Cat Canh Small

VÌ MỘT VIỆT NAM CẤT CÁNH
Copyright © 2020, Đài truyền hình Việt Nam

Không phần nào trong cuốn sách này được sao chép hoặc chuyển sang
bất cứ dạng thức hoặc phương tiện nào, dù là điện tử, in ấn, ghi âm hay
bất cứ hệ thống phục hồi và lưu trữ thông tin nào nếu không có sự
cho phép bằng văn bản của Công ty Cổ phần Sách Thái Hà.
Cuốn sách
được thực hiện với sự phối hợp của:
ĐÀI TRUYỀN HÌNH VIỆT NAM
CÁC DIỄN GIẢ

CỦA CHƯƠNG TRÌNH CẤ T CÁ N H
MỤC LỤC
VƯỢT BÃO
MÓN QUÀ VÔ GIÁ
NHỮNG CHIẾN SĨ MẶC BLOUSE TRẮNG 16
Điều dưỡng Nguyễn Thị Mến, Bệnh viện Việt Pháp
NƠI TUYẾN ĐẦU CHỐNG DỊCH 21
Bác sĩ Nguyễn Trung Cấp, Phó giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương
CHỐNG “GIẶC COVID-19” 25
Bác sĩ Nguyễn Hồng Hà, Phó chủ tịch Hội truyền nhiễm Việt Nam,
Nguyên Phó Giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương
TÀI SẢN ĐẦU TIÊN VÀ TÀI SẢN CUỐI CÙNG 28
Nhà báo Nguyễn Quỳnh Hương
CUỘC SỐNG VẪN TIẾP DIỄN

HÀNH TRÌNH CHƯA BIẾT ĐIỂM ĐÍCH 32
Bác sĩ Trần Anh Tú, Cán bộ Dịch tễ, Khoa Kiểm soát Bệnh truyền nhiễm,
Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương
GIAO THỪA XÁM 36
Bà Đỗ Thùy Dương, sáng lập và điều hành Công ty cổ phần Hội tụ nhân tài Talent Pool
GÓP SỨC CỦA NGƯỜI TRẺ 41
Khắc Hưng, Nhạc sĩ, nhà sản xuất âm nhạc
CUỘC SỐNG VẪN TIẾP DIỄN 45
Ông Nguyễn Thành Nam, Nguyên Tổng giám đốc FPT, Sáng lập Đại học trực tuyến Funix
KHÓ KHĂN NÀO CŨNG VƯỢT QUA

DOANH NGHIỆP ĐỨNG LÊN CÙNG ĐẤT NƯỚC 51
Bà Ninh Thị Ty, Anh hùng lao động
Chủ tịch HĐQT Công ty CP Tập đoàn Hồ Gươm và Công ty May Chiến Thắng
NGƯỜI LAO ĐỘNG VỚI NHỮNG TRÁI TIM KHAO KHÁT 57
Ông Tô Ngọc Giang, Đoàn trưởng Đoàn bay 919,
Hãng hàng không Quốc gia Việt Nam – Vietnam Airlines
ATM GẠO MIỄN PHÍ VÀ NIỀM TIN VÀO NHỮNG DOANH NHÂN TỬ TẾ 62
TS. Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Sách Thái Hà
KHÔNG AI ĐƠN ĐỘC TRONG CUỘC CHIẾN NÀY 66
Ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam
NHỮNG CÁNH CHIM TRONG BÃO

VƯƠN CÁNH TRONG BÃO 71
Ông Trần Đăng Nam, Chủ tịch/ CEO Công ty Cổ phần Dịch vụ Hàng hải Hàng không Con Cá Heo –
Dolphin Sea Air Services Corporation/ Phó Chủ tịch Hội Doanh nghiệp trẻ Hà Nội
NHỮNG BÔNG HOA TRONG BÃO 76
Ông Phạm Hoàng Thái Dương, Chủ tịch Công ty Color Life, Sáng lập Hoayeuthuong.com
ĐIỂM TỰA CỦA NGƯỜI NÔNG DÂN TRONG CƠN BÃO 83
Ông Ngô Minh Hải, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn TH
KINH TẾ VIỆT NAM SẼ CẤT CÁNH 87
Giáo sư Trần Thọ Đạt, Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Kinh tế quốc dân
Thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ
CÁNH CỬA MỞ RỘNG

KHỞI ĐẦU MỚI
ÂM NHẠC, NƠI KHỞI NGUỒN TÌNH YÊU VÀ SỰ TỬ TẾ 94
Nghệ sĩ Piano Trang Trịnh
NHỮNG BƯỚC ĐI ĐẦU TIÊN 98
Bùi Mai Khuê, Học sinh Trường Tiểu học Vietkids
Giải xuất sắc nhất Hạng mục Tiểu học Cuộc thi sáng tác truyện cho trẻ em
“Đóa hoa đồng thoại” năm 2019
KHỞI ĐẦU Ở GA GIỮA CUỘC ĐỜI 102
Ông Trần Tuấn Việt, Giám đốc Trung tâm Truyền thông và Tiếp thị,
Ngân hàng Thương mại Cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng – VPBank

THẾ GIỚI THAY ĐỔI VÀ CHÚNG TA CŨNG VẬY 106
TS. Đỗ Thị Bích Ngọc, Giảng viên Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông
LẬP TRÌNH LÀ MỘT TRÒ CHƠI 112
Nguyễn Nhật Quang, Cựu học sinh Trường THPT Chuyên Hà Nội - Amsterdam
VŨ TRỤ LÀ MỘT BỨC TRANH ĐẦY LÃNG MẠN 116
Thạc sĩ Phạm Vũ Lộc, Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, Viện Hàn lâm Khoa học và Công Nghệ Việt Nam
GIÁO DỤC MẦM NON SUỐT ĐỜI 121
PGS. TS. Lê Anh Vinh, Phó Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam
NHẬT KÝ NGƯỜI VIỆT

BLUEZONE, VÌ MỘT VIỆT NAM AN TOÀN 127
Ông Trần Việt Hải, Tổng giám đốc BKAV ELECTRONICS
Thành viên nhóm phát triển ứng dụng Bluezone
CHUYẾN BAY MỆNH LỆNH TỪ TRÁI TIM 134

Nguyễn Hữu Trung, Hãng hàng không Quốc gia Việt Nam – Vietnam Airlines
NHẬT KÝ CỦA NHỮNG NGỌN GIÓ 139
TS. Đinh Anh Tuấn, Phó Trưởng ban Kỹ thuật, Công ty Cổ phần FECON
ĐỘC LẬP! 146
Ông Nguyễn Thành Nam, Nguyên Tổng giám đốc FPT, Sáng lập Đại học trực tuyến Funix
NHỮNG LỜI NHẮN 2020

TÌM “MÌNH” TRONG NHÀ MÌNH
NHỮNG ĐỨA TRẺ BỊ BỎ QUÊN 153
Cô giáo Nguyễn Quỳnh Nga, giáo viên trường THPT Trần Nguyên Hãn, Hải Phòng
LẮNG NGHE ĐỂ THẤU HIỂU, BAO DUNG ĐỂ NÂNG ĐỠ 157
Bà Nguyễn Thanh Trúc, Chuyên gia Bảo vệ trẻ em, UNICEF Việt Nam
CHIA SẺ VÀ HI SINH 165
Nhạc sĩ, ca sĩ Hoàng Bách
TÔI CŨNG ĐÃ “TÌM MÌNH” 173
Nhà văn, Nhà báo Phong Điệp
LÒNG BIẾT ƠN
NHỚ THÔI CŨNG LÀ BIẾT ƠN! 177
Doanh nhân Trần Mạnh Duy
NỖI ĐAU VÀ LÒNG BIẾT ƠN 183
Đại úy Đoàn Thị Bích Thủy, Chủ nhiệm chương trình “Đi tìm đồng đội”,
Kênh truyền hình Quốc phòng Việt Nam
BIẾT ƠN MẸ VÌ ĐÃ KHÔNG GỤC NGÃ, BIẾT ƠN CON VÌ ĐÃ ĐẾN BÊN CHA 187
Doanh nhân Nguyễn Sơn Lâm
BIẾT ƠN ĐỂ SỐNG TỐT ĐẸP HƠN 190
Nhà văn Nguyễn Văn Thọ
LỜI NHẮN TỪ THÁNG 9

ĐẾN TRƯỜNG LÀ ĐỂ VUI 197
Nghệ sĩ Beatbox Minh Kiên
ĐƯỜNG NGƯỢC CHIỀU 202
Chảo Thị Yến, tác giả cuốn sách Đường ngược chiều - Từ bản người Dao đến học bổng ERASMUS
ĐƯỜNG ĐẾN TRƯỜNG 207
Nguyễn Văn Thanh Sơn, học sinh Trường Tiểu học Quý Lộc, Yên Định, Thanh Hóa
LỜI NHẮN GỬI THÁNG 9 211
TS. NGƯT Nguyễn Tùng Lâm, Chủ tịch HĐGD Trường THPT Đinh Tiên Hoàng, Hà Nội,
Chủ tịch Hội Tâm lý Giáo dục Hà Nội
TRANG GIÁO ÁN MỞ
TỪ VƯỜN CHUỐI, TÔI NHÌN RA THẾ GIỚI 216
Cô giáo Hà Ánh Phượng, giáo viên Tiếng Anh Trường THPT Hương Cần, Thanh Sơn, Phú Thọ
NHỮNG GIÁO ÁN ĐẶC BIỆT 220
Tiến sĩ Đặng Tất Dũng, Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh
NHỮNG MẦM XANH HY VỌNG 225
Thầy giáo Nguyễn Trần Vỹ, Trường Tiểu học Kim Đồng, Nam Trà My, Quảng Nam
LỜI CẢM ƠN VÀ XIN LỖI 230
Bà Đỗ Thùy Dương, Sáng lập và điều hành Công ty cổ phần Hội tụ nhân tài Talent Pool

NẾU TỰ TIN, CHÚNG TA ĐỀU CÓ THỂ CẤT CÁNH 235
Nguyễn Minh Châu, Cán bộ Quản lý dự án
Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam
CHÚNG TA CÓ THỂ 240
Giáo sư Trương Nguyện Thành, Đại học Utah, Mỹ
NHỮNG CHẶNG BAY TIẾP NỐI 243
Nguyễn Thị Quy, giáo viên dạy tiếng Việt cho người nước ngoài
Tháng 12/2019, lần đầu tiên, tôi xem chương trình
Cất cánh trên kênh VTV1 và tôi cũng đã đọc một số bài nói
từ chương trình Cất cánh của Đài truyền hình Việt Nam.
Tôi rất ấn tượng với kíp làm chương trình cũng như những
câu chuyện được kể thú vị và cảm động về những con người
lạc quan, tràn đầy niềm tin, khát vọng vươn lên trong cuộc
sống, về những con người sẵn sàng hy sinh quyền lợi cá
nhân, khắc phục khó khăn, vượt qua chính mình, dấn thân
vì những lý tưởng cao đẹp.
Họ đã khắc họa được những tố chất tiêu biểu của người

Việt Nam, có thể làm được những điều lớn lao bằng sự bền
bỉ và tinh thần mạnh mẽ. Cha ông ta có câu: “Lửa thử vàng,
gian nan thử sức”. Chương trình Cất cánh mang đến câu
chuyện truyền cảm hứng của những con người sống có lý
tưởng, biết đoàn kết, hợp tác cùng nhau, vượt qua những
cam go, thử thách để thành công.
Tôi đánh giá cao chương trình Cất cánh và mong rằng
chương trình tiếp tục lan tỏa những năng lượng tích cực
trong xã hội, những điều tốt đẹp trong cuộc sống, tiếp
thêm động lực cho hành trình phía trước của chúng ta, của
người Việt Nam!
Trích phát biểu của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc
trong chương trình Vì một Việt Nam Cất cánh
ngày 19/12/2020
Cất cánh là một trong những chương trình truyền hình
ấn tượng nhất mà tôi được chứng kiến. Tôi cảm phục những
diễn giả, có người làm những công việc phi thường, nhưng
cũng có rất nhiều người làm những việc bình thường.
Điểm chung trong họ là nhiệt huyết, đam mê và ý chí.
Những người trẻ tuổi nhìn vào các diễn giả sẽ học được
rất nhiều khi đứng trước những bước ngoặt cuộc đời, trước
những khó khăn.
Những người ở thế hệ như chúng tôi thì giống như

được trải nghiệm lại, như lật giở lại những trang sách cuộc
đời mình. Có những cái mình cũng làm được như thế, có
những cái đáng ra mình phải làm được như thế.
Tôi muốn bày tỏ lời tri ân đến tất cả các diễn giả, khách
mời. Hy vọng vào những năm tới, sẽ xuất hiện những con
người mới mang đến thêm thật nhiều những niềm cảm
hứng lớn.
Vì một Việt Nam Cất cánh.
Trích phát biểu của Nhà báo Trần Bình Minh

Tổng giám đốc Đài Truyền hình Việt Nam
trong chương trình Vì một Việt Nam Cất cánh
ngày 22/12/2019
Vì một Việt Nam cất cánh
Vượt
Bão
12
VƯỢT BÃO
Không phải tự nhiên người ta luôn dùng từ “bão” để nói về

những điều khủng khiếp: bão kinh tế, bão dịch bệnh…
Thật không may, 2020, những “cơn bão” liên tục ập đến.
Giữa lúc dịch COVID 19 còn đang phức tạp, Cất cánh mang
đến câu chuyện của những cá nhân người Việt biết đoàn
kết, biết hợp tác với nhau, đặt con người ở trung tâm của
mọi nỗ lực phát triển để không ai bị bỏ lại phía sau trước
một thực tại đầy cam go, thử thách.
Họ là những bác sĩ nơi tuyến đầu.
Họ quăng mình vào tâm bão để đón đồng bào phương xa.
Hay đơn giản chỉ là một người dân bình thường thấu hiểu
và tuân thủ chỉ thị giãn cách.
Họ còn là các doanh nhân chấp nhận đối mặt với khó khăn
để vực dậy doanh nghiệp mình, lo cơm ăn, áo mặc, trở thành
điểm tựa cho những người khác…
13
MÓN QUÀ VÔ GIÁ

Sức khỏe là món quà vô giá của con người.
Một đất nước khỏe mạnh không thể thiếu vai trò
của ngành Y, của các y bác sĩ đang ngày qua ngày
chiến đấu với các chủng loại bệnh tật mà mức độ
phức tạp, biến thể theo từng giây. Họ cũng là con
người, và cũng không thể nào miễn dịch 100% với
bệnh tật. Nhưng trong những lúc khó khăn nhất,
ngặt nghèo nhất của các bệnh dịch, họ luôn ở đó,
nơi tuyến đầu, trở thành tấm khiên vững chắc cho
nhân dân, vì một đất nước khỏe mạnh.
Tháng 2/2020, với những diễn biến khó lường của
Covid-19 và do cả tình trạng fake news, thông tin
lộn xộn trên các mạng xã hội gây ra, nỗ lực của
riêng các y bác sĩ thôi là chưa đủ. Phòng chống dịch
là trách nhiệm của mỗi cá nhân trong cộng đồng.
14
VƯỢT BÃO
ĐIỀU DƯỠNG NGUYỄN THỊ MẾN

BỆNH VIỆN VIỆT PHÁP
Đầu năm 2003, người dân khắp thế giới hoang mang vì một loại dịch bệnh mới xuất
hiện. Một căn bệnh lạ chưa từng được ghi nhận trong lịch sử y khoa thế giới, với tốc
độ lan truyền nhanh chóng qua đường hô hấp và niêm mạc mắt. Lần đầu tiên xuất
hiện viêm đường hô hấp cấp tính với diễn biến rất phức tạp, gây suy hô hấp và dẫn
tới tử vong. Hội chứng có tên khoa học là SARS.
Ngày 26/2/2003, một bệnh nhân người Mỹ gốc Hoa bị sốt và nhập Bệnh viện
Việt Pháp với triệu chứng lạ, ho nhiều và khó thở. Không ai biết ông mắc hội chứng
SARS - nỗi khiếp sợ của nhân loại vào thời điểm đó. Các bác sĩ, y tá của Bệnh viện
Việt Pháp vẫn thăm khám và điều trị cho bệnh nhân này. Vài ngày sau, bệnh nhân
trở bệnh nặng, bị suy hô hấp và nhanh chóng tử vong. Cán bộ y tế đầu tiên của Bệnh
viện Việt Pháp bị lây nhiễm và tử vong.
Lần lượt 39 cán bộ y tế của Bệnh viện Việt Pháp bị lây nhiễm. 5 người tử vong.
Việc chạy đua với thời gian để bao vây khống chế dịch không lan ra cộng đồng là
nhiệm vụ đầy thử thách của đội ngũ cán bộ y tế. Bà Nguyễn Thị Mến, điều dưỡng
trưởng của khoa Nhi, Bệnh viện Việt Pháp, một trong 39 người bị lây nhiễm SARS, là
nhân chứng cụ thể nhất cho những nỗ lực, những hy sinh đầy trách nhiệm và lặng
thầm của những chiến sĩ mặc áo trắng.
15
NHỮNG CHIẾN SĨ MẶC BLOUSE TRẮNG
Tôi tên là Nguyễn Thị Mến, hiện đang làm việc tại Bệnh viện
Việt Pháp Hà Nội.
Cách đây 17 năm, ngày 26/2/2003, một bệnh nhân người Mỹ
gốc Hoa tên là Johnie Chun Cheng đến Bệnh viện Việt Pháp khám
với triệu chứng sốt. Bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị cúm và khuyên
bệnh nhân nhập viện. Sau đó, bệnh nhân sốt cao rất nhanh và rất
mệt nên các điều dưỡng phải chăm sóc tích cực hơn, lúc này chúng
tôi không hề biết rằng căn bệnh quái ác đó thực sự quá nguy hiểm.
Chỉ sau hai ngày, tình trạng bệnh nhân trở nên rất nặng. Cái đêm
định mệnh đó, bệnh nhân ho, khạc đờm rất nhiều trước khi đi vào
hôn mê. Phổi bệnh nhân trắng xóa. Anh ta được bác sĩ Derosier
người Pháp đặt nội khí quản.
Trong tua trực đêm đó, chị Lượng và chị Uyên, hai điều dưỡng
trực tiếp chăm sóc, kể lại với tôi rằng bệnh nhân ho tới 45 phút và
khạc đờm lẫn máu rất nhiều. Chính đêm hôm đó, virus đã bay ra
khắp hành lang, nơi có tôi và các đồng nghiệp khác đang làm việc.
Ngày thứ hai, chị Lượng sốt cao 39 độ, còn tôi đau mỏi cơ và
ớn lạnh.
Ngày thứ tư, tôi thấy người mệt rã rời, đầu rất đau, đau bụng
đi ngoài. Tôi thấy lạ bởi các triệu chứng không như những lần cúm
trước. Bản thân tôi rất khỏe mạnh, hầu như không ốm bao giờ, tôi
chỉ tự chữa bằng Đông y như xông hơi bằng lá... là tự khỏi. Lần này
tôi đã phải dùng thêm thuốc giảm đau nhưng hầu như không hiệu
quả. Đau mà mệt đến nỗi tôi không thể ngồi dậy được vì cố ngồi lên
là tôi lại choáng váng. Nghi ngờ về bệnh tình của mình, tôi gọi điện
16
VƯỢT BÃO
ngay cho bệnh viện để báo cáo tình trạng sức khỏe và xin nghỉ trực
đêm hôm đó. Bệnh viện thông báo: có năm điều dưỡng cũng đã mắc
bệnh như tôi.
Vào viện, tôi được bác sĩ Cabau, chuyên khoa phổi khám và chẩn
đoán là cúm. Phim chụp cột sống cho kết quả bình thường. Tôi trở
về nhà bằng xe taxi. Lúc này tôi chưa sốt, người chỉ rất mệt và rét
run nên bác sỹ khuyên cách ly tại nhà. Khi vừa về đến nhà, tôi xuất
hiện cơn sốt, 38,5 độ. Ngay lập tức, tôi quay lại bệnh viện bằng xe
gia đình. Đêm đầu tiên nằm viện, tôi rất mệt vì các cơn sốt rét run
như cắt ruột, người rung lên, đầu đau dữ dội như có búa đập, sau
cơn sốt rét là cơn sốt nóng 40 độ. Cả đêm đó tôi không ngủ được.
Nằm cạnh tôi là chị Uyên, hôm đó là ngày làm việc của Uyên, Uyên
thấy sốt từ chiều nhưng phải cố làm đến hết ca trực mới có các đồng
nghiệp khác thay ca.
Đêm hôm đó có khoảng 10 điều dưỡng phải nhập viện. Chúng
tôi hiểu rằng mình đã bị lây một căn bệnh lạ. Ngay ngày hôm đó, bác
sĩ điều trị nội trú Olivier đã thông báo cho Bộ Y tế và Tổ chức Y tế
thế giới về tình trạng bệnh của chúng tôi để cảnh báo sớm cho cộng
đồng. Ngay sáng hôm sau, bác sĩ Carlo Ubani, chuyên khoa truyền
nhiễm của Tổ chức Y tế thế giới đã có mặt để phỏng vấn chúng tôi...
Càng ngày, bệnh của chúng tôi càng nặng. Ngày 8/3/2003, tôi sốt rất
cao, nhiệt kế thủy ngân lúc đó chỉ 42 độ. Mặc dù vẫn liên tục dùng
thuốc hạ sốt và truyền dịch nhưng không giảm. Tôi lơ mơ và thiếp
đi không biết gì nữa.
Sau này, khi tỉnh lại, tôi được biết chị Lượng và chị Uyên cũng
rất nặng. Chị Lượng là người phải thở máy đầu tiên rồi đến bác sĩ
Derosier, tiếp đó là chị Uyên. Tôi và bác sĩ Phương đều phải thở máy
vì phổi tổn thương rất nặng, trắng xóa cả hai phổi.
Sau hai tuần hôn mê, tỉnh lại, tôi không thể nhận ra cơ thể của
mình. Nó như là chỉ còn lại một cái xác. Không nói được do đặt nội
17
khí quản, trên người đầy dây rợ, nằm im không nhúc nhích nhưng
tôi vẫn nhận ra được đó là ban đêm. Rồi có tiếng chân người, tiếng
nói, tôi biết rằng mình đã hôn mê một thời gian do bệnh quá nặng.
Sau đó tôi lại thiếp đi, dần dần tôi có số lần tỉnh lại nhiều hơn nhưng
lần nào cũng vô cùng đau đớn. Có những lúc, tôi thấy mình không
thể thở được nữa, tôi như người bị dìm xuống đáy sông. Tôi cố ngoi
lên để thở nhưng quá khó. Nhiều lúc tôi lại thấy như mình bị bóp
cổ không thể cố được. Những lúc đó các đồng nghiệp luôn bên cạnh
động viên, khích lệ tôi. Có những đêm tôi vật vã trong đau đớn thì
nghe tiếng động viên của các bạn: “Mến ơi cố lên, bạn phải cố gắng
vì chúng tôi, chúng tôi cũng đã rất cố rồi, nếu bạn thất bại thì công
sức của chúng tôi đổ xuống sông hết”. Tôi ứa nước mắt, cố hít, cố
thở và cố chịu đựng đau đớn để sống. Chị Fabien ôm chặt lấy đầu
tôi vào lòng và nói “Mến ơi, đầu của bạn đâu rồi, có nghĩ về các con
không?’’. Tôi lại bừng tỉnh, lại cố thở để sống. Rồi một ngày, tôi cũng
được rút ống thở khỏi cổ và tự thở. Bàn chân phải của tôi bị liệt làm
tôi không thể bước đi được nếu không có người dìu. Cùng lúc đó
tôi lại nghe tin bốn đồng nghiệp đã hy sinh khi mình đang hôn mê.
Tôi shock nặng, rơi vào tình trạng mất ngủ. Các bác sỹ quyết định
cho tôi xuất viện sau khi rút ống thở bốn ngày với điều kiện cách ly
tiếp tại nhà.
Về nhà, nhìn thấy các con nhỏ dại, ngây thơ, tôi thương chúng
vô cùng. Tôi lại tiếp tục cố gắng để chiến thắng căn bệnh. Cơ thể
tôi còn rất yếu, tinh thần vẫn rất hoảng loạn, mất ngủ triền miên.
Hàng ngày, bác sĩ và kĩ thuật viên vật lý trị liệu của bệnh viện đến
thăm khám để điều trị giúp tôi hồi phục dần dần. Bàn chân tôi đã có
tiến triển, cử động được các ngón chân. Riêng phổi thì phải sau một
tháng mới đỡ khó thở. Các vết thương trên người dần hồi phục, tôi
có thể tự chăm sóc được bản thân. Tinh thần cũng đã khá hơn nhờ
sự động viên của rất nhiều đồng nghiệp, bạn bè gần xa khắp nơi trên
thế giới. Nhưng thật khó để có thể quên đi những đau đớn nhất vừa
18
VƯỢT BÃO
xảy ra, sự mất mát đó là quá lớn so với sức chịu đựng của tôi. Tôi đã
mất đi những người bạn thân thiết, những đồng nghiệp vô cùng yêu
quý mà tôi đã gắn bó, đã chia sẻ lúc bệnh nặng. Tôi may mắn được
sống, còn các bạn đã vĩnh viễn ra đi. Tôi hiểu rằng cuộc chiến nào
cũng có tổn thất nhưng nó thật sự là quá khủng khiếp. Một nghề
đơn giản chỉ là cứu chữa người bệnh mà cũng phải đánh đổi bằng cả
tính mạng của mình. Tôi đã khóc rất nhiều, thương các bạn, thương
những người thân của các bạn. Trong thâm tâm, tôi rất muốn được
làm điều gì đó để phần nào an ủi mọi người, để vơi bớt nỗi đau
nhưng thật quá khó. Tôi nghĩ rằng sự hy sinh của những đồng ng-
hiệp chẳng khác gì những người lính trên mặt trận hay những người
lính cứu hỏa đã nhảy vào lửa để cứu người. Mong rằng xã hội hãy ghi
nhận sự dũng cảm, hy sinh của các bạn tôi.
Về phần tôi là người đã được sống, tôi vô cùng biết ơn tập thể
Bệnh viện Việt Pháp thân yêu của tôi, tất cả các anh chị, các bạn,
tôi ghi nhớ suốt đời trong tim mình. Các anh chị là các bác sĩ, điều
dưỡng từ nước Pháp xa xôi đã tình nguyện sang trực tiếp điều trị và
chăm sóc cho tôi, tiếp lửa cho đội ngũ của chúng tôi lúc bấy giờ đã
thấm mệt vì phải tự cách ly và vật lộn với cuộc chiến để virus không
thể lây lan ra ngoài cộng đồng.
Cuộc sống thật tuyệt vời, nỗi đau nào cũng dần vơi đi khi mình
hòa vào công việc. Tôi thật sự tự hào về nghề nghiệp mà mình đã
lựa chọn, góp phần chăm sóc sức khỏe cho nhân dân ngày càng tốt
hơn. Tôi thật sự may mắn khi được làm việc ở một môi trường có rất
nhiều các bác sĩ giỏi ở Việt Nam, ở Pháp và trên thế giới. Thông qua
công việc, tôi đã học được từ họ rất nhiều về trí tuệ, đạo đức nghề
nghiệp và sự say mê với công việc. Tôi cũng sẽ cố gắng nhiều hơn nữa
để không phụ lòng mong mỏi của mọi người với mục đích làm cho
công việc chăm sóc người bệnh ngày càng tốt hơn.
19
BÁC SĨ NGUYỄN TRUNG CẤP

PHÓ GIÁM ĐỐC BỆNH VIỆN BỆNH NHIỆT ĐỚI TRUNG ƯƠNG
Ngoài các ca bệnh thông thường của các bệnh truyền nhiễm và nhiệt đới, Bệnh viện
Bệnh Nhiệt đới Trung ương là tuyến đầu trong việc tiếp nhận và điều trị bệnh nhân
nhiễm virus Covid-19.
Câu chuyện của Bác sĩ Nguyễn Trung Cấp là câu chuyện từ nơi tuyến đầu chống dịch,
với những nỗ lực không mệt mỏi của các y bác sĩ, những áp lực và cả những động lực
đối với công việc mà họ đang làm.
20
NƠI TUYẾN ĐẦU CHỐNG DỊCH
Tôi cũng vừa mới từ bệnh viện đến đây. Chúng tôi hầu hết đã
ở đó cả tháng trời, chính xác là từ Tết Nguyên đán. Tôi là Nguyễn
Trung Cấp, Trưởng khoa Cấp cứu, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung
ương – nơi được giao nhiệm vụ tiếp nhận và điều trị bệnh nhân
nhiễm virus Covid-19. (Tháng 7/2020, bác sĩ Nguyễn Trung Cấp
được bổ nhiệm làm Phó Giám đốc phụ trách chuyên môn Bệnh viện
Bệnh Nhiệt đới Trung ương).
Công việc của Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung
ương chủ yếu là tiếp nhận và điều trị bệnh nhân bị các bệnh truyền
nhiễm. Giờ đây, chúng tôi là tuyến đầu trong việc tiếp nhận và điều
trị bệnh nhân nhiễm virus Covid-19. Đến nay (tháng 2/2020),
chúng tôi đã tiếp nhận cách ly hơn 200 người có yếu tố nguy cơ,
trong đó có hơn 160 người đã được xác định âm tính và ra khỏi
diện cách ly. Chúng tôi cũng điều trị cho năm bệnh nhân nhiễm
Covid-19 và trong đó có ba bệnh nhân đã có hai lần xét nghiệm âm
tính và ra viện. Hiện còn hai bệnh nhân đang tiến triển tốt. Thực
tế thì bệnh tình của các bệnh nhân này cũng không quá nặng. Việc
điều trị không quá phức tạp. Nhưng để đảm bảo công tác thu dung
cách ly điều trị thì có rất nhiều việc phải làm như: cập nhật các thông
tin mới từ WHO và các đồng nghiệp quốc tế, xây dựng và sửa đổi
phương án chẩn đoán, điều trị, tổ chức hoạt động cách ly, đảm bảo
an toàn cho cán bộ công nhân viên. Chuẩn bị về mặt bằng cách ly,
về nhân lực, về hậu cần,... Nó cũng giống việc tổ chức một đám
cưới, công việc không chỉ là cô dâu chú rể đi một vòng chào hai họ.
Mà để tổ chức được đám cưới đó thành công thì có muôn vàn việc
xung quanh. Và cũng giống như khi nhà có việc lớn, những sơ suất,
nhầm lẫn là điều không thể tránh khỏi và chúng tôi cũng phải không
21
ngừng giám sát, phát hiện những sơ suất đó để điều chỉnh kịp thời.
Đặc trưng của dịch bệnh và thảm họa là khi nhu cầu tăng đột
biến, vượt quá khả năng đáp ứng thông thường. Trong điều kiện
dịch bệnh, chúng ta phải tập trung nguồn lực tối đa cho mục tiêu
làm giảm số người mắc, giảm thiểu thiệt hại về nhân mạng và kinh
tế, xã hội. Bởi vậy đôi khi chúng ta phải chấp nhận hy sinh những
mục tiêu thứ yếu hơn. Thầy thuốc phải chấp nhận làm việc quá tải,
quá giờ, đối mặt với nguy cơ sai sót khi quá tải, kiệt sức và thậm chí
những tình huống thiếu an toàn. Bệnh nhân phải chấp nhận không
có được tiện nghi, không đạt được sự thoải mái, dễ chịu và hài lòng
như điều kiện thông thường.
Nếu đôi bên đều hiểu hoàn cảnh và thông cảm, chúng ta sẽ cùng
vượt qua khó khăn. Nhưng nếu bệnh nhân chưa hiểu, chưa thông
cảm thì sẽ rất dễ xuất hiện bức xúc, và nếu họ đổ những bức xúc ấy
lên đầu nhân viên y tế thì sự ức chế, mệt mỏi của nhân viên y tế sẽ
gia tăng rất nhiều và đương nhiên hiệu quả làm việc của họ sẽ sụt
giảm tương xứng.
Quá tải là một thực tế khách quan do sự không tương xứng
giữa khả năng đáp ứng và nhu cầu thực. Nhưng quá tải ảo thì hoàn
toàn do chủ quan của chúng ta gây ra. Nó xuất phát từ sự hoảng
loạn của xã hội mà phần lớn do fake news gây ra. Ví dụ như thay
vì chúng tôi chỉ tập trung nhân viên y tế để chăm sóc, điều trị cho
năm bệnh nhân và vài chục người có nguy cơ cần cách ly thực sự
thì chúng tôi phải chia người ra giải thích cho dăm chục người kéo
đến vì lo lắng. Điều đó làm phân tán nguồn lực đáng ra chúng ta
có thể dành cho những người bệnh thực sự. Những tin giả đó phần
lớn xuất hiện từ những người có nhu cầu thu hút sự chú ý để trục
lợi. Nhưng cũng có những trường hợp chỉ do nhu cầu câu like, câu
view vô bổ như những đối tượng vào gây sự với nhân viên y tế để
quay clip với hy vọng tìm ra những sai sót của nhân viên y tế là họ
sẽ có được một thứ cực kỳ hot trend để câu view, câu like. Và đó là
22
VƯỢT BÃO
điều đã làm cho nhân viên y tế cực kỳ ức chế. Mà ác thay, vụ dịch

nào cũng có chuyện đó. Những hoảng loạn của cộng đồng dẫn đến
cả những hành vi kỳ thị gây khó khăn cho cả những người trực tiếp
tham gia chống dịch.
Nhưng chúng tôi sẵn sàng

Tất cả mọi người đều sẵn sàng. Cho đến bây giờ tôi cũng chưa
thấy có trường hợp nào đào ngũ cả. Tuy nhiên, những lực lượng phụ
cận bên cạnh chúng tôi có thể họ sẽ dao động. Ví dụ như là những
người lau dọn vệ sinh, những người phục vụ nhà ăn, hoặc thậm chí
là bảo vệ. Họ có thu nhập tại bệnh viện khá thấp và có thể dễ dàng
tìm công việc khác an toàn hơn. Khi nhân viên vệ sinh nghỉ việc thì
nhân viên y tế phải làm thay công việc này dẫn đến thiếu hụt nhân lực
chuyên môn. Chúng ta phải nhớ rằng, phòng bệnh nếu không được
vệ sinh thường xuyên, đạt chuẩn thì chính những người đang nằm
theo dõi, cách ly sẽ lại sùng sục bất bình và có thể không tuân thủ cách
ly. Hơn nữa nhiều khoa như Cấp cứu, Hồi sức tích cực, phòng mổ là
nơi đòi hỏi vệ sinh, khử trùng tránh lây nhiễm nghiêm ngặt. Đấy là
những vấn đề đằng sau, có thể rất nhỏ nhưng vô cùng hiểm yếu như
gót chân Achilles. Chiến thắng dịch không đơn giản chỉ là hào quang
của những giáo sư, bác sĩ mà đằng sau đó là sự đóng góp của biết bao
con người thầm lặng khác.
Niềm vui của người thầy thuốc

Những bệnh nhân ổn định, khỏi bệnh là niềm vui cho chúng tôi,
là nguồn năng lượng để chúng tôi đi tiếp.
Chúng tôi có thể run sợ không dám đua xe bốc đầu hay kéo
nhau đi xem công an bắt tội phạm có súng hoặc công binh gỡ bom.
Nhưng chúng tôi dám đối đầu với dịch bệnh nguy hiểm và cố gắng
chiến thắng theo cách của chúng tôi.
23
BÁC SĨ NGUYỄN HỒNG HÀ

PHÓ CHỦ TỊCH HỘI TRUYỀN NHIỄM VIỆT NAM,
NGUYÊN PHÓ GIÁM ĐỐC BỆNH VIỆN BỆNH NHIỆT ĐỚI TRUNG ƯƠNG
Bác sĩ Nguyễn Hồng Hà là người đã trực tiếp điều trị cho các bệnh nhân, các đồng
nghiệp của mình trong dịch SARS năm 2003.
Nhìn lại quãng thời gian gần một tháng đương đầu với Covid-19, Bác sĩ Nguyễn
Hồng Hà đưa ra cái nhìn bao quát về sức mạnh toàn dân trong chống lại dịch bệnh.
Sức mạnh ấy không chỉ đến từ đội ngũ cán bộ ngành y, các y bác sĩ, mà đến từ tất cả
mọi tổ chức, cá nhân trong xã hội, các cơ quan truyền thông, từ những chiếc khẩu
trang phát miễn phí cho đến ý thức trong phòng ngừa cho chính bản thân mỗi người
và gia đình...
24
CHỐNG “GIẶC COVID-19”
Tôi vừa trở về từ Thanh Hóa trong một chuyến công tác hỗ trợ
chống dịch cho ngành Y tế địa phương. Cô bệnh nhân đi từ Vũ Hán
về, khi được khuyến cáo có thể mang virus, đã tự giác đeo khẩu trang
từ sân bay về nhà, tự cách ly tại nhà, hạn chế tiếp xúc với mọi người
cả trong những ngày Tết. Khi có triệu chứng đầu tiên là sốt, ho,
viêm đường hô hấp, chị đã báo ngay cho y tế địa phương, được cách
ly, điều trị. Hệ thống y tế dự phòng cũng như điều trị của Thanh
Hóa đã tập trung hết sức, theo dõi 23 người tiếp xúc gần. Cho đến
nay, không một ai lây nhiễm. Rõ ràng là khi người dân phối hợp với
ngành Y, chúng ta có thể ngăn chặn được các ổ dịch.
Đó là một câu chuyện cho thấy chúng ta, mỗi người dân cần làm
gì lúc này?
Mỗi người dân cần tăng cường hiểu biết về căn bệnh này, nhận
rõ trách nhiệm của mình và ngay lập tức vào cuộc, khống chế bệnh.
Lệnh cách ly tập trung, cách ly tại nhà với những người đi về từ vùng
dịch cần phải tuân thủ nghiêm ngặt. Nếu chúng ta cách ly thành
công, sẽ ngăn chặn được dịch lan ra cộng đồng. Mặc dù điều đó
có thể gây phiền toái. Nhưng vì cộng đồng, vì sức khỏe của chính
chúng ta, hãy tuân thủ những điều đó nếu không công sức của hàng
triệu người khác đổ sông, đổ biển.
Những ngày qua, ngay lập tức, chúng ta đã khởi động một kế
hoạch đáp ứng tình trạng khẩn cấp, với sự vào cuộc của Trung ương,
địa phương, cả ngành Y tế (hệ y tế dự phòng và hệ điều trị). Các bác
sĩ ngày đêm tìm các đường lây truyền để cách ly, ngăn chặn. Kết quả
25
là Việt Nam được tổ chức Y tế thế giới đánh giá là một nước có thể
đáp ứng được tình trạng chống Covid-19 thành công (tháng 2/2020).
Thành công ấy đóng góp của cả cộng đồng. Vai trò của người
dân là vô cùng to lớn.
Những chiến sĩ thầm lặng

Từ trước tới giờ, nhắc đến bác sĩ, chúng ta hay nghĩ tới những
người trực tiếp cầm dao mổ, kê đơn chứ ít ai biết rằng một lực lượng
khác cũng vô cùng quan trọng. Họ là những nhà khoa học nghiên
cứu Vaccine, thực hiện chương trình tiêm chủng mở rộng, họ là các
cán bộ y tế dự phòng, làm công tác phòng bệnh từ xa cho nhân dân.
Họ là những chiến sĩ thầm lặng. Họ đã làm hết sức mình, xét ng-
hiệm, truy vết các ca bệnh. Khối lượng công việc khổng lồ.
Người Việt Nam ta có câu nói quen thuộc khi bị bệnh tật: “Trăm
sự nhờ bác sĩ”. Nhưng thử hỏi anh hay chị đã biết tự bảo vệ bản thân
mình, tự chăm lo sức khỏe của mình hay chưa?
Rượu, bia, chất kích thích, lười vận động thể thao, chúng ta tiết
kiệm ít thời gian không tập luyện lao đầu vào công việc, đến khi
bị bệnh thì còn tốn kém rất nhiều không chỉ thời gian, còn là tiền
bạc nữa.
Sức khỏe là vốn quý của con người, chúng ta thấy chị Mến
(Điều dưỡng Nguyễn Thị Mến) đã giành giật từng giây phút để có
sự sống. Chúng ta phải trân trọng sức khỏe.
Một quốc gia muốn hùng cường phải có những người dân
khỏe mạnh.
26
VƯỢT BÃO
NHÀ BÁO NGUYỄN QUỲNH HƯƠNG

Nhà báo Quỳnh Hương là một vị khách mời bình luận quen thuộc của Cất cánh. Chị
từng công tác ở báo Phụ nữ Thành phố Hồ Chí Minh, giữ chuyên mục “Ngọn lửa nhỏ”.
Những ngày giãn cách xã hội, như tất cả mọi người, chị và gia đình ở nhà, tận dụng
quãng thời gian “rảnh rỗi” ấy để ở bên nhau nhiều hơn, thấu hiểu và yêu thương. Với
óc quan sát cuộc sống và sự nhạy cảm của một nhà báo, một người mẹ, chị sẽ chia sẻ
những câu chuyện bình dị nhưng chạm tới trái tim của rất nhiều người.
27
TÀI SẢN ĐẦU TIÊN VÀ TÀI SẢN CUỐI CÙNG
Tôi cũng mất một thời gian đầu tiên ở trong nhóm cho rằng dịch
bệnh không liên quan gì đến mình. Nhìn thấy mọi người ồn ào đi
mua khẩu trang, nước rửa tay, tôi cũng có những biện pháp bảo vệ
cơ bản cho gia đình mình. Nhưng để hỏi rằng dịch bệnh có ở gần
mình hay không? Tôi nghĩ là không.
Tôi đọc tin tức hàng ngày, cập nhật từ những nguồn tin chính
thống, tôi hiểu rằng: Nếu cứ tiếp tục như vậy thì không ổn một
chút nào.
Tôi có một cô con gái nhỏ. Vừa rồi là những ngày con nghỉ học,
một kỳ “nghỉ Tết kéo dài”, có thể đến tận hết tháng Hai. Với những
đứa trẻ rất thừa năng lượng, luôn vận động mỗi ngày, giờ đây, kỳ
nghỉ ấy không sung sướng gì. Một số gia đình, bố mẹ không được ở
nhà trông con, chúng tôi vẫn phải đi làm. Con sẽ được giao cho ông
bà, ông bà thì cũng không biết làm gì với bọn trẻ, lại giao chúng cho
tivi, điện thoại, các thiết bị điện tử. Và rất nhiều người bạn của tôi
trở về nhà cảm thấy xót xa khi mà con của mình, chúng đờ đẫn vì
cả một ngày bị nhốt trong một căn nhà, phải xem phim, chơi game.
Đấy không phải là một môi trường bình thường cho trẻ con. Tuy
nhiên, chúng ta không có lựa chọn nào khác, rất nhanh chóng làm
quen với hoàn cảnh mới. Làm sao để trẻ con cảm thấy thú vị? Tôi
cố gắng thu xếp những gì có thể làm được ở nhà thì sẽ làm ở nhà và
quãng thời gian ấy, chúng tôi sẽ tận hưởng cùng nhau. Chúng tôi
cùng xem phim, cùng đọc truyện. Tôi ở khá xa trung tâm, không
gian trong lành. Buổi chiều, tôi cùng con đạp xe ra bãi cỏ, bờ hồ,
những chỗ không có đông người, cùng chơi với nhau.
Tôi cũng tranh thủ những ngày này đưa con về thăm bố mẹ của
mình. Bình thường, chúng ta chỉ có thể cho lũ trẻ về với ông bà vào
28
VƯỢT BÃO
những kỳ nghỉ dài, nghỉ hè, nghỉ Tết. Ông bà rất tủi thân vì bị bỏ
quên. Bố mẹ tôi thì rất chờ mong được đón cháu về, chăm sóc để
chúng tôi có thể tiếp tục đi làm. Đây cũng là một cách để chúng ta
đoàn tụ gia đình.
Dịch bệnh ở ngoài kia nhưng cũng không đến nỗi để cuộc sống
chúng ta đảo lộn. Thay vì có thể rất là dễ dàng đi ra đường, tụ tập ở
một nơi nào đó, chúng ta có thể nấu những bữa ăn đầm ấm ở nhà,
ăn tối với nhau. Không gian, thời gian dành cho người thân được
nhiều hơn.
Sức khỏe là vô giá. Tôi nghĩ dịch bệnh lần này cho chúng ta một
lời nhắc nhở quan trọng: Mọi người đã cố gắng nỗ lực hàng ngày rất
nhiều vì tiền nong, vì danh vọng, vì những đích đến của người lớn.
Và đôi khi chúng ta để lại phía sau những gia đình của mình.
Khi bố mẹ trở về nhà đã rất mệt mỏi, không còn sức chơi với
con nữa, những người bạn đời cũng không còn thời gian để mà
hàn huyên, tâm sự với nhau nữa. Chúng ta ôm những cái máy điện
thoại trước khi lên giường. Quan hệ trong gia đình bị rời rạc đi, tình
thương yêu cũng bị tổn thương. Nhịp sống quá vội vàng. Đây là thời
gian tôi sẽ bớt đi công việc để chăm chút gia đình, vun vén lại những
yêu thương mình đang có. Bên cạnh phòng chống dịch như tất cả
mọi người, thì đây sẽ là những ngày rất đầm ấm của chúng tôi. Tôi
nhận ra rằng cuối cùng sức khỏe và gia đình là những điều cực kỳ
quan trọng.
Đó là tài sản đầu tiên của chúng ta.
Đó là tài sản cuối cùng của chúng ta.
Hãy bảo vệ những gì bạn có.
QUÉT MÃ QR ĐỂ THEO DÕI PHIÊN BẢN TRUYỀN HÌNH
29
Trong những ngày tháng 3/2020, không chỉ ở
Việt Nam mà toàn cầu đang chịu ảnh hưởng lớn
bởi đại dịch Covid-19. Toàn bộ cuộc sống bị thay
đổi, từ nhịp sống, công việc, học tập,...
Không biết trước được khi nào đại dịch kết thúc
nhưng cuộc sống vẫn cứ tiếp diễn. Cất cánh
tháng 3 với chủ đề “Cuộc sống vẫn tiếp diễn”
là câu chuyện của các bác sĩ điều tra dịch tễ, là
những câu chuyện của một doanh nhân, của một
người mẹ, của một nhạc sĩ trẻ. Họ đang làm gì
để tồn tại, cân bằng, và đóng góp sức mình trong
cuộc chiến với đại dịch lần này?
VƯỢT BÃO
BÁC SĨ TRẦN ANH TÚ

CÁN BỘ DỊCH TỄ, KHOA KIỂM SOÁT BỆNH TRUYỀN NHIỄM,
VIỆN VỆ SINH DỊCH TỄ TRUNG ƯƠNG
Khi có một bệnh nhân Covid-19 mới xuất hiện, trong thời gian ngắn, một kịch bản
ứng phó nhằm hạn chế nhất những rủi ro được vạch ra. Đó chính là nhiệm vụ của
những cán bộ dịch tễ. Cụ thể công việc của họ bao gồm: giám sát, phát hiện, cách ly
và điều trị cho những người nhiễm bệnh và giữ sự an toàn cho những người khác.
Họ là những người lao ra bên ngoài khi mọi người chạy về nhà để tránh dịch. Liên
tục những ngày vừa qua, bà con kiều bào về nước tránh dịch, công việc của họ vì
thế lại càng áp lực nhiều hơn. Nhưng họ luôn luôn nhận nhiệm vụ với một tâm thế:
Đừng bao giờ đặt câu hỏi tại sao lại là mình, mà nhiệm vụ của mình là thế, luôn sẵn
sàng chiến đấu. Một cuộc chiến thì luôn cần có những người lính sẵn sàng.
31
HÀNH TRÌNH CHƯA BIẾT ĐIỂM ĐÍCH
Sơn Lôi - Hành trình mở đầu

