Slajd 1:

Rola mikroorganizmów w oczyszczaniu ścieków:

Slajd 2:
Czym tak właściwie są ścieki?
Ściekami nazywa się wszystkie zużyte ciecze, koloidy, a także znajdujące się w nich
odpadowe ciała stałe, które wskutek przemian fizycznych, chemicznych i
biologicznych nie mogą być użyte do pierwotnego celu. Ze względu na pochodzenie
ścieki dzielimy na bytowo-gospodarcze, przemysłowe, rolnicze oraz wody opadowe,
infiltracyjne i podgrzane.

Slajd 3:

Ścieki dzielimy: bytowo – gospodarcze, przemysłowe, rolnicze, wody odpadowe,

inflitracyjne i podgrzane

Ścieki bytowo-gospodarcze powstają wskutek zaspokajania codziennych potrzeb

człowieka. W przypadku takich ściekow dokonuje się podziału na tzw. odciek z
urządzeń gospodarczych oraz odciek pochodzący z toalet, skażony dużą ilością
patogenow, takich jak bakterie chorobotworcze oraz jaja
pasożytow.

Ścieki przemysłowe powstają w wyniku procesow produkcyjnych. Nie ma jednego,

typowego składu ściekow przemysłowych, ponieważ zależy on od profilu działalności
zakładu, z ktorego ścieki są odprowadzane. Są one jednym z najbardziej
niebezpiecznych rodzajow ściekow, z uwagi na często toksyczny, trudny do
neutralizacji skład. Na neutralizację ściekow przemysłowych kładziony jest
szczegolny nacisk; niejednokrotnie wymaga to skomplikowanych i drogich procesow.

Ścieki rolnicze pochodzą z wod spływających z pol i gospodarstw rolniczych.

Zawierają substancje pochodzenia naturalnego i technicznego o rożnym stężeniu.
Najpowszechniej odprowadzanym ściekiem rolniczym jest gnojowka. O ile duże
gospodarstwa rolne są zwykle regularnie kontrolowane, to ścieki z tych małych
gospodarstw często odprowadzane są nielegalnie.

Do ściekow zalicza się także wody pochodzące z opadow atmosferycznych,

topniejącego śniegu i lodu z terenow zanieczyszczonych, w tym z centrow miast,
terenow przemysłowych baz transportowych i drog wraz z parkingami. Ścieki te
nazywane są ściekami opadowymi.
Ścieki deszczowe są stosunkowo czyste, niebezpieczne są jednak wody pochodzące
z opadow atmosferycznych o odczynie
mniejszym niż 5,6. Wody te mają w składzie kwasy powstałe wyniku reakcji wody z
zawieszonymi w powietrzu gazami. Ponadto w zimie wody pochodzące ze spływow z
ulic i chodnikow zawierają znaczne ilości chlorku sodu, co może być przyczyną
nadmiernego zasolenia okolicznych gleb i wod.
Wody infiltracyjne i drenażowe, to wody podziemne dostające się do ściekow w
wyniku nieszczelności kanalizacji.

Ścieki miejskie są połączeniem ściekow pochodzących z gospodarstw domowych,

przemysłu, zakładow usług komunalnych, wod infiltrujących, opadow i nielegalnego
dopływu ściekow. Cechuje je duża różnorodność składu z uwagi na zrożnicowany
profil działalności przemysłowej miast. W dużych, uprzemysłowionych miastach
udział ściekow zanieczyszczonych chemicznie jest większy niż w małych
miasteczkach. Nie ma typowego składu ściekow miejskich, należy więc je
monitorować, aby moc dobrać odpowiedni, skuteczny program ich oczyszczania.

