Dr hab. inż. ALEKSAillDER KozŁoWSKl' prof.

PRz
Dr inż. zDz|sŁAW PISAREK
Politechnika Rzeszowska
Dr inż. STANlsŁAW W|ERZBlcKl
Politechnika Warszawska

Proiektowanie zak|adkowych pol4czefi śrubowych

wedlug PN-Ell 1993-1-1 i Pll-EN 1993-1'8
Projektowanie zakladkowych połączeń śrubowych wed|ug p2 - osiowy rozstaw otworow w kierunku prostopadłym do osi
normy PN-90/B-03200 [2] oraz normy PN-EN 1993-1-8 [3] elementu.
opiera się na podobnych założeniachi metodach' W normie | - grubośćłączonego e|ementu,

[3] wprowadzono dodatkowo nowy rodzaj po|ączeń Śrubo. n -|iczba otworow wzd|ui:.jakiejko|wiek |inii ukośnej|ub lama-
wych _ po|ączenia na śruby z iniekcją, obliczanie zaŚ poiączeń nej (przekrÓj 1 na rys' 1), poprowadzonej w poprzek e|ementu
na sworznie jest opisane bardziej szczegółowo. |ub jego części,
Numeracja wzorÓw w artykule odpowiada numeracji wzo- do - średnica otworu na śrubę.
rów w przytaczanych normach. Wzory nie pochodzące z norm W przypadku kątownikow |ub innych e|ementow z otworami
oznaczono literami. występującymi w więcej niz jednej ściance, rozstaw p, mierzy
Charakterystyki wytrzymalościowe śruboraz wzory i tab|ice się wzdłuz |inii Środkowej ścianek(rys' 2).
do okreŚ|ania nośnościob|iczeniowej śrubzamieszczono W ar-
tykuleA. Blegusa [1].
Sprawdzenie nośnościprzekroju osłabionego otworami na
tączniki wykonuje się według p. 6.2.3 normy [4]. Obliczeniową
nośnośĆprzekroju z otworami przy rozciąganiu okreś|a się ja-
ko mniejszą z [4]:
- p|astycznej przekroju brutto
ob|iczeniowej nośności

N,,'^o =Ł, (6.6)

IMO
Rys. 2. Kątownik z otworami w obu ramionach (na podstawie
- obliczeniowej nośnościgranicznej przekroju netto
[4])

0,9Aneiu
rvu,Rd = y* ,
(6.7) Zasady sprawdzania nośnoście|ementow niesymetrycz.
nych, np. kątownika połączonego szeregiem Śrub na jednyrn
goze: ramieniu, przedstawiono w [1].
f u _ granica p|astyczności, wytrzymałośćna rozciąganie sta-
f,, Kaiegorie polączeń śrubowych wprowadzone w normie |3]
|i|ączonych e|ementÓw, przedstawiono szczegÓłowo w [1]' W polączeniach zakladko-
A - pole przekroju blachy brutto, wych zastosowanie zna1du1ą po|ączenia kategorii A, B i ij.
An". - pole przekroju netto, ktÓre uzyskuje się przez potrącenie W tab|icy 1 zestawiono warunki nośnoŚci obowiązujące w cb-
zprzekroju brutto wszelkich oMorow, z zachowaniem zasad: liczaniu polączeń zak|adkowych.
_ w przypadku otworow w układzie prostokątnym odejmuje
się sumę po| przekrojow tych otworÓw, ktÓre są przecięte prze- Tablica I
krojem prostopadlym do osi elementu (przekroj2 na rys. 1), Warunki nośnościzak|adkowych po|qczeń śrubowych
(na podstawie tabl. 3.2 normY [3])
,1 ,2
FT +
Kategoria pofączenia Kryteria nośności
NT

Atr F,,pa Ś Fy'p6

--
.+l Fy'ę6Ś F6,p6
Y
ol Fy'21.ę,ś F5'p6'*,

^l T B F,,ę4Ś Fy'p6
' ,,Drraorrar>r
o. p, TZ
,e.
F,.ęaŚ F6'p6

F,,ę6ś F3'p6
Rys. 1. otwory w ukladzie o''".:?#Til]: 7 _ przekrój krytyczny (na pod. c F,,ę6ś F6'p6
Fy'paś N6,ą6