Chắc các bạn không quên câu chuyện Sơn Lôi – nơi mà cả một
xã cách ly khoanh vùng để kiểm soát dịch. Một xã với dân số hơn
10.000 người là một con số không hề nhỏ. Ngoài vấn đề chuyên
môn chống dịch, chúng tôi phải nghĩ đến những biện pháp đảm bảo
các nhu cầu thiết yếu như lương thực, thực phẩm, xăng dầu, vấn đề
an sinh xã hội... Ngoài ra, những dịch vụ y tế để điều trị các bệnh
khác cũng vẫn phải được đảm bảo để người dân không cần phải ra
ngoài điều trị. Thực sự, chúng tôi rất cảm phục những người dân ở
Sơn Lôi. Họ chính là những người đã chấp nhận sẵn sàng hy sinh
cuộc sống riêng của mình để bảo vệ sức khỏe cho cả cộng đồng. Họ
cũng chính là những người phải chấp nhận sự kỳ thị ban đầu của
những người sống ở khu vực xung quanh. Nhưng họ không chán
nản, không lẩn tránh. Họ đã ở lại và hợp tác với tổ công tác để
phòng chống dịch. Lúc này, tôi mới thấm được cái gọi là tình quân
dân trong chiến tranh mà hồi bé mình được học. Có thể nói sự đồng
sức, đồng lòng của người dân đã tiếp lửa cho cán bộ y tế chúng tôi
dẻo dai hơn, mạnh mẽ hơn trong công tác chống dịch. Thật may
mắn, công sức 21 ngày của chúng tôi đã được đền đáp, cả xã Sơn Lôi
không phát sinh thêm ca dương tính nào.
Chúng tôi có một chút thời gian để thở, để tạm dừng chân thì
cuộc chiến thứ hai bắt đầu khi bệnh nhân số 17 xuất hiện, chúng tôi
bước vào hành trình chưa biết điểm đích.
32
VƯỢT BÃO
Tại sao tôi lại gọi hành trình của mình là chưa biết điểm đích?
Vì chưa biết khi nào hết dịch và chúng tôi phải đi tìm những người
mà không biết địa chỉ của họ ở đâu...
Bệnh nhân 17 phát hiện dương tính khi chuyến bay đã hạ cánh
vài ngày trời. Chậm một chút thì mức độ lây lan vô cùng lớn, rễ của
sơ đồ cây sẽ còn dài ra thêm. Chúng tôi chỉ có khoảng 10 người,
may mắn có thêm đội sinh viên y tế công cộng tình nguyện – những
cán bộ dịch tễ tương lai của đất nước. Các bạn đã ngày đêm góp sức
gọi điện liên lạc tìm kiếm những hành khách trên không chỉ chuyến
bay VN0054 mà còn trên nhiều chuyến bay khác như VN18, QR...
Hơn một tuần đã tìm ra 1.000 người trên 10 chuyến bay để điều tra
thông tin – cường độ rất cao.
Trở ngại lớn nhất của chúng tôi là những người nước ngoài – họ
đi nhiều nơi và chính quyền không nắm bắt được thông tin địa điểm
đến của họ. Nhiều khi cảm thấy như mò kim đáy bể. Thậm chí khi
đã liên lạc được với họ thì họ lại tỏ rõ thái độ không muốn hợp tác,
không muốn cách ly nên họ nhất quyết không cung cấp địa điểm
của họ hiện tại. Vì vậy, chúng tôi phải gọi điện, nhắn tin rất nhiều
lần, thậm chí phải nhờ đến các Đại sứ quán. Không chỉ người nước
ngoài đâu, mà có cả người Việt Nam cũng như vậy. Tôi cho rằng họ
thực sự chưa ý thức được trách nhiệm với bản thân và với cộng đồng.
Trong khi chúng tôi đi làm vì bạn, thì mong các bạn hãy ở nhà
vì chúng tôi.
Bền bỉ trên hành trình chưa biết đích đến

Tôi đã lập gia đình, đã có con. Khi đi chống dịch, bản thân
cán bộ dịch tễ chúng tôi cũng có nỗi sợ riêng của mình, nhưng nỗi
sợ ở đây không phải hoàn toàn là lo cho tính mạng sức khỏe của
bản thân mà còn là lo cho những người xung quanh. Nếu cán bộ
33
dịch tễ bị mắc bệnh thì có thể vô tình lây nhiễm ra cho người thân,
gia đình, cộng đồng. Nhiều lúc nhớ con mà không dám về nhà, chỉ
dám gọi Facetime với con thôi, nhưng chúng tôi hiểu và tự ý thức
hơn về trách nhiệm của bản thân mình với công việc. Nhìn thấy
những thành quả của mình đã góp phần cho công cuộc chống dịch
thì chúng tôi lại như được tiếp thêm lửa, tiếp thêm động lực để yên
tâm công tác.
Người ta thường nói tới đại dịch như những làn sóng, vậy chúng
tôi chính là những người đắp đê. Làn sóng càng lớn, đê càng phải
đắp cao. Chúng tôi, những cán bộ dịch tễ thuộc Viện Vệ sinh Dịch
tễ Trung ương không phải là những con người duy nhất chống dịch,
mà không thể thiếu là những cán bộ kiểm dịch tại các cửa khẩu,
những cán bộ dịch tễ ở các trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh, thành
phố, những cán bộ xét nghiệm, những cán bộ xử lý thông tin và còn
là những người lính ngày đêm phục vụ chăm sóc những người đang
được cách ly. Tất cả chúng tôi, đều đồng sức đồng lòng, đắp lên
những con đê ngăn chặn các làn sóng dịch ở khắp mọi nơi, đặc biệt
là sân bay và các cửa khẩu.
Chúng tôi hiểu rằng, việc chúng tôi làm sẽ giúp nhân dân tiết
kiệm được rất nhiều tiền của và sẽ giảm nguy cơ tử vong của rất
nhiều người... Và tôi hy vọng rằng Việt Nam chúng ta, biết bao thế
hệ cha anh đã nhiều lần chiến thắng giặc ngoại xâm bởi sự đoàn kết,
thì lần này chúng ta cũng sẽ chiến thắng giặc Covid-19 bởi sự đồng
lòng của tất cả người dân.
34
VƯỢT BÃO
BÀ ĐỖ THÙY DƯƠNG
SÁNG LẬP VÀ ĐIỀU HÀNH CÔNG TY CỔ PHẦN HỘI TỤ NHÂN TÀI TALENT POOL
Tháng 3/2020, chưa có một con số cụ thể nào thống kê về việc ảnh hưởng của đại
dịch Covid-19 gây ra cho toàn thế giới cũng như Việt Nam, nhưng tác động của nó
quá rõ ràng: nó đã làm tê liệt hệ thống giáo dục, hàng loạt những hàng quán vắng
khách và các hoạt động đông người phải hạn chế. Rất nhiều các doanh nghiệp và
trường học tư thục đang liên kết với nhau để tìm ra giải pháp tồn tại trong mùa dịch.
Một loạt những phương án được đưa ra để cân bằng tài chính, đảm bảo cuộc sống.
Là người đứng đầu một doanh nghiệp, là bà mẹ của những đứa con, Đỗ Thùy Dương
đã chọn giải pháp nào để tồn tại, cân bằng và vượt qua?
35
GIAO THỪA XÁM
Chúng ta đang sống trong những ngày tháng khủng hoảng lịch
sử. Thế giới hiện nay tuy màu da khác nhau, quốc tịch khác nhau,
tôn giáo khác nhau, thể chế chính trị khác nhau, sống ở những không
gian khác nhau nhưng đang cùng chung một nỗi lo, cùng sống dưới
áp lực của sự đe dọa mang tên Coronavirus.
Hai tuần trước, đêm 6/3/2020, tôi đã chuẩn bị cho các cháu
quay lại trường học, thảo luận với đối tác về lịch triển khai các dự
án đã cam kết và cả gia đình đã có bữa cơm ấm áp bên nhà ông bà,
chính thức kết thúc kỳ nghỉ dài không mong đợi.
Nhưng những chuyến bay định mệnh không dừng lại, người
mang theo nguồn bệnh từ khắp nơi trên thế giới đổ về Việt Nam vì
nhiều lý do. Tôi gọi đó là giao thừa xám. Cả đêm tôi không ngủ. Các
nhóm bạn khắp nơi cùng lúc bật chế độ online và tin nhắn tới tấp
đổ về, người thì đưa ra các câu hỏi để kiểm chứng thông tin, người
thì xin lời khuyên để kịp hành động, người thì gửi các đường dẫn về
hành động của chính phủ các nước. Trang web cập nhật tình trạng
nhiễm bệnh toàn cầu trên máy tính của tôi luôn bật 24/24. Một
người bạn của tôi sống ở Times City đã đi khám bệnh ngay chỉ vì
một cơn ho và cơn hoảng loạn đã đẩy nhiều người ra siêu thị, ra chợ
để mua sắm.
Coronavirus đặt chúng ta trước những lựa chọn khó khăn

Người chọn ủng hộ con tham gia tình nguyện tại các khu cách
ly, tham gia các đoàn bay đón nạn dân về nước. Người lo lắng yêu
cầu các con bỏ mọi công việc, kế hoạch đang dang dở ở trời Tây
36
VƯỢT BÃO
để về gần gia đình trong cơn dịch bệnh ngay cả khi không còn cơ hội
quay trở lại tiếp tục học tập hoặc làm việc sau dịch.
Có những doanh nghiệp chọn phải sa thải hàng loạt dẫu biết sau
đó tuyển dụng lại cũng muôn vàn khó khăn. Cũng có những cán bộ
chủ động nộp đơn để tiếp tục làm việc không lương cùng tổ chức của
mình vượt qua gian khó.
Những bạn trẻ làm thu ngân, dọn kệ hàng ở các quầy bán lẻ giờ
đang chiến đấu như những chiến binh để đảm bảo chúng ta có đủ
thực phẩm và vật dụng cần thiết trong tình huống xấu nhất. Người
chọn tích lũy tất cả những gì làm mình yên tâm, người chọn cho đi
tất cả những gì có thể giúp. Mỗi người có một lý do khác nhau để
chọn. Mỗi doanh nghiệp phải dựa trên năng lực của mình để quyết
định, mỗi quốc gia có một chính sách riêng để bảo vệ công dân.
Nhưng tất cả những gì người dân ở mọi quốc gia phải làm đều
giống nhau:
Stay Home Saves Lives - Ở nhà là giữ mạng sống

Bác sĩ đi làm để cứu mình, mình ở nhà là giúp bác sĩ. Chưa bao
giờ chúng ta nhỏ bé đến vậy nhưng lại quyền năng đến vậy, chỉ ngồi
yên thôi là đã tốt quá rồi. Các nước có dịch đều đang bật chế độ
chiến tranh. Nhưng cuộc chiến này tàn khốc khi vũ khí của đối thủ
lại nằm trong hơi thở của người ta yêu thương.
Mẹ chồng tôi nằm viện, tôi dẫn cháu vào động viên bà thì ngay
lập tức bà đuổi thằng bé về. Cháu tủi thân đi ra và hoang mang
không hiểu sao bà yêu mình nhất mà giờ thấy mình lại xua đuổi như
vậy. Đến tận hôm nay mẹ tôi ra viện rồi mà bố tôi vẫn trách bà ứng
xử quyết liệt quá để cháu buồn. Nhưng sự quyết liệt đó là cần thiết.
Trong rất nhiều cách để yêu thương nhau, thì việc không lại gần
nhau lúc này lại là điều quan trọng nhất. Hai mét là khoảng cách
37
an toàn tối thiểu, và ta sẽ lấp đầy nó bằng những cuộc trò chuyện
qua phone, bằng camera nếu có điều kiện, và bằng thực phẩm mua
online được ship đến tận nhà mỗi hai tuần thay vì ra chợ mỗi ngày.
Từ 6/3, tôi bị thói quen xấu, đêm nào cũng chờ cập nhật tình
hình dịch bệnh từ Ý nên không ngủ được, chỉ mong con số tử vong
giảm đi, con số hồi phục tăng lên nhưng xem xong thì lại càng không
thể ngủ được bởi kịch bản hoàn toàn ngược lại. Xem xong bản đồ
sinh tử lại xem tiếp đến bản đồ máu của thị trường chứng khoán, sức
khỏe của các nền kinh tế, và hành động của các quốc gia. Trò chuyện
với bạn bè khắp thế giới để có thông tin đa chiều nên đêm nào cũng
là đêm trắng, còn ban ngày thì kết nối các nguồn lực, tổng hợp thông
tin, trả lời tham vấn của mọi người.
Không trực tiếp tham dự các cuộc họp của Ban chỉ đạo thành
phố, nên tôi phải chủ động kết nối với rất nhiều nguồn tin để đảm
bảo ít nhất mình là một nguồn tin đáng tin cậy cho cộng đồng của
mình được an tâm. Tôi cũng nhắn tin quên cả thời gian và khi nhận
được tin nhắn trả lời ngay thì biết rằng lãnh đạo các bệnh viện, các
sở và chủ tịch các quận cũng đều không ngủ.
Chuẩn bị sức khỏe và tinh thần vững vàng nhất để chăm

sóc bản thân và gia đình
Thực sự không biết chúng ta sẽ phải kéo dài tình trạng này đến
bao giờ, tôi đã chuẩn bị rất nhiều thứ để cuộc sống tiếp tục hướng
về phía bình an. Trong số đó thì chuẩn bị về thể chất và tinh thần là
quan trọng nhất. Bởi ta sẽ cố gắng tự lo cho mình nhiều nhất có thể
trong mọi trường hợp và ưu tiên mọi nguồn lực để chăm sóc bố mẹ,
ông bà.
Là mẹ của ba đứa trẻ, tôi biết mình phải luôn giữ được tâm thế
bình an và chủ động bởi những hoảng loạn vô cớ, những nỗi sợ vô
hình sẽ khiến các con tôi mang theo ký ức bất an về tương lai.
38
VƯỢT BÃO
Hai tháng qua, lũ trẻ đã quen với việc tự học trên nền tảng
Internet, thi thoảng thấy mẹ đi làm, đi họp, con cũng háo hức với
suy nghĩ mẹ đã được đi làm, nghĩa là con sắp được đi học. Rồi thì
con cũng hiểu là khó khăn còn nhiều, con sẽ phải chủ động thích
ứng với cách học mới, mà có khi lại tốt, bởi thế giới của con sau này,
mọi người sẽ tương tác với nhau theo cách hoàn toàn mới.
Là doanh nhân, tôi biết mình còn phải chuẩn bị cho cuộc chiến
tiếp sau cuộc chiến này. Khi dịch bệnh lùi xa, các bác sĩ được về nhà
cũng là lúc chúng ta phải bước ra tiền tuyến. Lao động chăm chỉ, nỗ
lực sáng tạo để khắc phục những tổn thất, để khôi phục những mất
mát, để xây dựng lại quê hương và để hàn gắn lại những vết thương
mà lựa chọn tàn khốc để lại.
Là giảng viên, tôi đang cùng cộng sự của mình thay đổi kịch bản,
chuyển nội dung đào tạo sang hình thức online và học cách làm mọi
việc một mình mà không cần sự trợ giúp của kỹ thuật.
Mỗi chúng ta đều là nhân chứng của lịch sử. Bố mẹ, ông bà đã
đi qua cuộc chiến tranh tàn khốc. Giờ là lúc chúng ta gánh vác cuộc
khủng hoảng này và chuẩn bị cho bọn trẻ sẵn sàng với những thách
thức khác nếu có ở tương lai.
Cuộc sống vẫn đang vận động về tương lai, theo một cách khác.
Ước mong tất cả chúng ta giữ được những điều không thể mất:
Là niềm tin, là tình thương và sự thông thái để bền bỉ sống.
39
KHẮC HƯNG
NHẠC SĨ, NHÀ SẢN XUẤT ÂM NHẠC
“Ghen Cô Vy” là một sáng tác của nhạc sĩ Khắc Hưng, được phát hành vào ngày
23/2/2020 trên mạng video trực tuyến YouTube. Bài hát do hai ca sĩ Min và Erik thể
hiện được viết lại lời từ ca khúc Ghen (2017), phối hợp cùng Viện Sức khỏe nghề
nghiệp và môi trường Việt Nam trực thuộc Bộ Y tế, nhằm mục đích hướng dẫn vệ
sinh đúng cách để phòng chống bệnh virus corona 2019.
Bài hát kết hợp cùng Vũ điệu rửa tay sáng tạo bởi biên đạo Quang Đăng đã trở nên
nổi tiếng trên thế giới khi được John Oliver khen ngợi trong chương trình Last Week
Tonight with John Oliver của đài HBO ngày 1/3/2020. Cả hai video sau đó đã trở
thành hiện tượng lan truyền nhanh và được nhiều nơi trên thế giới xem là giai điệu
ấn tượng cho chiến dịch chống lại dịch bệnh này.
40
GÓP SỨC CỦA NGƯỜI TRẺ
Nói về thành công của Ghen Cô Vy, cả tôi, Min và Erik đều
thực sự bất ngờ, thậm chí choáng ngợp khi ca khúc được chú ý
trên truyền thông quốc tế. Tôi cảm thấy rất vui khi khán giả, truyền
thông nước ngoài đón nhận và hiểu đúng thông điệp của bài hát.
Âm nhạc thật phi thường, âm nhạc có thể gắn kết tất cả mọi
người bất chấp mọi khác biệt về ngôn ngữ.
Góp sức
Khi mà dịch bệnh bùng phát, tôi và mọi người xung quanh có lo
lắng không? Có chứ, câu chuyện với gia đình, bạn bè... đều có virus
corona, dịch bệnh, con số, tôi thậm chí còn sắm cả áo bảo hộ y tế,
khẩu trang,... một không khí căng thẳng bao trùm.
Nhận được lời đề nghị từ Viện Sức khỏe nghề nghiệp và môi
trường làm một bài hát để tuyên truyền cách phòng tránh dịch bệnh
cho xã hội, tôi cảm thấy rất hào hứng vì đây là cơ hội để đóng góp
một phần trí tuệ và công sức của mình. Ban đầu tôi không biết kết
quả sẽ đi đến đâu và gặp những khó khăn gì nhưng trước một vinh
dự như thế, tôi phải nhận lời ngay lập tức.
Từ tâm của mình, tôi chỉ muốn đóng góp cho cộng đồng. Tôi hy
vọng bài hát có thể truyền tải thông điệp lạc quan và mọi người có ý
thức hơn trong việc phòng chống dịch.
Ê-kíp thực hiện chỉ mong ca khúc có thể truyền thêm lửa và
bớt chút căng thẳng cho những chiến sĩ tuyến đầu của cuộc chiến
này. Đó là đội ngũ chuyên gia, các y bác sĩ, các nhân viên y tế và
41
hàng triệu người lao động, những người ở tiền tuyến vẫn tiếp xúc và
đấu tranh hàng ngày với dịch bệnh. Với sự ghi nhận rộng rãi đó, tôi
nghĩ mục tiêu của cả ê-kíp đã thành công. Ngay cả mẹ tôi cũng thắc
mắc tại sao tôi chọn bài Ghen. Trong suy nghĩ của người lớn tuổi
thì những bài hát cổ động nên chọn chất liệu nhạc nghiêm túc hơn,
trong khi Ghen có giai điệu rất trẻ trung. Tuy nhiên, không ngờ, khi
chuyển lời thì tất cả lứa tuổi đều đón nhận.
12 ngày đêm sáng tạo không ngừng

Ban đầu Hưng được đề nghị sáng tác một bài hát mới hoàn toàn.
Tuy nhiên vì không có đủ thời gian. Hơn nữa, trong giai đoạn tâm
dịch bùng phát cần sản phẩm nhanh chóng. Do đó, tôi đề xuất viết
lại lời cho ca khúc có sẵn.
Khi sáng tác, tôi chỉ muốn thực hiện sao cho ca từ phù hợp với
giai điệu nhất có thể và mang đến khán giả thông điệp lạc quan. Hơn
nữa, đại diện Viện sức khỏe cung cấp cho tôi rất nhiều tư liệu nên
quá trình thực hiện rất nhanh chóng, chỉ khoảng 10 ngày viết lời và
hai ngày thu âm.
Ngoài lời hát, Vũ điệu rửa tay của Quang Đăng trên nền nhạc
cũng gây sốt, tất cả đều là tính toán của cả ê-kíp để tiếp cận cộng
đồng về thính giác và thị giác, từ đó giúp mọi người dễ dàng ghi nhớ
những thông điệp chính để phòng chống dịch.
Phép thử cho giới trẻ

Ê-kíp của chúng tôi đang thực hiện Ghen Cô Vy phiên bản tiếng
Anh để nội dung lan tỏa ra cộng đồng quốc tế. Ca khúc đang trong
quá trình thu âm và hậu kỳ, dự kiến phát hành trong vài ngày tới.
Video tiếng Anh giúp khán giả thế giới hiểu nội dung và thấy được
42
VƯỢT BÃO
tinh thần chống dịch của người Việt. Chúng ta là một trong những
quốc gia kiểm soát dịch tốt nhất thế giới và tôi tự hào khi được góp
một phần sức lực nhỏ bé của mình. Tôi đã có nhiều trải nghiệm của
bản thân khi lần đầu làm một chiến dịch vì cộng đồng như thế, xin
cảm ơn tất cả mọi người đã ủng hộ.
Tôi rất hào hứng khi được tham gia dự án tuyên truyền lần này,
nhờ sự thành công của nó thì tôi cũng mong muốn xã hội hãy luôn
tin tưởng về chúng tôi - về một thế hệ người trẻ năng động và sáng
tạo, luôn cống hiến cho đất nước, nhất là những người trẻ trong
ngành nghệ thuật.
Âm nhạc & Cuộc sống

Tuần trước, tôi mới chia sẻ phiên bản bài hát Ghen Cô Vy được
cover bởi một nhóm nhạc đồng quê. Họ khoác lên cho tác phẩm này
màu áo mới, nhưng không hề làm mất đi thông điệp ý nghĩa của nó.
Điều đó thật tuyệt vời. Có thể nói việc tuyên truyền bằng âm nhạc
dễ thành công hơn khi nó chạm được vào cảm xúc của người nghe.
Và khi đó, âm nhạc đã thể hiện vai trò trong cuộc sống này, trở thành
ngôn ngữ không biên giới, lan tỏa năng lượng tích cực đến số đông.
Tôi nghĩ rằng trong giai đoạn này, có rất nhiều người bị căng
thẳng bởi tác động của đại dịch Covid-19, hãy cùng nghe một đoạn
nhạc lắng lòng lại, âm nhạc sẽ giúp bạn cân bằng cuộc sống.
Không tin bạn hãy thử đi, hãy thử hòa theo điệu nhạc và nhảy
theo bài hát Ghen Cô Vy của tôi.
43
ÔNG NGUYỄN THÀNH NAM

NGUYÊN TỔNG GIÁM ĐỐC FPT,
SÁNG LẬP ĐẠI HỌC TRỰC TUYẾN FUNIX
Thay đổi phương pháp dạy và học là quyết định vô cùng đau đầu của rất nhiều giáo
viên và nhà trường hiện nay, nhất là khi tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp và
không hề có dấu hiệu giảm nhẹ mức độ ảnh hưởng.
Nhiều người học đứng trước sự thay đổi này cũng không khỏi bối rối.
Trong suốt quãng thời gian từ đầu mùa dịch, các trường học trên toàn quốc phải tạm
đóng cửa, dời lịch học lại liên tục và nhiều đơn vị bắt đầu dịch chuyển sang dạy và
học online. Còn ở FUNiX, trường Đại học trực tuyến do ông Nguyễn Thành Nam sáng
lập, một mô hình đào tạo trực tuyến được triển khai từ năm 2015 và không ngừng
mở rộng thì bối cảnh dịch bệnh lại càng cho thấy những ưu điểm vượt trội của nó:
Học viên vẫn duy trì và thậm chí nhiều người còn tăng tốc độ học; Sinh viên vẫn bảo
vệ thành công đồ án tốt nghiệp; Kết nối tương tác giữa Mentor – Học viên vẫn được
duy trì đều đặn...
Đó chỉ là một trong những cách để vượt qua thời điểm khó khăn này.
Dù sao thì cuộc sống sẽ vẫn tiếp diễn.
44
Lời đầu tiên cho tôi được chia sẻ nỗi lo lắng, đau đớn và mất mát
của những người đang mắc bệnh và người thân của họ. Cũng cho
phép tôi được chia sẻ những khó khăn to lớn mà các nhân viên y tế
đang phải gánh chịu trên tuyến đầu chống dịch.
Chúng ta đang ở tâm điểm của một khủng hoảng y tế tồi tệ nhất
trong nhiều thập kỷ qua.
Và chúng ta sẽ phải học cách vượt qua nó. Vì dù thế nào đi nữa
cuộc sống sẽ vẫn phải tiếp diễn.
Chúng tôi có kinh nghiệm vượt qua khủng hoảng

Cùng thời điểm này cách đây chín năm, ngày 11/3/2011, thảm
họa động đất sóng thần Tohoku quét qua vùng Đông Bắc Nhật Bản.
Ngay sau đó, Nhật Bản lại tiếp tục đón nhận cuộc khủng hoảng hạt
nhân Fukushima. Người ngoại quốc hối hả rời Nhật về nước. Hơn
200 nhân viên của FPT lúc bấy giờ cũng vô cùng hoảng hốt và sợ hãi
trước những thảm họa liên tiếp mà người Việt Nam chúng ta không
thể tưởng tượng nổi. Một sự hoảng loạn hoàn toàn có thể nhấn chìm
nỗ lực của FPT Software trong suốt 10 năm qua để xâm nhập vào thị
trường đầy tiềm năng này.
Chúng tôi cũng rất hoang mang. Quan điểm FPT từ xưa đến
nay luôn nhất quán: Bỏ qua lợi ích kinh tế để bảo vệ quyền lợi của
nhân viên. Như thế là phải dừng tất cả các hợp đồng hiện tại để đưa
hết nhân viên về nước. Nhưng trong chúng tôi cũng có một dòng
suy nghĩ khác: Người Việt vốn rất coi trọng bạn bè trong lúc hoạn
nạn. Bởi thế chúng tôi đã quyết định sẽ dành thêm thời gian cùng
nước Nhật vượt qua khó khăn.
45
Việc có thể làm được ngay lập tức là trao tặng 100.000 USD cho
Đại sứ quán Nhật và nhờ họ gửi lời chia buồn sâu sắc nhất đến nhân
dân Nhật Bản.
Để đánh giá tình hình chính xác, ngày 15/3, đích thân Chủ tịch
và Tổng giám đốc FPT Software đã bay sang Nhật mang theo khẩu
trang, mũ bảo hộ và mì ăn liền. Mục đích là để gặp mặt trực tiếp
với từng nhân viên, thăm hỏi tới từng khách hàng. Cũng thời gian
đó, lãnh đạo công ty đến thăm từng gia đình có nhân viên đang ở
Nhật, động viên họ yên tâm, khẳng định FPT sẽ không bao giờ bỏ
rơi nhân viên.
Và chúng tôi đã cùng người Nhật vượt qua giai đoạn khó khăn
này. Bằng cách để trực giác chỉ hướng và lý trí dò đường, anh em
chúng tôi đã cùng nhau vượt qua năm khó khăn nhất an toàn, và
quan trọng nhất là FPT đã chiếm trọn niềm tin của đối tác nước bạn.
Covid-19 đặt toàn cầu trong tình trạng khủng hoảng

Và giờ đây, nỗi sợ hãi lại đang bao vây chúng ta. Sự bất định của
dòng virus mới, lại thêm cơn bão fake news do các trang mạng xã
hội nhân lên đã thực sự đặt cả thế giới trước ngưỡng cửa một cuộc
khủng hoảng chưa từng thấy.
Các quốc gia lần lượt đóng cửa biên giới, xóa bỏ thành tựu của
nửa thế kỷ toàn cầu hóa. Nỗi sợ vô hình đã chặn đứng các dòng hàng
hóa/ nhân lực/ phương tiện. Các chuỗi cung ứng bị phá vỡ gây nên
hậu quả kinh tế nặng nề ngay lập tức.
Các chính phủ, bên cạnh việc chi các khoản tiền lớn để ngành y
tế chống dịch, cũng đã đưa ra các gói cứu trợ tài chính khổng lồ để
cứu các doanh nghiệp. Ngày 19/3, Thượng viện Mỹ thông qua gói
hỗ trợ trị giá 104 tỷ USD. Trung Quốc dự kiến chi gấp nhiều lần con
số hơn 120 tỷ USD đã bỏ ra chống dịch để cứu các doanh nghiệp.
Ở châu Âu, Hội đồng châu Âu vừa tuyên bố gói hỗ trợ 812 tỷ Euro,
giảm nhẹ gánh cho các lĩnh vực dễ bị tổn thương vì dịch Covid-19.
46
VƯỢT BÃO
Các học giả hàng đầu tại Harvard cũng đã nhanh chóng đưa ra
các khuyến cáo cho doanh nghiệp thông qua một loạt các bài báo
trong HBR (Havard Business Review) mà chúng tôi đang cho dịch
để kịp thời phổ biến. Ví dụ như những bài sau:
1. Làm thế nào để bảo vệ tốt nhất nhân viên không bị lây nhiễm
tại nơi làm việc?
2. Khi nào thì sẽ cấm nhân viên, khách thăm quan tới nơi làm việc?
3. Trong trường hợp đó, sẽ phải thay đổi chính sách đãi ngộ
thế nào?
4. Công ty đã tạo điều kiện tốt nhất để nhân viên làm việc từ
xa chưa?
5. Công ty đã có hệ thống thông tin tin cậy về các vấn đề sức
khỏe cộng đồng đến toàn nhân viên chưa?
6. Công ty đã cần xem lại các chính sách di chuyển trong và
ngoài nước chưa?
7. Liệu đã cần hủy/hoãn các cuộc họp thường kỳ?
8. Những người quản trị/người được chỉ định trong công ty đã
được đào tạo về phòng chống virus chưa?
Việt Nam chúng ta, được coi là một trong những nền kinh tế
toàn cầu hóa nhất, đương nhiên cũng không phải là ngoại lệ. Chính
phủ phải chi những khoản tiền khổng lồ để chữa trị, cách ly một
số lượng càng ngày càng lớn những người nhiễm bệnh. Khó khăn
chồng chất lên các doanh nghiệp, vừa làm giảm nguồn thu vừa đòi
hỏi những khoản hỗ trợ từ chính phủ.
Đại dịch và cơ hội cho ngành giáo dục

Và có lẽ trong khó khăn, những phẩm chất tốt đẹp nhất của
người Việt đang càng ngày càng được bộc lộ. Ngoài tính đoàn kết và
kỷ luật dưới sự hướng dẫn của Chính phủ, đó là khả năng xoay xở
và thích ứng rất nhanh với công nghệ. Tôi đang nói về lĩnh vực mà
chúng tôi đang tiên phong tại FUNiX, đó là sử dụng Internet để đổi
mới giáo dục.
47
Tôi đã rất bất ngờ khi thấy vợ tôi, giảng viên Đại học Bách khoa,
vốn bình thường cứ có gì liên quan đến máy tính lại gọi chồng, bỗng
lọ mọ cài MS Team để lên lớp giảng bài cho sinh viên. Tôi ngạc
nhiên khi thấy hiệu trưởng một trường cấp 1 ở Hưng Yên lại có thể
tổ chức cả trường chuyển sang chế độ học online nhanh như vậy.
Tôi rất hứng khởi khi thấy các thầy giảng viên đã già ở Đại học Thái
Nguyên lại rất am hiểu công nghệ và các ứng dụng. Tôi nhận được
tin về những trường học online, những lớp học trực tuyến từ khắp
các tỉnh thành cả nước: Nam Định, Thanh Hóa, Huế, Quảng Ngãi,
Quy Nhơn, Bình Dương, Đồng Nai... Có thể nói tất cả ngành giáo
dục đã lên mạng.
Có lẽ việc dễ nhất của Bộ Giáo dục bây giờ nên làm là công nhận
công sức mà các thầy cô và các em bỏ ra để các em không phải học
lại những môn mà các em đã học với một hình thức hoàn toàn mới.
Đó sẽ là một cú hích cực lớn cho ngành giáo dục Việt Nam.
Chiều hôm thứ Năm vừa rồi, anh Trương Gia Bình, Chủ tịch
FPT đã có một buổi phỏng vấn online với một học viên trẻ tại
FUNiX. Em là một nữ sinh mới học lớp 11 ở Hạ Long, Quảng Ninh
mà đã sắp hoàn thành học kỳ thứ 7 (trong 8 học kỳ) tại FUNiX. Anh
Bình đã có một quyết định chưa từng có tiền lệ là nhận ngay em này
vào bất cứ vị trí nào trong các công ty thuộc tập đoàn FPT với mức
lương khởi điểm là 10 triệu/ tháng, cấp học bổng nếu em muốn học
Thạc sĩ và sẽ tạo điều kiện thuận lợi nhất để em sang Mỹ làm việc
theo mơ ước của em.
Hiểm nguy làm chúng ta tăng cường đoàn kết.
Và khủng hoảng không ngăn ta thôi khát khao.
Hãy để trực giác chỉ hướng và lý trí dò đường.
Chúng ta sẽ cùng trưởng thành hơn qua cuộc chiến này!
48
VƯỢT BÃO
KHÓ KHĂN NÀO CŨNG VƯỢT QUA

Tháng 2/2020, Việt Nam chính thức phải đối mặt với
dịch Covid-19. Trong phiên họp Thường trực Chính
phủ thời điểm ấy, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân
Phúc cho rằng “những người chiến sĩ trên mặt trận
chống dịch và mặt trận kinh tế cùng quyết tâm, phối
hợp biến nguy thành cơ, biến bại thành thắng, đưa
đất nước tiến lên...” Và thực tế, suốt hơn ba tháng
đầu năm 2020, giữa giai đoạn căng thẳng của dịch
bệnh Covid-19, những người lính trên mặt trận kinh
tế cũng phải căng mình vượt khó, ổn định sản xuất,
trở thành hậu phương vững chắc cho những người
lính chống dịch nơi tuyến đầu.
Cất cánh tháng 4 mang đến tiếng nói của các doanh
nhân, những người cũng là chiến sĩ nơi hậu phương
trong cuộc chiến này.
49
BÀ NINH THỊ TY
ANH HÙNG LAO ĐỘNG, CHỦ TỊCH HĐQT CÔNG TY CP TẬP ĐOÀN HỒ GƯƠM
VÀ CÔNG TY MAY CHIẾN THẮNG
Từ năm 1999, bà Ninh Thị Ty bắt tay vào mở rộng kinh doanh may mặc và là người
tiên phong trong việc đưa hàng may mặc Việt Nam tới thị trường Mỹ. Với tinh thần
dám nghĩ, dám làm, bà đã đầu tư đa dạng hóa mặt hàng, đặc biệt cho công nghệ
may gia công xuất khẩu bộ comple, áo vest cao cấp. Hiện nay, các nhà máy thuộc
công ty có mặt ở khắp các tỉnh, thành như Hà Nội, Hưng Yên, Hải Phòng, Thái Bình,
Thái Nguyên, Bắc Kạn... với gần 6.000 công nhân có việc làm ổn định.
Trái ngược với một năm 2019 tăng trưởng tích cực với tổng kim ngạch xuất khẩu xấp
xỉ 40 tỷ USD, ngành dệt may đang trải qua cơn “ác mộng” khi dịch Covid-19 lan rộng
khắp thế giới, tác động tiêu cực đến hầu hết các thị trường xuất - nhập khẩu chủ lực
của toàn ngành.
Sản xuất khẩu trang trở thành cứu cánh cho nhiều doanh nghiệp. Thống kê trong
tháng 2, Việt Nam đã xuất khẩu 219,1 triệu khẩu trang; tháng 3 xuất khẩu 62,7 triệu
khẩu trang; và chỉ từ 1-8/4, chúng ta đã xuất khẩu được 200 nghìn khẩu trang.
Nhưng như thế thôi, liệu đã đủ?
50
DOANH NGHIỆP ĐỨNG LÊN CÙNG ĐẤT NƯỚC
Giữa cơn bão

Dệt may là một trong những ngành công nghiệp Việt Nam sớm
gia nhập thị trường quốc tế. Những năm cuối thế kỷ 20, kim ngạch
xuất khẩu của dệt may luôn ở trong top đầu, chỉ sau dầu khí. Tăng
trưởng của ngành liên tục đạt mức hai con số. Năm 2019, kim ngạch
xuất khẩu đã đạt được xấp xỉ 40 tỷ USD. Chúng ta chỉ đứng sau
Trung Quốc và ngang hàng với Ấn Độ. Những con số đó nói lên
phẩm chất con người Việt Nam chúng ta luôn cần cù, sáng tạo.
Những người trong ngành dệt may tự hào về những gì đóng góp cho
Tổ quốc và cho chính gia đình mình.
Cuối năm 2019, đầu năm 2020, Hiệp định Thương mại tự do
Việt Nam - Liên minh Châu Âu (EVFTA) đã được thông qua và
chuẩn bị có hiệu lực. Chúng tôi chờ đợi hiệp định này rất lâu rồi nên
khi nghe được tin, tất cả đều vỡ òa, sung sướng.
Nhưng hiện giờ, tình hình đã trở nên thực sự đáng ngại...
Thiếu cả đầu vào lẫn đầu ra, chúng tôi bị kẹt ở giữa.
60-70% nguyên liệu của ngành dệt may Việt Nam là từ Trung
Quốc, đất nước bùng nổ Covid-19. Trước khi dịch bệnh xâm nhập
nước ta, chúng tôi đã tính toán những khó khăn trước mắt và chuẩn
bị đủ nguyên vật liệu để sản xuất cho đến hết tháng 3.
Thế nhưng, khó có thể tưởng tượng tình hình phức tạp như
hôm nay.
Chúng tôi phải tái cơ cấu, tổ chức lại. Có những đơn hàng mặc
dù đã xác nhận với khách hàng rồi nhưng bây giờ phải chuyển nguồn
51
cung cấp, mua tại Việt Nam hoặc một số nước khác, mặc dù giá có
thể cao hơn, thời gian nhận hàng lâu hơn. Nhưng để bảo đảm quyền
lợi khách hàng và công ăn việc làm cho công nhân, chúng tôi buộc
phải chấp nhận.
Nhưng không ai ngờ dịch bệnh ở châu Âu và Mỹ bùng phát
khủng khiếp đến như vậy. Trong khi đó đầu ra khoảng 50% là đi
Mỹ, 40% đi châu Âu, chỉ có 5-10% là đi những thị trường khác.
Mỗi buổi sáng, mở email ra, tất cả nhân viên của tôi sợ nhất
là những email hủy đơn hàng hoặc giảm số lượng hàng. Mặc dù
nguyên vật liệu chúng tôi đã nhập về kho, chuẩn bị vào sản xuất. Đặc
thù của hàng thời trang là sản xuất theo mùa, quần áo mùa hè không
thể để bán sang mùa thu đông hoặc để tới năm sau vì sẽ không còn
hợp thời. Hàng tồn kho mất giá trị rất nhanh chóng.
Từ đầu tháng 4 đến thời điểm này, doanh nghiệp chúng tôi hoạt
động như thế nào? Lấy nguồn nguyên vật liệu từ đâu? Đơn hàng
xuất đi những đâu? Phát sinh vốn vay ngân hàng, chi phí trả lương
trong thời gian phải tạm dừng, thu hẹp sản xuất, doanh nghiệp có
phải đứng trước lựa chọn cho công nhân nghỉ việc, cắt giảm lương
hay không?
Chúng tôi có gần 6.000 công nhân, nghĩa là 6.000 gia đình, mỗi
gia đình có bốn người thì nhân lên là 24.000 người bị ảnh hưởng,
gánh nặng rất lớn, khó khăn và khắc nghiệt. Chắc chắn rằng chủ
doanh nghiệp nào đứng trong tình cảnh này cũng sẽ mất ăn mất ngủ.
Xác định “chống dịch như chống giặc”

Tôi cũng đã từng trải qua chiến tranh, trải qua những khó khăn
của đất nước thời kỳ đầu đổi mới, hội nhập nên tôi rất thấm thông
điệp của Thủ tướng đưa ra ngay từ đầu cuộc chiến “chống dịch như
chống giặc”. Tôi xác định phải thật nhanh truyền tải thông điệp này
VƯỢT BÃO
tới anh chị em cấp quản lý để mọi người hiểu thế nào là “thời chiến”,
đặc biệt là các bạn 8x, 9x..., những người chỉ biết chiến tranh qua lời
kể. Rồi tiếp đến là đông đảo anh chị em công nhân. Mục đích để tất
cả, gần 6.000 người hiểu rõ vai trò của mình, của từng người trong
cuộc chiến này.
Ngay lập tức tôi họp với các lãnh đạo của công ty, để làm rõ “thế
nào là chống dịch như chống giặc”? Thế nào là thời chiến?
Phải linh hoạt, phải nhanh gọn, ứng biến trong giây lát. Tất cả
các khâu phải nhanh. Phải biết chia sẻ cùng khách hàng vì khách
hàng cũng đang rất khó khăn. Thông điệp ấy phải được truyền tới
tất cả các xí nghiệp thành viên một cách cụ thể, rõ nét. Khối văn
phòng xin rút lương, sau một hồi suy nghĩ tôi đồng ý luôn. Nhưng
hết tháng 3, tất cả công nhân xí nghiệp vẫn chưa bị ảnh hưởng
lương. Nhưng tôi nghĩ khó khăn này phải vượt qua như thế nào đây?
Chúng ta lại phải nhìn vào thị trường nội địa.
“Ngủ đông” cũng phải “ngủ đông” hiệu quả

Không chỉ riêng ngành may, mà các ngành hàng khác của chúng
tôi cũng đang đứng trước cơ hội rất lớn tiệm cận được với sự hoàn
hảo trong quy trình lao động. Tôi gọi đó là “thanh lọc cơ thể”: Tái
cấu trúc doanh nghiệp, rà soát toàn bộ các khâu, tối ưu hóa phần việc
của từng người, giảm thiểu tối đa sự lãng phí cả thời gian và nguyên
vật liệu.
Doanh nghiệp có “ngủ đông” cũng phải “ngủ đông” một cách
hiệu quả. Chỉ trong tháng 2 và tháng 3, rà soát lại, chúng tôi đã tiết
kiệm được hơn 1 tỷ đồng. Tất cả mọi người trong doanh nghiệp đều
đồng cam cộng khổ.
53
Doanh nghiệp đứng lên cùng đất nước

Chúng tôi hiểu rằng nhà nước, chính phủ cũng đang nỗ lực hết
sức đứng bên cạnh chúng tôi trong lúc này nhưng nếu chỉ trông
chờ vào nhà nước và không làm gì cả là tự sát. Bởi trước mắt doanh
nghiệp chúng tôi là nồi cơm của hàng ngàn người lao động, các công
nhân may của chúng tôi.
Bằng mọi giá giữ đơn hàng. Các đối tác của chúng tôi chỉ tạm
ngừng nhận hàng trong bối cảnh dịch bệnh. Khi các nước hết dịch
họ sẽ cố gắng lấy lại các đơn hàng. Vậy mình phải chuẩn bị tâm thế
để làm sao giữ được đơn hàng trong lúc này. Tìm con đường mới với
khẩu trang và trang phục chống dịch. Tuy hiệu quả kinh tế không
bằng những mặt hàng thời trang khác, nhưng có đơn hàng trong
nước và xuất khẩu còn hơn không.
Chúng tôi cũng đã đầu tư vào một lĩnh vực mới: nông nghiệp
công nghệ cao (trồng tía tô xuất khẩu). Lĩnh vực nông nghiệp chưa
bị ảnh hưởng nặng bởi Covid-19 nên đây cũng là một “chiếc cọc”
cho chúng tôi trong giai đoạn này. Doanh nghiệp xuất lá tía tô sang
Nhật nhưng cũng bị dừng lại. Nếu muốn chuyển đi thì giá thành rất
đắt. Nên thay vì chở rau đi bán, tôi cho xe chở tới xí nghiệp nấu canh
cho công nhân ăn. Có một cháu nhân viên hồn nhiên bảo tôi chắc
là xí nghiệp muốn tăng cường sức đề kháng cho công nhân, tôi đến
cười ra nước mắt. Bản chất là do rau không xuất khẩu được. Đau
lòng hơn, khi chúng tôi cân đối, phải buộc phá những ruộng tía tô,
để dành đất trồng những loại rau hữu cơ cung cấp cho thị trường
trong nước.
Tôi luôn nói với công nhân là: “Tôi sẽ cố đến lúc nào không cố
được thì thôi.” Tới tháng 3 thì vẫn bình thường. Nhưng chắc đến
tháng 4, mọi thứ sẽ sụt giảm. Chúng tôi là một trong những đơn vị
đầu tiên sản xuất khẩu trang vì thị trường đang rất cần. Nhưng sản
54
VƯỢT BÃO
xuất khẩu trang chỉ như muối bỏ biển. Một dây chuyền của tôi chỉ
cần 50 người thì một ngày đã ra mấy chục ngàn chiếc khẩu trang.
Chúng tôi cũng may cả những bộ quần áo bảo hộ y tế từ dây chuyền
may comple.
Việt Nam mình đã trải qua rất nhiều khó khăn, chiến thắng
nhiều kẻ thù. Chúng ta đã không sợ hãi, không hoảng loạn. Lần
này chúng ta, với sự chủ động, đoàn kết, tương thân tương ái, tôi
tin tưởng rằng, chắc chắn mọi khó khăn cũng sẽ vượt qua, mọi dịch
bệnh cũng đều bị dập tắt.
55
ÔNG TÔ NGỌC GIANG

ĐOÀN TRƯỞNG ĐOÀN BAY 919,
HÃNG HÀNG KHÔNG QUỐC GIA VIỆT NAM – VIETNAM AIRLINES
Năm 1994, ông Tô Ngọc Giang tốt nghiệp Đại học Bách Khoa ở Nga, chuyên
ngành kỹ sư vô tuyến điện. Tình cờ ông Giang thấy mẩu tin quảng cáo Vietnam
Airlines tuyển phi công dân sự và đi thi, cuối cùng lại trúng tuyển. Sau một
khoảng thời gian cân nhắc, ông đã quyết định đối mặt với thử thách mới - nghề
phi công. Năm 1995, ông Giang nhập học khóa phi công dân sự của Vietnam
Airlines. Hoàn thành khóa học dự bị, ông được cử đi học lái máy bay tại Pháp và
sau đó học chuyển các loại máy bay, và công tác tại Vietnam Airlines từ đó tới nay,
suốt 25 năm qua.
Đầu năm 2020, khi dịch Covid-19 bùng phát trên toàn thế giới, Tổ quốc đã dang tay
đón về gần 20.000 người con đang học tập, làm việc, sinh sống hay đi du lịch ở nước
ngoài. Cũng như những lần giải cứu công dân khác, trọng trách chủ yếu được đặt lên
vai của Vietnam Airlines. Đây cũng là khoảng thời gian chưa từng có trong cuộc đời
phi công của ông Giang cũng như nhiều anh chị em phi công và đồng nghiệp khác
trong ngành, tạm xa công việc, không có thu nhập. Tuy nhiên, đây là lúc mà ông
Giang cùng những đồng nghiệp của mình đứng vững sát cánh cùng doanh nghiệp
vượt khó.
56
NGƯỜI LAO ĐỘNG
VỚI NHỮNG TRÁI TIM KHAO KHÁT
Ngay từ khi dịch Covid-19 bùng phát, Vietnam Airlines đã triển

khai mạnh mẽ chiến dịch “Hành trình Tự hào” với nhiều hoạt động
sát cánh cùng Chính phủ, nhân dân và ngành y tế trong công tác
phòng, chống dịch.
Công việc phi công thường gắn liền với đường băng, nhưng hôm
nay tôi lại được đứng trên một “đường băng” đặc biệt khác – sân
khấu của chương trình Cất cánh.
Khoảng thời gian này là trải nghiệm chưa từng có trong cuộc
đời phi công của tôi cũng như nhiều anh chị em phi công và đồng
nghiệp khác trong ngành. Do ảnh hưởng của dịch Covid-19, nhu
cầu đi máy bay giảm nghiêm trọng, thị trường hàng không bước vào
giai đoạn khủng hoảng nặng nề nhất trong lịch sử. Số chuyến bay
của ngành hàng không Việt Nam từ hàng nghìn chuyến mỗi tuần
nay chỉ còn khoảng chưa đến 20 chuyến bay/ngày. Lịch bay xáo
trộn, sản lượng khai thác giảm, nhiều phi công đã phải tạm gác lại
công việc.
Với tất cả phi công, khi đã được cầm cần lái bay trên bầu trời
thì việc rời bỏ bầu trời là điều rất khó khăn. Khủng hoảng dịch bệnh
Covid-19 đã khiến những chuyến bay không thể cất cánh nhưng
nỗi nhớ bầu trời và khao khát được đi bay luôn thường trực trong
chúng tôi.
Ở Vietnam Airlines có rất nhiều trái tim khao khát như thế!
Tôi có một đồng nghiệp tên là Stevenson Archille đến từ New
York, hiện là Cơ trưởng đội bay Airbus A321. Stevenson đã hỏi rằng:
57
“Tại sao lại không bay”? Anh ấy hiểu quyết định cho nhân viên
tạm nghỉ luân phiên không lương là một quyết định khó khăn của
Vietnam Airlines, nhưng là một quyết định ngắn hạn cần thiết vì lợi
ích lâu dài. Anh ấy đã suy nghĩ và nhận ra rằng được bay mà không
nhận lương vẫn tốt hơn nhiều so với việc phải ở mặt đất và không
có lương.
Bên cạnh những người ấp ủ đam mê và khao khát trở lại bầu trời
như Stevenson, vẫn có các phi công, tiếp viên khác may mắn hơn khi
còn được gắn bó với nghề, dẫu những chuyến bay ngày càng thưa
thớt và ít ỏi hơn. Cùng với nhiều cán bộ công nhân viên khác, đặc
biệt là nhân viên tuyến đầu như đội ngũ phục vụ mặt đất tại sân bay,
nhiều người đã không ngại khó khăn để dấn thân, để phục vụ khách
hàng và hoàn thành trách nhiệm Hãng Hàng không Quốc gia trong
suốt giai đoạn dịch bệnh.
Những khó khăn chưa từng có trong lịch sử của

