Ćwiczenie nr 2

Zespół nr 2
Nazwa ćwiczenia: Adsorpcja barwnych zanieczyszczeń z wody.

Cel ćwiczenia: Celem ćwiczenia jest zapoznanie studentów z procesem adsorpcji w

warunkach statycznych, poznanie wpływu czasu adsorpcji na efektywność oczyszczania.

Część teoretyczna:

1. Zjawisko adsorpcji-podstawy ogólne, pojęcia: adsorbent, adsorbat.

2. Rodzaje stosowanych adsorbentów (węgle aktywne, żele kwasu krzemowego,
aktywny tlenek glinu, zeolity).
3. Mechanizm adsorpcji w układzie ciało stałe-ciecz.
4. Źródła powstawania barwnych ścieków.
5. Zagrożenia płynące z nieusunięcia barwnych związków ze ścieków.

Ad. 1 Zjawisko adsorpcji-podstawy ogólne, pojęcia: adsorbent, adsorbat.

Adsorpcja to proces, w którym cząsteczki lub jony substancji są przyciągane i zatrzymywane

na powierzchni innego materiału, nazywanego adsorbentem. Adsorpcja jest rezultatem sił
przyciągających między cząstkami adsorbatu (substancji adsorbowanej) a powierzchnią
adsorbentu.

Ad. 2 Rodzaje stosowanych adsorbentów (węgle aktywne, żele kwasu krzemowego,

aktywny tlenek glinu, zeolity).

 Aktywowany węgiel
Jest to jedno z najczęściej stosowanych adsorbentów, zwłaszcza w oczyszczaniu wody
i powietrza. Aktywowany węgiel posiada dużą powierzchnię wewnętrzną, co
zwiększa jego zdolność do adsorpcji substancji chemicznych i zanieczyszczeń.
 Molekuły organiczne
Niektóre związki organiczne, takie jak związki aromatyczne, mogą być stosowane
jako adsorbaty w procesach adsorpcji, zwłaszcza w technologiach adsorpcji związków
organicznych.
  Krzemionka (SiO2)
Krzemionka może być stosowana jako adsorbent w procesach adsorpcji gazów i
substancji chemicznych. Jest również składnikiem wielu adsorbentów komercyjnych.

 Zeolity
To specjalne struktury krystaliczne zawierające klatki lub kanały, które mogą
adsorbować różne substancje. Zeolity są wykorzystywane w procesach separacji i
oczyszczania gazów.

 Tlenki metalu
Niektóre tlenki metalu, takie jak tlenek glinu, mogą działać jako adsorbenty,
zwłaszcza w kontekście adsorpcji gazów.

 Polimery adsorpcyjne
Pewne polimery posiadają zdolność do adsorpcji określonych substancji, co sprawia,
że są stosowane w technologiach separacji i oczyszczania.

 Chromatograficzne związki absorbujące

W chromatografii stosuje się adsorbenty do separacji różnych składników mieszanin.
Adsorbentem w chromatografii może być na przykład krzemionka lub aktywowany
węgiel.

Stosowanie konkretnego adsorbentu zależy od rodzaju substancji,

która ma zostać adsorbowana, oraz wymagań procesu, takich jak temperatura, ciśnienie i
skład chemiczny środowiska. Dlatego w różnych dziedzinach i procesach technologicznych
mogą być wykorzystywane różne adsorbenty.
Ad. 3 Mechanizm adsorpcji w układzie ciało stałe-ciecz.

