KONSTRUKCJE METALOWE

WYKŁAD 9

STATECZNOŚĆ OGÓLNA BUDYNKÓW HALOWYCH.

STĘŻENIA PRĘTOWE JEDNOKONDYGNACYJNYCH UKŁADÓW PORTALOWYCH

Prowadzący
dr inż. Przemysław Wielentejczyk (sala 304D BL)
www.zmb.put.poznan.pl
przemyslaw.wielentejczyk@put.poznan.pl

1|Strona
2|Strona
 Schemat budowy strukturalnej budynku halowego o konstrukcji stalowej.

3|Strona
W budynku halowym wyróżnia się dwa rodzaje stężeń:
- stężenia w dachu (poziome i pionowe),
- stężenia między słupami usytuowane wzdłuż obiektu (pionowe)

Stężenia dachu dzieli się na:

- poziome poprzeczne i podłużne,
- pionowe.

Kompletny układ stężeń powinien stanowić system usztywnień, w którym

przypadające nań obciążenia są przenoszone na podpory (punkty podparcia
nieprzesuwnego) bez zbędnych mimośrodów. Tymi podporami dla stężeń
połaciowych poprzecznych dachu są skrajne stężenia pionowe, a dla stężeń
pionowych między słupami hali – węzły fundamentowe.

4|Strona
5|Strona
Stężenia połaciowe poprzeczne
Stężenia połaciowe poprzeczne rozmieszcza się między
skrajnymi układami poprzecznymi oraz przy dylatacji.
Najczęściej wystarczy umieścić je w poziomie ściskanego
pasa górnego rygli.
W halach o znacznych udźwigach suwnic i o dużej
wysokości słupów stosuje się te stężenia również w
poziomie pasów dolnych. Stężenie połaciowe poprzeczne
należy umieszczać na końcach bloku międzydylatacyjnego
oraz (w przypadku hal długich) w co siódmym lub co
ósmym polu między wiązarami. Zagęszczenie stężeń
poprzecznych umożliwia stosowanie mniejszych
przekrojów poprzecznych prętów stężeń, ponieważ
przypadające na nie obciążenia rozkładają się na większą
ich liczbę.

6|Strona
Przykłady schematów geometrycznych skartowań tężników połaciowych poprzecznych dachu hali

7|Strona
Stężenia połaciowe podłużne
Stężenia połaciowe podłużne umieszczone między skrajnymi płatwiami nawy
mają za zadanie zwiększenie sztywności całego układu (uprzestrzennienie pracy hali)
oraz są podporami słupów pośrednich obudowy hali.

Projektując usztywnienia hali, można się kierować pewnymi ogólnymi zasadami

rozmieszczania stężeń poziomych podłużnych w halach wielonawowych.

1) Nie ma konieczności ich stosowania wzdłuż szeregów słupów każdej nawy,

liczba i rozmieszczenie stężeń zależy od rozpiętości naw, obciążeń suwnicami,
od wysokości układów poprzecznych oraz ich rozstawu.

8|Strona
 2) W halach z suwnicami o udźwigu do 500kN stężenia umieszcza się wzdłuż
skrajnych rzędów słupów, a gdy liczba naw jest większa również wzdłuż
środkowego rzędu słupów.

9|Strona
 3) W nawach o dużej rozpiętości (l<24,0 m) i ze znacznym udźwigiem suwnic
stężenia należy rozmieszczać w każdej nawie, po jednej stronie słupów, gdy
nawy mają również różną wysokość, zasadę tę stosuje się do zestawu naw o
równej wysokości.