Vietnam Airlines
Đây là một giai đoạn đặc biệt khó khăn và có tính lịch sử trong
quá trình hình thành và phát triển ngành hàng không Việt Nam nói
chung và Hãng Hàng không Quốc gia Việt Nam nói riêng, bởi chưa
bao giờ Vietnam Airlines phải đột ngột dừng gần như toàn bộ hoạt
động, với gần 100 máy bay trong tổng số 106 máy bay phải tạm
ngừng khai thác.
Hoạt động khai thác của Vietnam Airlines bắt đầu bị ảnh hưởng
từ cuối tháng 1 khi hãng phải hủy một số chuyến bay thuê chuyến
đi Trung Quốc. Sang tháng 2, các thị trường lớn như Trung Quốc,
Hàn Quốc, Đài Loan... bắt đầu bị ảnh hưởng nặng, phải dừng khai
thác toàn bộ hoặc cắt giảm tần suất. Đến cuối tháng 3, dịch bệnh
ảnh hưởng đến hầu hết các quốc gia, Vietnam Airlines đã dừng khai
thác thường lệ toàn bộ đường bay quốc tế dự kiến đến hết tháng 4.
58
VƯỢT BÃO
Các đường bay nội địa cũng bị ảnh hưởng nặng nề, hiện chỉ duy trì
một số đường trục nối Thủ đô Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và
Đà Nẵng.
Từ 500 chuyến bay/ngày kết nối mọi miền Tổ quốc cũng như
kết nối Việt Nam với thế giới, hiện nay Vietnam Airlines đang khai
thác chưa đến 20 chuyến bay/ngày nhằm duy trì “mạch máu” kinh
tế, đảm bảo an ninh, quốc phòng theo sự chỉ đạo, điều hành của các
cơ quan nhà nước.
Ngoài việc đã có những cán bộ, nhân viên của hãng nhiễm
Covid-19, hơn 2.000 CBNV, trong đó có hơn 400 cán bộ là lãnh
đạo, cán bộ các cấp phải cách ly để thực hiện trách nhiệm cộng đồng,
chịu sự kỳ thị không đáng có từ xã hội. Hàng nghìn người phải tạm
nghỉ việc không lương, thu nhập giảm sút do nhu cầu của thị trường
đi xuống.
Người lao động cùng vượt khó

Chúng tôi tăng cường khai thác các chuyến bay chở hàng hóa,
mở rộng chở hàng hóa trên khoang khách để góp phần đảm bảo
thông thương, duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh của nền kinh
tế và duy trì công việc cho người lao động tại các khu công nghiệp,
nhà máy lớn... Việc luân phiên đi làm và nghỉ không lương giúp
chúng tôi vừa có thêm nhiều thời gian dành cho gia đình hơn nhưng
đồng thời vẫn có cơ hội tiếp tục cống hiến cho công việc. Và trên hết
tôi nhìn thấy được nỗ lực của Vietnam Airlines là không để người
lao động nào bị mất việc, như cách nhiều hãng hàng không trên thế
giới đã phải đối mặt.
Một người đồng nghiệp của tôi, chị Phùng Thị Thu Thủy, Đội
trưởng Đội Quốc tế 1, Trung tâm Phục vụ hành khách có một câu
nói mà tôi rất thích: “Cuộc sống không phải là học cách vượt qua
một cơn bão, mà là học cách để khiêu vũ dưới những cơn mưa.”
59
Người Vietnam Airlines chúng tôi đã, đang và sẽ luôn “học cách
khiêu vũ dưới những cơn mưa” để cùng nhau vượt qua khó khăn và
chiến thắng đại dịch Covid-19.
Trong giai đoạn “nghỉ đông” của ngành hàng không nói chung
và Vietnam Airlines nói riêng thì nỗ lực vượt khó, hoàn thành tốt
mọi nhiệm vụ được giao chính là minh chứng rõ ràng nhất cho
tinh thần “quyết tâm mãnh liệt - nhất định chiến thắng” của nhân
viên Vietnam Airlines. Và quan trọng là chúng tôi luôn sẵn sàng lên
đường làm nhiệm vụ theo chỉ thị của Chính phủ, cũng như chuẩn bị
sẵn sàng cho sự phục hồi của thị trường hàng không trong tương lai
khi tình hình dịch được kiểm soát tốt hơn.
Cách đây hơn hai tháng, chuyến bay của Vietnam Airlines đi
thẳng vào tâm dịch Vũ Hán để đón đồng bào về nước theo chỉ thị
của Chính phủ đã trở thành chuyến bay lịch sử của Vietnam Airlines
và của đất nước Việt Nam. Đây không phải lần đầu tiên Vietnam
Airlines thực hiện chuyến bay đưa người Việt khỏi khu vực có tình
hình bất ổn, song, chuyến bay tới Vũ Hán có ý nghĩa vô cùng đặc
biệt trong thời điểm dịch Covid-19 lan rộng toàn cầu, mở ra hàng
loạt những chuyến bay sau đó tới nhiều nơi trên thế giới để đưa
người Việt ra khỏi vùng dịch, trở về quê hương.
Thực tế đã chứng minh, mỗi lần gặp khó khăn thì đất nước ta
luôn vượt qua và tìm được cơ hội để thành công hơn. Đơn vị chúng
tôi mang tên Vietnam Airlines, hai tiếng Việt Nam trong đó cũng đủ
để chúng tôi tin tưởng: Bước chậm lại trong giai đoạn này chính là
cơ hội để tập trung chuẩn bị các nội dung nền tảng, mang tính chiến
lược trong tương lai.
Khi dịch bệnh đi qua, những chuyến bay của chúng ta sẽ lại cất
cánh, đường bay sẽ nhộn nhịp trở lại...
60
VƯỢT BÃO
TS. NGUYỄN MẠNH HÙNG

CHỦ TỊCH HĐQT CÔNG TY CỔ PHẦN SÁCH THÁI HÀ
Giữa lúc các doanh nghiệp gặp khó vì Covid-19, doanh nghiệp ngành xuất bản cũng
lao đao vì đóng cửa hiệu sách, không tổ chức các hội sách thường niên, ông Nguyễn
Mạnh Hùng, Chủ tịch Thái Hà Books cùng những doanh nghiệp khác tính đến “số
hóa” xuất bản bằng một hội sách trực tuyến. Tìm ra cơ hội mới mùa dịch, ông lại lăn
xả vào làm các cây “ATM gạo” giúp người khó khăn khắp cả nước. Ý tưởng của ông
nhận được sự ủng hộ từ cả trong và ngoài nước tạo nên một câu chuyện tích cực,
một hình ảnh ấm áp về “doanh nhân tử tế” trong mùa dịch. Ông cho rằng doanh
nghiệp của mình cũng gặp khó, nhưng vẫn có thể vực dậy được, còn người dân mà
khó, là khó gấp trăm lần.
61
ATM GẠO MIỄN PHÍ VÀ NIỀM TIN
VÀO NHỮNG DOANH NHÂN TỬ TẾ
Cách đây đúng 10 ngày, tôi có ý tưởng cho ra đời ATM Gạo miễn
phí tại Hà Nội. Và đúng trọn vẹn 10 ngày sau đó, chiếc máy ATM
Gạo đầu tiên chính thức nhả gạo cho những người dân cần đến. Ngày
đó, tôi ấn tượng nhất với câu nói mà chị Điều, người dân tộc Mường,
trưởng xóm Cột Bài, xã Trường Sơn, huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa
Bình nói với tôi là: “Hết gạo giậm chân - Được ngay 3 cân gạo”.
Đến giờ phút này, đã có tổng cộng 12 chiếc máy ATM liên tục
nhả gạo và một số khác chuẩn bị vận hành ngay trong tuần này.
“Ngọc thực” đã đến với hàng ngàn người nghèo không chỉ ở Hà
Nội hay Thành phố Hồ Chí Minh mà còn tới Phú Yên, Hòa Bình,
Hà Tĩnh, Hải Phòng, Hà Nam, Bắc Ninh... và có lẽ trong 15 máy
đầu tiên sẽ có thêm tên của hai vùng đất mà tôi muốn là Điện Biên
và Quảng Bình.
Sách, tri thức và đề án “Hệ tri thức Việt số hóa”

Câu chuyện tôi muốn chia sẻ tối nay lại không về ATM Gạo
miễn phí mà là về sách và tri thức. Thông điệp tối nay tôi muốn nói
là “Together we are one – Cùng nhau chúng ta là một”. Ý tôi muốn
nói tối nay và ngay ở đây chỉ nằm vỏn vẹn trong một ý mà đã ngấm
vào não tôi ít nhất vài chục năm nay:
“Việc gì dù khó đến mấy mà thật đông người làm thì thành
chuyện dễ. Việc gì dù nhỏ đến mấy mà thật đông người làm thì
thành chuyện lớn.”
62
VƯỢT BÃO
Tôi xuất thân từ một gia đình làm nông ở xã Đông Hòa, huyện
Đông Hưng, tỉnh Thái Bình. Ngày nhỏ, ngày ăn bữa có bữa không.
Từ “đứt bữa” luôn thường trực trong đầu tôi.
Thế rồi vèo một cái, đến nay tôi đã đi đến hơn 40 quốc gia, đã
diễn thuyết và giao lưu tại rất nhiều sân chơi lớn trên thế giới như
Frankfurt, London, Bologna, Tokyo, Istanbul, Doha, La Habana,
Singapore, Chiangmai, Kuala Lumpur, Jakarta... mà chỉ chủ yếu là
về sách và tri thức.
Hôm nay, đứng trên sân khấu lớn này, tôi xin một lần nữa công
bố rằng hầu như tất cả những gì tôi có ngày hôm nay, từ tiền bạc,
công danh, sự nghiệp, gia đình, hạnh phúc, bình an,... đều đến từ
sách. Tôi đã mê sách từ nhỏ. Đã nghỉ việc tại tập đoàn FPT tuyệt vời
sau 12 năm phụng sự để lập ra Công ty sách Thái Hà chuyên chọn
sách giúp bạn đọc, chuyên chở tri thức của toàn nhân loại đến với
gần 100 triệu dân Việt Nam.
Tuy nhiên câu chuyện sách và tri thức của thế kỷ 21 đã vượt ra
khỏi khuôn khổ những trang sách in trên giấy. Chúng tôi đã cùng
với Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam bắt tay từ phôi thai của đề án Hệ
tri thức Việt số hóa, rằng phải số hóa, phải chia sẻ tất cả mọi kiến
thức không chỉ của Việt Nam mà là của cả thế giới.
Câu chuyện còn thú vị hơn nữa khi việc học ngày nay là quá cấp
bách. Tri thức là quá quan trọng. Hơn 80% tri thức mà ta có được
đến từ mắt mà phần lớn là từ đọc. Vậy mà văn hóa đọc của chúng
ta còn khá thấp không chỉ so với thế giới mà ngay cả trong khu vực.
Thời nay không chỉ học trực tuyến, học online. Thế kỷ 21 là thời đại
học tập suốt đời, là tự học; có một môn học đang quan trọng nhất
hiện nay là học cách học.
Hội sách online lần đầu tiên tại Việt Nam

Nhiều năm nay, Bộ trưởng Bộ Thông tin Truyền thông Nguyễn
Mạnh Hùng đã nghĩ đến kinh tế số ngành xuất bản. Chưa bao
63
giờ online, trực tuyến được quan tâm và đẩy mạnh đến thế. Chúng
tôi đã liên tục tổ chức các sự kiện online giao lưu trực tuyến. Vốn có
12 năm làm việc ở FPT và 12 năm ở Thái Hà Books, tôi khẳng định
rằng xuất bản phải nhảy vào kinh tế số. May thay, doanh thu online
ngành sách cao hơn nhiều so với các năm trước.
Nhưng bản chất kinh tế số là gì? Đây không chỉ là 4.0 mà là công
nghệ thông tin, là AI, là Big Data, kết nối người với người, người với
máy, máy với máy, kết nối vạn vật.
Vậy làm gì để thành công ở thời kinh tế số? Tôi cho rằng đó
là kết nối, đó là “TOGETHER WE ARE ONE – CÙNG NHAU
KẾT NỐI ĐỂ CHÚNG TA LÀ MỘT.” Tôi muốn kết thúc bằng suy
nghĩ mộc mạc và giản đơn của tôi thôi, rằng: Đứng bên nhau, chúng
ta sẽ chiến thắng bất kỳ kẻ thù nào, kể cả chính mình.
64
VƯỢT BÃO
ÔNG VŨ TIẾN LỘC

CHỦ TỊCH PHÒNG THƯƠNG MẠI VÀ CÔNG NGHIỆP VIỆT NAM
Ông Vũ Tiến Lộc giữ cương vị Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam
từ năm 2003 đến nay. Ông là đại biểu Quốc hội liên tục các khóa XI, XII, XIII, XIV và
là thành viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội. Đồng thời ông đảm trách các vị trí quan
trọng ở nhiều tổ chức, diễn đàn chính trị, kinh tế, xã hội khác của Việt Nam và quốc
tế như: Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; Phó
Chủ tịch Hội đồng Tư vấn cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng Chính phủ; Phó
Chủ tịch Hội đồng Quốc gia về Phát triển bền vững và Nâng cao Năng lực cạnh tranh
của Việt Nam...
Với vai trò của một chính khách và là người đứng đầu tổ chức quốc gia của cộng
đồng doanh nghiệp Việt Nam, ông có nhiều đóng góp và tạo nhiều dấu ấn quan
trọng cho sự phát triển của cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân Việt Nam. Ông đã
cùng các hiệp hội doanh nghiệp đề xuất với Thủ tướng Chính phủ chọn ngày 13/10
hàng năm là ngày “Doanh nhân Việt Nam”. Ông đã nghiên cứu và tích cực phổ biến
tư tưởng Hồ Chí Minh về doanh nghiệp và doanh nhân. Ông là người đầu tiên đưa
ra thông điệp “Doanh nhân - người lính thời bình” và lập ra Cúp Thánh Gióng để tôn
vinh các doanh nhân Việt Nam tiêu biểu. Ông là người thường xuyên cổ vũ cho tinh
thần kinh doanh và xây dựng hình ảnh người doanh nhân có trách nhiệm xã hội.
65
KHÔNG AI ĐƠN ĐỘC
TRONG CUỘC CHIẾN NÀY
Có hàng triệu câu chuyện trên đất nước này, chúng ta đang có
những ngày tháng không thể nào quên về sự đồng thuận, gắn kết
và vươn lên. Trước mắt chúng ta đang mở ra cơ hội nới lỏng những
biện pháp cách ly, giãn cách xã hội để bắt đầu khởi động giai đoạn tái
khởi động và phục hồi nền kinh tế, phục hồi sinh kế cho hàng chục
triệu người lao động khắp cả nước. Chúng ta có thể đi sớm hơn, tận
dụng những cơ hội đang mở ra phía trước. Cảm ơn Chính phủ đã
có những gói giải pháp rất kịp thời. Trong điều kiện ngân sách nhà
nước khó khăn thì gói giải pháp đó đủ lớn, đủ bao trùm những lĩnh
vực quan trọng nhất của nền kinh tế. Vấn đề là bây giờ phải thực
hiện gói hỗ trợ đó thật hiệu quả để tiếp máu và tiếp sức cho doanh
nghiệp. Gói hỗ trợ vật chất là quan trọng nhưng gói hỗ trợ có tính
quyết định ở đây chính là niềm tin vào thể chế của doanh nhân nói
riêng, của toàn xã hội và nhân dân nói chung. Trong thời điểm liên
tục biến động này, Chính phủ tạo thể chế để phát huy sức mạnh của
nhân dân chính là công thức thành công. Chúng ta mong rằng ngọn
lửa giúp chúng ta chiến thắng đại dịch sẽ lại là ngọn lửa để nền kinh
tế Việt Nam phục hồi và phát triển thành công.
Các doanh nhân đã rất dũng cảm và kiên trì. Đây là thời khắc để
trụ vững và vượt lên. Điều rất quan trọng là hãy giữ vững niềm tin,
nắm bắt kịp thời những cơ hội, những sự hỗ trợ của nhà nước. Thế
giới của thời sau đại dịch sẽ không là thế giới của ngày hôm nay, thế
giới ấy đã thay đổi.
Phát triển, chăm sóc cho nguồn lao động sẽ là điểm mấu chốt.
Cảm ơn những doanh nhân trong đại dịch này đã quan tâm đến
người lao động và coi nguồn lao động là tài sản quý giá nhất.
66
VƯỢT BÃO
Chuyển đổi số - tương lai của nền kinh tế Việt Nam

Trong kỷ nguyên thông tin hiện nay, mọi doanh nghiệp, dù lớn
dù nhỏ, muốn tồn tại thì đều phải bắt đầu quá trình chuyển đổi số.
Cuộc di dân vĩ đại của chúng ta trên không gian số sẽ là không gian
kinh tế của chúng ta trong thời đại tới. Những doanh nhân chậm
chạp thời đại số sẽ thất bại.
Điều đáng mừng là người Việt Nam có năng lực rất cao trong
thời đại này. Chúng ta có cơ sở vật chất khá tốt trong lĩnh vực công
nghệ thông tin so với các nước trong khu vực và trên thế giới. Chúng
ta có thể đi nhanh và sớm gặt hái được những thành quả.
Người Việt Nam tự hào dùng hàng Việt Nam

Thế giới đang thay đổi, các chuỗi giá trị cũng đang thay đổi. Mỹ và
các nền kinh tế lớn đã có chiến lược xây dựng một chuỗi giá trị tin cậy
trong hội nhập. Đó sẽ là thách thức và cơ hội với chúng ta. Nhưng cơ
hội sẽ mãi là cơ hội nếu không biết tận dụng nó. Trước khi tìm kiếm cơ
hội bên ngoài, các doanh nghiệp hãy tận dụng thị trường trong nước.
Với 100 triệu dân, số lượng lớn người trung lưu, Việt Nam là mảnh
đất khổng lồ cho các doanh nghiệp. Trước khi chinh phục thị trường
quốc tế, hãy chinh phục thị trường trong nước.
Cụ Bạch Thái Bưởi đã nói rất hay: “Chúng ta kinh doanh trên
đất Việt Nam, chúng ta có người dân của mình, tại sao không thành
công?” Từ Chính phủ cho đến từng địa phương cần mạnh mẽ phát
động phong trào “Người Việt Nam dùng hàng Việt Nam”, “Người
Việt Nam tự hào dùng hàng Việt Nam”, “Hàng Việt Nam chinh
phục người Việt Nam” để làm cầu nối giữa doanh nghiệp Việt và
người tiêu dùng Việt. Những cuộc vận động như vậy nếu được thực
hiện nghiêm túc sẽ có sức công phá cực kỳ lớn, thúc đẩy nền kinh
tế trong nước.
67
Doanh nghiệp Việt Nam ở nhiều lĩnh vực đã vươn lên tầm quốc
tế, đáp ứng những thị trường khó tính nhất, tại sao lại không chinh
phục được người Việt Nam? Chỉ có thể đứng vững trên thị trường
trong nước thì chúng ta mới có thể chinh phục thị trường thế giới.
Tôi mong rằng các doanh nghiệp Việt Nam luôn nhận thức rõ sứ
mệnh của mình là chiến sĩ trên tuyến đầu, có trách nhiệm lo sinh kế
cho nhân dân, quyết định sức mạnh kinh tế cho đất nước này.
68
VƯỢT BÃO
NHỮNG CÁNH CHIM TRONG BÃO

Chúng ta đang ở những tháng cuối cùng của năm
2020, một năm khắc nghiệt và đầy biến động từ dịch
bệnh đã và đang làm điêu đứng bất cứ một quốc gia
nào. Ở Việt Nam, tình hình còn căng thẳng hơn khi
thiên tai, lũ lụt đang nhấn chìm cuộc sống của hàng
triệu đồng bào ta ở các tỉnh miền Trung. Khi thiên
tai, dịch bệnh đi qua, thứ để lại đằng sau là NGHÈO
và ĐÓI, nếu như nền kinh tế không được khôi phục
và tăng trưởng.
Nền kinh tế Việt Nam chịu ảnh hưởng nặng nề bởi
đại dịch Covid-19 nhưng cũng thể hiện sức chống
chịu đáng kể. Theo Viện Nghiên cứu Kinh tế và
Chính sách cũng như rất nhiều các tổ chức quốc tế
uy tín khác, tăng trưởng kinh tế cả năm 2020 của
Việt Nam dự báo ở mức trên 2%.
Để có được điểm sáng ấy là sự nỗ lực không ngừng
của những cánh chim không mỏi trong những cơn
bão của dịch bệnh và thiên tai. Cất cánh tháng 10
với chủ đề “Những cánh chim trong bão” là câu
chuyện của các doanh nhân trên hành trình cùng
doanh nghiệp của mình vượt qua các cơn bão.
69
ÔNG TRẦN ĐĂNG NAM

CHỦ TỊCH/ CEO CÔNG TY CỔ PHẦN DỊCH VỤ HÀNG HẢI HÀNG KHÔNG
CON CÁ HEO – DOLPHIN SEA AIR SERVICES CORPORATION
PHÓ CHỦ TỊCH HỘI DOANH NGHIỆP TRẺ HÀ NỘI
Ông Trần Đăng Nam, Chủ tịch/ CEO của Công ty Cổ phần Dịch vụ Hàng hải Hàng
không Con Cá Heo – Dolphin Sea Air Services Corporation – một hệ thống chuyên
về dịch vụ Logistics có 12 năm kinh nghiệm phát triển, đồng thời cũng là Phó Chủ
tịch Hội Doanh nghiệp trẻ Hà Nội.
Vào quý cuối của năm, những doanh nghiệp như của ông Nam đang ở giai đoạn
nước rút vô cùng bận rộn – đặc biệt trong một năm nhiều sóng gió như năm 2020.
Tuy nhiên, Cất cánh là một cơ hội quý giá cho chính các doanh nghiệp vì càng vào
những giai đoạn khó khăn, họ càng cần ngồi lại trao đổi và chia sẻ cho nhau tất cả
những phương pháp, kinh nghiệm vượt qua bão tố. Đó mới là mục đích cuối cùng
của kinh doanh – không phải là sự giàu có hay tiền bạc, mà là để xây dựng xã hội.
70
VƯƠN CÁNH TRONG BÃO
Logistics - mạch máu cho nền kinh tế

Để kể về một lĩnh vực còn xa lạ với nhiều người như Logistics,
chúng ta hãy cùng hình dung qua một ví dụ cụ thể. Sáng nay, con
trai 15 tuổi của tôi háo hức nhận một gói hàng từ một ứng dụng
thương mại điện tử rất nổi tiếng, và tất cả những gì cháu phải làm
chỉ đơn giản là nhập một từ tìm kiếm, lựa chọn sản phẩm trên chiếc
smartphone, rồi đợi cuộc điện thoại của shipper sau tối đa vài ngày.
Con trai tôi, cũng như hàng triệu triệu người dân tại Việt Nam và
trên thế giới khác đang mua sắm trực tuyến không hề biết rằng để
họ có thể mua sắm ở bất cứ đâu, bất cứ thời gian nào, với thời gian
nhận hàng nhanh chóng thì vận hành đằng sau là một quy trình
Logistics khép kín và vô cùng phức tạp. Logistics bao trùm hết các
khâu từ đưa sản phẩm từ nhà cung cấp nguyên liệu đến nhà sản xuất,
rồi thông qua biết bao nhiêu chặng như kho bãi, vận chuyển đến với
người bán lẻ và cuối cùng là tới tay người tiêu dùng.
Tóm lại, bạn cần Logistics trong mọi công đoạn để chiếc áo,
đôi giày đến tận tay mình, ngay từ lúc chúng còn chưa thành hình
một sản phẩm. Một chiếc áo có thể giảm đến tối đa 60% giá thành
nhờ Logistics, bởi chỉ riêng chi phí quản lý vận chuyển thôi đã
chiếm hơn một nửa chi phí của sản phẩm. Do đó, làm tốt công tác
Logistics là cải thiện phần lớn sức cạnh tranh của doanh nghiệp,
thậm chí của cả một quốc gia. Nếu ví cả nền kinh tế của chúng ta
71
như một cơ thể, thì Logistics chính là mạch máu kết nối giữa doanh
nghiệp với doanh nghiệp, giữa Việt Nam và toàn bộ phần còn lại của
thế giới. Nếu không có ngành này, nền kinh tế sẽ hoạt động giảm
hiệu quả đáng kể, thậm chí trong một số ngành, một số nơi, sẽ bị
rối loạn hoặc ngừng hoạt động. Thử tưởng tượng, nếu hệ thống
Logistics Việt không tồn tại, chắc chắn ứng dụng thương mại điện
tử con trai tôi mua hàng sáng nay không thể cung cấp hàng hóa,
nông nghiệp không thể xuất khẩu, may mặc không thể vận hành nhà
xưởng bởi thiếu nguyên liệu đầu vào. Chúng ta sẽ rơi vào tình trạng
“cô lập” về mặt giao thương và sản xuất như những ngày cách ly xã
hội của dịch Covid-19 vậy, với nhau và với thế giới.
Trong cơn bão dịch bệnh của năm 2020, nhiều người nhận định
rằng Logistics của Việt Nam phát triển vượt bậc như “một ngôi sao
mới nổi”. Chúng tôi không phải một ngôi sao mới nổi, chúng tôi
vẫn luôn ở đây - bắt buộc phải trụ vững trong hoàn cảnh khó khăn
này, để gánh vác trọng trách của mình như đã, đang và sẽ làm. Nếu
bây giờ, lúc này, chúng ta không giữ vững Logistics, thì chắc chắn
mọi chuyện còn trở nên tồi tệ hơn rất nhiều.
Nói như vậy, không có nghĩa Logistics không gặp khó khăn
trong năm 2020. Những doanh nghiệp như Dolphin Sea Air Services
Corporation cũng bị ảnh hưởng rất nhiều bởi cơn bão này. Covid-19
đã khiến cho cả chuỗi cung ứng trở nên đảo lộn, các hãng hàng
không phá sản hoặc cắt chuyến, các hãng tàu quá tải hoặc bỏ chặng,
những sân bay bị cô lập bởi tình trạng cách ly xã hội, bản thân
doanh nghiệp không thể tiếp xúc với các hiệp hội hoặc đối tác nước
ngoài,... Trong khi đó, những khó khăn trước đấy vẫn còn tồn đọng,
và dường như còn bị nhân lên gấp nhiều lần bởi dịch bệnh, bởi thiên
tai bão lũ.
72
VƯỢT BÃO
Những cánh chim lặng lẽ của Logistics đã và đang vượt qua

những cơn bão ấy như thế nào, để vẫn đứng vững đến hôm nay?
Linh hoạt, sáng tạo để trụ vững và chắn bão cho nền kinh tế
Để tăng tính cạnh tranh với các doanh nghiệp nước ngoài, chúng
tôi đã phải luôn vận động để tăng chất lượng dịch vụ, đầu tư vào các
hoạt động marketing và liên tục cho ra những dịch vụ mới. Tôi luôn
nói với đội ngũ của mình rằng: Chúng ta có thể là một doanh nghiệp
Việt, nhưng luôn định hướng và cung cấp dịch vụ mang tầm quốc
tế, có như vậy chúng ta mới không bị đè bẹp bởi những gã khổng lồ.
Để khắc phục những khó khăn về mặt nhân sự, chúng tôi luôn
phải tổ chức các hoạt động đào tạo, xây dựng các cán bộ “nguồn”
cho doanh nghiệp qua các chương trình Internship (thực tập) cho
các bạn trẻ đang còn ngồi trên ghế nhà trường.
Để khắc phục sự bất cập của cơ sở hạ tầng và chính sách, chúng
tôi phải luôn động não, đề cao tính linh hoạt, tìm ra phương pháp
để khắc phục hoàn cảnh. Ví dụ Covid-19 khiến các hãng hàng không
cắt, dừng nhiều chặng, thì doanh nghiệp phải thuê nguyên máy bay
để vận chuyển hàng hóa phục vụ đối tác. Ở ngành này không có thời
gian cho sự chậm chạp hay ù lì, phải liên tục vận động.
Để tăng sức mạnh cho ngành Logistics nói chung, chúng tôi
phải làm mạnh sự hợp tác và nâng cao tinh thần đoàn kết trong cộng
đồng doanh nghiệp. Ví dụ như ở Hội Doanh nghiệp trẻ Hà Nội, rất
nhiều doanh nghiệp đang hỗ trợ và hợp tác chéo với nhau.
Để tăng tính “toàn cầu hóa” của doanh nghiệp, chúng tôi luôn phải
thắt chặt mối quan hệ với những hiệp hội, đối tác nước ngoài. Trong
đại dịch Covid-19, chúng tôi vẫn liên tục gặp gỡ, tổ chức các triển lãm
online, liên tục cập nhật thông tin ngoài biên giới Việt Nam...
73
Và cuối cùng, chúng tôi phải bắt nhịp cùng thời đại 4.0: chuyển
đổi số - áp dụng phần mềm, công nghệ thông tin vào hoạt động
kinh doanh. Nếu Việt Nam ta chưa thể hoàn thiện E-logistics một
cách tổng thể, thì chính những doanh nghiệp như Dolphin Sea Air
Services Corp trước hết phải hoàn thiện bộ máy công nghệ của mình.
Mạnh mẽ vận hành để đảm bảo chuỗi cung ứng không bị gián
đoạn, bảo vệ nền kinh tế. Hỗ trợ các doanh nghiệp xuất khẩu hàng
nông hải sản sang thị trường Trung Quốc, các doanh nghiệp kinh
doanh kho bãi đã chủ động giảm 10 – 20% giá cho thuê kho lạnh;
tích cực tham gia vận chuyển hàng hóa cho thị trường nội địa ngoài
phục vụ cho xuất nhập khẩu, nhất là hàng phục vụ sản xuất và tiêu
dùng trong thời gian giãn cách xã hội.
74
VƯỢT BÃO
ÔNG PHẠM HOÀNG THÁI DƯƠNG

CHỦ TỊCH CÔNG TY COLOR LIFE, SÁNG LẬP HOAYEUTHUONG.COM
Cách đây 2 năm, truyền thông loan tin: một công ty xuất khẩu hoa đặt trụ sở tại Hà
Lan đã quyết định đầu tư 1 triệu USD vào Hoa yêu thương. Sau 7 năm, một Start-up
thành lập năm 2010, với số vốn ban đầu 700 USD của chàng trai quê Lâm Đồng -
Phạm Hoàng Thái Dương, doanh thu hơn 900 triệu đồng mỗi tháng đã bước vào nấc
thang phát triển mới.
Với 500.000 USD trong kế hoạch giải ngân cho lần đầu, Phạm Hoàng Thái Dương
dành để đầu tư phát triển ba thị trường lớn là Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh
và Campuchia.
Năm 2020, cơn bão Covid-19 đã làm “Hoa yêu thương” lao đao. Chuỗi cung ứng hoa
đứt gãy, nhu cầu của khách hàng cũng không cao như trước. Tuy nhiên, Covid-19 là
dịp để doanh nhân này hoàn thiện những mục tiêu khác cho doanh nghiệp mình.
Doanh số của công ty cũng đã khôi phục và tăng hơn 20% so với cùng kỳ năm ngoái.
75
NHỮNG BÔNG HOA TRONG BÃO
Trên xe của tôi có gần 100 loại hoa mà cách đây 10 năm ở Việt
Nam chưa có.
Việt Nam được đánh giá là có những vùng đất rộng nhất châu Á
phù hợp cho việc trồng hoa, đặc biệt hơn là vùng đất có thể thuận lợi
trồng đa dạng hoa nhất trên thế giới như Đà Lạt. Tôi là Phạm Hoàng
Thái Dương, là người sáng lập của thương hiệu Hoayeuthuong, tôi
khởi nghiệp với mục đích xây dựng cho Việt Nam một hệ sinh thái
ngành hoa tươi hoàn chỉnh, qua đó thúc đẩy ngành hoa tươi trở
thành một ngành mũi nhọn của Việt Nam trong tương lai.
Tôi khởi nghiệp cách đây đúng 10 năm, sau khi thất bại với việc
mở một công ty gia công phần mềm. Tôi cũng giống nhiều các bạn
khởi nghiệp khác, vất vả trong thời gian đầu, nhận sự hoài nghi từ
mọi người xung quanh, sự cô đơn và thiếu thốn. Tôi cũng không
nhớ bao nhiều lần phải vào tiệm cầm đồ, bao nhiều lần không đủ trả
tiền phòng trọ, thiếu lương nhân viên. Tôi cũng từng phải đi giao
hoa, cắm hoa trong suốt 3-4 năm đầu khởi nghiệp.
Nhưng sau những thất bại phá sản liên tục, tôi mới nhận ra được
rằng: Tất cả những thất bại này giống như những cơn bão mà mình
phải đối diện và vượt qua. Nếu không gượng dậy được sau những
cơn bão, đồng nghĩa là mình chịu để những cơn bão cuốn đi toàn bộ
hoài bão, ước mơ, lý tưởng... và phải chăng thứ còn lại sau những
cơn bão chỉ là một con người yếu đuối?
Nhưng bên cạnh đó, thời điểm này, tôi cũng có những kỷ niệm
đáng nhớ. Khi đó công ty tôi mới chỉ có năm người và làm việc ở
trong một con hẻm. Trong một lần tìm kiếm trên Google các mô
hình công ty có triển vọng trong tương lai để giới thiệu cho các
doanh nghiệp khác học hỏi và tham khảo thì thật bất ngờ họ lại chọn
76
VƯỢT BÃO
công ty của tôi là hình mẫu đầu tiên tại Việt Nam. Họ đã quay phim
và giới thiệu cho các doanh nghiệp khác tham khảo về việc công ty
của tôi ứng dựng công nghệ thông tin vào kinh doanh như thế nào.
Rồi tôi thi các cuộc thi khởi nghiệp lớn khác, toàn đoạt giải
nhất, có cuộc thi chúng tôi kiếm được số tiền rất lớn, hơn 300 triệu
tiền mặt. Tôi tự nhủ là mình còn hoài nghi về dự án của mình sao
mọi người lại đặt niềm tin nó có ích cho xã hội và tiềm năng như thế.
Công ty chúng tôi tăng dần quy mô từ 3 người, lên 5, rồi 10, 20,
50, 70, 100 và bây giờ là gần 300 nhân viên. Chúng tôi cũng nhận
được gần 40 tỷ đồng đầu tư của các tập đoàn hoa của Hà Lan và các
cá nhân trong nước. Chúng tôi mở chi nhánh ở Đà Lạt, Hà Nội và
từng mở công ty ở Campuchia. Chúng tôi cũng trở thành một trong
những công ty có chuyển đổi số tốt nhất hiện nay, điều này giúp
chúng tôi kiểm soát được mô hình kinh doanh của mình và tiếp đón
nhiều đoàn nước ngoài và trong nước đến học hỏi.
Người báo bão cho ngành hoa

Năm 2015, ngành hoa Việt Nam đứng trước một xu thế mới
là hoa ngoại tràn ngập, các shop hoa ở khu vực phía Nam thì yêu
thích các dòng hoa nhập từ châu Âu, các shop ở miền Bắc và miền
Trung thì lại thích các dòng hoa lạ của Trung Quốc với chi phí tốt
hơn, cũng đa dạng hơn. Mạng xã hội lúc này tràn ngập xu hướng
giới thiệu các loại hoa lạ. Lúc này, shop hoa của tôi đứng trước một
thách thức lớn là có nên bắt kịp xu thế lúc đó là dùng hoa ngoại nhập
với việc đặt mua rất dễ dàng. Việc dùng hoa ngoại nhập sẽ tạo ra
một nguy cơ lớn là Việt Nam có thể mất vùng nguyên liệu khi người
nông dân trồng hoa không bán được hoa sẽ chuyển đổi cây trồng
(có thể sang rau), sau này khôi phục lại sẽ rất khó. Để Việt Nam nói
chung hay Đà Lạt nói riêng mất đi một ngành công nghiệp hoa thì
77
đó là viễn cảnh cá nhân tôi không cho phép vì đó chính là lý tưởng

của tôi muốn xây dựng cho quê hương.
Trong lần tiếp xúc với một tổ chức của Nhật Bản, tôi được họ
cho xem tập tài liệu họ đang nghiên cứu dự án thành lập một sàn
giao dịch hoa cho Việt Nam đặt tại Lâm Đồng, đây là dự án UBND
tỉnh Lâm Đồng rất muốn làm cho bà con nông dân theo mô hình
của nước ngoài. Nhưng dự án ấy gần như giậm chân tại chỗ sau 10
năm, vì có rất nhiều rào cản và đòi hỏi kinh phí rất lớn.
Sàn giao dịch là nơi giúp thu mua, bao tiêu sản phẩm của người
nông dân, đóng gói và kiểm tra chất lượng, sau đó bán trên các kênh
điện tử. Tương lai có thể cho các công ty kinh doanh hoa khác bán
đấu giá sản phẩm hoa trên hệ thống. Tôi từng đi Hà Lan xem các sàn
giao dịch của họ, thấy hàng ngàn xe container mỗi ngày chở hoa đến
sàn đấu giá và họ chỉ mất vài tiếng để bán hàng ngàn xe container
này đi khắp thế giới. Tôi xem qua ý tưởng sàn giao dịch, tôi nhẩm
tính để giải quyết tất cả những vướng mắc thì cần tới 15-20 năm
mới làm xong. Vì vậy tôi chia kế hoạch tổng thể thành nhiều giai
đoạn nhỏ và giải quyết tốt từng khâu mà xem đó là rào cản ngành
lớn nhất.
Trong năm đầu chúng tôi cần giải quyết năm bài toán lớn của
ngành hoa là:
• Mua bao tiêu và giá cố định một năm cho nông dân.
• Giúp người bán đóng gói để sản phẩm đẹp hơn, chuyên
nghiệp hơn.
• Xây dựng kênh giao hàng đi khắp mọi nơi để ai cũng có thể
mua hoa.
• Xây dựng website giới thiệu các loại hoa mới.
• Dự báo và tư vấn cho nông dân và người kinh doanh về tình
hình thị trường để họ làm có hiệu quả hơn.
78
VƯỢT BÃO
Công ty hỏi tôi lấy đâu ra tiền để làm, tôi bảo dự án có thể tự nó
nuôi nó từ ngày đầu, chỉ cần 200 triệu để thuê văn phòng và một số
thiết bị cơ bản. Dự án điện hoa của Hoayeuthuong sẽ mua sản phẩm
của sàn đầu tiên, sau đó dự án có kết quả tốt, các shop hoa khác sẽ
bắt đầu mua hoa từ sàn. Trong tháng đầu tiên, chúng tôi ký mua bao
tiêu sản phẩm hoa tươi của 10 vườn hoa. Hoa được chuyển đi khắp
nơi bằng cả xe lạnh và máy bay để cung cấp cho các shop hoa trên
cả nước.
Tôi tổ chức các cuộc thi thiết kế hoa Việt với hơn 200 loại hoa
làm nguyên liệu, tôi khuyến khích người nông dân mua giống và
trồng thử nghiệm các giống hoa trên thế giới và giới thiệu các mẫu
hoa này ra công chúng. Phân tích cho họ các số liệu để nên chọn
dòng hoa nào phù hợp. Tôi cũng cung cấp các thông tin dự báo về
thị trường, thời tiết, tâm lý người dùng, tình hình xã hội để cung
cấp cho cộng đồng hoa, để mọi người biết nên trồng hoa gì, khi nào
trồng sẽ thu hoạch tốt.
Ngoài ra, chúng tôi cũng xây dựng các hệ thống giá hoa cho hơn
100 loại hoa phổ biến, thay đổi hàng giờ với nhiều thuật toán thông
minh để bà con nông dân có thể nắm tình hình thị trường trên cả
nước, phục vụ cho việc khai thác và trồng có hiệu quả cao.
Tháng 10 này, chúng tôi kỉ niệm 10 năm từ ngày có ý tưởng đầu
tiên. Suốt 10 năm chúng tôi chỉ kinh doanh hoa Việt Nam nhằm
thúc đẩy hệ sinh thái hoa tươi của Việt Nam phát triển. Chúng tôi
hiểu rằng, để xây dựng hoàn thành hệ sinh thái này cần 10 đến 20
năm nữa, nhưng chúng tôi tin ý tưởng và hành động của mình sẽ
truyền cảm hứng cho nhiều cá nhân, đơn vị khác chung tay cùng xây
dựng. Trên xe của tôi có gần 100 loại hoa mà cách đây 10 năm ít ai
nghĩ rằng nó sẽ có mặt tại Việt Nam. Đối với tôi, hành trình để đưa
được những bông hoa đẹp này về Việt Nam thực sự là hành trình
của yêu thương, bởi khi đủ yêu thương chúng ta mới tìm ra được nơi
giúp hoa nở. May mắn thay Việt Nam mình có một vùng đất như
Đà Lạt nên yêu thương của tôi mới có cơ hội “nở hoa”.
79
Cơn bão của hiện tại

Tôi nhớ ngày 29 Tết năm 2020. Hôm đó chúng tôi còn đang
miệt mài với những dự án lớn mở rộng quy mô cho năm 2020, thì
nhận được tin dịch cúm Corona. Chúng tôi dự báo được nếu tình
hình nghiêm trọng, toàn bộ lượng tiền dự phòng chỉ cầm cự được
3-4 tháng. Mục tiêu lúc này đó là duy trì tối thiểu hoạt động và tránh
đóng cửa để có thể khôi phục lại nhanh nhất khi dịch cúm qua đi.
Chúng tôi làm việc với UBND phường và công an khu vực, căn cứ
vào các quyết định của thành phố để thuyết phục họ là ngành nghề
của chúng tôi được phép kinh doanh online, chúng tôi sẽ đóng cửa,
không bán offline.
Chúng tôi cũng cố gắng cắt giảm các chi phí, tuy nhiên không
giảm lương nhân viên. Đối với các nhân viên xin nghỉ về quê tránh
dịch thì có thể hưởng một phần phụ cấp, các nhân viên còn ở lại thì
chúng tôi tạo các công việc khác để làm như viết tài liệu. Nhiều nông
dân cũng đề xuất giảm 50% chi phí nguyên liệu đối với những hợp
đồng chúng tôi bao tiêu giá quanh năm để hỗ trợ chúng tôi. Đây là
điều mang tính quyết định cho khả năng cầm cự của Hoayeuthuong
vì nguyên liệu hoa thường chiếm tới 40% chi phí đầu vào.
Chúng tôi xây dựng chương trình #dungquennhungbonghoa
để tiếp thị cho những người đang cách ly xã hội hoặc làm việc tại nhà
mua hoa về trưng trong gia đình, chương trình này nhận được nhiều
sự ủng hộ, và tạo một trào lưu mua hoa rất lớn trong xã hội lúc đó.
Chúng tôi cũng tranh thủ thời điểm này có nhiều thời gian hơn để
hoàn thành các mục tiêu xây dựng hạ tầng, chính sách và quy trình
công ty để củng cố nền tảng doanh nghiệp thêm vững chắc. Để có
thể tăng tốc sau khi dịch kết thúc.
80
VƯỢT BÃO
Như các bạn đã biết, thời điểm này, Việt Nam là một trong
những quốc gia kiểm soát tốt dịch Covid-19, mọi người dân đều
hưởng lợi từ thành quả này. Doanh số của công ty tôi cũng đã khôi
phục và tăng hơn 20% so với cùng kỳ năm ngoái.
Cơn bão này chúng tôi rút ra được một điều là cần phải bình
tĩnh để tìm ra các phương cách vượt bão, đồng thời cũng phải chủ
động tìm kiếm và trân trọng những sự giúp đỡ từ cộng đồng, đối tác
và xã hội.
81
ÔNG NGÔ MINH HẢI

CHỦ TỊCH HĐQT TẬP ĐOÀN TH
Ngày 20/9/2020, trong cơn bão Covid-19, tại huyện Vân Hồ (tỉnh Sơn La), Tập đoàn
TH tổ chức Lễ khánh thành Nhà máy chế biến hoa quả tươi và thảo dược Vân Hồ. Nhà
máy là điểm nhấn quan trọng trong hành trình TH đưa nông dân đi theo chuỗi sản
xuất khép kín, bắt đầu từ khâu nguyên liệu, cùng nông dân làm kinh tế dưới tán
rừng, xây dựng nền kinh tế xanh, kinh tế tri thức, phát huy nguồn gen quý của các
cây bản địa để sản xuất các sản phẩm hoàn toàn từ thiên nhiên, vì sức khỏe cộng
đồng, phát triển nông nghiệp bền vững tại Sơn La và vùng Tây Bắc.
Dù gặp rất nhiều khó khăn vì đại dịch Covid-19, nhưng dây chuyền đã được lắp đặt
và chạy thử thành công. Sản phẩm chạy thử đã đạt được kết quả tốt theo đúng tiêu
chuẩn. Các chuyên gia Đức và Italia khẳng định, với thời gian triển khai rất ngắn, đây
là một trong những dự án thành công ngay từ bước đầu. Nhà máy đi vào hoạt động
là điểm tựa cho bà con nông dân về đầu ra của sản phẩm.
82
ĐIỂM TỰA CỦA NGƯỜI NÔNG DÂN
TRONG CƠN BÃO
“Những cánh chim trong bão” - trong một đàn chim rất cần
những con chim đầu đàn và con chim này sẽ là điểm tựa cho những
con chim khác.
Trong cơn bão sẽ sản sinh thiên tài