- w przypadku otworów w ukladzie przestawionym, odej-

Zasady ob|iczania nośnościobliczeniowej pojedynczycn
muje się większą z wartości:
-
ustalonejjak wyzej, - śrubw róznych warunkach obciązenia oraz tablice z warl).
_ okreś|onej ze wzoru [4] ściaminośnościśrubobliczone wed|ug normy [3] podar,o
W [1]. Wzory do obliczania nośnościśrub, potrzebne przy
t(na^_YĆl
- .,ąp,) (6 3) sprawdzaniu nośnościpotączeń zak|adkowych, zestawionc
| w tabl. 2.
w ktÓrym: Łączniki w połączeniach Śrubowych na|eży rozmieszcza:
s - wzajemne przesunięcie otworÓw w ukladzie przestawionym z uwzg|ędnieniem ograniczeń podanych w tab|. 3.3 norn.7
wzd|uŻ osi e|ementu, t3l

496 INZYNIERIA I BUOOWNICTWO NR 9/2OC$

 Tablica 2 gdzre:
Nośnoścob|iczeniowa poiedynczych śrub |iczba śrubw polączeniu,
(na podstawie tablicy 3.4 normy [3])
nb -
F^o,,,,,_ najmniejsza W grupie nośnoścobIiczeniowa |ącznika,
i przyjęta jako mniejsza z jego nośnościna ścinanie i docisk.
i\jcśnośÓ . ---
arnfroA
I na ścinanie
!
'r,ro W polączeniach zakladkowych, w ktÓrych odIeglość osio-
Wa Ll między skrajnymi |ącznikami, mierzona w kierunku dzia-
- gdy płaszlzyzna ścinania przecina gwintowaną częśćśruby
|ania obciążenia, jest Większa niz .|5d (rys. 3), obliczeniową
I
!

A A" orazw przypadku śrubk|as 4.6, 5.6 i 8.8: a"

!

= 6,6,
=
noŚnośc na ścinanie Wszystkich tącznikow Fn'"o, obIiczoną We-
I a śrubklas 4'8' 5.8' 6'8 i 10.9: au = Q,5 dlug tab|' 2, redukuje się Wspołczynnikiem p.,, okreś|onym ze
I

- gdy płaszczyzna ścinania nie pŻecina gwintowanej wzoru

I

I
[3]
-12
-:- tL, -15d
I

I
części śruby: A = Ą
oraz av = 0,6
Ątt = 1 -
rr* , lecz pr, < 1 ,0 oraz Bu> 0,75. (g S)

Nośność
na docisk ,,,* =
T,
gdzie ab= min
(aa;
?,,),
pŻy czym
r+
w kierunku obciążenia pzyjmuje się w przypadku śrub

", =#, =lt-!;

Skrajnych a śrub pośrednich oo
*,___t__*t r.----t----------r
prostopad|e do kierunku obciążenia pzyjmuje się w przypadku

Śrub skrajnych 2,5),a śru b pośred nich

fr - \7
t,,, = :
^n(z,a Rys. 3. Polączenie śrubowe dlugie

*.=^in(pŁ_1l; z,s)
W normie [3] nie podano formu|y sprawdzenia nośności
\oo)
potączeń zak|adkowych obciążonych sitą i momentem.
Nośność
na kzf,tA"
rozciąganie
F4po = , gdzie k2 = 0,63 W p|zypadku śrubz łbem W punkcie 3.12 wspomniano jedynie, ze w takim przypadku
fMz moŻna stosować sprężysty lub plastyczny rozk|ad si| na po-
wpuszczanym, a w innych ptzypadkach k2 = 0,9
szczegÓ|ne |ączniki, przy Czym Iiniowo-spręzysty rozklad sii
Nośnośćna
przeciągnię Bp'na = 0,6 d,ĘfJy* Wewnętrznych mozna przyjmować: W połączeniach ciernych
cie łba kategorii C, w połączeniach zak|adkowych, gdy nośność obli-
Ścinanie 'v,Eo, 't,Eo
czeniowa tącznikow na ścinanie Ę,'o jest mniejsza od nośno-
r4^
z rozc|ąga.
trv.Rd \+rLRd ściob|iczeniowej na docisk F,,,o, oraz W po|ączeniach obcią-
niem
Zonych udarowo, wibracyjnie lub naprzemiennie (z wyjątkiem
Obliczenio-
wa nośność
F"'pa= ksffl! Fp'ci Fp,c= o,7 fń A" obciązenia wiatrem). Jeze|i powyzsze Warunki są spe|nione, to
na poś|izg fM3 WarUnek nośnościpo|ączeń obciązonych silą Ę'.o i momentem
pojedynczej M,o mozna zapisaÓ jak w normie [2]
śruby

