Φύλο Χορδωτά (Chordata) γενικά χαρακτηριστικά και υποφύλα

 Mέγεθός από λίγα χιλιοστά εώς 30m.

 Διαβίωση σε θαλάσσια, γλυκού νερού και χερσαία ενδιαιτήματα.
 Κυρίως ελεύθεροι οργανισμοί Οικολογία: μεγάλη ποικιλία προσαρμογών και πολύ
ευπροσάρμοστα.
 Έχουν 5 διακριτικά χαρακτηριστικά που τα διαχωρίζουν από τα άλλα φύλα, μεταξύ των
οποίων τη νωτιαία χορδή από την οποία παίρνουν το όνομά τους.

5 κύρια χαρακτηριστικά των Χορδωτών:

ωτιαία χορδή
άκαμπτος, ραβδοειδής σχηματισμός αποτελούμενος από διογκωμένα με υγρό κύτταραΕίναι υδροστατικό
λετικό όργανο
ιστά το σώμα πιο «σταθερό», παρέχοντας σημείο πρόσφυσης των κινητικών μυών και επιτρέπει
ατοειδείς κινήσεις του σώματος
τελεί το πρώτο τμήμα του ενδοσκελετού σε όλα τα έμβρυα
ΛΙΞΗ: Σε όλα τα Σπονδυλόζωα (πλήν μυξίνων) η νωτιαία χορδή αντικαθίσταται από τους σπόνδυλους, αλλά
ρεί να παραμένουν υπολείμματα της νωτιαίας χορδής εντός ή μεταξύ των σπονδύλων

Ραχιαίο σωληνοειδές νευρικό σχοινί

ποθετείται ραχιαία σε σχέση με τον πεπτικό σωλήνα
ει τη μορφή σωλήνα (είναι κοίλο).
ΕΛΙΞΗ: Το πρόσθιο άκρο του σχηματίζει τον εγκέφαλο στα Σπονδυλόζωα και περικλείεται σε οστέινο ή
νδρινο κρανίο, ενώ το υπόλοιπο νευρικό σχοινί (νωτιαίος μυελός) προστατεύεται από τα νευρικά τόξα των
πονδύλων.

Φαρυγγικοί θύλακες και σχισμές

οίγματα που οδηγούν από τη φαρυγγική κοιλότητα προς το εξωτερικό περιβάλλον.
οκύπτουν από κατάλληλες αναδιπλώσεις του ενδοδέρματος (φαρυγγικοί θύλακες) και του εξωδέρματος
αρυγγικές σχισμές).
οέκυψαν στα πρώτα Χορδωτά για την εξυπηρέτηση της διατροφής μέσω διήθησης του νερού που οδηγείται
ό δονήσεις βλεφαρίδων ή από μυώδη αντλία.
 ΕΞΕΛΙΞΗ Ψάρια εσωτερικά βράγχια
  ΕΞΕΛΙΞΗ Tετράποδα Σπονδυλωτά: ευσταχιανή σάλπιγγα, η κοιλότητα του μέσου αυτιού, οι
παραθυροειδείς αδένες.

4. Ενδόστυλο
 Διαμήκης, αυλακοειδής σχηματισμός στο δάπεδο του φάρυγγα.
 Εκκρίνει βλέννα η οποία παγιδεύει τα τροφικά σωματίδια που μεταφέρονται στη φαρυγγική κοιλότητα
 Στα πρωτοχορδωτά το ενδόστυλο και ο διάτρητος φάρυγγας συνεργάζονται για να δημιουργήσουν μία
αποτελεσματική τροφική διηθητική συσκευή.
 Μερικά κύτταρα του ενδόστυλου παράγουν ιωδιωμένες πρωτεΐνες και θεωρούνται ομόλογα με το
θυρεοειδή αδένα των Σπονδυλωτών που εκκρίνει ιωδιωμένες ορμόνες.
 ΕΞΕΛΙΞΗ: Θυρεοειδής αδένας Σπονδυλωτών

5. Μεταεδρική ουρά
• Βοηθάει στην κίνηση.

• Εξελίχθηκε ειδικά για την προώθηση μέσα σε υδάτινα περιβάλλοντα.

• ΕΞΕΛΙΞΗ: Ανάλογα με τη χρηστικότητά της ενισχύθηκε με πτερύγια (στα ψάρια) ή υποπλάστηκε (π.χ.
στον άνθρωπο).