Trong cuộc đời luôn có những bất trắc và biến động không báo
trước.
Thời điểm này, cả nước đều dành sự quan tâm của mình với
khúc ruột miền Trung. Cũng là người con miền Trung, tôi rất hiểu
khó khăn của người dân đang phải oằn mình chống chọi với thiên
tai, bão lũ. Từ trong chính đau thương, mất mát khởi phát những
tấm lòng, những trái tim cao cả thổi bùng lên thành những biểu
tượng anh hùng, làm điểm tựa cho người dân. Chính quyền, các nhà
hảo tâm và các nghệ sĩ nổi tiếng đã sẵn sàng chung tay đứng ra quyên
góp và cứu trợ người dân.
Trong cơn bão Covid-19 bùng phát vừa qua, chúng ta đều ghi
nhận và tri ân tấm lòng của các y bác sĩ, đội ngũ chuyên gia y tế nơi
tuyến đầu đã lăn xả vào tâm dịch để chữa trị cho người bệnh.
Trong hoạt động kinh tế, luôn có những cơn bão ngầm, những
cơn sóng thần mà đôi khi bên ngoài chúng ta không thấy rõ, nhưng
nó quyết định vấn đề sống còn của mỗi doanh nghiệp. Đó là những
cơn bão về kinh tế. Khi đó, chính doanh nghiệp trở thành điểm tựa
kinh tế cho đất nước vượt qua các cơn bão.
83
Điểm tựa trong các cơn bão

Năm 2008, sự cố sữa nhiễm Melamine tại Trung Quốc đã ảnh
hưởng nghiêm trọng đến đời sống con người, đặc biệt là hàng triệu
trẻ em có nguy cơ bị chảy máu thận, trong đó có Việt Nam. Từ đó,
Tập đoàn TH chúng tôi quyết định khai mở một con đường mới:
Con đường làm ra dòng sữa tươi sạch để tạo dựng niềm tin cho
người dân về thực phẩm sạch, an toàn, lành mạnh; trở thành điểm
tựa cho người dân, song hành cùng một thế hệ người Việt phát triển
bền vững và đi xa.
Mỗi năm, những câu chuyện về người nông dân gặp nghịch
cảnh “được mùa mất giá, được giá mất mùa” đều tái diễn ở các địa
phương. Mỗi năm, chúng ta đều chứng kiến hình ảnh những dãy
dài các chuyến xe chở nông sản nối đuôi nhau nằm dài chờ đợi xuất
hàng ở cửa khẩu Trung Quốc. Hàng ngàn tấn hoa quả đã phải đổ
bỏ. Và mỗi năm, câu chuyện giải cứu nông sản như dưa hấu, cam,
hành, tỏi... đều được hô hào, kêu gọi cộng đồng chung tay giúp sức.
Đứng trước tình cảnh này của người nông dân, chúng tôi chọn
cách giải quyết từ gốc rễ của vấn đề: đưa người nông dân vào chuỗi
sản xuất khép kín của TH, hướng dẫn họ về giống, về kỹ thuật và
công nghệ để đảm bảo chất lượng cho nông sản. Doanh nghiệp sẽ
xây dựng bộ tiêu chuẩn cho nguyên liệu và bao tiêu đầu ra, đưa sản
phẩm của họ đến với người tiêu dùng trong nước, thậm chí vươn ra
thị trường quốc tế. Đó là khi chúng tôi khánh thành những nhà máy
chế biến hoa quả.
Bên cạnh đó, chúng tôi đã trở thành điểm tựa cho người nông
dân, cải thiện được cuộc sống cho gia đình họ. Chúng tôi đã biến họ
thành những người nông dân của thời đại 4.0 ngay chính trên cánh
đồng quê hương.
84
VƯỢT BÃO
Vì những người nông dân bớt nhọc nhằn

Từ nhiều năm nay, nghề nuôi bò sữa của người dân có hai nỗi
cực khổ, đó là việc tạo nguồn thức ăn khổng lồ cho đàn bò và việc
vắt sữa. Làm thế nào để họ đỡ vất vả hơn? Làm thế nào để công việc
chăn nuôi bò sữa của họ mang lại hiệu quả hơn? Chúng tôi đã tìm
cách tháo gỡ, giải quyết cho họ. Thông qua các hợp tác xã, chúng tôi
hướng dẫn và cung cấp sẵn thức ăn đã được cắt thái, ủ chua cho bò.
Đồng thời, chúng tôi giúp họ đầu tư thêm máy vắt sữa.
Ngoài ra, người nông dân cũng không đủ khả năng theo dõi sát
sao tình trạng sức khỏe bò để tính toán thời gian phối giống, tăng
đàn, tăng sản lượng sữa. Chúng tôi hỗ trợ họ tiến hành gắn chip cho
từng cô bò, các hợp tác xã hỗ trợ họ theo dõi, phân tích dữ liệu và
chăm sóc sức khỏe bò sao cho có chất lượng và sản lượng tốt nhất.
Và chúng tôi làm điểm tựa cho người nông dân về đầu ra tiêu thụ
sản phẩm qua việc hình thành chuỗi liên kết nông sản và chế biến.
Đây cũng là xu thế của nền kinh tế, đưa nền kinh tế phát triển.
Chúng tôi cũng giúp người lao động có khả năng thích ứng,
luôn tìm cách vượt qua khó khăn, thử thách, có sự phát triển trong
tương lai, có sự tôn trọng lẫn nhau để phát huy sự sáng tạo và cùng
nhau cất cánh vươn xa.
85
GIÁO SƯ TRẦN THỌ ĐẠT

CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
THÀNH VIÊN TỔ TƯ VẤN KINH TẾ CỦA THỦ TƯỚNG CHÍNH PHỦ
“Mặc dù vẫn đang còn nhiều dự đoán mang tính bất định cao, tuy nhiên lại có một
điểm khá thú vị và khá nhất quán về các nhận định đánh giá về nền kinh tế Việt
Nam từ nay đến cuối năm 2020 và những năm tiếp theo. Đó là trong bầu trời u ám
của nền kinh tế toàn cầu chìm ngập trong tăng trưởng âm, vẫn lấp lánh điểm sáng
là nền kinh tế Việt Nam tăng trưởng dương hơn 2%. Đó là kết quả của những quyết
tâm và quyết sách phù hợp trong cuộc chiến chống lại đại dịch mà thế giới thường
lấy Việt Nam là một câu chuyện thành công, từ đó nền kinh tế đã sớm hoạt động trở
lại bình thường. Khả năng nền kinh tế đã qua đáy và phục hồi hình chữ V đã khá hiện
hữu. Hơn nữa, có khá nhiều dự báo là nền kinh tế sẽ bật tăng trở lại hoàn toàn như
trước đại dịch vào năm sau, năm 2021. Tôi hy vọng và đặt niềm tin nền kinh tế Việt
Nam sẽ cất cánh - đúng như tên gọi của chương trình của chúng ta từ năm 2021.
Niềm tin ấy hoàn toàn có cơ sở.”
86
KINH TẾ VIỆT NAM SẼ CẤT CÁNH
Chúng ta vừa theo dõi câu chuyện về các doanh nghiệp Việt đã
vượt qua những cơn bão như thế nào trong quá trình phát triển.
Những chia sẻ của các doanh nhân, những sáng kiến và lòng quyết
tâm trong các bối cảnh khác nhau cho thấy dù trong hoàn cảnh
nào, với ý chí vươn lên mãnh liệt và sức sáng tạo bền bỉ, doanh
nghiệp Việt sẽ luôn là cánh chim đại bàng “vượt bão” của nền kinh
tế. Doanh nghiệp là tế bào, là động lực của nền kinh tế. Doanh
nghiệp có phát triển, có sáng tạo thì nền kinh tế mới đi lên, đời
sống người dân mới được cải thiện.
Con tàu kinh tế Việt Nam với hơn 30 năm đổi mới và sáng
tạo, vươn ra biển lớn vừa qua đã ghi nhận được nhiều thành tích
thật sự ấn tượng, Việt Nam đã được đưa ra là ví dụ điển hình của
một câu chuyện tăng trưởng và thoát nghèo thành công trong
con mắt của bạn bè quốc tế. Chấp nhận sân chơi mới là hội nhập
quốc tế, chúng ta chấp nhận quy luật của kinh tế thị trường là
tăng trưởng có chu kỳ, khi con tàu kinh tế Việt Nam ra biển lớn
là chúng ta chấp nhận sẽ có lúc phải đối phó với nhiều cơn bão
lớn. Tuy nhiên, nếu biển chỉ lặng sóng thì chúng ta không có thủy
thủ giỏi. Đại dương bao la phải có lúc dịu êm, nhưng có lúc phải
dữ dội thì chúng ta mới có vị thuyền trưởng và những thủy thủ
tài năng.
Chúng ta đã vượt qua cơn bão kinh tế cấm vận của Mỹ trước
năm 1990, chúng ta đã đứng vững trong cuộc khủng hoảng
87
tài chính khu vực năm 1997-1998, chúng ta đã đi lên trong cuộc
khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008-2009 ngay sau khi gia
nhập Tổ chức Thương mại Thế giới - WTO. Và đặc biệt “điểm
sáng Việt Nam” đã được nhắc đến khi chúng ta vượt qua đại dịch
Covid-19 với mức tăng trưởng dương hiếm hoi khi nền kinh tế
thế giới vẫn đang chìm trong suy thoái -5%. Mỗi lần “vượt bão”
như vậy, chúng ta đã có kỹ năng ứng phó tốt hơn với các cú sốc bất
lợi của kinh tế toàn cầu, nền kinh tế của ta đã mạnh lên, chúng ta
đã từ một nước nghèo nàn lạc hậu vươn lên thành một nước thu
nhập trung bình và đang có khát vọng lớn lao là trở thành nước
thu nhập trung bình cao và thu nhập cao trong những thập niên
sắp tới.
Để thực hiện được những khát vọng sớm trở thành một đất
nước hùng cường, có thể “sánh vai được với các cường quốc năm
châu”, chúng ta cần nhiều hơn những doanh nghiệp đi đầu trong
đổi mới sáng tạo. Từ thực tiễn những câu chuyện thần kỳ về tăng
trưởng của những “con rồng kinh tế” như Nhật Bản, Hàn Quốc,
Đài Loan, Singapore,... hơn bao giờ hết, chúng ta cần nhiều hơn
những doanh nghiệp tiên phong – như những câu chuyện được
chia sẻ với chúng ta trong chương trình này - những con “sếu đầu
đàn” để tạo động lực, dẫn dắt và lan tỏa cả đàn sếu, cả nền kinh tế
bay cao và bay xa như các lý thuyết kinh tế đã chỉ ra.
Tuy nhiên, đánh giá một cách thực sự khách quan, những gì
đạt được trong việc nâng cao thu nhập và mức sống của người dân
trong thời gian qua là ấn tượng nhưng vẫn chưa tương xứng với
tiềm năng chúng ta có được. Để thực hiện khát vọng cao hơn, nền
kinh tế của chúng ta cần một giai đoạn “cất cánh” để bước sang
một quỹ đạo mới. Có thể nói, chưa bao giờ chúng ta ở vào một
vị thế thuận lợi như hiện nay kể cả về tiềm năng kinh tế và uy tín
88
VƯỢT BÃO
quốc tế, chưa bao giờ các điều kiện “chuẩn bị cất cánh” lại chín
muồi như hiện nay. Đây chính là cơ sở để chúng ta hy vọng vào
một giai đoạn sẽ có nhiều hơn những doanh nghiệp “dám cất
cánh” để tạo động lực, tạo xung lực cho sự “cất cánh” của nền
kinh tế Việt Nam trong thời gian tới.
Vì một Việt Nam cất cánh!
89
Cánh cửa
mở rộng
90
VƯỢT BÃO
Cuộc sống luôn đặt cho chúng ta những sự lựa chọn:

Vui hoặc buồn
Cho hoặc nhận
Theo đuổi hoặc từ bỏ
Khi đứng trước một cánh cửa, chúng ta sẽ lựa chọn bước
qua hay không? Nếu bước qua một cánh cửa chúng ta có
nhiều ngã rẽ, chúng ta có hai sự lựa chọn. Nếu chúng ta
bước qua 50 cánh cửa thì chúng ta có bao nhiêu sự lựa
chọn? 2 mũ 50 lớn đến đâu?
Cuộc đời của chúng ta có quá nhiều lựa chọn. Khi cơ hội
đến, chúng ta có nhận ra và nắm lấy hay không? Cánh
cửa chỉ mở rộng khi chúng ta đón nhận với tâm thế chủ
động và tự tin.
Cất cánh là nơi nhiều người tin tưởng để chia sẻ về
những lần bước qua cánh cửa mở rộng, những cơ hội
mới, những khởi đầu mới…
91
KHỞI ĐẦU MỚI

Những ngày vội vã của thời khắc chuyển giao giữa năm
cũ, năm mới, hẳn nhiều người đang nghĩ đến những kế
hoạch mới, những khởi đầu mới, những bước đi mới...
Khi nghĩ đến một khởi đầu mới, chúng ta thường nghĩ
ngay đến những rào cản, những mặc định, những quy
chuẩn cứng nhắc (có thể do chính chúng ta tạo ra). Và
nếu cứ nghĩ đến điều đó, chúng ta chẳng thể nào nhận
ra trên những con đường mới mẻ và khác biệt kia đầy
những thú vị, tốt lành.
92
VƯỢT BÃO
NGHỆ SĨ PIANO TRANG TRỊNH

Nghệ sĩ piano Trang Trịnh là đồng tác giả cuốn sách Âm nhạc lớp 1 được Bộ Giáo dục
và Đào tạo phê duyệt trong danh mục sách giáo khoa được đưa vào giảng dạy năm
học 2020-2021.
Năm 2006, Trang Trịnh đoạt giải nhất tại Paganini Festival (Anh). Cũng năm 2006,
sau đêm diễn ra mắt khán giả châu Âu dưới sự chỉ huy của nhạc trưởng Edward
Gardner OBE tại Duke’s Hall, London (Anh), Trang Trịnh được khán giả thế giới biết
đến. Cô tốt nghiệp xuất sắc cử nhân và thạc sĩ tại Học viện Âm nhạc Hoàng gia Anh,
chuyên ngành biểu diễn piano.
Đến với Cất cánh, nghệ sĩ Trang Trịnh chia sẻ câu chuyện âm nhạc qua những kỉ niệm
của bản thân. Đó là câu chuyện cảm động về bà ngoại dần mất trí nhớ khi về già.
Nhưng âm nhạc đã khiến cho bà nhận ra các cháu với những tình cảm vẹn nguyên
nhất. Đó là câu chuyện về cậu bé với cái tên Tảng Đá ở vùng quê nghèo nhưng có
tình yêu tha thiết với những thanh âm trong trẻo, là những trăn trở của người nghệ
sĩ khi “làm sách giáo khoa” cho con trẻ...
93
ÂM NHẠC, NƠI KHỞI NGUỒN TÌNH YÊU
VÀ SỰ TỬ TẾ
Bà tôi và điều kỳ diệu của âm nhạc

Bản nhạc tôi vừa chơi, chắc quý vị khán giả cũng nhận ra, là một
bài hát thiếu nhi vô cùng quen thuộc: “Cháu yêu bà” của nhạc sĩ
Xuân Giao: Bà ơi bà, cháu yêu bà lắm...
Bà ngoại tôi đã mất trí nhớ được một thời gian, bà dần dần quên
đi những người thân quen. Trong đó có cả tôi. Mỗi lần đến thăm
bà, tôi khao khát được bà nhận ra, gọi tên, và được kết nối với con
người mà tôi nhung nhớ ấy. Nhưng điều đó tưởng như là không thể.
Có một hôm ở nhà bà, tôi và con gái nhỏ lên ba cùng nhau hát
những bài: Cháu yêu bà, Một con vịt... Và bằng một cách kỳ diệu nào
đó, bà lẩm nhẩm theo lời bài hát, vỗ tay theo. Lấp lánh trong ánh
mắt bà là một niềm vui mà đối với tôi là vô giá. Khoảnh khắc được
kết nối ấy, chính là điều kỳ diệu của âm nhạc.
Làm sách giáo khoa và những hy vọng cho thế hệ tương lai
May mắn mỉm cười với tôi khi tôi vinh dự được tham gia biên
soạn cuốn sách giáo khoa Âm nhạc lớp 1 trong bộ sách Vì sự Bình
đẳng và Dân chủ của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam.
Chúng tôi đau đáu với cùng một mong muốn, làm sao để các
bạn nhỏ có thể nhận ra rằng âm nhạc có mặt ở quanh ta và sự sáng
94
VƯỢT BÃO
tạo là vô giới hạn. Và điều quan trọng, là làm sao để chúng ta không
nhìn một đứa trẻ sáu tuổi như là 1/4 của một thanh niên 24 tuổi.
Làm sao để âm nhạc giúp đứa trẻ ấy là phiên bản tốt nhất của chính
mình và hạnh phúc ở ngay khoảnh khắc ấy.
Có thể chúng ta nghĩ rằng giáo dục là để chuẩn bị cho tương
lai, nhưng chúng ta đang sống ở một thời điểm mà 70% số nghề
nghiệp trong 15 năm nữa sẽ coi như chưa hề tồn tại. Nhưng có một
điều chúng ta chắc chắn, xã hội tương lai ấy dù có ra sao, cũng sẽ cần
những người tử tế.
Tôi là một nghệ sĩ dương cầm

Mỗi khi ai đó biết điều này, họ đều tỏ ra thích thú và đặt cho tôi
khá nhiều câu hỏi: “Một ngày Trang tập đàn bao nhiêu tiếng?”, “Giơ
tay lên xem tay có dài không nào?”... Rất thường xuyên, ai đó sẽ nói:
“Ước gì ngày bé tôi được học nhạc”. Cũng có những phụ huynh sẽ
hỏi tôi: “Bao giờ thì nên cho con học piano?” hoặc “Không biết cháu
có năng khiếu không cô ơi?”. Có lẽ mọi người nghĩ rằng âm nhạc là
đặc quyền của những nghệ sĩ như tôi, hoặc âm nhạc chỉ dành riêng
những người có năng khiếu trời cho, âm nhạc là thứ gì đó rất xa xôi.
Nhưng với tôi, đó là một điều khó hiểu. Bạn bè tôi, hàng xóm của
tôi, ai ai cũng rất yêu nhạc. Âm nhạc như một món ăn mà chúng ta
ăn hàng ngày nhưng không thể mon men tới nấu. Âm nhạc vừa gần
mà lại vừa xa xôi. Và ở giữa hai thái cực này, nó là niềm ước ao.
Câu chuyện về Tảng Đá

Tôi may mắn có dịp lên Cán Chu Phìn, Mèo Vạc, Hà Giang.
Ở đó, tôi dạy các em bé người Mông vài giờ âm nhạc. Chúng tôi
cùng nhau dựng một vở kịch với âm thanh của tiếng khèn, tiếng sáo
và các nhạc cụ làm từ cây cỏ. Một cậu bé chọn cho mình cái tên là
95
Tảng Đá. Em nói: “Em chọn cái tên đó vì em muốn vững vàng, bảo
vệ cho mẹ mỗi khi mẹ bị bố say rượu đánh đập.” Chúng tôi dựng vở
kịch và mong sao bố mẹ của Tảng Đá sẽ tới xem, vì rất có thể bố sẽ
bắt em ở nhà phụ mẹ làm việc, không được tiếp tục tới trường. Hôm
đó, bố mẹ em không tới. Kết thúc của vở kịch, Tảng Đá cất tiếng
hát, một bài hát trong mưa. Thấy tôi bối rối và khóc nhiều, phần vì
thương em, phần vì tôi cũng thấy mình bất lực, Tảng Đá nói với
tôi: “Cô ơi, ở cao nguyên đá, có rất nhiều cầu vồng, bài hát mà em
hát cũng như vậy cô ạ.” Âm nhạc đã trở thành người bạn, thành sức
mạnh tinh thần cho Tảng Đá như vậy đấy.
96
VƯỢT BÃO
BÙI MAI KHUÊ

HỌC SINH TRƯỜNG TIỂU HỌC VIETKIDS, GIẢI XUẤT SẮC NHẤT HẠNG MỤC TIỂU HỌC
CUỘC THI SÁNG TÁC TRUYỆN CHO TRẺ EM “ĐÓA HOA ĐỒNG THOẠI” NĂM 2019
Mai Khuê sẽ kể cho khán giả nghe những mẩu chuyện nho nhỏ, xinh xinh qua lăng
kính của cô bé 10 tuổi nghịch ngợm, ít khi nào chịu ngồi yên. Khuê là một cô bé
thích chạy nhảy, vẽ tranh, đọc sách,... Cô bé đã khiến rất nhiều người bất ngờ qua
cuộc thi với truyện ngắn Bướm lá.
Tất cả chỉ mới là khởi đầu, những khởi đầu trong veo và đầy hy vọng!
97
NHỮNG BƯỚC ĐI ĐẦU TIÊN
Con tên là Bùi Mai Khuê, 10 tuổi, năm nay con học lớp Bốn.
Mỗi buổi sáng thức dậy, con sẽ nghĩ tới con thú bông của con đầu
tiên, đó là bé Nhím. Bởi mỗi khi đi ngủ con đều ôm bé Nhím và khi
thức dậy con luôn cần bé Nhím bé nhỏ mà diệu kỳ này. Vì thế, hôm
nay, con đã mang bé Nhím đáng yêu đến đường băng của chương
trình Cất cánh đây.
Bé Nhím này đến từ nước Nhật. Câu chuyện của con bắt đầu
khi con tham dự cuộc thi sáng tác truyện cho thiếu nhi có tên là Đóa
hoa đồng thoại. Con đã viết truyện Bướm lá và được nhận giải Xuất
sắc nhất và một chuyến đi tới Nhật Bản rất vui. Qua chuyến đi này,
con đã hiểu rõ nhiều câu chuyện ở nước Nhật. Em Nhím cũng đến
với con trong chính chuyến đi này.
Về câu chuyện Bướm lá - tác phẩm giúp con đạt giải thưởng cao
nhất của cuộc thi, con đã lấy cảm hứng từ cái cây xà cừ trên đường về
nhà. Lúc gió thổi, những chiếc lá xà cừ rụng xuống và bay bay, cuốn
lên không trung trông y hệt con bướm. Và từ đó cuộc phiêu lưu của
những chú bướm lá bắt đầu.
Đầu tiên, bướm lá bay qua vườn hoa, các bạn hoa cứ tưởng các
bạn bướm lá là bướm thật nên vươn cành ra bắt chuyện. Đến khi
bướm lá cuốn theo gió bay xa hơn, gặp các bạn bướm nhiều màu sắc,
lại tiếp tục được bắt chuyện làm quen. Sau đó bướm lá gặp một bạn
nhỏ đang quét sân và định “bắt” các bạn ấy, thì chợt nhận ra đó chỉ
là những chiếc lá. Sau vô vàn những cuộc phiêu lưu như thế, bướm
lá cuối cùng đã gặp một cái cây gầy guộc, tưởng như sắp chết. Bướm
lá đã ở lại gốc cây mãi mãi - để từ đó, cái cây kia được trỗi dậy sức
sống và vươn lên mạnh mẽ. Và thế là lại có thêm những đàn bướm
98
VƯỢT BÃO
lá bay trong gió lúc cây trưởng thành. Khi viết chỗ này, con phải mất
khá lâu để nghĩ ra đoạn kết đó.
Chính vì vậy, con cảm thấy rất vui khi nhận được giải Xuất sắc
nhất, và cũng hơi run lúc đứng lên nhận giải. Đây chắc chắn là một
mùa hè mà con không bao giờ quên.
Nói chung, viết truyện và tưởng tượng về những loài động vật
“biết nói” là sở thích của con. Con rất vui và cảm giác như mình có
thể hiểu được hết những gì các bạn ấy muốn kể.
Nhưng viết truyện không phải là sở thích duy nhất của con. Con
cũng thích vẽ tranh, chạy nhảy và nhiều thứ khác nữa.
Con rất thích mạo hiểm. Hồi 8 tuổi, con đã trèo lên cái giá treo
quần áo và tưởng tượng như mình đang leo núi. Vì con nghĩ cảm
giác được đứng lên đỉnh núi sẽ rất thú vị, kiểu như mình là người
khổng lồ và được nhìn ngắm cả thế giới. Nhưng đấy chỉ là những
thứ con tự tưởng tượng ra khi bám vào cái giá treo quần áo. Kết quả
là, cái giá treo đã bị bật ra khỏi tường và rơi xuống. Con không cố ý,
vì con tưởng cái giá sẽ chắc chắn chứ không yếu ớt như thế. Lúc đó
con rất sợ và đã đổ lỗi cho em trai. Sau đó, con không thử thêm lần
nào nữa, nhưng thú thật mỗi khi con mắc lỗi và tự rút kinh nghiệm
thì ngày hôm sau con lại mắc thêm một lỗi mới còn nặng hơn một
chút xíu.
Giữa vẽ, chạy và viết, con thích nhất là vẽ. Bởi vì khi vẽ rất là vui.
Con vẽ nhiều bức tranh về những chú chim sâu và chim sẻ. Cho con
hỏi các cô chú khán giả ạ:
- Có ai hồi bé cũng từng thích vẽ tranh như con không ạ?
- Nhưng bây giờ cũng vẫn vẽ cơ?
Con cũng chẳng biết ngày mai con lại thích một môn nào mới
không, nhưng hiện tại mỗi ngày của con đều rất vui vì được thỏa sức
vẽ vời và suy nghĩ về những loài động vật sẽ xuất hiện trong những
câu chuyện mới của con.
99
Hiện tại, con đang vẽ tranh minh họa cho tập thơ mới của mẹ.
Và con mong muốn một ngày nào đó con sẽ tự vẽ được một cuốn
truyện tranh còn hay hơn cả những cuốn sách của mẹ cơ.
Cuối cùng, con xin đọc bài thơ con viết có tên là Ước mơ:
ƯỚC MƠ
Ước gì tâm hồn ta

Được bay bổng lên trời
Và cả ngàn ước mơ
Sẽ mãi mãi bay xa.
Những cánh diều tuổi thơ

Sẽ luôn là ký ức
Ta sẽ luôn luôn nhớ
Luôn vui cười thật tươi.
Ước gì ta hạnh phúc

Ước gì ta vui vẻ
Ước gì sống thật lâu
Bên gia đình trọn đời.
Ta sẽ luôn luôn nhớ

Ta sẽ luôn luôn vui
Ta sẽ luôn luôn cười
Luôn trọn vẹn hạnh phúc.
100
VƯỢT BÃO
ÔNG TRẦN TUẤN VIỆT

GIÁM ĐỐC TRUNG TÂM TRUYỀN THÔNG VÀ TIẾP THỊ,
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM THỊNH VƯỢNG – VPBANK
Xuất hiện trên đường băng Cất cánh tháng 7 năm 2018 về chủ đề “Tình yêu”, anh
từng gây bất ngờ với bài chia sẻ: “Tôi không tin hai tiếng ‘tình yêu’ là có thật” .
Trở lại với Cất cánh lần này, anh Trần Tuấn Việt sẽ chia sẻ về những khởi đầu hoàn
toàn mới của bản thân khi đã bước qua một nửa cuộc đời: thay đổi công việc khi
nhận ra mình không được “thiết kế” cho những công việc ấy, thiết lập thói quen, sở
thích mà mình thực sự đam mê và quyết liệt hành động cho một “khởi đầu mới”.
Anh tập luyện và liên tục tham gia vào một loạt những dự án chạy vì cộng đồng để
gây quỹ như Operation Smile – dự án phẫu thuật hở hàm ếch cho các em nhỏ, dự án
Trái tim cho em, cũng như tích cực hỗ trợ những gia đình có hoàn cảnh khó khăn để
các em nhỏ được đến trường. Ở tuổi 45, anh nhận ra cuộc sống còn có rất nhiều điều
ngoài công việc, tiền bạc và những bận rộn lo toan thường ngày.
101
KHỞI ĐẦU Ở GA GIỮA CUỘC ĐỜI
Tôi năm nay 45 tuổi, mà người Việt Nam thường chỉ làm việc
đến 60 tuổi hoặc hơn một chút. Nghĩa là tôi còn đi làm khoảng 15
năm nữa. Nhìn nhận một cách nghiêm túc thì tôi đã đi đến ga giữa
của cuộc đời.
Nhưng đối với bản thân tôi, đây mới chính là thời điểm bắt đầu
lại cuộc đời. Tới bây giờ, tôi mới hiểu thế nào là cuộc sống.
Ngày xưa tôi thường nghĩ mình rất quan trọng, cuộc đời tôi phải
đạt được điều gì đó lớn lao, nếu không tôi sống chả có ý nghĩa gì
cả. Tôi rất hay bị phụ thuộc vào những gì người khác nói, đánh giá.
Người ta luôn nghĩ là phải học ngành này, rồi đi làm phải lên đến
chức vụ kia, đến tuổi này phải lấy vợ, con cái phải học trường chuyên
lớp chọn kia... Cuộc đời tôi giống như một con rối bị điều khiển bởi
đủ những thứ “này” và “kia”.
Nhưng mấy năm gần đây, tôi nhận thấy rằng những thứ đó có
gì không đúng.
Tôi từng là CEO của một vài công ty, tập đoàn, nhưng tôi đã suy
nghĩ lại, bỏ tất cả để trở thành... một nhân viên bình thường. Tôi
phát hiện ra mình không được “chế tạo” ra để làm những việc của
CEO. Khi ở vị trí của một cán bộ bình thường, tôi cảm thấy mình
làm việc rất hiệu quả, khiến cho mình vui và những người xung
quanh cũng vui.
Tôi từng mở ba công ty: một nhà hàng, một khách sạn và một
công ty truyền thông. Nhưng trước kia làm CEO, tôi không vui,
khiến cho nhân viên của tôi cũng chẳng thiết tha gì. Còn khi mình
về đúng bản “thiết kế” của mình thì mọi thứ đều chạy trơn tru, ổn
định. Ngày xưa tôi thường mong muốn và bắt mình phải đi theo
một hình mẫu nào đó. Nhưng càng cố vươn cao thì tôi càng rơi
xuống đau bởi những bản thiết kế ấy thực sự không dành cho mình.
102
VƯỢT BÃO
Khởi đầu để hạnh phúc

Mình hạnh phúc vì điều gì? Tôi nhận ra là mình không cần quá
nhiều tiền, không cần quá nhiều bạn bè để đàn đúm. Tôi không thích
uống rượu, nhưng trước kia vì sợ bạn bè buồn, sợ mất bạn, nên lại
đành cố nhậu. Đến khi tôi quyết định thay đổi, đám bạn nhậu dần
bỏ đi hết, nhưng đó lại là cơ hội để những nhóm bạn mới đến với tôi.
Sau khi bỏ nhậu, tôi đã có sự khởi đầu cho một thói quen mới:
Chạy bộ. Mỗi ngày tôi dành khá nhiều thời gian để chạy bộ. Từ khi
đi chạy, tôi cảm thấy trẻ ra và có thêm nhiều năng lượng tích cực. Tôi
làm quen được rất nhiều người bạn tốt cùng sở thích giống mình.
Giờ đây, số bạn bè của tôi còn nhiều hơn cả trước đây.
Đặc biệt, điều tôi cảm thấy ý nghĩa nhất là khi tham gia những
dự án chạy bộ để quyên góp tiền giúp đỡ trẻ em khó khăn được chữa
bệnh, được đến trường... Còn gì hạnh phúc hơn khi vừa được thực
hiện đam mê mà vừa có thể đem lại lợi ích cho cộng đồng.
Từ sự thay đổi của bản thân, giờ đây tôi còn giúp đỡ được rất nhiều
bạn bè cũ của mình. Ngày xưa khi họ gặp bế tắc thì tôi thường áp suy
nghĩ của tôi: “Theo tao, mày nên A, B, C...”, còn bây giờ tôi lắng nghe
xem họ như thế nào, để cảm nhận xem họ được thiết kế như thế nào,
phù hợp với việc gì, rồi từ đó tôi mới đưa ra gợi ý thích hợp nhất.
Nhìn lại khoảng thời gian từ khi quyết định “khởi đầu mới”
cho đến giờ, tôi rút ra một điều rằng cuộc đời tôi nhất định được
thiết kế phù hợp để làm những điều này. Khi tìm được bản thiết kế
đúng, có một khởi đầu khác, chắc chắn bạn sẽ tìm thấy hạnh phúc
của đời mình.
103
Chiếc smartphone giờ đây là thứ không thể thiếu của mỗi người khi đi
ra ngoài. Ngoài liên lạc thì nó gần như có thể giản tiện mọi hành trang
mà chúng ta thường phải mang theo: là chiếc ví điện tử, là cuốn danh
bạ, là tờ báo, trang sách để đọc mỗi khi rảnh rỗi, thậm chí còn là cả lớp
học mà không cần chúng ta phải đi đâu.
Nhìn lại khoảng chục năm trước, chúng ta khó hình dung ra sự thay đổi
lớn đến thế. Nhìn thêm 5 năm nữa, thậm chí những công việc chúng ta
đang làm được dự đoán sẽ đều được thay thế bởi robot và công nghệ.
Bạn có tin không, theo dự báo, trong tương lai không xa, rất có thể
chúng ta sẽ không còn những công việc rất hấp dẫn của ngày hôm nay
như: biên, phiên dịch viên, người giữ sổ sách và kế toán, nhân viên
kiểm soát không lưu và phi công, đại lý du lịch, một số giáo viên, kĩ sư
dân dụng,... Cánh cửa rộng mở của công nghệ vừa là cơ hội cũng vừa
là lớp sàng lọc đắt giá để chúng ta nghiêm khắc nhìn lại cách mình sẽ
“sống sót” thế nào trong tương lai.
Tháng 5/2020, học sinh cả nước trở lại trường sau chuỗi ngày dài việc
học bị ảnh hưởng bởi Covid-19. Covid-19 đã làm thay đổi rất nhiều thói
quen trong cuộc sống, công việc hàng ngày của mỗi người. Tuy nhiên,
Covid-19 chỉ là một dấu mốc của thời kỳ được đánh giá là phát triển
nhanh nhất trong lịch sử nhân loại. Nếu như 5 năm trước, ít ai trong
số chúng ta nghĩ đến việc học với thầy cô và bạn bè trên màn hình, qua
kết nối Internet, thì nay đó lại là sự thật.
Và đó không phải là điều mới duy nhất ở phía bên kia của một cánh
cửa mở rộng.
Chúng ta cần làm gì để thích ứng với những thay đổi?
Chúng ta cần phải chuẩn bị những gì để thế hệ tương lai có thể bắt nhịp
được những điều mới mẻ?
104
VƯỢT BÃO
TS. ĐỖ THỊ BÍCH NGỌC

GIẢNG VIÊN HỌC VIỆN CÔNG NGHỆ BƯU CHÍNH VIỄN THÔNG
TS. Đỗ Thị Bích Ngọc tốt nghiệp Tiến sĩ ở Nhật năm 2010 chuyên ngành Công nghệ
Thông tin tại Viện Khoa học và Công nghệ Tiên tiến Nhật Bản.
Là một người làm trong lĩnh vực công nghệ, TS. Ngọc hiểu rõ công nghệ đang thay
đổi thế giới nhanh như thế nào. Nhiều ngành nghề đang thay đổi, ví dụ người lái xe
ôm muốn tìm được nhiều khách hàng hơn cũng cần biết công nghệ; robot, trí tuệ
nhân tạo đang dần thay dần các công việc có yếu tố lặp đi lặp lại, cả việc chân tay
trong các xí nghiệp, soát vé, lẫn việc ngồi máy lạnh như tổng đài, lễ tân. Và khi AI
càng ngày càng phát triển, trong tương lai, một mạng máy tính toàn cầu hẳn có khả
năng nhớ hàng ngàn sách luật và suy luận tốt hơn nhiều so với một luật sư, hay một
mạng máy tính với kinh nghiệm nhờ lưu trữ hàng triệu ca bệnh khắp nơi trên thế
giới hẳn sẽ có khả năng cạnh tranh chẩn đoán với bác sĩ...
Vậy thì thế hệ tiếp theo cần điều gì, cần những kiến thức và kỹ năng như thế nào để
mở cánh cửa bước vào cuộc sống 4.0?
105
THẾ GIỚI THAY ĐỔI
VÀ CHÚNG TA CŨNG VẬY
Những đứa trẻ tò mò

Lúc tôi còn là một cô bé 6, 7 tuổi, khi mới có quạt điện, tôi rất tò
mò, tại sao cắm dây vào hai cái lỗ (ổ điện) thì quạt lại quay? Mặc dù
được cả nhà dặn nguy hiểm, sự tò mò thôi thúc tôi đã làm một việc:
thò thử ngón tay út vào một lỗ xem thế nào. Rất may, tôi đi một đôi
dép nhựa, không tiếp đất, nên giờ vẫn còn đứng ở đây! Khi mới có ti
vi, tôi đã từng nghĩ người ta chắc đã để nhiều hình người be bé bên
trong. Tới một lần ti vi hỏng, có thợ đến sửa, hóa ra toàn các sợi dây
diện... tôi khá thất vọng và không hiểu vì sao? Tôi đã từng băn khoăn
vì sao mình phải hít vào thở ra, không khí có gì đâu và đã thử nín
thở! Tôi cũng từng thò mặt xuống dưới nước xem có sống được như
cá không? Tôi không hiểu tại sao cây lại nở hoa được, rồi lại thành
quả, còn con người đa phần chỉ cao to dần lên, quá kì diệu!? Đứa trẻ
trong tôi luôn tò mò với hàng ngàn câu hỏi tại sao về thế giới xung
quanh nó. Việc học trên lớp, có lẽ không thỏa mãn hết những câu
hỏi đó, và hồi đó sách, báo cho trẻ em là thứ vô cùng hiếm.
Học hiện đại: STEM là gì, phương pháp học như thế nào?
Những câu hỏi của tôi bây giờ sẽ được trả lời bằng các hoạt
động STEM thú vị ngay từ lứa tuổi mầm non, tiểu học. Chúng ta
đều biết STEM là viết tắt của 4 từ tiếng Anh tương đương với bốn
lĩnh vực: Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học. Chúng ta đã
từng học bốn môn này rồi, nhưng thường học riêng biệt từng môn.
106
VƯỢT BÃO
Tuy nhiên, ngày càng có nhiều các sản phẩm ra đời từ sự kết hợp của
bốn lĩnh vực trên, vậy nên việc học cũng thay đổi để kết hợp kiến
thức bốn môn lại và thiết kế chương trình học thông qua việc tham
gia các dự án, thực hành, và hướng đến giải quyết các vấn đề thực
tiễn xung quanh. Dần dần, STEM còn trở thành một phong cách
học có thể áp dụng cho nhiều môn học khác.
Học STEM không chỉ có mỗi lập trình, lắp ráp robot hay những
gì cao siêu chỉ dành cho những học sinh lớn, mà giáo dục STEM có
thể bắt đầu ngay từ bậc mầm non, thông qua các bài học khám phá
về thế giới xung quanh, đưa ra các câu hỏi mở để kích thích các em
tự suy nghĩ.
Ví dụ như trò chơi làm chong chóng, mặc dù chỉ là một trò
chơi đơn giản nhưng với STEM, nó được xây dựng và tổ chức có hệ
thống, có sự kết nối các nhóm kiến thức với nhau. Đầu tiên, kiến
thức toán sẽ được áp dụng để các em có thể dùng thước chia một
hình vuông thành bốn hình tam giác bằng nhau, xác định tâm của
hình, tính toán xem sẽ cắt cánh tới vị trí nào. Phần kỹ thuật sẽ được
áp dụng để thực hiện việc cắt dán chong chóng. Phần khoa học về
sức gió, hướng gió sẽ được giới thiệu thông qua việc để các em thử
nghiệm thổi cho chong chóng quay theo đủ cách khác nhau.
Các câu hỏi mở mà cô có thể đặt ra cho trò hoặc trò có thể hỏi cô
là: Thổi mạnh thế nào thì chong chóng mới quay được? Thổi mạnh
hơn xem nào? Nếu thổi ngược thì sao? Thổi lệch sang bên trái một
chút thử xem nào? Các em sẽ nhận ra hóa ra không khí không phải
“không có gì”, gió càng mạnh chong chóng sẽ quay càng nhanh,
mình cần bề mặt cong để hứng gió. Thông qua quan sát, các em sẽ
thấy hướng gió thay đổi sẽ làm chong chóng xoay theo. Các thầy cô
có thể mở rộng hơn về đoán hướng và độ lớn của gió khi nhìn cờ bay
hay cây cối đung đưa. Lớn hơn chút, có thể mở rộng sang giải thích
về cối xay gió hay điện gió.
107
Ví dụ khác là tiết học về việc lắp ráp và lập trình điều khiển ô tô
với mục đích giúp các em hiểu về cách hoạt động của ô tô. Các em
sẽ tự khám phá ra rất nhiều hiểu biết mới thuộc nhiều lĩnh vực khác
nhau. Ví dụ: Hóa ra xe cần có động cơ thì mới chạy, bánh răng có
thể chuyển hướng của lực để làm xe chạy hay quay xe, đó là khoa
học vật lý về lực. Cần có pin thì xe mới chạy, đó là khoa học về điện;
Cần một bộ điều khiển thì mới lập trình điều khiển để xe chạy theo
ý của mình, đó là công nghệ. Việc tính toán lắp bánh răng như thế
nào, mô-tơ như thế nào, điều khiển như thế nào sẽ cần kiến thức
toán học. Và hoạt động lắp ráp ô tô sẽ cần kỹ năng và kiến thức về
kỹ thuật.
Khi tôi cho các em chơi đua xe, một loạt thử nghiệm được các
bạn thực hiện như: thử đổi bánh xe to hơn, tháo bớt phần bên trong
cho xe nhẹ... Sau vài lượt đua, các bạn tổng kết được rằng: Xe cần
độ nặng vừa phải mới di chuyển được, bánh xe vừa to vừa có răng
cưa sẽ bám đường và đi nhanh nhất... Một mô hình toán học vừa
được tự xây dựng, và ý niệm về ma sát đã được tự các em khám phá.
Những phần mở rộng có thể là: Có thể dùng mô-tơ và bánh răng
“chế” thành những sản phẩm khác không? Quạt chẳng hạn? Cửa tự
động? Robot biết đi? Nếu có thể bổ sung các cảm biến va chạm, cảm
biến màu sẽ khiến các em hiểu hơn về xe tự hành hay những thiết bị
tự động xung quanh. Một sự mở rộng như vậy sẽ khiến các thiết bị
tự động, robot xung quanh gần gũi và dễ hiểu hơn.
Một ví dụ khác khi tôi cho các em nhỏ làm quen về máy tính,
tôi không dạy cấu tạo bên trong máy tính, có những phần mềm
nào. Tôi bắt đầu bằng việc cho các em chơi trò chơi về mật mã bí
mật chỉ sử dụng dãy số 0 và 1 để biểu diễn các chữ cái; ở đây, toán
học về mật mã được giới thiệu. Tiếp theo, tôi cho các em bật tắt
điện và đoán xem mật mã là gì? Sau cùng, tôi mới cho các em xem
cấu tạo bên trong một máy tính. Tổng kết bài học, học trò của tôi
có thể nhận ra rằng máy tính thực ra rất ngốc, bản chất của nó chỉ
108
VƯỢT BÃO
là các mạch điện bật – tắt, và con người sẽ lập trình để điều khiển
máy tính bật tắt giống như hoạt động các em giải mật mã vừa rồi.
Tiếp theo bài học, các em được hướng dẫn tự lập trình các phần
mềm nhỏ như thiết kế phim hoạt hình, điều khiển các nhân vật chạy
trên màn hình, hay làm phần mềm bảng cửu chương... Mảng công
nghệ ở đây được nhấn mạnh hơn, vừa để hiểu và vừa thực hành. Vô
vàn các câu hỏi: Cái này là gì? Tại sao thế này? Người ta làm như
nào?... đã được đặt ra. Bằng cách khám phá và tự làm như vậy, các
em sẽ hiểu máy tính không phải là cái gì quá xa lạ, các em sẽ hiểu và
đoán được người ta làm game, làm phần mềm như thế nào... Thậm
chí, bạn nào nhanh có thể tư duy đoán ra được phần mềm này có
thể có những chức năng gì? Điều đó tuyệt vời hơn nhiều là ngồi học
từng dòng, từng dòng theo sách hướng dẫn phải không ạ?
Với cách học như vậy, các em hiểu về thế giới xung quanh một
cách khoa học, và bồi dưỡng sự yêu thích, gần gũi với STEM. Không
chỉ vậy, phương pháp học STEM khác biệt so với cách học bình
thường ở chỗ: bên cạnh việc cung cấp đủ kiến thức như một người
lớn trưởng thành, STEM còn rèn luyện cho các em những phẩm
chất và kỹ năng cần thiết của những công dân thế kỷ 21. Giáo dục
STEM hiện đại thông qua tổ chức các hoạt động, dần dần hình thành
cho các em khả năng tự học, khả năng làm việc nhóm, tư duy sáng
tạo, tư duy phản biện... Đó là lý do STEM còn trở thành một phong
cách học mới và hoàn toàn có thể áp dụng cho nhiều môn khác.
Học theo phong cách STEM

Ngành tiên phong và phát triển nhất trong STEM là Công nghệ
thông tin. Trong ngành này, các công nghệ, công cụ mới ra đời liên
tục, bạn cứ nhìn tốc độ cập nhật các phần mềm, sự ra đời của các
phần mềm mới là thấy.
109
Là một giảng viên đào tạo sinh viên chuyên nghành Công nghệ
Thông tin, tôi xin kể về cách mà các bạn sinh viên của tôi đang học.
Với nhiều môn chuyên ngành, giáo viên sẽ giảng dạy lý thuyết và
trình bày một dự án mẫu, sinh viên dựa vào đó sẽ làm các sản phẩm
khác nhau theo nhóm. Các sản phẩm có thể là một trang web bán
hàng, một thiết bị giám sát chất lượng không khí, hay một hệ thống
đánh giá xem bạn vui hay buồn dựa trên những gì bạn viết trên
Facebook. Dần dần, giáo viên có thể yêu cầu các bạn tự tìm và học
các công cụ mới, các phần mềm mới... Giáo viên sẽ là người đưa ra
yêu cầu và cùng các sinh viên phân tích chỗ đạt, chỗ chưa đạt của
sản phẩm. Như vậy, để thích nghi với sự thay đổi liên tục của ngành,
với yêu cầu cộng tác cùng nhau để ra các sản phẩm mới, sinh viên
ngành Công nghệ Thông tin đã áp dụng phong cách học STEM để
rèn khả năng tự học, khả năng làm việc nhóm, tư duy sáng tạo, tư
duy phản biện... Những hoạt động, những kỹ năng trên là điển hình
của phong cách giáo dục STEM.
Cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama từng phát biểu rằng: “Quả
thật, cùng với xu hướng phát triển mạnh mẽ của công nghệ, cuộc
sống tương lai sẽ được bao trùm bởi công nghệ; cái đèn, cái quạt, hay
ô tô cũng sẽ được tích hợp các máy tính siêu nhỏ. Chúng ta cần phải
hiểu sâu sắc hơn về công nghệ để có thể thích nghi và phát triển tốt
trong thế giới số đó.”
Những đứa trẻ cũng có thể mở cánh cửa STEM, công nghệ, vậy
chúng ta tại sao lại không thử?
110
VƯỢT BÃO
NGUYỄN NHẬT QUANG

