy od trzeciego dnia co drugi dzień uczniowie sprawdzali, ile nasion grochu
wykiełkowało w każdej doniczce w danym zestawie. Wyniki doświadczenia przedstawili
w tabeli.
Łączna liczba nasion grochu jadalnego, które wykiełkowały w

Dzień zestawie
obserwacji
nr 1 nr 2
3 22 52
5 42 74
7 71 88
9 88 89
4.1. (0–1)
4.2. (0–1)
Sformułuj wniosek na podstawie wyników doświadczenia.
22 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 5.
5. (4
(4 pkt)
pkt)
Tekst I.
W stre"e przybrzeżnej, na skalistym dnie morskim, spotykane są gęste zarośla
brunatnic, których plechy mają do 2–3 m długości. Ich komórki mają ściany komórkowe
zbudowane z dwóch warstw: wewnętrznej celulozowej i zewnętrznej pektynowej,
wysyconej polisacharydami specy"cznymi dla brunatnic. W cytoplazmie tych komórek
znajdują się chloroplasty wtórne otoczone czterema błonami, w których występują
chloro"l a i chloro"l c. Głównym barwnikiem pomocniczym w chloroplastach jest
brunatna fukoksantyna, która absorbuje światło od żółtozielonej do żółtoniebieskiej
części widma. Materiałem zapasowym wytwarzanym w komórkach brunatnic jest
polisacharyd – laminaryna. W cyklu życiowym wielu brunatnic, np. u listownicy,
występuje przemiana pokoleń z przewagą sporo"tu.
Na podstawie: Encyklopedia biologiczna – Wszystkie dziedziny nauk przyrodniczych, t. II Bo-

Dn, Kraków 2013.
Tekst II.
Zarośla brunatnic nie tylko stanowią schronienie, lecz także są pokarmem dla różnych
organizmów. W miarę jak brunatnice rosną, odżywiają się nimi między innymi ślimaki,
skorupiaki oraz jeżowce i ryby roślinożerne. Roślinożercami tymi odżywiają się np.
drapieżne mięczaki i ryby, jak również liczna grupa morskich ssaków i ptaków
drapieżnych. Niektóre z tych drapieżników np. wydry morskie, których głównym
pokarmem są jeżowce, są uważane za gatunek kluczowy, decydujący o zachowaniu
równowagi w tej biocenozie.
5.1. (0–2)
Wypisz z tekstu I dwie cechy budowy komórek brunatnic, które różnią je od typowych
komórek miękiszu asymilacyjnego roślin nasiennych, i porównaj obydwa te taksony
pod względem tych cech.
1.
2.
5.2. (0–1)
Na podstawie tekstu II wyjaśnij, w jaki sposób występowanie wydr morskich w stre)e

przybrzeżnej oceanów decyduje o utrzymaniu różnorodności gatunkowej ryb w tych
biocenozach. W odpowiedzi uwzględnij zależności pokarmowe między wydrą morską,
jeżowcami a brunatnicami.
5.3. (0–1)
Spośród poniższych nazw grup roślin wybierz wszystkie te, u których występuje
przemiana pokoleń z przewagą pokolenia sporo)tu, podobnie jak u listownicy.
Podkreśl te nazwy.
mszaki paprotniki rośliny nagonasienne rośliny okrytonasienne
23 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 5.
5. (3
(3 pkt)
pkt)
Roztwór indygokarminu jest odczynnikiem bardzo czułym na obecność tlenu i w jego
obecności barwi się na niebiesko. Zaplanowano doświadczenie z wykorzystaniem tego
odczynnika, aby wykazać, że czynnikiem niezbędnym w procesie fotosyntezy jest światło.
Poniżej przedstawiono zestaw materiałów do przeprowadzenia tego doświadczenia:
2 pędy moczarki kanadyjskiej jednakowej wielkości,

2 kolby, z których każda zawiera 400 ml przegotowanej, zimnej wody, zawierającej
wodorowęglan sodu (NaHCO3),
karton oklejony czarnym papierem,

roztwór indygokarminu,
zakraplacz,
zegar.
Na podstawie: H.W. Baer, Doświadczenia biologiczne w szkole, Warszawa 1969.
Korzystając z przedstawionych informacji, przedstaw plan tego doświadczenia:

uwzględnij w nim opis próby badawczej i próby kontrolnej oraz sposób ustalania
wyników.
1. Próba badawcza:
2. Próba kontrolna:
3. Sposób ustalania wyników:
24 Matura
Matura Maj
Maj 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 7.
7. (2
(2 pkt)
pkt)
Na rysunku przedstawiono budowę mitochondrium.
a) Wybranym elementom budowy mitochondrium (A–C) przyporządkuj po jednym z

procesów (1–4), jakie w nich zachodzą. Wpisz odpowiednie numery w
wyznaczone miejsca.
Elementy budowy mitochondrium
A. grzebień mitochondrialny
B. macierz mitochondrialna
C. rybosomy
Procesy
1. glikoliza
2. łańcuch oddechowy
3. cykl kwasu cytrynowego
4. synteza białka
A.
B.
C.
b) Wybierz z poniższych (A–D) i zaznacz etap oddychania tlenowego, w którym

powstaje najwięcej cząsteczek ATP w przeliczeniu na jedną cząsteczkę utlenionej
glukozy.
A. glikoliza
B. powstawanie acetylo-CoA (reakcja pomostowa)
C. cykl kwasu cytrynowego (cykl Krebsa)
D. łańcuch transportu elektronów (łańcuch oddechowy)
25 Matura
Matura Maj
Maj 2017,
2017, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 8.
8. (2
(2 pkt)
pkt)
Podczas dużego wysiłku "zycznego w organizmie człowieka naczynia krwionośne
miejscowo się rozszerzają i do komórek mięśniowych dopływa większa ilość krwi,
transportującej do nich tlen za pośrednictwem krwinek czerwonych (erytrocytów),
wyspecjalizowanych w jego transporcie.
a) Wyjaśnij, dlaczego krwinki czerwone do pełnienia swojej funkcji transportowej

tlenu wymagają obecności w nich żelaza Fe2+.
b) Uzasadnij, dlaczego dojrzałe krwinki czerwone nie mogą naprawiać powstających

wMatura Majani
nich uszkodzeń 2017,
też sięPoziom
dzielić. podstawowy (Formuła 2007)
Zadanie 8. (2 pkt)
26 Matura
Matura Maj
Maj 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 8.
8. (2
(2 pkt)
pkt)
Chwasty konkurują z roślinami uprawnymi o zasoby środowiska – światło, wodę i związki
mineralne. Niektóre gatunki chwastów mogą również oddziaływać na określone gatunki
roślin uprawnych przez wydzielanie specy"cznych związków czynnych biologicznie,
zwanych allelopatinami. Efekt działania tych substancji może być szkodliwy lub
korzystny – występuje wówczas allelopatia ujemna lub dodatnia.
Uczniowie przygotowali dwa zestawy doświadczalne – każdy składał się z 10 doniczek z
ziemią ogrodową, a w każdej z nich wysiano po 10 nasion grochu jadalnego. Zestawy
umieścili w tych samych warunkach oświetlenia i temperatury, a ziemię w doniczkach
podlewali:
w zestawie nr 1 – wodą wodociągową, w której przez trzy dni moczone były świeże
kłącza perzu,
w zestawie nr 2 – wodą wodociągową.
Począwszy od trzeciego dnia co drugi dzień uczniowie sprawdzali, ile nasion grochu
wykiełkowało w każdej doniczce w danym zestawie. Wyniki doświadczenia przedstawili
w tabeli.
Łączna liczba nasion grochu jadalnego, które wykiełkowały w

Dzień zestawie
obserwacji
nr 1 nr 2
3 22 52
5 42 74
7 71 88
9 88 89
a) Sformułuj problem badawczy przedstawionego doświadczenia.
b) Sformułuj wniosek na podstawie wyników doświadczenia.
27 Matura
Matura Maj
Maj 2017,
2017, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 9.
9. (1
(1 pkt)
pkt)
Pojemność minutowa serca to objętość krwi, którą pompuje do naczyń tętniczych jedna
komora serca w ciągu jednej minuty. Oblicza się ją, mnożąc pojemność wyrzutową
(objętość krwi wypompowywaną podczas jednego skurczu serca przez komorę do tętnic)
przez liczbę uderzeń serca w ciągu minuty. U osoby dorosłej podczas spoczynku serce
uderza ok. 72 razy na minutę, a komora jednorazowo pompuje do tętnic ok. 70 ml krwi.
Na wykresie przedstawiono zmiany pojemności minutowej serca u mężczyzn w różnym
wieku podczas wysiłku "zycznego o wzrastającej intensywności.
Na podstawie przedstawionych informacji sformułuj wniosek dotyczący wpływu

wysiłku )zycznego na pojemność minutową serca mężczyzny w zależności od jego
wieku.
28 Matura
Matura Maj
Maj 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 11.
11. (2
(2 pkt)
pkt)
W tabeli zamieszczono wyniki badania, w którym określano wpływ czynników
środowiska na zawartość wody w roślinie. Podczas badania mierzono ilość wody
pobieranej i wytranspirowanej przez roślinę. Badanie przeprowadzono w lecie, w ciągu
doby, a uzyskane wyniki zapisywano co cztery godziny.
Godzina Ilość pobranej wody [g] w Ilość wyparowanej wody [g] w

pomiaru ciągu 4 godzin ciągu 4 godzin
04:00 6 1
08:00 6 8
12:00 14 20
16:00 22 29
20:00 13 10
24:00 8 3
Na podstawie: M.K. Sands, Problems in Plant Physiology, John Murray, London 1988.
a) Wymień dwa czynniki środowiskowe, które mają wpływ na intensywność

transpiracji.
1.
2.
b) Na podstawie wyników badania podaj zakres godzin, w których liście rośliny

miały najmniejszy turgor. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do bilansu
wodnego rośliny.
29 Matura
Matura Maj
Maj 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 12.
12. (3
(3 pkt)
pkt)
Spermatogeneza, czyli tworzenie i rozwój plemników, jest procesem przebiegającym w
sposób ciągły przez całe dorosłe życie mężczyzny.
Ostatnim etapem spermatogenezy jest spermiogeneza, w czasie której wykształca się

m.in. akrosom – duży, spłaszczony pęcherzyk powstały z udziałem aparatu Golgiego,
przemieszczający się na szczyt komórki.
Na rysunku przedstawiono budowę plemnika człowieka.
12.1. (0–1)
Określ ploidalność jądra komórkowego plemnika oraz liczbę występujących w nim

chromosomów autosomalnych, która jest charakterystyczna dla prawidłowej gamety
męskiej człowieka.
Ploidalność jądra komórkowego:
Liczba autosomów:
12.2. (0–1)
Opisz rolę akrosomu w procesie zapłodnienia. W odpowiedzi uwzględnij jego

zawartość.
12.3. (0–1)
Wykaż związek między funkcjonowaniem plemnika a obecnością

licznychmitochondriów w jego wstawce.
30 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 15.
15. (1
(1 pkt)
pkt)
Komórki macierzyste to niewyspecjalizowane komórki, które mają olbrzymi potencjał do
namnażania się oraz różnicowania się. Ze względu na pochodzenie dzielimy je na
embrionalne komórki macierzyste oraz somatyczne komórki macierzyste. Somatyczne
komórki macierzyste to niezróżnicowane komórki, które znajdują się wśród
zróżnicowanych już komórek w tkance lub narządzie.
Na podstawie: A. Gajda, Komórki macierzyste http://www.e-

biotechnologia.pl/Artykuly/komorki-macierzyste
Na podstawie tekstu i własnej wiedzy określ, jaka jest różnica między funkcją
komórek macierzystych występujących w blastocyście a funkcją komórek
macierzystych występujących w szpiku kostnym człowieka. W odpowiedzi uwzględnij
funkcję obydwu typów komórek.

31 Matura
Matura Maj
Maj 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 17.
17. (1
(1 pkt)
pkt)
Jeżeli uwzględni się rytmikę dobową aktywności ruchowej, zwierzęta dzieli się na dwa
zasadnicze typy: zwierzęta dzienne i nocne. Wykonano eksperyment, w którym badano
dobowy rozkład aktywności lokomotorycznej karaczana amerykańskiego (Periplaneta
americana), w warunkach cyklu (fotoperiodu) składającego z 12 godzin światła i 12
godzin ciemności. Wyniki eksperymentu zilustrowano na wykresie.
Sformułuj problem badawczy tego eksperymentu.
32 Matura
Matura Maj
Maj 2017,
2017, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 18.
18. (1
(1 pkt)
pkt)
U zachodnich wybrzeży Ameryki Północnej w biocenozach strefy pływów występuje
rozgwiazda Pisaster ochraceus, żywiąca się małżami, głównie – omułkami z dominującego
tam gatunku Mytilus californianus. Pisaster ochraceus nie występuje licznie w biocenozie,
ale wywiera na nią duży wpływ. Przez 10 lat badano wpływ występowania tego
drapieżnika na różnorodność gatunkową biocenozy. Eksperyment prowadzono
równolegle na poletkach, gdzie występowała naturalnie rozgwiazda Pisaster ochraceus,
oraz na takich, z których usuwano osobniki tego gatunku. Na poletkach bez udziału
rozgwiazdy omułki opanowały skały i wyeliminowały inne bezkręgowce oraz glony.
Na wykresie zilustrowano wyniki eksperymentu.

Zadanie 18. (1 pkt)

Na podstawie analizy wyników eksperymentu, sformułuj wniosek dotyczący wpływu

rozgwiazdy Pisaster ochraceus na bogactwo gatunkowe opisanej biocenozy. W
odpowiedzi uwzględnij zależności międzygatunkowe pomiędzy organizmami tej
biocenozy.
33 Matura
Matura Maj
Maj 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 1.
1. (2
(2 pkt)
pkt)
Na rysunku przedstawiono zestaw doświadczalny przygotowany w celu zilustrowania
właściwości błony komórkowej.

1.1. (0–1)
Uzupełnij poniższe informacje – określ, jak po kilkunastu minutach zmieni się poziom
cieczy w rurce w stosunku do zaznaczonego poziomu początkowego (podniesie
podniesie się,
obniży się
się), oraz podaj nazwę procesu, który jest przyczyną obserwowanej zmiany.
Po kilkunastu minutach poziom cieczy w rurce
Nazwa procesu:
1.2. (0–1)
Zaznacz właściwe dokończenie zdania wybrane spośród A–C oraz jego poprawne
uzasadnienie wybrane spośród 1.–3.
Jeżeli w zlewce będzie znajdował się 15% wodny roztwór glukozy, a w kolbie z dnem
wykonanym z błony półprzepuszczalnej – 10% wodny roztwór glukozy, to po kilkunastu
minutach poziom cieczy w rurce
ruch cząsteczek wody przez błonę

obniży
A. 1. półprzepuszczalną jest możliwy tylko w jednym
się,
kierunku.
cząsteczki glukozy będą przemieszczać się z

podniesie
B. ponieważ 2. roztworu o większym stężeniu do roztworu o
się,
mniejszym stężeniu.
nie cząsteczki wody będą przemieszczać się z

C. zmieni 3. roztworu o mniejszym stężeniu do roztworu o
się, większym stężeniu.
34 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 1.
1. (1
(1 pkt)
pkt)
Pobierane przez rośliny z roztworu glebowego sole mineralne są źródłem pierwiastków
niezbędnych do prawidłowego przebiegu w komórkach wielu przemian biochemicznych,
m.in. związanych z procesem fotosyntezy. Poniżej przedstawiono przykłady funkcji, jaką
pełnią w tym procesie wskazane pierwiastki.
A. Jest składnikiem białek np. cytochromów uczestniczących w transporcie

elektronów podczas fosforylacji fotosyntetycznej.
B. Niedobór tego pierwiastka uniemożliwia wytwarzanie w liściach zielonego
barwnika – chloro"lu.
C. Jest składnikiem kompleksu enzymatycznego przeprowadzającego fotolizę wody.
D. Reguluje ruchy aparatów szparkowych oraz przepuszczalność błon uczestniczących
w fosforylacjach fotosyntetycznych.
Do każdego z wymienionych poniżej pierwiastków chemicznych przyporządkuj

spośród A–D jedną, właściwą rolę, pełnioną przez ten pierwiastek. Wpisz ich
oznaczenia literowe.
żelazo2007) Zadanie
magnez 1. (1 pkt)
potas
35 Matura
Matura Maj
Maj 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 1.
1. (2
(2 pkt)
pkt)
Skrobia i celuloza, należące do węglowodanów, są polimerami zbudowanymi z

monomerów glukozy. W skrobi cząsteczki glukozy łączą się wiązaniem α-1,4-
glikozydowym, tworząc łańcuchy, które się rozgałęziają (dzięki powstawaniu wiązania
α-1,6-glikozydowego) i zwijają się w helisę.
Celuloza, w której monomery glukozy są wydłużone i łączą się wiązaniem β-1,4-
glikozydowym, tworzy długie, proste łańcuchy ułożone równolegle. Między grupami
hydroksylowymi (-OH) monomerów glukozy powstają liczne wiązania wodorowe.
Wykaż, że budowa opisanych polimerów ma związek z ich funkcją w komórce

roślinnej.
1. Skrobia:
2. Celuloza:
36 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 1.
1. (2
(2 pkt)
pkt)
Produktem deaminacji (dezaminacji) w ludzkich komórkach są jony amonowe.
Powstająca przy ich udziale glutamina (amid kwasu glutaminowego) jest uwalniana do
krwi, z którą wędruje do wątroby. Zachodząca w wątrobie deamidacja powoduje
ponowne uwolnienie jonów amonowych.
Poniżej przedstawiono reakcję syntezy glutaminy z glutaminianu zachodzącą w
1.1. (0–1)
Zaznacz właściwe dokończenie zdania wybrane spośród A–B oraz jego poprawne
Glutamina dla organizmu człowieka jest aminokwasem
musi być dostarczana do organizmu wraz

A. egzogennym, 1.
z pożywieniem.
jest syntetyzowana w organizmie z kwasu

ponieważ 2.
glutaminowego.
B. endogennym,
jest rozkładana w organizmie do kwasu
3.
glutaminowego.
1.2. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego jony amonowe są transportowane do wątroby w postaci

glutaminy. W odpowiedzi uwzględnij właściwości amoniaku oraz sposób jego
neutralizacji w organizmie człowieka.
37 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 2.
2. (2
(2 pkt)
pkt)
Uzupełnij tabelę, w której scharakteryzujesz wskazane główne grupy związków
organicznych, wchodzące w skład organizmów – wpisz właściwe określenia wybrane
spośród wymienionych.
aminokwasy wiązanie fosfodiestrowe monosacharydy wiązanie glikozydowe

wiązanie peptydowe polinukleotydy polipeptydy polisacharydy nukleotydy
Związki organiczne Monomery Polimery Typ wiązania łączącego monomery
wielocukry
białka
kwasy nukleinowe
38 Matura
Matura Maj
Maj 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
Matura
- Zadanie
Zadanie 2. (3
2. (3 pkt)
Czerwiecpkt)2018, Poziom rozszerzony (Formuła
Na zdjęciu spod transmisyjnego mikroskopu elektronowego przedstawiono fragment
komórki pochodzącej z kory nadnerczy i wydzielającej hormony.

