Grupa A Klasa .................... Liczba punktów ...... / 126 p.

Imię ..................................................................................

1 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Układ odpornościowy tworzą
A. węzły chłonne, grasica, naczynia limfatyczne, śledziona.
B. migdałki, grasica, śledziona, erytrocyty, trzustka.
C. szpik kostny, serce, węzły chłonne, limfa.
D. śledziona, tarczyca, naczynia limfatyczne, migdałki.
2 Wymień trzy zasady profilaktyki chorób układu krążenia dotyczące sposobu odżywiania się. ( ... / 3 p.)

3 Podpisz elementy wskazane na rysunkach zewnętrznej i wewnętrznej budowy serca. ( ... / 9 p.)

4 Podaj dwa argumenty przemawiające za potrzebą honorowego krwiodawstwa. ( ... / 2 p.)

5 Uzupełnij tabelę dotyczącą grup krwi nazwami odpowiednich przeciwciał obecnych w osoczu krwi. ( ... / 4 p.)

Grupa krwi A B AB 0
Przeciwciała
przeciwko
antygenom w
osoczu

6 Uzupełnij tabelę. Wpisz w odpowiednich komórkach znak „+”, jeśli przetaczanie krwi jest możliwe, lub znak ( ... / 4 p.)
„–”, jeśli przetaczanie krwi jest niemożliwe.
dawcy
Grupa krwi
A B AB 0

B
biorcy
AB

KPLPMQPDINOJNHOJ strona 1 z 16
7 Uzupełnij tabelę. Wpisz funkcje wymienionych w niej składników krwi. ( ... / 4 p.)

Składnik krwi Funkcja

Osocze
Erytrocyty
Leukocyty
Płytki krwi

8 Na podstawie informacji zawartych w tabeli zinterpretuj wyniki morfologii krwi pewnej pacjentki. Podaj, ( ... / 4 p.)
który parametr odbiega od normy i co to może oznaczać.
Wartości prawidłowe dla
Wybrane parametry Wartości prawidłowe dla kobiet
mężczyzn

HTC – hematokryt 38–45% 40–54%

WBC – krwinki białe 4–10 tys./mm3

RBC – krwinki czerwone 4,0–5,5 mln/mm3 4,5–6,5 mln/mm3

HGB – hemoglobina 12–16 g/dl 13–18 g/dl

PLT – płytki krwi 150–400 tys./mm3

GLU – zawartość glukozy 80–105 mg/dl

OB – odczyn Biernackiego 6–16 mm/h 2–8 mm/h

Wyniki morfologii krwi pacjentki
HTC 38%

WBC 4,3 tys./mm3

RBC 3,5 mln/mm3

HGB 6,8 g/dl

PLT 220 tys./mm3

OB 15 mm/h

9 Podaj argument przekonujący do honorowego krwiodawstwa. ( ... / 1 p.)

10 Na podstawie informacji z filmu wykonaj poniższe polecenia. ( ... / 3 p.)

a) Wymień nazwy części serca, przez które płynie krew z dwutlenkiem węgla, oraz części, przez które płynie
krew utlenowana.
________________________________________________________
b) Podaj, która z komór ma grubszą ścianę. Uzasadnij odpowiedź jednym argumentem.
________________________________________________________
c) Wyjaśnij, jaką funkcję pełnią w sercu zastawki.
________________________________________________________
11 Na podstawie kalendarza pylenia zamieszczonego w podręczniku wykonaj polecenia. ( ... / 5 p.)
a) Podaj, w których miesiącach stężenie pyłków brzozy, leszczyny i topoli w powietrzu jest najwyższe.
b) Podaj nazwy dwóch roślin, których pyłek w wysokim stężeniu utrzymuje się przez co najmniej trzy
miesiące.
c) Podaj, na co może być uczulona osoba, u której katar sienny występuje w czerwcu.
d) Podaj, na co może być uczulona osoba, u której katar sienny pojawia się w styczniu.
e) Podaj, w których miesiącach osoba uczulona na bylicę nie powinna mieć objawów alergii.

KPLPMQPDINOJNHOJ strona 2 z 16
12 Uporządkuj poniższe rysunki (1–3) w takiej kolejności, aby przedstawiały fazy cyklu pracy serca. Zacznij od ( ... / 1 p.)
skurczu przedsionków.

Właściwa kolejność rysunków: _______________________

13 Uzupełnij tabelę dotyczącą grup krwi. Użyj odpowiednich antygenów obecnych w błonie erytrocytu w ( ... / 4 p.)
podanej grupie krwi.
Grupa krwi A B AB 0
Antygen w błonie
erytrocytu

14 Na podstawie opisu rozpoznaj elementy morfotyczne krwi i podaj ich nazwę. ( ... / 1 p.)
Te elementy morfotyczne krwi odpowiadają za transport tlenu w organizmie. Mają one kształt dwuwklęsłych
krążków i nie zawierają jądra komórkowego. Są wytwarzane w czerwonym szpiku kostnym, a niszczone – w
śledzionie. Żyją około 120 dni. U kobiet jest ich zwykle mniej niż u mężczyzn.
15 Przeanalizuj poniższy schemat naczynia krwionośnego, a następnie wykonaj polecenia. ( ... / 2 p.)

a) Podaj nazwę elementu budowy naczynia

krwionośnego oznaczonego na schemacie
literą X.
b) Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych.
Element oznaczony na schemacie literą X jest przystosowaniem do
A. wymiany substancji odżywczych między krwią a innymi
tkankami.
B. łączenia naczynia krwionośnego z otaczającą je tkanką.
C. jednokierunkowego przepływu krwi w naczyniu.
D. regulacji średnicy naczynia w odpowiedzi na zmiany ciśnienia
przepływającej krwi.