Adsorpcja barwnych zanieczyszczeń z wody jest procesem, w którym cząsteczki

zanieczyszczeń (barwników) są wychwytywane i zatrzymywane na powierzchni ciała stałego,
nazywanego adsorbentem, znajdującym się w roztworze wodnym. Mechanizm adsorpcji w
układzie ciało stałe-ciecz opiera się na interakcjach między cząsteczkami adsorbatu
(barwnika) i powierzchnią adsorbentu. Istnieją różne teorie wyjaśniające mechanizm
adsorpcji, w tym teoria warstwowej, teoria chemicznej, teoria adsorpcji dipolowej, oraz
teoria adsorpcji jonowej. Poniżej przedstawiam ogólny mechanizm adsorpcji:

1. Adsorpcja fizyczna (fizysorpcja):

 W przypadku adsorpcji fizycznej, interakcje między adsorbatem a

adsorbentem są głównie wynikiem sił oddziaływań słabych, takich jak siły van
der Waalsa, dipolowe lub siły elektrostatyczne.

 Cząsteczki adsorbatu są przyciągane do powierzchni adsorbentu poprzez te

słabe siły.

 Zjawisko to przypomina kondensację gazów na powierzchni ciała stałego.

2. Adsorpcja chemiczna (chemisorpcja):

 W adsorpcji chemicznej zachodzi reakcja chemiczna między adsorbatem a

powierzchnią adsorbentu.

 Cząsteczki adsorbatu są aktywnie związane z powierzchnią adsorbentu

poprzez tworzenie wiązań chemicznych.

 Ten rodzaj adsorpcji jest zazwyczaj bardziej specyficzny i bardziej trwały niż
adsorpcja fizyczna.

W przypadku adsorpcji barwnych zanieczyszczeń z wody, często stosowanym adsorbentem

jest aktywowany węgiel, krzemionka żelazista, zeolity, lub inne materiały o dużej
powierzchni właściwej i zdolności adsorpcyjnej. Proces adsorpcji może być również
wspierany przez różne czynniki, takie jak temperatura, pH roztworu, czas kontaktu
adsorbatu z adsorbentem, oraz stężenie zanieczyszczeń w roztworze wodnym. Adsorpcja
jest jedną z ważnych metod usuwania zanieczyszczeń z wody, stosowaną zarówno w skali
laboratoryjnej, jak i przemysłowej.

Ad. 4 Źródła powstawania barwnych ścieków.

Barwne ścieki mogą powstawać w różnych procesach przemysłowych, rolniczych, a także w

codziennym życiu. Oto kilka głównych źródeł powstawania barwnych ścieków:
 1. Przemysł włókienniczy: Procesy barwienia tkanin, przędzy i innych wyrobów
włókienniczych wykorzystują różnorodne barwniki chemiczne. Pozostałości tych
barwników mogą przedostać się do ścieków, nadając im intensywny kolor.

2. Przemysł chemiczny: Wiele procesów przemysłowych, takich jak produkcja farb,

lakierów, plastików, leków czy środków czyszczących, używa barwników i
pigmentów. Nielekko rozpuszczalne związki barwników mogą zostać uwolnione do
ścieków podczas procesów produkcyjnych.

3. Przemysł spożywczy: Procesy produkcji żywności, w tym przygotowywanie napojów,

przetwarzanie owoców i warzyw, oraz produkcja cukru, mogą wykorzystywać
barwniki spożywcze. Nadmiar lub pozostałości tych barwników mogą zanieczyszczać
ścieki produkcyjne.

4. Rolnictwo: Używanie pestycydów, herbicydów oraz nawozów w rolnictwie może

prowadzić do zanieczyszczenia wód opadowych i gleby, które w końcu mogą
przedostać się do wód powierzchniowych lub gruntowych, nadając im
charakterystyczne kolory.

5. Gospodarstwa domowe: Codzienne działania takie jak mycie, czyszczenie, pranie czy
korzystanie z kosmetyków mogą generować barwne ścieki zawierające detergenty,
barwniki z mydła, środki do płukania tkanin, a nawet resztki kosmetyków.

6. Przemysł drzewny: Procesy produkcyjne związane z przetwarzaniem drewna, takie

jak produkcja papieru czy materiałów konstrukcyjnych, mogą generować ścieki
zawierające barwniki organiczne.