Zadanie 2. (3 pkt)
a) Wykaż związek pomiędzy funkcją wewnątrzwydzielniczą komórek kory

nadnerczy a występowaniem w nich licznych:
1. kropel tłuszczu zawierających estry cholesterolu
2. mitochondriów
b) Wybierz i zaznacz nazwy dwóch hormonów wydzielanych przez korę nadnerczy

dorosłego człowieka.
A. glukagon B. kortyzol C. aldosteron D. parathormon E. wazopresyna
39 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 2.
2. (1
(1 pkt)
pkt)
Wakuole w komórkach roślinnych to struktury, których główną funkcją jest
magazynowanie wody, soli mineralnych oraz związków organicznych.
Określ, które ze związków chemicznych wymienionych w tabeli mogą być

gromadzone w wakuoli komórki roślinnej. Zaznacz T (tak), jeśli ten związek
chemiczny występuje w wakuoli komórki roślinnej, albo N (nie) – jeśli w niej nie
występuje.
1. białko T N
2. szczawian wapnia T N
3. chloro"l T N
40 Matura
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 2. 2. (3
(3 pkt)
pkt)
2015)
Na zdjęciu spod Zadanie 2. mikroskopu
transmisyjnego (1 pkt) elektronowego przedstawiono fragment
komórki pochodzącej z kory nadnerczy i wydzielającej hormony.
2.1. (0–2)
Wykaż związek pomiędzy funkcją wewnątrzwydzielniczą komórek kory nadnerczy a

występowaniem w nich licznych:
1. kropel tłuszczu zawierających estry cholesterolu
2. mitochondriów
2.2. (0–1)
Wybierz i zaznacz nazwy dwóch hormonów wydzielanych przez korę nadnerczy

dorosłego człowieka.
A. glukagon B. kortyzol C. aldosteron D. parathormon E. wazopresyna

komórki,
1 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015) - Zadanie
3. (5 pkt)
Informacja 1.
Antocyjany – grupa rozpuszczalnych w wodzie barwników gromadzonych w wakuolach
komórek roślinnych. Występują powszechnie w płatkach kwiatów oraz w owocach, np.
borówki czernicy. Rzadziej spotkane są w innych organach roślinnych, np. w liściach
kapusty czerwonej. W organach wegetatywnych antocyjany gromadzą się głównie w
skórce, gdzie pochłaniają promieniowanie UV, dzięki czemu obniżają ryzyko uszkodzenia
DNA. Właściwości lecznicze antocyjanów, znane od dawna w medycynie ludowej, są
coraz szerzej wykorzystywane we współczesnym przemyśle farmaceutycznym. Uważa
się, że antocyjany w organizmie człowieka m.in. przeciwdziałają kruchości naczyń
krwionośnych, korzystnie wpływają na pro'l lipidowy, a także chronią rodopsynę przed
uszkodzeniem. Barwa antocyjanów zależy od pH soku komórkowego: w środowisku
obojętnym mają barwę 'oletową, w kwaśnym – czerwoną, a w alkalicznym – niebieską.
Jeżeli jednak występują w kompleksie z jonami glinu lub żelaza, np. w kwiatach chabra
bławatka, to wtedy niezależnie od pH środowiska mają niebieską barwę.
Na podstawie: E. Piątkowska, A. Kopeć, T. Leszczyńska, Antocyjany – charakterystyka,

Maturai oddziaływanie
występowanie Czerwiecna2018, Poziom
organizm człowieka.rozszerzony (Formuła
„Żywność. Nauka. Technologia.
2015)
Jakość”, 2011, 4Zadanie
(77). 3. (5 pkt)
Informacja 2.
Wykonano doświadczenie, w którym porównywano właściwości antocyjanów z liści
czerwonej kapusty i z kwiatów chabra bławatka. W tym celu przygotowano po trzy
zestawy probówek z wodnymi roztworami tych antocyjanów (I–III). Do probówek w
dwóch zestawach (II i III) dodano odpowiednio różne związki chemiczne wywołujące
zmiany pH roztworów i obserwowano zabarwienie tych roztworów.
3.1. (0–1)
Na podstawie przedstawionych informacji uzupełnij tabelę – wpisz oczekiwany wynik

dotyczący obserwowanej barwy roztworów antocyjanów w zestawie II i III dla obu
badanych roślin.
Barwa roztworu
Zestawy doświadczalne liście czerwonej kapusty kwiaty chabra bławatka
zestaw I – woda (pH 7) 'oletowa niebieska
zestaw II – dodano HCl

czerwona
zestaw III – dodano NaOH
3.2. (0–1)
Określ, czy za pomocą takiego doświadczenia można stwierdzić, jakiego rodzaju

antocyjany – połączone czy niepołączone z żelazem lub glinem – występują w
komórkach innych roślin. Odpowiedź uzasadnij.
3.3. (0–2)
Określ, w jaki sposób do rozmnażania roślin przyczyniają się antocyjany nadające barwę:
1. płatkom kwiatów –
2. skórce soczystych owoców –
3.4. (0–1)
Uzasadnij, że pochodzące z medycyny ludowej przekonanie, iż jedzenie owoców

borówki czernicy korzystnie wpływa na wzrok – może być prawdziwe. W odpowiedzi
odwołaj się do odbioru bodźców świetlnych.
2 Matura
Matura Maj
Maj 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie 3. (2
Zadanie 3. (2 pkt)
pkt)
Kolageny to białka będące głównym składnikiem macierzy zewnątrzkomórkowej
zwierząt. Ich główną funkcją jest utrzymanie integralności strukturalnej i sprężystości
tkanki łącznej. Kolagen jest syntetyzowany w formie łańcuchów α, będących produktem
ekspresji odrębnych genów. Te łańcuchy zawierają duże ilości lizyny i proliny – głównych
składników kolagenu stabilizujących jego cząsteczkę. Aminokwasy te następnie ulegają
hydroksylacji z udziałem hydroksylaz, których kofaktorem w tym procesie jest witamina
C, pobudzająca także bezpośrednio syntezę kolagenu przez aktywację transkrypcji
kodujących go genów. W kolejnym etapie łańcuchy α łączą się trójkami za pomocą
mostków dwusiarczkowych, w wyniku czego powstaje prokolagen. Z cząsteczek
prokolagenu wydzielonych poza komórkę powstają cząsteczki kolagenu, które mogą
agregować w większe struktury, takie jak włókienka, włókna lub sieci.
Na podstawie: J. Kawiak, J. Zabel, Seminaria z cyto#zjologii, Wrocław 2002;

K.A. Czubak, H.M. Żbikowska, Struktura, funkcja i znaczenie biomedyczne kolagenów, Ann.
Acad. Med. Siles., 4/2014.
3.1.Matura
(0–1) Maj 2018, Poziom rozszerzony (Formuła 2015)
Zadanie 3. (2 pkt)
Na podstawie przedstawionych informacji określ najwyższą rzędowość struktury

białka – prokolagenu. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do cechy budowy tego
białka.
3.2. (0–1)
Na podstawie przedstawionych informacji i własnej wiedzy wyjaśnij, dlaczego przy

niedoborze witaminy C mogą pękać naczynia krwionośne. W odpowiedzi uwzględnij
budowę naczyń krwionośnych.
3 Matura
Matura Maj
Maj 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 3.
3. (1
(1 pkt)
pkt)
Poniższym składnikom (A–C) budującym błony komórkowe w komórkach zwierzęcych
przyporządkuj pełnione przez nie funkcje (1.–4.).
Składnik błony komórkowej
A. glikolipidy
B. cholesterol i tłuszcze nasycone
C. białka tworzące pompy jonowe
Funkcja
1. Umożliwiają dyfuzję ułatwioną.
2. Zmniejszają płynność błony komórkowej.

3. Biorą udział w rozpoznawaniu komórek.
4. Umożliwiają transport aktywny.
A. B. C.
4 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007) - Zadanie
2007) Zadanie 3.
3. (1
(1 pkt)
pkt)
Rybosomy to kompleksy zbudowane z rybosomalnego RNA i białek. W komórce
roślinnej występują rybosomy na terenie cytoplazmy w postaci wolnej lub w postaci
związanej z siateczką śródplazmatyczną, a także rybosomy wewnątrz mitochondriów i
chloroplastów.
Wyjaśnij, dlaczego rybosomy chloroplastowe są bardziej zbliżone budową do

rybosomów bakteryjnych niż do rybosomów cytoplazmatycznych występujących w
komórce roślinnej.
5 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007) - Zadanie
2007) Zadanie 4.
4. (1
(1 pkt)
pkt)
Uporządkuj procesy związane z wytwarzaniem i transportem glikoprotein
wydzielanych poza komórkę – zgodnie z kolejnością ich zachodzenia. Wpisz numery
2.–6. we właściwe miejsca tabeli.
Procesy związane z wytwarzaniem i transportem glikoprotein

Kolejność
wydzielanych poza komórkę
Synteza polipeptydów na rybosomach. 1
Mody'kacja glikoprotein w aparacie Golgiego.
Transport glikoprotein do aparatu Golgiego.
Dodawanie do białek składnika cukrowego w siateczce

śródplazmatycznej.
Pakowanie glikoprotein do pęcherzyków transportujących w aparacie

Golgiego.
Transport glikoprotein w pęcherzykach do błony komórkowej.
6 Matura
Matura Maj
Maj 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie 4. (2
Zadanie 4. (2 pkt)
pkt)
Kolageny to białka będące głównym składnikiem macierzy zewnątrzkomórkowej
zwierząt. Ich główną funkcją jest utrzymanie integralności strukturalnej i sprężystości
tkanki łącznej. Kolagen jest syntetyzowany w formie łańcuchów α, będących produktem
ekspresji odrębnych genów. Te łańcuchy zawierają duże ilości lizyny i proliny – głównych
składników kolagenu stabilizujących jego cząsteczkę. Aminokwasy te następnie ulegają
hydroksylacji z udziałem hydroksylaz, których kofaktorem w tym procesie jest witamina
C, pobudzająca także bezpośrednio syntezę kolagenu przez aktywację transkrypcji
kodujących go genów. W kolejnym etapie łańcuchy α łączą się trójkami za pomocą
mostków dwusiarczkowych, w wyniku czego powstaje prokolagen. Z cząsteczek
prokolagenu wydzielonych poza komórkę powstają cząsteczki kolagenu, które mogą
agregować w większe struktury, takie jak włókienka, włókna lub sieci.
Na podstawie: J. Kawiak, J. Zabel, Seminaria z cyto#zjologii, Wrocław 2002;

K.A. Czubak, H.M. Żbikowska, Struktura, funkcja i znaczenie biomedyczne kolagenów, Ann.
Acad. Med. Siles., 4/2014.

Zadanie 4. (2 pkt)
a) Na podstawie przedstawionych informacji określ najwyższą rzędowość struktury

białka – prokolagenu. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do cechy budowy tego
białka.
b) Na podstawie przedstawionych informacji i własnej wiedzy wyjaśnij, dlaczego

przy niedoborze witaminy C mogą pękać naczynia krwionośne. W odpowiedzi
uwzględnij budowę naczyń krwionośnych.
7 Matura
Matura Maj
Maj 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 5.
5. (2
(2 pkt)
pkt)
Mikoryzacja to zabieg polegający na wprowadzeniu do podłoża, na którym rosną rośliny,
określonej ilości zarodników i strzępek wyselekcjonowanych grzybów mikoryzowych.
Badano wpływ mikoryzacji roślin na ilość mikroelementów pobieranych z roztworu
glebowego: żelaza, manganu i cynku – przez wilca wodnego (Ipomoea aquatica). Badania
przeprowadzono na próbie 20 roślin uprawianych na podłożu ze szczepionką
mikoryzową i na próbie 20 roślin uprawianych na podłożu bez szczepionki mikoryzowej.
Wyniki doświadczenia przedstawiono na poniższym wykresie.
5.1. (0–1)
Sformułuj wniosek na podstawie wyników przedstawionego doświadczenia.
5.2. (0–1)
Określ znaczenie mikoryzy dla grzybów. W odpowiedzi uwzględnij sposób odżywiania

się grzybów.
8 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015) - Zadanie
2015) Zadanie 5.
5. (3
(3 pkt)
pkt)
Na rysunkach przedstawiono kolejne etapy podziału mitotycznego komórki roślinnej.
5.1. (0–1)
Na podstawie rysunków uporządkuj przedstawione w tabeli opisy etapów mitozy w

kolejności ich zachodzenia w komórce roślinnej. Wpisz w tabelę numery 2.–5.
Opis etapu Kolejność
Wskutek skracania się mikrotubul wrzeciona kariokinetycznego

chromatydy każdego chromosomu rozdzielają się i wędrują do
przeciwległych biegunów komórki.
Chromosomy zostają przyłączone do mikrotubul wrzeciona

kariokinetycznego i ustawiają się w płaszczyźnie równikowej komórki.
Chromatyna jest skondensowana. Zanika jąderko. Następuje początek

1
formowania się wrzeciona kariokinetycznego.
Wyodrębniają się chromosomy, z których każdy zawiera po dwie

chromatydy siostrzane. Zanika otoczka jądrowa.
Tworzą się jądra potomne, a pomiędzy nimi powstaje przegroda

pierwotna, która powiększając się, rozdziela całkowicie dwie komórki
potomne.
5.2. (0–1)
Spośród etapów podziału mitotycznego komórki przedstawionych na rysunkach (A–E)

wybierz i podaj oznaczenie literowe tego etapu, na którym:
1. rozpoczynają się podział cytoplazmy i wytwarzanie ściany komórkowej
.
2. chromosomy są najlepiej widoczne i mogą być wykorzystywane do określenia
kariotypu komórki .
5.3. (0–1)
Wybierz spośród poniższych (A–D) i zaznacz nazwę tkanki roślinnej, w której

zachodzą intensywne podziały mitotyczne, oraz określ, jakie znaczenie dla rozwoju
rośliny mają podziały komórek tej tkanki.
A. kolenchyma B. drewno C. miazga D. łyko
Znaczenie:
9 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 6.
6. (3
(3 pkt)
pkt)
Przeprowadzono doświadczenie na hodowli ameb, którą podzielono na dwie próby: I i II.
W obydwu próbach była taka sama liczba komórek. Do komórek w każdej z prób
wprowadzono mikropętle, przy czym:
w próbie I – z komórek za pomocą mikropętli usunięto jądra komórkowe,

w próbie II – z komórek mikropętle wycofano bez usunięcia jąder komórkowych.
Sposób przeprowadzenia doświadczenia przedstawiono na poniższych rysunkach.

w próbie I – po zabiegu ameby przestały rosnąć, przestały się dzielić i po pewnym

czasie obumarły
w próbie II – ameby nadal rosły i dzieliły się.
Na podstawie: E.P. Solomon, L.R. Berg, D.W. Martin, Biologia, Warszawa 2011.
a) Sformułuj problem badawczy opisanego doświadczenia.
b) Podaj, która grupa ameb – I czy II – była grupą kontrolną. Określ jej rolę w
interpretacji wyników doświadczenia.
c) Wyjaśnij, dlaczego ameby obumierały dopiero po pewnym czasie, a nie od razu

po usunięciu jądra komórkowego.
10 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 6.
6. (4
(4 pkt)
pkt)
Stosowane powszechnie w przemyśle piekarniczym i piwowarskim drożdże szlachetne
(Saccharomyces cerevisiae) są wykorzystywane również w przemyśle farmaceutycznym i
biotechnologii. Są stosowane np. do produkcji szczepionki rekombinowanej przeciw
wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW B), która zazwyczaj jest trzykrotnie
podawana osobie szczepionej.
Poniżej na rysunku A przedstawiono budowę komórki drożdży, a na rysunku B –
rozmnażanie się drożdży.

6.1. (0–1)
Na podstawie rysunku A uzupełnij poniższe zdania – podkreśl w nawiasach właściwe

określenia, oraz w wyznaczonych miejscach wpisz nazwy odpowiednich organellów
komórkowych.
Przedstawiona na rysunku A komórka jest (prokariotyczna / eukariotyczna), ponieważ ma
Cechami odróżniającymi jej budowę od budowy typowej komórki zwierzęcej jest
obecność i .
Obecność glikogenu jako materiału zapasowego jest cechą odróżniającą tę komórkę od
komórki (roślinnej / zwierzęcej).
6.2. (0–1)
Oceń, czy poniższe informacje dotyczące drożdży są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli

informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
Są wielokomórkowymi grzybami, które rozmnażają się przez

1. P F
pączkowanie.
2. Wytwarzają owocniki zbudowane z nibytkanki (plektenchymy). P F
W warunkach beztlenowych drożdże przeprowadzają fermentację

3. P F
alkoholową.
6.3. (0–1)
Spośród podanych poniżej wybierz i podkreśl trzy rodzaje odporności uzyskiwanej

dzięki szczepieniu przeciwko WZW.
swoista nieswoista czynna bierna naturalna sztuczna
6.4. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego szczepionkę przeciwko WZW typu B powtarza się trzykrotnie.
11 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 7.
7. (3
(3 pkt)
pkt)
Węgorze występują w rzekach i jeziorach zachodniej i środkowej Europy. Po osiągnięciu

dojrzałości płciowej wędrują do Morza Sargassowego. Przejście z wód słodkich do
morskich wymaga zmian w osmoregulacji u tych ryb, dlatego dość długi okres spędzają
one w stre'e ujścia rzek, gdzie zasolenie wody jest niewielkie. Po tarle osobniki dorosłe
giną, a larwy węgorza unoszone są przez Prąd Zatokowy i po ok. 2 latach docierają do
wybrzeży Europy. Po przeobrażeniu małe węgorze wędrują do rzek i jezior, gdzie żyją
średnio ok. 10 lat. W osoczu krwi węgorzy znajduje się niebezpieczna dla ssaków
ichtiotoksyna – białko mające działanie podobne do jadu węży. Traci ona swoje
toksyczne właściwości w temperaturze powyżej 58°C.
Na podstawie: http://www.rtw.org.pl;
B. Wysok, J. Uradziński, M. Gomółka-Pawlicka, Toxins occurring in #sh, crustacea and
shell#sh – a review, Pol. J. Food Nutr. Sci. 2007, Vol. 57, No. 1.
7.1. (0–2)
Uzupełnij poniższe zdania tak, aby poprawnie opisywały mechanizm osmoregulacji u

węgorza. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.
Węgorze przebywające w wodzie słodkiej mają płyny ustrojowe o (wyższej / niższej)

osmolalności niż otaczająca je woda, dlatego (stale piją wodę / nie piją wody). Ich komórki
solne znajdujące się w skrzelach stale (wychwytują / wydalają) sole mineralne. W wodzie
słonej u węgorzy (zmienia się / pozostaje bez zmian) działanie komórek solnych, które
muszą stale (wychwytywać / wydalać) sole mineralne, aby utrzymać stężenie płynów
ustrojowych na właściwym poziomie, natomiast woda musi być stale (wydalana /
uzupełniana).
7.2. (0–1)
Na podstawie tekstu wyjaśnij, dlaczego pomimo obecności szkodliwej dla ssaków

ichtiotoksyny, mięso węgorza może być – pod pewnym warunkiem – spożywane
przez ludzi. Uwzględnij właściwości tej trucizny.
12 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 7.
7. (3
(3 pkt)
pkt)
Na rysunkach przedstawiono kolejne etapy podziału mitotycznego komórki roślinnej.
a) Na podstawie rysunków uporządkuj przedstawione w tabeli opisy etapów mitozy

w kolejności ich zachodzenia w komórce roślinnej. Wpisz w tabelę numery 2.–5.
Opis etapu Kolejność
Wskutek skracania się mikrotubul wrzeciona kariokinetycznego
chromatydy każdego chromosomu rozdzielają się i wędrują do
przeciwległych biegunów komórki.
Chromosomy zostają przyłączone do mikrotubul wrzeciona

kariokinetycznego i ustawiają się w płaszczyźnie równikowej komórki.
Chromatyna jest skondensowana. Zanika jąderko. Następuje początek

1
formowania się wrzeciona kariokinetycznego.
Wyodrębniają się chromosomy, z których każdy zawiera po dwie

chromatydy siostrzane. Zanika otoczka jądrowa.
Tworzą się jądra potomne, a pomiędzy nimi powstaje przegroda

pierwotna, która powiększając się, rozdziela całkowicie dwie komórki
potomne.
b) Spośród etapów podziału mitotycznego komórki przedstawionych na rysunkach

(A–E) wybierz i podaj oznaczenie literowe tego etapu, na którym:
1. rozpoczynają się podział cytoplazmy i wytwarzanie ściany komórkowej
.
2. chromosomy są najlepiej widoczne i mogą być wykorzystywane do określenia
kariotypu komórki .
c) Wybierz spośród poniższych (A–D) i zaznacz nazwę tkanki roślinnej, w której

zachodzą intensywne podziały mitotyczne, oraz określ, jakie znaczenie dla
rozwoju rośliny mają podziały komórek tej tkanki.
A. kolenchyma B. drewno C. miazga D. łyko
Znaczenie:
13 Matura
Matura Maj
Maj 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 7.
7. (2
(2 pkt)
pkt)
Uczniowie mieli za pomocą mikroskopu świetlnego przeprowadzić obserwację cienkiego
skrawka pochodzącego z bulwy spichrzowej ziemniaka.
7.1. (0–1)
Ustal właściwą kolejność czynności, które należy wykonać w celu przeprowadzenia

obserwacji mikroskopowej komórek miękiszu spichrzowego. Wpisz numery 2.–6. we
właściwe miejsca tabeli.

Zadanie 7. (2 pkt)
Czynności Kolejność
Umieścić obiekt badawczy w kropli wody na szkiełku przedmiotowym.
Pobrać możliwie cienki skrawek z bulwy spichrzowej ziemniaka. 1
Ustawić ostrość obrazu za pomocą śruby mikrometrycznej.
Przykryć obiekt badawczy szkiełkiem nakrywkowym.
Ustawić ostrość obrazu za pomocą śruby makrometrycznej.
Umieścić preparat na stoliku mikroskopu i włączyć oświetlenie.
7.2. (0–1)
Spośród rysunków A–D wybierz i zaznacz tkankę pochodzącą z bulwy spichrzowej

ziemniaka, w której gromadzona jest skrobia zaobserwowana przez uczniów.
14 Matura
Matura Maj
Maj 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie 8. (1
Zadanie 8. (1 pkt)
pkt)
Mikoryzacja to zabieg polegający na wprowadzeniu do podłoża, na którym rosną rośliny,
określonej ilości zarodników i strzępek wyselekcjonowanych grzybów mikoryzowych.
Badano wpływ mikoryzacji roślin na ilość mikroelementów pobieranych z roztworu
glebowego: żelaza, manganu i cynku – przez wilca wodnego (Ipomoea aquatica). Badania
przeprowadzono na próbie 20 roślin uprawianych na podłożu ze szczepionką
mikoryzową i na próbie 20 roślin uprawianych na podłożu bez szczepionki mikoryzowej.