KPLPMQPDINOJNHOJ strona 3 z 16
16 Przyporządkuj naczyniom krwionośnym (1 i 2) odpowiednie cechy (A–H). ( ... / 2 p.)
1. Naczynia włosowate. A. Brak zastawek.
2. Żyły. B. Niskie ciśnienie krwi przepływającej przez
naczynia.
C. Gruba warstwa mięśniowa w ścianach naczyń.
D. Obecność zastawek.
E. Cienkie ściany naczyń zbudowane tylko z
nabłonka.
F. Ściany naczyń zbudowane z trzech warstw.
G. Cienka warstwa mięśniowa w ścianach naczyń.
H. Wysokie ciśnienie krwi przepływającej przez
naczynia.
1. _____ 2. _____
17 Uszereguj chronologicznie podane etapy przepływu krwi w krwiobiegu małym. ( ... / 1 p.)
1. Tętnica płucna.
2. Lewy przedsionek serca.
3. Żyła płucna.
4. Naczynia włosowate płuc.
5. Prawa komora serca.
18 Określ, jaką grupę krwi należy przetaczać choremu z grupą krwi AB. ( ... / 1 p.)

19 Zaznacz cechę, która jest przystosowaniem erytrocytów do transportu tlenu. ( ... / 1 p.)

A. Wydzielanie substancji przekształcającej fibrynogen w fibrynę.

B. Obecność antygenów na powierzchni błony komórkowej.
C. Wytwarzanie przeciwciał.
D. Obecność białka – hemoglobiny.
20 Podkreśl nazwy elementów odpowiedzialnych za prawidłowe krzepnięcie krwi. ( ... / 1 p.)
glukoza, fibrynogen, płytki krwi, krwinki białe, cholesterol, witamina A
21 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)
Funkcją krwi nie jest
A. transport witamin i hormonów. C. odbieranie dwutlenku węgla z komórek.
B. produkcja krwinek czerwonych i białych. D. udział w regeneracji uszkodzonych naczyń.
22 AIDS jest groźną chorobą zakaźną wywoływaną przez wirusa ludzkiego niedoboru odporności – HIV. ( ... / 1 p.)
Zaznacz spośród wymienionych sytuacji, dwie które sprzyjają zarażeniu się HIV.
A. Ryzykowne zachowania seksualne.
B. Wykonywanie tatuażu sterylizowanymi urządzeniami
C. Wspólne spożywanie posiłków z osobą zakażoną HIV.
D. Transfuzja krwi zakażonej HIV.
23 Przyporządkuj elementom budowy serca (1–3) pełnione przez nie funkcje (A–D). ( ... / 3 p.)
1. Naczynia wieńcowe. A. Zaopatrują serce w tlen i substancje odżywcze.
2. Komórki wytwarzające impulsy elektryczne. B. Zapobiegają mieszaniu się krwi natlenionej
z krwią pozbawioną tlenu.
3. Zastawki. C. Powodują automatyczne skurcze serca.
D. Wymuszają jednokierunkowy przepływ krwi.
1. _____ 2. _____ 3. _____
24 Przyporządkuj wymienionym składnikom krwi (1–3) odpowiednie opisy (A–C). ( ... / 3 p.)
1. Płytki krwi. A. Są to bezjądrowe elementy morfotyczne krwi
zawierające hemoglobinę.
2. Erytrocyty. B. Są to krwinki o różnej wielkości i budowie,
uczestniczące w reakcjach obronnych organizmu.
3. Leukocyty. C. Są to najmniejsze elementy morfotyczne krwi
uczestniczące w jej krzepnięciu.
1. _____ 2. _____ 3. _____

KPLPMQPDINOJNHOJ strona 4 z 16
25 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź A lub B i jej uzasadnienie 1 lub 2. ( ... / 1 p.)
Leukocyty, czyli krwinki białe
A. pełnią funkcję odpornościową, 1. uczestniczą w wytwarzaniu skrzepu.
ponieważ
B. chronią organizm przed utratą krwi, 2. niszczą drobnoustroje chorobotwórcze.

26 Oceń, czy poniższe informacje dotyczące układu limfatycznego są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, ( ... / 3 p.)
jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F – jeśli jest fałszywe.

