Co to jest eutrofizacja i na czym polega?

• Eutrofizacja to proces nadmiernego wzbogacania wód i zbiorników w

składniki odżywcze, takie jak fosfor i azot. Powoduje to gwałtowny
wzrost glonów i roślin wodnych, co z kolei prowadzi do zakłóceń
równowagi ekologicznej oraz degradacji środowiska wodnego.
• Eutrofizacja polega na intensywnym rozwoju roślin i mikroorganizmów
wodnych wskutek wzrostu zawartości składników odżywczych w
wodzie, głównie jonów fosforanowych(V), pochodzących ze ścieków
zanieczyszczonych środkami myjącymi i czyszczącymi. Początkowo jest
to zjawisko korzystne, sprzyjające zwiększeniu populacji ryb w
jeziorach i rzekach. Eutrofizacja może wystąpić zarówno w systemach
słodkowodnych, jak i morskich. W ekosystemach słodkowodnych
główną przyczyną jest często nadmiar fosforu, podczas gdy na
obszarach przybrzeżnych azot i fosfor ze spływów rolniczych i ścieków
są głównymi przyczynami.
Czy eutrofizacja to zjawisko korzystne?
• Początkowo jest to zjawisko korzystne, sprzyjające zwiększeniu
populacji ryb w jeziorach i rzekach. Eutrofizacja może wystąpić
zarówno w systemach słodkowodnych, jak i morskich. W ekosystemach
słodkowodnych główną przyczyną jest często nadmiar fosforu, podczas
gdy na obszarach przybrzeżnych azot i fosfor ze spływów rolniczych i
ścieków są głównymi przyczynami. Jednak w kolejnych etapach
przestaje być pozytywne. W zbiornikach wodnych dochodzi do silnego
rozwoju glonów i tzw. zakwitu wód. Utrudnienie dostępu światła do
niższych warstw wody powoduje zahamowanie wzrostu roślin
żyjących w głębszych warstwach zbiornika. Proces obumierania i gnicia
glonów sprawia, że zawartość tlenu w wodzie obniża się, co zmniejsza
populację wielu gatunków roślin i zwierząt. Stopniowo może
następować zarastanie zbiornika wodnego i przekształcenie go w
bagno.
Związki fosforu
• *Związki fosforu są jednymi z bardziej uciążliwych dla środowiska naturalnego. Niezwykle
ważne jest usuwanie ich ze ścieków odprowadzanych do rzek, aby zapobiec pogarszaniu
jakości wody, a nawet zanikowi życia w środowisku wodnym. Fosfor może być usuwany ze
ścieków metodami strąceniowymi i biologicznymi. Do strącania fosforanów używa się np.
siarczanów(VI) glinu i żelaza. Metody biologiczne polegają na wykorzystaniu bakterii, które w
warunkach tlenowych pobierają fosfor i przetwarzają go na polifosforany. Związany fosfor
wbudowuje się w komórki bakterii i jest usuwany razem z biomasą. Proces ten odbywa się w
bioreaktorach, które są częścią systemu w mechaniczno-biologicznych oczyszczalniach ścieków.
Warunkiem biologicznego usuwania fosforu jest poddawanie osadu czynnego na zmianę
warunkom tlenowym i beztlenowym. W warunkach beztlenowych bakterie fosforowe
pozbywają się ze swoich komórek fosforu. Podczas tego procesu uwalnia się energia, zużywana
przez te bakterie do pobierania ze ścieków łatwo przyswajalnych wysokoenergetycznych
związków organicznych. Następnie w strefie tlenowej bioreaktora bakterie fosforowe pobierają
duże ilości fosforu, gromadząc go w swoich komórkach. Ilość pobranego fosforu w warunkach
tlenowych jest znacznie większa od ilości fosforu usuniętego z komórek bakterii w warunkach
beztlenowych. Usuwając ze ścieków biomasę osadu czynnego zawierającą bakterie,
jednocześnie usuwa się zgromadzony w ich komórkach fosfor. W ten sposób obniża się jego
ilość w ściekach.*
• Jednym z objawów eutrofizacji, który sami
możemy zaobserwować, jest zakwit glonów i sinic,
kiedy to woda staje się mętna jak zupa, a na plaży
pojawiają się informacje o zakazie kąpieli.
Kiedy zachodzi
eutrofizacja?
• Zjawisko eutrofizacji zachodzi na skutek
zbyt dużych ilości związków azotu i
fosforu (zwanych substancjami
biogennymi) w wodzie. Duża ilość
związków odżywczych powoduje
masowy zakwit glonów i sinic.
Obumierające glony opadają na dno
zbiornika, gdzie ulegają rozkładowi. Do
procesu tego zużywany jest tlen
zgromadzony w przydennych warstwach
wody. Gdy brakuje tlenu, wzrasta ilość
bakterii beztlenowych, które kontynuują
rozkład, a jednocześnie produkują
szkodliwy dla organizmów morskich
siarkowodór.
Czym się charakteryzuje?
• Eutrofizacja charakteryzuje się znacznym wzrostem glonów
ze względu na większą dostępność jednego lub więcej
czynników wzrostu niezbędnych do fotosyntezy, takich jak
światło słoneczne, dwutlenek węgla i składniki odżywcze
(azot i fosfor). Gdy glony zaczynają rosnąć w
niekontrolowany sposób, powstaje coraz większa biomasa,
która ulega degradacji. Aby zniszczyć wszystkie martwe
glony, konieczne jest nadmierne zużycie tlenu przez
mikroorganizmy. W ten sposób tworzy się na dnie jeziora
środowisko beztlenowe, z rozwojem organizmów zdolnych
do życia pod nieobecność tlenu, odpowiedzialnych za
degradację biomasy. Brak tlenu zmniejsza bioróżnorodność,
powodując w niektórych przypadkach nawet śmierć
gatunków zwierząt i roślin.
1. Nawozy mineralne 5. zwiększony przemysł 7. Depozycja 8. Odwodnienie
(azotany i fosforany) i zasiedlenie w atmosferyczna: Różne miejskie: Obszary
2. Zrzut ścieków i okolicach zatok działania człowieka, miejskie wytwarzają
odpadów nadmorskich takie jak emisje znaczną ilość ścieków,
przemysłowych do niedostateczne przemysłowe, wód opadowych i
zbiorników wodnych oczyszczanie ścieków spalanie paliw odpadów
W rezultacie emisja dużej ilości kopalnych i hodowla przemysłowych. Te
wprowadza się duże azotu do powietrza z zwierząt, uwalniają strumienie odpadów
ilości chemicznych fabryk i samochodów związki azotu do są często bogate w
składników 6. Wylesianie, atmosfery. Związki te składniki odżywcze i
odżywczych.3.Fosfora zwłaszcza na obszarach mogą osadzać się na zanieczyszczenia. Gdy
ny znajdujące się w o stromych zboczach, powierzchniach substancje te są
proszkach do prania zwiększa erozję gleby. lądowych, a następnie odprowadzane do
4. Przyczyny W rezultacie osady spłukiwane do zbiorników wodnych,
naturalne powodzie i bogate w składniki zbiorników wodnych przyczyniają się do
naturalny przepływ odżywcze, takie jak przez np. opady obciążenia
rzek, mogą również fosfor, mogą być deszczu Depozycja substancjami
zabierać nadmiar przenoszone do związków azotu biogennymi i
składników zbiorników wodnych prowadzi do przyspieszają
odżywczych z lądu przez spływ. wzbogacenia wody w eutrofizację.
do systemów składniki odżywcze,
wodnych ułatwiając
eutrofizację.

