KABANATA 11: ANG KONSEPTO NG KARAPATANG PANTAO

 ius (nararapat sa indibidwal) salitang-ugat ng hustisya o justitia (Latin).

 Benepisyong dapat tamasahin.
 Binubuo ng mga pundamental na prinsipyo.
 Hindi lang ito legal na Karapatan kundi mga asal na naaayon sa moralidad.
 Kaakibat din ng paggalang sa karapatan ng iba.

ANG SAKOP NG KARAPATANG PANTAO

1. Batay sa Kalayaan
 Karapatang Sibil at Politikal
o Pantay na Edukasyon
o Pamumuhay
o Kasarian
o Lahi
o Relihiyon
o Kapansanan

2. Batay sa Pangangailangan
 Karapatang Panlipunan at Ekonomiko
o Pangangailangang Materyal
o Kondisyong Panlipunan

PAANO NABUO ANG KONSEPTO NG KARAPATANG PANTAO?

1. Karapatang Sibil at Politikal (Unang Yugto)
 Rebolusyong Ingles, Amerikano, at Pranses (17th century)
o Ingles – karapatan sa relihiyon
 King Henry VIII – gustong ipaghiwalay ang gobyerno sa simbahan, kaso hindi
pumayag ang pari kaya gumawa siya ng sariling relihiyon – protestantismo
 lahat ay inutusang maging protestant; ang hindi sumunod ay inaresto at
pinapatay kaya maraming nagalit at nabuo ang rebolusyon
 Martin Luther – nagsimula ng protestantismo

o Amerikano – karapatang magtatag ng sariling pamahalaan

 sinakop ng Great Britain
 mataas ang tax ng mga produkto galling sa US

o Pranses – ipaglaban ang sarili laban sa pang-aapi

 sinakop ng Great Britain
 nanalo laban sa kanilang monarkiya – Queen Antoinette
 Statue of Liberty – regalo ng mga Pranses sa US dahil naging inspirasyon ng Pransya
and US

Negatibo – “Kalayaan laban sa”

Positibo – “Ang karapatan sa”

2. Karapatang Ekonomiko, Panlipunan, at Pangkultura (Ikalawang Yugto)

 Ideolohiyang Marxismo at Sosyalismo (20th century)
o Karapatang batay sa Pangangailangan
o Seguridad
o Karapatang magtrabaho
o Proteksiyon laban sa kawalan ng trabaho
o Karapatang mamahinga at maglibang
 o Karl Marx – Father of Communism (German)
 nagsulat ng manifesto ng ibang leader sa ibang panig ng mundo at isa na sa
nakabasa dito ay si Vlaidmir ng USSR
 USSR (The United Socialist Soviet Republic) – nabuo dahil kay Czar, napansin ng
mga tao na ang mga mayayaman ay lalong yumayaman at ang mga mahihirap ay
lalong humihirap.
 nabuo ang Red Russian (against)
 Menshivic (white Russian – pro for monarkiya)
 Natakot ang white russians na pumunta sa China
o Vladimir Lenin – ipinaglaban ang komunismo sa Russia
 ipinabagsak si Czar Nicholas II at siya ang namuno
o Joseph Stalin – led the Soviet Union 1924-1953
 Great purge
o Komunismo – ang konsepto nila ay pataasin ang estado ng mahihirap
 Nagtagumpay ba ang komunismo? Hindi, dahil 5 lang ang natira pati ang nag-
initiate ay sumuko na rin (Russia)
o Cold War – impluwensiya nila ang pinapaaral sa mga bansang inaangkin

Notes:
- Ang Karapatan ay hindi lumalamang sa batas

3. Karapatan sa Pagkakaisa (Ikatlong Yugto)

 Nakaugat sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig
o Kaayusang Panlipunan
o Karapatan para sa pangkat at indibidwal
 Artikulo 28 – dokumentong gumagarantiya sa pagkamit ng karapatang magkaisa o solidarity.