Układem limfatycznym są transportowane hormony wytwarzane w gruczołach

1. P F
dokrewnych.
Limfa powstaje z płynu tkankowego, a jej skład jest podobny do składu osocza
2. P F
krwi.
3. Układ limfatyczny rozprowadza cukry po całym organizmie. P F

27 Schemat przedstawia kierunek przepływu limfy w naczyniach układu krążenia. ( ... / 4 p.)

Oceń, czy poniższe informacje dotyczące układu limfatycznego są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P,
jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F – jeśli jest fałszywe.

1. Układ limfatyczny rozpoczyna się w przestrzeniach międzykomórkowych. P F

2. Limfa jest transportowana w dwóch kierunkach. P F
3. Docelowym miejscem transportu limfy są naczynia układu krwionośnego. P F
4. Limfa nie przepływa przez węzły chłonne. P F

28 Zaznacz nazwy narządów, które wchodzą w skład układu limfatycznego. ( ... / 1 p.)
A. Migdałki. B. Serce. C. Żołądek. D. Grasica.
29 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)
Funkcją układu limfatycznego jest
A. transport gazów oddechowych.
B. przekazywanie impulsów elektrycznych.
C. niszczenie drobnoustrojów chorobotwórczych.
D. wydalanie nadmiaru wody.
30 Zaznacz trzy zasady profilaktyki chorób układu krążenia. ( ... / 3 p.)

A. Unikanie pokarmów bogatych w tłuszcze zwierzęce.

B. Spożywanie dużych ilości soli kuchennej.
C. Odpoczynek bierny, np. oglądanie telewizji.
D. Spożywanie olejów roślinnych.
E. Utrzymywanie prawidłowej masy ciała.
F. Unikanie aktywności fizycznej.
31 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)
Miażdżyca może prowadzić do
A. zaburzenia pracy węzłów chłonnych. C. anemii.
B. zawału serca. D. krwotoku wewnętrznego.

KPLPMQPDINOJNHOJ strona 5 z 16
32 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)
Serce człowieka składa się z
A. dwóch komór i dwóch przedsionków. C. jednej komory i trzech przedsionków.
B. trzech komór i jednego przedsionka. D. czterech komór.
33 Zaznacz zestaw naczyń krwionośnych, którymi płynie krew utlenowana. ( ... / 1 p.)
A. Żyła płucna, aorta. C. Aorta, żyła płucna, tętnica płucna.
B. Żyła główna, żyła płucna. D. Tętnica płucna, aorta.
34 Oceń, czy poniższe informacje dotyczące krwiobiegów są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli ( ... / 3 p.)
informacja jest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa.

1. Żyły to naczynia krwionośne wyprowadzające krew z serca. P F

2. Pęcherzyki płucne oplata sieć naczyń włosowatych. P F
Krwiobieg duży rozpoczyna się w prawej komorze serca, skąd krew wypływa
3. P F
aortą.

35 Zaznacz funkcje krwi w organizmie. ( ... / 1 p.)

A. Transport tlenu. D. Termoregulacja.
B. Trawienie pokarmów. E. Reagowanie na bodźce.
C. Przenoszenie szkodliwych produktów przemiany
materii.
36 Oceń, czy poniższe informacje dotyczące krwiobiegu dużego są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli ( ... / 3 p.)
informacja jest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa.

1. Krwiobieg duży rozpoczyna się w prawej komorze serca. P F

2. Funkcją krwiobiegu dużego jest dostarczanie tlenu do komórek ciała. P F
3. Krew w krwiobiegu dużym wraca do serca żyłami głównymi – górną i dolną. P F

37 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Osoba, u której na powierzchni erytrocytów występuje tylko antygen B, ma grupę krwi
A. A. B. AB. C. B. D. 0
38 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)
Erytrocyty to krwinki odpowiedzialne za
A. przenoszenie tlenu. C. krzepnięcie krwi.
B. niszczenie drobnoustrojów. D. wytwarzanie przeciwciał.
39 Oceń, czy poniższe informacje dotyczące krwi są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest ( ... / 3 p.)
prawdziwe, albo literę F – jeśli jest fałszywe.

1. Krew jest tkanką łączną płynną. P F

2. Najliczniejszymi komórkami krwi są limfocyty. P F
3. Głównym składnikiem osocza krwi jest woda. P F

40 Podkreśl właściwe wyrazy tak, aby tekst dotyczący odporności był prawdziwy. ( ... / 3 p.)
Gdy pani Anna zbierała grzyby, została ukąszona przez żmiję zygzakowatą. Kobieta natychmiast udała się do
szpitala, gdzie podano jej surowicę / szczepionkę. Ta substancja zawiera osłabione bakterie / przeciwciała. W
wyniku podania tej substancji pani Anna uzyskała odporność bierną naturalną / sztuczną.