CỰU HỌC SINH TRƯỜNG THPT CHUYÊN HÀ NỘI - AMSTERDAM
Đầu tháng 12/2019, Nhật Quang, học sinh lớp 12 Toán, Trường THPT Chuyên Hà Nội
- Amsterdam nhận thư báo trúng tuyển trong đợt tuyển sinh sớm của Đại học Rice.
Theo US News & World Reports, Đại học Rice xếp thứ 17 trong danh sách các đại
học quốc gia tốt nhất nước Mỹ năm 2020, đồng hạng với Đại học Cornell. Ban đầu,
Quang ước tính mức hỗ trợ tài chính có thể nhận là 42.000 USD một năm. Tuy nhiên,
nam sinh đã giành thêm hai học bổng là Trustee Distinguished và Rice University
Century, trị giá lần lượt 25.000 USD và 4.000 USD, nâng tổng giá trị học bổng lên
71.000 USD một năm.
Đam mê công nghệ thông tin, Quang thành lập dự án dạy lập trình miễn phí cho học
sinh Hà Nội với tên gọi Algoventure. Em cùng bạn thuê địa điểm, chuẩn bị thiết bị,
soạn giáo án để dạy cho khoảng 25 học sinh.
Song song với đó, Quang thử thách mình bằng một số kỳ thi và đạt huy chương
vàng cuộc thi Phát minh và Sáng chế quốc tế tại Ba Lan năm 2019, huy chương bạc
cuộc thi Phát minh và Sáng chế quốc tế Silicon Valley tại Mỹ năm 2019, giải thưởng
hạng PRIZE và là học sinh có số điểm tuyệt đối trong kỳ thi Vô địch Toán cấp trung
học Úc - AIMO 2018.
111
LẬP TRÌNH LÀ MỘT TRÒ CHƠI
Chắc các cô, các bác, và các bạn nghĩ rằng em chỉ mải học hành
suốt thôi thì mới đạt được nhiều thành tích thế, nhưng em thú thật
cũng giống như rất nhiều bạn khác, em biết đến game từ năm học
lớp Một. Em trở thành một game thủ vào năm học lớp Tám. “Liên
minh huyền thoại” chính là trò chơi đã đưa em lên đỉnh cao của vị
trí xếp hạng. Nhưng kèm với đó là kết quả học hành sa sút, thậm
chí em còn bị nhà trường mời bố mẹ đến để nói chuyện về việc học
của mình.
Em không ngừng đam mê game. Với một cậu nhóc hơi có tính
ganh đua thì khi đã đạt đến đỉnh cao rồi, em bắt đầu tò mò đi tìm
hiểu về cách người ta tạo ra trò chơi này như thế nào. Đó là lần đầu
tiên em biết đến lập trình. Tự tìm hiểu và đi hỏi những anh chị khác,
em đã biết được cách để có thể xây dựng bản đồ, chiến thuật của các
nhân vật trong game. Không biết do tình cờ hay là may mắn, đang
loay hoay tìm hiểu về cách lập trình game thì em được một cậu bạn
thân rủ đi học một lớp Coding. Em hiểu ra rằng lập trình không chỉ
có game mà lập trình giúp cho em có thể làm nhiều thứ khác.
Ở lớp học đó có một bảng xếp hạng điểm. Em rất muốn mình
được đứng xếp hạng cao hơn cậu bạn thân nên luôn cố gắng để chiến
thắng. Nhiều hôm em vừa mới chỉ đi tắm hoặc ăn xong bữa tối thôi
thì khi vào em đã bị tụt hạng rồi và nhiều khi chỉ đi ngủ sớm hơn
một chút là y như rằng sáng hôm sau bị kém nó mấy ngàn điểm.
Nhưng ganh đua nhau là thế, gặp đề bài ra khó quá, em với bạn lại
cùng bàn nhau xem làm thế nào để giải được. Chúng em quên mất
112
VƯỢT BÃO
đó là một môn học, mà nghĩ nó giống như một trò chơi vậy, vượt
qua thử thách này để đến với một thử thách khó hơn.
Cứ như thế, ban đầu chỉ là tò mò rồi từ lúc nào không hay, em
đã bắt đầu dùng lập trình vào cuộc sống của mình. Đối với nhiều
bạn khác có sở thích là đá bóng, chơi bóng rổ hoặc nấu ăn, còn sở
thích của em lại là lập trình. Khi đã có một chút vốn kiến thức về lập
trình, em muốn đưa lập trình vào những đam mê khác của mình.
Em là người hâm mộ phim siêu anh hùng đặc biệt là Marvel nên em
đã tự làm một trang web để xem phim Marvel. Muốn thể hiện mình
khác biệt một chút, em thường thích làm tặng bạn những món quà
online. Khi thì là một trang web các bạn click vào nó sẽ phát một bài
hát, khi thì có một hộp quà xuất hiện. Em thấy các bạn khá là thích
thú mỗi khi nhận được nó. Đem lại cho người khác những niềm vui
làm em cũng thấy rất vui.
Các cơ hội liên tiếp mở ra

Càng làm càng đam mê, lập trình đã dẫn lối em đến với các cuộc
thi về lập trình - Hackathon. Qua các cuộc thi, em lại học hỏi thêm
được kiến thức từ những người em gặp gỡ. Trong một lần tham gia
thi, em đã được tiếp xúc với một dự án lập trình trang web chống
bạo hành trẻ em của các anh chị đại học. Thật sự thì trước đây em
chỉ nghĩ lập trình giống như một trò chơi thôi, chỉ học vậy thôi chứ
em chưa nghĩ là mình sẽ làm gì với nó và dùng nó để đóng góp cho
xã hội như thế nào. Tiếp xúc với dự án này, em đã thay đổi suy nghĩ
lập trình không chỉ cho vui mà em hiểu ra: Các con số, các công
thức tưởng chừng khô khan đó hoàn toàn có thể mang đến những
giá trị tích cực cho cuộc sống, quan trọng là cách chúng ta sử dụng
nó ra sao.
113
Em bắt đầu thực hiện các dự án nhằm đóng góp lợi ích cho xã
hội. Em tạo một website để mở rộng ảnh hưởng của dự án về môi
trường tên là CLEEN. Qua trang web, mọi người có thể hiểu được
sự thiếu thốn và mức độ ảnh hưởng nghiêm trọng của ô nhiễm môi
trường ở các vùng nông thôn. Chúng em luôn mong muốn giúp đỡ
được thật nhiều người. Điều em rất vui là càng ngày càng có nhiều
bạn học sinh trên địa bàn Hà Nội đăng ký tham gia và chúng em
ngày càng giúp được nhiều người hơn.
Em nhận thấy những ứng dụng mà chúng ta dùng hàng ngày
như Facebook thì có rất nhiều tính năng hay mà ta có thể học tập
như chat, comment hoặc post bài viết. Em tự tìm tòi trên mạng và đã
đưa thêm những tính năng như để lại bình luận vào trong trang web
của dự án CLEEN để mọi người có thể đóng góp ý kiến về dự án và
tăng sự lan tỏa, ảnh hưởng. Thực sự thì những thành công trong các
cuộc thi về lập trình đối với nhiều người không phải có gì là quá lớn
lao nhưng là động lực để cho em có thể đi tiếp con đường trở thành
một lập trình viên trong tương lai.
114
VƯỢT BÃO
THẠC SĨ PHẠM VŨ LỘC

TRUNG TÂM VŨ TRỤ VIỆT NAM,
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM
Công nghệ Vũ trụ là lĩnh vực công nghệ cao được đánh giá là “biểu tượng sức mạnh
công nghệ và khả năng cạnh tranh công nghệ cao” của mỗi quốc gia trên thế giới.
Đối với quốc gia đang phát triển như Việt Nam, công nghệ vũ trụ đem lại những
lợi ích thiết thực cho kinh tế – xã hội như phòng chống và giảm nhẹ thiên tai và
biến đổi khí hậu, quản lý và phát triển nguồn tài nguyên thiên nhiên đặc biệt là tài
nguyên biển, phát triển nông nghiệp, thiết lập cơ sở hạ tầng viễn thông và truyền
hình qua vệ tinh, các ứng dụng định vị vệ tinh...
Những thứ nghe có vẻ xa vời như thế nhưng đôi khi xuất hiện trong đầu lũ trẻ từ tấm
bé. Khi là trẻ con chắc hẳn ai cũng đã từng ước mơ bay được như những chú chim,
chạm tay hái những vì sao trên trời. Tâm hồn của trẻ con là một vũ trụ thu nhỏ có
nhiều điều bí ẩn. Có những bạn trẻ yêu thích khám phá vũ trụ, và vũ trụ có những
điều gì thú vị? Cánh cửa mở rộng cho các em nhỏ khám phá vũ trụ sẽ như thế nào?
115
VŨ TRỤ LÀ MỘT BỨC TRANH
ĐẦY LÃNG MẠN
Tôi nghĩ không ít người trong chúng ta từng biết đến và yêu
thích vẻ đẹp của bầu trời. Tôi đã được nghe rất nhiều người kể về
tuổi thơ với bầu trời sao lồng lộng và lấp lánh ở nông thôn. Sinh ra
và lớn lên ở Hà Nội, những trải nghiệm như vậy đối với tôi chỉ đếm
trên đầu ngón tay. Đặc biệt thời gian gần đây, tôi có thể cảm nhận
rõ thủ đô của chúng ta ngày càng ô nhiễm khói bụi và ánh sáng đến
mức nào, đơn giản chỉ bằng việc nhận ra rằng một ngôi sao nào đó
ngày xưa hay thấy giờ đã không còn thấy được nữa.
Tuy vậy, tôi vẫn không ngừng nhận được những lời chia sẻ của
mọi người về niềm đam mê bầu trời. Vẻ đẹp đó là không thể cưỡng
lại được. Thay vì hiện diện trên đầu chúng ta, thì giờ đây nó theo các
xuất bản phẩm và mạng Internet để có thể dễ dàng tới với mọi nhà,
khơi dậy được niềm yêu thích của rất nhiều bạn nhỏ. Nhiều bạn có
thể kể vanh vách về những chòm sao, những hành tinh, những hiện
tượng vật lý được đọc dù chưa thực sự hiểu về chúng, về những gì
nằm ngoài trang sách đó. Tôi nhận ra rằng dù hoàn cảnh có khác đi,
thì niềm yêu thích vẻ đẹp của bầu trời là một điều rất đỗi tự nhiên
trong mỗi chúng ta, nó bắt đầu với rất nhiều chất thơ.
Tôi đã trải qua rất nhiều đêm trong nhiều năm cứ một mình
ngắm nhìn, xác định từng ngôi sao, từng chòm sao, những hành
tinh, những thiên thể... Tôi cảm thấy mình thêm một tuổi khi mỗi
năm gặp lại sao Thái Tuế đã dịch chuyển một cung. Có người nói
rằng những nhà thiên văn rất cô độc, họ thức khi mọi người ngủ,
116
VƯỢT BÃO
họ giam mình trong bóng tối hàng đêm, chỉ biết mơ mộng khi nhìn
vào những vì sao. Tôi lại nhớ đến chàng trai làm khí tượng trong
truyện Lặng lẽ Sa Pa, anh nói rằng: “Khi ta làm việc, ta với công việc
là đôi, sao gọi là một mình được?” Ấy là chưa kể cũng vào đêm đó,
có hàng trăm nhà thiên văn khác đang cùng thức với mình. Kết quả
quan trắc của đêm đó, sáng hôm sau sẽ được họ xử lý và trao đổi với
nhau để tạo ra những công trình khoa học.
Những người mộng mơ

Sau nhiều năm giữ niềm đam mê đó cho riêng mình, tôi may
mắn gặp được những người chia sẻ chung niềm đam mê trên khắp
mọi miền đất nước. Chúng tôi thành lập những câu lạc bộ thiên văn
nghiệp dư ở các địa phương, hàng ngày trao đổi thông tin qua các
diễn đàn, thỉnh thoảng gặp gỡ nhau trong những đêm quan sát bầu
trời. Đó luôn là những kỷ niệm tuyệt vời không thể nào quên. Tôi
vẫn luôn trân trọng cơ duyên đó, không chỉ vì nó là cả thanh xuân
của mình mà còn là vì qua đó, niềm đam mê của tôi có cơ hội được
duy trì và không ngừng phát triển.
Cho đến năm 2016, tôi được mời huấn luyện cho Đội tuyển
Quốc gia tham dự cuộc thi Olympic Thiên văn học và Vật lý thiên
văn. Đây là lần đầu tiên Việt Nam tham gia cuộc thi quốc tế uy tín
nhất trong lĩnh vực này, cả tôi và các bạn thí sinh đều rất bỡ ngỡ.
Nhiệm vụ của các bạn là phải thông thạo bầu trời trong thời gian
nhanh nhất. Thông thạo bầu trời cũng gần giống như thông thạo
quả đất. Bầu trời hình cầu nhìn từ trong ra, quả đất hình cầu nhìn
từ ngoài vào. Thử hình dung đối với quả đất, nếu ta phải thông thạo
những dãy núi, con sông, quốc gia, thành phố, thì trên trời – nơi chỉ
thấy những vì sao – ta phải thông thạo tên gọi và vị trí từng ngôi sao,
tưởng tượng thành các chòm sao, thông thạo vị trí tương đối của sao
117
hay chòm sao này với sao và chòm sao khác, vị trí các thiên thể đặc
biệt, các điểm tọa độ đặc biệt,... Tất cả phải được nắm vững với độ
chính xác rất cao, chi tiết và tỉ mỉ.
Tôi vốn làm điều đó một cách hứng thú và vô tư suốt hơn chục
năm chỉ như một thú vui cá nhân. Cho đến tận bây giờ, mỗi khi
đứng dưới bầu trời sao, tôi cảm thấy như mình được gặp lại cố nhân.
Tôi vẫn chưa khỏi bất ngờ vì bây giờ niềm đam mê đó lại được mang
ra cống hiến, mà lại là được cống hiến cho màu cờ sắc áo của Tổ
quốc. Tôi còn bất ngờ hơn khi chỉ trong vài tháng tập trung huấn
luyện, với thái độ tự học rất nghiêm túc và cầu thị, các bạn học sinh
giỏi đã có thể từ chỗ mới chỉ làm quen đã nhanh chóng đạt tới mức
thông thạo bầu trời. Kết quả là thành tích của đoàn Việt Nam không
ngừng tăng tiến sau từng năm. Từ lần đầu tiên tham dự giành được
một huy chương bạc, đến năm thứ tư, chúng ta đã có một giải nhất
tuyệt đối toàn thế giới.
Tôi cảm thấy hạnh phúc không chỉ vì đam mê vốn rất đỗi cá
nhân suốt nhiều năm của mình cuối cùng cũng có chỗ dụng, mà
còn vì thông qua đây, nó lại càng được phát triển hơn lên, phong
phú hơn, dày dặn hơn, sắc bén hơn. Qua các năm tham dự cuộc
thi, tôi càng rút ra được nhiều kinh nghiệm để đào sâu hơn những
gì mình đã biết. Sách Lễ Ký (thuộc bộ Ngũ Kinh của Khổng Tử) có
câu: “Tuy có món ngon, không ăn sao biết ngon. Tuy có chân lý,
không học sao biết thiện. Cho nên học mới biết chỗ thiếu, dạy mới
biết chỗ khó. Biết thiếu sau mới tự tỉnh, biết khó sau mới tự cường”.
Cho nên mới có câu nói rằng: “Giáo học tương trưởng”. Sách
chẳng nói rằng “Dạy là một nửa của học” đó sao. Giáo học tương
trưởng cũng chính là phương châm khi tôi bắt đầu công việc hiện
nay của mình. Tôi luôn tâm niệm học sinh cũng là thầy mình. Thật
hạnh phúc khi có những bạn học sinh chuyên tâm và giàu đam mê
như vậy.
118
VƯỢT BÃO
Luôn giữ vững niềm đam mê

Nhưng thiên văn học không phải là một môn học quá cao siêu
và xa vời, thứ chỉ dùng trong các cuộc thi học sinh giỏi. Nó vốn đến
với con người một cách rất tự nhiên từ thời cổ đại, tự nhiên từ chính
niềm đam mê bầu trời và trí tò mò của họ vậy. Tôi nhìn thấy tôi
trong ánh mắt háo hức của các bạn nhỏ khi đang xếp hàng để lần đầu
tiên sử dụng kính thiên văn. Tôi hạnh phúc khi được chia sẻ về các
chòm sao trên bầu trời như thể đang được thủ thỉ tâm sự về những
góc bí mật của mình. Tôi vẫn luôn hy vọng rằng, biết đâu một trong
những bạn nhỏ đang nheo mắt trước ống kính kia lại trở thành một
nhà thiên văn học tương lai của đất nước. Trải nghiệm đầu tiên ngày
hôm nay, biết đâu có thể thắp lên ngọn lửa đam mê cho các bạn đi
theo con đường khoa học.
Việt Nam, trong thời đại này, đang đứng trước muôn vàn cánh
cửa mở ra các ngã rẽ. Gió Á, mưa Âu 100 năm trước đã từng khiến
dân tộc ta ngỡ ngàng, thì giờ đây vẫn không ngừng ào ạt trong xu thế
toàn cầu hóa. Để không còn phải ngỡ ngàng một lần nữa, để nhất
định tiến lên một đất nước phú cường, thì yếu tố con người chính
là chìa khóa then chốt. Nguồn nhân lực đa dạng về lĩnh vực, sâu sắc
về chuyên môn, nhất là về khoa học công nghệ, sẽ là điểm tựa vững
chắc để tiếp đà cho những phát triển mai sau của đất nước. Tôi vẫn
luôn tâm niệm rằng công việc của mình là một giọt nước đang đóng
góp vào xu thế đó. Vì thế, tôi rất mong các bạn học sinh và cả những
vị phụ huynh hãy tạo điều kiện cho sự dấn thân, khơi dậy và giữ lửa
đam mê, chinh phục những chân trời khoa học.
119
PGS. TS. LÊ ANH VINH

PHÓ VIỆN TRƯỞNG VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM
Năm 2001, Lê Anh Vinh giành huy chương bạc Olympic Toán quốc tế (IMO) và huy
chương vàng Toán châu Á Thái Bình Dương. Với học bổng toàn phần của Chính phủ
Australia, Lê Anh Vinh theo học tại Đại học New South Wales và tốt nghiệp Thủ khoa
chuyên ngành Toán - Tin của trường Đại học này. Năm 2010, khi đó mới 27 tuổi, anh
tiếp tục nhận bằng Tiến sĩ của Đại học Harvard (Mỹ). Những thành công nối tiếp
khi Lê Anh Vinh được công nhận tại Viện nghiên cứu Toán - Lý Erwin Schrodinger
(Vienna, Áo) và khoa Toán Đại học Rochester (Mỹ) trở thành những cơ hội để anh
ở lại Mỹ làm việc. Năm 2011, anh về Việt Nam đầu quân cho ĐH Giáo dục (Đại học
Quốc gia Hà Nội) và coi nơi này là bến đỗ để anh tiếp tục cống hiến và ươm mầm
những tài năng trẻ cho ngành toán học.
Năm 2013, PGS.TS Lê Anh Vinh là người trẻ nhất của Việt Nam được phong Phó giáo sư.
Hiện tại, PGS. TS Lê Anh Vinh là Phó Viện trưởng phụ trách Viện Khoa học Giáo dục
Việt Nam, một nhà quản lý giáo dục luôn đam mê và nhiệt huyết trên con đường
khoa học tràn đầy sức trẻ.
120
GIÁO DỤC MẦM NON SUỐT ĐỜI
Tôi tốt nghiệp công nghệ thông tin vào năm 2005, nhưng thực
sự ngành công nghệ thông tin đến nay đang thay đổi quá nhiều.
Những gì mình học năm 2005 khác xa bây giờ và có thể những cái
mình học thời đại học giờ lại là điều đơn giản với những em học
sinh cấp hai, cấp ba. Những cái gì mãi mãi là mơ ước của mình
khi còn nhỏ giờ đang dần được hiện thực hóa qua những nghề mới
xuất hiện.
Tôi nghĩ rằng một người làm giáo dục như tôi thì sẽ phải làm gì
đó với sự thay đổi như hiện nay.
Tôi muốn kể một câu chuyện liên quan đến lập trình Scratch.
Hồi xưa, tôi học lập trình Pascal, ngôn ngữ rất phức tạp, nhưng bây
giờ với Scratch, học sinh năm tuổi cũng có thể thực hiện được. Con
gái tôi học lớp Ba đăng ký thi cuộc thi tin học ở trường, cháu có về
hỏi tôi để dạy cho con học. Tôi không biết về ngôn ngữ lập trình này
nhưng có nói với con: “Thôi hai bố con cùng học”. Lên mạng mày
mò một lúc thì cũng có thể lập trình được vài trò. Con tôi bảo: “À thì
ra trình độ của bố cũng chẳng hơn gì con cả.” Như vậy, một người
bố từng tốt nghiệp cử nhân về công nghệ thông tin nhưng trình độ
bây giờ chỉ bằng con mình.
Tôi mua rất nhiều sách về lập trình Scratch cho con xem. Một
trong những cuốn sách đó kể về giáo sư Mitchel Resnick, người lập
trình ra phần mềm Scratch. Ông làm việc ở trường Đại học MIT và
là trưởng nhóm nghiên cứu Lifelong Kindergarten - Giáo dục mầm
non suốt đời. Ông kể về câu chuyện gặp chủ tịch của trường Đại học
Thanh Hoa (một trong hai trường đại học hàng đầu của Trung Quốc,
121
được coi là MIT của Trung Quốc). Họ không gặp nhau ở MIT,
không gặp nhau ở Đại học Thanh Hoa, hai người đàn ông ấy đã gặp
nhau tại trụ sở của công ty Lego, Đan Mạch.
Giáo sư Chen, Chủ tịch Đại học Thanh Hoa đến công ty Lego
để giải quyết một câu hỏi. Học sinh Trung Quốc rất giỏi, không có
vấn đề gì về điểm số cả, luôn luôn đứng top đầu các kỳ thi. Học sinh
muốn thi vào Đại học Thanh Hoa thì phải học giỏi từ bé, vào trường
rồi cũng sẽ là các sinh viên xuất sắc, luôn đạt điểm A. Nhưng chủ
tịch của Đại học Thanh Hoa vẫn chưa hài lòng. Ông cảm thấy đó là
thế hệ học sinh điểm A và đây không phải là kết quả giáo dục ông
muốn hướng đến. Ông muốn có một thế hệ học sinh X là những
người sáng tạo, là những học sinh dám thử sức với cái mới, dám
khám phá tìm tòi, thử thách bản thân mình. Những học sinh thế hệ
mới đó có nhất thiết phải khởi đầu là những học sinh điểm A không?
Có phải việc học tốt ở trường, làm tốt bài thi thì những em học sinh
đó sẽ trở thành những người yêu khoa học, khám phá tìm tòi ra cái
mới không? Ở một trong những trường đại học tốt nhất với những
sinh viên xuất sắc nhất Trung Quốc, theo một thang đánh giá thông
thường cũng phải đặt ra những câu hỏi như vậy.
Về phía bên kia, lập luận của vị giáo sư MIT, trưởng nhóm
nghiên cứu Lifelong Kindergarten đó là: “Giáo dục mầm non là một
chương trình giáo dục tuyệt vời”. Chúng ta đừng nghĩ mầm non chỉ
là vui chơi, chỉ là ca hát. Các con đến trường mầm non để học, học
đúng cách nhất. Các con được làm việc qua dự án, được giao tiếp với
nhau, được làm việc cùng nhau, được làm thử và làm sai, được thử
nghiệm với những dụng cụ mới. Nếu dành thời gian cho con, các
anh chị sẽ dễ dàng nhận ra một điều rằng: Thực chất các con luôn
sẵn sàng cởi mở, không có chút e dè. Các bạn nhỏ nhà tôi không sợ
một điều gì cả, luôn sẵn sàng với mọi câu hỏi, trò chơi khó mấy các
bạn cũng chơi được.
122
VƯỢT BÃO
Thế nhưng, ở các bậc học phổ thông, khi các bạn bước chân
vào lớp Một, điều gì chờ đợi các con? Đó là ngồi yên một chỗ, đó là
làm phải tập, giải bài tập, các kỳ thi... Tuy nhiên, chúng ta nhìn từ
nhiều góc độ thì thấy rằng: Mãi mãi là học sinh mẫu giáo không có
nghĩa là chúng ta phải là trẻ em mẫu giáo, mà quan trọng là chúng ta
phải giữ được sự tò mò như chị Ngọc (TS. Đỗ Thị Bích Ngọc, Học
viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông), niềm đam mê của Quang
(Nguyễn Nhật Quang, cựu học sinh Trường THPT Chuyên Hà
Nội – Amsterdam) và ước mơ của anh Lộc (Thạc sĩ Phạm Vũ Lộc,
Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ
Việt Nam).
Đó không phải chỉ là câu chuyện của riêng Trung Quốc, của
riêng trường Đại học Thanh Hoa mà của rất nhiều nơi trên thế giới,
trong đó có cả Việt Nam. Chúng ta cần đam mê hơn, sáng tạo hơn,
dám thử thách hơn.
Cánh cửa mở rộng

Tôi là dân học Toán nên muốn lấy ví dụ liên quan đến Toán.
Đứng trước một cánh cửa, chúng ta có bước qua nó hay không? Nếu
bước qua một cánh cửa chúng ta có nhiều ngã rẽ, đơn giản nhất là nó
có thể thành công hay thất bại, như vậy chúng ta có hai sự lựa chọn.
Sau mỗi sự lựa chọn ấy, chúng ta lại gặp thêm những cánh cửa mới,
và nếu chúng ta lựa chọn bước tiếp qua những cánh cửa đó thì số
lượng những trường hợp thành công hay thất bại mà chúng ta phải
đối diện sẽ ngày càng nhiều lên, tính theo cấp số nhân:
• Bước qua cánh cửa thứ nhất, chúng ta có 2 trường hợp.
• Bước qua cánh cửa thứ hai, chúng ta có là 2x2 là 4 trường hợp.
• Nếu bước tiếp qua cánh cửa thứ ba, chúng ta có 8 trường hợp.
• Nếu chúng ta bước qua 10 cánh cửa, đó là 2 mũ 10 tức là 1024
trường hợp.
123
Nếu chúng ta bước qua 50 cánh cửa thì chúng ta có bao nhiêu
sự lựa chọn? 2 mũ 50 nó lớn đến đâu?
Cuộc đời của chúng ta có quá nhiều lựa chọn. Và khi cơ hội đến,
chúng ta có nhận ra và nắm lấy nó hay không?
Chúng ta đừng nghĩ rằng nếu lựa chọn này tôi thất bại thì sao?
Và còn một lựa chọn nữa đó là chúng ta đứng trước cánh cửa và
lựa chọn không bước qua. Chúng ta sẽ bỏ lỡ bao nhiêu sự lựa chọn
khác đằng sau cánh cửa đó?
Cánh cửa thật sự mở rộng, chúng ta chỉ cần bước qua thôi.
124
NHẬT KÝ NGƯỜI VIỆT
Con người chính là tài sản lớn nhất của một quốc
gia. Điều này được thể hiện rõ qua Chỉ số vốn con
người (Human Capital Index). Chỉ số này được
đánh giá bởi kiến thức, kỹ năng và sức khỏe mà con
người tích lũy được trong suốt cuộc đời, giúp con
người nhận ra tiềm năng của mình như là thành
viên hữu ích cho xã hội, cho đất nước.
Theo Worldbank, Chỉ số vốn con người (HCI) của
Việt Nam xếp thứ 48 trên 157 quốc gia và vùng lãnh
thổ và đứng thứ hai ở ASEAN, chỉ sau Singapore.
Việt Nam là quốc gia có Chỉ số vốn con người cao
nhất trong số các quốc gia có thu nhập trung bình.
Trong quá khứ, nhiều thế hệ người Việt đã sống một
cuộc đời đáng sống, góp công, góp sức, góp trí tuệ bảo
vệ và dựng xây, làm rạng danh non sông đất nước.
Ngày hôm nay, những người Việt ở nhiều công việc,
vị trí xã hội khác nhau đều đang đóng góp cho sự
phát triển chung của đất nước.
Và bất cứ ai cũng có thể làm được như họ.
Cất cánh tháng 8 là một cuốn nhật ký đầy tự hào
của người Việt hiện đại.
ÔNG TRẦN VIỆT HẢI

TỔNG GIÁM ĐỐC BKAV ELECTRONICS
THÀNH VIÊN NHÓM PHÁT TRIỂN ỨNG DỤNG BLUEZONE
Tháng 4/2020, Cục Tin học hóa, Bộ Thông tin và Truyền thông chủ trì dự án Truy vết
gần Covid-19 cho smartphone, sử dụng công nghệ Bluetooth. 14 ngày với rất nhiều
đêm trắng, 40 kỹ sư có kinh nghiệm: đội công nghệ lõi, phần cứng smartphone,
đội hệ thống truy vết, đội viết ứng dụng, Dự án đã cho ra đời ứng dụng Bluezone
(Vùng an toàn), một trong ba phần mềm truy vết tiếp xúc đầu tiên trên thế giới và
được mở mã nguồn để cộng đồng giám sát.
Tính đến 11h trưa ngày 20/8/2020, Bluezone vượt mốc 20 triệu lượt tải, hỗ trợ cơ
quan y tế truy vết được 1.391 trường hợp nghi tiếp xúc gần người nhiễm hoặc người
nghi nhiễm mới.
Bluezone là cách mà người trẻ đóng góp chất xám của mình, cùng Chính phủ, đất
nước chống lại Covid-19.
126
BLUEZONE, VÌ MỘT VIỆT NAM AN TOÀN
Ở BKAV, chúng tôi đã có hơn 15 năm tạo ra các sản phẩm công
nghệ hữu ích cho xã hội, qua đó khẳng định năng lực và giá trị của
người Việt Nam. Chúng tôi có duyên với “virus”, với an ninh mạng,
và với các sản phẩm smarthome.
Ngay từ đầu năm 2020, chúng tôi lập một đội nghiên cứu
Covid-19 dưới số liệu thống kê, phân tích khoa học. Chúng tôi nhận
thấy có thể đóng góp vào công tác phòng chống dịch. Một số sản
phẩm ban đầu của đội ngũ chúng tôi bao gồm: Trang dự báo tình
hình dịch bệnh ở các nước; Biểu đồ trực quan về tình hình dịch
bệnh ở Việt Nam; Trang tổng hợp các nguồn lực Y tế dự phòng,
trang thiết bị phòng dịch... đã nhận được sự ủng hộ của Chính phủ
và hàng triệu lượt truy cập thường xuyên của người dân trong nước
cũng như một số nước trên thế giới. Ngoài ra, chúng tôi kết nối các
camera ở các khu sân bay, khu cách ly về trung tâm điều hành của
Ban chỉ đạo Phòng chống dịch để tiện giám sát, theo dõi trực tiếp
công tác chiến đấu với dịch bệnh.
Bluezone
Một ngày đầu tháng 4, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông
- Nguyễn Mạnh Hùng gọi điện cho chúng tôi biết thông tin bộ đang
có một số nhóm làm dự án truy vết gần cho smartphone sử dụng
công nghệ Bluetooth. Bộ trưởng đề nghị chúng tôi tham gia. Chúng
tôi nhận lời ngay và coi đây là cơ hội để công nghệ góp sức vào cuộc
chiến chung, chiến đấu với dịch bệnh.
127
Chúng tôi có hai tuần để nộp giải pháp cho Cục Tin học hóa, Bộ
Thông tin và Truyền thông.
Ngay lập tức, 40 kỹ sư có kinh nghiệm: đội công nghệ lõi, phần
cứng smartphone, đội hệ thống truy vết, đội viết ứng dụng đã kết
hợp cùng nhau để cho ra đời Bluezone. Có rất nhiều thách thức,
làm thế nào để ứng dụng ghi nhận tiếp xúc nhanh và chính xác, làm
thế nào để ứng dụng hoạt động liên tục, minh bạch, bảo mật mà tiết
kiệm năng lượng. Đó là những đêm trắng của đội ngũ kỹ sư, chạy
đua với thời gian hoàn thành đúng hạn.
Kết quả là sau hai tuần, giải pháp của chúng tôi được Bộ Thông
tin và Truyền thông lựa chọn để triển khai. Cái tên Bluezone ra đời
với ý nghĩa mang đến vùng an toàn, sự bảo vệ. Viễn cảnh triển khai
quy mô lớn sẽ giúp cho việc truy vết tiếp xúc kịp thời hỗ trợ cơ
quan y tế nhanh chóng khoanh vùng chính xác, dập dịch kịp thời.
Bluezone là một trong ba phần mềm truy vết tiếp xúc đầu tiên trên
thế giới và được mở mã nguồn cho cộng đồng giám sát. So với các
giải pháp khác, Bluezone được đánh giá cao bởi khả năng tiết kiệm
năng lượng, và xử lý bắt quét triệt để giữa các thiết bị.
Ngày 18/04, ứng dụng Bluezone được Cục Tin học hóa, Bộ
Thông tin và Truyền thông chính thức ra mắt với sự tham gia của
Thủ tướng Chính phủ và Ban chỉ đạo quốc gia về phòng chống
Covid-19.
Trận chiến bắt đầu

Ngày 25/07 đánh dấu ca dương tính đầu tiên trong cộng đồng,
sau 99 ngày Việt Nam bình yên. Giữa lúc cả xã hội đang hoạt động
bình thường thì đây quả là sự kiện gây lo lắng. Chúng tôi, những
người phát triển ứng dụng Bluezone, ngay lập tức nhận được lệnh
128
VƯỢT BÃO
của Bộ Thông tin và Truyền thông triển khai ngay ứng dụng hỗ trợ
cho các vùng dịch.
Thời điểm đó, lượng người dùng Bluezone khoảng 200.000,
một con số rất khiêm tốn so với hơn 40 triệu người Việt Nam sử
dụng smartphone. Các bạn hình dung cứ 200 người mới có 1 người
dùng Bluezone. Do đó, nhiệm vụ cấp bách của chúng tôi là phải tăng
nhanh lượng người cài đặt để tối ưu hóa đạt hiệu quả truy vết.
Ngày 26/7, một cuộc họp trực tuyến giữa Bộ Y tế và các địa
phương có dịch như Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh, Khánh
Hòa được diễn ra nhằm tập huấn và bàn phương án triển khai
Bluezone trong thực tế. Không ai khác, chính người dân là người
quyết định hiệu quả của công nghệ. Với tinh thần chống dịch như
chống giặc, chiến dịch triển khai cài đặt Bluezone được tiến hành
đồng loạt trên quy mô toàn quốc ngay hôm đó.
Tôi cảm nhận được không khí khẩn trương, khí thế và sự đồng
lòng của người dân Việt trong chiến dịch này. Chưa bao giờ các
doanh nghiệp viễn thông, công nghệ thông tin gắn kết như một tập
thể dưới sự chủ trì của Bộ Thông tin và Truyền thông làm việc 24/24
để đảm bảo hệ thống hoạt động liên tục, an toàn. Trên mặt trận
truyền thông, tất cả các kênh đều được huy động từ truyền thanh cơ
sở (loa phường), đến mạng xã hội, báo chí, truyền hình,...
Một không khí hân hoan, “toàn quốc kháng chiến” chống
Covid-19, huy động sức mạnh của toàn dân và kết quả chỉ sau 10
ngày, lượng cài đặt tăng 50 lần lên 10 triệu. Và đến nay đã có hơn 20
triệu người sử dụng Bluezone.
Một tuần trôi qua, chúng tôi chờ đợi các ca F0 có sử dụng
Bluezone. Vì khi đó mới có thể truy được những người dùng
Bluezone khác tiếp xúc với F0 này.
129
Khuya 05/08, chúng tôi được thông báo ca F0 đầu tiên có sử

dụng Bluezone là BN 714, cán bộ điều hành xe buýt ở Hà Nội.
Bệnh nhân có lịch sử dịch tễ phức tạp, đã nhập viện cách ly ở Bệnh
viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương. Trong đầu tôi lóe lên hy vọng có
thể truy vết được ca này. Không ngần ngại, chúng tôi liên hệ bác sĩ
Nguyễn Trung Cấp, Phó Giám đốc bệnh viện, khi ấy đang chi viện
cho Huế.
Lúc này là 12 giờ đêm, chúng tôi thuyết phục bác sĩ cho tiếp cận
ngay bệnh nhân. Thật may mắn, BN 741 vẫn tỉnh táo, triệu chứng
nhẹ. Chúng tôi liên hệ ngay với bệnh nhân thông qua điện thoại của
bác sĩ Giang (phụ trách buồng bệnh) và hướng dẫn bệnh nhân gửi
dữ liệu lịch sử tiếp xúc Bluezone về hệ thống.
Và từ dữ liệu này, hai ca F1 đầu tiên được truy vết bằng Bluezone.
Nhật ký Đà Nẵng
Những ngày tiếp theo chúng tôi nhận được liên tiếp thông tin
của các ca bệnh báo về.
Nhưng khó khăn là không xác minh được thông tin liên hệ của
các F0 do việc khai thác thông tin rất hạn chế. Có nhiều ca khi mắc
bệnh thì gặp tâm lý nên không nhớ và cung cấp thông tin đầy đủ
cho đội truy vết.
Ngày 11/08, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông - Nguyễn
Mạnh Hùng yêu cầu Cục Tin học hóa cùng BKAV cử cán bộ vào
vùng dịch để nắm tình hình, triển khai Bluezone và thúc đẩy hiệu
quả truy vết tiếp xúc.
Ngày 13/8 là ngày làm việc đầu tiên của đội tại Đà Nẵng.
Chúng tôi bắt đầu làm việc với Sở Y tế, CDC Đà Nẵng cùng với
sự tham gia của Sở Thông tin và Truyền thông. Quá tải, khó khăn là
130
VƯỢT BÃO
những ý kiến của Đà Nẵng bởi mỗi ngày có 15-20 ca F0. Mọi người
cũng chỉ nắm bắt được rằng Bluezone có ích trong cảnh báo người
sử dụng, mà vẫn đặt dấu hỏi về lợi ích cho cơ quan y tế.
Hiệu quả của Bluezone bị đặt dấu hỏi

Tỷ lệ cài đặt thấp, tôi nhận được 10 yêu cầu truy vết trong ngày
đầu tiên thì có tám người không cài đặt Bluezone và hai người sử
dụng ít nên không ghi nhận được tiếp xúc.
Buổi sáng 14/8, CDC chuyển cho chúng tôi một ca bệnh nhân
là cán bộ phường, cài Bluezone ngay từ đầu dịch và dữ liệu tiếp xúc
rất dày. Trong 15 phút ngồi chờ hệ thống truy vết, dữ liệu ra hơn 50
người có tiếp xúc gần. CDC xác minh thì có người là đồng nghiệp
của F0, có người cùng xuất hiện ở siêu thị cùng F0; có những người
shipper tình cờ gửi tài liệu cho F0. Xử lý dữ liệu của 50 trường hợp
này, nếu theo cách điều tra truyền thống - liên hệ để truy vấn thông
tin thì rất mất thời gian và rất khó bao quát được hết vì F0 phải nhớ
các nơi đã đi và F1 cũng vậy. Còn với Bluezone, mọi thông tin tiếp
xúc được ghi nhận ngay khi ứng dụng được bật bluetooth, công việc
của chúng tôi chỉ là theo dõi để phát hiện kịp thời ca lây nhiễm, sau
đó thông báo ngay cho cơ quan chức năng để vào cuộc. Với cách
làm này, nguồn lực xác minh các trường hợp tiếp xúc gần được giảm
tải và có bằng chứng chính xác về thời gian tiếp xúc. Chúng tôi thở
phào, vì cuối cùng hệ thống cũng chứng minh được hiệu quả.
Nhưng khó khăn chưa dừng lại. Sau đó, tỷ lệ cài Bluezone trên
F0, F1 tăng dần nhưng liên tiếp có những ca không có kết quả truy
vết. Sau đó tôi phân tích log của hệ thống thì phát hiện một số ca
F1 chủ động xóa ứng dụng hoặc gỡ đi cài lại vào đúng thời điểm
có thông báo đi cách ly gây khó khăn cho hiệu quả truy vết. Hành
vi giấu lịch sử tiếp xúc của F0, F1 có thể hiểu là mọi người không
131
muốn ảnh hưởng đến người khác. Nhưng bệnh tật thì không thể
giấu nổi. Và thật nguy hiểm khi có ca dương tính ngoài cộng đồng,
sẽ làm ảnh hưởng đến biết bao nhiêu người, ảnh hưởng cho bao
nhiêu hoạt động kinh tế.
Đến nay, tình hình dịch bệnh cơ bản được kiểm soát. Chúng
tôi vừa tập huấn và bàn giao hệ thống cho 63 Sở Y tế tỉnh, thành
phố. Thông qua đợt dịch này đã có hơn 1500 F1, F2 được truy vết
qua Bluezone bổ sung cho truy vết truyền thống, chứng minh được
hiệu quả của việc ứng dụng công nghệ trong phòng chống dịch bệnh.
Và cũng qua đây chúng ta có thể khẳng định một điều rằng:
Trí tuệ Việt Nam không hề tầm thường, tinh thần và sức lan tỏa của
người dân Việt Nam không hề nhỏ. Chỉ cần chúng ta đồng lòng,
không gì là không thể. Trong dịch bệnh chúng ta đã tìm được công
thức thành công cho sản phẩm Việt, thì sau này dù mọi khó khăn
xảy ra chúng ta sẽ tiếp tục tinh thần này trên con đường xây dựng đất
nước. Vì một Việt Nam hùng cường.
132
VƯỢT BÃO
NGUYỄN HỮU TRUNG

HÃNG HÀNG KHÔNG QUỐC GIA VIỆT NAM – VIETNAM AIRLINES
Hữu Trung là thành viên phi hành đoàn chuyến bay đến Guinea Xích đạo đón 219
người Việt, trong đó có tới 129 người đã được xác định dương tính với Covid-19.
15 giờ 10 phút ngày 29/7/2020, chuyến bay đặc biệt chở 219 người Việt Nam từ
Guinea Xích đạo đã hạ cánh an toàn tại Cảng Hàng không quốc tế Nội Bài (Hà Nội).
Cho đến khi các hành khách làm thủ tục hải quan tại chỗ, rồi lần lượt dỡ hành lý lên
xe chuyên dụng của Bộ Quốc phòng để tới Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung Ương
thực hiện cách ly, cả phi hành đoàn mới thực sự thở phào nhẹ nhõm.
Tính đến thời điểm này, đã có rất nhiều những chuyến bay như thế được thực hiện, đón
đồng bào ta trở về nước trước những diễn biến phức tạp của Covid-19 trên thế giới.
133
CHUYẾN BAY MỆNH LỆNH TỪ TRÁI TIM
Ngày 29 tháng 7 năm 2020, tại Guinea Xích Đạo

Hình ảnh đồng bào mình ở sân bay Bata cầm lá cờ đỏ sao vàng,
giơ cao ảnh Bác Hồ trong niềm hân hoan, hạnh phúc khi máy bay
hạ cánh sẽ không bao giờ phai nhạt trong tâm trí tôi.
Đó sẽ là một kỷ niệm đáng nhớ nhất trong quãng đời của một
tiếp viên Hãng Hàng không Quốc gia Việt Nam – Vietnam Airlines.
Tôi tên là Nguyễn Hữu Trung – một thành viên của phi hành
đoàn, đã tình nguyện tham gia vào chuyến bay đặc biệt, đón đồng
bào từ Guinea Xích Đạo về Việt Nam. Đây không phải là lần đầu
tiên tôi xung phong tham gia vào chuyến bay đưa đồng bào về nước
trong mùa dịch. Trước đó tôi đã bay chuyến bay đi Mỹ đầu tiên tới
San Francisco vào ngày 7/5/2020, rồi đến Nhật Bản, Hàn Quốc, và
bây giờ là Guinea Xích Đạo. Chưa bao giờ tôi phân vân, lưỡng lự.
Vì sao vậy? Vì đó là một mệnh lệnh từ trái tim!
“Bạn có sợ không?”, “Sẽ thế nào nếu như chẳng may bạn bị
nhiễm bệnh?”... Đây là những câu hỏi mà tôi nhận được rất nhiều
từ mọi người. Nếu tôi nói mình không sợ - thì đó, chắc chắn là
lời nói dối. Tôi là một con người bình thường, với những cảm xúc
bình thường thôi. Nhưng tôi yêu công việc này, yêu tất cả những
chuyến bay mà mình đã thực hiện trong suốt 11 năm đồng hành với
Vietnam Airlines, thế nên tôi luôn mong muốn mình được làm công
việc mà mình yêu thích một cách tốt đẹp nhất. Tôi luôn tâm niệm
134
VƯỢT BÃO
rằng mình hãy “sống” chứ không phải “tồn tại”. Và để sống thật tốt,
chỉ có cách duy nhất, đó chính là hãy làm thật nhiều điều có ích. Tôi
cảm thấy mình rất may mắn khi được gia đình ủng hộ cho mọi quyết
định của mình. Tôi biết bố mẹ sẽ rất lo lắng, nhưng hơn ai hết, họ
hiểu niềm vui, niềm hạnh phúc của tôi chính là trên những chuyến
bay... thế nên bố mẹ tôi đã biến sự lo lắng bằng những lời động viên,
căn dặn.
Ngày 27/7/2020, trước thời điểm chuyến bay cất cánh một ngày,
toàn bộ ghế ngồi tàu bay đã được bọc nylon. Tại ghế ngồi của hành
khách đều được bố trí khăn ướt tẩm chất khử khuẩn. Máy bay được
chia thành ba khu vực và ngăn cách bằng tấm rèm nhựa PVC. Trong
đó, các hành khách dương tính được bố trí ngồi khoang cuối máy bay.
hai tiếp viên phục vụ tại khoang khách dương tính là tôi và tiếp viên
trưởng Trương Anh Tú sẽ mặc ba lớp bảo hộ, không được di chuyển
sang các khu vực đầu máy bay. Tương tự đối với hành khách, họ cũng
sẽ không được di chuyển khỏi khoang khách đã được ngăn cách.
Khoảng 8 giờ tối giờ Việt Nam, tức là 1 giờ chiều tại sân bay
Bata – Guinea Xích đạo, máy bay hạ cánh. Chúng tôi nhìn thấy
đồng bào của mình đang cách xa chỉ vài trăm mét. Tôi cảm nhận
được sự hân hoan, sự mong chờ, và cả sự mệt mỏi của họ. Chúng tôi
cũng đứng từ xa, vẫy những lá cờ Tổ quốc để thông báo với họ rằng:
“Sẽ không ai bị bỏ lại phía sau... Chúng tôi đã sẵn sàng để đưa mọi
người trở về nhà”.
Khi đáp xuống sân bay Bata, chúng tôi phải chờ đợi chừng 7
tiếng để hoàn tất quy trình nạp dầu. Trời bỗng đổ cơn mưa như để
làm dịu đi cái thời tiết nóng nực. Trong thời gian chờ đợi đó, chúng
tôi luôn ngóng về phía đồng bào mình, thi thoảng, chúng tôi lại chạy
ra ngoài để họ có thể nhìn thấy chúng tôi, để họ yên tâm hơn khi
chờ đợi lâu như vậy.
135
Cuối cùng thì cũng đã đến lúc hành khách được lên tàu. Tôi bỗng
thấy không còn mệt mỏi và nóng bức qua ba lớp đồ bảo hộ, tôi phấn
chấn trở lại, mạnh khỏe trở lại để chào đón những hành khách đặc
biệt. “Anh ngồi số ghế bao nhiêu ạ? Anh đi bên này...”, “ Các anh cố
gắng lên nhé... Sắp về nhà rồi!”, tôi cố gắng hét lên thật to để hướng
dẫn và động viên hành khách. Đồng thời cũng quan sát các biểu hiện
sức khỏe của họ để báo cáo kịp thời cho bác sĩ trên chuyến bay.
Trên chuyến bay có anh Thân Mạnh Hùng - Phó trưởng khoa
Cấp cứu, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương làm Trưởng đoàn
Y tế. Anh Hùng đã hướng dẫn cho chúng tôi cách mặc đồ bảo hộ
và hạn chế lây nhiễm. Nhờ có các anh mà chúng tôi cảm thấy tự tin
hơn hẳn cho chuyến bay đặc biệt này. Chúng tôi được khuyến cáo
hạn chế cởi khẩu trang nếu thực sự không cần thiết, chính vì thế, cả
chặng bay 13 tiếng về Việt Nam, chúng tôi chỉ ăn một chiếc bánh,
uống một hộp sữa và nhấp tạm ngụm nước.
Ba tiếng đầu tiên của chuyến bay diễn ra rất êm đềm. Thế nhưng
sau đó, chúng tôi nhận được thông tin một hành khách bị sốt cao,
sau đó là hai...ba...bốn... rồi tới cả chục hành khách. Khi ấy, tim
chúng tôi đập thình thịch..., một mặt phải báo cáo lại cho các bác
sĩ xử lí, một mặt phải chuẩn bị sẵn các kiến thức về y tế, an toàn,
an ninh để trợ giúp bác sĩ nếu có tình huống sức khỏe hành khách
chuyển biến xấu. Nhưng thật may mắn rằng tất cả hành khách có
vấn đề về sức khỏe đều đã được các y bác sĩ trợ giúp kịp thời và có
thể tiếp tục hành trình về Việt Nam.
Về đến Việt Nam là sống rồi!

