4TH MT in ARALIN PANLIPUNAN • Petroleum Products Control
Administration para mamigay ng mga
ANG PILIPINAS PAGKATAPOS NG
DIGMAAN:
• Malaking pinsala ang idinulot ng
digmaan sa buhay ng mga Pilipino.
• Marami sa mga sundalo at sibilyan ang
namatay.
• Maraming ari-arian ang nasira.
• Maynila - nagtamo ng pinakamalaking
pinsala sa Pilipinas pagkatapos ng
digmaan.
• Warsaw, Poland - pinakanapinsala sa
buong mundo sa Ikalawang Digmaang
Pandaigdig
ANG PAGBABALIK NG PAMAHALAANG
KOMONWELT:
Dalawang pamahalaan ang umiiral sa bansa
noong panahon ng pananakop ng mga Hapones.
• IKALAWANG REPUBLIKA
Jose P. Laurel - Pilipinas
• PAMAHALAANG KOMONWELT
Manuel L. Quezon - Estados Unidos
SERGIO OSMENA:
• Ikalawang Pangulo ng Pamahalaang
Komonwelt
• Nagmula sa isang sikat na pamilya sa
Cebu.
• Nakapagtapos ng abogasya sa UST.
• Nagsilbi bilang gobernador, kinatawan,
senador at pangalawang pangulo.
MGA PROGRAMA NI SERGIO OSMENA:
• Muling itinatag ang Pamahalaang
Komonwelt sa bansa noong Pebrero 27,
1945.
• Pinagtuunan niya ng pansin ang
rehabilitasyon ng bansa mula sa pinsala
ng digmaan.
• Muling itinatag ang Philippine National
Bank na magpapautang ng pondo para sa
pagsasaayos ng bansa.
• 20 milyon – nilaan para sa pagsasaayos ng
Manila Railroad Company.
• Philippine Relief Rehabilitation
Administration para matulungan ang mga
biktima ng digmaan.
langis sa mga pabrika na nangangailangan.
• Itinatag din ang Committee on
Reparations para pag-usapan ang
paghingi ng bayad-pinsala sa Japan dulot
ng digmaan
• Isinabatas din ang “Bell Trade Relations
Act” na nagtatakda ng ugnayang
pangkalakalan ng Estados Unidos at
Pilipinas.
• Humingi rin ng tulong sa Estados Unidos
para sa pagsasaayos ng mga daan,
kalsada at tulay sa bansa.
• Isinabatas din ang “Philippine
Rehabilitation Act” na nagtatakda ng
$620 milyon tulong sa rehabilitasyon ng
bansa
• Binuksan din ang mga Korte sa bansa.
KORTE SUPREMA – pinakamataas na korte
o hukuman sa bansa
• Itinatag din ang Military Police
Command na may tungkulin na
mapanatili ang kapayapaan sa mga lugar
na napalaya ng Amerikano.
• Pinalakas ang ugnayang panlabas sa
pamamagitan ng pagtatayo ng Office of
Foreign Affairs
• Naging kasapi ang Pilipinas ng United
Nations, International Monetary Fund
at World Bank.
ANG IKATLONG REPUBLIKA NG
PILIPINAS:
ANG PAGPAPALAYA SA PILIPINAS:
• Bilang pagsunod sa napagkasunduan sa
Batas Tydings McDuffie, pinalaya ng
Estados Unidos ang Pilipinas noong
Hulyo 4, 1946.
• Nagkaroon ng pampanguluhang halalan.
• Naglaban sina Manuel Roxas at Sergio
Osmeña sa pagkapangulo.
• Tinalo ni Manuel Roxas si Sergio
Osmeña.
• Nahalal namang pangalawang pangulo si
Elpidio Quirino.
MANUEL ROXAS:
 • Unang Pangulo ng Ikatlong Republika
• Ipinanganak sa Capiz, Roxas noong Enero
1, 1892
• Naging bar topnotcher
• Naging kinatawan at senador
• Bahagi ng Misyong Os-Rox
ANG PILIPINAS PAGKATAPOS NG
DIGMAAN:
• Marami pa ring mga Pilipino ang
naghihirap.
• Marami sa mga imprastruktura ang
hindi pa naayos.