Ουρά Ουρά

Ψάρι Ερπετό Πτηνό Άνθρωπος

 3 Υποφύλα:
1. Ουροχορδωτά
2. Κεφαλοχορδωτά
3. Σπονδυλωτά

 Φύλο Χορδωτά:
Υποφύλο Ουροχορδωτά (Urochordata)
 Αποκλειστικά θαλάσσια διαβίωση
 Τα περισσότερα ενήλικα εδραία (ασκίδια), αλλά λίγα είδη πελαγικά (κωπηλάτες, θαλιοειδή)
 Διηθηματοφάγα
 Ουροχορδωτά: η νωτιαία χορδή εκτείνεται μόνο κατά μήκος της ουράς (μόνο στη φάση της προνύμφης).
 Χιτωνόζωα: περιβάλλονται από σκληρό, δύσκαμπτο χιτώνα από πρωτεΐνες και μία ουσία συγγενή της
κυτταρίνης.
 Κατά τη μεταμόρφωση η νωτιαία χορδή και η ουρά εξαφανίζονται ενώ
το ραχιαίο νευρικό σχοινί υποπλάσσεται σε γάγγλιο.

Υποφύλο Ουροχορδωτά: ταξινόμηση

 3 Ομοταξίες:
1. Ασκίδια (Ascidiacea)
2. Θαλιοειδή (Thaliacea)
3. Κωπηλάτες (Appendicularia)
Υποφύλο Ουροχορδωτά: Ομοταξία Ασκίδια
 Κοινή ονομασία: «θαλάσσιες φούσκες»
 Εδραίες μορφές, μονήρη, αποικιακά ή σύνθετα.
 Δύο προεκβολές στην εξωτερική επιφάνεια: σίφωνας εισόδου (στοματικός) και σίφωνας εξόδου
(εδρικός).
 Τα ενήλικα άτομα φέρουν μόνο δύο από τα τυπικά γνωρίσματα των χορδωτών: τις φαρυγγικές
σχισμές και το ενδόστυλο.
 Το ενδόστυλο εκκρίνει βλέννα η οποία εγκλωβίζει τα τροφικά σωμάτια που εισέρχονται με τη ροή
του νερού.

 Aνάπτυξη
 Η διαφανης προνύμφη μοιάζει με γυρίνo.
 Φέρει και τα πέντε βασικά χαρακτηριστικά των χορδωτών.
 Δεν τρέφεται.
 Κολυμπά μέχρι να προσκολληθεί μέσω ειδικών θηλών σε σταθερό υπόστρωμα.
 Ακολουθεί μεταμόρφωση σε εδραίο ενήλικο άτομο.

Υποφύλο Ουροχορδωτά: Ομοταξία Θαλιοειδή (Thaliacea)

 Κοινή ονομασία: σάλπες
 Πελαγικές μορφές σε σχήμα λεμονιού ή βαρελιού. Σώμα ζελατινώδες και διάφανο.
 Μονήρεις ή αποικιακές μορφές (που μπορούν να φτάσουν σε μήκος πολλών μέτρων).
 Οι σίφωνες εξόδου και εισόδου τοποθετούνται στα δύο αντίθετα άκρα.
 Το νερό αντλείται στο σώμα με μυϊκή συστολή (όχι με βλεφαρίδες). Με την εκτόξευση του νερού
τα θαλιοειδή εξυπηρετούν τη μετακίνηση, την αναπνοή και την διατροφή.
 Πολλά είδη έχουν την ικανότητα βιοφωσφορισμού μέσω φωτοπαραγωγικών οργάνων.
 Η δημογραφία των πληθυσμών τους ακολουθεί συνήθως τους κύκλους του φυτοπλαγκτού.
  Υποφύλο Ουροχορδωτά:
Ομοταξία Κωπηλάτες (Appendicularia)
 Διαφανείς, πελαγικές μορφές με σχήμα γυρίνου
 Εμφανίζουν το φαινόμενο της παιδομόρφωσης, γι’αυτό μοιάζουν με προνύμφες των άλλων
ουροχορδωτών.
 Όπως και οι σάλπες, μπορούν πολύ γρήγορα να δημιουργήσουν πυκνούς πληθυσμούς όταν υπάρχει
αφθονία τροφής.
 Μοναδική μέθοδος διατροφής: κάθε άτομο κατασκευάζει με εκκρίσεις
του μία λεπτεπίλεπτη, διαφανή, κοίλη ζωοικία που το περιβάλλει.