Trước khi máy bay hạ cánh ba tiếng, anh Thắng – một trong
những điều dưỡng có mặt trên chuyến bay đã nói với tất cả hành
136
VƯỢT BÃO
khách qua hệ thống máy bay rằng: “Tôi là nhân viên y tế, các anh
hãy cố gắng lên nhé, chỉ còn ba tiếng nữa chúng ta sẽ về với Đất Mẹ
rồi... Mọi người cùng cố lên nhé!” Lúc ấy, hai từ “Đất Mẹ” trở nên
vô cùng thiêng liêng. Ba tiếng đồng hồ nữa là tất cả chúng tôi sẽ được
trở về Tổ quốc.
Khi máy bay đáp xuống, tôi nghe thấy những tiếng vỗ tay, tôi
nghe thấy tiếng hành khách của mình nói “Sống rồi! Anh em ơi sống
rồi!... Về đến Việt Nam là sống rồi!” Tôi quay sang nhìn đồng nghiệp
của mình... khoảnh khắc ấy, tôi biết rằng mình đã làm một việc vô
cùng tốt đẹp. Tôi nhìn thấy các hành khách cũng giúp đỡ nhau, dìu
những người già hay những người yếu xuống cầu thang, tình đồng
bào thật đáng trân trọng biết bao.
39 tiếng từ khi tôi ra khỏi nhà cho tới khi về nhận phòng tại khu
cách ly ở Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, sau đó là 21 ngày
cách ly dài đằng đẵng nhưng đổi lại là niềm vui, niềm hạnh phúc của
219 hành khách, 219 gia đình. Hoàn toàn xứng đáng, phải không ạ?
Ngay lúc này đây, đồng nghiệp của tôi vẫn đang thay phiên nhau
đưa đồng bào ở khắp mọi nơi về nước. Có rất nhiều người bố phải
gửi con của mình về nhà ngoại để yên tâm công tác, có rất nhiều
người mẹ phải chấp nhận xa con mình 14 ngày để thực hiện cách
ly sau chuyến bay. Nhưng chúng tôi luôn sẵn sàng với mong muốn
được cống hiến. Hãy cho tôi được thay mặt cho hơn 3.000 tiếp viên
của Hãng Hàng không Quốc gia Việt Nam – Vietnam Airlines được
nói rằng: “Chúng tôi tự hào khi được là người Việt Nam, chúng tôi
tự hào khi được là tiếp viên của Hãng Hàng không Quốc gia Việt
Nam – Vietnam Airlines.”
137
TS. ĐINH ANH TUẤN

PHÓ TRƯỞNG BAN KỸ THUẬT, CÔNG TY CỔ PHẦN FECON
Năm 2004, anh Đinh Anh Tuấn tốt nghiệp Đại học Xây dựng với tấm bằng kỹ sư. Sau
13 năm học tập và làm việc tại Pháp, anh đã khẳng định được bản thân với một vốn
ngôn ngữ tốt, công việc tốt, thu nhập tốt... Tuy nhiên, khi những mục tiêu đã đạt
được là lúc anh đặt ra câu hỏi “Hạnh phúc thật sự của cuộc sống thật sự là gì?”. Anh
nhận ra rằng đó không chỉ là danh vọng và địa vị mà còn là mưu cầu về tình cảm,
tình yêu thương của gia đình, bạn bè, quê hương - những thứ tưởng chừng đơn giản
nhưng lại xa vời. Chính những cảm xúc thật từ con tim, tiếng gọi của quê hương,
anh đã quyết định trở về Việt Nam với suy nghĩ - nếu có năng lực và nỗ lực thì ở đâu
cũng có thể phát triển.
Trở về Việt Nam, anh tìm thấy hạnh phúc thực sự khi được sống cùng những người
thân yêu ở một đất nước hòa bình, được làm những gì mình mong muốn. Và một
điều quan trọng với cá nhân anh: Được tham gia vào các dự án năng lượng tái tạo
- một lĩnh vực rất quan trọng với đất nước, không chỉ cung cấp nguồn năng lượng
sạch, nguồn năng lượng tiềm năng tại chỗ phục vụ những vùng hải đảo xa, cho
những giàn khoan... mà còn là câu chuyện về an ninh, chủ quyền quốc gia.
138
NHẬT KÝ CỦA NHỮNG NGỌN GIÓ
Tôi rất xúc động khi theo dõi câu chuyện của Hữu Trung về
những người Việt xa xứ và niềm tự hào khi là người Việt Nam, và
niềm khao khát trở về quê hương trong những ngày này, khi nhiều
nơi trên thế giới đang hỗn loạn với dịch bệnh.
Tôi cũng từng là một người Việt xa xứ, dĩ nhiên là cách đây
nhiều năm, nên tôi rất hiểu cảm giác ấy. Giữa nơi xa lạ, nghe một
câu tiếng Việt của mình cất lên...
Tôi là Đinh Anh Tuấn, hiện đang là Phó Trưởng ban Kỹ thuật,
Công ty Cổ phần FECON.
Năm 2004, tôi tốt nghiệp Đại học Xây dựng Hà Nội, là một kỹ
sư xây dựng.
Năm 2005, tôi đến Pháp, học tiếp tại Đại học Nancy.
Ở thời điểm này, tôi cũng không xác định rõ ràng được cuộc
sống và môi trường học tập bên Pháp sẽ như thế nào, định hướng
tương lai ra sao. Giống như đa phần các bạn cùng trang lứa tại thời
điểm Internet chưa phát triển, bọn tôi ra đi với tư duy rất đơn giản:
“Các anh chị đi trước làm được, mình cũng sẽ làm được.” Rõ ràng
đây là kết quả của việc chuẩn bị hành trang chưa kỹ, dẫn đến vô vàn
những khó khăn cả về học tập và hòa nhập cuộc sống sau này.
Chuyện ăn: Khi ấy, kinh tế Việt Nam vẫn còn nhiều khó khăn.
Nhớ lại thì một bữa cơm sinh viên chỉ khoảng 3-4.000 đồng, trong
khi 1 Euro = 19.000 đồng. Vì vậy khi đi siêu thị hay mua gì đó thì
anh em sinh viên đều theo phản xạ quy đổi từ Euro sang VNĐ, nói
vui với nhau là thuộc lòng “bảng cửu chương 19”.
139
Chuyện học: Những kiến thức về khoa học, xây dựng ở Việt
Nam hầu hết được các thầy soạn theo hệ thống Nga/Đông Âu, trong
khi Pháp/Tây Âu lại theo một hệ thống khác. Việc sinh viên Việt
Nam sang học sau đại học và sau đó là nghiên cứu sinh đều vấp phải
những khó khăn lớn trong quá trình hội nhập kiến thức này.
“Cuốn theo chiều gió”: Khi đang trong một cấp học (đại học/
sau đại học/tiến sĩ...) thì không có câu chuyện gì lớn. Tuy nhiên khi
chuyển cấp, ra trường và tìm kiếm việc làm thì đây trở thành một
trở ngại cực kỳ to lớn. Thông thường giấy tờ lưu trú cho sinh viên
được cấp từng năm, có nghĩa là đến cuối năm học thì chỉ còn lại 2-3
tháng để tìm kiếm học bổng hoặc việc làm. Cộng với những hạn chế
về ngôn ngữ, hiểu biết xã hội nên cơ hội dành cho sinh viên Việt
Nam nói chung rất ít. Việc lựa chọn một học bổng, việc làm phù hợp
đồng nghĩa với việc đánh đổi cơ hội. Nếu trong 2-3 tháng mà không
tìm được học bổng, việc làm đồng nghĩa với việc sinh viên không
được tổ chức nào thu nhận và sẽ phải... về nước. Ngược lại, quyết
định nắm bắt lấy bất kỳ cơ hội nào đến trước lại khiến cho sinh viên
không theo đuổi được dự định, ước mơ của mình. Cuộc sống vì thế
trở thành một cuộc chạy đua với thời gian, các lựa chọn bị đảo lộn
và theo kiểu “cuốn theo chiều gió” mà nhiều người Việt phải trải qua
ở một đất nước xa lạ.
Bẵng đi một khoảng thời gian, tôi đã ở Pháp 13 năm. Nhiều lúc
tôi nghĩ, mình chả có thời gian để mà buồn, bởi vì công việc cứ cuốn
tôi đi, hết ngày này tới tháng khác, năm nọ qua năm kia. Tôi nghĩ
rằng với những thành công và thất bại, tôi đã phần nào hòa nhập
được với cộng đồng người bản xứ, công việc tốt với hợp đồng lao
động dài hạn, thu nhập tốt...
Nhưng...
140
VƯỢT BÃO
Cứ tới mùa Noel, thường kéo dài khoảng từ cuối tháng 11 đến
cuối tháng 12, người người nhà nhà bên đó kéo nhau đi mua cây
thông giống như mua đào, quất dịp Tết bên mình, đi chợ Noel uống
rượu vang nóng, ăn hạt dẻ nướng... Ai ai cũng tưng bừng đón Noel,
còn mình cảm thấy lạc lõng, cảm giác cô đơn nữa. Tôi nhớ lại những
ngày Tết của mình, lúc ấy thực sự rất nhớ. Tôi luôn cố gắng nấu
những đồ ăn Việt Nam nhưng dù có cố gắng đến mấy vẫn không có
được đúng mùi vị như ở nhà. Nhưng điều quan trọng hơn, là không
bao giờ có được cảm giác quây quần của gia đình, có bố mẹ, anh chị
em. Cảm giác này thực sự khó diễn tả, tới tận bây giờ tôi cũng không
thể lý giải được, có phải chính những cảm giác này đã thôi thúc tôi
quay trở về hay không? Nhiều khi, có những thứ thuộc về con tim
thì chẳng thể nào lí giải nổi.
Tuy nhiên, tôi rất biết ơn 13 năm ấy. Quãng thời gian ấy đã
mang lại cho tôi nhiều thứ: kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm làm
việc, mối quan hệ... Và quan trọng hơn, cho tôi nhận ra một điều
không thể thay đổi: Tôi là người Việt Nam.
Tiếng gọi của con tim

Khi từng mục tiêu nhỏ đã đạt được (bằng cấp, công việc, giấy
tờ, nhà cửa, xe cộ...) thì cũng là lúc tôi có nhiều thời gian hơn để
nhìn lại chặng đường đã qua và thực sự không xác định được “Hạnh
phúc thật sự của cuộc sống là gì?”. Tôi nhận ra rằng đó không chỉ là
danh vọng và địa vị mà còn là mưu cầu về tình cảm, tình yêu thương
của gia đình, bạn bè, quê hương - những thứ tưởng chừng đơn giản
nhưng lại quá xa vời với một người xa xứ.
Tôi đã quyết định trở về Việt Nam với suy nghĩ nếu có năng lực
và nỗ lực thì ở đâu cũng có thể phát triển. Tuy nhiên câu chuyện trở
về cũng không hề đơn giản.
141
Trước khi về, tôi đã suy nghĩ nghiêm túc về những gì mình phải
đối diện khi quay về:
- Phải bắt đầu lại từ đầu khi độ tuổi không còn quá trẻ, làm sao
cập nhật được kiến thức và kinh nghiệm so với bạn bè đã làm việc
liên tục ở Việt Nam 10-15 năm.
- Các mối quan hệ nghề nghiệp là con số 0 tròn trĩnh, khi gặp
các vấn đề vướng mắc cần trao đổi thì tìm ở đâu?
- Cách vận hành các dự án xây dựng mang tính địa phương nhiều,
liệu mình làm được ở Pháp nhưng có làm được ở Việt Nam không?
- Trao đổi với các bạn bè ở Pháp, thì đa số mọi người đều nói
muốn về, nhưng cụ thể bao giờ về và kế hoạch cụ thể như thế nào
thì không ai biết.
Tất cả những trăn trở này lấy mất của mình khoảng 2-3 năm,
cho đến hè 2016, tôi mời bố mẹ qua Pháp ba tháng. Trong thời gian
bố mẹ tôi ở cùng, có lần tôi thấy bố mẹ sáng đi siêu thị mua mấy quả
cà chua, chiều đi siêu thị mua mấy quả dưa chuột. Tôi mới hỏi là sao
không mua một lần đi cho tiện, thì bố mẹ trả lời là chia ra thế để có
cớ còn đi ra ngoài, không thì các cụ không biết làm gì. Tôi nhận ra
rằng, không thể đón bố mẹ sang ở môi trường nước ngoài ở độ tuổi
đó được. Dù không nói ra, dù thương con, muốn ở cùng con nhưng
bố mẹ vẫn nhớ thương cuộc sống ở quê nhà, nhớ hàng xóm, nhớ họ
hàng quá nhiều.
Trước khi bố mẹ tôi sang ở cùng, tôi đã ở trong một môi trường
“kín”, mà tự bản thân mình không nhận ra nó bí bách và tẻ nhạt
đến như thế nào. Nhưng chính từ lúc bố mẹ sang, cùng nhau ăn bữa
cơm, cùng bố uống ly trà, tôi như được “mở cửa”. Dường như có
làn gió mới đã thổi tới khiến tôi giật mình và nghĩ là mình phải thay
đổi, không thể tiếp tục cuộc sống như vậy trong vài chục năm nữa.
142
VƯỢT BÃO
Tôi quyết định quay trở lại Việt Nam, cùng lắm thì chấp nhận thất
bại và quay lại Pháp, coi như mất ba năm trong sự nghiệp.
Gió của quê hương

Trở về Việt Nam, tôi đầu quân cho FECON - một đơn vị đã
kiên nhẫn chờ mình thu xếp công việc tại Pháp, cũng là đơn vị mà
tôi tìm được sự đồng điệu về tư duy và mục tiêu phát triển. Đặc biệt,
đây là một công ty có sự đầu tư vào ngành năng lượng tái tạo, trong
đó có điện gió là chuyên môn mà tôi đã làm việc ở tập đoàn tư vấn
thiết kế điện gió hàng đầu ở Pháp.
Tại thời điểm 2016, Pháp đã phát triển được 15GW điện gió,
Đức và Tây Ban Nha khoảng 25-30GW, trong khi ở Việt Nam chỉ
là dưới 200MW, tức là tiềm năng điện gió tại Việt Nam còn rất lớn.
Mong muốn của mình khi trở về là muốn góp một phần nhỏ bé vào
việc phát triển năng lượng sạch, cũng là đi theo xu hướng phát triển
năng lượng chung của thế giới.
Điện gió không chỉ cung cấp nguồn năng lượng sạch, không gây
ô nhiễm môi trường, mà còn rất có lợi thế trong việc phục vụ những
vùng núi cao, hải đảo xa, cho những giàn khoan... Việc không cần
truyền tải điện từ rất xa đến sẽ giải quyết được câu chuyện chi phí,
góp phần đưa năng lượng đến những vùng xa xôi, vừa phục vụ đồng
bào chiến sỹ, vừa góp phần dựng nên những cột mốc về an ninh, chủ
quyền quốc gia.
Sau một vài năm cùng các cộng sự nghiên cứu và chuẩn bị, lĩnh
vực điện gió của FECON đã đạt được kết quả thành công ban đầu,
là nhà thầu thiết kế, thi công cho các dự án lớn lên đến hàng chục
tua-bin (turbine) điện gió, cả trên bờ và trên biển (gần bờ).
Để dễ hình dung về công suất điện gió, tôi có thể đưa ra một vài
con số để tham khảo:
143
Sau quyết định 39/2018 của Thủ tướng Chính phủ về cơ chế hỗ
trợ phát triển các dự án điện gió, thì đến tháng 3/2020 đã có 78 dự
án được bổ sung vào quy hoạch phát triển điện lực với tổng cộng
suất 4880MW. Khi so sánh với nhà máy nhiệt điện Thái Bình 1 là
công trình trọng điểm quốc gia, công suất 2300MW, hoặc nhà máy
thủy điện Hòa Bình một thời cung cấp điện cho toàn miền Bắc có
công suất 1960MW, thì chúng ta có thể thấy sự phát triển của điện
gió có thể đóng góp rất nhiều vào an ninh năng lượng của Việt Nam.
Chúng ta đã từng tự hào về đường dây 500KV Bắc Nam, tự hào
về thủy điện Hòa Bình. Tôi mong muốn một ngày nào đó chúng ta
sẽ được tự hào về những công trình mới. Ai cũng khao khát được là
một phần trong đó, dù là nhỏ bé nhất.
Sau những thành công ban đầu với các dự án trên bờ và gần
bờ, tại sao chúng ta không thể mơ ước đến những trang trại điện
gió ngoài khơi xa? Hình ảnh những cột gió phát điện sát cánh cùng
những ngư dân đang ngày đêm bám biển chắc chắn sẽ là hình ảnh rất
đẹp về việc khai thác và đánh dấu lãnh hải. Để có thể đạt tới những
điều này, cần nhiều hơn nữa những bạn trẻ mang theo tri thức, kinh
nghiệm từ các nước phát triển, và sẵn sàng đương đầu với những khó
khăn khi quay về quê hương lập nghiệp. Từ trải nghiệm bản thân, tôi
tin các bạn sẽ thành công, và mong rằng không còn nhiều bạn trẻ loay
hoay với câu hỏi, “hạnh phúc đích thực của cuộc sống là gì?” nữa.
144
VƯỢT BÃO
ÔNG NGUYỄN THÀNH NAM

NGUYÊN TỔNG GIÁM ĐỐC FPT, SÁNG LẬP ĐẠI HỌC TRỰC TUYẾN FUNIX
Ông Nguyễn Thành Nam là một trong những “linh hồn” của FPT, một trong
những người dẫn dắt FPT từ con số 0 đến tập đoàn công nghệ hàng đầu
Việt Nam ngày hôm nay.
Ông cũng là nhà sáng lập FUNiX, Đại học trực tuyến đầu tiên ở Việt Nam.
Mới đây, ông lại rẽ ngang thêm lần nữa, đầu tư một trang trại nuôi bò sữa
theo kiểu hiện đại.
Dù làm gì, lãnh đạo hay khởi nghiệp, mong muốn lớn nhất của ông vẫn là
vì một Việt Nam cất cánh.
145
ĐỘC LẬP!
Trong lúc hàn huyên, một bạn trẻ 9x đang thành công nhờ sở
hữu những đột phá về công nghệ, bỗng nhiên hỏi tôi: “Theo anh
thì bao giờ người giàu nhất Việt Nam là dân công nghệ?” Tôi không
khoái câu hỏi vì không quen đánh giá công nghệ qua khả năng trở
nên giàu có. Nhưng tôi nể cái chí của bạn ấy!
Chúng ta gọi ngày 2/9 là Tết Độc lập. Những lời kết của bản
Tuyên ngôn Độc lập năm ấy luôn cho tôi thêm năng lượng:
“Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã
thành một nước tự do, độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem
tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền
tự do, độc lập ấy.”
75 năm sau, về danh nghĩa, Việt Nam đã độc lập. Nhưng chúng
ta vẫn phụ thuộc, thậm chí có nguy cơ “tái nô lệ” trong nhiều lĩnh
vực. Đặc biệt là công nghệ. Liệu chúng ta đã “đem tất cả tinh thần và
lực lượng, tính mạng và của cải để cống hiến?”
Một dân tộc không thể độc lập nếu các thành viên của nó không
quyết tâm độc lập. Mà quan trọng nhất là lập chí. Người có chí lớn,
sẽ không câu nệ tiểu tiết, không thúc đẩy hận thù, chia rẽ, mạnh dạn
liên kết, lắng nghe mà vẫn độc lập.
Cụ Hoàng Đạo Thúy đã viết trong cuốn Trai nước Nam làm gì?
năm 1943 những dòng gan ruột như sau:
“Anh phải lập chí, từ hôm nay, từ giờ này mới được!
Anh thường phàn nàn về hương hoả của ông cha để lại nó nhẹ
nhàng quá. Ông cha ta chẳng để lại được cho ta một cái gì mà mắt
thấy được, thật đấy. Nhưng đem nhau tự đâu mà đến cõi đất này,
chống phía Bắc, mở phía Nam, mỗi lần thắng đủ làm bất tử cho cả
một bộ sử, bao nhiêu nước mắt, bao nhiêu máu vẩy ra rồi, ông cha ta
đã để cho ta một cái hương hoả vô cùng quý, đó là chí khí.
Ai dạy được ai cho có chí, nhưng biết rằng trong tâm hồn anh
có sẵn mầm mống, nên gọi anh đó. Anh lập chí ngay để mà làm việc
cho Tổ quốc!
Anh đợi thì rồi lại như những người mấy năm trước đã đợi,
rồi thấy chậm mất rồi, lần nào cũng chậm mất rồi vì không lần nào
quyết tâm làm cả. Cái cảnh vuốt bụng thở dài, nhìn trời mà than vãn
phỏng anh, liệu có chịu được không?
Anh hãy lập chí ngay để mà làm việc cho Tổ quốc!”
Để kết thúc, tôi xin hát trước mọi người một bài hát tôi rất tâm
huyết Nam bộ kháng chiến của Tạ Thanh Sơn. Rất tin là nước Việt
Nam sẽ mãi mãi “Muôn thu sau lưu tiếng anh hào, người dân Việt
lắm chí cao” như câu cuối cùng của bài hát.
Quay trở lại câu hỏi của bạn trẻ 9x, tôi tin là sẽ đến ngày giấc mơ
của bạn ấy thành hiện thực.
Mà biết đâu sẽ là chính bạn đấy!
147
Những
lời nhắn
2020
148
VƯỢT BÃO
2020 nhiều biến động khiến nhiều mục tiêu bị xáo trộn,
mọi thứ vận hành không như cái cách mà ta mong muốn.
Nhưng, những gì là giá trị cốt lõi, mãi mãi sẽ không thể
thay đổi.
Đó là chuyện dạy dỗ con trẻ, là hành trình học suốt đời.
Đó là gia đình, dù có đứt gãy hay đong đầy tình yêu
thương, vẫn là nơi chốn an yên nhất của bất cứ ai.
Đó là sự biết ơn, là điều thiêng liêng khi được sống, được
hít thở hàng ngày.
2020 đã khiến ta nhận ra nhiều điều, dạy cho ta nhiều
bài học bình dị mà sâu sắc, giúp chúng ta có thêm năng
lượng và niềm tin để bước tiếp hành trình của mỗi người.
149
TÌM “MÌNH” TRONG NHÀ MÌNH

Từ năm 2001, ngày 28 tháng 6 hàng năm được chọn là Ngày
Gia đình Việt Nam. Đây cũng là dịp nhắc nhở mọi người trong
gia đình quan tâm đến nhau, xã hội quan tâm đến trẻ nhỏ và
những cặp vợ chồng phải hiểu được giá trị của mái ấm và cùng
nhau vượt qua sóng gió để có một gia đình hạnh phúc.
Tìm mình trong thế giới hậu tuổi thơ, cuốn sách của tác giả
Đặng Hoàng Giang gần đây đã khiến người đọc cảm thấy giật
mình. Cuốn sách là 16 câu chuyện có thật của những người trẻ
bước vào đời sống trưởng thành với hành trang mang theo
là những vết thương sâu hoắm và niềm tin cạn kiệt. Họ chật
vật đi tìm chính mình, tìm yêu thương, đôi khi lại chạy trốn.
Họ phòng thủ ngay cả với người thân. Lạnh lùng và đổ vỡ, họ
khước từ tình yêu, chống chọi với cô đơn. Tình yêu ở đâu dưới
những mái nhà ấy?
Một con số thực tế được thống kê bởi Tổ chức Y tế Thế giới -
WHO: Mỗi ngày trôi qua, trên thế giới, 3.000 người tự từ bỏ
mạng sống của mình. Và ở Việt Nam, lứa tuổi tự tìm đến cái
chết nằm chủ yếu từ 15-30 tuổi. Nghĩa là ở lứa tuổi vừa là con
cái, nhưng cũng vừa là những ông bố, bà mẹ trẻ tuổi.
Tháng 6/2020, Chiến dịch Trái tim xanh được thực hiện bởi Bộ
Lao động, Thương binh và Xã hội và các tổ chức Quỹ Nhi đồng
Liên hợp quốc (UNICEF), Tổ chức Phụ nữ Liên hợp quốc (UN-
Women), Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) và các tổ chức
phi chính phủ, nhằm nâng cao nhận thức về nguy cơ bạo lực
đối với trẻ em và phụ nữ trong các trường hợp khẩn cấp, cùng
nhau lên tiếng và kêu gọi hành động để tạo một môi trường
150
VƯỢT BÃO
sống an toàn, bảo vệ tất cả các nạn nhân từng bị bạo lực. Chiến
dịch này đã nhận được sự quan tâm lớn của cộng đồng. Tại sao
những câu chuyện bạo lực gia đình, bất bình đẳng vẫn cứ là
điểm nóng của cuộc sống hiện đại, phải chăng do tình yêu cạn
kiệt hay do sự thấu hiểu bị bỏ qua?
Sự cô đơn, xa cách, khó tỏ bày, ít cảm thông là những câu
chuyện buồn của nhiều gia đình. Tìm “mình” là tìm điều mình
mong muốn, tìm những tình cảm thực sự chân thành giữa những
người trong cùng một gia đình. Không chỉ những đứa trẻ “hậu
tuổi thơ” như trong trang sách đi tìm mà chính cha mẹ chúng
cũng cần phải tìm.
Cất cánh - Tìm “mình” trong nhà mình sẽ mang tới những câu
chuyện về gia đình, những va đập của thế hệ, của các cá nhân
trong một xã hội bận rộn mà đôi phút lắng nghe nhau cũng là
thứ đắt đỏ.
151
CÔ GIÁO NGUYỄN QUỲNH NGA

TRƯỜNG THPT TRẦN NGUYÊN HÃN, HẢI PHÒNG
Cô giáo Nguyễn Quỳnh Nga, đã có 16 năm làm giáo viên dạy

văn và cũng từng ấy năm là giáo viên chủ nhiệm.
Trong suốt những năm tháng dạy học, cô Nga đã gặp không ít
những đứa trẻ đặc biệt, với tâm sự, hoàn cảnh riêng...
152
NHỮNG ĐỨA TRẺ BỊ BỎ QUÊN
Bài học đầu tiên

Khi mới ra trường, đối diện với những câu chuyện của học sinh,
tôi luôn trăn trở và nhớ mãi đến bây giờ. Thứ mình thiếu nhất là
kinh nghiệm tiếp xúc và thấu hiểu trò. Nhưng chính trò đã dạy mình
nhiều điều.
Năm 2007, tôi là giáo viên chủ nhiệm một lớp rất nghịch. Trong
lớp có một học sinh mà thầy cô bộ môn xếp vào diện cá biệt. Bạn
ấy dường như đến lớp chỉ để ngủ, trong mọi tiết học. Lầm lì, ít nói,
và trông còn hơi dữ dằn, nên đến cả giáo viên cũng ngại. Nhưng có
một lần, tận năm lớp 12, tôi ngồi nói chuyện với một nhóm học sinh
khác cũng rất cá tính trong lớp. Chúng nói chuyện rất thẳng thắn,
thậm chí có ý trách mình: “Cô chưa hiểu hết học sinh trong lớp”.
Chúng kể cho tôi nghe về bạn học sinh kia: “Bạn hay ngủ là vì quá
mệt. Nhà bạn ấy rất khó khăn, chỉ có hai mẹ con. 4h sáng, bạn ấy đã
phải dậy giúp mẹ đi phụ vữa, rồi mới đến trường, thậm chí rất hay
đi học muộn. Cô giáo nhìn bề ngoài không thể nhận ra hoàn cảnh
khó khăn được, vì bạn đó ăn mặc rất chỉn chu, quần bò áo phông.
Nhưng thực ra là vì các bạn trong lớp, ai có điều kiện khá giả thì hỗ
trợ quần áo cho bạn.”
Sau khi biết chuyện ấy, tôi thực sự rất day dứt, vì mình chưa cố
gắng hiểu sâu sắc về trò. Thấy bạn ấy gai góc trong giao tiếp với giáo
viên thì bản thân cô giáo lại cũng ngần ngại, không kiên trì tiếp cận
153
để đi tìm lí do vì sao học trò lại có cách ứng xử như vậy. Nó là bài
học đầu tiên rất quý giá trong công việc của tôi.
“Trong mắt thầy cô, không có học sinh cá biệt, chỉ có học sinh đặc
biệt thôi”.
Nếu chưa cảm thấy hạnh phúc thì ta cần nỗ lực để thay
đổi tương lai
Sau nhiều năm giảng dạy, tôi học được nhiều hơn về kinh nghiệm
ứng xử, giao tiếp với trò. Trong khóa học sinh cách đây 7 năm, có
một cô học trò rất đặc biệt: vui vẻ khi đến trường, lúc nào cũng tươi
cười, tham gia hoạt động ngoại khóa nhiệt tình. Một hôm, gia đình
báo bạn ấy phải đi cấp cứu do uống nhầm thuốc, phải rửa ruột. Tôi
đến bệnh viện thăm, thấy bạn ấy nằm lẻ loi một mình, trông tội tội.
Cô giáo cũng chỉ ngồi lại thêm lâu hơn, chờ người nhà đến đưa cơm
mới về, để bạn ấy không phải ở một mình. Chỉ vậy thôi, nhưng cô
bé ấy đã tâm sự với mình rất nhiều. Về cảm giác không thích ứng nổi
với cuộc sống gia đình sau khi cha mẹ li hôn, rồi phải về ở với mẹ và
bố dượng. Mẹ bận rộn cả ngày, và bản thân đứa trẻ cảm thấy cuộc
sống trống rỗng. Bạn ấy nói: “Đó là gia đình của mẹ em, chứ không
phải của em.” Khi nói như thế, đứa trẻ trông hoàn toàn khác hẳn
với những lúc tươi cười trên lớp. Mình không hỏi lí do vì sao bạn
ấy phải vào viện, chỉ nói với bạn ấy: “Nếu hiện tại ta không cảm thấy
hạnh phúc, thì em hãy biến nó thành thời gian để nỗ lực thay đổi tương
lai của chính mình. Em sẽ có một gia đình của riêng em hạnh phúc hơn
bây giờ, nếu hiện tại em cố gắng lên một chút.”
Mình không dám chắc chỉ một vài lời khuyên của giáo viên đã
đủ để thay đổi được trò một cách kì diệu, nhưng mình tin là có nói
có hơn, để khơi mở cho trò một lối thoát, một hy vọng...
154
VƯỢT BÃO
Mỗi đứa trẻ là một thế giới, một cuộc sống riêng và đều
cần yêu thương
Còn rất nhiều câu chuyện về học trò mà bất kỳ thầy cô nào
cũng từng trải qua. Với thầy cô, mỗi đứa trẻ là một câu chuyện riêng,
nhưng chúng giống nhau là đều cần được yêu thương, được lắng
nghe từ những điều rất nhỏ. Không phải cứ gay gắt với thầy cô là trò
hư, cũng không phải cứ tươi cười cả ngày nghĩa là trò không có khó
khăn riêng. Thấu hiểu được trò thực sự rất khó, nhưng thầy cô nhất
định phải làm học được dù mất nhiều thời gian và công sức.
Để dẫn dắt trò như vậy, bản thân thầy cô cũng phải thay đổi
từng ngày, nhạy cảm hơn để thấy được những dấu hiệu bất ổn của
trò, thận trọng hơn khi kết luận, và học cách tinh tế, linh hoạt hơn
khi kết nối.
Mỗi đứa trẻ là một thế giới, một cuộc sống riêng và cần được yêu
thương. Nếu bóng tối đè nặng tâm hồn bạn trẻ, thì người lớn chỉ cần
tạo ra một vùng sáng an toàn hơn, lạc quan hơn và dẫn dắt các bạn
bước vào đó.
155
BÀ NGUYỄN THANH TRÚC

CHUYÊN GIA BẢO VỆ TRẺ EM, UNICEF VIỆT NAM
Trong công việc của mình, bà Nguyễn Thanh Trúc đã chứng kiến rất nhiều câu chuyện
trẻ em bị bạo hành hoặc phạm tội. Dưới góc nhìn của một chuyên gia thì các vi phạm
pháp luật trong giai đoạn sắp thành niên xảy ra nhiều nhất khi các em khoảng 16-
17 tuổi. Sau thời gian đó thì não bộ của các em đã được phát triển tương đối hoàn
chỉnh, đặc biệt là vùng não trước trán, chịu trách nhiệm điều chỉnh hành vi, khả
năng suy xét, cân nhắc trước sau, và những hành vi bột phát, dễ có rủi ro, sẽ dần bớt
đi. Bên cạnh đó, do não bộ của các em vẫn đang trong quá trình phát triển nên một
mặt các em dễ bị ảnh hưởng bởi những hành vi tiêu cực, nhưng mặt khác các em
cũng dễ tác động hơn, và có khả năng sửa chữa sai lầm cao hơn so với người trưởng
thành. Mắc sai lầm là một phần của quá trình phát triển trong lứa tuổi đang lớn và
các em sẽ học được bài học của mình từ những sai lầm đó.
Với góc nhìn của một người mẹ, đứa trẻ nào cũng cần lắng nghe để thấu hiểu, cần
bao dung để nâng đỡ.
156
LẮNG NGHE ĐỂ THẤU HIỂU,
BAO DUNG ĐỂ NÂNG ĐỠ
Chuyện của tôi

Tôi muốn chia sẻ với các bạn một kỷ niệm ngày còn đi học. Tôi
đứng chôn chân trên bảng với phép toán không có câu trả lời. Mấy
chục con mắt của các bạn dồn vào tôi. Thầy chủ nhiệm của tôi ngồi
sau bàn giáo viên, lật lật từng trang trong vở bài tập của tôi. “Tôi
phải mời mẹ cô đến gặp thôi. Còn hai tháng nữa thi tốt nghiệp mà
thi thử có 2 điểm toán.” Mặt tôi nóng bừng bừng, nhưng mồ hôi
lạnh chảy dọc theo sống lưng.
Tôi giật mình choàng tỉnh dậy. May quá chỉ là cơn ác mộng về
một tiết học toán năm lớp 12. Những năm cấp ba là những năm
khủng hoảng của tôi. Những hiểu lầm với bạn bè, giận dỗi, và một
lô những chuyện mà bây giờ nghĩ lại thì buồn cười nhưng ngày đó
sao mà trầm trọng. Tôi bỏ bê bài vở, bỏ học triền miên. Đỉnh điểm,
tôi trượt vỏ chuối trong kỳ thi đại học.
Chuyện con tôi

Xin kể với các bạn một câu chuyện nữa.
5:30 chiều. Tôi ngồi cùng với cô chủ nhiệm của con. Lúc đó
con đang học lớp 7. “Kiểm tra chất lượng đầu năm, điểm của con
cao nhất lớp. Còn bây giờ thì mỗi lúc một đuối.”, cô nói trong lúc
157
tôi lặng lẽ giở tập bài kiểm tra toán của con mà cô vừa đưa – toàn là
điểm 5, điểm 6, xen với một số điểm dưới trung bình. “Mà cận nặng
đấy chị ạ”, cô nói, “Ngồi bàn thứ tư mà không nhìn thấy chữ gì trên
bảng cả.”
Tối về nhà, ông chồng thì thào: “Này, ông con lấy tiền trong
ví bố đấy. Lâu nay đã nghi nghi vì thỉnh thoảng lại thấy mất vài ba
trăm. Hôm nay thì chắc chắn vì vừa để 500.000 đồng vào ví, tắm
xong ra đã không thấy đâu nữa.”
Lòng tôi nặng trĩu. Tôi làm mẹ kiểu gì mà con mình cận đến
mức không nhìn thấy gì trên bảng cũng không biết. Tôi quan tâm
đến con thế nào mà kết quả học tập của nó giảm sút cả tháng như thế
cũng không hay. Tự dằn vặt mình chán, lại quay sang giận dữ. Tôi có
để nó thiếu thốn gì đâu mà nó phải lấy tiền của bố mẹ.
Những đứa trẻ chưa lớn

Không biết có anh chị nào cảm thấy hai câu chuyện tôi vừa kể có
gì đó quen quen hay không. Hai câu chuyện của tôi là về những khó
khăn của độ tuổi mà dân gian gọi là “dở ông dở thằng”. Trong tâm
lý học, từ 10 đến 19 tuổi là thời kỳ “sắp thành niên”. Nhờ công việc,
tôi có điều kiện tìm hiểu và được biết rằng đây là giai đoạn đầy tiềm
năng trong đời người, với những sự phát triển vũ bão về thể chất, hệ
thần kinh, hoóc môn, về tình cảm, xã hội, và nhận thức. Nhưng đây
cũng là giai đoạn đầy nguy cơ, khi các em chịu ảnh hưởng sâu sắc
của môi trường sống, của bạn bè. Trong giai đoạn này, cảm xúc của
các em phát triển mạnh mẽ, các em có nhu cầu khẳng định mình,
chứng tỏ bản thân, mong muốn được bạn bè thừa nhận. Các em có
xu hướng chấp nhận mạo hiểm, tìm kiếm cảm giác mới.
Tuy nhiên, não bộ của các em vẫn đang trong quá trình
hoàn thiện. Đặc biệt, vùng não trước trán - vùng não chịu trách
nhiệm điều chỉnh hành vi, suy nghĩ về hậu quả lâu dài trước khi
158
VƯỢT BÃO
hành động, lại là vùng não phát triển sau cùng. Chính vì thế, trong
giai đoạn này, các em dễ gây rắc rối, dễ có những hành vi thách thức,
nổi loạn. Không ít bậc cha mẹ phải đau đầu về việc các bạn choai
choai nhà mình trốn tiết, học hành giảm sút, “cầm nhầm” tiền của
ba mẹ, nghiện game online, đi chơi đến nửa đêm mới về, về lại trùm
chăn chat tiếp, sáng dậy trông không khác gì “zombie”. Nhưng nếu
nhớ lại thì trong chúng ta khi ở độ tuổi đó cũng không ít người cũng
khiến cho cha mẹ đau đầu, giống như tôi.
Chắc quý vị muốn biết kết cục của hai câu chuyện trên như thế
nào. Về câu chuyện thứ nhất thì hôm nay tôi đang đứng đây. Tôi ôn
thi lại và năm sau đỗ Đại học Luật Hà Nội. Sau khi ra trường, tôi đi
làm, lấy chồng, sinh con. Nếu các bạn hỏi tôi là hai cụ nhà tôi đã làm
gì để giúp tôi thay đổi vào thời gian đó, thì câu trả lời của tôi là chính
những điều mà các cụ không làm đã giúp tôi. Không lên lớp, cũng
không quát mắng, không chỉ trích, đặc biệt là không bêu xấu, kể tội
tôi với bất kỳ ai. “Ba má không phiền lòng à?”, mới đây tôi hỏi. “Có
chứ”, má tôi trả lời đơn giản. Ai mà không có những kỳ vọng về con
cái. Gia đình tôi cũng có truyền thống học hành. Nhưng hai cụ rất
bình tĩnh, chỉ lặng lẽ tìm lớp giúp tôi ôn thi lại. Dường như hai cụ
biết rằng rồi tôi sẽ ổn, và cứ kiên nhẫn chờ đợi, và tôi ổn thật.
Về câu chuyện của con tôi, sau khi tự dằn vặt rồi vật lộn với
những cảm xúc giận dữ, trách móc, hai vợ chồng tôi bàn bạc và
thống nhất rằng tôi sẽ là người nói chuyện với con. Tôi hỏi nó: “Con
có chuyện gì muốn nói với mẹ không?” Nó trả lời: “Không, có gì
đâu mẹ”, giọng rất ngây thơ vô tội. Tôi bảo: “Con cứ nghĩ đi.” Hôm
sau, nó bảo: “À mẹ ơi, con nghĩ ra rồi” và thú nhận một chuyện abc
gì đó rất vặt vãnh thôi. “Không phải chuyện ấy con ạ”, tôi nói, “con
cứ nghĩ đi.” Cứ như thế, khoảng một tuần thì chúng tôi tiến đến sự
thật: “Con chơi game ạ. Vài tháng rồi ạ. Con mua thẻ để nâng cấp vũ
khí. Mỗi lần vài trăm ạ. Có lần 500k.” Và khi sự thật đã được thừa
159
nhận thì hai mẹ con mới tiếp tục nói chuyện và thống nhất cách giải
quyết. Sau lần ấy thì con giảm chơi game, không có chuyện lấy tiền
của bố mẹ nữa. Con khôi phục lại được kết quả học tập.
Bây giờ nghĩ lại thì tôi thấy có ba điều mà tôi đã làm đúng:
Thứ nhất, tôi không phản ứng ngay lập tức, nhất là khi tôi đang
sôi sùng sục như cái nồi áp suất với đủ thứ cảm xúc dâng trào.
Và thứ hai, tôi cho con thời gian để nó ngẫm nghĩ về hành vi của
mình, có nên thú nhận với mẹ không, nhận như thế nào. Tôi cho
nó thời gian và cơ hội để chọn phương án giải quyết. Mất khoảng
mươi ngày kể từ khi tôi biết vụ việc cho đến lúc hai mẹ con thống
nhất được cách giải quyết, nhưng tôi đã đủ kiên nhẫn. Và thứ ba là
mặc dù hai mẹ con bộc lộ nhiều thứ cảm xúc trong quá trình nói
chuyện, giận dữ có, buồn bã thất vọng có, nhưng mà không có việc
quát tháo hay xúc phạm, chứ đừng nói đến việc dùng roi.
Chuyện của Hai

Tuy nhiên, câu chuyện của tuổi đang lớn không phải lúc nào
cũng đơn giản như vậy. Tôi xin phép kể câu chuyện của một bạn
mà tôi tạm gọi là Hai. Hai bỏ học vào khoảng giữa năm lớp Sáu,
khi em phải đối mặt với rất nhiều khó khăn ở trường: học kém,
không có tiền để học thêm nên lại càng kém, bị bạn bè trêu chọc,
bắt nạt.
Năm 16 tuổi, Hai tham gia vào một trận “hỗn chiến” để bênh
vực một người em kết nghĩa của mình bị bắt nạt. Cậu đã gây
thương tích cho đối phương và bị truy tố. Nhưng trước khi vụ việc
đó xảy ra, cậu đã hai lần bị đưa lên đồn công an, một lần vì đua xe
trái phép, một lần do sử dụng trái phép chất ma túy.
Trường hợp của bạn Hai phức tạp hơn rất nhiều so với hai câu
chuyện tôi kể trên và con đường để giải quyết nó cũng quanh co,
160
VƯỢT BÃO
dài dòng hơn rất nhiều. Vụ án xảy ra từ cuối 2013 nhưng mãi đến
tháng 9/2015 mới giải quyết xong. Trong thời gian ấy, chúng tôi
giới thiệu em tham gia một Dự án hỗ trợ các em vi phạm pháp
luật tại cộng đồng. Tham gia Dự án, em được học kỹ năng sống,
làm thế nào để giải quyết mâu thuẫn, xung đột mà không dùng
đến vũ lực, làm thế nào để kiềm chế nóng giận. Theo nguyện vọng
của em, Dự án kết nối cho Hai học pha chế đồ uống ở một Trường
dạy nghề của địa phương. Tuy nhiên, sau nhiều năm không sờ đến
sách vở, chỉ bài kiểm tra đầu vào ở trình độ lớp Bốn thôi cũng là
quá khó với bạn ấy. Cho nên dù cố, Hai vẫn chỉ quanh quẩn với
các công việc rửa xe, trông xe. Trong khi vụ án còn chưa được giải
quyết thì Hai có bạn gái, rồi trở thành ông bố trẻ khi chưa đến tuổi
kết hôn.
Tháng 9 năm 2015, vụ án của Hai được đưa ra xét xử. Cậu bị
tòa sơ thẩm tuyên phạt 18 tháng tù. Không có tiền bồi thường cho
người bị hại, cậu không có cơ hội được hưởng án treo. Hai lúc bấy
giờ đã là ông bố trẻ. Mẹ đứa bé bỏ đi ngay sau khi sinh. Nếu em
phải đi trại thì trong 18 tháng ấy, ai sẽ nuôi con em. Và sau khi ra
trại, với trình độ văn hóa cấp một, không tay nghề, cơ hội việc làm
của Hai sẽ ra sao. Với tiền đồ như vậy thì khả năng bồi thường cho
người bị hại còn mịt mờ hơn.
Sau nhiều lần chạy đôn chạy đáo, gia đình Hai may mắn vay
đủ số tiền để bồi thường cho người bị hại. Nhờ vậy, Hai được tòa
phúc thẩm cho hưởng án treo. Em được giới thiệu tham gia một
chương trình học nghề làm tóc. Chương trình này không cần phải
kiểm tra văn hóa đầu vào. Giữa năm 2016, Hai tốt nghiệp chương
trình học nghề, đứng thứ hai trong lớp. Em đã kết thúc thời hạn thử
thách của án treo vào cuối năm 2018.
161
Thấu hiểu để bao dung và nâng đỡ tinh thần

Cả ba câu chuyện tôi kể đều kết thúc có hậu. Không phải trường
hợp nào cũng thế, nhưng đa số những rắc rối, nổi loạn, thậm chí là
vi phạm pháp luật trong lứa tuổi sắp thành niên sẽ là như vậy. Từ trải
nghiệm của bản thân mình và qua tìm hiểu, tôi đúc rút ra 4 bài học
hữu ích có thể giúp cha mẹ cùng con vượt qua nhiều khó khăn của
tuổi mới lớn và uốn nắn con mình một cách thích hợp.
Thứ nhất, bình tĩnh. Hãy hít thở sâu. Đừng vội phản ứng khi
mình đang sôi sùng sục, vì “cả giận, mất khôn”.
Thứ hai, hãy kiên nhẫn. Kiên nhẫn để tìm hiểu vấn đề, để lắng
nghe con, để hiểu mình, để bàn bạc xem mình có thể làm gì, con có
thể làm gì, và để con thay đổi, để con lớn lên.
Thứ ba, hãy bao dung. Hãy cho con cơ hội để sửa sai nếu con đã
trót làm sai.
Bài học thứ tư, theo tôi, là rất quan trọng đối với những trường
hợp phức tạp như của Hai. Hành vi vi phạm pháp luật của em không
chỉ đơn giản là do sự bốc đồng, mất cân bằng của tuổi mới lớn. Trái lại,
có rất nhiều vấn đề cần giải quyết, như sự thiếu hụt về kỹ năng sống,
thiếu sự giám sát, kèm cặp, thiếu tấm gương tích cực, cũng như các
cơ hội học nghề, cơ hội việc làm. Đây là những khó khăn mà cha mẹ
em, trong lúc còn phải vật lộn mưu sinh hàng ngày, khó có thể nhận
ra được kịp thời, mà kể cả có nhận ra thì cũng khó có thể tự mình giải
quyết được. Trong trường hợp này, các cha mẹ cần sự thấu hiểu, kiên
nhẫn, và bao dung đối với con, và đồng thời hãy tìm kiếm sự trợ giúp,
hãy kêu gọi sự giúp đỡ của các thầy cô ở trường, của các cơ quan, đoàn
thể ở địa phương, của hàng xóm láng giềng xung quanh, của công an,
tòa án. Trường hợp của Hai, em đã chứng minh được rằng mặc dù em
162
VƯỢT BÃO
liên tục dính hết vào rắc rối này đến rắc rối khác, khi được tạo cơ hội
để sửa chữa, em đã có thể thay đổi.
Giai đoạn sắp thành niên được gọi là cửa sổ cơ hội thứ hai của
đời người. Sự phát triển của các em trong giai đoạn này như thế nào
sẽ ảnh hưởng rất lớn đến con người trưởng thành của các em. Mặc
dù trong thời gian này, các em dễ có những hành vi rắc rối, nổi loạn,
ở một khía cạnh khác, cũng chính khuynh hướng chấp nhận mạo
hiểm này có thể thúc đẩy sáng tạo, suy nghĩ táo bạo, đổi mới, thành
tựu trong học hành, phát triển khả năng lãnh đạo. Vậy thì làm thế
nào để có thể tạo cho các em cơ hội an toàn, ổn định để có thể mạo
hiểm một cách tích cực, được hướng dẫn, làm gương để có định
hướng đúng đắn, và được tạo cơ hội để sửa chữa sai lầm nếu có trót
mắc phải? Đây là điều mà các bậc cha mẹ cần suy nghĩ, các nhà giáo
dục cần suy nghĩ, và tất cả người lớn chúng ta cần tiếp tục suy nghĩ
và tìm tòi giải pháp để trả lời câu hỏi này.
Mong rằng với mỗi em, cánh cửa cơ hội của thập kỷ thứ hai
trong đời người đều rộng mở, thúc đẩy những nỗ lực “chạy lấy đà”
của các em để “cất cánh” thành công.
163
NHẠC SĨ, CA SĨ HOÀNG BÁCH

Lắng nghe để thấu hiểu, để tìm thấy những băn khoăn, lo lắng của những người
thân yêu của mình. Bao dung để có thể nâng đỡ tinh thần, để chia sẻ những tình
cảm chân thành. Nhưng làm thế nào để thực sự chia sẻ, hi sinh cho nhau để có một
gia đình hạnh phúc?
Nhạc sĩ, ca sĩ Hoàng Bách là một người nổi tiếng với người yêu nhạc Việt Nam. Giữa
tháng 6/2020, Hoàng Bách đi triệt sản trước nỗi lo vợ phải chịu nhiều đau đớn khi
sinh con. Thông tin này được đăng tải trên trang cá nhân khiến nhiều người không
khỏi bất ngờ và xúc động.
Có bao nhiêu người chồng, người cha sẽ sẵn sàng làm như Hoàng Bách?
164
CHIA SẺ VÀ HI SINH
Chân thành và tôn trọng

Là những người bạn đồng hành với nhau, 16 năm làm người
yêu, 13 năm làm vợ chồng, những trải nghiệm của bản thân dạy
Bách rằng, muốn có một cuộc hôn nhân hạnh phúc, phải dựa trên
những yếu tố: yêu thương, chân thành và tôn trọng.
Nếu coi hôn nhân là một con đường dài, thì có được một người
bạn đồng hành như thế là một điều may mắn. Nhưng may mắn
không là không đủ, chúng ta cần có sự nỗ lực chăm bẵm tình yêu ấy
mỗi ngày.
Khi mình đã cam kết cuộc sống của mình với một người, có
nghĩa là niềm vui của người ấy là niềm vui của mình, nỗi lo của
người ấy cũng là nỗi lo của mình. Không thể có một cuộc hôn nhân
hạnh phúc nếu mỗi người chỉ biết nghĩ cho mình.
Với Bách và vợ, kể từ khi bắt đầu đến với nhau, cả hai đã cùng
coi gia đình của người kia là gia đình của mình, mỗi quyết định
lớn nhỏ đều được đưa ra bàn bạc. Quyết định là quyết định chung,
thành công là thành công chung và thất bại, nếu có, cũng là thất bại
chung của cả hai.
Chúng tôi ở bên cạnh nhau, tận hưởng những vui - buồn của
cuộc sống và lớn lên cùng nhau mỗi ngày.
Không ai là hoàn hảo, bản thân tôi hiểu điều đó, chính vì thế, sự
chân thành và tôn trọng của những người bạn là điều rất quan trọng
khi tranh luận và đưa ra quyết định tốt nhất cho gia đình.
165
Ông bà ta có câu “Thuận vợ thuận chồng, tát biển Đông cũng

cạn”. Với Bách, điều này cực kỳ dễ hiểu và dễ áp dụng. Khi gắn kết
với nhau thành một gia đình, có những đứa con ra đời, Bách hiểu
hơn mỗi ngày, rằng sự sẻ chia một cách cụ thể bằng hành động đối
với nhau cũng là một cách để thể hiện tình yêu. Trong gia đình
Bách, không có chuyện chồng hay vợ luôn luôn đúng, cũng không
có chuyện phân chia quyền lợi và trách nhiệm một cách quá rạch ròi
mà thuận theo tự nhiên, ai rảnh giờ nào thì lo việc giờ ấy, ai giỏi việc
nào thì làm việc ấy.
16 năm bên cạnh nhau của vợ chồng Bách là như vậy và ít nhất,
với Bách, được ở bên cạnh vợ, nhìn con lớn lên mỗi ngày, yêu và
được yêu bởi người bạn đồng hành ấy là những trải nghiệm quý giá
nhất mà không gì có thể đánh đổi.
Hi sinh để chia sẻ?