Wyniki doświadczenia przedstawiono na poniższym wykresie.
15 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 9.
9. (4
(4 pkt)
pkt)
Banany są bogatym źródłem składników mineralnych, witamin z grupy B, witaminy C
oraz kwasu foliowego. Zawierają również dużo białka oraz węglowodanów, których
zawartość jest znacznie wyższa niż w innych owocach. W niedojrzałych, zielonych
owocach banana cukry występują głównie pod postacią skrobi, która w miarę
dojrzewania owoców prawie w całości ulega rozkładowi na cukry proste.
Wadą tych owoców jest to, że wykazują one stosunkowo krótką trwałość i dlatego
przywozi się owoce niedojrzałe, które dojrzewają dopiero na miejscu ich przeznaczenia.
Na podstawie: www.odzywianie.info.pl
9.1. (0–2)
Określ, w jaki sposób można sprawdzić, czy w probówkach zawierających zawiesinę

przygotowaną z całkowicie dojrzałego owocu banana jest jeszcze obecna skrobia
(probówka 1.) i czy występują już cukry proste (probówka 2.). W odpowiedzi dla każdej z
prób uwzględnij nazwę zastosowanego odczynnika i sposób odczytania wyniku.
1. probówka 1. – wykrywanie skrobi:
2. probówka 2. – wykrywanie cukrów prostych:
9.2. (0–1)
Podaj pełną nazwę tkanki roślinnej, w której są zmagazynowane węglowodany w

owocach bananów.
9.3. (0–1)
Spośród odpowiedzi A–D wybierz i zaznacz prawidłowe dokończenie poniższego

zdania.
W celu przyśpieszenia procesu dojrzewania owoców banana można użyć
A. auksyn.
B. giberelin.
C. cytokinin.
D. etylenu.
Matura
Matura Maj
Maj 2018,
2018, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
16 Matura
Matura Maj
Maj 2018,
2018, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 9.
9. (1
(1 pkt)
pkt)
Prowadzono obserwację zmian zabarwienia zawartości trzech probówek o jednakowej
objętości roztworu wodnego zawierającego: taką samą ilość kleiku skrobiowego,
enzymu trawiącego skrobię oraz odczynnika wykrywającego skrobię. Roztwory w
poszczególnych probówkach różniły się odczynem:
w probówce 1. – roztwór zakwaszono do wartości pH = 4

w probówce 2. – roztwór zalkalizowano do wartości pH = 10
w probówce 3. – roztwór pozostawiono bez zmian (pH = 7).
Wszystkie probówki umieszczono w temperaturze ok. 37°C.
Określ, jaki był cel prowadzonej obserwacji.
Matura Czerwiec
Maj 2018, Poziom podstawowy (Formuła 2007)
17 Matura
Matura Czerwiec 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
Zadanie 9. (1 pkt)
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 11.
11. (1
(1 pkt)
pkt)
Pantofelki żyjące w środowisku hipotonicznym przeniesiono do środowiska dla nich
izotonicznego. U pantofelków za regulację ilości wody w komórce odpowiadają
wodniczki tętniące.
Określ, jak zmieni się – obniży się czy wzrośnie – aktywność wodniczek tętniących
pantofelków po opisanej zmianie środowiska. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając
zjawisko osmozy.
Matura
Matura Czerwiec
Matura Czerwiec 2018,
Czerwiec 2018, Poziom
2018, Poziom rozszerzony
Poziom rozszerzony (Formuła
(Formuła

18 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 12.
12. (3
(3 pkt)
pkt)
Stosowane powszechnie w przemyśle piekarniczym i piwowarskim drożdże szlachetne
(Saccharomyces cerevisiae) są wykorzystywane również w przemyśle farmaceutycznym i
biotechnologii. Są stosowane np. do produkcji szczepionki rekombinowanej przeciw
wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW B), która zazwyczaj jest trzykrotnie
podawana osobie szczepionej.
Poniżej na rysunku A przedstawiono budowę komórki drożdży, a na rysunku B –
rozmnażanie się drożdży.

a) Na podstawie rysunku A uzupełnij poniższe zdania – podkreśl w nawiasach

właściwe określenia, oraz w wyznaczonych miejscach wpisz nazwy odpowiednich
organellów komórkowych.
Przedstawiona na rysunku A komórka jest (prokariotyczna / eukariotyczna), ponieważ ma
.
Cechami odróżniającymi jej budowę od budowy typowej komórki zwierzęcej jest
obecność i .
Obecność glikogenu jako materiału zapasowego jest cechą odróżniającą tę komórkę od
komórki (roślinnej / zwierzęcej).
b) Oceń, czy poniższe informacje dotyczące drożdży są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli

informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
Są wielokomórkowymi grzybami, które rozmnażają się przez

1. P F
pączkowanie.
2. Wytwarzają owocniki zbudowane z nibytkanki (plektenchymy). P F
W warunkach beztlenowych drożdże przeprowadzają fermentację

3. P F
alkoholową.
c) Spośród podanych poniżej wybierz i podkreśl trzy rodzaje odporności

uzyskiwanej dzięki szczepieniu przeciwko WZW.
swoista nieswoista czynna bierna naturalna sztuczna
19 Matura
Matura Maj
Maj 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie 14. (4
Zadanie 14. (4 pkt)
pkt)
Kwas foliowy (witamina z grupy B) jest niezbędny przy podziale komórkowym i dlatego
odgrywa szczególną rolę w tkankach, w których podziały komórkowe są intensywne.
Pełni on funkcję koenzymu w reakcjach przenoszenia grup jednowęglowych w procesie
syntezy zasad purynowych i pirymidynowych. Podczas tych reakcji kwas foliowy ulega
utlenieniu, a regenerowanie polega na ponownej jego redukcji. Antagonistą kwasu
foliowego jest metotreksat (MTX). Wiąże się on z centrum aktywnym enzymu
odpowiedzialnego za reakcję redukcji kwasu foliowego 10 000 razy silniej niż naturalny
substrat. Metotreksat działa swoiście na dzielące się komórki, głównie w fazie S cyklu
komórkowego, i dlatego jest stosowany w leczeniu wielu chorób nowotworowych.
Ubocznym skutkiem opisanej chemioterapii okazuje się wpływ leku na inne prawidłowo
dzielące się komórki organizmu, np. na niewyspecjalizowane komórki szpiku kostnego.
Na podstawie: J. Berg, J. Tymoczko, L. Stryer, Biochemia, Warszawa 2009.
14.1. (0–1)
Zaznacz właściwe dokończenie zdania wybrane spośród A–B oraz jego poprawne
Zadanie 14. (4 pkt)
Po podaniu MTX zachodzi inhibicja
metotreksat, podobnie jak kwas foliowy,

1. pełni funkcję koenzymu w reakcjach
redukcji grup jednowęglowych.
A. kompetycyjna,
metotreksat wiąże się z centrum aktywnym
2. enzymu odpowiedzialnego za reakcję
ponieważ
redukcji kwasu foliowego.
metotreksat zmienia kształt centrum

aktywnego enzymu katalizującego redukcję
B. niekompetycyjna, 3.
kwasu foliowego, co jest przyczyną
wypierania cząsteczek tego kwasu.
14.2. (0–1)
Określ, czy podczas leczenia pacjenta chemioterapią, z wykorzystaniem dużych

dawek MTX, można odwrócić inhibicję reakcji redukcji kwasu foliowego za pomocą
wysokiej dawki tego kwasu. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do właściwości
metotreksatu.
14.3. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego metotreksat jest najbardziej toksyczny dla dzielących się komórek
w fazie S cyklu komórkowego. W odpowiedzi uwzględnij rolę kwasu foliowego w
procesie zachodzącym w tej fazie.
14.4. (0–1)
Podaj, dlaczego jednym ze skutków ubocznych stosowania małych dawek

metotreksatu jest zahamowanie wytwarzania przeciwciał w organizmie. W
odpowiedzi odnieś się do komórek układu odpornościowego.
20 Matura
Matura Maj
Maj 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie 15. (5
Zadanie 15. (5 pkt)
pkt)
W celu sprawdzenia, czy na przejście komórek do fazy M cyklu komórkowego mogą mieć
wpływ związki chemiczne zawarte w cytoplazmie innych komórek będących w fazie M,
przeprowadzono doświadczenie w dwóch wariantach: A i B. W doświadczeniu
wykorzystano oocyty żaby Xenopus, które są wygodnym obiektem sprawdzania
aktywności czynników kierujących komórkę do fazy M, gdyż mają one zakończoną
replikację DNA i są zatrzymane tuż przed fazą podziału jądra komórkowego.
A. Z oocytu żaby Xenopus, znajdującego się w interfazie cyklu komórkowego, pobrano

cytoplazmę, następnie wstrzyknięto ją do innego oocytu tej żaby, znajdującego się
w interfazie.
B. Z dzielącego się jaja żaby Xenopus, znajdującego się w fazie M cyklu komórkowego,
pobrano cytoplazmę, następnie wstrzyknięto ją do oocytu tej żaby, znajdującego
się w interfazie.
Przebieg doświadczenia i jego wyniki przedstawiono na poniższych schematach.

Zadanie 15. (5 pkt)
15.1. (0–1)
15.2. (0–1)
Określ, który wariant tego doświadczenia – A czy B – stanowił dla niego próbę
kontrolną. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do roli tej próby w interpretacji
wyników doświadczenia.
15.3. (0–1)
Podaj nazwę podziału jądra komórkowego, który został wywołany wstrzyknięciem do

oocytu cytoplazmy z dzielącej się komórki w fazie M, i rozpoznaj fazę podziału, którą
oznaczono na schemacie literą X. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do zmian w

komórce.
Nazwa podziału:
Faza podziału:
Uzasadnienie:
15.4. (0–1)
Uzasadnij tezę, że konsekwencją mutacji genów kodujących białka regulujące cykl

komórkowy może być u człowieka rozwój nowotworu.
15.5. (0–1)
Podaj przykład funkcji, jaką pełnią w niedzielącym się oocycie mikrotubule

wchodzące w skład cytoszkieletu komórki.
21 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 16.
16. (2
(2 pkt)
pkt)
Rybiki to niewielkie owady bezskrzydłe. Aby sprawdzić, czy mogą one odżywiać się
celulozą, podawano rybikom pokarm zawierający wyłącznie ten wielocukier. Do badań
użyto owady całkowicie pozbawione mikroorganizmów jelitowych. Okazało się, że rybiki
na takiej diecie są w stanie przeżyć. Gdy zastosowano celulozę znakowaną
radioaktywnym węglem 14C, ten izotop był obecny w dwutlenku węgla wydychanym
przez rybiki.
Na podstawie: K. Schmidt-Nielsen, Fizjologia zwierząt. Adaptacja do środowiska, Warszawa

2008.
a) Wyjaśnij, w jaki sposób radioaktywny izotop węgla (14C) znalazł się w dwutlenku
węgla wydychanym przez rybiki.
b) Określ, dlaczego do badań użyto rybików, których jelita nie zawierały

mikroorganizmów.
22 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 18.
18. (2
(2 pkt)
pkt)
Produktem deaminacji (dezaminacji) w ludzkich komórkach są jony amonowe.
Powstająca przy ich udziale glutamina (amid kwasu glutaminowego) jest uwalniana do
krwi, z którą wędruje do wątroby. Zachodząca w wątrobie deamidacja powoduje
ponowne uwolnienie jonów amonowych.
Poniżej przedstawiono reakcję syntezy glutaminy z glutaminianu zachodzącą w

a) Zaznacz właściwe dokończenie zdania wybrane spośród A–B oraz jego poprawne
Glutamina dla organizmu człowieka jest aminokwasem
musi być dostarczana do organizmu wraz

A. egzogennym, 1.
z pożywieniem.
jest syntetyzowana w organizmie z kwasu

ponieważ 2.
glutaminowego.
B. endogennym,
jest rozkładana w organizmie do kwasu
3.
glutaminowego.
b) Wyjaśnij, dlaczego jony amonowe są transportowane do wątroby w postaci

glutaminy. W odpowiedzi uwzględnij właściwości amoniaku oraz sposób jego
neutralizacji w organizmie człowieka.
Matura
Matura Maj
Maj 2018,
2018, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
23 Matura
Matura Maj
Maj 2018,
2018, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie 21. (3
Zadanie 21. (3 pkt)
pkt)
Na rysunku przedstawiono fragmenty cząsteczek dwóch rodzajów kwasów
nukleinowych i występujące w nich zasady azotowe.

Zadanie 21. (3 pkt)
a) Podaj nazwy kwasów nukleinowych – I i II – przedstawionych na rysunku.
I. II.
b) Na podstawie rysunku podaj jedną, widoczną na rysunkach, różnicę w strukturze

i jedną różnicę w składzie chemicznym kwasów nukleinowych I i II. W odpowiedzi
uwzględnij budowę obu kwasów nukleinowych.
Struktura:
Skład chemiczny:
24 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 21.
21. (1
(1 pkt)
pkt)
Badano zmiany masy ciała sportowca podczas jego treningu w niskiej i w wysokiej
temperaturze powietrza. W czasie obydwu treningów sportowiec wypił tę samą objętość
płynów. W obu przypadkach intensywność ćwiczeń była jednakowa. Wyniki badania
przedstawiono na wykresie.

Wyjaśnij, czym spowodowane są przedstawione na wykresie różnice w zmianie masy

ciała sportowca podczas ćwiczeń w wyższej i niższej temperaturze otoczenia.
25 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2018,
2018, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 23.
23. (2
(2 pkt)
pkt)
Preparat 3TC blokuje działanie odwrotnej transkryptazy – enzymu, który HIV
wykorzystuje do wytworzenia cząsteczek DNA na podstawie swojego genomu.
Cząsteczka 3TC ma budowę podobną do nukleotydu cytozynowego i dlatego odwrotna
transkryptaza wirusa wbudowuje do tworzącego się DNA cząsteczki 3TC, zamiast
nukleotydu cytozynowego. Przez ten błąd niemożliwe staje się dalsze wydłużanie nici
DNA. Istnieją szczepy HIV mające odwrotne transkryptazy odróżniające cząsteczki 3TC
od nukleotydu cytozynowego i są one niewrażliwe na 3TC.
Na wykresie przedstawiono nabywanie oporności HIV na lek 3TC u trzech pacjentów.

a) Wyjaśnij, dlaczego preparat 3TC uniemożliwia integrację materiału genetycznego

wirusa z genomem gospodarza. W odpowiedzi uwzględnij mechanizm działania
odwrotnej transkryptazy.
b) Na podstawie wykresu wyjaśnij mechanizm nabywania oporności HIV na 3TC u

pacjentów, u których stosowano ten preparat.
26 Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 1.
1. (3
(3 pkt)
pkt)
Komórki charakteryzujące się wysokim tempem syntezy białek, np. komórki trzustki,
zawierają szczególnie dużo rybosomów. Takie komórki mają również dobrze widoczne
aktywne jąderka oraz liczne mitochondria. Część rybosomów jest zawieszona w cytozolu
komórki, a część przyłącza się do cytozolowej powierzchni błon siateczki
śródplazmatycznej. Rybosomy występują również w matriks mitochondriów.
1.1. (0–1)
Wykaż związek między obecnością licznych rybosomów w komórkach trzustki a

obecnością dobrze widocznych jąderek w jej komórkach.

Zadanie 1. (3 pkt)
1.2. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego w komórkach trzustki znaczna część białek jest syntetyzowana na

rybosomach przyłączonych do siateczki śródplazmatycznej, a nie jest – na
rybosomach w cytozolu. W odpowiedzi uwzględnij funkcję trzustki w organizmie i
funkcję szorstkiej siateczki śródplazmatycznej w komórce.
1.3. (0–1)
Określ, na czym polega różnica między rybosomami występującymi w cytozolu a

rybosomami występującymi w matriks mitochondriów komórek trzustki. W
odpowiedzi porównaj oba typy rybosomów.
27 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 1.
1. (1
(1 pkt)
pkt)
Oceń, czy stwierdzenie „Wszystkie rybosomy w komórkach zwierzęcych są
jednakowej wielkości” jest prawdziwe. Odpowiedź uzasadnij.
28 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 2.
2. (1
(1 pkt)
pkt)
Spośród wymienionych cząsteczek i makrocząsteczek wybierz i podkreśl wyłącznie te,

które powstają na terenie jądra komórkowego i są z niego eksportowane do
cytoplazmy.
DNA histony mRNA podjednostki rybosomów tRNA
29 Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 3.
3. (2
(2 pkt)
pkt)
Na rysunku przedstawiono budowę błony komórkowej.
Na podstawie: C. Hickman, L. Roberts, A. Larson, Integrated principles of zoology, New

York 2001.
Zadanie 3. (2 pkt)
a) Określ, która z widocznych na rysunku cech budowy przedstawionej błony
świadczy o tym, że jest to błona komórki zwierzęcej.
b) Oceń, czy poniższe informacje dotyczące budowy błony komórkowej są

prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
Zewnętrzna i wewnętrzna warstwa błony komórkowej mają budowę

1. P F
symetryczną względem siebie.
Cząsteczki fosfolipidów mogą zmieniać swoje położenie w obrębie

2. P F
dwuwarstwy.
Dwuwarstwa fosfolipidowa jest tym bardziej płynna im więcej występuje

3. P F
w niej fosfolipidów zawierających nasycone kwasy tłuszczowe.
30 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 3.
3. (2
(2 pkt)
pkt)
Przeprowadzono doświadczenie dotyczące warunków przebiegu fotosyntezy u moczarki
kanadyjskiej. W tym celu przygotowano cztery zestawy doświadczalne A–D:
Jednakowej długości pędy moczarki kanadyjskiej umieszczono w zlewkach z

wodnym roztworem sody oczyszczonej, które następnie przykryto szklanym
lejkiem. Na szczycie każdego lejka umieszczono szklaną probówkę wypełnioną
wodą.
Wszystkie zestawy oświetlano światłem o takim samym natężeniu, ale w każdym
zestawie utrzymywano inną temperaturę wody.
Na rysunkach przedstawiono wyniki przeprowadzonego doświadczenia uzyskane w

zestawach A–D.

Na podstawie: http://www.proprofs.com/quiz-school/story.php?title=le-hw4111b
3.1. (0–1)
3.2. (0–1)
Określ, w którym zestawie doświadczalnym (A–D) proces fotosyntezy zachodził z

największą intensywnością. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do przedstawionych
wyników doświadczenia.
31 Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie 4. (2
Zadanie 4. (2 pkt)
pkt)
Na rysunku przedstawiono zestaw doświadczalny ilustrujący siłę imbibicyjną, czyli siłę
wytwarzaną przez pęczniejące nasiona. Uczniowie umieścili suche nasiona grochu
jadalnego w kolbie, którą następnie napełnili wodą, szczelnie zamknęli korkiem i
pozostawili na kilka godzin.
Uczniowie postawili dwie alternatywne hipotezy, wyjaśniające wynik tego

doświadczenia:
1. Zadanie
proces 4. (2
pęcznienia jest pkt)
zjawiskiem czysto 'zycznym;
2. proces pęcznienia wymaga aktywności metabolicznej nasion.
Aby sprawdzić te hipotezy, postanowili przygotować kolejny zestaw badawczy.
Na podstawie: W. Czerwiński, Fizjologia roślin, Warszawa 1976.
4.1. (0–1)
Zaznacz poprawne dokończenie zdania – wybierz odpowiedź spośród A–C oraz

odpowiedź spośród 1.–3.
Zestaw badawczy umożliwiający rozstrzygnięcie, która z hipotez postawionych przez

uczniów jest trafna, powinien zawierać
A. suche nasiona grochu 1. wypełnionej wodą i otwartej.
namoczone i ugotowane
B. umieszczone 2. bez wody i zamkniętej korkiem.
nasiona grochu
w kolbie
suche nasiona grochu wypełnionej wodą i zamkniętej
C. 3.
wyprażone w piekarniku, korkiem.
4.2. (0–1)
Wybierz spośród A–E i zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Proces pęcznienia nasion jest warunkowany obecnością zmagazynowanych w nich

związków organicznych, a przede wszystkim obecnością
A. sacharozy.
B. glicerolu.
C. glikogenu.
D. białek.
E. triglicerydów.
32 Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 4.
4. (2
(2 pkt)
pkt)
Komórki charakteryzujące się wysokim tempem syntezy białek, np. komórki trzustki,
zawierają szczególnie dużo rybosomów. Takie komórki mają również dobrze widoczne
aktywne jąderka oraz liczne mitochondria. Część rybosomów jest zawieszona w cytozolu
komórki, a część przyłącza się do cytozolowej powierzchni błon siateczki
śródplazmatycznej. Rybosomy występują również w matriks mitochondriów.
a) Wykaż związek między obecnością licznych rybosomów w komórkach trzustki a

obecnością dobrze widocznych jąderek w jej komórkach.
b) Określ, na czym polega różnica między rybosomami występującymi w cytozolu a

rybosomami występującymi w matriks mitochondriów komórek trzustki. W
odpowiedzi porównaj oba typy rybosomów.
33 Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie 5. (3
Zadanie 5. (3 pkt)
pkt)
Kwas abscysynowy (ABA) jest wytwarzany w liściach rośliny w warunkach niedoboru
wody w glebie i stymuluje zamykanie się aparatów szparkowych, co wpływa na proces
transpiracji. Przygotowano cztery zestawy doświadczalne A–D (po trzy próby w każdym),
do których użyto pędów lilaka z liśćmi o jednakowej wielkości. Liście lilaka w dwóch
zestawach opryskano syntetycznym kwasem abscysynowym (ABA), a w dwóch –
pozostawiono bez oprysku. Następnie po dwa zestawy (z opryskiem i bez oprysku ABA)
umieszczono w warunkach niskiej (20%) i wysokiej (90%) wilgotności powietrza, w
temperaturze 25°C i w równomiernym oświetleniu. Podczas doświadczenia co 10 minut
odczytywano z podziałki poziom wody w kapilarach.
Na rysunku przedstawiono jeden z przygotowanych zestawów, a w tabeli – schemat

przebiegu doświadczenia.