KPLPMQPDINOJNHOJ strona 6 z 16
41 Alergie należą do chorób cywilizacyjnych powodowanych między innymi zanieczyszczeniem środowiska. ( ... / 3 p.)
a) Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych.
Alergia to
A. osadzanie się w płucach cząsteczek pyłów.
B. łączenie się hemoglobiny z tlenkiem węgla.
C. nadwrażliwość organizmu na substancje nieszkodliwe.
D. nadwrażliwość organizmu na czynniki chorobotwórcze.
b) Uzupełnij zdania tak, aby poprawnie opisywały objawy i skutki alergii. Wykorzystaj wyrazy
wybrane spośród podanych – wpisz je w odpowiedniej formie gramatycznej.
astma, katar sienny, pokarmowy, gruźlica, oddechowy, zapalenie płuc
Najwięcej osób cierpiących na alergię ma objawy związane z układem ……………………………….. –
kichanie, katar, kaszel czy duszności. Zapalenie błony śluzowej nosa o podłożu alergicznym nazywa się
……………………………….. .
42 Uszereguj rodzaje przeszczepów zgodnie z malejącym ryzykiem ich odrzucenia. ( ... / 1 p.)
1. Przeszczep w obrębie tego samego organizmu.
2. Przeszczep od spokrewnionego osobnika tego samego gatunku.
3. Przeszczep od niespokrewnionego osobnika tego samego gatunku.
4. Przeszczep od osobnika innego gatunku.
43 Uzupełnij tabelę dotyczącą odporności nabytej. Wpisz w odpowiednie rubryki brakujące informacje. ( ... / 3 p.)

Odporność …………………………

Odporność ………………………… Odporność …………………………

Wytworzenie przeciwciał w reakcji na samoistne

Wytworzenie przeciwciał w reakcji na podanie
wniknięcie do organizmu czynników
szczepionki.
chorobotwórczych.

44 Podkreśl właściwe wyrazy tak, aby tekst dotyczący układu krwionośnego człowieka był prawdziwy. ( ... / 4 p.)
Krwiobieg duży rozpoczyna się w prawej / lewej komorze serca, a kończy się w prawym / lewym
przedsionku. Krwiobieg mały zaczyna się w prawej / lewej komorze serca, a kończy się w prawym / lewym
przedsionku.
45 Zaplanuj doświadczenie dotyczące wpływu wysiłku fizycznego na wartość tętna. ( ... / 4 p.)

46 Oceń, które z poniższych informacji dotyczą układu krwionośnego (K), a które – układu limfatycznego ( ... / 3 p.)
(L). Zaznacz w tabeli odpowiednie litery.

W naczyniach tego układu płyn przemieszcza się wyłącznie dzięki skurczom

K L
mięśni sąsiadujących z naczyniami.

Przez naczynia tego układu przepływa płyn bogaty w tłuszcze. K L

Ten układ składa się z zamkniętego systemu naczyń. K L

47 Przyporządkuj podane informacje do odpowiednich układów. Zaznacz literę K, jeśli informacja ( ... / 3 p.)
dotyczy układu krwionośnego, lub literę L – jeśli dotyczy układu limfatycznego.

Dostarcza osocze przesączone przez naczynia włosowate z powrotem do krwiobiegu. L K

Tworzy zamknięty system naczyń. L K

Pośredniczy w wymianie składników między osoczem a tkankami. L K

48 Wyjaśnij, dlaczego niegroźne czynniki chorobotwórcze stają się dla chorych na AIDS śmiertelnie ( ... / 1 p.)
niebezpieczne.

KPLPMQPDINOJNHOJ strona 7 z 16
49 Podaj nazwy składników krwi, których dotyczą poniższe opisy. ( ... / 3 p.)
A. Te komórki nie mają jądra komórkowego, a kształtem przypominają spłaszczony krążek.
B. Są najmniejszymi elementami morfotycznymi krwi, które gromadzą się w miejscach uszkodzenia naczyń.
C. Są jedynymi komórkami krwi, które mają jądro komórkowe i wykazują zdolność ruchu.
50 Uszereguj chronologicznie podane etapy procesu krzepnięcia krwi (A–E). ( ... / 1 p.)
A. Płytki krwi wydzielają substancję przekształcającą fibrynogen w fibrynę.
B. Naczynie krwionośne ulega uszkodzeniu.
C. Fibryna tworzy sieć, która zatrzymuje komórki krwi.
D. Płytki krwi przyklejają się do brzegów rany.
E. Sieć twardnieje, tworząc skrzep w ścianie naczynia.
51 Wymień trzy funkcje krwi w organizmie człowieka. ( ... / 3 p.)

52 Wykreśl w podanych zdaniach błędne informacje. ( ... / 3 p.)

1. W obiegu małym krew wpływa do lewego / prawego przedsionka serca.
2. W obiegu małym krew wypływa z prawej / lewej komory serca.
3. W obiegu małym z serca wypływa krew utlenowana / odtlenowana.
53 Uszereguj podane elementy budowy układu krwionośnego tak, by powstał schemat krążenia krwi w ( ... / 1 p.)
obiegu dużym. Użyj podanych oznaczeń literowych.
A – aorta, B – żyły, C – lewa komora serca, D – naczynia włosowate narządów ciała, E – żyły główne: górna
i dolna, F – prawy przedsionek serca, G – tętnice

KPLPMQPDINOJNHOJ strona 8 z 16
Grupa B Klasa .................... Liczba punktów ...... / 126 p.
Imię ..................................................................................