Bé đầu nhà Bách năm nay đã 13 tuổi, và đến giờ, vợ Bách đã trải
qua ba lần sinh nở.
Cũng như bao người đàn ông khác, Bách được lớn lên trong môi
trường giáo dục đậm chất Á Đông, có nghĩa là cũng luôn có một
định kiến bên trong mình: Việc sinh nở là của phụ nữ.
Ba lần vợ sinh, lần đầu Bách đang đi show ở Hà Nội, lần thứ hai
thì Bách chỉ dám lấp ló ngoài phòng sinh mà không dám bước vào
với vợ. Chỉ khi bước vào phòng vượt cạn cùng vợ ở lần thứ ba, Bách
mới hiểu, hóa ra là mình đã vượt được qua nỗi sợ nhìn người phụ nữ
của mình đau đớn để thực sự đồng hành cùng cô ấy.
Khi người ta sợ, người ta thường trốn tránh, bằng một cách nào
đó. Nỗi sợ, theo cách hiểu của Bách, là thứ khiến chúng ta phải đầu
hàng hoàn cảnh để cảm thấy mình an toàn, là một chiếc hộp mà mỗi
166
VƯỢT BÃO
khi cảm thấy bất an, một cách bản năng, chúng ta thường chọn để
chui vào, để trốn tránh thực tế đang diễn ra.
Chính lần bước vào phòng sinh cùng vợ ấy đã thay đổi Bách.
Trong bài hát tặng vợ Bách viết ngay sau khi con trai út chào đời
được nửa ngày, Bách viết: “Trái đất đang dừng lại, thời gian đang trôi
chậm lại, khoảnh khắc ấy - phút giây ta chờ đợi, khoảnh khắc thiêng
liêng cuộc đời, là đây.”
Chính xác là như vậy, khoảnh khắc được đón con ra với thế
giới là một khoảnh khắc thiêng liêng trong cuộc đời mỗi người cha.
Nhưng để có được khoảnh khắc ấy, không nhiều người đàn ông như
Bách, thực sự cảm được rằng, người phụ nữ của mình đã phải trải
qua những gì.
Nhìn người phụ nữ mình yêu đau đớn, gào thét; nhìn các y bác
sĩ tập trung, căng thẳng dù cố tỏ ra thoải mái, Bách mới thực sự hiểu
hơn, mỗi phút giây đi qua đều là sinh tử, và rằng mình đã ích kỷ thế
nào khi để vợ một mình trong phòng sinh hai lần trước đây, dù hoàn
toàn có cơ hội để vào tiếp sức cho cô ấy.
Cuộc sống là sẻ chia, mình hiểu điều này nhưng chưa bao giờ
hiểu nó sâu được đến thế.
Bách không hay dùng từ “hi sinh” để nói về cuộc sống, chúng ta
cũng có thể dùng từ “thiên chức” để nói về khoảnh khắc thiêng liêng
của người phụ nữ, nhưng với Bách, để có được những thiên thần
nhỏ cho cuộc sống của mình, rõ ràng là người vợ, vì yêu mình, mà
đã hi sinh quá nhiều. Chính vì thế, Bách đã có những thay đổi và đã
quyết định hành động.
167
Quyết định hành động

Triệt sản là quyết định mà vợ chồng Bách đã cùng nhau có được
từ trước khi có em bé thứ ba. Là những ông bố bà mẹ yêu con như
bao gia đình khác, vợ chồng Bách trân trọng mỗi giây phút được ở
bên con, những báu vật đầy yêu thương mà mình may mắn có được.
Tất nhiên, chúng ta có thể đồng ý với nhau rằng, càng nhiều yêu
thương, càng có nhiều nỗi lo. Ngoài cơm-áo-gạo-tiền, cuộc sống còn
vô vàn nỗi lo khác và ở hoàn cảnh nào đó, chúng biến thành áp lực.
Chính phủ ta có câu “Dừng lại ở hai con để nuôi dạy cho tốt”,
Bách hoàn toàn đồng ý về điều này. Cuộc sống hiện đại đang diễn ra
quá nhanh và hai vợ chồng, hai em bé là mô hình đẹp để chúng ta
có cơ hội nuôi dạy con một cách tốt nhất, cũng như có thời gian để
tận hưởng và cống hiến cho cuộc đời.
Hai vợ chồng đã cùng nhau tìm hiểu thông tin. Vì gia đình vợ
Bách có truyền thống về ngành y nên Thảo cũng có những kiến thức
tốt về y tế. Bản thân Bách cũng tự mày mò, hỏi thăm và tư vấn từ
nhiều nguồn để hiểu rằng, với những tiến bộ từ y học hiện đại, đàn
ông triệt sản sẽ có nhiều lợi thế hơn so với phụ nữ. Nhưng thú thực
là với Bách, cũng có những lo sợ. Mình đã từng hơn một lần đến
khoa Sinh sản Nam, Bệnh viện Từ Dũ rồi lại bỏ về. Bây giờ ngồi
nghĩ lại, trong cái lo sợ, lừng chừng đó của mình cũng có cái hay,
rằng ta lại có thêm một cậu út đáng yêu cho cả nhà. Nhưng khi đã
cùng vợ trải qua những phút khó khăn ấy, mình biết mình không thể
lần lữa thêm một lần nào nữa.
Khi Bách tham khảo ý kiến của những người trong gia đình, đã
có những lo ngại, thậm chí phản đối, mẹ Bách cũng ngại ngần chia sẻ
riêng với con trai rằng, nên để thuận theo tự nhiên. Tham khảo bạn
bè, nhiều người đã làm triệt sản nam trước mình, đặc biệt là những
168
VƯỢT BÃO
bạn bè người nước ngoài, họ đều cười và khuyến khích, rằng đây là
chuyện nhỏ và nên làm.
Vẫn chưa đủ.
Chỉ đến khi cùng vợ bước vào phòng tư vấn với một bác sĩ nam
khoa, Bách quyết định chọn ngày để thực hiện ngay. Bách tin rằng,
bất cứ người chồng yêu vợ nào, sau khi bước vào tìm hiểu và được
tư vấn sẽ thay đổi ngay những suy nghĩ của mình về vấn đề triệt sản.
Triệt sản nam thực sự là một tiểu phẫu cực kỳ đơn giản, gây tê
và phẫu thuật trong vòng 30 phút, nghỉ ngơi chừng hơn một tiếng
là có thể về nhà. Nếu so sánh với những hệ lụy mà người phụ nữ có
thể phải đối mặt khi triệt sản, thì triệt sản nam hầu như không có
biến chứng về sau. Thậm chí, trong trường hợp muốn có thêm con,
có thể hoàn toàn “mở máy” để có được.
Tất nhiên, quyết là quyết vậy, nhưng khi nằm lên bàn mổ rồi,
Bách còn bắt vợ phải gọi cho vợ của một anh bạn đồng nghiệp, bật
loa ngoài điện thoại để nghe, chỉ nghe đầu dây bên kia cười rất to và
nói rằng, mọi chuyện chỉ có thể tốt hơn, “thăng hoa” hơn thôi, nhắn
anh Bách đừng lo gì nữa.
Và thế là, ok, tới luôn bác sĩ ơi!
Mọi thứ đúng như dự tính.
Chỉ có một điều ngoài dự tính một chút, sau vài ngày nghỉ ngơi,
khi trở lại, Bách không thể tin rằng câu chuyện mình triệt sản lại
biến thành một câu chuyện truyền thông lớn đến thế. Với Bách, đây
hoàn toàn là câu chuyện đơn giản của mình. Vì đã nói đến khá nhiều
với bạn bè nên Bách cũng vô tư chia sẻ với bạn bè Facebook, đa số
họ là những khán giả nghe nhạc đến các gia đình có con, cháu hâm
mộ Bách từ “Bố ơi, mình đi đâu thế?”
169
Tất nhiên, cũng có nhiều chiều dư luận, có cả những lời trêu

chọc, dị nghị... Nhưng thú thật là Bách hoàn toàn hiểu, bản chất
câu chuyện của mình là gì, tích cực hay tiêu cực. Bách cho rằng, dù
như thế nào, đây cũng là một hành động tích cực, trước tiên là với
gia đình mình, sau đó là với xã hội. Bằng chứng là có rất nhiều người
nhắn tin riêng với Bách, với bà xã Bách về quy trình triệt sản nam mà
Bách đã trải qua. Thậm chí, họ còn xin số điện thoại của chính bác
sĩ đã tư vấn và thực hiện phẫu thuật cho Bách.
Trách nhiệm
Bách có trải nghiệm ba năm làm đại sứ của UNWomen, cơ quan
Bảo vệ quyền của phụ nữ và trẻ em gái thuộc Liên hiệp quốc. Trong
ba năm hoạt động ấy, Bách được tiếp xúc nhiều nguồn thông tin và
tư tưởng tiến bộ. Cũng đã được đi khắp đất nước, đã sáng tác bài hát
để ủng hộ phong trào tiến bộ cho phụ nữ Việt Nam, nhưng có lẽ, lần
này, dù không hoàn toàn chủ động, hành động của mình đã vô tình
có đóng góp lớn cho sự thay đổi về nhận thức của nhiều phụ nữ và
cả đàn ông ở đất nước mình.
Là một người chồng yêu vợ, người con yêu mẹ và người cha có
con gái, Bách hoàn toàn hiểu những thiệt thòi mà người phụ nữ Việt
Nam qua nhiều thế hệ phải trải qua. Bách muốn rằng, ở cương vị
của mình, có thể đóng góp một chút ảnh hưởng tích cực nào đó để
thay đổi hiện trạng này, để con gái mình được lớn lên và tận hưởng
cuộc sống này theo cách mà con xứng đáng được đón nhận. Hơn
nữa, một môi trường Việt Nam mà cả hai giới đều thấu hiểu và chia
sẻ với nhau sẽ là một môi trường lành mạnh mà Bách muốn các con
mình, cả trai lẫn gái cùng những em bé khác được sống và lớn lên
cùng nhau.
170
VƯỢT BÃO
Những quyết định của Bách trong câu chuyện này, dù như thế
nào, cũng đơn giản xuất phát từ tình yêu mà mình dành cho người
phụ nữ của mình, dành cho gia đình mình và thông qua đó, đóng
góp một tiếng nói để xã hội này trở nên tốt đẹp hơn, đáng sống hơn.
Không thể có một gia đình hạnh phúc khi một thành viên của gia
đình ấy không thực sự hạnh phúc.
Không thể có một xã hội hạnh phúc khi một nửa số thành viên
trong đó không được tôn trọng và yêu thương.
171
NHÀ VĂN, NHÀ BÁO PHONG ĐIỆP

Chị là tác giả của 20 đầu sách, bao gồm các tập truyện ngắn, tiểu thuyết, truyện dài
cho thiếu nhi, tản văn, đối thoại văn học. Phần nhiều trong số đó liên quan đến chủ
đề gia đình: Có mẹ trong cuộc đời này, Cùng con vượt bão tuổi teen,...
“Tôi chỉ mong muốn chia sẻ những câu chuyện của đời sống này mà mỗi người chúng
ta, cách này hay cách khác đang dự phần vào đó. Mỗi người sẽ lựa chọn một cách
hành xử. Việc chăm sóc con cái hay neo giữ sợi dây gắn kết giữa các thành viên trong
gia đình cũng vậy, có thể người khác sẽ nhìn nhận khác đi, lựa chọn khác đi. Nhưng
dù cách nào thì yếu tố gia đình cũng vô cùng quan trọng. Tôi rất thích câu này: ‘nhà
là nơi bão dừng trước cửa’. Gia đình phải là nơi chốn an lành, yên ấm nhất mà chúng
ta muốn quay trở về sau những sóng gió, mệt mỏi của cuộc đời. Nếu không làm được
điều đó, khi hoang hoang, mệt mỏi, đổ vỡ... chúng ta biết náu vào đâu?”
172
TÔI CŨNG ĐÃ “TÌM MÌNH”
Khi nhận được lời mời tham gia chương trình Cất cánh với chủ
đề Tìm “mình” trong nhà mình, tôi rất vui khi được tham gia. Bởi
đây cũng là vấn đề tôi luôn trăn trở về nó. Tôi cũng đã “tìm mình”
trong gia đình mình như thế nào?
Có hai giai đoạn quan trọng trong cuộc sống của tôi:
Đầu tiên là khi tôi rời xa gia đình để đi học. Năm 18 tuổi, tôi
nhập học Đại học Luật Hà Nội. Càng gần ngày tôi lên trường nhập
học, tôi càng cảm thấy lo lắng, sợ hãi. Bởi vì tôi không biết ngày
mai, khi bắt đầu cuộc sống mới không có cha mẹ bên cạnh thì tôi sẽ
sống như thế nào. Những ngày tháng sinh viên, tôi ở trọ trong căn
phòng chỉ 6m2, lợp fibro xi-măng, lúc nào cũng thoang thoảng mùi
dầu hỏa của cái bếp ở góc phòng. Những ngày nắng thì cực kì khủng
khiếp. Tôi phải đổ nước ra sàn và dùng khăn ướt để đắp lên mặt cho
đỡ nóng. Nhưng điều đó không đáng sợ bằng những lúc cảm thấy
vấp váp, đau ốm, mình trở về căn phòng trọ và thấy cô đơn. Lúc đó
cảm giác thèm có gia đình ở bên mạnh mẽ vô cùng. Tôi cảm thấy gia
đình linh thiêng vô cùng. Trước đó tôi chỉ nghĩ đơn giản, gia đình là
những người sống chung một mái nhà, mọi thứ mặc nhiên đến với
mình, mình được chăm sóc, lo toan. Nhưng không phải. Gia đình
là một phần máu thịt và mình góp phần, có trách nhiệm trong đó.
Giai đoạn thứ hai quan trọng là khi tôi làm mẹ. Tôi có hai cô
con gái đang ở tuổi teen. Cô con gái đầu năm nay 15 tuổi. 15 năm
qua tôi luôn nỗ lực học hỏi và cố gắng để làm một người mẹ tốt. Tôi
tin rằng bất kì người phụ nữ nào cũng mong muốn trở thành người
mẹ tốt của con cái mình. Nhưng tại sao ở nhiều gia đình vẫn xảy ra
173
những mối bất hòa giữa vợ chồng và con cái? Mọi người vẫn không
tìm được tiếng nói chung? Vẫn có những đứa trẻ muốn thoát khỏi
gia đình, muốn trốn tránh bố mẹ, thậm chí phạm tội hoặc muốn tự
tử? Tại sao trẻ con lại rơi vào những bi kịch như thế? Rõ ràng giữa
mong muốn trở thành cha mẹ tốt và thực hành là cả một khoảng
cách không dễ lấp đầy. Nhiều người nghĩ làm cha mẹ tốt là cho con
ăn ngon mặc đẹp, học trường tốt, đáp ứng mọi nhu cầu của con, sắp
xếp sẵn một tương lai tốt cho con. Điều đó đúng nhưng chưa đủ. Trẻ
con mong muốn được lắng nghe, chia sẻ nhiều hơn thế.
Chúng ta thường dùng những từ để nói về gia đình như tổ ấm,
mái ấm. Điều đó khiến tôi rất suy nghĩ. Với tư cách là một người
con, một người vợ, một người mẹ chúng ta sẽ làm gì để giữ tổ ấm
trong gia đình của mình. Tôi nghĩ có một số điều khá quan trọng:
lắng nghe, thấu hiểu, chia sẻ, trách nhiệm và yêu thương.
Không có gì mới mẻ cả nhưng thực hành mới là điều quan trọng,
không phải ai cũng dễ dàng làm được. Cây hạnh phúc chỉ có thể lớn
lên khi mỗi thành viên trong gia đình nỗ lực chăm sóc nuôi dưỡng
nó mỗi ngày.
174
LÒNG BIẾT ƠN
Từ khi còn nhỏ, ai cũng được dạy nói lời xin lỗi, cảm ơn.
Lời cảm ơn chân thành lớn dần thành “lòng biết ơn” một
cách tự nhiên trong tim mỗi người.
Lòng biết ơn là khởi điểm của hạnh phúc, giúp ta khơi gợi
lại các ký ức tốt đẹp trong quá khứ, biết trân quý những
gì có được ở hiện tại và duy trì thái độ tích cực, lạc quan
vào tương lai. Trong một số nghiên cứu gần đây, những
người tham gia khảo sát đã được đề nghị viết lời cảm ơn
cho một ai đó và thực hiện liên tục trong suốt ba tuần. Kết
quả cho thấy rằng việc này làm tăng cảm giác hạnh phúc
và hài lòng về cuộc sống, đồng thời giúp giảm bớt các triệu
chứng trầm cảm.
Lòng biết ơn, đôi khi là những lời cảm ơn rất nhỏ trong
cuộc sống dành cho những người đã yêu thương, đã truyền
cho ta chút hứng khởi giữa bộn bề cuộc sống.
Lòng biết ơn dành cho những người đã giúp thay đổi cả
một con người để một cuộc đời mới được hồi sinh. Đôi khi
cũng là lời xin lỗi tận đáy lòng với niềm day dứt suốt cả
cuộc đời.
Lòng biết ơn với những hi sinh bằng xương máu của lớp lớp
con người, để giữ lại cuộc sống bình an, hạnh phúc cho cả một
dân tộc.
Và lòng biết ơn luôn là những kí ức được lưu giữ trong
trái tim.
DOANH NHÂN TRẦN MẠNH DUY

Trần Mạnh Duy (28 tuổi) đã có một hành trình rất dài - hơn 10 năm để đoàn tụ
với người phụ nữ không phải máu mủ nhưng đã nuôi dưỡng anh trong khoảng sáu
năm thơ ấu. Trong 10 năm ấy, có lúc anh đã quên, có lúc anh day dứt, có lúc lại nghĩ
“mình là kẻ vô ơn” và hối hận! Nhưng cuối cùng, một cái kết đẹp đã đến với những
người biết nhận sai và sửa sai bằng trái tim chân thành!
176
NHỚ THÔI CŨNG LÀ BIẾT ƠN!
Người lạ
Năm tôi lên hai, mẹ bồng tôi từ quê lên Hà Nội sinh sống. Ngày
ấy vì hoàn cảnh khó khăn, mẹ tôi quyết định vay mượn tiền sang
Trung Quốc học nghề y. Nhưng điều khiến mẹ tôi băn khoăn nhất
là không biết gửi tôi cho ai trong thời gian mẹ đi học. Rồi như một
định mệnh, mẹ tôi gặp bà Tịnh ở chợ, được biết bà là một người phụ
nữ rất tốt và đã từng chăm sóc các em nhỏ trong làng trẻ em SOS
nên mẹ tôi yên tâm gửi tôi cho bà chăm sóc. Nghe nói ngày ấy bà
cũng có tuổi, cũng chẳng định nhận nuôi nữa, nhưng rồi bà lại nhận
tôi như một định mệnh, mặc kệ cho chồng của bà phản đối kịch liệt.
Và thế là một quãng tuổi thơ của tôi tuy phải xa mẹ nhưng vẫn được
nuôi dưỡng rất tốt dưới đôi bàn tay của người lạ.
Thời điểm đó, một năm mẹ lại về với tôi hai lần là dịp Tết và
quốc khánh Trung Quốc, đó là thời điểm mẹ được nghỉ dài nhất. Có
những hôm tôi ngắm máy bay trên trời rồi tự an ủi bản thân: “Chắc
mẹ trên máy bay đó đang về với tôi”, lâu rồi nên tôi cũng đã dần
quen với việc xa mẹ. Những lúc đó, bà Tịnh biết và an ủi tôi rằng
rồi một ngày, hai mẹ con sẽ lại được đoàn tụ với nhau...
Tôi vẫn nhớ lần trốn bà trèo lên tầng thượng khu tập thể đối diện
rồi gọi vọng xuống trêu bà dưới tầng một. Khỏi phải nói, bà tá hỏa
lôi cổ tôi xuống rồi về bắt nằm úp luôn. Nếu tôi sai, bà đánh đòn,
sau rồi bà vẫn ôm tôi và khóc. Là cậu bé bướng bỉnh thì đòn roi tôi
chẳng sợ, nhưng tôi lại rất sợ nhìn thấy bà khóc, cứ nghĩ vậy rồi mỗi
177
khi làm điều gì tôi lại tự hỏi: “Liệu mình làm vậy bà có buồn không?
Phải thương mình đến mức nào thì bà mới rơi những giọt nước mắt
như thế chứ.”
Sau 5 năm tôi ở với bà thì mẹ trở về. Thời điểm xa bà, mình còn
nhỏ lại ham vui nên không hứa hẹn ngày gặp bà. Tôi chỉ nhớ, ngày
chia tay bà Tịnh khóc nhiều, nhưng lúc đó, niềm vui vì mẹ trở về
quá lớn nên tôi cũng chẳng quan tâm đến điều đó lắm rồi vô tình
mình cũng bị tạm quên mất bà.
Hành trình tìm bà

Đứa trẻ nào cũng được dạy phải biết ơn người khác, nhưng biết
ơn là gì thì phải đến 18 năm sau tôi mới hiểu ra, càng nhớ và càng
đau đáu về việc được gặp bà.
Năm ôn thi đại học, tôi gặp nhiều stress. Mẹ tôi cũng hay đi
nước ngoài lo việc kinh doanh. Lúc này, tôi lại nhớ đến khi còn nhỏ,
học bài xong lại chạy xuống sân chung cư ngồi khóc vì nhớ mẹ. Và
mỗi khi đó, bà Tịnh lại đến bên tôi dỗ dành: “Càng buồn con phải
coi nó như là động lực để biến thành những hành động quyết liệt.”
Nhớ lời bà, tôi cố gắng hơn và đậu đại học năm 2010.
Rồi khi được làm cha, tôi bắt đầu làm quen với cảnh tắm rửa cho
con, dỗ con nín khóc, mớm con ăn từng chút một. Dạy một đứa trẻ
không dễ! Lúc này, tôi lại càng nghĩ đến bà Tịnh nhiều hơn, tôi tự
hỏi, tại sao một người không phải máu mủ ruột rà lại có thể dành
nhiều tình cảm để kiên nhẫn dạy dỗ và dành nhiều tình thương cho
mình đến thế!?
Và thế là tôi bắt đầu hành trình tìm bà.
178
VƯỢT BÃO
Là kẻ vô ơn? Chắc hẳn lúc này nhiều người nghĩ tôi như vậy.
Đúng! Hơn 10 năm tìm kiếm cũng là từng ấy thời gian tôi dằn
vặt bản thân mình. Hàng trăm câu hỏi đặt ra trong đầu rằng: Tại
sao tôi lại vô tâm đến thế? Bà sẽ thấy thế nào khi đứa trẻ ngày đó
được bà cất công nuôi dưỡng bặt vô âm tín không đoái hoài gì
đến bà?... Có những lúc tôi sợ rằng đã muộn: Liệu rằng bà còn
đợi tôi được bao lâu nữa? Cứ mỗi năm trôi đi tôi lại thêm dằn vặt
bản thân, kể từ lúc ý thức được điều này tôi chưa bao giờ nghĩ
đến lúc bỏ cuộc.
18 năm chưa gặp bà, tôi đã quyết định phải bắt đầu. Nhưng cực
kì khó khăn. Rất nhiều lần có người gọi điện bảo biết địa chỉ của bà
Tịnh và yêu cầu tôi chuyển tiền rồi mới cho thông tin. Có lần tôi đã
chuyển tiền nhưng sau đó thậm chí còn không nhận được phản hồi
nào cả. Nhưng không nản lòng, tôi quyết tâm tìm kiếm tiếp. Sau
nhiều lần tìm kiếm thất bại, nhiều lúc tôi thất vọng định dừng lại.
Rồi chỉ còn biết cầu nguyện để tìm thấy bà, nhưng hy vọng đã bớt
đi nhiều.
Hội ngộ
Con cái muốn nói cảm ơn bố mẹ nhưng họ “ngại” hoặc bố mẹ
muốn xin lỗi con nhưng lại thấy điều này thật “ngớ ngẩn”. Nếu tôi
cần cảm ơn hay nói xin lỗi với ai đó, tôi sẽ tìm cách gặp họ bằng được
để nói vì thời gian mỗi lúc lại kéo ta cách xa nhau hơn, hãy nói với họ
khi còn có thể. Và tôi phải mất hơn 10 năm tìm kiếm thì mới có cơ
hội để nói những lời đó.
Một ngày nọ khi tôi vô tình nói chuyện về bà cho một người cô
(bạn của mẹ tôi), cô ấy nghe rồi hỏi kỹ hơn về bà, còn chỉ chính xác
được nơi bà đang ở. Sau cuộc gọi điện hỏi thăm, tôi đã có số của bà,
179
vội gọi và nhận ra chính giọng của bà Tịnh, tôi đã phóng xe máy đến
gặp bà ngay sáng hôm sau. Hóa ra người mình tìm bấy lâu nay lại chỉ
cách mình chưa đến 20km.
Thực sự, cái giây phút được hội ngộ với bà sau 10 năm xa cách
đó chắc sẽ là thời khắc tôi không bao giờ quên. Lúc đầu gặp, cả hai
bà cháu đều bỡ ngỡ vì những ký ức về nhau giờ đã thay đổi nhiều.
Trong ký ức của mình, bà của 10 năm trước chưa nhiều tóc bạc
như bây giờ. Còn với bà, tôi của ngày xưa là một thằng nhóc còi còi
với đủ trò nghịch ngợm. Bà thấy tôi thì ôm chặt lấy và nói: “Duy
ơi, bà cứ nghĩ kiếp này sẽ không gặp lại con nữa.” Đây là câu nói
mà chắc cả đời này tôi cũng chẳng bao giờ quên được, hóa ra suốt
bấy lâu nay bà cũng tìm tôi như tôi đi tìm bà. Hôm đó tôi cùng bà
ăn bữa cơm như năm nào, cùng bà ôn lại những câu chuyện xưa
mà hồi bé tôi chưa hiểu được. Căn nhà bà giờ có nhiều sự thay đổi
nhưng bất ngờ là từ cái cây gãi lưng ngày xưa dùng để phạt mỗi
lần tôi hư vẫn ở nguyên đó, hay thói quen của bà để quyển sổ tử vi
đầu giường nay vẫn vậy, cảm nhận như tôi đang ở căn phòng tuổi
thơ của mình.
Có thể nói, tuổi thơ của tôi so với chúng bạn thực sự có nhiều
nỗi buồn hơn, thiệt thòi hơn. Nhưng từ tận đáy lòng, tôi cảm ơn
quãng tuổi thơ dữ dội đó rất nhiều. Nhờ quãng thời gian đó, tôi
trở thành một người biết tự lập sớm, biết trân trọng những điều
xung quanh cuộc sống. Với tôi, mọi khó khăn, thiệt thòi chỉ như
là những thử thách mà khi vượt qua được, mình lại lớn thêm một
chút. Đặc biệt nhất, quãng thời gian ở với bà đã giúp cho mình
hiểu rõ hơn rất nhiều về hai chữ “Biết ơn”.
Ngày xưa, tôi cứ nghĩ, muốn tỏ lòng biết ơn với một ai đó thì
phải tìm mọi cách đền đáp, đôi khi còn là đền đáp về vật chất. Thế
nhưng, muốn tỏ lòng biết ơn đối với một ai, chúng ta cũng không
180
VƯỢT BÃO
cần phải quá cầu kỳ đến thế. Và tôi nhận ra rằng, khi mà trong lòng
vẫn luôn nhớ và đau đáu về quãng thời gian dài xa mẹ, nhưng vẫn
luôn được nuôi dưỡng và sống trong tình yêu thương của bà Tịnh -
một người vừa như là một người bà vừa là ân nhân của mình, thì đó
cũng chính là lòng biết ơn.
Nhớ thôi cũng là biết ơn!
181
ĐẠI ÚY ĐOÀN THỊ BÍCH THỦY

CHỦ NHIỆM CHƯƠNG TRÌNH “ĐI TÌM ĐỒNG ĐỘI”,
KÊNH TRUYỀN HÌNH QUỐC PHÒNG VIỆT NAM
“Đi tìm đồng đội” của kênh truyền hình Quốc phòng Việt Nam là một chương
trình chuyên biệt về công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ. Trong quá trình
công tác, chị Thủy đã gặp, được chứng kiến những câu chuyện “tìm đồng đội,
tìm người thân” xúc động. Đó cũng là trải nghiệm quý báu để một nhà báo trẻ
như chị lưu giữ mãi trong tim.
182
NỖI ĐAU VÀ LÒNG BIẾT ƠN
Hành trình 6 năm hàn gắn những nỗi đau

Chương trình của chúng tôi đã phát sóng được gần 6 năm.
Trong suốt khoảng thời gian đó, tôi đã được chứng kiến rất nhiều
câu chuyện xúc động. Nếu như trước đây, với tôi, chiến tranh có lẽ
chỉ là những hình ảnh trong các thước phim tư liệu đen trắng hay
là những con số, những sự kiện trong sách vở thì sáu năm qua, câu
nói quen thuộc “chiến tranh là mất mát, là đau thương” đối với tôi
đã không còn là một câu nói chung chung nữa mà đó là nỗi đau, nỗi
mất mát của những con người cụ thể. Đó là những người mẹ mất
con, những người vợ mất chồng và rất nhiều những người con chưa
một lần được gặp mặt cha. Và điều đau lòng hơn nữa, mất mát lớn
hơn nữa là rất nhiều người trong số họ đã chờ đợi hàng chục năm rồi
mà vẫn chưa tìm được phần mộ của người thân.
Khi các chương trình của chúng tôi phát sóng, có nhiều người
cho rằng không nên dùng những từ như “hạnh phúc, vui mừng” khi
các gia đình đón được liệt sĩ trở về. Nhưng nếu được đi cùng các gia
đình liệt sĩ trong hành trình đi tìm người thân của họ mới hiểu hết
được rằng khoảnh khắc đoàn tụ đó thực sự là một niềm hạnh phúc
lớn lao đối với họ. Nỗi đau thì họ đã phải chịu đựng suốt hàng chục
năm, từ ngày nhận giấy báo tử và suốt bao nhiêu năm chờ đợi, tìm
kiếm người thân. Và khi đã tìm được đón người thân sau rất nhiều
sự đợi chờ như vậy, thì đó thực sự là một niềm hạnh phúc. Hầu như
tất cả những gia đình liệt sĩ mà chúng tôi đã gặp đều nói với chúng
tôi như vậy.
183
Tôi xin được kể về câu chuyện của liệt sĩ Lê Văn Phiến ở Thái
Bình. Vào thời điểm chương trình bắt đầu phát sóng, nhóm phóng
viên chương trình “Đi tìm đồng đội” đã cùng gia đình liệt sĩ đi vào
tận huyện Bắc Trà My, tỉnh Quảng Nam để tìm kiếm. Đó là một
hành trình vô cùng vất vả vì đây là khu vực rừng nguyên sinh,
muốn đi mọi người còn phải phát cây mở đường để đi. Tuy nhiên,
sau nhiều ngày, chúng tôi đã phải ra về mà không tìm thấy hài
cốt liệt sĩ. Thế rồi, cách đây khoảng một tháng, chúng tôi bất ngờ
nhận được điện thoại của gia đình liệt sĩ Phiến thông báo các bác
đã tìm được phần mộ của cha mình. Lúc đấy, tất cả anh chị em
chúng tôi đều cảm thấy vỡ òa cảm xúc, một hành trình tìm kiếm
suốt hơn 5 năm cuối cùng đã cho kết quả viên mãn. Khi nghe
được điều đó chúng tôi đều thốt lên với nhau: “Ôi kì diệu quá!”
và cảm thấy hạnh phúc giống như đó cũng là liệt sĩ của gia đình
mình vậy.
Ngay từ khi xây dựng format chương trình, nhà báo Tùng Lâm
(Đại tá, Phó giám đốc Kênh truyền hình Quốc phòng Việt Nam)
đã mong muốn chương trình của chúng tôi phải truyền lửa đến với
tất cả mọi người, để toàn xã hội cùng chung tay vào công việc này,
để tất cả chúng ta phải có trách nhiệm với thế hệ cha anh đã anh
dũng ngã xuống. Nhưng trong quá trình thực hiện chương trình,
chính bản thân chúng tôi lại được truyền lửa bởi những nhân vật
của mình. Đó là một người vợ đã dành suốt gần 20 năm đi tìm
phần mộ của chồng. Bà đã lặn lội từ Nam Định vào Bình Phước
để tìm chồng mình, thậm chí khi tiền dành dụm mang đi đã hết,
bác đã nhận việc làm thuê ở đây để có thể tiếp tục tìm kiếm chồng
mình. Hay là như câu chuyện của các bác là cựu học sinh trường
Chu Văn An, Hà Nội. Các bác đã lập ra nhóm tìm bạn để đi tìm hai
người bạn của mình đã hy sinh. Và trong quá trình ấy, các bác đã kết
nối và tìm được phần mộ cho rất nhiều gia đình khác nữa. Các bác
184
VƯỢT BÃO
tự nguyện đóng góp những đồng lương hưu của mình dành cho
công việc ý nghĩa này.
Biết ơn những nỗi đau

Những câu chuyện gây ám ảnh nhất đối với tôi khi đi làm
chương trình này có lẽ là những câu chuyện về những người mẹ.
Có một người lính, sau thời gian huấn luyện tại đơn vị, khi chuẩn
bị ra chiến trường, vì quá nhớ mẹ đã trốn đơn vị về thăm nhà ở Hà
Nội. Nhưng khi về, anh không dám vào nhà mà chỉ đứng từ xa nhìn
theo dáng mẹ trong nhà. Lúc đó có một bác hàng xóm đi qua nhìn
thấy đã vào báo với mẹ anh. Và khi người mẹ ra gặp con, hai mẹ
con ôm nhau khóc, người mẹ vẫn động viên con lên đường chiến
đấu. Thế rồi anh ra đi và mãi mãi không bao giờ trở về. Cho đến
tận khi người mẹ mất, bà vẫn chưa được đón hài cốt của con trở về.
Tôi không thể hình dung được nỗi đau suốt bao nhiêu năm của mẹ,
nó thực sự quá khủng khiếp. Và để chúng ta được sống trong hòa
bình hôm nay, có biết bao người mẹ đã phải chịu những hy sinh vĩ
đại như thế.
Đối với chúng ta, những việc như sáng thức dậy được ôm con,
được đưa con đến trường, mỗi tối được trở về cùng gia đình ăn một
bữa cơm, đó có thể là những điều bình thường hiển nhiên. Nhưng
điều bình thường ấy không phải tự nhiên mà có. Để chúng ta được
làm những điều tưởng như bình thường ấy là sự hy sinh của biết bao
thế hệ cha anh. Tôi nghĩ đó là điều mà thế hệ chúng ta hôm nay phải
luôn tự nhắc nhở mình.
185
DOANH NHÂN NGUYỄN SƠN LÂM

Sinh ra và lớn lên ở phường Thanh Sơn, Thành phố Uông Bí, Quảng Ninh, Nguyễn
Sơn Lâm kém may mắn so với các bạn cùng trang lứa. Lớn lên trong gia đình
nghèo có 4 anh em, Sơn Lâm bị ảnh hưởng chất độc da cam khiến cơ thể thấp bé,
hai chân teo lại,... Vượt qua những khó khăn, hoàn cảnh éo le của gia đình, Sơn
Lâm luôn mang lại niềm vui cho mẹ và nhận được sự khâm phục của mọi người
vì thông minh và ý chí không khuất phục trước những thiệt thòi cả về cơ thể và
hoàn cảnh sống.
Với nghị lực vươn lên của mình, hiện nay anh đã trở thành một doanh nhân
thành đạt.
Cách đây ba năm, Sơn Lâm đã vô cùng hạnh phúc khi đón con gái yêu chào đời.
Với anh, cuộc sống dù còn muôn vàn khó khăn nhưng với sự xuất hiện của Sala,
thiên thần nhỏ, anh sẽ có thêm động lực để bước tiếp.
Dù phía trước con đường còn rất dài...
186
BIẾT ƠN MẸ VÌ ĐÃ KHÔNG GỤC NGÃ,
BIẾT ƠN CON VÌ ĐÃ ĐẾN BÊN CHA
Có hai người đặc biệt với cuộc đời chúng ta, đó là người sinh ra
chúng ta và người chúng ta sinh ra.
Mẹ tôi
Mẹ tôi có lần hỏi: “Mẹ sinh ra con như thế này con có giận mẹ
không? Con có buồn không?”
Tôi trả lời: “Con luôn biết ơn mẹ vì mẹ đã sinh ra con trên đời
này. Con cảm thấy rất hạnh phúc!”
Mẹ tôi là người gốc Hải Phòng. Năm 1982, mẹ sinh ra tôi. Tôi nghĩ
rằng, khi sinh ra tôi, mẹ đã rất đau lòng. Khi tôi ba tuổi, cuộc sống rất
khó khăn. Mẹ tôi không chỉ khó khăn về vật chất mà còn chịu rất nhiều
sức ép tinh thần. Bố tôi từng là bộ đội, là thương binh ¼. Cuộc sống
vất vả khiến cho ông chìm vào men rượu, thường xuyên đánh đập và
chửi mắng mẹ. Khi tôi lớn lên, tôi càng cảm thông với ông hơn. Cuộc
sống không có lối thoát khiến cho ông bất mãn và dồn những điều đó
lên mẹ.
Một ngày, không chịu nổi, mẹ bế tôi ra bờ sông và bảo rằng mẹ
sẽ buộc hai mẹ con vào nhau và nhảy xuống. Tôi có trả lời rằng: “Nếu
thế thì nước sẽ vào mũi, con không thở được.” Chỉ nhờ câu nói ngây
thơ ấy, mẹ đã ở lại và vượt qua những áp lực trĩu nặng. Có nhiều
người trách mẹ tôi. Nhưng tôi thì nghĩ là, cuộc sống có những lúc
cực kì áp lực, nó đặt cho chúng ta quá nhiều thử thách nếu không
187
đủ bản lĩnh không thể vượt qua được. Mẹ tôi cũng là một người phụ
nữ yếu đuối, đáng cảm thông hơn là đáng trách.
Mẹ đã không chọn cái chết mà chọn cách đứng lên. Một mình
mẹ nuôi 4 người con trai. Lúc đó mẹ tôi có câu khẩu hiệu: “Tất cả vì
các con thân yêu!”, động lực giúp bà làm được tất cả mọi việc để kiếm
tiền nuôi các con trưởng thành. Và cho đến ngày hôm nay, mọi sự cố
gắng của bà đã được đền đáp.
Tôi luôn cảm ơn mẹ đã sinh ra và nuôi lớn tôi, dạy tôi biết
yêu thương mọi người. Nhưng điều này lại rất khó nói trước mẹ,
chỉ đăng lên Facebook là nhanh thôi. Nếu không có mẹ, chắc chắn
không có tôi ngày hôm nay.
Thiên thần của tôi

18/2/2018 là ngày bé Sala chào đời, và đó cũng là ngày hạnh
phúc nhất của cuộc đời tôi. Giờ đây bé Sala đã được hơn hai tuổi,
cháu rất khỏe mạnh và thông minh. Đó là điều bất kì người cha,
người mẹ nào cũng đều mong muốn.
Các bố, các mẹ thường nghĩ rằng, chúng ta sinh ra con trẻ và
xứng đáng được nhận lời cảm ơn, nhưng vợ chồng tôi lại nghĩ ngược
lại rằng chính chúng ta mới cần phải cảm ơn, vì các con chính là
những thiên thần được gửi xuống mỗi gia đình. Những đứa con
khiến chúng ta sống tốt hơn, có trách nhiệm hơn, trưởng thành hơn.
Khi Sala đến, tình yêu của tôi dành cho trẻ con ngày càng lớn hơn.
Hạnh phúc của tôi lúc này là được nuôi nấng, dạy dỗ con lớn lên,
được nhìn ngắm những bước trưởng thành từng ngày của con.
188
VƯỢT BÃO
NHÀ VĂN NGUYỄN VĂN THỌ

Nhà văn Nguyễn Văn Thọ là cây bút xuất thân từ người lính cầm súng, từng đi lao
động và sinh sống tại CHLB Đức rồi trở về Việt Nam. Văn chương Nguyễn Văn Thọ
dù là truyện ngắn, tiểu thuyết, tùy bút hay bút ký đều xoay quanh ba chủ đề lớn:
Về chiến tranh và tầng lớp binh sĩ sau hậu chiến, về Hà Nội, về đời sống của người
Việt tại châu Âu với những nỗi niềm day dứt về thân phận người.
189
BIẾT ƠN ĐỂ SỐNG TỐT ĐẸP HƠN
Không nhớ từng làm ơn