• Pinanatili ng mga Amerikano ang
kanilang impluwensya kahit na tapos na
ang kanilang pamamahala sa bansa.
MGA PROGRAMA NI MANUEL ROXAS:
PHILIPPINE REHABILITATION ACT:
• Batas na nagtatakda ng mga tulong na
ibibigay ng Estados Unidos sa Pilipinas
para sa rehabilitasyon ng bansa.
• Maibibigay ang tulong kapag naaprubahan
ang Bell Trade Relations Act.
BELL TRADE Relations ACT:
• Walang limitasyon ang pagpasok ng mga
produktong Amerikano
• Mas umigting ang buy stateside
mentality ng mga Pilipino
• Labis na naapektuhan ang mga lokal na
produkto
• Isa sa pinagkakatalunan na nakasulat sa
Bell Trade Act ay ang “parity rights”
PARITY RIGHTS - Pagbibigay ng pantay na
karapatan sa mga Amerikano na gamitin at
linangin ang likas na yaman ng bansa para sa
kanilang mga Negosyo
PAGPASA NG PARITY RIGHTS:
• Hindi naaayon sa Saligang Batas ng
1935 ang nakasaad sa parity rights.
• Kailangan baguhin ang nakasaad sa batas.
• Ipinasa ito sa Mababang Kapulungan.
• Hindi pinaupo ni Manuel Roxas ang 8
kinatawan at 3 senador.
• Nanalo ang mga pabor sa parity rights.
• Personal na ikinampanya ni Roxas ang
pagsang-ayon sa parity rights.
PLEBISITO PARA SA PARITY RIGHTS:
• Nagkaroon ng plebisito noong Marso 11,
1947.
• “Are you in favor of approving the
Parity Amendment to the Constitution
allowing the US citizen the right to
utilize Philippine natural resources?
• 78.89% ng mga Pilipino ang pumabor
samantalang 21.11% ang tumutol.
KASUNDUANG MILITAR NG PILIPINAS
AT ESTADOS UNIDOS:
• Hindi lamang sa aspetong pinansiyal ang
tulong na ibinigay ng Estados Unidos
kundi pati sa aspetong militar.
• Nilagdaan ang Military Bases Agreement
ng Pilipinas at Estados Unidos
MILITARY BASES AGREEMENT:
• Kasunduan kung saan pinapayagan ang
Estados Unidos na pumili ng 23 lugar sa
bansa na maaaring gamiting base militar
sa loob ng 99 taon.
• Sinuportahan ito ni Manuel Roxas dahil
nagsisilbi itong proteksiyon ng Pilipinas.
ILAN SA MGA BASE MILITAR NG
AMERIKA:
Sangley Point Cavite
Subic Naval Base
Clark Airbase
MILITARY ASSISTANCE AGREEMENT:
• Kasunduan kung saan magbibigay ang
Estados Unidos ng mga kagamitang
militar sa sandatahang lakas ng Pilipinas
Batikos sa Parity Rights at Military Bases
Agreement:
 • Para sa mga kritiko, ang Parity Rights at
Military Bases Agreement ay lantarang
panghihimasok ng Estados Unidos sa
soberanya ng ating bansa.
• Ayon sa saligang batas, ang soberanya ay
dapat nasa kamay ng mamamayan.
SOBERANYA - Kapangyarihan ng bansa na
pamahalaan ang sarili ng walang balakid tulad
ng panghihimasok ng ibang bansa.
URI NG SOBERANYA:
• Panloob na soberanya - Kapangyarihan
ng bansa pasunurin at pamahalaan ang
lahat ng mga tao sa loob ng kanyang
teritoryo.
• Panlabas na soberanya - Kalayaan ng
bansa mula sa panghihimasok ng iba
pang mga bansa.