1 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Układ odpornościowy tworzą
A. szpik kostny, serce, węzły chłonne, limfa.
B. migdałki, grasica, śledziona, erytrocyty, trzustka.
C. węzły chłonne, grasica, naczynia limfatyczne, śledziona.
D. śledziona, tarczyca, naczynia limfatyczne, migdałki.
2 Wymień trzy zasady profilaktyki chorób układu krążenia dotyczące aktywności fizycznej. ( ... / 3 p.)

3 Podpisz elementy wskazane na rysunkach zewnętrznej i wewnętrznej budowy serca. ( ... / 9 p.)

4 Podaj dwa argumenty przemawiające za potrzebą honorowego krwiodawstwa. ( ... / 2 p.)

5 Uzupełnij tabelę dotyczącą grup krwi nazwami odpowiednich przeciwciał obecnych w osoczu krwi. ( ... / 4 p.)

Grupa krwi A B AB 0
Przeciwciała
przeciwko
antygenom w
osoczu

6 Uzupełnij tabelę. Wpisz w odpowiednich komórkach znak „+”, jeśli przetaczanie krwi jest możliwe, lub znak ( ... / 4 p.)
„–”, jeśli przetaczanie krwi jest niemożliwe.
dawcy
Grupa krwi
A B AB 0

B
biorcy
AB

KPLPMQPDINOJNHOJ strona 9 z 16
7 Uzupełnij tabelę. Wpisz funkcje wymienionych w niej składników krwi. ( ... / 4 p.)

Składnik krwi Funkcja

Osocze
Erytrocyty
Leukocyty
Płytki krwi

8 Na podstawie informacji zawartych w tabeli zinterpretuj wyniki morfologii krwi pewnej pacjentki. Podaj, ( ... / 4 p.)
który parametr odbiega od normy i co to może oznaczać.
Wartości prawidłowe dla
Wybrane parametry Wartości prawidłowe dla kobiet
mężczyzn

HTC – hematokryt 38–45% 40–54%

WBC – krwinki białe 4–10 tys./mm3

RBC – krwinki czerwone 4,0–5,5 mln/mm3 4,5–6,5 mln/mm3

HGB – hemoglobina 12–16 g/dl 13–18 g/dl

PLT – płytki krwi 150–400 tys./mm3

GLU – zawartość glukozy 80–105 mg/dl

OB – odczyn Biernackiego 6–16 mm/h 2–8 mm/h

Wyniki morfologii krwi pacjentki
HTC 38%

WBC 4,3 tys./mm3

RBC 3,5 mln/mm3

HGB 6,8 g/dl

PLT 220 tys./mm3

OB 15 mm/h

9 Podaj argument przekonujący do honorowego krwiodawstwa. ( ... / 1 p.)

10 Na podstawie informacji z filmu wykonaj poniższe polecenia. ( ... / 3 p.)

a) Wymień nazwy części serca, przez które płynie krew z dwutlenkiem węgla, oraz części, przez które płynie
krew utlenowana.
________________________________________________________
b) Podaj, która z komór ma grubszą ścianę. Uzasadnij odpowiedź jednym argumentem.
________________________________________________________
c) Wyjaśnij, jaką funkcję pełnią w sercu zastawki.
________________________________________________________
11 Na podstawie kalendarza pylenia zamieszczonego w podręczniku wykonaj polecenia. ( ... / 5 p.)
a) Podaj, w których miesiącach stężenie pyłków brzozy, leszczyny i topoli w powietrzu jest najwyższe.
b) Podaj nazwy dwóch roślin, których pyłek w wysokim stężeniu utrzymuje się przez co najmniej trzy
miesiące.
c) Podaj, na co może być uczulona osoba, u której katar sienny występuje w czerwcu.
d) Podaj, na co może być uczulona osoba, u której katar sienny pojawia się w styczniu.
e) Podaj, w których miesiącach osoba uczulona na bylicę nie powinna mieć objawów alergii.

KPLPMQPDINOJNHOJ strona 10 z 16
12 Uporządkuj poniższe rysunki (1–3) w takiej kolejności, aby przedstawiały fazy cyklu pracy serca. Zacznij od ( ... / 1 p.)
skurczu przedsionków.

Właściwa kolejność rysunków: _______________________

13 Uzupełnij tabelę dotyczącą grup krwi. Użyj odpowiednich antygenów obecnych w błonie erytrocytu w ( ... / 4 p.)
podanej grupie krwi.
Grupa krwi A B AB 0
Antygen w błonie
erytrocytu

14 Na podstawie opisu rozpoznaj elementy morfotyczne krwi i podaj ich nazwę. ( ... / 1 p.)
Te elementy morfotyczne krwi odpowiadają za transport tlenu w organizmie. Mają one kształt dwuwklęsłych
krążków i nie zawierają jądra komórkowego. Są wytwarzane w czerwonym szpiku kostnym, a niszczone – w
śledzionie. Żyją około 120 dni. U kobiet jest ich zwykle mniej niż u mężczyzn.
15 Przeanalizuj poniższy schemat naczynia krwionośnego, a następnie wykonaj polecenia. ( ... / 2 p.)

a) Podaj nazwę elementu budowy naczynia

krwionośnego oznaczonego na schemacie
literą X.
b) Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych.
Element oznaczony na schemacie literą X jest przystosowaniem do
A. wymiany substancji odżywczych między krwią a innymi
tkankami.
B. łączenia naczynia krwionośnego z otaczającą je tkanką.
C. jednokierunkowego przepływu krwi w naczyniu.
D. regulacji średnicy naczynia w odpowiedzi na zmiany ciśnienia
przepływającej krwi.