Zadanie 5. (3 pkt)
Zestaw A B C D
Oprysk ABA (+) (−) (+) (−)
Wilgotność
20% 90%
powietrza
Na podstawie:
http://www.phschool.com/science/biology_place/labbench/lab9/design.html
5.1. (0–1)
Wybierz spośród A–D i zaznacz dwa poprawnie sformułowane problemy badawcze

przedstawionego doświadczenia.
A. Wpływ kwasu abscysynowego na transpirację w liściach lilaka w warunkach różnej

wilgotności powietrza.
B. Czy wilgotność powietrza i oprysk ABA mają wpływ na transpirację wody?
C. Czy kwas abscysynowy stymuluje zamykanie się aparatów szparkowych lilaka
niezależnie od wilgotności powietrza?
D. Czy na skutek oprysku ABA zwiększy się transpiracja u lilaka?
5.2. (0–1)
Uzupełnij poniższe zdanie tak, aby zawierało ono informacje prawdziwe. Podkreśl w
Zestaw B jest zestawem kontrolnym dla (zestawu A / zestawu C / zestawu D), natomiast
zestaw D to zestaw (kontrolny / badawczy) dla (zestawu A / zestawu B / zestawu C).
5.3. (0–1)
Określ, w którym z zestawów doświadczalnych: A, B, C czy D, będzie można po dwóch

godzinach zaobserwować największy ubytek wody w kapilarach. Wyjaśnij wynik
uzyskany w tym zestawie, uwzględniając w odpowiedzi proces transpiracji.
Zestaw doświadczalny: .
Wyjaśnienie:
34 Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie 6. (4
Zadanie 6. (4 pkt)
pkt)
Jedną z eksperymentalnych form terapii antybakteryjnej jest terapia fagowa. W
preparatach fagowych są zawarte wirusy bakteryjne (bakteriofagi) działające na
określone szczepy bakteryjne. Bakteriofag wytwarza białka adhezyny, rozpoznające
receptory na komórkach określonych szczepów bakterii, i produkuje enzymy
degradujące elementy ściany komórkowej lub otoczki bakterii.
Preparaty fagowe przygotowuje się indywidualnie dla każdego pacjenta: selekcjonuje się
szczep bakteriofaga, który skutecznie się namnaża i niszczy patogenne bakterie
wyizolowane z organizmu pacjenta. Preparaty fagowe stosuje się m.in. doustnie i
wówczas, w celu ograniczenia inaktywacji fagów, pacjentowi podaje się również środki
zobojętniające sok żołądkowy.
Na podstawie: https://www.iitd.pan.wroc.pl/pl/OTF/ZasadyTerapiiFagowej.html;
P. Kowalczyk i inni, Terapia fagowa – nadzieje i obawy, „Nowa Medycyna”, 2/2013.
6.1. (0–1)
Określ, które bakteriofagi – przeprowadzające przede wszystkim cykl lityczny czy cykl
lizogeniczny – są wykorzystywane w opisanej terapii fagowej. Odpowiedź uzasadnij.
Zadanie 6. (4 pkt)
6.2. (0–1)
Wyjaśnij, w jaki sposób niskie pH soku żołądkowego może spowodować inaktywację

preparatów fagowych. W odpowiedzi uwzględnij budowę bakteriofagów.
6.3. (0–1)
Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące problemów związanych ze stosowaniem

terapii fagowej są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F –
jeśli jest fałszywe.
Przez wirusy wykorzystywane w terapii fagowej mogą zostać

1. P F
zainfekowane komórki człowieka.
2. Szczepy bakterii chorobotwórczych mogą nabywać oporności na fagi. P F
W terapii fagowej kluczowe jest znalezienie bakteriofaga działającego

3. P F
swoiście na szczepy bakterii danego pacjenta.
6.4. (0–1)
Spośród wymienionych poniżej chorób człowieka wybierz i podkreśl wszystkie te,

które wywoływane są przez bakterie.
cholera gruźlica malaria odra świnka tężec
35 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 6.
6. (2
(2 pkt)
pkt)
Na schemacie przedstawiono wyniki pięciu wariantów (A–E) doświadczenia, w którym
badano wpływ fotoperiodu na zakwitanie dwóch gatunków roślin: dalii – rośliny dnia
krótkiego oraz kosaćca – rośliny dnia długiego.
Podczas doświadczenia przerywano okres ciemności krótkim oświetlaniem roślin

błyskami światła białego (wariant C) lub oświetlaniem roślin błyskami światła
czerwonego (R, wariant D), albo oświetlaniem roślin błyskami światła czerwonego i
następującymi po nich błyskami światła dalekiej czerwieni (FR, wariant E).
Na podstawie: Ł. Kowalewska, A. Mostowska, Dzień i noc w życiu roślin, „Kosmos” 3/64,

2015.
6.1. (0–1)
Na podstawie wyników wariantów A–C przeprowadzonego doświadczenia określ

właściwości fotoperiodu konieczne do zakwitnięcia dalii.
6.2. (0–1)
Na podstawie wyników wariantów B, D i E przeprowadzonego doświadczenia

sformułuj wniosek dotyczący zależności między przerywaniem ciemności błyskami
światła czerwonego i błyskami światła dalekiej czerwieni a zakwitaniem kosaćca.
Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
36 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2007)
2007) - Zadanie
Zadanie 7.
7. (2
(2 pkt)
pkt)
Na schemacie przedstawiono wyniki pięciu wariantów (A–E) doświadczenia, w którym
badano wpływ fotoperiodu na zakwitanie dwóch gatunków roślin: dalii – rośliny dnia
krótkiego oraz kosaćca – rośliny dnia długiego.
Podczas doświadczenia przerywano okres ciemności krótkim oświetlaniem roślin

błyskami światła białego (wariant C) lub oświetlaniem roślin błyskami światła
czerwonego (R, wariant D), albo oświetlaniem roślin błyskami światła czerwonego i
następującymi po nich błyskami światła dalekiej czerwieni (FR, wariant E).

Na podstawie: Ł. Kowalewska, A. Mostowska, Dzień i noc w życiu roślin, „Kosmos” 3/64,

2015.
a) Na podstawie wyników wariantów A–C przeprowadzonego doświadczenia określ

właściwości fotoperiodu konieczne do zakwitnięcia dalii.
b) Na podstawie wyników wariantów B, D i E przeprowadzonego doświadczenia

sformułuj wniosek dotyczący zależności między przerywaniem ciemności
błyskami światła czerwonego i błyskami światła dalekiej czerwieni a zakwitaniem
kosaćca.
37 Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie 8. (3
Zadanie 8. (3 pkt)
pkt)
Endo'ty to symbiotyczne grzyby, głównie workowce, żyjące wewnątrz liści lub innych
organów wielu gatunków roślin. Badano wpływ endo'tów na uszkodzenie liści kakaowca
wywołane zakażeniem 'toftorą – pasożytniczym protistem z grupy lęgniowców.
Przygotowano cztery grupy zestawów z siewkami kakaowca: dwie grupy badawcze (I–II)
oraz dwie grupy kontrolne (III–IV). Po osiągnięciu odpowiedniego wzrostu roślin liście w
zestawach badawczych (I i II) zakażono 'toftorą. Po określonym czasie sprawdzono stan
liści siewek kakaowca we wszystkich czterech grupach.
Wyniki doświadczenia przedstawiono w tabeli.
Siewki kakaowca Skutki zakażenia kakaowca )toftorą
Zestaw odsetek
obecność zakażenie odsetek zniszczonej
obumarłych
endo)tów )toftorą powierzchni żywych liści
liści
I + + 9,5 7,6
II Zadanie
– 8. (3 +pkt) 24,5 15,1
III + – 0,0 0,0
IV – – 0,0 0,0
Na podstawie: N.A. Campbell i inni, Biologia, Poznań 2012.
8.1. (0–1)
8.2. (0–1)
Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały one prawdziwe informacje dotyczące
workowców. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.
Strzępki tro'czne grzybni workowców są (haploidalne / diploidalne), powstają na nich

lęgnie i plemnie, w których po (mitozie / mejozie) tworzą się liczne jądra komórkowe,
łączące się po procesie płciowym w pary jąder sprzężonych. W zarodniach, po kariogamii
i kolejnych podziałach, powstają zarodniki workowe, które są (mitosporami /
mejosporami).
8.3. (0–1)
Wybierz i zaznacz literę (A–D) pod rysunkiem przedstawiającym zarodnię, w której

powstały zarodniki workowe.
38 Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie 9. (2
Zadanie 9. (2 pkt)
pkt)
Na rysunku przedstawiono zestaw doświadczalny ilustrujący siłę imbibicyjną, czyli siłę
wytwarzaną przez pęczniejące nasiona. Uczniowie umieścili suche nasiona grochu
jadalnego w kolbie, którą następnie napełnili wodą, szczelnie zamknęli korkiem i
pozostawili na kilka godzin.
Uczniowie postawili dwie alternatywne hipotezy, wyjaśniające wynik tego

doświadczenia:
1. proces pęcznienia jest zjawiskiem czysto 'zycznym;

2. proces pęcznienia wymaga aktywności metabolicznej nasion.
Aby sprawdzić te hipotezy, postanowili przygotować kolejny zestaw badawczy.
Na podstawie: W. Czerwiński, Fizjologia roślin, Warszawa 1976.
a) Zaznacz poprawne dokończenie zdania – wybierz odpowiedź spośród A–C oraz

Zestaw badawczy umożliwiający rozstrzygnięcie, która z hipotez postawionych przez

uczniów jest trafna, powinien zawierać
A. suche nasiona grochu 1. wypełnionej wodą i otwartej.
namoczone i ugotowane
B. umieszczone 2. bez wody i zamkniętej korkiem.
nasiona grochu
w kolbie
suche nasiona grochu wypełnionej wodą i zamkniętej
C. 3.
wyprażone w piekarniku, korkiem.
b) Wybierz spośród A–E i zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Proces pęcznienia nasion jest warunkowany obecnością zmagazynowanych w nich

związków organicznych, a przede wszystkim obecnością
A. sacharozy.
B. glicerolu.
C. glikogenu.
D. białek.
E. triglicerydów.
39 Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie 11. (2
Zadanie 11. (2 pkt)
pkt)
Na rysunku przedstawiono budowę pantofelka (Paramecium caudatum) należącego do
orzęsków żyjących w środowisku słodkowodnym. Charakterystyczną cechą tych
protistów jest aparat jądrowy złożony z dwóch jąder komórkowych: makronukleusa i
mikronukleusa. U niektórych gatunków aparat ten jest zwielokrotniony.

Zadanie 11. (2 pkt)
Na podstawie:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Pantofelek#/media/File:Pantofelek_(Paramecium_caudatu
m).svg
a) Podaj nazwę struktury oznaczonej na rysunku literą A i wykaż związek funkcji tej
struktury ze środowiskiem życia tych orzęsków.
Nazwa struktury A:
b) Wyjaśnij, w jaki sposób struktura oznaczona na rysunku literą B umożliwia

rekombinację materiału genetycznego podczas koniugacji pantofelków.
40 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 11.
11. (5
(5 pkt)
pkt)
Fibroblasty to komórki tkanki łącznej właściwej. Aktywne metabolicznie 'broblasty mogą
być rozpoznane dzięki obecności szorstkiej siateczki śródplazmatycznej. Nieaktywne
'broblasty, zwane także 'brocytami, są mniejsze i mają zredukowaną siateczkę
śródplazmatyczną. Fibroblasty wytwarzają m.in. kolagen i mają zdolność do podziałów
mitotycznych, których częstość zwiększa się podczas regeneracji tkanki łącznej.
Wykonano doświadczenie, w którym badano wpływ płytkowego czynnika wzrostu

(PDGF), wytwarzanego przez płytki krwi, na podział komórek 'broblastów. W tym celu
przygotowano hodowlę ludzkich 'broblastów, które w swojej błonie komórkowej mają
receptory dla PDGF. Uzyskane 'broblasty rozdzielono do dwóch wyjałowionych naczyń
zawierających odpowiednie podłoże hodowlane z solami mineralnymi, aminokwasami,
glukozą i antybiotykiem. Przygotowano z nich dwa zestawy doświadczalne:
zestaw 1. – zawierający podłoże hodowlane i 'broblasty,

zestaw 2. – zawierający podłoże hodowlane i 'broblasty oraz czynnik wzrostu
(PDGF).
Oba naczynia umieszczono w inkubatorze o temperaturze 37°C. Podziały 'broblastów
zaobserwowano jedynie w naczyniu 2.
Na podstawie: N.A. Campbell i inni, Biologia, Poznań 2012.
11.1. (0–1)
Wybierz spośród A–D i zaznacz hipotezę badawczą, która mogła być sprawdzana w
opisanym doświadczeniu.
A. Do działania PDGF wymagana jest obecność glukozy.

B. Płytkowy czynnik wzrostu – PDGF – wywołuje podziały komórek 'broblastów.
C. Temperatura ma wpływ na podziały komórek 'broblastów poprzez działanie
PDGF.
D. Aby zachodziły podziały komórkowe 'broblastów, niezbędny jest antybiotyk.
11.2. (0–1)
Określ, który z zestawów – 1. czy 2. – był próbą kontrolną w opisanym doświadczeniu.

Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do znaczenia tej próby w interpretacji wyników.
11.3. (0–1)
Uzasadnij, dlaczego konieczne było wyjałowienie naczyń hodowlanych oraz dodanie

antybiotyku do podłoża, na którym hodowano )broblasty. W odpowiedzi uwzględnij
znaczenie tych czynności dla interpretacji wyników doświadczenia.
11.4. (0–1)
Wyjaśnij, uwzględniając rolę siateczki śródplazmatycznej szorstkiej, dlaczego

aktywne )broblasty i )brocyty mają różną ilość tej siateczki.
11.5. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego płytkowy czynnik wzrostu (PDGF) jest uwalniany przez płytki krwi
w organizmie człowieka w miejscu zranienia, np. skóry.

komórki,
1 Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 14. (3 pkt)
14. (3 pkt)
Na schemacie przedstawiono budowę cząsteczki przeciwciała – immunoglobuliny klasy
IgG. Ta cząsteczka składa się z połączonych mostkami disiarczkowymi czterech
łańcuchów polipeptydowych:
dwóch takich samych łańcuchów ciężkich

dwóch takich samych łańcuchów lekkich.
Część fragmentu Fab oznaczona na schemacie literą V charakteryzuje się wysoką

zmiennością struktury – każdy rodzaj przeciwciała ma w tym obszarze inną strukturę
przestrzenną, natomiast fragment Fc jest stały, czyli taki sam dla wszystkich przeciwciał
w danej klasie.

Zadanie 14. (3 pkt)
Na podstawie: J. Gołąb, M. Jakóbisiak, W. Lasek, Immunologia, Warszawa 2002.
14.1. (0–1)
Na podstawie przedstawionych informacji i własnej wiedzy określ rolę fragmentu Fab

i rolę fragmentu Fc tego przeciwciała. Wybierz odpowiedź spośród 1.–3. i wpisz w
wyznaczone miejsce.
Fragment Fab ...............

Fragment Fc .................
1. wiąże się specy(cznie z określonymi antygenami.

2. łączy się z łańcuchami lekkimi innych przeciwciał.
3. przyłącza się do receptorów w błonie komórkowej komórek efektorowych układu
odpornościowego.
14.2. (0–1)
Podaj liczbę mostków disiarczkowych, które stabilizują 4-rzędową strukturę

przedstawionej immunoglobuliny.
14.3. (0–1)
Zaznacz poprawne dokończenie zdania – wybierz odpowiedź spośród A–B oraz

Przeciwciała są zawarte w
1. czynną naturalną.
A. szczepionce,
2. czynną sztuczną.
której podanie
wywołuje odporność
3. bierną naturalną.
B. surowicy odpornościowej,
4. bierną sztuczną.
2 Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 19.
19. (3
(3 pkt)
pkt)
Babka nadmorska (Plantago maritima) w środowisku naturalnym występuje na

siedliskach o różnej wilgotności, m.in. na bagnach, a także na murawach porastających
klify nadmorskie.
Zbadano wysokość roślin babki w obu populacjach na stanowiskach naturalnych, a
następnie nasiona zebrane z roślin populacji bagiennej i klifowej wysiano na poletku
doświadczalnym o średniej wilgotności gleby. Po pewnym czasie zmierzono wysokość
wyhodowanych roślin.
W tabeli przedstawiono wyniki badań.
Średnia wysokość roślin [cm]

Siedlisko populacji babki
nadmorskiej na stanowisku hodowanych na poletku
naturalnym doświadczalnym
bagno 35,0 31,5
murawa z klifu
7,5 20,7
nadmorskiego
Na podstawie C.J. Krebs, Ekologia, Warszawa 2011.
19.1. (0–2)
Uzasadnij, uwzględniając wyniki badań, że przyczyną różnic w wysokości roślin babki

nadmorskiej w badanych populacjach naturalnych jest
1. zarówno zmienność genetyczna:
2. jak i zmienność środowiskowa (fenotypowa):
19.2. (0–1)
Oceń, czy na podstawie przedstawionych wyników badań można sformułować

wnioski podane w tabeli. Zaznacz T (tak), jeśli wniosek wynika z tych badań, albo N
(nie) – jeśli z nich nie wynika.
Babka nadmorska ma szeroki zakres tolerancji pod względem

1. T N
wilgotności siedliska.
Populacje babki nadmorskiej z bagien i z klifów należy zaklasy(kować do

2. T N
dwóch odrębnych gatunków.
3. Dla babki nadmorskiej optymalne jest siedlisko o średniej wilgotności. T N
3 Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 20.
20. (2
(2 pkt)
pkt)
Badano wpływ umiarkowanego (ekstensywnego) wypasania bydła na różnorodność
gatunkową roślin w naturalnym zbiorowisku trawiastym (pampa) Ameryki Południowej.
Porównano różnorodność gatunkową zbiorowiska, w którym rośliny były zgryzane przez
roślinożerców, z różnorodnością gatunkową w takim samym zbiorowisku, które nie było
wypasane.
Wyniki przedstawiono na wykresie.

Zadanie 20. (2 pkt)
Na podstawie: K. Falińska, Ekologia roślin, Warszawa 1996;

O.E. Sala, The e"ect of herbivory on vegetation structure,
http://www.agro.uba.ar/users/sala/
20.1. (0–1)
Sformułuj wniosek na podstawie przedstawionych wyników badań.
20.2. (0–1)
Wyjaśnij, w jaki sposób zgryzanie roślin przez bydło wpływa na zmiany w

różnorodności gatunkowej zbiorowiska trawiastego, w którym jest prowadzony
wypas.
Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
4 Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 21.
21. (2
(2 pkt)
pkt)
Wydajność produkcji wtórnej w ekosystemie określa się jako stosunek energii dostępnej
dla kolejnego poziomu tro(cznego do energii pobranej z poziomu poprzedniego.
Populacje poszczególnych gatunków są powiązane ze sobą siecią zależności
pokarmowych.
Na poniższym wykresie przedstawiono rozkład liczby poziomów tro(cznych uzyskany na

podstawie analizy 183 różnych sieci pokarmowych.