Mga Karapatan ng Isang Bansang Malaya:
• Right of Existence and Self-Defense
• Right of Sovereignty and Independence
• Right of Equality
• Right to Property
• Right of Legation or Diplomatic
Intercourse
Right of Existence and Self-Defense:
• Karapatang umiral ng isang bansa kahit
hindi pa ito kilalanin ng iba pang bansa
• Ang bansa lamang ang may karapatang
luminang o gumamit sa sarili niyang
likas na yaman
• Karapatang ipagtanggol ang sarili mula
sa mga pananakop ng ibang bansa
Right of Sovereignty and Independence:
• Kapangyarihan na pamahalaan ang sarili
• Hindi ito pwedeng panghimasukan ng
ibang bansa
Right of Equality:
• Pagkakapantay-pantay ng tinatamasang
karapatan ng lahat ng mga bansa
• Pantay-pantay din ang mga bansa sa harap
ng internasyonal na batas
Right to Property:
• Karapatan ng bansa na magkaroon ng
ari-arian at gamitin ito ayon sa sarili
nitong kagustuhan
Right of Legation:
• Karapatan ng bansa na magpadala ng
legate o kinatawan sa ibang bansa.
• Sila ang nagsisilbing konsul at
embahador sa ibang bansa
ANG PROBLEMA SA HUKBALAHAP:
• Isa sa mga problemang kinaharap ng
pamamahala ni Manuel Roxas.
• Dating lumaban ang mga Huk noong
panahon ng digmaan sa Hapones.
• Pagkatapos ng digmaan, nagkaroon ng
hindi magandang ugnayan ang mga
kasapi ng HUKBALAHAP at sundalong
Amerikano.
• Hindi sinunod ng mga Huk ang utos ng
mga Amerikano na isuko ang kanilang
armas.
Ang Pagpapalit ng Pangalan ng Huk:
HUKBALAHAP  HMB
Hukbong Bayan Laban sa Hapon  Hukbong
Magpapalaya sa Bayan
Hukbong Magpapalaya sa Bayan:
• Bagong pangalan ng HUKBALAHAP
• Nabuo sa panahon ng panunungkulan ni
Manuel Roxas
• Nakasentro sa Gitna at Katimugang
Luzon
ANG PROBLEMA SA HUKBALAHAP:
• Dahil sa banta na dala ng mga kasapi ng
Huk, nagsagawa ng negosasyon o pag-
uusap ang pamahalaan para sila ay
makumbinsing isuko ang mga armas at
magbalik-loob sa pamahalaan.
 • Hindi nagtagumpay ang negosasyon dahil
sa pagdakip at pagpatay kay Juan Feleo,
isang kilalang lider ng mga HUK.
• Nagdesisyon si Luis Taruc na sumali sa
armadong pakikipaglaban sa
pamahalaan.
• Idineklara ni Manuel Roxas ang HMB na
isang ilegal na samahan.
• Nagbigay ng dalawang pagpipilian ang
pamahalaan.
 Sumuko ng walang kondisyon
 Mamatay sa pakikipaglaban
IBA PANG PROGRAMA NI PANGULONG
ROXAS:
Rice Share Tenancy Law:
• Nagbigay sa magsasaka ng karapatan na
dumulog sa mga korte
• Pinalawak ang karapatan ng mga
magsasaka sa lupang kanilang sinasaka
Kritisismo kay Manuel Roxas:
• Tinawag na “American Puppet”
• Pinaboran ang mga programa na maka-
Amerikano
• Bumoto pabor sa paghahati ng Palestina.
• Hindi natapos ang panunungkulan dahil sa
kanyang pagkamatay noong Abril 15,
1948.
• Sakit sa puso o heart attack
ELPIDIO QUIRINO - Pumalit kay Manuel
Roxas sa pagkapangulo
• Ikalawang Pangulo ng Ikatlong Republika
• Isinilang sa Vigan, Ilocos Sur
• Nagtapos ng abogasya sa UP
• Naging kongresista at senador
• Naglingkod bilang Kalihim ng Pananalapi
at Kalihim ng Interyor noong Panahon ng
Komonwelt
• Ipinagpatuloy ang natitirang termino ni
Manuel Roxas
• Tumakbong muli sa pagkapangulo at
nagwagi.
ELPIDIO QUIRINO – Pangulo
FERNANDO LOPEZ – Pangalawang Pangulo
MGA PROGRAMA NI ELPIDIO QUIRINO
• Pinagtuunan ng pansin ang pagpapatatag
ng ekonomiya
• Nagpatayo ng mga irigasyon at kalsada
mula sa taniman
• Itinatag ang Economic Mobilization
Program upang mamahala sa
industriyalisasyon ng ekonomiya.