KPLPMQPDINOJNHOJ strona 11 z 16
16 Przyporządkuj naczyniom krwionośnym (1 i 2) odpowiednie cechy (A–H). ( ... / 2 p.)
1. Naczynia włosowate. A. Ściany naczyń zbudowane z trzech warstw.
2. Tętnice. B. Niskie ciśnienie krwi przepływającej przez
naczynia.
C. Wysokie ciśnienie krwi przepływającej przez
naczynia.
D. Gruba warstwa mięśniowa w ścianach naczyń.
E. Cienkie ściany naczyń zbudowane tylko z
nabłonka.
F. Cienka warstwa mięśniowa w ścianach naczyń.
G. Ściany naczyń zbudowane z jednej warstwy.
H. Brak zastawek.
1. _____ 2. _____
17 Uszereguj chronologicznie podane etapy przepływu krwi w krwiobiegu dużym. ( ... / 1 p.)
1. Naczynia włosowate narządów ciała.
2. Żyła.
3. Prawy przedsionek serca.
4. Lewa komora serca.
5. Tętnice.
18 Określ, jaką grupę krwi należy przetaczać choremu z grupą krwi AB. ( ... / 1 p.)

19 Zaznacz cechę, która jest przystosowaniem u części leukocytów do udziału w reakcjach ( ... / 1 p.)
odpornościowych organizmu.
A. Wydzielanie substancji przekształcającej fibrynogen w fibrynę.
B. Obecność antygenów na powierzchni błony komórkowej.
C. Wytwarzanie przeciwciał.
D. Obecność białka – hemoglobiny.
20 Podkreśl nazwy elementów odpowiedzialnych za obronę organizmu przed patogenami. ( ... / 1 p.)
fibrynogen, glukoza, przeciwciała, płytki krwi, krwinki białe, witamina K
21 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)
Funkcją krwi nie jest
A. udział w termoregulacji organizmu. C. transport tlenu do komórek.
B. produkcja krwinek czerwonych i białych. D. udział w powstawaniu skrzepu.
22 AIDS jest groźną chorobą zakaźną wywoływaną przez wirusa ludzkiego niedoboru odporności – HIV. ( ... / 1 p.)
Zaznacz spośród wymienionych sytuacji, dwie w których nie dojdzie do zarażenia się HIV.
A. Pocałunek w policzek.
B. Korzystanie ze wspólnej łazienki z osobą zakażoną HIV.
C. Niebezpieczne zachowania seksualne.
D. Transfuzja krwi zakażonej HIV.
23 Przyporządkuj elementom budowy serca (1–3) pełnione przez nie funkcje (A–D). ( ... / 3 p.)
1. Komórki wytwarzające impulsy elektryczne. A. Powodują automatyczne skurcze serca.
2. Zastawki. B. Zaopatrują serce w tlen i substancje odżywcze.
3. Naczynia wieńcowe. C. Wymuszają jednokierunkowy przepływ krwi.
D. Zapobiegają mieszaniu się krwi natlenionej
z krwią pozbawioną tlenu.
1. _____ 2. _____ 3. _____
24 Przyporządkuj wymienionym składnikom krwi (1–3) odpowiednie opisy (A–C). ( ... / 3 p.)
1. Leukocyty. A. Są to bezjądrowe elementy morfotyczne krwi
zawierające hemoglobinę.
2. Płytki krwi. B. Są to krwinki o różnej wielkości i budowie
uczestniczące w reakcjach obronnych organizmu.
3. Erytrocyty. C. Są to najmniejsze elementy morfotyczne krwi
uczestniczące w jej krzepnięciu.
1. _____ 2. _____ 3. _____

KPLPMQPDINOJNHOJ strona 12 z 16
25 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź A lub B i jej uzasadnienie 1 lub 2. ( ... / 1 p.)
Erytrocyty, czyli krwinki czerwone
A. transportują tlen w organizmie, 1. zawierają barwnik hemoglobinę.
ponieważ
B. uczestniczą w mechanizmach odporności, 2. produkują przeciwciała.

26 Oceń, czy poniższe informacje dotyczące układu limfatycznego są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, ( ... / 3 p.)
jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F – jeśli jest fałszywe.

