Araling Panlipunan Reviewer

Karapatang Pantao

Uri/ Kategorya

1. Absoluto (Absolute)
- Hindi pwedeng manakaw
2. Limitado ( Limited)
- Mayroong exception
3. Kwalipikado (Qqualified)
- Interbensyon ng pamahalaan para maprotektahan ang karapatan ng nakararami
- “Doctrine of Proportionality”

R.A 9995
- “Anti-Photo and Video Voyeurism Act”
- 3-7 years imprisonment and 100,000-300,000Php

Prinsipyo:
1. Panlahat at di-maipagkakait (Universal and Inalienable)
2. Hindi maipag hihiwalay ( Indivisibility)
3. Pagtututlungan at Pagkakaugnay (Participation and Inclusion)
4. Pagkakapantay-pantay at di-mapagtanggi
5. Pananagutan at pagsunod sa batas
6. Protektado ng batas

Kolektibong Karapatan – group

Katangian ng Karapatan:
1. Pundamental – lugar mo sa lipunan
2. Likas/ Innate- “birth right”

Uri ng Karapatan:
1. Karapatang Sibil at Politikal
- Paglimita sa aksyon ng gobyerno na nakaaapekto sa karapatang pantao
2. Karapatang pang-ekonomiko, sosyal at cultural
- Pagtanggol at paglikha ng pang-kulturang identidad
- Paglikha, pagpapabuti at pamamahala ng mga bagay na kailangan sa buhay

Maslow’s Hierarchy of Need

-Self-Actualization

Kaalaman

Seguridad

Damit/ Physical
3. Karapatang pang-kalikasan at karapatan sa pag-unlad
-ang tao ay mabubuhay sa ligtas at malusog na kapaligiran
-kolektibong karapatansa pang-kultural, political at pang-ekonomiya

Mga Institusyon at Mekanismo para sa proteksyon ng Karapatang Pantao

-Rigts-holder (angkin ng karapatan) – indibidwal
-Duty-bearer (pananagutan) – abogado, gobyerno

History:
1. Cyrus the Great/ Dakilang pinuno ng Persia
-539B.C
-The Cyrus Cylinder – world’s first charter of human rights
- Freed the slaves, racial equality, choose own religion.
2. Magna Carta(1215)
3. Petition of Right(1628)
4. US Constitution(1787)
5. Trench Decl’n of the rights of man and of the Citizen(1789)
6. US Bill of Rights(1791)
7. WWI(The Great War, July 28, 1914)
League of Nations
- Hindi naging matagumpay
8. WWII
-United Nations (October 24, 1945)
-Customary International Law (December 10, 1948)
-UN Universal Declarations of Human Rights
-UN Charter
- OHCR, Economic and Social Council, Int’l Covenant on Civil and Political Rights, Int’l Cov’t on Economic, Social and Political
Rights.
Rehiyonal na Institusyon
1. Commission on Human Rights
- Hon. Jose Luis Martin C. Gascon, 1CP, 4 Members
2. Magna Carta for Woman, Labor Code, Civil Code, Child and Youth Welfare Code
3. CARHRIHL- NDF ng gobyerno-Comprehensive Agreement

International Criminal Court- pagsang-ayon ng Pilipinas noong 1998; unang permanenteng pandaigdigang hukuman

Gender(katangiang pangkasarian)

- Pagkakakilanlan sa sariling kasarian batay sa mga panlipunan at pang-kulturang pamantayang hinggil sa BAYOHOLIKAL at
PISYOHOLIKAL na kasarian
Oryentasyong Sekswal(Sexual Orientation)
- “kanino ako nagkakagusto?”
- Heterosexual- kasalungat na kasarian
- Homosexual-kahawig na kasarian
- Bisexual- parehong kasarian
- Asexual- walang gusto
Pag-uugaling Sekswal(Sexual Behavior)- pamamaraan
Gender Expression- “paano ko ipinapahayag ang sarili kong kasarian
Gender Role- dinidikta ang tungkulin ko bilang isnag babae/lalaki
Social Construct- tungkulin na dinikta ng lipunan bilang isang babae/lalaki

Gender Orientation/ Sexual Orientation- “preference”

1. Sexual Behavior- pamamaraan ng pagpapahayag sa sekswalidad
2. Gender Identity- gawi, pagkilos; paano tinitignan ang sarili kaugnay sa katawan
 Transgender- may taglay na gender identity, expression na kaiba sa karaniwang pagkakakilanlan; nagpapalit na ng kasarian
Transgender man- female-> male; transgender woman- male-> female
Cross-dresser- pagdadamit ng kasalungat sa kasarian
Queer- lesbian, gay, bi, trans
Gender non-conforming- gender expression na kaiba sa mga inaasahan ng lipunan
Bi-gender- gender identity na sumasakop sa parehong pagkalalaki at pagkababae

Sex Reassignment Surgery

Transisyon- nagsisimula ang isang tao na mamuhay tangan ang pagkakakilanlang kasarian na kaiba sa psikal nilang kasarian
Intersex- diff. of sex dev’t

Sexual Orientation and Gender Identity and Expression(SOGIE)

1. Malayang Kilusan ng Bagong Kababaihan(1960s-1980s) MaKiBaKa
2. PROGAY- Progressive Organization of Gays(1990s)
3. Matsa ng Pagpupugay; Pride March(1994)
4. The Lesbian Collective(TLC)

Ika-21 Milenyo
-ladlad party list

Homophobic- galit sa mga taong di heterosekswal ang kasarian

Transphobic- takot o galit sa mga taong nagpalit ng kasarian

Prinsipyo ng Yogyakarta
Paglapat sa IHRL sa konteksto ng SOGIE
Pagtitipon sa Yogyakarta, Jave, Inodnesia(Nov 6, 2009)
29 Yogyakarta Principles

 Rape, extrajudicial executions, torture, medical abuse, repression of free speech and assembly, discrimination in work, health, education,
housing
 Universal Declaration of Human Rights; 12-10-1948
 CEDAW(Convention of the Elimination of Discrimination Against Women)
 Beijing Platform for Action

Conventional Elimination of Discrimination Against Women

 RA 7877 Anti- Sexual Harassment
 8353 Anti-Rape Law
 8505 Rape Victim Assistance and Protection Act
 9208 Anti0Trafficking Law
 9262
 Family Code- Women’s and Children’s Desk and Services
 Women in Development; Women and Development; Gender and Development