• Itinatag ang Central Bank of the
Philippines
CENTRAL BANK OF THE PHILS
• Bangkong itinatag upang ayusin ang
sistema ng pananalapi ng bansa
• Kinokontrol ang mga dollar reserves ng
bansa
• Tinatawag ngayong Bangko Sentral ng
Pilipinas
KALAGAYAN NG PILIPINAS
• Nagkaroon ang Pilipinas ng budget
surplus.
• Ito ay resulta ng bagong sistema ng
pagbubuwis na ipinatupad ng kanyang
administrasyon.
• Nakakolekta ang kanyang pamahalaan ng
P329 milyon sa umpisa ng kanyang
termino at umabot ng P655 milyon sa
pagtatapos
• Naisabatas ang Minimum Wage Law na
nagtatakda ng pinakamababang pasahod
na ibibigay sa manggagawa.
• Isinabatas din ang Magna Carta of Labor
na nangangalaga sa karapatan at
kapakanan ng mga manggagawa.
• Naisabatas din ang Social Security
System na insurance program ng mga
pribadong manggagawa
SOCIAL SECURITY SYSTEM (SSS)
 • Isang social insurance program para sa
mga mangagawa na nagtatrabaho sa
pribadong kompanya.
• Para sa mga pribadong manggagawa
GOVERNMENT SERVICE
INSURANCE SYSTEM (GSIS)
• Para sa mga pampublikong manggagawa
PROBLEMA SA HUK
 Nagpatuloy ang problema sa mga Huk
noong panahon ni Elpidio Quirino.
 Ipinahayag ang pagkakaloob ng
amnestiya sa mga miyembro ng Huk at
PKM (Pambansang Kaisahan ng mga
Magbubukid) na nakagawa ng krimen
tulad ng rebelyon at sedisyon.
REBELYON – tumutukoy sa
paghihimagsik, pag-aalsa, o
pagrerebelde ng mga tao sa bayan laban
sa pamahalaan.
SEDISYON – kilos o Gawain na
naghihikayat ng rebelyon, pag-aalsa, o
panggugulo sa katiwasayan.
PRESIDENTIAL ACTION
COMMITTEE ON SOCIAL
AMELIORATION
(PACSA)
• Binuo upang sumuko ang mga Huk
• May layunin na magpatupad ng mga
programa tulad ng pagbili ng lupa para sa
mga magsasaka, pagpapatayo ng
imprastruktura, pagpapautang mula sa
Philippine National Bank at pagbibigay
ng pagkain
• Hindi nagkaintindihan ang pamahalaan
at kasapi ng Huk tungkol sa pagpresenta
ng sandata.
• Hindi nagtagumpay ang pag-uusap nina
Luis Taruc at Elpidio Quirino.
• Nagpatuloy ang labanan ng mga Huk at
pamahalaan.
• Isa sa pinakamarahas na kaganapan sa
rebelyon ay ang pagpatay kay Aurora
Quezon.
• Si Aurora Quezon ay ang asawa ni
Manuel Quezon.
• Pinagbintangan na ang mga Huk ang
may gawa nito.
MGA KASAMA NA PINATAY
• Baby – anak ni Aurora Quezon
• Felipe Buencamino III – asawa ni Baby
• Ponciano Bernardo – alkalde ng Lungsod
ng Quezon
RAMON MAGSAYSAY:
• Binago ang pamamaraan ng
pangangampanya sa bansa
• Pinuntahan ang malalayong baryo
• Nakisalamuha sa mga karaniwang tao
• Nakakuha ng 68.9% na boto sa
pagkapangulo.
• Ikatlong pangulo ng Ikatlong Republika
• Tinaguriang “Idol of the Common
People”
• Kampeon ng Masang Pilipino
• Unang pangulo na nagsuot ng Barong
Tagalog sa kanyang panunumpa
• Itinalaga na Kalihim ng Tanggulang
Pambansa
• BASI - Alak na gawa sa tubo
• Galing sa Ilocos
• Ipinanganak noong Agosto 31, 1907 sa
Zambales.