Slajd 4:
Ścieki, skratki, piasek oraz osady ściekowe są miejscem bytowania licznych
mikroorganizmów, w tym patogennych, pochodzących od ludzi, zwierząt i roślin. Za
najbardziej niebezpieczny uważa się bezpośredni kontakt człowieka ze ściekami,
jednak należy pamiętać także o tym, że w czasie oczyszczania ścieków wiele
drobnoustrojów, toksyn oraz metabolitów unosi się do powietrza tworząc w ten
sposób często bardzo szkodliwe bioaerozole. Bioaerozole uwalniane w trakcie
oczyszczania ścieków stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla pracowników
oczyszczalni, gromadzą się na powierzchni gleby, przenoszone są wraz z wiatrem na
okoliczne tereny i mogą powodować skażenie roślin, zwierząt i wód
powierzchniowych, a także mogą docierać do ludzi żyjących w bezpośrednim lub
dalszym sąsiedztwie z oczyszczalnią ścieków. Aerozole biologiczne emitowane przez
oczyszczalnie ścieków mogą wywoływać zarówno niegroźne podrażnienia czy
dolegliwości, a także mogą powodować reakcje alergiczne, toksyczne, infekcje, a
nawet choroby zakaźne. Składniki aerozoli przekazywane są najczęściej drogą
powietrzno-kropelkową lub powietrzno-pyłową i wnikają do organizmu człowieka
przez drogi oddechowe, błony śluzowe lub przez skórę. Mogą być również
przenoszone przez zwierzęta (np. owady, gryzonie), a rzadziej drogą pokarmową 
 Ścieki, kratki, piasek oraz osady ściekowe są miejscem bytowania licznych
mikroorganizmów, w tym patogennych, pochodzących od ludzi, zwierząt i
roślin.
 Wyciek ścieków do wód może powodować zatrucie całego zbiornika; co z
kolei może przełożyć się na wysoką śmiertelność wśród flory i fauny.
Slajd 5:
Fazy oczyszczania ścieków:
Mechaniczna dzieli się na
 cedzenie
 sedymentacja – opadanie na dno cząstek ciał stałych
rozproszonych w cieczy
 flotacja – metoda rozdzielania polegająca na wnoszeniu
na powierzchnię cieczy zanieczyszczeń hydrofobowych –
na przykład tłuszczy, olejów

chemiczna dzieli się na

 destylacja
 ekstrakcja – rozdzielanie składników mieszanin przy
pomocy dyfuzji (samorzutne rozprzestrzenianie się i
przenikanie cząstek w każdym z ośrodków – gazie, cieczy
czy też ciele stałym) do lepiej rozpuszczających te związki
chemiczne
 koagulacja – łączenie się cząstek fazy rozproszonej kolidu
w większe skupiska tworząc bryłę o nieregularnym
kształcie
 elektroliza – rozkład przy pomocy napięcia elektrycznego
 wytrącenie
biologiczne składa się z
 mineralizacja substancji organicznych
 usuwanie substancji biogennych
 eliminowanie drobnoustrojów chrobotwórczych

Slajd 6:
Co znajduje się w ściekach?
  Do najczęściej występujących organicznych składników ścieków zalicza
się: białka, węglowodany, tłuszcze, oleje, żywice, barwniki, fenole, produkty
naftowe, detergenty, pestycydy itp.
 Składnikami nieorganicznymi są zasady, kwasy nieorganiczne, metal
ciężkie ołów, miedź, rtęć, cynk, kadm, chrom a także arsen, chlor,
siarkowodór, jony siarczanowe, chlorkowe, azotowe, fosforanowe, węglanowe,
amonowe itd.
Na zdjęciu widzimy zakwitnięcie ścieków w postaci tak zwanej eutrofizacji – z
powodu dużej ilości azotanów i fosforanów
Usuwanie ze ściekow pierwiastkow biogennych, do ktorych zalicza się azot i fosfor
jest jednym z ważniejszych zadań oczyszczalni. Pierwiastki te w największym stopniu
odpowiedzialne są za eutrofizację zbiornikow wodnych, gdyż intensyfikują przyrost
biomasy. Wzrost żyzności wod prowadzi do pogorszenia ich jakości, a zwłaszcza
panujących w nich warunkow tlenowych i bywa zgubny w skutkach dla ich fauny.
Proces ten najbardziej zauważalny jest w jeziorach.

Zeutrofizowane jezioro można rozpoznać między innymi po zakwitach, ktore

pogarszają przejrzystość wody. Za występowanie zakwitow odpowiedzialny jest
masowy rozwój fitoplanktonu (m.in. sinic i zielenic) w zbiorniku wodnym. Jego
efektem jest występowanie kożuchow tworzonych przez sinice, czy też intensywny
zielony kolor wody, ktory może być wynikiem rozwoju zielenic.