Zadanie 21. (2 pkt)
Na podstawie: E.R. Pianka, Evolutionary Ecology, 2011.
21.1. (0–1)
Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące przedstawionych wyników badań są

prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1. Najwięcej jest sieci pokarmowych, które mają 4 poziomy tro(czne. P F
Liczba poziomów tro(cznych zależy od liczby sieci pokarmowych w

2. P F
danym ekosystemie.
3. Większość sieci ma 6 lub więcej poziomów tro(cznych. P F
21.2. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego liczba poziomów tro*cznych w ekosystemie jest ograniczona. W
odpowiedzi uwzględnij przepływ energii przez kolejne poziomy tro*czne.
5 Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 22.
22. (2
(2 pkt)
pkt)
DNA zbudowany jest z czterech rodzajów nukleotydów różniących się jedynie zasadami
azotowymi. Zasady – adenina (A) i tymina (T) oraz cytozyna (C) i guanina (G) – tworzą
pary zasad komplementarnych.
Wybierz spośród A–D i zaznacz dwa prawidłowe stwierdzenia dotyczące zawartości

zasad azotowych w prawidłowej dwuniciowej cząsteczce DNA organizmów
eukariotycznych.
A. Cząsteczek adeniny i tyminy jest w cząsteczce DNA tyle samo, ile cząsteczek
cytozyny i guaniny.
B. Łączna liczba cząsteczek adeniny i guaniny jest w cząsteczce DNA taka sama jak
liczba cząsteczek tyminy i cytozyny.
C. W cząsteczce DNA liczba cząsteczek adeniny może być inna niż tyminy, a cytozyny –
inna niż guaniny.
D. W cząsteczce DNA jest taka sama liczba cząsteczek adeniny jak liczba cząsteczek
tyminy, a liczba cząsteczek cytozyny – taka sama jak guaniny.
Zadanie 22.2019,
6 Matura (2 pkt)
Matura Maj
Maj 2019, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 26. (3 pkt)
26. (3 pkt)
Babka nadmorska (Plantago maritima) w środowisku naturalnym występuje na
siedliskach o różnej wilgotności, m.in. na bagnach, a także na murawach porastających
klify nadmorskie.
Zbadano wysokość roślin babki w obu populacjach na stanowiskach naturalnych, a
następnie nasiona zebrane z roślin populacji bagiennej i klifowej wysiano na poletku

doświadczalnym o średniej wilgotności gleby. Po pewnym czasie zmierzono wysokość
wyhodowanych roślin.
W tabeli przedstawiono wyniki badań.
Średnia wysokość roślin [cm]

Siedlisko populacji babki
nadmorskiej na stanowisku hodowanych na poletku
naturalnym doświadczalnym
bagno 35,0 31,5
murawa z klifu
7,5 20,7
nadmorskiego
Na podstawie C.J. Krebs, Ekologia, Warszawa 2011.
a) Uzasadnij, uwzględniając wyniki badań, że przyczyną różnic w wysokości roślin

babki nadmorskiej w badanych populacjach naturalnych jest
1. zarówno zmienność genetyczna:
2. jak i zmienność środowiskowa (fenotypowa):
b) Oceń, czy na podstawie przedstawionych wyników badań można sformułować

wnioski podane w tabeli. Zaznacz T (tak), jeśli wniosek wynika z tych badań, albo
N (nie) – jeśli z nich nie wynika.
Babka nadmorska ma szeroki zakres tolerancji pod względem

1. T N
wilgotności siedliska.
Populacje babki nadmorskiej z bagien i z klifów należy zaklasy(kować do

2. T N
dwóch odrębnych gatunków.
3. Dla babki nadmorskiej optymalne jest siedlisko o średniej wilgotności. T N
7 Matura
Matura Maj
Maj 2019,
2019, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 27.
27. (2
(2 pkt)
pkt)
Wydajność produkcji wtórnej w ekosystemie określa się jako stosunek energii dostępnej
dla kolejnego poziomu tro(cznego do energii pobranej z poziomu poprzedniego.
Populacje poszczególnych gatunków są powiązane ze sobą siecią zależności
pokarmowych.
Na poniższym wykresie przedstawiono rozkład liczby poziomów tro(cznych uzyskany na

podstawie analizy 183 różnych sieci pokarmowych.

Zadanie 27. (2 pkt)
Na podstawie: E.R. Pianka, Evolutionary Ecology, 2011.
a) Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące przedstawionych wyników badań są

prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest
fałszywe.
1. Najwięcej jest sieci pokarmowych, które mają 4 poziomy tro(czne. P F
Liczba poziomów tro(cznych zależy od liczby sieci pokarmowych w

2. P F
danym ekosystemie.
3. Większość sieci ma 6 lub więcej poziomów tro(cznych. P F
b) Wyjaśnij, dlaczego liczba poziomów tro*cznych w ekosystemie jest ograniczona.

W odpowiedzi uwzględnij przepływ energii przez kolejne poziomy tro*czne.
8 Matura
Matura Lipiec
Lipiec 2020,
2020, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 1.
1. (5
(5 pkt)
pkt)
Pierwotnym źródłem cukrów u roślin jest proces asymilacji dwutlenku węgla w
chloroplastach. Węgiel eksportowany jest z chloroplastów głównie w postaci
triozofosforanów, choć w wielu przypadkach do cytoplazmy jest uwalniana również
glukoza, powstająca w wyniku hydrolizy skrobi okresowo gromadzonej w tych
organellach. W warunkach zakłócenia eksportu produktów fotosyntezy skrobia
gromadzi się w chloroplastach liści, co jest dobrym wskaźnikiem tego zaburzenia.
Poniżej przedstawiono doświadczenie, którego celem było sprawdzenie wpływu de(cytu

magnezu na zaburzenia eksportu cukrów w liściach rzodkiewnika pospolitego.
Hipoteza:
Pierwszym z badanych objawów niedoboru magnezu u rzodkiewnika pospolitego jest
zaburzenie eksportu cukrów z liści.
Przebieg doświadczenia:
Przez 21 dni prowadzono uprawę hydroponiczną sadzonek rzodkiewnika pospolitego,
stosując różne pożywki:
połowę roślin zasilano pożywką pełną – próba A;

drugą połowę roślin zasilano pożywką bez soli magnezu – próba B.
Rośliny oświetlano przez 12 h na dobę. Przez cały czas trwania doświadczenia

obserwowano zabarwienie liści oraz ważono rośliny. Natomiast 14. dnia trwania
doświadczenia wybrane rośliny barwiono płynem Lugola.
1. Barwienie płynem Lugola – przykładowe rośliny po 14 dniach uprawy

przedstawiono na zdjęciu poniżej;
2. Barwa liści roślin – od 15. dnia wystąpiło stopniowe żółknięcie liści roślin w próbie
B;
3. Masa roślin – od 16. dnia odnotowywano, że rośliny z próby B miały niższą świeżą
masę niż rośliny w próbie A.
Na podstawie: Ch. Hermans, N. Verbruggen, Physiological characterization of (…) Arabidopsis thaliana, „Journal
of Experimental Botany”, Vol. 56, 2005.
1.1. (0–1)
Określ, która próba roślin – A czy B – stanowiła próbę kontrolną w opisanym

doświadczeniu. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do znaczenia tej próby w
sprawdzeniu postawionej hipotezy.
1.2. (0–1)
Oceń, podkreślając TAK lub NIE, czy wyniki doświadczenia potwierdziły postawioną
hipotezę. Wyjaśnij uzyskane wyniki.
Potwierdzenie hipotezy: TAK / NIE
Wyjaśnienie:
1.3. (0–1)
Wykaż związek między stopniowym żółknięciem badanych roślin a ich uprawą na

pożywce bez soli magnezu.
1.4. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego rośliny zasilane pożywką bez soli magnezu miały niższą świeżą
masę niż rośliny zasilane pożywką pełną.
1.5. (0–1)
Spośród wymienionych elementów budowy rośliny wybierz i podkreśl wszystkie te,

które biorą bezpośredni udział w transporcie węglowodanów z komórek miękiszu
asymilacyjnego liści rzodkiewnika do komórek korzeni tej rośliny.
komórki przyrurkowe naczynia cewki rurki sitowe włókna drzewne
9 Matura
Matura Maj
Maj 2020,
2020, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 1.
1. (2
(2 pkt)
pkt)
Niektóre pierwiastki w połączeniu z białkami tworzą ważne biologicznie związki, zwane
metaloproteinami.
Podaj przykład metaloproteiny, w której występuje żelazo (Fe), oraz metaloproteiny,

w której występuje miedź (Cu), i określ funkcję każdej z nich.
1.
Nazwa metaloproteiny, w której występuje Fe:
Funkcja:
2.
Nazwa metaloproteiny, w której występuje Cu:
Funkcja:
10 Matura
Matura Maj
Maj 2020,
2020, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
Matura Maj
- Zadanie
Zadanie 1.2020,
1. (3 Poziom rozszerzony (Formuła 2007)
(3 pkt)
pkt)
Zadanie 1. (2 pkt)
Zrąb błon plazmatycznych tworzy dwuwarstwa lipidowa, której głównym składnikiem są
cząsteczki fosfolipidów. Ta dwuwarstwa jest półpłynna, ponieważ cząsteczki lipidów
nieustannie się w niej przemieszczają.
Płynność dwuwarstwy zależy m.in. od budowy cząsteczek fosfolipidów – jest ona tym
bardziej płynna, im więcej w niej cząsteczek fosfolipidów z krótkimi i nienasyconymi
łańcuchami węglowodorowymi. Na płynność błon ma również wpływ temperatura – jej
wzrost skutkuje zwiększeniem płynności dwuwarstwy.
Organizmy jednokomórkowe, które stale muszą dostosowywać się do różnych

temperatur, zmieniają skład fosfolipidowy swoich błon komórkowych tak, aby utrzymać
względnie stały stopień ich płynności.
Na schematach przedstawiono dwuwarstwę lipidową (A) i budowę cząsteczki fosfolipidu

(B) na przykładzie fosfatydylocholiny, której jeden łańcuch jest nienasycony.
Na podstawie: Biologia. Jedność i różnorodność, praca zbiorowa, Warszawa 2008.
1.1. (0–1)
Spośród przykładów A–D wybierz i zaznacz ten rodzaj ruchu cząsteczek fosfolipidów,
który jest najmniej prawdopodobny w obrębie dwuwarstwy lipidowej błony
komórkowej.
Na podstawie: http://www.biologydiscussion.com/cell-membrane/quick-notes-on-cell-
membrane/38360
1.2. (0–1)
Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały one informacje prawdziwe. W każdym
nawiasie podkreśl właściwe określenie.
Gdy temperatura środowiska wzrasta, to płynność błony komórkowej organizmu

jednokomórkowego (się zmniejsza / się zwiększa). Temu zjawisku przeciwdziała zmiana
składu błony komórkowej, która polega na (zmniejszeniu / zwiększeniu) udziału cząsteczek
o dłuższych łańcuchach węglowodorowych z mniejszą liczbą wiązań podwójnych.
1.3. (0–1)
Podaj nazwę lipidu występującego w błonie komórkowej zwierząt, innego niż

fosfatydylocholina, którego cząsteczki zmniejszają płynność dwuwarstwy lipidowej.
11 Matura
Matura Maj
Maj 2020,
2020, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 2.
2. (1
(1 pkt)
pkt)
Oceń, czy poniższe informacje dotyczące funkcji i właściwości wody są prawdziwe.
Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
Woda jest bardzo dobrym rozpuszczalnikiem, ponieważ naładowane

1. cząsteczki substancji rozpuszczonej są przyciągane przez jej niepolarne P F
cząsteczki.
Woda jest metabolitem wielu reakcji chemicznych – jest produktem

2. P F
fotosyntezy i substratem oddychania tlenowego.
Woda ma małe ciepło parowania, dzięki czemu możliwe jest pozbywanie

3. P F
się ciepła z organizmu.
12 Matura
Matura Lipiec
Lipiec 2020,
2020, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015) - Zadanie
2. (2 pkt)
Białka histonowe są odpowiedzialne za pierwszy poziom upakowania DNA w
chromatynie organizmów eukariotycznych. Rdzeń każdego nukleosomu tworzą białka
histonowe z klas: H2A, H2B, H3 i H4. Chemiczne mody(kacje histonów mają
bezpośredni wpływ na regulację ekspresji informacji genetycznej. Synteza białek
histonowych w komórce odbywa się głównie w fazie S cyklu komórkowego.
Analiza składu aminokwasowego białka histonowego H3, składającego się ze 136

aminokwasów, wykazała obecność wszystkich rodzajów aminokwasów z wyjątkiem
tryptofanu. Jednocześnie stwierdzono w nim wysoką zawartość lizyny i argininy oraz
obecność cysteiny.
Na podstawie: https://www.chegg.com/homework-help/amino-acid-composition-histone-h3-protein-binds-
dna- shown-fo-chapter-13-problem-112cq-solution-9780534493493-exc (...);
S .B. Hake, C.D. Allis, Histone H3 variants and their potential role in indexing mammalian genomes: The ‘‘H3
barcode hypothesis’’, Proceedings…103, No 17. 2006.
2.1. (0–1)
Matura
Na podstawie Lipiec 2020,
przedstawionych Poziom
informacji rozszerzony
i własnej (Formuła
wiedzy uzupełnij
Matura Lipiec 2020, Poziom rozszerzony (Formuła tekst dotyczący
białka histonowego H3 tak, aby powstał poprawny jego opis. W każdym nawiasie
podkreśl właściwe określenie.
Strukturę pierwszorzędową białka histonowego H3 tworzy 136 aminokwasów, które są

połączone wiązaniami (peptydowymi / wodorowymi). Histony H3 cechuje znaczna
zawartość aminokwasów, które mają charakter (zasadowy / kwasowy / obojętny), dzięki
czemu mogą oddziaływać (kowalencyjnie / elektrostatycznie) z DNA.
2.2. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego w komórce eukariotycznej produkcja białek histonowych w

większości odbywa się w fazie S cyklu komórkowego, chociaż ogólne tempo syntezy
białek w tej fazie jest niskie.
13 Matura
Matura Maj
Maj 2020,
2020, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 3. (3 pkt)
3. (3 pkt)
U roślin przyrost ściany komórkowej na grubość polega na odkładaniu kolejnych warstw
włókien celulozowych na warstwy już istniejące.
W najwcześniej odkładanych warstwach ściany włókna celulozowe są ułożone

poprzecznie do kierunku wydłużania się komórki. Dopiero późniejsze warstwy są
ułożone równolegle do tej osi. Ściany wtórne powstają na ścianach pierwotnych od
strony protoplastu, po zakończeniu wzrostu wydłużeniowego komórki. Są zbudowane z
kolejnych warstw mikro(bryli celulozowych i często podlegają procesom ligni(kacji,
kutynizacji bądź suberynizacji (korkowacenia).
Na schemacie zilustrowano wzrost wydłużeniowy komórki.

Zadanie 3. (3 pkt)
Na podstawie: J. Kopcewicz, Podstawy biologii roślin, Warszawa 2012,

N.A. Campbell i inni, Biologia, Poznań 2013.
3.1. (0–1)
Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące wzrostu komórek roślinnych są

prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
Włókna celulozowe ułożone w ścianie pierwotnej poprzecznie do osi

1. P F
wzrostu (kierunku wzrostu) ograniczają wzrost komórki na grubość.
Brak w ścianie pierwotnej włókien celulozowych ułożonych równolegle

2. do osi wzrostu (kierunku wzrostu) sprawia, że możliwy staje się wzrost P F
wydłużeniowy komórki.
Pod wpływem turgoru włókna celulozowe w ścianie wtórnej rozsuwają

3. P F
się i komórka rośnie.
3.2. (0–1)
Na przykładzie jednej cechy wykaż związek budowy komórek korka z jego funkcją.
3.3. (0–1)
Podaj przykład tkanki roślinnej, której wtórne ściany komórkowe zawierają dużą ilość
ligniny, oraz określ, jaką funkcję w roślinie pełni ta tkanka.
14 Matura
Matura Lipiec
Lipiec 2020,
2020, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015) - Zadanie
3. (2 pkt)
W wielu komórkach zwierzęcych błona komórkowa stanowi zaledwie 2–5% powierzchni
wszystkich błon cytoplazmatycznych, a 95–98% powierzchni przypada na błony
wewnątrzkomórkowe. Metabolizm typów komórek przedstawionych w tabeli zachodzi w
większości przy udziale ich błon wewnętrznych.
Matura Lipiec 2020, Poziom rozszerzony (Formuła

Udział procentowy błony w całkowitej

powierzchni błon komórki
Rodzaj błony
komórki
komórki wątroby
zewnątrzwydzielnicze
(hepatocyty)
trzustki
błona komórkowa 2 5
błona siateczki
35 60
śródplazmatycznej szorstkiej
błona siateczki
16 <1
śródplazmatycznej gładkiej
błona aparatu Golgiego 7 10
zewnętrzna błona
7 4
mitochondrialna
wewnętrzna błona
32 17
mitochondrialna
inne ok. 1 ok. 3

Na podstawie: R. Milo, R. Phillips, Cell Biology by the Numbers, Garland Science, 2015.
3.1. (0–1)
Zaznacz poprawne dokończenie poniższego zdania – wybierz odpowiedź spośród A–B

oraz odpowiedź spośród 1.–3.
Większy procentowy udział błon siateczki śródplazmatycznej gładkiej w całkowitej

powierzchni błon komórki występuje w
zachodzą tam procesy związane z

A. komórkach wątroby, 1.
syntezą cholesterolu.
są one odpowiedzialne za
ponieważ 2.
komórkach wydzielanie hormonów.
B. zewnątrzwydzielniczych
trzustki, odpowiadają one za syntezę białek,
3.
które umożliwiają np. detoksykację.
3.2. (0–1)
Na podstawie informacji z tabeli określ, które z przedstawionych komórek – komórki

wątroby czy komórki trzustki – mają większą zdolność do syntezy ATP. Odpowiedź
uzasadnij.
15 Matura
Matura Maj
Maj 2020,
2020, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 5.
5. (4
(4 pkt)
pkt)
U zwierząt podstawowymi materiałami zapasowymi, dostarczającymi substratów do
procesów oddychania komórkowego, są tłuszcze właściwe i glikogen.
Tłuszcze właściwe dostarczają ponad dwukrotnie więcej energii niż węglowodany w

przeliczeniu na jednostkę masy. Stanowią one główny materiał zapasowy np. u ptaków
wędrownych. U zwierząt nieprzemieszczających się, takich jak ostrygi i omułki,
gromadzony jest glikogen. Magazynuje go także wiele pasożytów jelitowych, m.in. glista
ludzka. Węglowodorowy łańcuch kwasu tłuszczowego ulega w mitochondriach
degradacji w powtarzających się cyklach, zwanych β-oksydacją. Wynikiem każdego
obrotu cyklu, oprócz powstawania FADH2 i NADH + H+, jest odłączenie acetylo-CoA, co
skutkuje skróceniem łańcucha kwasu tłuszczowego o dwa atomy węgla.
Utlenienie jednej cząsteczki nasyconego kwasu tłuszczowego, mającego określoną liczbę

atomów węgla, prowadzi do powstania o połowę mniejszej liczby cząsteczek acetylo-
CoA. Ten związek może być wykorzystany także jako substrat do wytwarzania

Zadanie 5. (4 pkt)
cholesterolu. Do syntezy jednej cząsteczki cholesterolu zużywanych jest 18 cząsteczek

acetylo-CoA.
Na podstawię: http://www.drmichalak.pl/biochemia_tluszcze.htm K. Schmidt-Nielsen,

Fizjologia zwierząt. Adaptacja do środowiska, Warszawa 2008
5.1. (0–1)
Podaj nazwy etapów oddychania komórkowego, do których zostają włączone

wymienione poniżej produkty β-oksydacji.
FADH2 i NADH + H+:
acetylo-CoA:
5.2. (0–1)
Określ, ile cząsteczek kwasu laurynowego, który jest nasyconym kwasem

tłuszczowym o wzorze C11H23COOH, jest niezbędnych do syntezy jednej cząsteczki
cholesterolu.
Przedstaw obliczenia.
Obliczenia:
Odpowiedź:
5.3. (0–1)
Podkreśl nazwę narządu ludzkiego, w którym odbywa się synteza największej ilości
cholesterolu.
mięśnie trzustka skóra wątroba śledziona
5.4. (0–1)
Zaznacz poprawne dokończenie poniższego zdania – wybierz odpowiedź spośród A–B

oraz odpowiedź spośród 1.–3.
U pasożytów jelitowych substancją zapasową jest
jest on bezpośrednim substratem oddychania

1.
komórkowego.
A. glikogen,
ze względu na tryb życia muszą one gromadzić
ponieważ 2.
duże zapasy energii.
oddychają one beztlenowo i energię uzyskują

B. tłuszcz, 3.
wyłącznie w procesie glikolizy.
16 Matura
Matura Maj
Maj 2020,
2020, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 5.
5. (3
(3 pkt)
pkt)
Na rysunku I przedstawiono budowę limfocytu B, a na rysunku II przedstawiono budowę
plazmocytu, który powstał z tego limfocytu. Funkcje plazmocytu to produkcja i
wydzielanie przeciwciał. Obie komórki zostały poddane barwieniu w celu uwidocznienia
struktur komórkowych.
Uwaga: Zachowano proporcje wielkości obu komórek.