 Universal Declaration of Human Rights – ito ang konseptong sumusuporta sa pagiging

panlahat o unibersal ng mga karapatang pantao.
 Artikulo 6 – artikulo ng UDHR na nagsasabing tungkulin ng bawat taong igalang ang karapatan
ng iba.
 United Nations – ito ang pandaigdigang organisasyong nakatuon ang pansin sa pangangalaga
sa karapatang pantao.

IBA PANG KARAPATAN

KARAPATAN SA DIGNIDAD NG TAO
o Moral at Makatarungan
o Karapatang Mabuhay para sa Lahat
o Pantay-pantay ang Lahat
o Karapatang Panglahat

KARAPATAN NG MGA BATA

 ginawa ng United Nations noong 1989 ang Convention of the Rights of Child ang (UNICEF) United
Nations International Children's Emergency Funds
o Pangkalusugan, Nutrisyon, Edukasyon, at iba pa
o Proteksiyon, Oportunidad, at Pasilidad
o Magkaroon ng pangalan at at Pagkamamamayan, Edukasyon, Pangkalusugan, at Maglaro
o Ipagtanggol sa Panganib at Pang-aabuso

KARAPATAN NG KABABAIHAN
 United Nations Charter 1945 – pantay na Karapatan ng kalalakihan at kababaihan.
 Convention on the Political Rights of Women (1952) – karapatang pantay ng kalalakihan sa pagboto
at para iboto sa posisyong pampubliko.
  1957 Convention on the Nationality of Married Women – ang pagkamamamayan ng babae ay hindi
puwedeng kagyat na baguhin dahil lamang sa pag-aasawa.
 Declaration on the Elimination of Discrimination Against Women – may karapatang magkaroon ng
ari-arian tulad ng mga lalaki.
 Declaration on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women

Anti-Catcalling – inihain ni Konsehal Lena Mari Juico noong Mayo 16, 2016 sa Quezon City.
4RS ng Kampanya
 Realize - alamin ang karapatan bilang babae
 Respond - kapag hindi delikado, sabihin sa nang-aabuso na nasasaktan ka sa ginagawa niya. Kapag
nakakita ng ganitong insidente, isuplong ito.
 Report - isuplong sa awtoridad ang anumang uri ng serual harassment o pambabastos pasalita man
o aksiyon
 Reform - baguhin ang kultura ng pagwawalambahala sa sexual harassment

 Magna Carta for Women

 Anti-Harassment Act ng 1995

RA 11313 (Safe Streets and Public Spaces Act)

- Kilala bilang Anti-Bastos Law, isang batas na tumutugon laban sa pang-aabuso sa kababaihan kasama
na ang mga kasapi ng LGBTQ+ community na siyang madalas na biktima ng pambabastos.

KARAPATAN NG MGA TAONG MAY KAPANSANAN

UN Convention on the Rights of Persons with Disability
 Proklamasyon Blg. 1870 ng 1979 – itinakda ang buwan ng Hunyo bilang NDPR
o National Disability Prevention an Rehabilitation (NDPR) – Hunyo 23
o Apolinario Mabini – Dakilang Paralitiko
 Republic Act 7277 – Magna Carta for Disabled Persons
 Executive Order No. 232 – National Council for the Welfare of Disabled Persons (Hulyo 22, 1987)
o nangangalaga sa mga PWD
 Batas Pambansa Blg. 344 - paggawa ng rampa sa lahat ng mga gusali

RA 8371 (The Indigenous Peoples’ Rights Act of 1997)

- Binibigyang proteksiyon at pagkilala ang kanilang mga Karapatan
- Nilagdaan ng pangulong Fidel V. Ramos noong Oktubre 29, 1997

PAGKAKAPANGKAT NG KARAPATAN NG MGA KATUTUBO

1. Lupang ninuno (Ancestral Land)
2. Pamamahala at Kapangyarihan
3. Katarungang Panlipunan at Karapatan
4. Pagkapantay sa Kabuoang Pagkalinangan

Artikulo III ng Saligang Batas (Katipunan ng mga Karapatan) pahina 199-2