objaśnienia symbo|i: fu5 - v'ryLzymałośćna rozciąganie materiału śruby,fu -

Fi'ea _ łFi'u + F,,, cos0,)2 + (Ę'u sin0, )2 < F^o,', (79)
wyizymałośćna rozciąganie sta|i łączonych elementów, A" - pole przekro'ju
czynnego Śruby przy rozciąganiu, d _ średnica trzpienia śruby,t - minima|na gdzie:
grubość|ub suma grubości b|ach, dociskanych do otworu w kierunku nacisku, yp,
Ę'.o - wypadkowa siła na l-ty iącznik,
i,m - częściowewspÓłczynniki bezpieczeństwa dotyczące śrub;zaleca się F,', _ si|a w |ączniku od dziaiania momentu M'o, ob|iczana jak
pzyjmować: p2= 1,25; fn= 1,25; T*ts,"",= 1,1, k" _ wspÓłczynnik ksztattu otworu,
podany W tab|' 3.6 normy [3]' n _ |iczba plnszczyzn ścinania lub tarcia, p _ w normie [2],
współczynnik tarcia według tab|. 3.7 normy [3].
_
Ę.n sila w lączniku od sily poprzecznej,
F"o'' - miarodajna nośnośĆ cb|iczeniowa |ącznika'
Nośność
po|aczeń zak|adkowych
W nizej zamieszczonych przykladach ob|iczeń wykorzysta.
W polączeniach zakładkowych obciąZonych osiowo WZglę- no dane z przykladow umieszczonych w [5] w celu pokazania
dem środka cięzkości grupy lącznikow, obliczeniową nośność podobieństw i róznic W metodach obliczeniowych norm [2]
grupy |ączników okreś|a się jako sumę ob|iczeniowych nośno- i [3].
Ści pojedynczych |ącznikow na docisk F,,,o,, ob|iczoną Wediug
Przyk|ady obIiczeń
tab|' 2, pod Warunkiem' ze nośnoścobliczeniowa na ścinanie
F,,o,kazdego lącznika jest nie mniejsza niz jego nośnoścobli. c Przyk|ad 1. SprawdziĆ nośnoŚĆ Śrubowego polączenia za-
czeniowa na docisk. W praktyce oznaczato, że na|ezy ob|iczyc kladkowego pręta kratownicy wykonanego z kątownika 90X90X8
ze stali 5235, rozciąganego si|ą Fra = 21o kN' z b|achq węzlową
noŚności obliczeniowe na ścinanie i docisk poszczegÓ|nych
o przekroju 150xB mm ze sta|i 5235 (rys'4).Polączenie wykona-
|ącznikÓw, a następnie sprawdziĆ powyżSzy Warunek. NoŚno- no za pomocq 4 śrubM20 k|asy 4.8'
Ści ob|iczeniowe na docisk poszczegÓ|nych |ącznikow W gru. Zgodnie z p.2'7 (2) normy PN-EN 1993-1-8 [3], rozciągany ką.
pie mogą roznic się ze Wzg|ędu na inne Wartości Wspó|czynni- townik, po|qczony jednym ramieniem, moze byÓ ob|iczany metodą
kow ao oruz k1 (por. tab|. 2) w odniesieniu do śrubskrajnych uproszczoną wed|ug p' 3..1 0.3' przy za|ozeniu, ze jest rozciągany
i poŚrednich' Gdy powyzszy Warunek nie jest speiniony, to ob. osiowo.
|iczeniową nośność grupy lącznikÓw ob|icza się jako i|oczyn Dane: sta| 5235; przy t < 40 mm: Ę: 23s N/mm2; z tab|. T 3.1
|iczby |ącznikÓw i najmniejszej nośnościob|iczeniowej lącznika normy [4] Ł = 36o N/mm2; śrubyM2o k|asy 4.B: d = 20 mm, do =
22mm,A"=245 mm2,A =314mmz, f,o=320 N/mm2; ztabl.T3.1
W grupie. Warunki powyzsze można zapisać jako
normy [3] f,o= 4oo N/mm2; Tuz= 1,25; b|acha grubościB mm: to :
8 mm; kqtownik 90X90x8: f. : 6 mm, At = 13,9 cm2.
nb