Przyczyny eutrofizacji:
• Jednym z • zagraża przetrwaniu • zakaz korzystania z • Szkodliwe zakwity
widocznych skutków ryb i innych wodnych kąpielisk, zarówno ze alg: Niektóre gatunki
eutrofizacji jest form życia względu na glonów, które
występowanie • zmniejszenie nieprzyjemny zapach rozwijają się w
zakwitów glonów. Te przenikania światła do na brzegach warunkach
zakwity mogą być niższych partii wody – spowodowany eutroficznych, mogą
zarówno zwykłą może to spowodować obecnością glonów, wytwarzać szkodliwe
niedogodnością, jak i martwe strefy wodne, a jak i przez toksyny, znane jako
szkodliwym także zmniejszyć zmętnienie; kąpiel w szkodliwe zakwity
zjawiskiem, które bioróżnorodność takim zbiorniku glonów (HAB).
powoduje znaczną • pogorszenie jakości wodnym jest Toksyny te mogą być
degradację wody (zapach, smak) i niebezpieczna, szkodliwe dla
ekologiczną ograniczenie dostępu ponieważ niektóre organizmów wodnych
zbiorników wodnych. do wody pitnej algi powodują i stanowić zagrożenie
W miarę rozkładu • produkcja podrażnienia skóry i dla zdrowia ludzi w
glonów w zbiorniku toksycznych związków inne skutki uboczne. przypadku spożycia
wodnym może przez bakterie lub bezpośredniego
dochodzić do powoduje zatrucia u kontaktu z
wyczerpania tlenu, co ludzi i zwierząt zanieczyszczoną
dodatkowo pogarsza wodą.
konsekwencje
ekologiczne.

Skutki eutrofizacji:
Przykłady działań na rzecz redukcji eutrofizacji:
Ochrona i Renowacja
Ekosystemów
Przykładem działania na
rzecz redukcji eutrofizacji
jest ochrona i renowacja
naturalnych ekosystemów
wodnych, takich jak
bagienne obszary lądowe i
bagna.
Ochrona i Renowacja Ochrona i Renowacja
Ekosystemów Ekosystemów
Wykorzystanie roślin Modernizacja systemów
fitooczyszczających do kanalizacyjnych w celu
oczyszczania wód jest redukcji odpływu
skuteczną praktyką, która zanieczyszczeń
redukuje eutrofizację i organicznych to kluczowy
poprawia jakość wód aspekt działań mających
naturalnych. na celu redukcję
eutrofizacji.