10 | S t r o n a
 4) Ogólna liczba stężeń podłużnych (ze względu na uprzestrzennienie pracy
szkieletu hali) powinna być taka, aby stosunek sztywności giętej stężeń
podłużnych do sztywności giętej słupów układu poprzecznego nie był mniejszy
niż 1,5 I st hs3
 3  1,5
I sł b

Gdzie:
hs - wysokość słupa,
b- rozstaw układów poprzecznych

11 | S t r o n a
 5) Stężenia dachowe pionowe podłużne to ciągłe układy kratowe (jeżeli w nawie
zastosowano suwnice natorowe lub podwieszane) lub zblokowane (łączące
dwa sąsiednie wiązary) przy małych rozstawach układów poprzecznych.
Zadaniem tych stężeń jest przekazanie obciążeń poziomych (reakcji) ze stężeń
połaciowych na stężenia międzysłupowe (lub podpory dachu) oraz zapewnienie
stateczności ogólnej wiązarów dachowych (stanowią pośrednie podparcie pasa
dolnego wiązara)

12 | S t r o n a
 Podstawy teoretyczne obliczeń poziomych stężeń połaciowych
Układy konstrukcyjne budynków halowych powinny mieć zapewnioną stateczność
ogólną, czyli zdolność do skutecznego przeciwdziałania zmianom kształtu i położenia
podczas ich montażu i użytkowania.
Stężenia poziome (połaciowe dachów i poziome stropów) przenoszą obciążenia
powstałe w wyniku oddziaływania wiatru (lub trzęsień ziemi), a także na skutek
oddziaływań podwieszanych urządzeń transportu wewnętrznego.
Ponadto zapobiegają powstaniu niestateczności elementów ściskanych
zasadniczej konstrukcji nośnej budynku przenoszącej obciążenia pionowe i stałe oraz
zmienne technologiczne i atmosferyczne.

13 | S t r o n a
 Jeżeli pas górny wiązara lub rygla dachowego nie jest podparty w kierunku
bocznym, to może ugiąć się swobodnie wzdłuż całej jego rozpiętości.
Istnienie podparć nieprzesuwnych (np. płatwi powiązanych ze stężeniem
połaciowym) wymusza wyboczenie jedynie między nimi i jest przyczyną powstania
umownych sił, które muszą przejąć usztywnienia.

Stateczność ogólną można zapewnić projektując odpowiednie stężenia stałe

(konstrukcyjne) lub na okres montażu w postaci dodatkowych prętów (zastrzałów)
skratowań, ściągów lub odciągów.
Jako stężenia można też wykorzystywać trzony żelbetowe oraz sztywne elementy
stropów i ścian (układy tarczowo-płyowe). Do takich elementów należą płyty
osłonowe (płyta żelbetowa, blacha trapezowa lub płyty warstwowe) konstrukcji ścian
stropów podestów lub dachów.

14 | S t r o n a
 Zasada ustalania podparcia nieprzesuwnego jest następująca: element ściskany
można uważać za podparty (stężony) nieprzesuwanie w kierunku bocznym,
prostopadłym do jego osi, jeżeli w miejscu podparcia jest on połączony bezpośrednio
lub powiązany pośrednio (za pomocą innych prętów) z konstrukcją sztywną i
stateczną.
Konstrukcja sztywno-stężona to układ tarczowy, tarczowo-prętowy lub prętowy (na
przykład stężenie kratowe), który przenosi dodatkowe siły boczne oraz spełnia
warunek dopuszczalnych wzajemnych przemieszczeń sąsiednich punktów podparcia
w płaszczyźnie obciążenia stężenia.
Podparcie ściskanych elementów dachu płatwiami lub innymi elementami hali
(pręty poprzeczne, tarcze dachowe) można uważać za nieprzesuwne, jeżeli każde
połączenie w miejscu podparcia przeniesie przypadającą na nie siłę, a elementy
podpierające (wskutek ich zespolenia ze sztywnym pokryciem) będą konstruowane
jako zabezpieczone przed utratą stateczności ogólnej w płaszczyźnie połaci dachowej
lub są sprawdzone obliczeniowo na ściskanie z wyboczeniem i zginanie ze
zwichrzeniem.
15 | S t r o n a
 Umowne obciążenie stężenia połaciowego dachu hali