.cy,Rd --\-ĄĄ'aai, gdy Ę, ,o, , Fo,,o,' (a)

Sprawdzenie poprawności rozmieszczenia lącznikÓw: e1 =
1 35 mm > 1,zdo = 26,4mm-tabl. T3.3 [3], ez= 40mm > 1,2d0 =
v.V przeciwnym wypadku 26'4 mm, Pl = 50 mm > 2,2do = 48'4 mm. oznacza to, ze lączni.
Fv.aa = frnFaa.^iri, (b) ki sa rozmieszczone orawidiowo.

lNa'NlEBtA I BuDowNtcrwo NR 9/2oo8 497

 4 M20 kt.4.8 B. Sprawdzenie nośnościkątownika. Kątownik polączr,llv
szeregiem śrubna jednym ramieniu moze byc traktowany jako .-.5,-
ciązony osiowo' o nośnoŚci zredukowanej ob|iczanej wedlug p'
3.10.3 (2) normy [3]:

,,,,o =&ł&, (3 1s)

TM2
gdzie:
An"t = A-dofr = 1390 -22' B = 1214 mmz,
Rys. 4' Polączenie zakladkowe rozciąganego pręta kratownicy
p1t do = 50 | 22 = 2,27
- 0a = 0,50 (tabt. 3.8 normy [3]),
A. ob|iczanie nośnościśrub.ob|iczeniowa nośnośĆŚruby na
ścinanie; p|aszczYzna ścinanianie przechodzi przez gwintowaną 0,50 1214.360
częścśruby, a" = 0,6 (tab|. T 3.4 normy [3]) ^, ff
N",^o = = 174,8'103 N = 174,8 kN<FEd = 210 kN

. --
a,f,6A 0€-100-!]1= Warunek nośnoŚci nie jest spelniony ze wzg|ędu na os|abienie
,* --
'v,aa 60'3 103 N = 60,3 kN,
1,Zs przekroju kątownika. Aby ten Warunek by| spełniony, na|ezaloby za-
ob|iczeniowa nośnoścśrubyna docisk do kąlownika (tabl. T stosowac inną sta| na kątownik |ub zwiększyc rozstaw pomiędzy sru-
3.4 normy [3]); bami. Na przyklad' gdy zwiększy się rozstaw śrubp' do wartości p'
= 83 mm, to pJdo = 83122 = 3,77 z tabl. 3.8 normy [3] na zasa-
a) śruby skrajne =
0'60 12-14 360
,tr _ kp6frdt, dzie interpo|acji ,Ą = 0,oo i N,,Rd = - Fr,a=21o
b,Rd,1 -
kN].
yM2 t,zc
,

NoŚnoŚci po|ączenia śrubowego ob|iczone wed|ug norm [2]

z,af -tt =2.a9-n i [3] są zblizone. Nośnośckątownika po|ączonego jednym ramie.
gdzie: kr = min do 22 =z
''4 =2,5, niem, ob|iczana wedlug [3], za|eŻy od rozstawu śrub; im większy
2,5, rozstaw Śrub, tym nośnoścwiększa' W ob|iczeniach uproszczo-
nych, gdy pomija się mimośrodowoścdzia|ania sily wzg|ędem osi
cta=-=-=u.5J
" lącznikÓw, większa od|eg|ośclączników to takze większe ramię si|
3do 3.22 wewnętrznych i mniejsza si|a dzia|ająca na |ącznik skrajny, pocho.
do = mln 4=P=,,,
f, 360 =0,s3,
dząca od momentu' W ob|iczeniach doktadnych na|eza|oby potą.
czenie ob|iczac jako rozciągane izginane momentem wynikającym
1,0 z mimośrodowościprzy|ozenia obciązenia.

o Przyklad 2. Zaproiektować szĘwne po|ączenie zak|adkowe

belki wspornikowej z ceownika 300E ze stali S235 do slupa z ce-
2,5.0,53 .360 20 B
, b.Rd.1 - = 61,1 103 N = 61,1 kN, ownika 300E, przenoszące silę o Wartości ob|iczeniowej F.o =
1,25
= 48 kN (charaKerysĘcznej FEk = 36 kN) na ramieniu e = 0,6 m.
Ze wzg|ędu na Wymaganą sztywnośc przyjęto po|ączenie cierne
b) śruby pośrednie kategorii B na 4 śruby M20 k|asy 10.9 (rys. 5).
- k,aJ,,dt,
tro'ąa,z=';-",
gdzie'. k, - jak wyzej,
150 1
_ n ta
" e.ł + Ó.zz
------u.Jl
+
""0
f. 4nn
do = mtn łŁ=5=t'l
f, 360 =0,51'