1. Układ limfatyczny dostarcza tlen do wszystkich komórek ciała. P F

2. W węzłach limfatycznych są unieszkodliwiane substancje toksyczne. P F
3. W przeciwieństwie do układu krwionośnego układ limfatyczny jest otwarty. P F

27 Schemat przedstawia kierunek przepływu limfy w naczyniach układu krążenia. ( ... / 4 p.)

Oceń, czy poniższe informacje dotyczące układu limfatycznego są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P,
jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F – jeśli jest fałszywe.

1. Układ limfatyczny rozpoczyna się w przestrzeniach międzykomórkowych. P F

2. Limfa jest transportowana w dwóch kierunkach. P F
3. Docelowym miejscem transportu limfy są naczynia układu krwionośnego. P F
4. Limfa nie przepływa przez węzły chłonne. P F

28 Zaznacz nazwy narządów, które wchodzą w skład układu limfatycznego. ( ... / 1 p.)
A. Wątroba. B. Węzły chłonne. C. Śledziona. D. Serce.
29 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)
Funkcją układu limfatycznego jest
A. transport gazów oddechowych.
B. niszczenie drobnoustrojów chorobotwórczych.
C. przekazywanie impulsów elektrycznych.
D. wydalanie nadmiaru wody.
30 Zaznacz trzy zasady profilaktyki chorób układu krążenia. ( ... / 3 p.)

A. Unikanie pokarmów bogatych w tłuszcze roślinne.

B. Małe spożycie soli kuchennej.
C. Odpoczynek bierny, np. oglądanie telewizji.
D. Spożywanie tłuszczów zwierzęcych.
E. Unikanie palenia papierosów.
F. Umiarkowana aktywność fizyczna.
31 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)
Miażdżyca może prowadzić do
A. zaburzenia pracy węzłów chłonnych. C. zawału serca.
B. anemii. D. krwotoku wewnętrznego.

KPLPMQPDINOJNHOJ strona 13 z 16
32 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)
Serce człowieka składa się z
A. czterech komór. C. jednej komory i trzech przedsionków.
B. trzech komór i jednego przedsionka. D. dwóch komór i dwóch przedsionków.
33 Zaznacz zestaw naczyń krwionośnych, którymi płynie krew odtlenowana. ( ... / 1 p.)
A. Żyła płucna, aorta. C. Aorta, żyła płucna, tętnica płucna.
B. Żyła główna, tętnica płucna. D. Tętnica płucna, aorta.
34 Oceń, czy poniższe informacje dotyczące krwiobiegów są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli ( ... / 3 p.)
informacja jest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa.

1. Żyły to naczynia krwionośne wyprowadzające krew z serca. P F

2. Pęcherzyki płucne oplata sieć naczyń włosowatych. P F
Krwiobieg duży rozpoczyna się w prawej komorze serca, skąd krew wypływa
3. P F
aortą.

35 Zaznacz funkcje krwi w organizmie. ( ... / 1 p.)

A. Transport dwutlenku węgla. D. Wydzielanie hormonów.
B. Utrzymywanie stanu równowagi wewnętrznej. E. Odbieranie bodźców.
C. Transport substancji odżywczych.
36 Oceń, czy poniższe informacje dotyczące krwiobiegu dużego są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli ( ... / 3 p.)
informacja jest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa.

1. Krwiobieg duży rozpoczyna się w prawej komorze serca. P F

2. Funkcją krwiobiegu dużego jest dostarczanie tlenu do komórek ciała. P F
3. Krew w krwiobiegu dużym wraca do serca żyłami głównymi – górną i dolną. P F

37 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Osoba, u której na powierzchni erytrocytów występuje tylko antygen B, ma grupę krwi
A. A. B. AB. C. B. D. 0
38 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)
Erytrocyty to krwinki odpowiedzialne za
A. wytwarzanie przeciwciał. C. krzepnięcie krwi.
B. niszczenie drobnoustrojów. D. przenoszenie tlenu.
39 Oceń, czy poniższe informacje dotyczące krwi są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest ( ... / 3 p.)
prawdziwe, albo literę F – jeśli jest fałszywe.

1. Krew jest tkanką łączną płynną. P F

2. Najliczniejszymi komórkami krwi są limfocyty. P F
3. Głównym składnikiem osocza krwi jest woda. P F

40 Podkreśl właściwe wyrazy tak, aby tekst dotyczący odporności był prawdziwy. ( ... / 3 p.)
Pan Jan postanowił zabezpieczyć się przed zachorowaniem na grypę. Udał się więc do przychodni, gdzie
podano mu szczepionkę / surowicę. Ta substancja zawiera przeciwciała / antygeny wirusa. W wyniku jej
podania pan Jan uzyskał odporność naturalną / sztuczną.