• Hindi nagmula sa isang maimpluwensyang
pamilya
• Nagtapos ng kursong Commerce
• Nagsilbing kinatawan sa Zambales
• Nakilala sa pagsuporta sa mga batas na
tumulong sa mga beterano ng Ikalawang
Digmaang Pandaigdig.
• Sinuportahan din ang pagpapatayo ng
Veterans Memorial Hospital
MGA PROGRAMANG NAGAWA NI
RAMON MAGSAYSAY:
RETAIL TRADE NATIONALIZATION ACT:
• Batas na nag-alis sa karapatan ng mga
Amerikano na magnegosyo ng tingian.
 • Mga Pilipino lang dapat ang may
karapatang magbenta ng tingi.
South East Asia Treaty Organization
(SEATO):
• Samahan ng mga bansa na may layunin na
pigilan ang paglaganap ng banta ng
komunismo sa bansa
• Dinaluhan ng Estados Unidos, Australia,
New Zealand, Great Britain, France,
Thailand, Pakistan at Pilipinas
REPARATIONS AGREEMENT:
• Kasunduan ng Japan at Pilipinas kung saan
magbabayad ang mga Hapones ng $550
milyon para sa pinsalang idinulot nito
noong panahon ng digmaan.
ANG PAGHINA NG BANTA NG HUK:
• Humina ang banta ng Huk sa panahon ni
Ramon Magsaysay
• Inatasan niya si Benigno “Ninoy” Aquino
Jr. para makipagnegosasyon sa pagsuko ni
Luis Taruc.
BENIGNO “NINOY” AQUINO JR.:
• Mamamahayag na naatasang makipag-
usap o negosasyon para sa pagsuko ni Luis
Taruc.
LAND FOR THE LANDLESS:
• Programa na naging daan sa pagsuko ng
mga Huk
• Binigyan ng lupa ang mga sumukong
kasapi ng Huk
PAGKAMATAY NI MAGSAYSAY:
• Bumagsak ang eroplanong “Mt. Pinatubo”
na sinakyan ni Ramon Magsaysay sa Mt.
Manunggal sa Cebu.
NESTOR MATA:
• Mamamahayag na tanging nakaligtas sa
pagbagsak ng eroplanong sinakyan ni
Ramon Magsaysay
CARLOS P. GARCIA:
• Pumalit kay Ramon Magsaysay bilang
pangulo ng Pilipinas
• Muling tumakbo sa pagkapangulo matapos
maipagpatuloy ang naiiwang taon ni
Ramon Magsaysay
• Carlos P. Garcia – Pangulo
• Diosdado Macapagal – Pangalawang
Pangulo
MGA PROGRAMA NI CARLOS P. GARCIA:
PILIPINO MUNA:
• Pagtangkilik o Pagbili ng mga produktong
gawa ng mga Pilipino
• Sinuportahan ng pamahalaan ang mga
manggagawang Pilipino
• Binigyan ng priyoridad ang mga Pilipino
sa pagnenegosyo
• Tinatawag ding Filipino First Policy
AUSTERITY PROGRAM:
• Programa para sa pagtitipid
• Pagtitipid sa gastos ng pamahalaan
• Pagtitipid sa buhay ng mga Pilipino
• Pag-iwas sa maluhong pamumuhay
BOHLEN-SERRANO AGREEMENT:
• Kasunduan kung saan ibinaba sa 25 taon
mula sa 99 taon ang pananatili ng base
militar ng mga Amerikano
Mga Batikos kay Pangulong Garcia:
• Inakusahan ng katiwalian ang kanyang
pamamahala
• Maanomalyang transaksiyon sa foreign
exchange ng bansa
• May pinapaboran daw siPangulong Garcia
ang paggamit ng Japanese Reparation
fund.
• Nasira ang kanyang imahe sa mga Pilipino
• Nagpalabas ng mga babasahin at
pelikula na bumabatikos sa Huk
• Ipinatupad ang polisiyang “All out Force
and All-out Friendship” sa
pakikipaglaban sa mga Huk
MUTUAL DEFENSE TREATY - Kasunduan
kung saan handang tumulong sa isa’t isa ang
Estados Unidos at Pilipinas kapag nalagay sa
panganib ang seguridad ng bawat isa.