 Διατροφή
 Η ζωοικία φέρει στην επιφάνειά της φίλτρα στα σημεία εισόδου του νερού και στο εσωτερικό της
διόδους για τη διέλευσή του.
 Μικροσκοπικοί φυτοπλαγκτικοί οργανισμοί και βακτήρια παγιδεύονται σε ένα τροφικό φίλτρο
 Κάθε 4 περίπου ώρες τα φίλτρα αποφράσσονται από άχρηστα
υλικά και ο κωπηλάτης εγκαταλείπει την παλαιά ζωοικία και την αντικαθιστά με νέα.

 Φύλο Χορδωτά:
Υποφύλο Κεφαλοχορδωτά (Cephalochordata)
Κοινό όνομα: αμφίοξοι
Ημιδιαφανείς, πλευρικά πεπιεσμένοι οργανισμοί
Ζουν σε αμμώθεις πυθμένες
Τρέφονται με ζωοπλακτόν και φυτοπλαγκτόν. Τα τροφικά σωμάτια συγκρατώνται χάρη στις
βλεννώδεις εκκρίσεις του ενδόστυλου.
 Δε διαθέτει κεφαλή με εξειδικευμένα αισθητήρια όργανα. Υπάρχει ένα
μόνο οφθαλμίδιο το οποίο λειτουργεί ως φωτοϋποδοχέας.
 Επιπλέον, οι αμφίοξοι φέρουν και άλλα τυπικά δομικά γνωρίσματα των Σπονδυλωτών:
1. Το ηπατικό τυφλό (
2. Τη μεταμερική διάταξη των μυών του σώματος
3. Κλειστό κυκλοφορικό σύστημα

 Φύλο Χορδωτά:
Υποφύλο Σπονδυλωτά (Vertebrata)
 «Κρανιωτά» πιο ακριβές όνομα, γιατί όλα έχουν κρανίο (οστέινο ή χόνδρινο
 Από μικρόσωμους διηθηματοφάγους οργανισμούς, με μικρή ικανότητα μετακίνησης
προέκυψαν μεγαλόσωμοι και δραστήριοι θηρευτές.Αυτό απαιτεί:
 Ανάπτυξη σκελετικών και μυϊκών δομών για αύξηση μεγέθους και κινητικότητας
 Εξειδικευμένες δομές για εντοπισμό, σύλληψη και πέψη της τροφής και προσαρμογές για
υψηλό μεταβολικό ρυθμό αναβάθμιση φυσιολογίας, νέα κεφαλή, ανεπτυγμένος
εγκέφαλος και αισθητήρια συστήματα, εμβρυϊκές και αναπτυξιακές καινοτομίες

 Σκελετικές τροποποιήσεις
 Η νωτιαία χορδή αντικαταστάθηκε από χόνδρινο ή οστέινο ενδοσκελετό. Μία σειρά
σπονδύλων καλύπτει προστατευτικά το νευρικό σχοινί. Εμφάνιση κρανίου.
  Ο ενδοσκελετός επιτρέπει την ανάπτυξη μεγαλύτερων μεγεθών σώματος χωρίς τους
περιορισμούς του εξωσκελετού.
 Τα περισσότερα έχουν δύο ζεύγη εξαρτημάτων τα οποία υποστηρίζονται από τις ζώνες
(ωμική – πυελική) και το σκελετό των άκρων

 Αναβάθμιση της φυσιολογίας

 μυώδη φάρυγγα με ισχυρή αντλία νερού
 Η ανάπτυξη αποτελεσματικού πεπτικού συστήματος και η παρουσία πεπτικών αδένων,
ήπατος και παγκρέατος έδωσαν τη δυνατότητα πέψης περισσότερης τροφής
 Καλύτερη αιμάτωση των βραγχίων με τριχοειδή αγγεία είχε σαν συνέπεια τη μετακίνηση της
λειτουργίας τους σε ανταλλαγή αερίων - αναπνοή
 Η τρίχωρη καρδιά και η παρουσία ερυθροκυττάρων με αιμοσφαιρίνη ενίσχυσε τη
μεταφορά θρεπτικών στοιχείων και αερίων.

 Ανάπτυξη κεφαλής
 δημιουργία αισθητηρίων και κινητικών κέντρων για τον εντοπισμό και τη σύλληψη της λείας
 Το πρόσθιο τμήμα του νευρικού σχοινιού στα πρωτοχορδωτά διαφοροποιήθηκε σε τριμερή
εγκέφαλο
 Εγκέφαλος που προστατεύεται από χόνδρινο ή οστέινο κρανίο
 Ειδικά, ανά ζεύγη, αισθητήρια όργανα
Στο επόμενο μάθημα…