KPLPMQPDINOJNHOJ strona 14 z 16
41 Alergie należą do chorób cywilizacyjnych powodowanych między innymi zanieczyszczeniem środowiska. ( ... / 3 p.)
a) Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych.
Alergia to
A. nadwrażliwość organizmu na substancje nieszkodliwe.
B. nadwrażliwość organizmu na czynniki chorobotwórcze.
C. łączenie się hemoglobiny z tlenkiem węgla.
D. osadzanie się w płucach cząsteczek pyłów.
b) Uzupełnij zdania tak, aby poprawnie opisywały objawy i skutki alergii. Wykorzystaj wyrazy
wybrane spośród podanych – wpisz je w odpowiedniej formie gramatycznej.
astma, katar sienny, angina, zapalenie płuc, gruźlica
Alergie wziewne mogą wywoływać na przykład ………………………………., którego objawy są podobne
do objawów przeziębienia. Wczesne zdiagnozowanie alergii jest jednak ważne, ponieważ nieleczona może
przyczynić się do powstania ……………………………….. . To choroba przewlekła, której leczenie jest
trudne i długotrwałe. Osoby cierpiące na to schorzenie mają znaczne trudności w oddychaniu, silny kaszel i
napady duszności.
42 Uszereguj rodzaje przeszczepów zgodnie ze wzrastającym ryzykiem ich odrzucenia. ( ... / 1 p.)
1. Przeszczep od osobnika innego gatunku.
2. Przeszczep od niespokrewnionego osobnika tego samego gatunku.
3. Przeszczep od osobnika identycznego genetycznie – bliźniaka jednojajowego.
4. Przeszczep w obrębie tego samego organizmu.
43 Uzupełnij tabelę dotyczącą odporności nabytej. Wpisz w odpowiednie rubryki brakujące informacje. ( ... / 3 p.)

Odporność …………………………

Odporność ………………………… Odporność …………………………

Otrzymywanie przeciwciał wytworzonych przez

Otrzymywanie przeciwciał zawartych w surowicy
organizm matki za pośrednictwem łożyska lub z
odpornościowej.
mlekiem w czasie karmienia.

44 Podkreśl właściwe wyrazy tak, aby tekst dotyczący układu krwionośnego człowieka był prawdziwy. ( ... / 4 p.)
Krwiobieg mały zaczyna się w prawej / lewej komorze serca, a kończy się w prawym / lewym przedsionku.
Krwiobieg duży rozpoczyna się w prawej / lewej komorze serca, a kończy się w prawym / lewym
przedsionku.
45 Zaplanuj doświadczenie dotyczące wpływu wysiłku fizycznego na wartość tętna. ( ... / 4 p.)

46 Oceń, które z poniższych informacji dotyczą układu krwionośnego (K), a które – układu limfatycznego ( ... / 3 p.)
(L). Zaznacz w tabeli odpowiednie litery.

W naczyniach tego układu płyn przemieszcza się dzięki skurczom mięśnia

K L
sercowego.

Ten układ składa się z otwartego systemu naczyń. K L

Przez naczynia tego układu przepływa płyn bogaty w tłuszcze. K L

47 Przyporządkuj podane informacje do odpowiednich układów. Zaznacz literę K, jeśli informacja ( ... / 3 p.)
dotyczy układu krwionośnego, lub literę L – jeśli dotyczy układu limfatycznego.

Skurcze mięśni powodują przesuwanie się płynu w sąsiadujących z nimi naczyniach. L K

Bierze udział w regulacji temperatury ciała. L K

Tworzy otwarty system naczyń. L K

KPLPMQPDINOJNHOJ strona 15 z 16
48 Wyjaśnij, dlaczego niegroźne czynniki chorobotwórcze stają się dla chorych na AIDS śmiertelnie ( ... / 1 p.)
niebezpieczne.
49 Podaj nazwy składników krwi, których dotyczą poniższe opisy. ( ... / 3 p.)
A. Są najmniejszymi elementami morfotycznymi krwi, które odpowiadają za powstawanie skrzepu.
B. Są najliczniejszymi komórkami krwi, pozbawionymi jądra komórkowego.
C. Są komórkami, które mają zdolność produkowania przeciwciał.
50 Uszereguj chronologicznie podane etapy procesu krzepnięcia krwi (A–E). ( ... / 1 p.)
A. Płytki krwi wydzielają substancję przekształcającą fibrynogen w fibrynę.
B. Naczynie krwionośne ulega uszkodzeniu.
C. Fibryna tworzy sieć, która zatrzymuje komórki krwi.
D. Płytki krwi przyklejają się do brzegów rany.
E. Sieć twardnieje, tworząc skrzep w ścianie naczynia.
51 Wymień trzy funkcje krwi w organizmie człowieka. ( ... / 3 p.)

52 Wykreśl w podanych zdaniach błędne informacje. ( ... / 3 p.)

1. W obiegu małym krew wypływa z prawej / lewej komory serca.
2. W obiegu małym z serca wypływa krew utlenowana / odtlenowana.
3. W obiegu małym krew wpływa do lewego / prawego przedsionka serca.
53 Uszereguj podane elementy budowy układu krwionośnego tak, by powstał schemat krążenia krwi w ( ... / 1 p.)
obiegu dużym. Użyj oznaczeń literowych.
A – prawy przedsionek serca, B – żyły główne: górna i dolna, C – lewa komora serca, D – tętnice, E –
naczynia włosowate narządów ciała, F – żyły, G – aorta

KPLPMQPDINOJNHOJ strona 16 z 16