7. Przemysł garbarski: Garbowanie skóry wymaga użycia różnorodnych substancji

chemicznych, w tym barwników, które mogą przedostać się do ścieków.

Ad. 5 Zagrożenia płynące z nieusunięcia barwnych związków ze ścieków.

Nieusunięcie barwnych związków ze ścieków może stwarzać różnorodne zagrożenia dla

środowiska naturalnego, zdrowia ludzkiego oraz ekosystemów wodnych. Oto kilka głównych
zagrożeń:
 1. Toksyczność: Niektóre barwniki mogą zawierać toksyczne składniki chemiczne, które
mogą szkodzić organizmom wodnym oraz być szkodliwe dla ludzkiego zdrowia.
Nieusunięte związki mogą działać toksycznie na organizmy wodne, powodując
zmiany w ich fizjologii, metabolizmie i funkcjonowaniu.

2. Zmiana koloru wód: Nadmiar barwnych związków w wodach naturalnych może

prowadzić do zmiany ich koloru, co nie tylko wpływa na estetykę otoczenia, ale
również może utrudniać przepuszczalność światła, co może z kolei wpływać na
procesy życiowe organizmów wodnych, takie jak fotosynteza roślin czy wzrost
fitoplanktonu.

3. Zaburzenia ekosystemów: Barwne związki mogą zakłócać równowagę ekosystemów

wodnych, wpływając na populacje organizmów wodnych, ich interakcje pokarmowe
oraz strukturę biologiczną zbiorników wodnych.

4. Bioakumulacja: Niektóre barwniki mogą ulegać bioakumulacji w organizmach

wodnych, co oznacza, że są one stopniowo gromadzone w tkankach organizmów. W
przypadku organizmów znajdujących się na wyższych poziomach troficznych, takich
jak ryby, może to prowadzić do znacznego stężenia toksycznych związków, co
stanowi zagrożenie dla zdrowia ludzi i drapieżników żywiących się tymi organizmami.

5. Zanieczyszczenie źródeł wody pitnej: Jeśli nieoczyszczone barwne związki

przedostaną się do źródeł wody pitnej, mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia
ludzkiego. Niektóre z tych związków mogą być trudne do usunięcia za pomocą
konwencjonalnych procesów oczyszczania wody.

6. Wpływ na życie dzikiej fauny i flory: Barwne związki mogą wpływać na życie roślin i
zwierząt zamieszkujących ekosystemy wodne, prowadząc do obniżenia
różnorodności biologicznej oraz zakłócania naturalnych cykli życiowych.

Z powodu tych zagrożeń usuwanie barwnych związków ze ścieków jest istotnym krokiem w
ochronie środowiska i zapewnieniu bezpieczeństwa dla zdrowia ludzi oraz ekosystemów
wodnych.
Część doświadczalna;

Sprzęt:

 waga techniczna,
 mieszadło magnetyczne,
 zlewki,
 lejek,
 szkiełko zegarkowe.

Odczynniki:

 węgiel aktywny

Opis wykonania doświadczenia:

1. Na początku do trzech zlewek wlaliśmy po 150 ml barwnego roztworu do badania

2. Następnie do każdej z nich dodaliśmy po 1g pylistego węgla aktywnego odważonego
wcześniej na wadze technicznej z dokładnością do 0,1g.
 3. Przystąpiliśmy do mieszania mieszadełkiem magnetycznym. Pierwszą próbę
zakończyliśmy po 10 minutach, drugą po 20 minutach i trzecią po 30 minutach.

4. Po zakończeniu mieszania przesączyliśmy zawiesinę w celu usunięcia węgla

aktywnego i porównaliśmy barwę roztworów po upływie każdego z czasów.

Sączenie:

Porównanie barw w odstępstwie czasu 10, 20 i 30 minut:

Wnioski:

1. Im węgiel aktywny dłużej miesza się z roztworem, tym bardziej adsorbuje barwnik
zawarty w roztworze.