NOWOCZESNE HALE 1/09 | TECHNIKI I TECHNOLOGIE

Witold Kucharczuk

RODZAJE hal stalowych

oraz ich rozwiązania konstrukcyjne
– CZ. II

D
ruga część artykułu dotyczy układów przestrzennych.
Zalicza się do nich układy składające się z samosta-
tecznych ram płaskich połączonych ze sobą za po-
mocą dodatkowych tężników poziomych, układy przegubowe
usztywnione stężeniami kratowymi lub sztywnymi tarczami
dachu i ścian oraz hale o typowo przestrzennej konstrukcji.
Współdziałanie płaskich ustrojów poprzecznych uzyskuje
się przez: zastosowanie tężników wzdłuż osi podłużnej hali
(rys. 11a), uwzględnienie współpracy poziomych stężeń belek
podsuwnicowych, uwzględnienie usztywniającego działania
pokrycia dachowego, pomostów roboczych stężeń podłużnych
i ścian osłonowych, jeżeli spełniają one warunki przenoszenia
obciążeń zewnętrznych w odpowiednim kierunku.

Rys. 11. Układy przestrzenne:
a) układy samostateczne płaskie stężone w płaszczyźnie dachu,
b) układy przegubowe stężone w płaszczyźnie dachu i ścian
Rys. 12. Przykład konstrukcji hali magazynowej o połączeniach nominalnie przegu-
bowych [10]
Kwestia obciążeń
Rozpatrywanie przestrzennego zachowania się konstrukcji
składającej się z samostatecznych ustrojów płaskich ma sens
jedynie wówczas, gdy występują obciążenia lokalne na długości
hali. Przy obciążeniu równomiernym i jednakowej sztywności
poszczególnych ustrojów poprzecznych wszystkie będą ob-
ciążone w ten sam sposób i będą się jednakowo odkształcały,
co pozwala je traktować jako ustroje niezależne.
Hale o połączeniach przegubowych (rys. 11b) są stosowane tam,
gdzie można spodziewać się nierównomiernego osiadania kon-
strukcji, a więc np. na terenach objętych eksploatacją górniczą [9].
Szkielet o połączeniach przegubowych może stanowić racjonalne
rozwiązanie również w przypadku korzystnych warunków posado-
wienia. Połączenia powinny mieć wówczas nośność wystarczającą
do zapewnienia stateczności konstrukcji w stadium montażu.
Na rysunku 12 przedstawiono szkielet wielonawowej hali ma-
gazynowej, w której ze względów technologicznych nie można
było zastosować stężeń słupów międzynawowych. Zastosowano
szkielet o połączeniach nominalnie przegubowych usztywnio-
ny tarczami dachu z blachy fałdowej i murowanych ścian ze-
wnętrznych. Hala ma siatkę słupów 13,5 m x 12,0 m i wysokość
użytkową 9,0 m. Zużycie stali na konstrukcję nośną wyniosło
20,07 kg na metr kwadratowy i było o 31% mniejsze niż w ana-
logicznej hali, której sztywność zapewniono za pomocą ram po-
przecznych i podłużnych. Wykonanie tarczy dachowej wymagało
zwiększenia grubości blachy fałdowej i liczby łączników w po-
łączeniach blach, jednak ogólny koszt konstrukcji był mniejszy