Slajd 7:

Oczyszczanie biologiczne polega na umieszczeniu ścieków – bez śmieci, zawiesin i

tłuszczów w zbiorniku, gdzie całą resztę pracy zostawia się mikroorganizmom, które
w swoich procach życiowych pobierają substraty z cieczy i w ten sposób
doprowadzają one do zmniejszenia stężenia ich w kadzi.

Podczas biologicznego oczyszczania ścieków dochodzi do mineralizacji

substancji organicznych, usuwania substancji biogennych i eliminowania
drobnoustrojów chorobotworczych.
Najczęściej wykorzystywana jest metoda osadu czynnego, którą dzisiaj
omówię, a zaraz po niej metoda złoż biologicznych.
Obie metody wykorzystują działanie wybranych grup mikroorganizmów jednak
na dwa rożne sposoby.
W przypadku złoż biologicznych drobnoustroje mają postać błony, ktora
powstaje na powierzchni wypełnienia złoża.
W metodzie osadu czynnego drobnoustroje mają postać kłaczkowatej
zawiesiny. Jednak w obu systemach zasada oczyszczania biologicznego jest taka
sama. Zanieczyszczenia są przetwarzane na energię a produkty końcowe rozkładu
zanieczyszczeń są odprowadzane jako ścieki oczyszczone z oczyszczalni do
odbiornika. W procesie oczyszczania biologicznego metodą osadu czynnego
zachodzi całkowita mineralizacja materii organicznej do H2O i CO2, zatem do
produktow zupełnie nieszkodliwych dla środowiska.
Slajd 8:

Faza I oczyszczania biologicznego biosorpcja

Tak właściwie, można by to uznać tylko jako wstęp do reszty kroków, lecz
moim zdaniem jest to bardzo ważna rzecz, którą postanowiłam wyszczególnić jako
osobny krok
Jak wiemy powierzchnia komórki jest miejscem wymiany składników
dyfundujących do wnętrza komórki oraz przenikania produktów przemiany materii i
pewnych enzymów w kierunku przeciwnym.
Stała wymiana między treścią komórki a jej zewnętrznym środowiskiem
decyduje o ciągłej regeneracji powierzchni i możliwości adsorbowania się nowych
cząsteczek.
Co z kolei przekłada się na możliwości mikroorganizmów do pożerania
substratów organicznych i nie organicznych ze ścieków. Dzięki ciągłemu ruchowi
cieczy te substancje wciąż będą napływać do komórki co przełoży się na ich większą
efektywność.

Slajd 9:
Faza II oczyszczania biologicznego – mineralizacja, czyli tak naprawdę
przemiany związków znajdujących się w ściekach, początkowo w jony amonowe a
potem w azotany i wszystko to dzieje się tylko i wyłącznie dzięki znajdujących się w
środku mikroorganizmom.
Bakterie cudożywne tlenowe wiążą azot w postaci jonów amonowych, by
następnie te kationy zostały przekształcone do postaci azotanów przez bakterie
nitryfikacyjne.

Slajd 10:
Denitryfikacja:
Oczywiście i ten proces jest przeprowadzany przez mikroorganizmy. Każda
reakcja potrzebuje odpowiednich warunków, by zaszła ta musi zostać spełnionych
kilka warunków: warunki beztlenowe, azotany jako substrat oraz dopływ świeżych
ścieków – recyrkulowanych, czyli takich, które zostały już częściowo oczyszczone, z
komory tlenowej by zostały dostarczone substraty organiczne. Często jest również
dodawany metanol, który jest potrzebny do zajścia reakcji, chociaż nie zawsze, a jest
to uzależnione od umiejscowienia komory denitryfikacji – czy będzie to początek, czy
koniec procesu.
Slajd 11:
Wytrącanie fosforu metodą - tak zwanymi reakcjami strąceniowymi, trudno dodać tu
coś więcej niż tylko, to iż ta metoda polega ona na wytrącaniu tego pierwiastka w
reakcjach strąceniowych przez wapń, glin czy też żelazo, tworząc nierozpuszczalne
osady, które są następnie usuwane mechanicznie.