1,0

2,5.0,51 360 20 B
,E_
b.Rd.z - = 58,5 '103 N
= 58,5 kN
1,25
Grubośc blachy fo = 8 mm jest taka sama, jak polki kątownika,
tj. Ł = 8 mm, a odleg|ośĆboczna nie ma Wptywu na nośnoŚc na Rys. 5. Po|4czenie zakladkowe be|ki do slupa
docisk. D|atego nośność na docisk śrubdo b|achy jest taka sama
jak nośnoścna docisk do kątownika. Dane: stal 5235; przy f < 40 mm: fr= 235 N/mm2; z tabl. T3.1
Sprawdzenie czy z|ącze nie jest dlugie: Li _ 3P, = 3.50 = normy [4] fu = 360 N/mm2; śrubyM20 klasy 10.9: d = 20 mm, do =
.l .l5.20 22 mm, A = 314 mmz, fyb = 900 N/mm2; z tabl. T 3.1 normy [3]:
150 mm < 5d = = 300 mm; z|ącze nie jóst d|ugie, więc nie
trzeba redukowac nośnościśrub. fro = 1000 N/mm2; Tuz = 1,25; ceownik 300E: t" = 6,5 mm.
Ze wzg|ędu na to, ze nośnoŚc na docisk |ącznika Fo,^ow przy- Sprawdzenie poprawności rozmieszczenia |ączn|ków; z tab|.
padku śrubskrajnych jest większa niz nośnośćna ścinanie Ę."o, T3.3 normy [3]: e, = 80 mm > 1,2d0= 26,4 mm, e2 = 80 mm >
ob|iczeniowa nośność grupy |ączników jest równa i|oczynowi |icz- 1,zdo= 26,4 mm, Pt = 140 mm > 2,2do= 48,4 mm, Pz = 140 mm
> 2,t, = 52'8 mm. oznaczato, ze |ączniki są rozmieszczone pra.
by |ącznikÓw i najmniejszej nośnoŚci obliczeniowej lącznika w gru-
pie (p. 3.7 normy [3]): widfowo.
Moment obciązający po|ączenie: Mea = Fr&: 48 000 . 600 =
Fąa = t16Fp6,;1n' (b) 28,8. 106mm = 28,8 kN.m, Mrn = FeF = 36 000.600 = 21 ,6'
'l06mm
=21,6 kN.m.
Si|a poprzecznai VEd= Fea = 48 kN, yEł = Feł = 36 kN.
FRa''in = min(Ę'ęa;F6,po. ,l,Ą,aa,z) = Fa'aa,z = 58,5 kN'
Najbardziej wytęzonymi łącznikami
.l
w polączeniu są śruby
skrajne i 2. Rozk|ad si| na |ącznik 1 przedstawiono na rys. 6.
Fna = 4 58,5 kN = 234,0 kN > FE,d = 210 kN. Zgodnie z tab|. 1, w po|ączeniach kategorii B ob|iczenia prze-
prowadza się, uwzg|ędniając wartoŚci ob|iczeniowe i charaktery-
a Więc Warunek nośnościjest zachowany. styczne obciązeń. Poślizgw po|ączeniu nie powinien nastąpic