ANG PAMAHALAAN NI DIOSDADO
MACAPAGAL: 1961
CARLOS P. GARCIA – 44.95% na boto
DIOSDADO P. MACAPAGAL – 55.05% na
boto
DIOSDADO P. MACAPAGAL – Pangulo
EMMANUEL PAEZ – Pangalawang Pangulo
 Ikalimang Pangulo ng Ikatlong
Republika
 Tinaguriang “Poor Boy from Lubao”
 Nagmula sa karaniwang pamilya ng
magsasaka
 Ipinanganak sa Lubao, Pampanga
 Nagtapos ng abogasya sa UST
 Nag-umpisa bilang kongresista o
kinatawan ng Pampanga.
 Pinagtuunan ng pansin ang pagpapabuti ng
kalagayan ng pamumuhay ng mga
mahihirap.
MORAL REGENERATION:
 Pangangailangan na kung saan
pinapahalagahan ang moralidad sa lahat ng
aspekto ng pamumuhay.
LIMANG MISYON NI DIOSDADO
MACAPAGAL:
1. Solusyunan ang katiwalian
2.Makapagprodyus ng sapat na pagkain
para sa mga Pilipino
3.Bumuo ng kondisyon para magkaroon ng
sapat na kita ang mga Pilipino
4.Itaguyod ang mga gawaing magpapatibay
sa moral ng bansa at muling ipakilala ang
mga paniniwalang magpapasigla lalo sa
demokrasya
5. Ilunsad ang matapang ngunit pinag-
isipang mabuti na sosyo-ekonomikong
programa na magdadala ng kaunlaran sa
bansa.
Tandaan:
Makakamit ito sa pamamagitan ng maayos na
pagpapatupad ng batas, pagsasagawa ng reporma,
simpleng pamumuhay at pagiging magandang
halimbawa ng pangulo
5 YEAR INTEGRATED SOCIO-ECONOMIC
PROGRAM:
 Programa sa pagkakaroon ng kongkreto at
malawakang plano para sa pagpapaunlad
ng ekonomiya.
MGA LAYUNIN NG INTEGRATED SOCIO-
ECONOMIC PROGRAM
1. Agarang Panunumbalik ng sigla ng
ekonomiya
2.Pagpapabuti sa antas ng pamumuhay
ng karaniwang tao
3.Paglatag ng pundasyon para sa hinaharap
DEKONTROL:
 Programa kung saan inalis ng pamahalaan
ang restriksyon sa Negosyo.
 Inalis din ang kontrol ng pamahalaan sa
foreign exchange o palitan ng piso at
dolyar.
 Pagtanggal ng patakarang “Pilipino Muna”
FOREIGN EXCHANGE - Tawag sa
palitan ng piso at dolyar
COTTAGE INDUSTRY:
Mga Negosyo oindustriya na maaaring gawin sa
tahanan.
Halimbawa ay ang industriya ng paghahabi.
TENEMENT HOUSING:
Pabahay para sa mga walang sariling tahanan
sa Kalakhang Maynila
PHILIPPINE VETERANS BANK:
Bangko na tutulong para sa mga beterano
noong digmaan
AGRICULTURAL REFORM CODE:
 Batas para sa reporma sa lupa
 Ang magsasaka ay magbibigay ng 25% ng
kanyang kita sa may-ari ng lupa.
 Tutulungan ng pamahalaan ang mga
magsasaka sa pamamagitan ng
pagpapautang
Iba Pang Nagawa ni Diosdado Macapagal:
 Inilipat ni Diosdado Macapagal ang petsa
ng kalayaan ng Pilipinas mulya Hulyo 4 at
ginawang Hunyo 12
 Ipinagamit ang Wikang Filipino sa mga
dokumento ng pamahalaan tulad ng
Pasaporte at selyo
 Itinigil ang paghahabol sa Sabah
MAPHILINDO:
 SamahaN ng Malaysia, Pilipinas at
Indonesia
 May layunin na palakasin ang
pagkakaisa at pagtutulungan ng tatlong
bansa.
TUMAKBONG PANGULO NOONG 1965:
Diosdado Macapagal - 42.88% votes
Ferdinand Marcos - 51.94% votes