Slajd 12:
Usuwanie fosforu metodą II –
Usuwanie fosforu ze ścieków metodą biologiczną oparte jest na wykorzystaniu
specyficznych bakterii osadu, które są zdolne do gromadzenia fosforu w swojej
biomasie w zwiększonych ilościach w warunkach.
Bakterie znajdujące się w biocenozie osadu czynnego uwalniają fosforany z
komórek w warunkach beztlenowych, natomiast pobierają je w dalszej kolejności w
środowisku tlenowym. Przy jednoczesnym bilansie na plus – pobierają go w
zdecydowanie większej ilości niż uwalniają i dlatego ta metoda również jest chętnie
stosowana, a została odkryta całkowitym przypadkiem. Minusem tego sposobu jest
przymus ciągłej kontroli co się dzieje w zbiorniku i oczywiście naprzemienną zmianę
warunków tlenowych.

Slajd 13:
Marine snow - Dlaczego jest tak ważny, że znalazł się na mojej prezentacji,
ano dlatego, że ludzie sprawdzili czym są te morskie płatki śniegu i okazało się, że są
to zawiesiny w postaci kłaczków. Powstają one w ten sposób, iż organizmy morskie
żyjące blisko powierzchni giną i podlegają rozkładowi. Ich szczątki toną w wodzie i
opadają w stronę dna. Strumień tych fragmentów organizmów, uzupełniony o
drobiny odchodów, piasek, sadzę oraz inne drobne składniki nieorganiczne. „Płatki”
standardowo zalicza się do nich cząstki o średnicy co najmniej 0,5 mm, powstałe
zazwyczaj z mniejszych połączonych organicznymi włóknami, siatkami lub śluzem.
Generalnie cząstki te podlegają – w miarę tonięcia – agregacji, zbijając się w większe
konglomeraty, mogące osiągać rozmiary kilku centymetrów. Proces opadania
niektórych płatków może trwać tygodniami. I właśnie w tych kłębkach osadzają się
bakterie i protisty, które odpowiadają za samooczyszczenie się wód.

Slajd 14:
W skład kłaczków wchodzą głównie żywe organizmy, ale także martwe komórki oraz
nierozłożone, duże cząstki organiczne i nieorganiczne.
Kłaczki dzieli się ze względu na kształt na okrągłe i o nieregularnych konturach.
Wyróżnia się 3 struktury kłaczków: zbita, luźna oraz z aglomerantami
Struktura kłaczków decyduje w dużej mierze o zdolnościach sedymentacyjnych
osadu. Kolejnym kryterium oceny morfologii kłaczkow jest ich trwałość i tu wyrożnia
się kłaczki słabe oraz mocne.
Na wielkość kłaczków wpływ ma wiele czynników – należą do nich obciążenie i wiek
osadu, czas zatrzymania ścieków w komorze napowietrzania, zawartość związków
azotowych oraz liczebność i aktywność bytujących tam mikroorganizmów. Morfologia
kłaczków ma wpływ na zdolności sedymentacyjne Według tego kryterium osad dzieli
się na typowy, zdyspergowany oraz spuchnięty. Typowy osad charakteryzuje się
występowaniem mikroorganizmów nitkowatych w obrębie kłaczka, mocnymi
kłaczkami oraz klarownym odpływem. W przypadku osadu zdyspergowanego mamy
do czynienia ze słabymi kłaczkami, mętnym odpływem i brakiem organizmów
nitkowatych. W osadzie spuchniętym obserwuje się
nadmierny rozwój organizmów nitkowatych, mocne kłaczki, i klarowny odpływ

Slajd 15:
Jakie bakterie wchodzą w skład kłaczków osadu czynnego?
Pseudomonas, Acinetebacterium, Aeromonas,Zooglea, Enterobacteriae, 
Flavobacterium, Achromobacter, Micrococcus

Slajd 16:
Co wchodzi w skład osadu czynnego? – pierwotniaki z rodzaju orzęsek
Vorticella, Paramecium, Aspidisca, Suctoria 

Slajd 17:
Co wchodzi w skład osadu czynnego – pierwotniaki z rodzaju wiciowców
Trigonomonas, Tetramitus oraz Bodo.

Slajd 19:
Największymi zagrożeniami w ściekach są bakterie takie jak pałeczka okrężnicy,
prątek gruźlicy, pałeczka salmonelli wywołująca dur brzuszny oraz przecinkowiec
cholery.