498 INZYNIEHIA I BUDOWNICTWO NR 9/2C08

W sianie granicznym użytkowa|ności.Charakterystyczne obciąże- tr . .:|,o fi15
- y^ '-o, -
ksn'u
nle ścinające Ę,.o'.". nie powinno przekroczyĆ nośnościob|iczenio. ' s.Rd.ser =62,4 kN'Ę'n = 61,2 kN].
i,j
wej na poś|izg Ę,^o,"",' a dodatkowo ob|iczeniowa wartośc obciąze-
nla ścinającego Ę,.o nie powinna przekroczyc nośnościna ścina' ob|iczeniowa nośność śrubna ścinanie' P|aszczyzna ścina.
nie i nośności na docisk śrub,jak w po|ączeniach kategorii A. nia nie przechodzi przez gwintowaną częścŚruby (tab|. T 3.4 nor-
Si|a w śrubie od si|y poprzecznej: mv [3]:
F,'o', = Vpolno = Ą$lĄ = 12'0 kN; wartośc charakterystyczna Fy,n,, = oQ = 0'6'
,/,Jn = 3614 = 9,0 kN.
, _ arfroA _ 0,6 .1 000 '314 _ I tr^ zo r n3 xr
=: =
T =150'72 10"N
_
= 150'72 kN'
"'ro
T ob|iczeniowa nośność śruby na docisk' Gdy kierunek obcią.
\'' -l
sl zenia śruby jest ukośny wzg|ędem brzegu, to nośnośĆna docisk
lF, lil n a| eży s p rawd zać, r ozpatr ując od dzie |n e poszczegÓ n e sklad owe i |

J
'1 obciążenia dzia|Ąące prostopad|e i rÓwno|eg|e do brzegu b|achy
3,
TT 2, Y (tabl. T 3.4, uwaga 3 normy [3])' Nośność Śruby na docisk do bla-
: chy wynosi:
l+'+l
n --{/.fl Hys. 6. Rozklad sil na poszczegó|ne fącz. - skladowa pozioma, śrubaskrajna, szereg skrajny (tab|. T 3'4
niki w oolaczeniu normy [3])

Si|a w Śrubie od momentu zginającego: E

t b.Rd.1.H _ k,a6frdt*
-

'(+l.EI Jt+l .el

y*
,

* | =ee'o mm' lz.a9t-1t =2.a9-ę

1 do z,c 22
= 8'5
') gdzie
L
= z,s,

FM'd,1= n6 99'0
MEd:trł =283 '" ł 72,7 =72,7 kN ,, BO
"
103 N
4'nto'
= [o, = = =r.z
I 3do 322
(wańoŚc charakterysĘczna)' do = mll
']I -tĄr, =
..o.o.o

360
=',, = 1,0,

Y \ i 1'0
tr - it 21,6 = 54,5
. 103 N = 54,5 kN.
;#7
= 1 06
t

Si|a (wartośc ob|iczeniowa) w śrubie

.| 2,5 1,0 360 20 6,5
, b.Rd.1.H = 93,6 103 N = 93,6 kN
_m
Ę.a = {(Fv'a.l + F',d'1 cosd)- +U-u.al slnd)- =
- sktadowa pionowa, śrubaskrajna' Szereg skrajny (tab|. T 3'4
=,1 1tz,o + t z,t . o,T 07 )2 + (7 2,7 . o,r or )2 = B 16 kN, 12l)

gdzie tga
. D.lZ 14012 '1,0= a ^" =kqof'dt'
Fb,Rd,1,v -
= sina =cosa =0,707' y*
,
=
,*=ffi= =45,00

Sita (wartośc charakterystyczna) w śrubie

.|

gozle: .
K.1 =
. lzsf -17 =2ss'.1.7=8.5
mlnl d6 22 = 2,5,
F,'r = łGv,x,l+ F,.r,.cosa)z + (F61,,'1sina)2 = I 2,s

= ../1s,o + sł,s.o ,707\2 + (54,5.o,707)2 = 6? kN.

=:t= Bo = t.z
| " 3dn 3.22
l*,
ob|iczeniowa.noŚnoŚc ze wzg|ędu na poś|izg styku Śruby w po- |łĄt"
a^ = min.l
|ączeniach kategorii B (wzory 3.6 i 3'7 normy [3]):
"1t,360 =1ooo =z.B = 1.0,
E
rs.Rd,ser _ krfrlr .
- ,,"'
I i,o
Trr,*' I

F,,ę 0,7f,uA" 1000 .245 = 171,5 103 N = 171'5 kN,

= 0,7 2,5 1,0 360 .20 6,5
.
=

gdzie: t b.Rd.'l.v - = 93,6 103 N = 93,6 kN.

