1. Z czego zbudowany jest plastik?

Jakie są właściwości polimerów i ich wpływ na życie naszej

planety?

Plastik to potoczne określenie tworzyw sztucznych, czyli dużej grupy materiałów stosowanych
obecnie we wszystkich dziedzinach naszego życia. Tworzywa te, zwane też tworzywami
polimerowymi, obejmują materiały, których głównym składnikiem są syntetyczne, naturalne lub
modyfikowane polimery. Polimery to substancje chemiczne, które wyróżnia bardzo duża masa
cząsteczkowa. Składają się one z tzw. merów – wielokrotnie powtórzonych, tak samo powiązanych ze
sobą jednostek.

Polimery można podzielić na te pochodzenia naturalnego (biopolimery) oraz syntetyczne.

Biopolimery są w sposób naturalny produkowane przez organizmy żywe i stanowią jeden z ich
podstawowych budulców. Do tej grupy zaliczymy na przykład celulozę czy chitynę. Polimery
syntetyczne to natomiast wynalazek człowieka i główny budulec tworzyw sztucznych oraz innych
produktów chemicznych, tj. klejów, farb czy lakierów. Wyróżnić możemy także polimery
modyfikowane, czyli sztucznie zmodyfikowane polimery naturalne (najczęściej w celu zwiększenia ich
wartości użytkowej).

Ogólne właściwości polimerów:

 mogą być bardzo odporne na działanie chemikaliów

 mogą być zarówno izolatorami termicznymi jak i elektrycznymi
 są bardzo lekkie, o znacznym stopniu wytrzymałości
 mogą być przetwarzane na różne sposoby

Tony plastiku trafiają na wysypiska, zanieczyszczają oceany i zaśmiecają kontynenty. Dzieje się tak
dlatego, że plastiki rozkładają się długo, a ich recykling wymaga segregacji odpadów, której nie każdy
się trzyma. Reklamówka plastikowa może rozkładać się około 400 lat, zaś butelka nawet 1000 lat.
Prognozy mówią, że do 2050 roku w morzach i oceanach będzie pływało więcej plastikowych
odpadów niż ryb i żyjątek morskich. Nie są to tylko plastikowe reklamówki, butelki i słomki, w
ogromnej części jest to niewidoczny gołym okiem mikroplastik, który często staje się pożywieniem dla
organizmów wodnych. Zjadając np. takie ryby żywiące się nieświadomie mikroplastikiem, wszystko
ląduje w naszym organizmie i tam się też rozkłada.

Plastik wpływa także na choroby raf koralowych, wszelkich ryb i owoców morza. Ryzyko chorób raf
koralowych wzrasta z 4% do aż 89% po kontakcie z tworzywami sztucznymi znajdującymi się w
morskich wodach. Praktycznie każda ryba jaką zjadamy zawiera w sobie mikrocząstki pochodzące z
plastiku. Słomki i ostro zakończone opakowania często ranią wiele morskich stworzeń. Często kończy
się to potem dla nich powolną i bolesną śmiercią.

2. Podaj przykłady cukrów prostych i złożonych. Jakim cukrem jest ten, którego używamy w kuchni?
W jakim procesie w organizmach żywych powstaje glukoza? Jakie są inne składniki i produkty tej
reakcji?

Cukry proste i cukry złożone mają dla człowieka znaczenie przede wszystkim żywieniowe, ponieważ
stanowią źródło energii dostarczanej z pokarmów pochodzenia roślinnego, gdyż cukry występują
praktycznie wyłącznie w roślinach.

Cukry proste to inaczej monosacharydy lub jednocukry. Przykłady cukrów prostych: glukoza i
fruktoza.
Natomiast cukry złożone dzielimy na dwucukry (disacharydami) oraz wielocukry (sacharydy).
Przykłady cukrów złożonych: skrobia, laktoza, sacharoza czy celuloza.

Cukrem, którego używamy w kuchni jest sacharoza, jest oligosacharydem – dwucukrem zbudowanym
z glukozy i fruktozy. Cukier ten wchodzi w skład wielu owoców i warzyw, jednak najczęściej
rafinowany jest z trzciny cukrowej oraz buraków cukrowych, tworząc w ten sposób cukier trzcinowy.
Sacharoza dobrze rozpuszcza się w wodzie i jest słodka. Nie posiada własności redukujących. W
reakcji z kwasem solnym HCl ulega hydrolizie, czyli rozkładowi pod wpływem wody. Reakcja hydrolizy
zachodzi też w organizmie człowieka podczas trawienia. W czasie tej reakcji sacharoza rozkłada się do
fruktozy i glukozy. Sacharoza znalazła zastosowanie w przemyśle spożywczym (cukier), w
cukiernictwie oraz w przemyśle farmaceutycznym.

(Rafinacja to proces oczyszczania oleju z substancji niekorzystnych pod względem funkcjonalnym i

zdrowotnym. Rafinując olej, pozbawiamy go metali ciężkich oraz wielopierścieniowych
węglowodorów aromatycznych)

Glukoza zwana jest też cukrem gronowym. Występuje w owocach, roślinach, miodzie, we krwi.
Glukoza powstaje także w procesie fotosyntezy, czyli reakcji wody, słońca i dwutlenku węgla w
roślinach. Wzór sumaryczny: C6H12O6. Jest podstawowym źródłem energii dla komórek mózgu i jest
najlepiej przyswajalnym cukrem dla człowieka

Fotosynteza: 6 CO2 + 6 H20-> C6H1206+6 02

Składniki: dwutlenek węgla IV i woda

Produkty: oprócz glukozy i tlen

3. Wymień 3 rodzaje zanieczyszczenia chemicznego środowisk. Jakie są ich źródła i skutki?

Zanieczyszczenia chemiczne - są to zanieczyszczenia spowodowane zmianami składu chemicznego i

odczynu pH wody.

 Zanieczyszczenia detergentami.

Detergenty to substancje czyszczące, których działanie polega na osłabieniu siły wiązania cząstek
brudu z podłożem

Źródła: stanowią podstawowy składnik środków piorących i myjących, stosowanych powszechnie w

gospodarstwach domowych oraz wykorzystywanych przez przemysł (min. papierniczy, tekstylny,
farbiarski i gumowy).

Skutki: Detergenty są substancjami bardzo trwałymi nie ulegają biodegradacji. Ich ilość w ściekach
stale wzrasta wpływa na zahamowanie procesów samooczyszczania się wody Działają tez toksycznie
na organizmy żywe

 Zanieczyszczenia pestycydami

Pestycydy to substancje chemiczne wykorzystywane głównie przez rolnictwo do opryskiwania roślin

Źródło: spryskiwacze roślin. Do wody przedostają się głównie przez spłukiwanie ich z roślin, a
następnie wymywanie z gleby i spłukiwanie wraz ze ściekami zakładów produkujących te związki.
Skutki: są szkodliwe ze względu na długi czas rozpadu oraz zdolności kumulowania się w środowisku
oraz łatwość wchodzenia w szeregi troficzne. Zanieczyszczenia pestycydami są trudne do usunięcia w
procesie uzdatniania wody pitnej.

 Zanieczyszczenia metalami ciężkimi (np. ołów, rtęć, chrom, kadm)

Źródło: dostają się do wód wraz ze ściekami przemysłowymi, z odpadami z hałd hutniczych.

Skutki: zanieczyszczenia nimi powodują zachwianie równowagi biologicznej, gdyż są toksyczne dla
organizmów wodnych, jak i dla ludzi spożywających zatrutą nimi wodę. Mogą powodować trwałe
uszkodzenia różnych narządów w ciele człowieka.