40
 TECHNIKI I TECHNOLOGIE | NOWOCZESNE HALE 1/09
Rys. 14. Przykład ustroju przestrzennego [13]
o 20% [10]. Zasady obliczania tarcz z blachy fałdowej podane
są w pracy „Blachy fałdowe w budownictwie stalowym” [11].
Na rysunku 13 przedstawiono szkielet innej hali magazynowej
w stadium montażu. Hala ma siatkę słupów 24,0 m x 4,0 m i wy-
sokość użytkową 15,1 m. Zastosowano w niej szkielet o połą-
czeniach nominalnie przegubowych, usztywniony w płaszczy-
znach ścian i dachu stężeniami kratowymi. Jest to rozwiązanie
zamienne w stosunku do ram o węzłach sztywnych. Zmiana
rozwiązania konstrukcyjnego spowodowała zmniejszenie zu-
życia stali i kosztów konstrukcji o około 20% [12].
Hale o typowo przestrzennej konstrukcji są rzadko stosowane.
Na rysunku 14 przedstawiono przekrycie przystani promowej,
której rzut ma kształt trójkąta równobocznego o boku 58,5 m. Za-
projektowano je w postaci przestrzennej struktury prętowej, opar-
tej na trzech podporach, rozmieszczonych co 36,6 m.
Wybór rozwiązań konstrukcyjnych
O wyborze najbardziej racjonalnego rozwiązania konstrukcyjnego
hali powinien decydować najmniejszy koszt realizacji i eksploatacji
obiektu, spełniającego określone wymagania techniczne i użytko-
we. Tradycyjnym rozwiązaniem przekryć w budownictwie stalo-
wym są konstrukcje kratowe. W krajach rozwiniętych gospodarczo
są one coraz częściej wypierane przez konstrukcje pełnościenne.
W stosunku do kratowych odznaczają się mniejszą pracochłon-
nością wytwarzania, łatwiejszym zabezpieczeniem przed korozją
i ogniem oraz mniejszą wysokością konstrukcyjną.
Hale o konstrukcji kratowej powinny być stosowane jedynie w kil-
ku przypadkach: gdy warunki techniczne i użytkowe wymagane
dla obiektu są spełnione najlepiej przez konstrukcję kratową, np.
wymagana jest przestrzeń na instalacje lub kiedy koszty realizacji
i konserwacji konstrukcji kratowej są mniejsze, a koszty ogrzewania
i wentylacji zwiększonej kubatury nie odgrywają istotnej roli.
Przy wyborze schematu statycznego konstrukcji hali wielo-
nawowej należy brać pod uwagę możliwość prowadzenia prac
remontowych i modernizacyjnych, aby wymiana pokrycia da-
chowego lub na przykład belek podsuwnicowych w jednej z naw
nie spowodowała utraty stateczności układu nośnego hali. ‰
Piśmiennictwo
[1] PN-86/B-03254 Koordynacja wymiarowa w budownictwie. War-
tości modularne i zasady koordynacji modularnej.
Rys. 13. Przykład konstrukcji magazynu wysokiego składowania o połączeniach
nominalnie przegubowych [12]
[2] Katalog rozwiązań konstrukcji lekkich ocieplonych hal ramo-
wych. COBPKM „Mostostal”, Warszawa 1977.
[3] Katalog rozwiązań konstrukcyjnych hal ocieplonych systemu
„Mostostal”. COBPKM „Mostostal”, Warszawa 1988.
[4] Kucharczuk W.: O rozwiązaniach konstrukcyjnych niektórych sta-
lowych hal magazynowych „Inżynieria i Budownictwo”, 2002, 5,
225-228.
[5] Bródka J.: System konstrukcyjno-montażowy stalowych hal o prze-
kryciach strukturalnych. Arkady, Warszawa 1979.
[6] Katalog rozwiązań konstrukcyjnych uniwersalnych hal stalo-
wych o przekryciu rusztowym COBPKM „Mostostal”, War-
szawa 1979.
[7] Wytyczne do stosowania hal szedowych systemu OTWSN.
COBPKM „Mostostal”, Warszawa 1980.
[8] Kucharczuk W.: Efektywne zastosowanie ram ze ściągiem w kon-
strukcjach halowych. „Inżynieria i Budownictwo”, 1985, 1, 2-4.
[9] Jankowiak W.: Konstrukcje metalowe. PWN, Warszawa-Poznań
1983.
[10] Kucharczuk W., Danielczyk Z.: Wpływ rozwiązań konstrukcyj-
nych na zużycie stali i koszt budowy hal stalowych. „Konstrukcje
Stalowe”, 1986, 11, 11-13.
[11] Bródka J., Garncarek R., Miłaczewski K.: Blachy fałdowe w bu-
downictwie stalowym. Arkady, Warszawa 1999.
[12] Kucharczuk W., Kłęk A.: Konstrukcja magazynu wysokiego skła-
dowania dla Spółki „FERRERO-POLSKA” w Belsku. „Konstruk-
cje Stalowe”, 1977, 1, 28-29.
[13] Braccia A., Gerasimenko P.: Larkspur.: Ferry Terminal – Trian-
gular Space Frame, California USA, „Acier-Stahl-Steel”, 1977,
7-8, 263-267.
41