k" = 1 - śrubyw otvvorach z norma|ną to|erancją (tab|. 3.6 normy
EN 1ee3-1-8 [3]), Grubości środników slupa i be|ki są takie same, więc nie ma ko-
o = 1 - liczba plaszczyzn tarcia, niecznościich oddzielnego sprawdzania.
lt = 0,3 - wspÓ|czynnik tarcia; powierzchnie opa|ane plomieniem Sprawdzenie warunku na ścinanie i docisk W Stanie granicznym
acety|enowo-t|enowym - k|asa C według tab|. 3.7 normy [3]' nośnoŚci
Fea = Fft - 81'6 kN Fo'*o
1; F6'p6'') =
Tns,""r= 1,1
;F;d;llli"'x
,

1,|,3 .il,S
Ę'Ra,"., =1 = 46,8 kN. Warunek nośnoŚci jest spe|niony.
1,1

Sprawdzenie warunku poś|izgu W stanie granicznym użytkowal- o Przyk|ad 3. ZaprojektowaĆ po|ączenie zak|adkowe quasi-
noŚci -przegubowe drugorzędnej be|ki dwuteowej z dwuteownika PE
Fv,Ed,ser = Ę,x =61,2 kN > Ę,na,"". = 46'8 kN.
360, wykonanej ze sta|i 5355' z podciągiem (rys. 7)' Po|qczenie ma
przenieŚc reakcję z be|ki o wańoŚci 320 kN' Grubośc żebra podcią-
Warunek stanu granicznego użytkowalności nie jest spelniony. gu wykonanego ze sta|i 3235 wynosi 12 mm. Przyjęto 6 śrub M20
D|atego tez na|ezy zmieniĆ sposÓb przygotowania powierzchni |ą. klasy 4.8.
czonych częścido k|asy powierzchni ciernej B wed|ug tabl. 3.7 Dane: sta| 5355 przy t ś40 mm: f" = 3ss N/mm2; z tab|. T 3.1
normy EN '|993.1-8 [3] (np. przez na|ożenie pow|oki krzemiano- normy [4] fu = 510 N/mm2; stal 5235 pŻy t < 40 mm: fn =
wo-cynkowej po śrutowaniu). Wtedy p = 0,4, a noŚnośc na poś|izg = 235 N/mm2; z tab|. T 3..l normy |4] t,= 360 N/mm2; śruby M20
stvku klasy 4.8: d = 20 mm, do = 22 mm, A = 314 mm2, A" -- 245 mm2,

INZYNIEBIA I BUDOWNICTWO NR 9/2008 499

 bl 12x150, r
|€loU ^^
300 l360PE
| "
|aA =Ł=-=U,v
3do 322
6 M20 kI._4€
do = mln )1 ln =9=,.,
f,, 360
I10
I

2,5 0,9. 360.20 12,0

' b.Rd.w.1 ' =157,1 103N=157,1 kN,
1,25

- śruba pośrednia (tab|. T 3.4 normy [3])

E _ kp6frdt"
, o,Rd,r,, -
Rys' 7. Polączenie zakladkowe be|ki z podciągiem
gdzie: k, - jak wyzeJ
fvo= 320 N/mm2; z tabl. T 3.1 normy [3] f"o = 400 Nlmm2, yr, = -
pt 1 ___=u,vo
B0 1 ^^^
.l
1,25, y,o = ,00; zebro gruboŚci 12 mm: f" = 12,0 mm' dwuteow. [*, =
3do 4 322 4
nik PE360: t, = 8,0 mm. I

fub _400 _14

f, -360-'
ao =mi ,]
Sprawdzenie poprawnoŚci rozmieszczenia Śrub wed|ug tab|.
T3.3 normy [3]:e' = 60 mm > 1,2d0= 26,4 mm, e2 = 40 mm >
1,2d0 = 26,4 mm, Pr : 80 mm > 2,2do = 48,4 mm, Pz = 60 mm >
1,0
I