16 | S t r o n a
Jeżeli podparcie boczne jest zapewnione w sposób pośredni (na przykład jeżeli
płatwie są połączone ze stężeniem połaciowym), to każdy element podpierający
ściskany pręt pasa górnego rygla (jeden, gdy m=1 lub więcej, gdy m>1) powinienem
przenieść i przekazać w kierunku stężenia kratowego umowną siłą podłużną.
m
2
(k )
F
m 
1 m
 F
i 1
(k )
o

We wzorze tym za Fo(k) należy przyjąć większą z dwóch wartości

lub
Fo( k )  0,01NC( k ) Fo( k )  0,005Ack f d

gdzie:
NC(k ) - siła normalna w słupie lub w pasie kratownicy w miejscu podpiera albo
wypadkowa naprężeń normalnych w ściskanej strefie przekroju dźwigara
pełnościennego w miejscu podparcia.
Ac(k )
- pole przekroju słupa, pasa ściskanego lub ściskanej strefy przekroju
dźwigara pełnościennego w miejscu podparcia (k).

17 | S t r o n a
 Jest oczywiste, że imperfekcje geometryczne elementu ściskanego (podpartego w
kierunku bocznym) nie są skierowane systematycznie, lecz rozproszone wzdłuż
obiektu przypadkowo.

W związku z tym łączne obciążenie, obciążenie stężające, jest mniejsze niż

wynikałoby ze zsumowania wszystkich sił. W sumowaniu uwzględnia się losowy
charakter tego oddziaływania na stężenia kratowe.

18 | S t r o n a
Stężenia pionowe mogą mieć dwojaką konstrukcję:

- jednoczęściową, gdy nie występuje suwnica podparta na słupach oraz dla hal niskich,

- wieloczęściowa, składająca się z części nadsuwnicowej i podsuwnicowej, gdy belka

podsuwnicowa suwnic natorowych lub gdy dla wysokiego układu poprzecznego hali
zachodzi konieczność zmniejszenia smukłości słupów w płaszczyźnie jej układu
podłużnego.

19 | S t r o n a
Schemat analizy geometrycznej zmienności i sztywności ustroju nośnego hali

20 | S t r o n a
Schematy pionowych stężeń podłużnych słupów hal: 1- słup główny, 2-słup pośredni, 3-element stężenia międzysłupowego, 4-rygiel ścienny

21 | S t r o n a
Rozmieszczenie stężeń pionowych podłużnych w hali ze świetlikami podłużnymi i suwnicą natorową: 1-świetlik, 2-stężenie słupów w części
nadsuwnicowej, 3-stężenie słupów w części podsuwnicowej, 4-stężenie połaciowe poprzeczne

22 | S t r o n a
Schematy wytężenia i ilustracja roli konstrukcyjnej stężeń poziomych ścian szczytowych i podłużnych: S1- słup główny, S2÷S5 – słupy pośrednie,
T1÷T5 – poziome stężenia wiatrowe ścian, W1÷W3 – wieszaków

23 | S t r o n a
Rozwiązania konstrukcyjne poziomych stężeń ścian: S- słup, TW- tężnik z dwuteownika walcowanego, TS – tężnik o blachownicowym przekroju
dwuteowym, TK – tężnik kratowy, C – cięgno, Z – zastrzał, W – wieszak

24 | S t r o n a
Model obliczeniowy pręta stabilizowanego przez stężenie i jego oddziaływania: 1 – stężenie połaciowe poprzeczne, 2 – rygiel dachowy w polu
pośrednim, 3 – płatew

25 | S t r o n a
Schemat wytężenia stężeń międzysłupowych: 1- słup ściany szczytowej, 2 – stężenie połaciowe poprzeczne, 3 – rygiel dachowy, 4 – słup
główny, 5 – rygiel ścienny, 6,7 – pionowe stężenie słupów, 8 – element okapowy

26 | S t r o n a
Schematy wytężeń portalowego stężenia słupów hal

27 | S t r o n a
28 | S t r o n a
29 | S t r o n a
30 | S t r o n a
31 | S t r o n a