Zadanie 5. (3 pkt)
Na podstawie: Z. Bielańska-Osuchowska, J. Kawiak, Struktura funkcjonalna komórek i

tkanek, Warszawa 1991.
a) Na podstawie analizy rysunków wskaż dwie różnice w budowie wewnętrznej

plazmocytu w porównaniu z limfocytem B.
1.
2.
b) Na przykładzie jednej cechy wykaż związek między budową plazmocytu a jego

funkcją związaną z wytwarzaniem przeciwciał.
c) Spośród wymienionych cech wybierz i zaznacz trzy cechy odporności uzyskiwanej

przez człowieka dzięki podaniu surowicy zawierającej przeciwciała.
A. swoista
B. nieswoista
C. bierna
D. czynna
E. naturalna
F. sztuczna
17 Matura
Matura Maj
Maj 2020,
2020, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 6.
6. (2
(2 pkt)
pkt)
Komórki w organizmie wielokomórkowym komunikują się ze sobą m.in. za pomocą
związków chemicznych. Na schematach A, B i C przedstawiono trzy rodzaje komunikacji
komórkowej zachodzącej za pomocą cząsteczek sygnałowych.

Zadanie 6. (2 pkt)
Na podstawie: B.D. Hames, N.M. Hooper, Krótkie wykłady. Biochemia, Warszawa 2007.
a) Określ jedną wspólną cechę przedstawionych sposobów komunikacji między

komórkami, inną niż wykorzystanie cząsteczek sygnałowych.
b) Przyporządkuj schematom A–C po jednym przykładzie wybranym spośród 1.–4.,

opisującym łączenie się cząsteczki sygnałowej z komórką.
1. Łączenie się cząsteczek acetylocholiny z receptorem błony postsynaptycznej

neuronu.
2. Przyłączanie LDL (lipoprotein o małej gęstości) do komórki docelowej.
3. Połączenie cząsteczek somatotropiny z receptorami komórek chrzęstnych
szkieletu.
4. Wydzielanie czynnika, który pozwala komórkom wzmacniać własną tożsamość w
czasie rozwoju embrionalnego.
A.
B.
C.
18 Matura
Matura Lipiec
Lipiec 2020,
2020, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 6.
6. (2
(2 pkt)
pkt)
Bezwodny chlorek kobaltu ma barwę niebieską, natomiast po związaniu cząsteczek
wody przyjmuje zabarwienie różowe.
Uczniowie uprawiali w szkolnym ogrodzie trzy gatunki roślin: pomidory, fasolę i

nasturcję. Byli ciekawi, którą z grządek należy najczęściej podlewać.
Przygotowali więc po 3 doniczki z roślinami: pomidora, fasoli oraz nasturcji. Następnie

na górnej i dolnej powierzchni jednego liścia każdej z roślin umieścili krążki wysuszonej
bibuły nasyconej chlorkiem kobaltu i przykryli je szkiełkami przytrzymywanymi przez
zaciski tak, aby nie uszkodzić liścia.
Czas potrzebny do zmiany zabarwienia papierków na różowy u wszystkich roślin,

zarówno na dolnej, jak i na górnej powierzchni liści, uczniowie zmierzyli za pomocą
stopera, a następnie obliczyli odpowiednie wartości średnie, a wyniki podali w
sekundach.
Matura Lipiec 2020, Poziom rozszerzony (Formuła

Na podstawie: http://www.biologydiscussion.com/experiments/top-10-experiments-on-plants-with-
diagram/56651
6.1. (0–1)
Sformułuj problem badawczy przedstawionego doświadczenia. W odpowiedzi

uwzględnij badany proces oraz obydwie zmienne niezależne.
6.2. (0–1)
Zaprojektuj tabelę, w której będzie można zestawić wyniki przedstawionego

doświadczenia. Uwzględnij nagłówki kolumn i objaśnienia wierszy tabeli.
19 Matura
Matura Maj
Maj 2020,
2020, Poziom
Poziom podstawowy
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 6.
6. (3
(3 pkt)
pkt)
Związki osmotycznie czynne to takie, których obecność w roztworze jest przyczyną

napływu wody do roztworu przez błony biologiczne. Takim związkiem jest np. laktoza.
Prawie wszystkie niemowlęta i dzieci są zdolne do trawienia laktozy. U większości
dorosłych nie występuje enzym laktaza, który katalizuje hydrolizę laktozy. U dorosłych z
niedoborem laktazy, po spożyciu mleka krowiego w świetle jelita cienkiego gromadzi się
laktoza, która nie jest wchłaniana z jelita cienkiego do krwi i przechodzi dalej do jelita
grubego.
a) Podaj nazwę grupy związków organicznych, do których należy laktoza.
b) Wyjaśnij, dlaczego u osób spożywających mleko niedobór enzymu laktazy może

być przyczyną wzdęć i biegunek. W odpowiedzi uwzględnij proces
przeprowadzany przez bakterie jelitowe.
c) Określ, w jaki sposób osobom z nietolerancją laktozy umożliwia się spożywanie

produktów mlecznych.
20 Matura
Matura Maj
Maj 2020,
2020, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 8.
8. (2
(2 pkt)
pkt)
Przeprowadzono doświadczenie na kiełkujących nasionach bobu: na rysunku A
przedstawiono stan początkowy doświadczenia, a na rysunku B – jego stan końcowy.
Na 3-centymetrowych korzeniach zarodków kiełkującego bobu 10 kreskami zaznaczono

odstępy w odległości co milimetr (rys. A), a następnie te nasiona umieszczono na 24
godziny w wilgotnej atmosferze. Po tym czasie zmierzono odległości między kreskami na
korzeniach tych zarodków (rys. B).
Na podstawie: S. Gumiński, Ogólna %zjologia roślin, Warszawa 1983.
a) Sformułuj problem badawczy do przedstawionego doświadczenia.
b) Spośród wymienionych nazw wybierz i zaznacz nazwy dwóch *tohormonów,

dzięki którym odbywa się wzrost wydłużeniowy korzenia.
A. gibereliny
B. auksyny
C. etylen
D. kwas abscysynowy
Matura
Matura Maj
Maj 2020,
2020, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
21 Matura
Matura Maj
Maj 2020,
2020, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 9.
9. (1
(1 pkt)
pkt)
Sprawdzono doświadczalnie, że w czasie kiełkowania zarodników grzyba – głowni
kukurydzy (Ustilago maydis) – zachodzi proces wytwarzania białek enzymatycznych.
Na wykresie przedstawiono tempo włączania radioaktywnej alaniny do białka przez

kiełkujące zarodniki głowni oraz pobieranie tlenu przez te zarodniki.

Zadanie 9. (1 pkt)
Na podstawie: W. Kretowicz, Przemiany azotu w roślinach, Warszawa 1977.
Wyjaśnij, dlaczego pobór tlenu przez kiełkujące zarodniki grzyba rośnie wraz ze
wzrostem tempa włączania radioaktywnej alaniny do białka.
22 Matura
Matura Lipiec
Lipiec 2020,
2020, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 9.
9. (1
(1 pkt)
pkt)
Na schemacie przedstawiono początek i wynik doświadczenia, którego celem było
wykazanie, że korzeń grochu reaguje na działanie bodźca kierunkowego – dostępności
wody w glebie.
Na podstawie: http://scienceandtechnology-manojsir.blogspot.com
Zaplanuj i opisz próbę kontrolną do doświadczenia przedstawionego na schemacie.
23 Matura
Matura Maj
Maj 2020,
2020, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie
Zadanie 12. (2 pkt)
12. (2 pkt)
Do prawidłowego zachodzenia procesów życiowych roślin niezbędne jest utrzymanie
odpowiedniej temperatury tkanek i odpowiedniego stopnia ich uwodnienia. Utrata wody
przez organizmy roślinne zachodzi w wyniku transpiracji. W warunkach dobrego
zaopatrzenia roślin w wodę intensywna transpiracja zapobiega przegrzaniu liści.
Na wykresie przedstawiono porównanie temperatury powietrza oraz temperatury liści
pustynnej rośliny arbuza kolokwinty (Citrullus colocynthis), przed doświadczeniem dobrze
podlanej. Porównano liście nieodcięte i odcięte. Strzałką wskazano moment odcięcia
liścia. „Limit odporności” oznacza temperaturę, w której procesy życiowe ulegają
zaburzeniu.

Zadanie 12. (2 pkt)

Na podstawie: J. Kopcewicz, S. Lewak, Fizjologia roślin, Warszawa 2002.
a) Sformułuj problem badawczy opisanego doświadczenia.
b) Na podstawie przedstawionych informacji wyjaśnij, w jakim celu odcięto liść w

tym doświadczeniu.
24 Matura
Matura Lipiec
Lipiec 2020,
2020, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 14. (2 pkt)
14. (2 pkt)
Rytmy okołodobowe dotyczą procesów przebiegających w organizmie w cyklach o k. 24-
godzinnych. W rytmie tym zmienia się m.in. temperatura ciała człowieka.
W celu stwierdzenia, czy na okołodobową rytmikę zmian temperatury ciała człowieka

wpływają zmieniające się czynniki zewnętrzne, przeprowadzono badanie. W czasie 24
godzin dokonywano pomiarów temperatury ciała osób w dwóch grupach:
grupa I – osoby, które w ciągu dnia były wystawione na działanie światła,

wykazywały zwiększoną aktywność (zyczną, spożywały posiłki o zwykłej porze,
natomiast w ciągu nocy spały w zaciemnionym pomieszczeniu.
grupa II – osoby, które od godziny 4 rano przez kolejne 24 godziny przebywały w
warunkach stałego oświetlenia, ich aktywność (zyczna pozostawała na tym samym
poziomie przez cały czas trwania pomiarów oraz przyjmowały równe porcje
pokarmu w stałych, wymuszonych odstępach czasowych.
Na wykresie przedstawiono wyniki przeprowadzonych pomiarów temperatury.
Na podstawie: J. Waterhouse, Y. Fukuda, T. Morita, Daily rhythms of the sleep-wake cycle, „ Journal of
Physiological Anthropology”, 31(1): 5, 2012.
14.1. (0–1)
Określ, które zmienne w przedstawionym badaniu to zmienne zależne, a które –

niezależne. Wstaw znak „X” w odpowiednie komórki tabeli.
Zmienna zależna niezależna
oświetlenie
aktywność (zyczna
pora dnia
temperatura ciała
14.2. (0–1)
Wybierz i zaznacz stwierdzenie, które jest poprawnym wnioskiem sformułowanym na

podstawie wyników opisanego badania.
A. Rytm zmian temperatury ciała osób z grupy II nieznacznie różnił się od rytmu
zmian występującego u osób przebywających w naturalnych zmiennych warunkach
środowiska.
B. Okołodobowa rytmika zmian temperatury ciała jest sterowana przez ośrodek
termoregulacji znajdujący się w międzymózgowiu.
C. Na okołodobowy rytm zmian temperatury ciała człowieka wpływają zarówno
czynniki wewnętrzne, jak i czynniki zewnętrzne.
D. Temperatura ciała osób z grupy I waha się między temperaturą minimalną
wynoszącą 36,5°C (około trzy godziny przed obudzeniem się) a temperaturą
maksymalną wynoszącą 37,4°C w godzinach 17.00–18.00.
25 Matura
Matura Maj
Maj 2020,
2020, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 14.
14. (2
(2 pkt)
pkt)
W pęcherzykach płucnych wyróżnić można kilka rodzajów komórek, m.in. pneumocyty
typu II, zwane również dużymi. Mają one kształt zbliżony do sześcianu, a na ich
powierzchni występują mikrokosmki. W cytoplazmie tych komórek znajdują się liczne
mitochondria i aparaty Golgiego, ciałka blaszkowate zawierające fosfolipidy i silnie
rozbudowana siateczka śródplazmatyczna szorstka.
Pneumocyty typu II produkują surfaktant – związek powierzchniowo czynny,

zapobiegający zapadaniu się i zlepianiu pęcherzyków płucnych w czasie wydechu. W
jego skład, oprócz fosfolipidów, wchodzą również białka i węglowodany.
Niedobór surfaktantu u przedwcześnie narodzonych noworodków nazywa się zespołem

błon szklistych – jest to poważne zagrożenie dla życia dziecka. Do objawów tego zespołu
należą m.in. przyśpieszenie oddechów powyżej 60/min lub bezdechy, zaburzenie
krążenia z narastającą sinicą oraz niestabilna ciepłota ciała z tendencją do hipotermii.
Na podstawie: A. Myśliwski, Podstawy cyto(zjologii i histo(zjologii, Gdańsk 2007,

http://www.wydawnictwopzw
14.1. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego w przypadku zespołu błon szklistych oddech noworodka ulega

znacznemu przyśpieszeniu. W odpowiedzi uwzględnij funkcje surfaktantu.
14.2 (0–1)
Podaj przykład cechy występującej w budowie pneumocytów typu II i będącej

przystosowaniem do produkcji surfaktantu oraz wykaż związek między tą cechą a
produkcją surfaktantu przez pneumocyty.
26 Matura
Matura Maj
Maj 2020,
2020, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie 15. (2
Zadanie 15. (2 pkt)
pkt)
Ptaki morskie mają silnie rozwinięte parzyste nosowe gruczoły solne, które przewodami
łączą się z jamą nosową. Takie gruczoły występują także u większości ptaków lądowych,
ale są bardzo małe.
W tabeli zestawiono wyniki doświadczenia, w którym badano rolę gruczołów nosowych i

kloaki w wydalaniu jonów Na+ u mewy siodłatej (Larus marinus). Badanie
przeprowadzono w ciągu 175 minut od momentu podania do przewodu pokarmowego
mewy 134 ml wody morskiej (prawie 1/10 masy ptaka). Stężenie jonów Na+ w wodzie
morskiej wynosi ok. 500 mmol/l.
Wydalanie z nosa Wydalanie z kloaki

Czas
Objętość Stężenie Ilość Objętość Stężenie Ilość
[min]
wydzieliny Na+ Na+ kałomoczu Na+ Na+
[ml] [mmol/l] [mmol] [ml] [mmol/l] [mmol]
15 2,2 798 1,7 5,8 38 0,28
40 10,9 756 8,2 14,6 71 1,04
70 14,2 780 11,1 25,0 80 2,00
100 16,1 776 12,5 12,5 61 0,76
130 6,8 799 5,4 6,2 33 0,21
160 4,1 800 3,3 7,3 10 0,07
175 2,0 780 1,5 3,8 12 0,05
Ogółem 56,3 - 43,7 75,2 - 4,41
Na podstawie: K. Schmidt-Nielsen, Fizjologia zwierząt, Warszawa 2008.
a) Na podstawie przedstawionych danych oceń, czy wniosek, że kloaka w takim

samym stopniu jak gruczoły nosowe uczestniczy w usuwaniu nadmiaru soli, jest
uprawniony. Odpowiedź uzasadnij.
b) Wyjaśnij, dlaczego u ptaków morskich gruczoły nosowe są znacznie lepiej

rozwinięte niż u ptaków lądowych.
27 Matura
Matura Maj
Maj 2020,
2020, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2007)
2007)
- Zadanie 22. (2
Zadanie 22. (2 pkt)
pkt)
Na rysunku przedstawiono etapy pewnego procesu zachodzącego z udziałem siateczki
śródplazmatycznej. Ten proces wymaga rozpoznawania sekwencji sygnałowej przez
cząstki rozpoznające sygnał (SRP).

Zadanie 22. (2 pkt)
Na podstawie: P.C. Turner, A.G. McLennan, Krótkie wykłady. Biologia molekularna,

Warszawa 2002.
a) Podaj nazwę i określ funkcję związku chemicznego oznaczonego na rysunku

literą X.
Nazwa związku X:
Funkcja:
b) Określ, czy proces zilustrowany na rysunku zachodzi w organizmach

prokariotycznych, czy – w eukariotycznych. Odpowiedź uzasadnij.
28 Matura
Matura Maj
Maj 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 1.
1. (3
(3 pkt)
pkt)
Prolaktyna, wydzielana przez gruczołową część przysadki mózgowej, jest
jednołańcuchowym polipeptydem złożonym ze 199 aminokwasów, powstającym w
wyniku odcięcia peptydu sygnałowego liczącego 28 aminokwasów. Na poniższym
schemacie przedstawiono strukturę przestrzenną cząsteczki dojrzałej ludzkiej
prolaktyny.

Zadanie 1. (3 pkt)
Na podstawie: S.J. Konturek, Fizjologia człowieka, Wrocław 2013; Protein Data Bank,
https://www.rcsb.org/structure/1RW5.
1.1. (0–1)
Określ dominującą strukturę II-rzędową w cząsteczce dojrzałej ludzkiej prolaktyny.
1.2. (0–1)
Na podstawie przedstawionych informacji określ najwyższą rzędowość struktury

białka – prolaktyny. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do cech budowy tego białka.
1.3. (0–1)
Podaj całkowitą liczbę kodonów w mRNA stanowiącym matrycę podczas syntezy

prolaktyny.
Matura
Matura Marzec
Marzec 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
29 Matura
Matura Marzec
Marzec 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 1.
1. (2
(2 pkt)
pkt)
Jądro komórkowe zawiera materiał genetyczny w postaci DNA. W jądrze komórkowym
zachodzą intensywne procesy anaboliczne.
1.1. (0–1)
Zaznacz strukturę komórkową, w której skład wchodzą substancje wytwarzane

wewnątrz jądra komórkowego.
A. gładka siateczka śródplazmatyczna

B. rybosom
C. aparat Golgiego
D. lizosom
1.2. (0–1)
Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące komórek eukariotycznych są prawdziwe.

Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
Matura Marzec 2021, Poziom rozszerzony (Formuła
1.
2015) Zadanie
Komórki mogą 1. (2
mieć jedno pkt)
jądro komórkowe, wiele jąder albo mogą być
P F
bezjądrowe.
U niektórych organizmów w jednej komórce mogą występować jądra

2. P F
mające różną informację genetyczną.
Istnieją komórki, które prawidłowo funkcjonują i dzielą się, pomimo że

3. P F
nie mają jądra komórkowego.
30 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 1.
1. (2
(2 pkt)
pkt)
Jedną z wyjątkowych właściwości wody jest jej wysokie napięcie powierzchniowe. Uczeń
przeprowadził doświadczenie, którego celem było zbadanie wpływu detergentu na siłę
napięcia powierzchniowego wody. Przygotował monetę 1 zł, kroplomierz, 200 ml wody z
kranu, którą po równo rozlał do dwóch naczyń. Do jednego z nich dodał jedną kroplę
płynu do mycia naczyń. Na położoną na płaskim, równym podłożu złotówkę (awers)
delikatnie nanosił przy pomocy kroplomierza po kropli wody tak, aby zmieściło się ich
jak najwięcej. Gdy woda się przelewała, zapisywał liczbę kropli, które zmieściły się na
monecie, dokładnie wycierał złotówkę i ponownie nanosił na nią krople wody. Po 10
powtórzeniach obliczył średnią liczbę kropli wody, które zmieściły się na tej monecie.
Następnie przeprowadził takie same czynności, ale z wodą, do której dodał detergent.
W tabeli przedstawiono wyniki uzyskane w opisanym doświadczeniu.
Woda z Woda z kranu z dodatkiem

kranu detergentu
Średnia liczba kropli na

62,0 34,0
monecie
1.1. (0–1)
Sformułuj wniosek na podstawie przedstawionych wyników doświadczenia.
1.2. (0–1)
Napięcie powierzchniowe wody warunkują siły (adhezji / kohezji), które powstają dzięki
wzajemnemu oddziaływaniu cząsteczek wody za pomocą wiązań wodorowych. Duże
napięcie powierzchniowe wody umożliwia drobnym organizmom (poruszanie się po
powierzchni wody / zanurzanie się w wodzie).
31 Matura
Matura Marzec
Marzec 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 2.
2. (5
(5 pkt)
pkt)
Na poniższym rysunku przedstawiono jeden z etapów translacji. Literami: E, P i A
zaznaczono trzy miejsca funkcyjne rybosomu.
https://pl.khanacademy.org
Matura
2.1. (0–1)
Podaj2015) Zadanieoznaczonego
nazwę aminokwasu 2. (5 pkt)na rysunku literą X.
Nazwa aminokwasu:
2.2. (0–1)
Oceń czy poniższe stwierdzenia dotyczące rybosomów w komórkach eukariotycznych

są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
Funkcjonalny rybosom w komórce eukariotycznej składa się z dwóch

1. P F
podjednostek: małej i dużej, które są zbudowane z białek i rRNA.
Wszystkie rybosomy w komórce eukariotycznej są jednakowej wielkości i

2. P F
pełnią te same funkcje.
W komórkach eukariotycznych białka produkowane na eksport powstają

3. P F
na rybosomach związanych z siateczką śródplazmatyczną.
2.3. (0–2)
Do funkcji rybosomu 1.–4., pełnionych podczas translacji przez poszczególne miejsca

funkcyjne rybosomu, przyporządkuj ze schematu ich odpowiednie oznaczenia
wybrane spośród: E, P lub A.
1.
Przyłączanie inicjatorowego tRNA rozpoczynającego translację:
2.
Wiązanie aminoacylo-tRNA:
3.
Wiązanie peptydylo-tRNA:
4.
Uwalnianie z rybosomu wolnego tRNA:
2.4. (0–1)
Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały one prawdziwe informacje dotyczące
translacji. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.
Do połączenia podjednostek rybosomu dochodzi tylko w przypadku przyłączenia do

(małej / dużej) podjednostki odpowiedniego rodzaju kwasu nukleinowego – (tRNA / końca
3ʹ mRNA / końca 5ʹ mRNA). Zachodzi wtedy proces (inicjacji / elongacji / terminacji)
translacji.
32 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 2.
2. (4
(4 pkt)
pkt)
Peroksysomy to pęcherzyki otoczone pojedynczą błoną biologiczną, występujące w
komórkach roślinnych i zwierzęcych. Od innych struktur błoniastych w komórce
odróżnia je m.in. obecność enzymu – katalazy. Zawierają one także różne enzymy z
grupy oksydoreduktaz. Nazwa peroksysomów pochodzi od angielskiej nazwy nadtlenku
wodoru – hydrogen peroxide (H2O2), który jest toksyczny dla komórek, a powstaje w
peroksysomach w procesach utleniania i jest rozkładany przez katalazę. Szczególnie
duże i liczne peroksysomy występują np. w komórkach wątrobowych (hepatocytach) i w
bulwach ziemniaka.
Uczniowie zaplanowali doświadczenie, którego celem było określenie optymalnej

temperatury dla działania katalazy występującej w komórkach bulwy ziemniaka.
Przygotowali sok z bulwy ziemniaka, który rozdzielili w równej objętości (po 5 ml) do 30
probówek, umieszczonych po sześć w termostatach ustawionych na temperaturę: 0, 10,
20, 30 i 40°C.
2.1. (0–2)
Zaplanuj dalszy ciąg tego doświadczenia tak, aby umożliwił określenie optymalnej
temperatury dla działania katalazy.
Nazwa lub wzór związku chemicznego, którego należy użyć:
Sposób zastosowania tego związku chemicznego:
Oczekiwany jakościowy wynik reakcji:
Metoda ilościowego określenia wyniku reakcji:
2.2. (0–1)
Opisz próbę kontrolną, która pozwoli wykazać, że rozkład H2O2 w tym doświadczeniu
miał charakter enzymatyczny.
2.3. (0–1)
Wyjaśnij, jakie znaczenie dla funkcjonowania komórki ma obecność katalazy w

peroksysomach – wyodrębnionych przedziałach komórkowych, w których powstaje
nadtlenek wodoru.
33 Matura
Matura Maj
Maj 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 3.
3. (4
(4 pkt)
pkt)
Oprócz 20 aminokwasów biogennych, wchodzących w skład białek wszystkich
organizmów, w przyrodzie występują także inne aminokwasy, np. L-kanawanina.
Występuje ona wyłącznie u roślin bobowatych, m.in. w ich nasionach, gdzie pełni funkcję
magazynu azotu – makroelementu niezbędnego do syntezy wielu związków podczas
kiełkowania nasion. L-kanawanina zabezpiecza również nasiona przed zjadaniem ich
przez roślinożerne owady. Toksyczne działanie L-kanawaniny na owady wynika z jej
podobieństwa strukturalnego do argininy – aminokwasu naturalnie występującego w
białkach.

PodczasZadanie 3. w(4miejsca,
syntezy białek pkt) gdzie powinna znaleźć się arginina, włączana bywa L-
kanawanina, co zmienia liczbę i rodzaj oddziaływań między aminokwasami w łańcuchu
polipeptydowym. Białka mające w swej strukturze L-kanawaninę wykazują niską
aktywność biologiczną lub jej brak, co u owadów prowadzi m.in. do spowolnienia

wzrostu larw, opóźnienia lub zakłócenia w przepoczwarczaniu. Większość owadów
nasionożernych nie zjada nasion zawierających L-kanawaninę. Jednak larwy chrząszcza
Caryedes brasiliensis, które żywią się wyłącznie nasionami tropikalnego pnącza z rodziny
bobowatych (Dioclea megacarpa), mają zdolność do detoksykacji L-kanawaniny.
Na podstawie: P. Staszek, A. Antosik, U. Krasuska, A. Gniazdowska, L-kanawanina –

niebiałkowy aminokwas toksyczny dla zwierząt i roślin, „Edukacja Biologiczna i
Środowiskowa” 3(52), 2014.
3.1. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego włączanie L-kanawaniny w miejsce argininy w czasie syntezy

białek enzymatycznych prowadzi do powstawania enzymów o obniżonej aktywności
katalitycznej.
3.2. (0–1)
Uzasadnij, że współżycie korzeni roślin bobowatych z bakteriami wiążącymi azot

atmosferyczny ma znaczenie dla syntezy L-kanawaniny przez te rośliny.
3.3. (0–1)
Spośród wymienionych związków chemicznych wybierz i podkreśl nazwy tych

zawierających atomy azotu.
cytozyna celuloza cholesterol ATP ryboza
3.4. (0–1)
Wyjaśnij, jakie znaczenie adaptacyjne dla chrząszcza Caryedes brasiliensis ma

zdolność do detoksykacji L-kanawaniny.
34 Matura
Matura Maj
Maj 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 4.
4. (1
(1 pkt)
pkt)
Glikokaliks jest zbudowany z łańcuchów oligosacharydowych przyłączonych do białek i
lipidów błony komórkowej. Glikokaliks ochrania powierzchnię komórki przed
uszkodzeniami mechanicznymi i chemicznymi. Ponieważ oligosacharydy i polisacharydy
wiążą wodę, powierzchnia komórki jest śliska. Wiązana przez oligo- i polisacharydy
warstwa wody występująca na powierzchni błony komórkowej zmniejsza tarcie komórki
o inne komórki i macierz międzykomórkową.
Na podstawie: B. Alberts i inni, Podstawy biologii komórki, Warszawa 1999.
Wykaż, że występowanie glikokaliksu na powierzchni erytrocytów ma znaczenie dla

funkcjonowania tych komórek.

Zadanie 4. (1 pkt)
35 Matura
Matura Maj
Maj 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie 5. (1
Zadanie 5. (1 pkt)
pkt)
Poniżej przedstawiono dokumentację obserwacji mikroskopowej pewnego
jednokomórkowego organizmu: A – mikrofotogra(ę z transmisyjnego mikroskopu
elektronowego oraz B – rysunek będący jej interpretacją.
Na podstawie: A. Allott, D. Mindor,, Biology, Oksford 2014
Określ, czy obserwowaną komórką była komórka bakteryjna, czy – komórka

grzybowa. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do jednej widocznej na ilustracji cechy
budowy odróżniającej komórkę bakteryjną od komórki grzybowej.
36 Matura
Matura Marzec
Marzec 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 5.
5. (3
(3 pkt)
pkt)
W tabeli przedstawiono wyniki badania dotyczącego zagęszczenia i wielkości aparatów
szparkowych występujących na liściach trzech gatunków roślin.
Aparaty szparkowe
Gatunek rośliny
liczba wymiary odległość między aparatami
[na 1 cm2] [µm] [mm]
kukurydza
7 000 19 × 5 0,14
zwyczajna
pomidor 13 000 13 × 6 0,10
1 000–2
pszenica 38 × 7 0,30
000
Na podstawie: Botanika, pod red. B. Polakowskiego, Warszawa 1991.
5.1. (0–1)
Które zdanie, na podstawie przedstawionych wyników badań, stanowi prawidłowo

sformułowany wniosek? Zaznacz właściwą odpowiedź spośród podanych.
A. Najmniejsze aparaty szparkowe występują w liściach kukurydzy zwyczajnej.

B. Największa odległość między aparatami szparkowymi występuje u pszenicy.
C. Na liściach pomidora występuje znacznie większe zagęszczenie aparatów
szparkowych niż na liściach pszenicy i kukurydzy.
D. Liczba aparatów, ich wielkość oraz odległość między nimi zależą od gatunku
badanej rośliny.
5.2. (0–1)
Zmiany potencjału wody w komórkach szparkowych są bezpośrednią przyczyną

otwierania i zamykania aparatu szparkowego. Aktywny transport jonów K+ do komórek
szparkowych powoduje (wzrost / spadek) potencjału wody w tych komórkach. Wówczas
komórki szparkowe (pobierają / tracą) wodę i w efekcie następuje wzrost ich turgoru. W
tej sytuacji szparka (otwiera się / zamyka się).
5.3. (0–1)
Wykaż, że lokalizacja aparatów szparkowych głównie po spodniej stronie liścia jest

adaptacją roślin do lądowego trybu życia.
37 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 5.
5. (4
(4 pkt)
pkt)
Liście tej samej rośliny mogą w zależności od warunków oświetlenia różnić się grubością
blaszki liściowej, stopniem jej unerwienia i zagęszczeniem szparek. Rozmiary i
zagęszczenie szparek w skórce liścia przy danej intensywności światła umożliwiają
wymianę gazową na takim poziomie, że asymilacja CO2 ulega wysyceniu, tzn. dalsze
zwiększanie wymiany gazowej nie zwiększa intensywności fotosyntezy.
W tabeli przedstawiono wyniki obserwacji budowy liści niektórych drzew rosnących w

różnych warunkach oświetlenia: N – nasłonecznienia i Z – zacienienia.
Grubość blaszki Stopień Zagęszczenie

Warunki
Gatunek liściowej unerwienia szparek
oświetlenia
[µm] [mm / mm2] [liczba / mm2]
N 194 17,2 800

wiąz pospolity
(Ulmus minor)
Z 176 10,5 450
Matura Czerwiec
N
2021,
177
Poziom rozszerzony
8,1
(Formuła
608
olsza czarna
(Alnus glutinosa)
Z 146 3,6 425
grab pospolity N 183 9,8 365

(Carpinus
betulus) Z 93 6,9 170
klon jawor N 178 7,8 860

(Acer
pseudoplatanus) Z 97 5,6 215
Na podstawie: Z. Hejnowicz, Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. Organy wegetatywne, Warszawa 2012.
5.1. (0–1)
Na podstawie przedstawionych wyników obserwacji sformułuj wniosek dotyczący

wpływu nasłonecznienia na grubość blaszki liściowej u badanych gatunków drzew.
5.2. (0–1)
Określ, które stwierdzenia dotyczące budowy liści przedstawionych gatunków drzew

są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
Stopień unerwienia w liściu zależy zarówno od gatunku rośliny, jak i od

1. P F
warunków oświetlenia, w których ona rośnie.
Największe zagęszczenie szparek w obu warunkach oświetlenia

2. P F
zaobserwowano u klonu jawora.
Największy stosunek stopnia unerwienia liści w warunkach

3. nasłonecznienia do stopnia unerwienia liści w warunkach zacienienia P F
zaobserwowano u wiązu pospolitego.
5.3. (0–2)
Wyjaśnij, dlaczego liście drzew rosnących w miejscach nasłonecznionych mają w

stosunku do liści z miejsc zacienionych większe zagęszczenie aparatów szparkowych i
bardziej rozbudowaną nerwację liści. W odpowiedzi uwzględnij substraty
fotosyntezy.
Matura
Matura Marzec
Marzec 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
38 Matura
Matura Marzec
Marzec 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 7.
7. (3
(3 pkt)
pkt)
Słonecznik bulwiasty – topinambur (Helianthus tuberosus L.) – to roślina pochodząca z
Ameryki Północnej uprawiana na różnych kontynentach jako roślina jadalna, pastewna i
ozdobna. Poza cienkimi korzeniami wytwarza rozłogi podziemne. Na ich końcach
powstają podziemne bulwy, w których magazynowane są asymilaty. Bulwy zawierają
inulinę składającą się z około 35 cząsteczek fruktozy. Inulina nie jest trawiona przez
ludzi, w związku z czym bulwy mają niewielką wartość odżywczą.
Na wykresie przedstawiono zmiany suchej masy różnych organów topinambura

(korzeni, łodyg i liści) podczas jego wzrostu. Krzywe ilustrujące zmiany masy łodyg
nadziemnych i bulw oznaczono literami A i B. Pomiary wykonywano w ciągu 33 tygodni,
licząc od wysadzenia rośliny aż do momentu zakończenia formowania się nowych bulw.

Na podstawie: J. Kopcewicz, S. Lewak, Fizjologia roślin, Warszawa 2002; L.L.D. Incoll, T.F.
Neales, The stem as a temporary sink before tuberization in Helianthus tuberosus, „Journal
of Experimental Botany” 21(2),1970.
7.1. (0–1)
Podaj, która z krzywych – A czy B – przedstawia zmiany masy bulw, a która – zmiany
masy łodyg nadziemnych. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając funkcje tych struktur.
Zmiany masy bulw:
Zmiany masy łodyg nadziemnych:
Uzasadnienie:
7.2. (0–1)
Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały one informacje prawdziwe. Podkreśl w
Formą transportową produktów asymilacji z liści do bulw topinambura jest (glukoza /

sacharoza). W transporcie związków magazynowanych w bulwach topinambura główną
rolę odgrywa ()oem / ksylem). Inulina będąca głównym związkiem przechowywanym w
bulwach jest (dwucukrem / wielocukrem).
7.3. (0–1)
Uzasadnij, że bulwy topinambura mogą być zalecane do zastosowania w diecie osób

chorych na cukrzycę.
39 Matura
Matura Maj
Maj 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 7.
7. (2
(2 pkt)
pkt)
Na poniższych rysunkach przedstawiono, z zachowaniem wspólnej skali, przekroje
poprzeczne przez blaszki liści klonu cukrowego:
A. rosnących od południowej, w pełni oświetlonej strony korony drzewa,

B. znajdujących się w środkowej, zacienionej części korony drzewa.
Na podstawie: E. Sinnott, K. Wilson, Botany Principles and Problems, Nowy Jork 1955.
7.1. (0–1)
Sformułuj problem badawczy obserwacji przekrojów przez blaszki liściowe klonu

cukrowego.
7.2. (0–1)
Na podstawie analizy rysunków podaj jedną różnicę w budowie miękiszu

asymilacyjnego liści klonu cukrowego rosnących w różnych warunkach oświetlenia.
40 Matura
Matura Marzec
Marzec 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 8.
8. (2
(2 pkt)
pkt)
Przeprowadzono doświadczenie w celu zbadania wpływu kierunkowego oświetlenia na
wzrost wydłużeniowy siewek pieprzycy siewnej (Lepidium sativum), potocznie nazywanej
rzeżuchą.
W płaskim naczyniu, na wilgotnym podłożu, umieszczono kiełkujące nasiona rzeżuchy i
oświetlono je kierunkowo, ustawiając włączoną lampę z jednej strony naczynia. Siewki

systematycznie podlewano. Po sześciu dniach stwierdzono, że łodygi siewek wydłużyły
się o średnio 4 cm i wszystkie były wygięte w stronę źródła światła (lampy).
8.1. (0–1)
Zaplanuj i opisz próbę kontrolną do powyższego doświadczenia, uwzględniając

badany czynnik oraz warunki doświadczenia.
8.2. (0–1)
Podaj nazwę *tohormonu, który bierze udział w reakcjach fototropicznych siewek,

oraz wyjaśnij, w jaki sposób warunkuje on kierunkowy wzrost ich łodyg w stronę
źródła światła.

komórki,
1 Matura
Matura Maj
Maj 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 9. (2 pkt)
9. (2 pkt)
Mszyce odżywiają się sokami roślinnymi. Podczas pobierania pokarmu wbijają rostrum
(wydłużony ryjek), stanowiący element aparatu gębowego, prosto do wnętrza rurki
sitowej. Jeśli odetnie się ciało owada (za pomocą wiązki promieni laserowych),
pozostawiając rostrum wbite w łodygę, pełni ono wówczas rolę mikrokapilary, z której
pod wpływem ciśnienia hydrostatycznego wypływa zawartość 'oemu.
Przeprowadzono następujące doświadczenie. Szczytową część pędu lilaka pospolitego

(Syringa vulgaris) umieszczono w szklanym pojemniku zawierającym dwutlenek węgla
znakowany węglem 14C. Następnie mierzono czas pojawienia się związków organicznych
zawierających 14C w soku 'oemowym wypływającym poprzez rozmieszczone wzdłuż
łodygi mikrokapilary utworzone z rostrów mszyc.
Na rysunku przedstawiono zestaw doświadczalny, a w tabeli – uzyskane wyniki.

Zadanie 9. (2 pkt)
Kolonia mszyc
1. 2. 3.
Odległość w cm od kolonii startowej 10 40 60
Czas w godzinach, po którym wykryto obecność związków

organicznych zawierających 14C, liczony od momentu wykrycia 1,25 2,40 3,80
ich w miejscu kolonii startowej
Na podstawie: http://ib.bioninja.com.au
9.1. (0–1)
9.2. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego radioaktywne atomy węgla 14C, znajdujące się początkowo w

znakowanym CO2, wykryto następnie w związkach organicznych znajdujących się w
soku %oemowym rośliny.
2 Matura
Matura Marzec
Marzec 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 11.
11. (4
(4 pkt)
pkt)
Owce to przeżuwacze o wielokomorowym żołądku, w którym bytują symbiotyczne
pierwotniaki. Przeprowadzono doświadczenie, w którym określono średni przyrost
dziennej masy ciała w dwóch grupach jagniąt owcy:
Grupa 1. – jagnięta mające w żwaczu symbiotyczne pierwotniaki,

Grupa 2. – jagnięta, które pozbawiono symbiotycznych pierwotniaków.
Wyniki badań przedstawiono w tabeli.
Liczba Liczba dni Średni dzienny przyrost masy ciała

jagniąt doświadczenia [kg]
Grupa
15 84 0,56
1.
Grupa
15 84 0,42
2.
Na podstawie: Z. Ewy, Zarys !zjologii zwierząt, Warszawa 1987.
11.1. (0–2)
Spośród A–E wybierz i zapisz literę oznaczającą jeden poprawnie sformułowany

problem badawczy przedstawionego doświadczenia i literę oznaczającą jedną
hipotezę potwierdzoną wynikami tego doświadczenia.
A. Czy obecność symbiotycznych pierwotniaków w żwaczu dorosłej owcy ma wpływ

na średni dzienny przyrost masy?
B. Wpływ symbiotycznych pierwotniaków na wydajność trawienia i wchłaniania
substancji odżywczych u jagniąt owcy.
C. Obecność symbiotycznych pierwotniaków w żołądkach jagniąt owcy zwiększa
dzienny przyrost ich masy ciała.
D. Czy symbiotyczne pierwotniaki przyspieszają średni przyrost dziennej masy ciała
jagniąt owcy?
E. Czy obecność symbiotycznych pierwotniaków w żwaczu jagniąt owcy zwiększa
średni dzienny przyrost ich masy ciała?
Problem badawczy:
Hipoteza:
11.2. (0–1)
Określ, która z grup doświadczalnych – 1. czy 2. – stanowiła próbę kontrolną w tym

doświadczeniu. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do przebiegu doświadczenia.
11.3. (0–1)
Określ, jaką funkcję w trawieniu pokarmu pełnią pierwotniaki znajdujące się w

żwaczu owiec.
3 Matura
Matura Maj
Maj 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 16.
16. (3
(3 pkt)
pkt)
Do monitorowania jakości wody wodociągowej wykorzystuje się m.in. małże. Prowadzą
one osiadły tryb życia, a duże znaczenie w ich funkcjonowaniu odgrywają mechano- i
chemoreceptory wykrywające cząstki zawieszone w wodzie. W zbiorniku przepływowym
umieszcza się szczeżuje lub skójki, które jedną połową muszli przytwierdza się do jego
dna, a do drugiej połowy przyczepia się magnes połączony z czujnikiem przekazującym
sygnały do komputera.
W warunkach normalnego funkcjonowania rytm biologiczny małża obejmuje cykliczne

okresy podwyższonej i obniżonej aktywności. W czasie podwyższonej aktywności, jeśli
woda jest czysta, muszla małża jest rozchylona, a mięczak pobiera wodę przez syfon. W
czasie obniżonej aktywności muszla może być częściowo lub całkowicie zamknięta przez
okres kilku godzin.
Przymknięcie muszli nawet do kilku procent maksymalnego rozwarcia lub stopniowe jej
całkowite zamykanie nie musi być przejawem stresu. Dopiero w momencie wystąpienia
nagłej zmiany jakości wody mięczak gwałtownie zamyka muszlę. W poznańskiej stacji
Matura
uzdatniania Maj
wody 2021, Poziom
jednocześnie rozszerzony
wykorzystuje (Formuła
się osiem osobników. 2015)
Alarm włącza się,
Zadanie
gdy średnia 16.
wartość (3 pkt)
stopnia otwarcia ich muszli spadnie poniżej określonego poziomu.
Na podstawie: M. Dworniczak, Uzdatnianie wody, „Wiedza i Życie” 8, 2017;