2,4do = 52,B mm. Łączniki są więc rozmieszczone prawid|owo. L

Nośność śruby na ścinanie. P|aszczyzna Ścinania nie przecho. 2,5. 0.96 360.20.12.0
I b,Rd,w,1 = 166,2.1 03 N = 1 66,2 ki\l
dzi przezgwintowaną częśćśruby,d" = 0,6 (tabl' T 3'4 normy [3]) 1,25
Ze wzg|ędu na to, ze noŚnoŚc na Ścinanie tącznika Ę''o jest
, ^.-a,f,tA =0'6 400 314 -60,3.103N=60,3kN. mniejsza od nośnościna docisk Fo,"o' ob|iczeniowa nośnoŚc giupy
'v,Rd----
Tuz 1,25 |ącznikÓw jest równa i|oczynowi Iiczby lącznikÓw i najmniejszej no-
Nośnoścśruby na docisk do środnika be|ki: śnościpojedynczego |ącznika (p. 3.7 normy [3]). Efektywną no-
śnościąjest w rozpatrywanym przykladzie nośnoścze wzg|ęcri na
_ śrubaskrajna (tab|. T 3'4 normy [3]) ścięcieśruby
Ft'pa.*.t -
k'lał,dt,
,
Fp6., = n6F,.p4 = 6 60,3 = 361'B kN > FEa = 320 kN (b)
Tuz
[o^An Nośność na rozerwanie b|okowe (p.3.10'2 normy [2]) środnika
l2.B :!, _ 1.7 = 2.8 : _ 1.7 = 3.4 be|ki ob|icza się ze wzoru 3.9 normy [3]
gdzle: Ą = mlni do 22 =2.5'
2,5 Verr,t,na = frAr, I yy2 + (l ,f 3)f yA* tyMo,

w ktÓrym:
le.60 =-=u.v
lctł=
"
II t.3do 322 -1zzl
4nn
.-=-=U./Ó
"'(' e, + p, -ldnlt",
A^, =(
2")'( = f oo + ao
2 )
a,o = s:o,o ,.nr',
d"=mln<
"11,510 =U./Ó.

I
A,, - (2pt + e, - 2,5d)t, = (2. 80 + 60 - 2,5 22). B,O= 1 320,0 mm2,
r'o

=510 536,0/1,25 +(1/J5)'355'1320,0/1,0

I

verr 1.Rd =

tr- 2,5.0,78.510 .20 8,0 = 489,2.'103 N = 489,2 kN > Fa = 320 kN.

t b.Rd.wj - = 127,9
. '103 N
= 127,9 kN,
NoŚnośc na rozerwanie b|okowe blachy żeberka (p. 3.10.2 i:or-
_ my [2]) zewzoru 3.9 normy [3]
Śruba pośrednia (tabl. T 3.4 normy [3])
Vetr,t,Ra = f,A,, I yy2 + 111 J31f,An, t yrr,
E _ kpyfrdt*
I b.Rd,w,z - y* ' w którym:
gdzie,. k, - jak wyżej' p" -9dn''|,, =[oo*uo -1rr),r,o=
'" |.'
A-, =(
",+ 2")'[ 2 ) 804,0 mm2

0t1801
da=:'l
" 3do-- 4 3.22 4 A* = (Zpt + e, - 2,5d r)t, = (2 B0 + 60
.
- 2,5 - 22). I 2,0 = I 980,0 mm2,
f. Ąan
'yp
.:: =0,784 =0]84,
fu= 510 Ę7'1.ęa = 360 8o4,0 l 1,25+ (1 / JT). 235 . 1 980'0 / 1,0 =

1,0
= 500,2 103 N = 500,2 kN > FEd = 320 kN.

Warunki nośnościpo|ączenia są więc spe|nione.

2,5 0,784.510.20.8,0
- = 127,9 . 103 N = 127,9 kN
' b.Rd.w.2 1,25 P|ŚMIENNIcTWo
Nośność
śruby na docisk do zeberka:
[1] Biegus A': ob|iczanie nośnościŚrub wedtug PN-EN 1993-1-8 ' ,,|nilyneria
- śrubaskrajna (tab|. T 3.4 normy [3]) i Budownictwo", nr 3/2008.
[2] PN-90/B-03200 Konstrukcje stalowe - Obliczenia statyczne i projektowa-
klayfrdt, nie.
I b,Rd.w,1 - [3] PN-EN 1993.1.8 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji sta|owych, częsc
T*
1-8: Projektowanie węz|ów.

gdzie:
.
kr
. lz.af -\7 =2.8!,-\7
= mlnl do 22
=3.4
=2,5,
[4] PN-EN 1993-1-1 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji Sta|owych, częśc
1-1 : Regu|y ogÓ|ne i reguly d|a budynkow'
|5l Augustyn J., Bródka J', Łaguna J..' ob|iczanie nośnościŚrub i po|ączeń za-
| 2,5
kladkowych wed|ug PN.90/8-03200' ,,lnżynieria i Budownictwo'', nr 6/] 991 '

500 INZYNIERIA t BUDOWNICTWO NR 9/2008