E. Tomczak, A. Dominiak, Organizmy żywe w systemie biomonitoringu jakości wody,
„Proceedings of ECOpole” 10(1), 2016.
16.1. (0–1)
Oceń, czy stwierdzenia odnoszące się do wykorzystania małży w monitorowaniu

jakości wody wodociągowej są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest
prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
Dzięki małżom możliwa jest ocena ogólnego poziomu zanieczyszczenia

1. P F
wody wodociągowej.
Małże wykorzystuje się do monitorowania jakości wody wodociągowej,

2. ponieważ mają one dużą tolerancję na zanieczyszczenia w środowisku P F
życia.
Małże mają doskonały zmysł chemiczny, dzięki czemu ich reakcja

3. dostarcza informacji o tym, jaki związek szkodliwy i w jakich ilościach P F
znajduje się w wodzie.
16.2. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego podczas biomonitoringu czystości wód wykorzystuje się więcej niż
jednego osobnika, jak np. osiem w poznańskiej stacji uzdatniania wody.
16.3. (0–1)
Określ, jakie znaczenie dla funkcjonowania małży ma przepływ wody przez jamę
płaszczową, kiedy muszla jest otwarta. Podaj dwa różne przykłady.
1.
2.
4 Matura
Matura Marzec
Marzec 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 16.
16. (3
(3 pkt)
pkt)
Rozwój metod analizy chromosomów umożliwił rutynowe badanie kariotypów w celu

wykrycia występujących w nich nieprawidłowości. Opracowano technikę, dzięki której w
krótkim czasie, stosując +tohemaglutyninę stymulującą podziały komórkowe, można
otrzymać z krwi obwodowej noworodka dużą liczbę komórek (np. limfocyty T). Po
odpowiednim przygotowaniu w tych komórkach można łatwo rozróżnić i policzyć pod
mikroskopem chromosomy. Aby móc je obserwować, stosowana jest najpierw
kolchicyna, hamująca podziały komórkowe w stadium metafazy mitozy, a następnie
indukuje się pęcznienie komórek, aby ułatwić rozdzielenie się chromosomów.
Na rysunku przedstawiono metodę analizy chromosomów z krwi obwodowej.
Na podstawie: www.invicta.pl
16.1. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego do opisanego badania wybrano z ludzkiej krwi limfocyty, a nie –

erytrocyty. W odpowiedzi uwzględnij budowę obu rodzajów komórek.
16.2. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego użycie kolchicyny i roztworu soli bez wcześniejszego zastosowania

)tohemaglutyniny byłoby niewystarczające do obserwacji chromosomów.
16.3. (0–1)
Uzasadnij, że w przedstawionym badaniu nie można umieścić limfocytów w wodzie

destylowanej, ale należy umieścić je w odpowiednim roztworze soli.
5 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 17.
17. (2
(2 pkt)
pkt)
Gen TP53, zwany „strażnikiem genomu”, jest genem supresorowym, którego mutacje
mogą być przyczyną nowotworów. Badania wykazały, że w ok. 50% przypadków
nowotworów u ludzi stwierdzono mutacje w obrębie genu TP53. Białko p53 kodowane
przez ten gen ma wiele funkcji – do najważniejszych jego zadań należy regulacja
przejścia komórki z fazy G1 do fazy S. Prawidłowe białko p53 jest przyczyną zatrzymania
cyklu komórkowego w fazie G1 oraz indukowania naprawy DNA, gdy wykryje
uszkodzenia DNA spowodowane czynnikami mutagennymi. Skuteczna naprawa DNA
pozwala kontynuować cykl komórkowy. Jeżeli naprawa się nie powiedzie, białko p53
powoduje aktywację genu BAX, który uruchamia procesy prowadzące do apoptozy. Na
poniższym schemacie przedstawiono cykl komórkowy.

Na podstawie: https://www.abmgood.com;
J.A. McCubrey i wsp., Roles of TP53 in determining therapeutic sensitivity, growth, cellura senescence, invasion and
metastasis, „Adv. Biol. Regul.” 63, 2017
17.1. (0–1)
Opisom faz cyklu komórkowego wymienionym w tabeli przyporządkuj ich oznaczenia

wybrane spośród: G1, G2, M, S.
Procesy zachodzące w danej fazie Faza
Intensywna synteza białek, głównie służących do wytworzenia mikrotubul

wrzeciona kariokinetycznego.
Kariokineza i cytokineza.
Intensywna synteza różnych białek, głównie enzymów potrzebnych do

replikacji DNA.
Podwojenie ilości DNA w komórce, bez zmiany ploidalności komórki,

intensywna synteza histonów.
17.2. (0–1)
Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A albo B oraz jej uzasadnienie 1., 2. albo 3.
Brak aktywacji genu BAX w komórce z delecją genu TP53 może doprowadzić do
rozwoju komórka z uszkodzonym DNA będzie mogła

A. 1.
nowotworu, przejść z fazy G1 do fazy S.
komórka z uszkodzonym DNA zatrzyma się w

ponieważ 2.
fazie G1 cyklu i nie przejdzie do fazy S.
śmierci
B.
komórki,
komórka z uszkodzonym DNA ulegnie
3.
apoptozie.
6 Matura
Matura Maj
Maj 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 18.
18. (2
(2 pkt)
pkt)
Badacze postanowili określić mechanizm dziedziczenia barwy kwiatów roślin należących
do dwóch różnych gatunków. Zarówno rośliny gatunku A, jak i rośliny gatunku B
wytwarzają kwiaty czerwone lub białe.
Hipoteza 1.: Barwa kwiatów u gatunku A jest warunkowana jednogenowo przez jedną
parę alleli, z których jeden wykazuje pełną dominację w stosunku do drugiego.
Hipoteza 2.: Barwa kwiatów u gatunku B jest warunkowana przez dwa współdziałające,
dziedziczące się niezależnie geny, każdy mający po dwa allele: jeden dominujący, a drugi
– recesywny.
W obydwu przypadkach badacze skrzyżowali rośliny o kwiatach czerwonych i rośliny o

kwiatach białych należące do linii czystych (homozygoty). W obydwu przypadkach w
pokoleniu F1 uzyskano wyłącznie rośliny kwitnące na czerwono. W celu uzyskania roślin
stanowiących pokolenie F2 skrzyżowano rośliny z pierwszego pokolenia mieszańców (F1).
W poniższej tabeli przedstawiono wyniki krzyżowania uzyskane w F2.

Zadanie 18. (2 pkt)
Rośliny stanowiące pokolenie F2
gatunek A gatunek B
kwiaty czerwone kwiaty białe kwiaty czerwone kwiaty białe
119 39 91 69
Stosunek fenotypów ≈ 3:1 Stosunek fenotypów ≈ 9:7
Uzupełnij poniższe zdania tak, aby w poprawny sposób opisywały wnioski

wyciągnięte na podstawie przedstawionych wyników badań. W każdym nawiasie
podkreśl właściwe określenie.
Hipoteza 1. została (potwierdzona / odrzucona), ponieważ przy założeniu prawdziwości tej

hipotezy wartość teoretyczna stosunku fenotypów wynosi (2:1 / 3:1 / 9:7), co jest (zgodne
/ niezgodne) z otrzymanymi wynikami badań.
Hipoteza 2. została (potwierdzona / odrzucona), ponieważ przy założeniu prawdziwości tej

hipotezy wartość teoretyczna stosunku fenotypów wynosi (2:1 / 3:1 / 9:7), co jest (zgodne
/ niezgodne) z otrzymanymi wynikami badań.
7 Matura
Matura Czerwiec
Czerwiec 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 19.
19. (2
(2 pkt)
pkt)
Podczas badań mokradeł występujących u ujścia rzeki do morza zaobserwowano, że
trawa spartyna (Spartina patens) jest dominującym gatunkiem na mokradłach
słonowodnych, a pałka wąskolistna (Typha angustifolia) – na mokradłach
słodkowodnych. Przygotowano eksperyment terenowy, w którym posadzono spartynę
oraz pałkę wąskolistną na poletkach doświadczalnych przygotowanych w dwóch
wariantach:
na mokradłach słonowodnych i na mokradłach słodkowodnych w obecności innych

gatunków roślin, z którymi naturalnie występują,
na mokradłach słonowodnych i na mokradłach słodkowodnych bez obecności
innych gatunków.
Po upływie dwóch sezonów wegetacyjnych zmierzono biomasę osobników spartyny i

pałki wąskolistnej na wszystkich poletkach. Wyniki eksperymentu przedstawiono w

tabeli.
Średnia biomasa
[g/dm2]
spartyna pałka wąskolistna
mokradła mokradła mokradła mokradła

słonowodne słodkowodne słonowodne słodkowodne
W obecności
innych
8 3 0 18
gatunków
roślin
Bez obecności
innych
10 20 0 33
gatunków
roślin
Na podstawie: Biologia, pod red. N.A. Campbella, Poznań 2012;
C.M. Crain i wsp., Physical and biotic drivers of plant distribution accross estuarine salinity gradients, „Ecology”
85(9), 2004.
19.1. (0–1)
Oceń, czy na podstawie przedstawionych wyników eksperymentu można

sformułować poniższe wnioski. Zaznacz T (tak), jeśli taki wniosek można
sformułować, albo N (nie) – jeśli nie można go sformułować.
Pałka wąskolistna ma szerszy zakres tolerancji na zasolenie wód niż

1. T N
spartyna.
Przy braku konkurencji siedliskiem optymalnym dla spartyny są

2. T N
mokradła słonowodne.
Mniejszy udział spartyny w zbiorowiskach mokradeł słodkowodnych jest

3. T N
wynikiem jej konkurencyjnego wypierania.
19.2. (0–1)
Określ, czy nieobecność pałki wąskolistnej w zbiorowiskach mokradeł słonowodnych

jest wynikiem konkurencji międzygatunkowej, czy – zasolenia wody. Odpowiedź
uzasadnij, odnosząc się do wyników eksperymentu.
8 Matura
Matura Marzec
Marzec 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła
2015)
2015) - Zadanie
Zadanie 20.
20. (1
(1 pkt)
pkt)
Przeprowadzono eksperyment na dziko żyjącej populacji niewielkich ryb – gupików.
Ze zbiornika, w którym presja drapieżników była wysoka, a ryby żywiące się gupikami
preferowały duże, dorosłe osobniki, przeniesiono kilkadziesiąt par dorosłych gupików do
zbiornika, w którym drapieżniki polowały mniej intensywnie i wybierały głównie młode
osobniki oraz dorosłe gupiki o niewielkich rozmiarach ciała.
Po 11 latach (18 pokoleniach gupików) porównano średnią masę ciała dorosłych samic i
samców w tej populacji gupików z gupikami pochodzącymi z populacji wyjściowej.
Wyniki eksperymentu przedstawiono na wykresie.

Na podstawie: E.P. Solomon, L.R. Berg, D.W. Martin, Biologia, Warszawa 2014.
Oceń, czy opisany eksperyment może dostarczyć odpowiedzi na poniższe pytania

badawcze. Zaznacz T (tak), jeśli eksperyment może dostarczyć takiej odpowiedzi, albo
N (nie) – jeśli tak nie jest.
Czy działanie doboru jest możliwe do zaobserwowania we współcześnie

1. T N
żyjącej populacji?
Czy zróżnicowana presja drapieżnika wpływa na średnią wielkość

2. T N
osobników w populacji gupików?
3. Czy dymor+zm płciowy gupików jest wynikiem presji drapieżnika? T N
9 Matura
Matura Maj
Maj 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 22.
22. (2
(2 pkt)
pkt)
Czynnik ograniczający to czynnik występujący w niedomiarze, a przez to ograniczający
wzrost i rozwój organizmu. W ekosystemach wodnych zarówno światło, jak i
nieorganiczne substancje pokarmowe są istotnymi czynnikami ograniczającymi ilość
materii organicznej (produkcji pierwotnej) wytwarzanej przez +toplankton.
Badacze przeprowadzili serię eksperymentów mających na celu określenie, w jakim

stopniu poszczególne pierwiastki ograniczają produkcję pierwotną +toplanktonu
występującego w wodach Morza Sargassowego. W tym celu próbki wody z Morza
Sargassowego wzbogacano o różne kombinacje pierwiastków, a następnie badano
asymilację radioaktywnie znakowanego węgla 14C przez +toplankton.
W poniższej tabeli zestawiono wyniki przeprowadzonych eksperymentów.
Wariant doświadczenia (dodawane Wzrost asymilacji 14C przez +toplankton

pierwiastki w formie przyswajalnej) względem próby kontrolnej
azot + fosfor
Matura 10%
Zadanie
metale 22.żelaza)
(z wyjątkiem (2 pkt)
+ azot + fosfor 8%
metale (w tym żelazo) + azot + fosfor 12,9%
żelazo + azot + fosfor 12%
Na podstawie: D.W. Menzel i J.H. Ryther, Nutrients limiting the production of phytoplankton
in the Sargasso Sea, with special reference to iron, „Deep Sea Research” 7, 1961.
22.1. (0–1)
Opisz próbę kontrolną w przedstawionym doświadczeniu.
22.2. (0–1)
Oceń, czy na podstawie przedstawionych wyników badań można sformułować

wnioski podane w tabeli. Zaznacz T (tak), jeśli wniosek można sformułować na
podstawie wyników badań, albo – N (nie), jeśli nie można go sformułować.
Dodanie azotu skutkuje dużym wzrostem produkcji pierwotnej w Morzu

1. T N
Sargassowym, podczas gdy dodanie fosforu nie wywołuje tego efektu.
Składniki mineralne ograniczają produkcję pierwotną w Morzu

2. T N
Sargassowym w większym stopniu niż światło.
Zawartość żelaza jest jednym z czynników ograniczających produkcję

3. T N
pierwotną w Morzu Sargassowym.
10 Matura
Matura Maj
Maj 2021,
2021, Poziom
Poziom rozszerzony
(Formuła 2015)
2015)
- Zadanie
Zadanie 24.
24. (2
(2 pkt)
pkt)
Zbieranie plonów z upraw prowadzi do wyjaławiania gleb, dlatego tak istotne jest ich
nawożenie. Zapotrzebowanie na składniki mineralne u roślin bada się, stosując w
uprawie pożywki pełne (zawierające wszystkie niezbędne dla rozwoju rośliny mikro- i
makroelementy) oraz pożywki lub roztwory, z których wyklucza się określone jony.
Rośliny uprawia się w doniczkach wypełnionych żwirem uprzednio wypłukanym w
wodzie destylowanej i wyprażonym. Połowa uprawianych roślin stanowi próbę
kontrolną, a połowa – próbę badawczą.
Na podstawie: H. Wiśniewski, Biologia, Warszawa 1995.
24.1. (0–1)
Wybierz i zaznacz wariant doświadczenia (A–D) umożliwiający wykazanie roli

magnezu we wzroście i rozwoju roślin.
Próba kontrolna Próba badawcza
A. woda destylowana pożywka pełna
B. pożywka pełna pożywka bez źródła magnezu
C. woda destylowana z dodatkiem źródła magnezu pożywka pełna
D. pożywka pełna woda destylowana
24.2. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego w zbiorowiskach naturalnych, w przeciwieństwie do

nienawożonych pól uprawnych, zawartość fosforu w glebie utrzymuje się na
względnie stałym poziomie. W odpowiedzi uwzględnij porównanie tych dwóch
rodzajów ekosystemów.

Zadania Maturalne - Metody Badawcze, Skład Organizmów, Budowa I Funkcje Komórki

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Zadania Maturalne - Metody Badawcze, Skład Organizmów, Budowa I Funkcje Komórki

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Zadania maturalne z biologii | BiologHelp 12.01.

Zadania maturalne: Metody badawcze,

Podaj nazwy związków organicznych oznaczonych na schemacie literami A i B, które

Podaj, która spośród komórek przedstawionych na rysunkach jest komórką grzyba,

Komórka grzyba: , uzasadnienie

Komórka bakterii: , uzasadnienie

Komórka zwierzęca: , uzasadnienie

(sprężyste). Obecność tych włókien ma decydujący wpływ na mechaniczne właściwości

a) Wybierz spośród podanych poniżej grup związków organicznych tę grupę, do

b) Podaj właściwość, jaką kolagen nadaje tkance chrzęstnej.

Do każdej funkcji wymienionej w tabeli dopisz numer elementu budowy komórki,

Matura Czerwiec 2010, Poziom rozszerzony (Formuła

B. Wymiana substancji między komórką i jej otoczeniem.

C. Tworzenie ATP w czasie utleniania substratów

D. Umożliwienie jednoczesnego przebiegu różnych, często

Podaj dwa argumenty na rzecz tezy, że zmiany zachodzące podczas dojrzewania

Matura Maj 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007)

Żeby sprawdzić pewną hipotezę, przeprowadzono doświadczenie. Do komórek

w grupie I za pomocą mikropętli usunięto jądro komórkowe,

Wyniki doświadczenia zilustrowano na poniższych rysunkach.

Na podstawie powyższych informacji wykonaj polecenia.

a) Wyjaśnij, w jakim celu w tym doświadczeniu wprowadzono grupę II?

b) Sformułuj wniosek dotyczący roli jądra w komórce, wynikający z

a) Porównaj przedstawione wzory i podaj jedną cechę wspólną i jedną cechę

b) Podaj, w komórkach jakich organizmów występuje celuloza i jaką pełni w nich

Posługując się oznaczeniami literowymi (A–D), uporządkuj nazwy poniższych etapów

apoptozy, tak aby odzwierciedlały kolejność przedstawioną na schemacie.

A. rozpad jądra, B. fragmentacja chromatyny (DNA), C. tworzenie ciał

wolne przeciwciała A, wychwytujące cząsteczki gonadotropiny

Przeciwciała A mają przyłączoną mikroskopijną kulkę z czerwonego lateksu. W

czerwony pasek widoczny gołym okiem. W przypadku testu pozytywnego (ciąża),

Na podstawie analizy powyższych informacji wyjaśnij, dlaczego w przypadku

Matura Czerwiec 2010, Poziom rozszerzony (Formuła

a) problem badawczy do tego doświadczenia;

b) hipotezę, której słuszność potwierdzają wyniki doświadczenia.

w probówce A nic się nie zmieniło,

a) Podaj nazwę (lub wzór chemiczny) substancji, powstającej w opisanym

Jądro komórkowe to struktura oddzielona od cytoplazmy otoczką złożoną z dwóch błon

Podaj dwa inne przykłady cząsteczek, których transport pomiędzy jądrem a

Matura Czerwiec 2010, Poziom rozszerzony (Formuła

a) problem badawczy do tego doświadczenia;

b) wniosek wynikający z tego doświadczenia.

Na podstawie informacji z tekstu uzupełnij schemat przedstawiający pochodzenie

Matura Sierpień 2010, Poziom rozszerzony (Formuła

Temperatura (°C) Wiązanie CO2 (jednostki umowne)

Liczba orzeszków (w szt.) 15 73 379 637 612 355 111 17 1

Na podstawie przedstawionych danych sformułuj wniosek dotyczący zmienności tej

trzy zestawy na parapecie okna od strony północnej w temperaturze 20°C

Po dwóch godzinach porównali poziom wody w cylindrach.

Podaj jeden przykład błędu popełnionego w opisanym doświadczeniu i skoryguj plan

Matura Sierpień 2010, Poziom rozszerzony (Formuła

Podaj przykład pozytywnej roli cholesterolu w organizmie człowieka.

Matura Maj 2010, Poziom podstawowy (Formuła 2007)

a) Określ cel przeprowadzonej obserwacji.

b) Sformułuj wniosek na podstawie wyników tej obserwacji.

Na podstawie danych przedstawionych na wykresie sformułuj jeden wniosek

Zaznacz nazwę grupy związków organicznych, które występowały w próbce I, a nie

1. Stanowią główne źródło energii dla komórek organizmu.

Podaj, w jaki sposób siarka warunkuje tworzenie struktury białek.

Matura Czerwiec 2011, Poziom rozszerzony (Formuła

a) Zaznacz poniżej przykład makrocząsteczki, która zbudowana jest z takich samych

b) Podaj nazwę związku chemicznego, który jest monomerem tej makrocząsteczki.

Uwzględniając budowę i funkcję erytrocytu, wyjaśnij, dlaczego nie zachodzi w nim