Tháng hè năm 1972, tụi tôi phục kích địch ở cửa khẩu đường
20 địa phận Lào. Nhiệm vụ của chúng tôi là chốt chặn địch và bảo
vệ tên lửa dùng để đánh máy bay B52. Trong khi đó, suốt ngày đêm
địch dùng máy bay OV10, F4H bay trinh sát để phát hiện quân ta
mà đánh bom rải thảm hay tọa độ.
Buổi sáng đó tôi tự nhiên đau bụng ghê gớm, bèn rời trận địa đi
tìm y tá. Y tá đại đội cùng ban chỉ huy đại đội ở trên một hang núi
cao sát trận địa. Từ trận địa tôi đi lên, vừa đến cửa hang gọi y tá, thì
nghe rõ tiếng rít máy bay và thấy đất rung chuyển. Tiếng nổ roành
roành roành, ép mạnh làm tôi ngã lăn. Thấy mảnh bom bay rào
rào, cây cối dưới sườn dốc đổ ầm ầm. “Trận địa bị bom tọa độ!”, tôi
thoáng nghĩ và tự nhiên thấy hết đau bụng, chạy rời hang.
Chạy nhanh xuống dốc, trượt trên lối dốc khoảng 50 mét thì
đến khẩu đội tôi. Tới khẩu đội thì điều đầu tiên tôi thấy là bom đã
phá tan công sự, đạn 37 ly ngổn ngang vàng chóe. Bất chợt có tiếng
la: “Anh Thọ ơi cứu em”, đảo mắt tìm một vòng thì tôi nhìn thấy hai
đồng đội đã hy sinh và một chiến sỹ tiểu đội trinh sát ôm chân be
bét máu. Anh ta tên là Đang, lính sinh viên vừa nhập ngũ. Mắt trợn
ngược, anh rên và vẫn nói: “Anh Thọ cứu em” Rồi chắc đau quá anh
gọi: “Mẹ ơi, mẹ ơi con đau quá”. Tôi cúi xuống bên Đang. Tôi nói:
190
VƯỢT BÃO
“Bình tĩnh, có tao cứu mày đây.” Lục túi cứu thương bên mình, tôi
lấy hai cái băng ga-rô băng cái chân Đang đầy máu. Rồi nói: “Im đi,
mày kêu to là máu phun ra. Tao cứu mày.” Nói rồi xốc anh ta lên cõng
về phía suối theo phương án nơi đấy có anh nuôi và gần tiểu đoàn.
Trận địa tan hoang, nhất định lũ địch sẽ quay lại ngay. Đi một đoạn
thì gặp lính tiểu đoàn chạy đến cấp cứu. Tôi bàn giao Đang cho anh
em đưa gã lên cáng. Họ cáng Đang đi ngay. Tôi quay lại trận địa tìm
anh em còn sống, ai bị thương để tiếp tục cứu giúp họ.
Mọi chuyện như thế tôi đã quên sau bao năm chinh chiến. Từ
năm 1965 đến năm 1972, hàng trăm trận như thế diễn ra. Tôi ít khi
nhớ lại.
Năm ngoái, năm 2019, một em phóng viên đến nhà phỏng vấn
quanh vài sự kiện cho báo điện tử VOV. Xong việc em ấy thủng
thẳng nói:
- Em biết anh lâu rồi, nay mới gặp anh thôi. Chú em luôn nhắc
tới anh.
- Chú nào?
- Chú ruột em. Ở mặt trận, anh chính là người xông vào bom
đạn cứu chú em.
- Thế hả. Tên chú là gì?
- Chú ruột em là Đang ở Hải Dương.
Ồ, tôi lục trí nhớ và nhớ ngay có một thằng đàn em tên Đang
được tôi cõng trong khu rừng ngổn ngang cây đổ. Khi nó về đơn vị
lấy giấy tờ ra Bắc đi học tiếp, nó còn tìm tới tôi cám ơn mà. Ngay
lúc đó tôi nhờ cô phóng viên gọi cho Đang, tụi tôi hỏi thăm nhau
và không nhắc đến chuyện cứu nhau năm nào. Đó là trách nhiệm và
191
nghĩa vụ của người lính. Có quan trọng gì đâu. Nhưng cô cháu cứ

nói, cả họ em nhớ tên anh, năm nào anh Đang cũng nhắc anh.
Ơn nhau vì cơ duyên
11 giờ 45 phút, đêm ngày 7/6/2020, tôi bị tai nạn, gãy xương
sườn số 4, thủng màng phổi làm khí tràn màng phổi. Khí tràn ra đã
tạo áp lực ép hai lá phổi làm tôi không thể thở được và rất đau ngực.
Do nhiều trải nghiệm khi tập võ, tôi dùng hết sức bình sinh, hít thở
kiểu 4 thì, thở cơ bụng, dùng cơ hoành cố ép khí lên để cung cấp
ô-xy cho cơ thể và cố lê ra đầu ngõ chờ xe 115 đến.
Ra ngoài ngõ, may mà ngay vài mét tôi gặp hai bạn Tây (hàng xóm
ở sát vách nhà tôi) đi chơi khuya về, tôi cố húp không khí cất tiếng
cầu cứu. Tôi nói bằng tiếng Anh: “I want the hospital” (thiếu từ to go)
rồi tiếp liền ngay bằng tiếng Đức: “Ich Kann nicht luft zu bekommen”
(Tôi bị thiếu tiếp nhận không khí). Người tây kia bèn giơ điện thoại,
gí vào miệng tôi: “Mày (you) nói tiếng Việt.” Tôi cố nói tiếng Việt tròn
vành rõ chữ:
- Tôi ngạt thở. Hãy giúp tôi. 7 phút tới bệnh viện Xanh-Pôn. Tôi
biết đường.
Thế là chú Tây bảo tôi lên xe, đèo tôi bằng xe phân khối lớn vù
vù chắc chỉ 5 phút sau là đến cổng viện.
Tôi tự xuống xe, loạng choạng tự vào khoa Cấp cứu Bệnh viện
Xanh-Pôn, vừa đi vừa đếm và cố thở bụng. Trong lòng bảo, “Thọ kia
nhất định không được gục ngã.”
Điều dưỡng viên chạy ra, lập tức kéo băng ca đẩy tôi lên băng ca,
đo huyết áp, rồi cho truyền dịch ngay. Tất nhiên họ đòi người nhà
192
VƯỢT BÃO
mới tiếp tục cứu chữa làm thủ tục. Tôi cố nghiêm mặt gằn giọng như
lệnh: “Tôi đủ tư cách tự vào viện”, nói rồi có móc ví nhờ một cô điều
dưỡng trẻ đứng gần lấy giúp thẻ bảo hiểm, chứng minh thư nhân
dân. Tôi không quên bấm máy nhờ cô y tá báo con gái tôi đến ngay.
Máy điện thoại tôi vừa mất nên chỉ nhớ số máy con gái.
Làm thủ tục xong, nhân viên phòng Cấp cứu đẩy xe nằm phía
trên là tôi, một thân già đang khó thở sắp chết. Vào đến hành lang
thì thấy có rất nhiều người bị thương, bị cấp cứu trong đêm cũng
đang đều phải chờ đợi. Tôi vẫn khó thở nên cố thở cơ hoành để duy
trì ô-xy cho cơ thể. Một lát có một tay trẻ chừng 35, 40 xuân xanh,
hơi beo béo, thâm thấp đến. Anh ta là bác sĩ đi kiểm tra, đến bên tôi,
trong ánh sáng lờ mờ của đèn hành lang, anh ta bảo:
- Bác có phải nhà văn Nguyễn Văn Thọ không?
Tôi mừng quá. Ở nơi lạ hoắc chốn nhân gian này lại có người biết
tôi. Người thanh niên ấy xưng là bác sĩ bảo với tôi: “Bác nằm yên để
cháu khám lại cho bác”. Nói rồi hỏi làm sao tôi bị đau, nguyên nhân
khó thở, tức tiền sử bệnh tật là gì. Tôi thật thà kể sự xấu hổ của mình
để bác sĩ truy tìm bệnh. Bác sĩ bèn cho đo huyết áp, cặp vào tay tôi
cái kẹp bảo đo nhịp tim rồi lệnh cho y tá đưa tôi vào phòng cấp cứu
không để tôi bơ vơ nữa. Vào phòng sáng trưng, anh ta bảo vài nhân
viên ở đó rằng cho bệnh nhân này thở ô-xy ngay. Mũi tôi được cắm
cái ống nhựa, lập tức tôi hít mạnh và thấy nhẹ người, dần dần dịu
hết cả cơn đau.
Rồi các bác sĩ lại khám hai lần nữa để sau đó tôi được mổ nội
soi vá lại chỗ thủng, cắt đi một nang trong phổi. Cái xương sườn
gãy nhưng vẫn nằm trong ổ thịt sẽ tự liền, bác sĩ dặn vậy. Nhưng cái
xương ấy làm tôi rất đau. Tôi cố gắng sau ba ngày bắt đầu tự ngồi dậy,
tự lo vệ sinh được.
Tôi nhận thức ở phòng cấp cứu, điều dưỡng không quyết định
được điều gì. Họ phải làm theo y lệnh của bác sĩ. Vậy ai là người
193
bác sĩ sớm nhận ra tôi để quan tâm xử lý kịp thời đêm hôm đó? Suốt
11 ngày ở viện tôi dò hỏi nhưng hoàn toàn không có hồi âm. Nhân
viên phòng điều trị khoa Nội toàn cười cười.
Một tháng sau, tôi quyết định viết note trên Facebook truy tìm
danh tính bác sĩ đã trực vào thời gian tôi cấp cứu. Và tôi thật hạnh
phúc khi bạn bè tôi tìm ra họ.
“Có gì đâu,” cả hai bác sĩ cứu sống tôi đêm đó đều nói với tôi
như vậy, rằng họ làm vì trách nhiệm thầy thuốc. “Cơ duyên mà biết
nhau thôi.” Tôi nghe vậy mà khóc trong điện thoại. Người bác sĩ làm
công việc khám bệnh, chữa bệnh không mong hàm ơn. Nhưng nhờ
họ mà nhà văn già này thêm một lần nữa hiểu hơn về giá trị của sự
sống khi có người đến đúng lúc cứu mạng, chí ra là giúp tôi vượt qua
cơn đau đớn trong tuổi già oái oăm này.
Tôi sẽ gặp họ chân thành để nói lời biết ơn. Gặp họ để tặng các
cuốn sách của một nhà văn cựu binh là tôi, viết ngợi ca, viết tôn vinh
về tình yêu cuộc sống này. Đơn giản là vậy!
194
VƯỢT BÃO
LỜI NHẮN TỪ THÁNG 9

Tháng 9, cũng là thời điểm bắt đầu năm học mới.
Hàng triệu học sinh bắt đầu bước vào năm học
mới, tiếp tục hành trình kéo dài.
Các em sẽ học được điều gì, mong muốn gì khi tới
trường? Cha mẹ, thầy cô sẽ cùng các con chuẩn bị
những hành trang gì trước mỗi năm học và cho cả
chặng đường sắp tới? Hành trang của mỗi người
không chỉ cần kiến thức mà còn là sự tự tin về thực
lực, niềm vui sống và trở thành những người tử tế!
Lời nhắn từ tháng 9 - bạn sẽ dành lời nhắn gì cho
các em nhỏ hay cho chính mình?
195
NGHỆ SĨ BEATBOX MINH KIÊN

Nghệ sĩ Beatbox Minh Kiên là gương mặt quen thuộc và nhận được nhiều tình cảm
yêu mến của các bạn trẻ Việt Nam. Anh là một trong những người tiên phong trong
trào lưu beatbox tại Việt Nam. Minh Kiên được giới trẻ biết đến từ tám năm về trước
và cho đến giờ, “beatboxer số 1 Việt Nam”, vẫn là một “tượng đài” về nghệ thuật
beatbox ở Việt Nam chưa có ai vượt qua được.
Anh từng tham gia rất nhiều chương trình truyền hình, trong đó ấn tượng nhất là
chương trình “Học lịch sử thật tuyệt” trên kênh VTV7 với vai trò thầy giáo dạy Lịch
sử theo phong cách Rap và sáng tác ca khúc về lịch sử Việt Nam. Chương trình đã
gây “bão” dư luận bởi tính độc đáo và tạo được sự thu hút với học sinh khi dạy Lịch
sử bằng bài hát. Chương trình còn nhận được rất nhiều sự khen ngợi, yêu mến của
phụ huynh, học sinh và bạn bè đồng nghiệp. Hiện tại Minh Kiên đang là giáo viên
âm nhạc.
196
ĐẾN TRƯỜNG LÀ ĐỂ VUI
Nhiều năm trước mọi người biết tới tôi là một nghệ sỹ biểu diễn
beatbox, một dancer, ca sỹ. Sau nhiều năm, Kiên vẫn nghĩ mình là
một nghệ sỹ, nhưng sân khấu của Kiên giờ lại ở một nơi đặc biệt
hơn – trên bục giảng. Công việc chính của Kiên hiện tại là một giáo
viên âm nhạc.
Nhiều người chắc hẳn sẽ đặt câu hỏi là tại sao Kiên lại chọn
giáo viên và đi dạy âm nhạc. Mọi thứ luôn có lý do của nó. Hồi bé,
Kiên là một người rất đam mê nghệ thuật, Kiên đam mê nhảy, hát,
đặc biệt là beatbox... Ba mẹ không ủng hộ Kiên. Cũng như bao gia
đình của thế hệ trước, ba mẹ luôn muốn con mình trở thành kỹ sư,
bác sĩ...
Tôi vẫn nhớ ngày xưa, cô giáo sẽ phạt hay gọi điện về gia đình
khi trong lớp Kiên hát hay beatbox. Tôi cũng không quên được một
lần, mẹ ngồi học cùng Kiên rồi sau đó, mẹ nói mẹ đi tìm thứ gì đó
để đánh Kiên. Lúc đó chưa kịp hiểu tại sao, tôi hỏi mẹ rất ngây thơ
rằng tại sao mẹ lại đánh con thì câu trả lời của mẹ chỉ đơn giản là, vì
kiến thức này tôi quên nên mẹ đánh. Lúc đó tôi rất buồn và càng lớn
tôi lại càng nghĩ, nhất là khi đã làm một giáo viên, rằng có rất nhiều
cách khác để xử lý trong tình huống đó.
Những khi cả nhà đi vắng thì ba mẹ sẽ nhốt tôi trong nhà để
phạt vì không hoàn thành tốt việc học hay bị cô giáo gọi điện về
nhà. Nhưng điều buồn nhất khiến tôi tiếc nuối vô cùng là lần đi
tham quan cuối lớp Chín. Đối với một đứa học sinh như tôi thời
điểm đó, đây là một chuyến đi quan trọng vì chúng tôi sắp chia tay
nhau, nhưng ba mẹ đã không cho tôi đi vì sợ tôi nghịch và cũng là
197
hình phạt vì tôi không hoàn thành tốt việc học. Đó là quãng thời
gian đẹp nhất của thời học sinh mà tôi sẽ mãi không bao giờ quay
trở lại được nữa.
Thời gian trôi đi với những bữa cơm chan nước mắt và những
trận đòn roi, tôi dần thu hẹp thế giới mình lại, cảm thấy mình không
còn sự tự tin nữa, tôi luôn nghĩ mình là một đứa kém cỏi, nghĩ mình
thật sự tệ như ba mẹ vẫn hay nói. Căn phòng nhỏ với chiếc gương,
những cuốn băng Michael Jackson hay những tập truyện tranh đã
trở thành những người bạn lớn lên cùng tôi. Nó giúp tôi cảm thấy
chia sẻ và có động lực sống hơn rất nhiều.
Và vào một ngày, khoảng 20 năm sau đó, ngày mà khiến tôi xúc
động và có lẽ không bao giờ quên. Điều đó xảy ra trong một bữa
cơm, tôi không biết nên buồn hay nên vui, cảm xúc thật khó tả. Mẹ
đã nói xin lỗi tôi vì ngày xưa chỉ ép tôi học, làm theo những điều
mẹ mong muốn và đánh tôi quá nhiều. Nước mắt tôi vô thức bỗng
rơi ra. Tôi không kiềm chế được và không hiểu tại sao như vậy. Có
lẽ vì tuổi thơ đã trở thành một vết thương quá lớn, khiến chỉ cần
ai nói đến tôi cũng có thể khóc ngay được mà không cần suy nghĩ
gì, huống chi lời xin lỗi này lại từ chính mẹ của tôi. Đó là một cảm
xúc đặc biệt. Ngay sau lúc đó, khi lên phòng tôi đã viết tất cả những
cảm xúc của mình như tôi đang kể ở đây vào note trên Facebook
mà giờ nó vẫn còn lưu lại trên trang cá nhân của tôi. Đó là ngày
15/12/2011. Sau ngày hôm đó, tôi cảm thấy đỡ đi phần nào, cảm
thấy được thông cảm, cảm thấy gia đình trở thành nơi đúng với tên
gọi của nó hơn rất nhiều.
Hạnh phúc của con

Chính câu chuyện cá nhân này đã thôi thúc tôi có suy nghĩ rằng,
về sau nếu có con tôi sẽ không bao giờ hành xử như vậy, và hiện tại
198
VƯỢT BÃO
là với những học sinh của mình. Định mệnh đã cho tôi sống lại một
lần nữa khi vừa được viết tiếp tuổi thơ của mình, vừa được thay đổi
những điều mà tôi đã trải qua nhưng chỉ khác là cho thế hệ khác,
những con người khác. Tôi thấy mình thật may mắn và tôi biết mặc
dù mình cũng chỉ là cá thể nhỏ trên thế giới này nhưng ít ra những
gì mình có thể làm được sẽ mang lại một giá trị tốt đẹp, một nguồn
năng lượng tích cực nào đó. Tôi luôn tin rằng, một ánh sáng nhỏ
cũng có thể thắp sáng cả bầu trời đêm.
Các con sẽ được thấu hiểu, được chia sẻ nhiều hơn. Các con sẽ
lớn lên không chỉ với đam mê của mình, hạnh phúc với lựa chọn đó
mà còn cảm nhận tích cực về cuộc sống này thông qua những cách
người thầy cư xử hay qua những giờ học tập, rèn luyện cùng thầy cô.
Tôi sẽ gửi gắm và sống trọn cùng các con trong những giây phút đó
và đó cũng là lý do sâu thẳm lớn nhất khiến tôi thoải mái, hạnh phúc
khi chọn giáo viên làm công việc, sứ mệnh của mình. Tôi không chỉ
là một người nghệ sỹ trên sân khấu mang niềm vui, nụ cười đến cho
khán giả, mà giờ đây tôi còn là người thầy truyền cảm hứng, mang
hạnh phúc đến cho các con. Nhìn các con hạnh phúc và vui vẻ,
sống trọn tuổi thơ của các con – những thứ tuổi thơ tôi đã không
được trọn vẹn - chính là điều mang lại giá trị sâu sắc và ý nghĩa nhất
với tôi.
Âm nhạc là thứ kỳ diệu có thể kết nối con người mà không cần
lời nói hay hành động. Tôi đã có tuổi trẻ chinh chiến, chu du khắp
nơi ở các đấu trường Việt Nam cũng như trên thế giới, thi đấu, giành
giải, biểu diễn và may mắn gặp gỡ rất nhiều những cá nhân xuất
sắc trong lĩnh vực nghệ thuật. Tôi muốn là người mang những trải
nghiệm vô giá đó cho thế hệ tiếp theo, viết tiếp lịch sử của những bộ
môn nghệ thuật này cho các bạn trẻ tại Việt Nam, truyền cảm hứng
và lan toả nhiều hơn những thông điệp ý nghĩa qua âm nhạc, nghệ
thuật. Nó không chỉ là những kiến thức nhạc lý qua tiết âm nhạc
199
của thầy Kiên mà quan trọng hơn là mình sẽ gửi gắm khéo léo vào
đó những giá trị lớn hơn, cách con người đối xử với nhau, tình yêu
thương, sự sẻ chia hay cách mà chúng ta đối mặt với mọi khó khăn
trong cuộc sống. Những điều đó sẽ giúp các con cảm nhận được tình
yêu luôn tồn tại xung quanh mình và nó là thứ cực kỳ quan trọng
của cuộc sống này.
Tháng 9 yêu thương

Tháng 9 lúc nào cũng là tháng đặc biệt với Kiên và các con, vì
có ngày khai giảng, vì thầy trò được gặp lại nhau sau mấy tháng hè.
Nhưng tháng 9 năm nay còn đặc biệt hơn nhiều so với mọi năm
sau những ngày tháng dài các con phải nghỉ học vì ảnh hưởng của
dịch bệnh. Và bài học đầu tiên mà Kiên muốn dạy cho các con trong
tháng 9 này đó là: mặc dù cơn bão Covid-19 đi qua có để lại cho các
con những khó khăn, những lo lắng sợ hãi, nhưng chỉ khi cuộc sống
chúng ta có những cơn bão như vậy, thì các con mới thực sự nhận ra
những điều giá trị nhất với mình – gia đình và tình yêu thương giữa
mọi người với nhau.
Hình ảnh những người chuyển đồ ăn cho các thành phố cách
ly dù là những người xa lạ, hình ảnh các bác sĩ vội ăn nhanh chiếc
bánh mỳ, rồi sẵn sàng ngủ bất cứ chỗ nào trên sàn nhà, ghế đá để
luôn túc trực bên những bệnh nhân của mình, rồi những gia đình
ấm cúng hơn vì những người chồng, người vợ, người con tập trung
lại, ăn cùng nhau những bữa cơm ấm áp. Những điều đó quả thật
làm chúng ta thấy cảm động và thấy cuộc sống này giá trị hơn rất
nhiều. Chúng ta hãy luôn có niềm tin, các con hãy luôn nghĩ và sống
tích cực dù cuộc sống này có như thế nào và hãy luôn nhớ: “Chỉ có
chúng ta quay mặt với cuộc sống này chứ cuộc sống này không bao giờ
quay mặt với chúng ta.”
Sau cơn mưa trời sẽ luôn sáng.
200
VƯỢT BÃO
CHẢO THỊ YẾN

TÁC GIẢ CUỐN SÁCH ĐƯỜNG NGƯỢC CHIỀU - TỪ BẢN NGƯỜI DAO ĐẾN HỌC BỔNG ERASMUS
Chảo Thị Yến là người dân tộc Dao, sinh ra và lớn lên ở Nậm Chạc, Bát Xát, Lào Cai.
Chọn con đường ngược chiều so với suy nghĩ của bản làng, Chảo Thị Yến quyết tâm
học hết cấp ba, sau đó cô trở thành sinh viên Đại học Lâm nghiệp. Tấm bằng cử nhân
xuất sắc của Yến thấm đầy nước mắt bởi bố mẹ phải sang Trung Quốc làm thuê vất
vả và anh chị em phải nghỉ học để nhường cho Yến đi học.
Năm 2016, sau khi tốt nghiệp đại học loại Xuất sắc, Yến giành được học bổng toàn
phần trị giá 50.000 USD tức khoảng 1,2 tỷ đồng, đào tạo Thạc sĩ ngành Quản lý Tài
nguyên rừng bền vững tại Đức và Italy, trở thành cô gái miền núi đầu tiên của xã
vùng biên giới Việt - Trung đi du học. Tất cả hành trình đầy gian nan nhưng vô cùng
tự hào ấy được Chảo Yến ghi lại trong cuốn tự truyện Đường ngược chiều - Từ bản
người Dao đến học bổng ERASMUS.
201
ĐƯỜNG NGƯỢC CHIỀU
Những ngày đầu tiên

Giống bao trẻ em miền núi khác, học xong cấp hai, Chảo Yến đã
phải nghỉ học để lên nương làm rẫy vì mẹ và cộng đồng phản đối bởi
khi đó gia đình và bản làng của Chảo Yến quá nghèo. Cơm trắng là
món ăn xa xỉ. Nhưng trên hết, bố mẹ và hàng xóm của Yến cho rằng
con gái không cần phải học nhiều, chỉ cần biết viết tên là đủ. Chảo
Yến phải nghỉ học 3 năm, đi làm rẫy, kiếm măng rừng, hái rau rừng
mang sang Trung Quốc bán, nhưng trong Yến chưa bao giờ thôi
khát khao quay lại trường học.
Sau ba năm kiên trì thuyết phục bố mẹ thì sau cùng Yến đã nhận
được một cái gật đầu từ mẹ, còn bố Yến thì vẫn phản đối. Không khí
gia đình khi ấy khá nặng nề. Đến khi học hết lớp Mười, con đường
đến trường của Yến cuối cùng cũng nhận được thêm sự ủng hộ của
cả bố. Nhưng còn bản làng thì vẫn nhìn Yến như là đứa con bất hiếu,
họ nói: “Bố mẹ càng ngày càng già, mà mày vẫn vui vẻ đi học được,
con gái học rồi sau lại về nuôi nhà chồng”, và nhiều câu nói khác
nghe rất đau lòng. Khoảng thời gian đó, mỗi lần nghỉ học để về quê,
Yến đều phải suy nghĩ rất nhiều xem có nên về hay không? Vì mỗi
lần về, mọi người sẽ thường nói ra nói vào, có người không dám lên
nhà chơi cùng bố mẹ Yến vì sợ bố mẹ vay tiền. Mẹ kể, mỗi khi làng
có cỗ, bố mẹ đến, có người bỏ đi không muốn ngồi gần.
Học xong cấp ba, Yến quyết định thi vào trường Đại học Lâm
nghiệp Việt Nam, may mắn Yến đã đỗ, trở thành một trong hai
202
VƯỢT BÃO
người đầu tiên của xã đi học đại học. Sau khi tốt nghiệp, Yến may
mắn nhận được học bổng ERASMUS học thạc sĩ tại Đức và Italia
và trở thành người đầu tiên của xã đi du học. Việc đi du học là bước
ngoặt lớn thứ hai trong cuộc đời của Yến, sau bước ngoặt được gia
đình cho học tiếp cấp ba sau ba năm chờ đợi. Bản làng khi đó cũng
có cái nhìn khác về việc đến trường. Đến thời điểm hiện tại, các em
ở quê khi học hết cấp hai ở xã, đều được bố mẹ cho đi học cấp ba
nếu các em muốn đi. Đó là niềm an ủi rất lớn với Yến, với cả chặng
đường dài mà Yến cùng bố mẹ, anh, chị và em trai đã đi.
Những lời cảm ơn

Hiện tại, có người hỏi tôi, tôi có giận bố mẹ tôi khi ngăn cản tôi
đi học không? Tôi có giận hàng xóm, bản làng vì phản đối việc một
đứa con gái đi học không? Không, tôi không giận. Nhưng câu trả
lời vừa rồi là một lời nói dối. Thực tế khi đó tôi đã giận. Nhưng tôi
chỉ giận theo cách của một đứa trẻ khi ai đó làm gì không vừa ý, tôi
không trách họ.
Ở mỗi một thời điểm, hoàn cảnh, tư tưởng hay hành vi sẽ phù
hợp với thời điểm và hoàn cảnh ấy. Nếu hồi đó, nhà tôi có đủ cơm
ăn, chắc bố mẹ tôi đã làm khác. Nếu hồi đó bố tôi không bị ốm nặng
kéo dài tám năm, bố tôi đã làm khác. Nếu hồi đó cái nghèo không
bao quanh bản làng, chắc bản tôi cũng đã nghĩ khác. Và nếu như khi
đó, mọi người nghĩ khác và làm khác thì đã không có Chảo Yến của
ngày hôm nay.
Nên trong tất cả những lời cảm ơn tôi muốn nói, tôi muốn
cảm ơn bố mẹ tôi, cảm ơn bản làng tôi - những người đã rèn cho
tôi sự cứng cáp và bản lĩnh để bước ra thế giới lớn hơn. Cảm ơn
bố mẹ, anh chị em trong gia đình đã sát cánh cùng tôi đi một đoạn
đường ngược chiều gian nan đến thế.
203
Việc tôi tiếp tục đi học cấp ba, còn có công sức rất lớn của thầy
Bùi Chí Thanh - thầy giáo chủ nhiệm cấp hai của tôi. Thầy đã không
quản đường sá xa xôi, đến thuyết phục bố mẹ tôi suốt ba năm cho
tôi được quay lại trường học. Khi bắt đầu được đi học lại sau ba năm
nghỉ học, Chảo Yến đã luôn nhận được sự giúp đỡ của các cá nhân,
tổ chức để Chảo Yến không phải bỏ việc học một lần nữa. Suốt
quá trình học trung học phổ thông và sau đó là đại học, rồi du học,
Chảo Yến đều nhờ vào những khoản học bổng và nhiều sự hỗ trợ
khác từ cộng đồng để tiếp tục con đường đến trường. Xin cảm ơn
tất cả!
Chảo Yến có được bước ngoặt thứ hai trong cuộc đời - đi du học,
chính là nhờ các thầy cô trường Đại học Lâm nghiệp Việt Nam, đặc
biệt là thầy Bùi Xuân Dũng và Giáo sư Lee đến từ trường Đại học
Colorado, Mỹ. Những câu chuyện thầy cô kể giúp Chảo Yến biết du
học là gì và truyền động lực để Yến đi du học. Xin cảm ơn thầy cô
trường Đại học Lâm nghiệp rất nhiều!
Chảo Yến không có nhiều bạn thân, nhưng có rất nhiều bạn tốt,
những người đã luôn sát cánh ngay cả những lúc Yến bế tắc nhất
và sẵn sàng giúp đỡ Yến những lúc Yến khó khăn nhất. Xin cảm ơn
những người bạn của Yến!
Chảo Yến có niềm tin rất lớn vào lòng tốt của con người và rất
biết ơn những tấm lòng tốt mà mọi người dành cho Yến. Vì thế từ
lúc đi học thạc sĩ ở nước ngoài, Yến đã ấp ủ giấc mơ mình sẽ tiếp
nối những người tốt đó để giúp đỡ những trẻ em khác, đặc biệt là trẻ
em dân tộc thiểu số trên con đường đến trường. Hiện tại, Yến đang
tham gia một số dự án liên quan đến giáo dục trong đó có dự án
“We Are Able” (Chúng tôi có thể) của UNESCO. Đây là một dự án
thúc đẩy cơ hội tiếp cận giáo dục cho học sinh dân tộc thiểu số, đặc
biệt là trẻ em gái tại 3 tỉnh: Sóc Trăng, Ninh Thuận và Hà Giang.
204
VƯỢT BÃO
Bên cạnh đó, Chảo Yến cũng đang tự gây quỹ học bổng cho học sinh
có hoàn cảnh khó khăn theo học tại trường Đại học Lâm nghiệp và
học sinh nghèo miền núi phía Bắc. Chảo Yến mong muốn góp sức
mình giúp các em đủ tự tin, đủ năng lượng để vượt qua các chướng
ngại vật trong cuộc sống, để chạm đến một tương lai mà các em
mong muốn.
Nhưng điều Yến mong muốn hơn cả đó là, sẽ không còn ai phải
ngược chiều trên con đường đến trường nữa. Mà con đường đến
trường của mọi trẻ em trên toàn quốc đều có sự đồng hành của gia
đình, xã hội và tất cả chúng ta.
205
NGUYỄN VĂN THANH SƠN

HỌC SINH TRƯỜNG TIỂU HỌC QUÝ LỘC, YÊN ĐỊNH, THANH HÓA
Nguyễn Văn Thanh Sơn, sinh năm 2007, năm nay 13 tuổi, là học sinh lớp 4 trường tiểu
học Quý Lộc, huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa. Cậu bé bị dị tật nghiêm trọng bộ phận
sinh dục với các biểu hiện thành bụng hở có thể nhìn thấy rõ một phần bàng quang. Em
còn không có hậu môn, không có cơ quan sinh dục ngoài, tiểu tiện và đại tiện chung
một đường, thoát ra ở một lỗ nhỏ trên thành bụng. Không chỉ vậy, em còn không có cả
khung xương bẹn...
Cuộc sống của Sơn gắn liền với chiếc bô xanh đỏ vì nửa người dưới của em mở hoàn toàn
và chảy 24 giờ mỗi ngày, 365 ngày mỗi năm. Càng ăn nhiều, uống nhiều thì cậu bé và
cái bô càng phải hứng chịu đau đớn. Sau hàng chục ca phẫu thuật lớn, nhỏ, năm 10 tuổi,
Sơn bước chân vào lớp một.
Nhưng năm học của cậu bé cứ bị đứt gãy bởi những ca mổ...
206
ĐƯỜNG ĐẾN TRƯỜNG
Con là Nguyễn Văn Thanh Sơn. Năm nay con 13 tuổi, học lớp
Bốn trường tiểu học Quý Lộc, huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa.
Như các bạn khác, khi sáu tuổi sẽ được cắp sách tới trường. Nhưng
con thì không vì con mang một căn bệnh trong người. Con phải
ngồi trên một cái bô suốt chín năm. Trong chín năm đó con không
được đi học. Trong suốt chín năm, con luôn cảm thấy mình hụt
hẫng, thiếu thiếu một điều gì đó, một thứ gì đó trống vắng, không
thể lấp đầy được. Trong đầu con lúc đó có suy nghĩ là: “Mình bệnh
như thế này liệu có thể đi học được không?”
Trong gia đình các anh các chị họ đi học về thường kể những
chuyện ở trên trường. Con ngưỡng mộ lắm, vì các anh chị được đến
trường, có nhiều chuyện vui. Còn con thì không. Trong lòng con
luôn muốn được đi học.
Con thật may mắn vì gặp được mẹ Mai Anh. Mẹ và chương
trình Thiện Nhân đã luôn giúp đỡ và động viên con. Mẹ đã quan
tâm, nhận con làm con nuôi, giúp con trên con đường tới trường.
Con đã bảo với mẹ Mai Anh là: “Mẹ ơi, con muốn đi học.” Mẹ đã
bảo là: “Mẹ và chương trình sẽ cố gắng giúp con”. Mẹ Mai Anh,
chương trình Thiện Nhân và các bác sĩ, chuyên gia hàng đầu đã sắp
xếp những ca mổ để cho con được đi học.
Tháng 9/2017, khi tròn 10 tuổi, con đã được đi học lớp Một.
Tuy đi học muộn nhưng con cảm thấy rất vui vì ước mơ của mình
đã trở thành sự thật.
207
Lúc mới đến trường con cảm thấy cái gì cũng mới. Ngôi trường,
sân trường, bạn bè, thầy cô, thậm chí cả bảng hiệu con đều thấy lạ
lẫm. Sau khi đi học được một thời gian, con cảm thấy ngày càng
phấn khởi. Con tìm được niềm vui trong những bài học đến mức
con quên đi cả đau đớn. Chỉ đến khi con mổ, con mới có cảm giác
đau như lúc trước.
Về hành trình chữa bệnh của con, thực sự rất đau và vất vả. Có
những lúc con sốt 40 độ. Nhìn thấy bố mẹ thức trắng đêm, con rất
thương. Những vết mổ làm con đau đớn, khó chịu nhưng trong tâm
con vẫn muốn đi học.
Sau khi đi học, con vẫn tiếp tục mổ. Trong đầu con lúc đó luôn
nói rằng: “Vết mổ ơi, mau mau lành thật nhanh, để tôi còn được đi
học.” Bởi con nhớ bạn bè, nhớ thầy cô. Con muốn được tới trường.
Đó là ước mơ mà con hằng mong ước.
Những tháng ngày ấy con còn học thêm tiếng Anh bởi vì con
muốn nói chuyện, được tiếp xúc với các bác sĩ nước ngoài, được tả
với các bác: “Cháu đau thế này, cháu bị loét chỗ kia. Cháu không
muốn được các cô chú phiên dịch nữa. Cháu muốn tự bản thân
mình bước lên thành công.” Trong tiếng Anh, con tìm thấy rất nhiều
điều thú vị.
Rồi con còn học tiếng Nhật nữa. Con đam mê tiếng Nhật vì từ
nhỏ con đã hay đọc truyện, đọc sách liên quan đến Nhật Bản. Con
rất thích đất nước đó. Vì vậy, con đã quyết định vừa học tiếng Anh,
vừa học cả tiếng Nhật. Tuy rất là khó và còn nhiều chông gai, nhưng
con đã vượt qua rất nhiều ca phẫu thuật để được đi học nên chắc
chắn con sẽ vượt qua được thử thách này.
Con biết tất cả mọi người, ai cũng có một nỗi đau, một nỗi buồn
riêng nhưng mọi người hãy mỉm cười và suy nghĩ lạc quan lên thì
chắc chắn sẽ vượt qua mọi thứ. Giống như con bây giờ!
208
VƯỢT BÃO
Con cũng muốn gửi lời cảm ơn mẹ Mai Anh, bác sĩ Roberto và
các bác sĩ khác, cảm ơn bố Du, mẹ Bình đã sinh ra con, đồng hành
cùng con. Nếu không có mọi người đi cùng con trên suốt chặng
đường khó khăn vừa qua, thì đã không có một Nguyễn Văn Thanh
Sơn đứng ở đây lúc này.
Con xin cảm ơn tất cả!
209
TS. NGƯT. NGUYỄN TÙNG LÂM

CHỦ TỊCH HĐGD TRƯỜNG THPT ĐINH TIÊN HOÀNG, HÀ NỘI,
CHỦ TỊCH HỘI TÂM LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI
Từ thời điểm thành lập Trường THPT Đinh Tiên Hoàng tới nay tròn 30 năm, thầy
Nguyễn Tùng Lâm vẫn kiên định duy trì mô hình trường “không chọn lọc đầu
vào”, nhưng phải đảm bảo chất lượng giáo dục toàn diện, rèn luyện đạo đức đáp
ứng những yêu cầu chuẩn mực của xã hội. Nếu như mục tiêu của các trường ngoài
công lập có tiếng ở Hà Nội gắn với việc có bao nhiêu % học sinh vào đại học, bao
nhiêu % học sinh đi du học nước ngoài... thì thầy Lâm lại giữ cho mình một triết
lý giáo dục nhân văn, giữ môi trường giáo dục dân chủ, học sinh được tôn trọng,
được yêu thương, luôn đồng hành với cha mẹ học sinh để “dạy con nên người”.
210
LỜI NHẮN GỬI THÁNG 9
Tổng thống Ấn Độ Abraham (2002 – 2007) là nhà bác học tên

lửa, vũ trụ - nhưng ông lại chỉ muốn người ta nhớ đến mình là một
thầy giáo giỏi. Ông quan niệm nghề thầy giáo:
“Nhà giáo là một nghề rất cao quý hình thành nhân cách, năng
lực và tương lai của mỗi cá nhân. Nếu mọi người nhớ tôi là một giáo
viên giỏi, đó sẽ là vinh dự lớn nhất đối với tôi”.
Bill Gates, người giàu nhất hành tinh, khi được hỏi về “đẳng cấp
thế giới” thì câu trả lời của ông là: “‘Đẳng cấp thế giới’ không phải là
nền kinh tế mạnh hay có bao nhiêu triệu phú hay tỷ phú, bao nhiêu
toà nhà, công trình cao to nhất, bao nhiêu nhà máy, trường đại học
hay nhà chuyên môn, mà đẳng cấp thế giới là về cách và thái độ của
công dân quốc gia đó ứng xử, hành động ra sao”.
Tôi kêu gọi các nhà khoa học, các văn nghệ sĩ tài năng hãy đến
với trẻ thơ. Nhà trường cần lắm những thầy giáo tài năng tâm huyết
cho dù các bạn đến với tư cách thỉnh giảng hay sinh hoạt ngoại khóa.
Trước khi nhắn gửi thông điệp Cất cánh tháng 9, xin cho tôi
được cảm ơn các bạn VTV nói chung, VTV6 và chương trình
Cất cánh nói riêng, các bạn đã tham gia tích cực vào công cuộc đổi
mới của đất nước, truyền cảm hứng, mang giá trị sống cao đẹp cho
mọi người, các bạn đã tham gia đào tạo những công dân Việt Nam
đạt “đẳng cấp thế giới”. Với nhà trường, thầy trò chúng tôi lại có
thêm những quyển sách giáo khoa, trang sách cuộc đời không thể
thiếu, không thể thay thế được. Tôi luôn nhắc nhở thầy trò và cả phụ
huynh trường Đinh Tiên Hoàng là, có thể chọn nhiều chương trình
211
trên VTV nhưng đừng bỏ qua chương trình Cất cánh hàng tháng
của các bạn.
Đây là cuốn sách giáo khoa cuộc đời mà thầy trò phải làm theo,
là nguồn năng lượng tự nhiên mà thầy trò trường Đinh Tiên Hoàng
chúng tôi được tiếp xúc để thực hiện “5 Tự” và công thức “Văn hóa
phát triển” của mình:
“5 Tự” = Tự học sáng tạo; Biết sống tự chủ; Tự tin; Tự trọng

và Tự chịu trách nhiệm
Ft = đ.t.h – x2
Ft: Phát triển ; đ: Đổi mới; t: tận tâm; h: ham học hỏi; x: xấu xí
Cho phép tôi được gửi đến các bạn trẻ, những người đang tham
gia xây dựng và bảo vệ đất nước Việt Nam yêu quý đáng tự hào này:
Đó là mỗi người hãy nuôi dưỡng những hoài bão ước mơ, bằng
nghị lực sống dám vượt qua mọi nghịch cảnh của cuộc đời, mang tài
năng, nhiệt huyết cống hiến, mang lại những giá trị sống cao đẹp cho
cộng đồng, cho xã hội, cho mọi người trên dải đất hình chữ S này.
Tháng 9 mùa tựu trường mọi người sẽ ghi nhớ lời dạy của Bác
Hồ trong bức thư gửi thầy trò nhân dịp ngày khai giảng đầu tiên của
nền giáo dục Việt Nam dân chủ cộng hòa:
“Non sông Việt Nam có trở nên vẻ vang, dân tộc Việt Nam có
được sánh vai các cường quốc năm châu hay không chính là nhờ một
phần lớn công lao học tập của các cháu.”
212
VƯỢT BÃO
Hôm nay tôi xin thêm vào câu cuối: Không chỉ nhờ “công sức
học tập của các cháu” mà đó còn là cả công sức, tâm huyết sáng tạo
của những người thầy – người thầy thuốc chăm lo sức khỏe thể chất;
người thầy giáo chăm lo sức khỏe tinh thần. Với sự quyết tâm của cả
thầy và trò, Việt Nam sẽ có những công dân đẳng cấp thế giới, non
sông Việt Nam, dân tộc Việt Nam sẽ có thể sánh vai với các cường
quốc năm châu.
Chúc các bạn trẻ đứng vững, thành công trên chặng đường cống
hiến cho Tổ quốc Việt Nam chúng ta.
213
TRANG GIÁO ÁN MỞ
Dù ở đâu hay trong thời đại nào, đặt trên vai
người thầy luôn là một nhiệm vụ đầy áp lực, đó
là giáo dục học sinh thành những con người tài
giỏi, trí đức. Sự kỳ vọng đó khiến trách nhiệm
của người thầy nặng nề hơn bao giờ hết, nhất
là trong xã hội hiện đại.
Ngoài giờ lên lớp, cuộc sống người thầy có
những gì ngoài trang giáo án?
Bởi lẽ, cả học trò và người thầy đều trưởng thành
lên từ chính những “trang giáo án mở” đó.
CÔ GIÁO HÀ ÁNH PHƯỢNG
GIÁO VIÊN TIẾNG ANH TRƯỜNG THPT HƯƠNG CẦN, THANH SƠN, PHÚ THỌ
Cô giáo Hà Ánh Phượng được tổ chức Varkey Foundation công bố nằm trong top
10 giáo viên xuất sắc nhất toàn cầu năm 2020. Ngôi trường cô Phượng giảng dạy
có tới 85% học sinh là người dân tộc ít người. Nhưng nhờ vào công nghệ thông tin
và mạng Internet, cô giáo 9X đã đưa học sinh của mình tham gia vào các tiết học
xuyên biên giới, làm nên “điều kỳ tích” mà hiếm ai cách đây hai năm trước dám tin:
Học sinh miền quê cũng có thể trở thành công dân toàn cầu.
Quan niệm “khi thầy cô thay đổi, học sinh sẽ thay đổi”, ngoài việc áp dụng công nghệ
thông tin, cô Phượng còn sáng tạo cách dạy học mới qua phim ảnh, dự án. Cô cũng
lập một kênh YouTube riêng để dạy tiếng Anh miễn phí cho trẻ em.
TỪ VƯỜN CHUỐI, TÔI NHÌN RA THẾ GIỚI
Tôi tên là Hà Ánh Phượng, người dân tộc Mường, hiện tại tôi
đang dạy Tiếng Anh tại trường THPT Hương Cần, một ngôi trường
miền núi xa xôi thuộc tỉnh Phú Thọ.
Về quê có gì vui?
Năm 2016, tôi tốt nghiệp thạc sĩ trường Đại học Hà Nội với
bảng điểm loại giỏi, tôi trở về quê hương để thực hiện ước mơ được
đứng trên bục giảng. Lúc trở về, bạn thân nói với tôi rằng: “Cậu bị
khùng rồi, trong khi người ta đang muốn thoát li ruộng đồng vươn
ra thành phố thì cậu lại về quê, cậu muốn tụt hậu à?”. Còn cô bán
bún đậu ở cổng trường thì bảo tôi: “Người dân tộc chắc gì đã nói
sõi tiếng Kinh mà cháu còn dạy Tiếng Anh làm gì?”. Cũng dễ hiểu
thôi vì trước đó trong thời gian còn là sinh viên, tôi được nhiều thầy
cô giảng viên giới thiệu cho các công việc dịch thuật. Đến thời điểm
2016, tôi đã đi dịch cho 18 quốc gia gồm cả các quốc gia đã đến Việt
Nam và các quốc gia mà tôi đã đến. Mọi người nghĩ tôi chắc chắn sẽ
không chịu an phận trở về quê.
Nhưng trước những ý kiến như vậy, tôi chẳng bận tâm hay phân
vân mà chỉ coi đó là một động lực để mình cố gắng. Mọi người nói
dạy trẻ em người dân tộc thiểu số luôn là một bất lợi và thách thức
lớn nhưng tôi cho rằng đó là một lợi thế, bởi bản thân các em người
dân tộc khi được sinh ra đã là những đứa trẻ biết hai ngôn ngữ, thậm
chí các em có thể biết ba ngôn ngữ nếu bố là người Mường, mẹ là
người Dao.
216
VƯỢT BÃO
Trong một lần đi du lịch Sapa, tôi đã thấy rất ấn tượng các em
học sinh nơi đây vì các em phát âm rất hay, dùng từ rất tự nhiên. Tôi
tự hỏi vì sao cũng là những đứa trẻ đa ngôn ngữ mà trẻ em ở Sapa lại
nói tiếng Anh hay hơn trẻ em ở quê tôi. Rồi tôi nhận thấy sự khác
biệt nằm ở hai chữ “MÔI TRƯỜNG”, bởi tôi luôn tin rằng “ANH
NGỮ LÀ SINH NGỮ”, tức Tiếng Anh cần phải có môi trường để
sống, nếu không tự khắc sẽ bị mai một. Về quê, tôi cũng bắt đầu sợ
“tụt hậu” như đứa bạn thân cảnh báo. Đây cũng là cơ duyên để dẫn
đến mô hình lớp học xuyên biên giới và các ý tưởng dạy học sáng
tạo của tôi để không những học sinh có thể phát triển toàn diện về
năng lực và phẩm chất mà còn giúp tôi không bị tụt hậu, bởi tôi nghĩ
“người dạy phải là người không bao giờ ngừng học”.
Mô hình lớp học xuyên biên giới

Là mô hình kết nối các lớp học trên toàn cầu, qua đó học sinh
của tôi không chỉ học các nội dung trong sách giáo khoa mà còn tăng
sự tự tin, động lực và tăng sự hiểu biết liên văn hóa. Tính đến năm
2020, chúng tôi đã du lịch không visa hơn 40 quốc gia trên thế giới
và có nhiều dự án để lại dấu ấn tốt đẹp cho bạn bè quốc tế. Với tôi,
mô hình này vô cùng có lợi và giúp tôi cập nhật được sự chuyển biến
trên thế giới.
Dự án nói không với ống hút nhựa

Đây là dự án quốc tế mà học sinh của tôi đã sử dụng kiến thức
liên môn để tạo ra các sản phẩm vật thể và phi vật thể, trong đó có
quá trình tạo ra chiếc ống hút tre nứa. Chúng tôi còn làm tạp chí
song ngữ về tác hại của ống hút nhựa, rác thải nhựa và các buổi tuyên
truyền trực tiếp và online.
217
Kênh YouTube
Tôi cũng có lập một kênh YouTube mang tên Phượng Chick
English với mong muốn chia sẻ những kiến thức liên quan đến
Tiếng Anh cho các em học sinh trong nước.
Câu chuyện từ vườn chuối tôi nhìn ra thế giới

Buổi trưa hôm đó, tôi đang sinh hoạt chuyên môn với các thầy
cô tiếng Anh ở các quốc gia trên thế giới thì đột nhiên nhà mất điện.
Tôi định sang nhà hàng xóm vì bên ấy có máy nổ nhưng tôi ngại vì
đang trưa dù nhà tôi chỉ cách nhà hàng xóm có một vườn chuối. Tôi
nghĩ mình sẽ ngồi ở vườn chuối để bắt wifi nhà hàng xóm cho tiện.
Trong buổi họp hôm đó, tôi được tìm hiểu về phương pháp dạy học
rất hay từ các bạn đồng nghiệp trên thế giới và đó cũng là một trong
những buổi họp mà tôi ấn tượng nhất. Và thật sự hôm đó tôi đã ngồi
từ vườn chuối để nhìn ra thế giới...
Dù bạn ở đâu, vùng đất đó có khó khăn dường nào, nếu tình
yêu đủ lớn thì sẽ có lúc vùng đất đó nở hoa.
218
VƯỢT BÃO
TIẾN SĨ ĐẶNG TẤT DŨNG

ĐẠI HỌC LUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Ngoài công việc chính là một giảng viên, Tiến sĩ Dũng cùng những người thầy cô
khác và những sinh viên từ Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh chủ động mở các
lớp học đặc biệt, không giảng đường, dành cho những đối tượng đặc biệt: trẻ đường
phố, công nhân các khu công nghiệp và thậm chí các phạm nhân đang chấp hành
án phạt tù.
Mỗi đối tượng người học sẽ là những trang giáo án khác nhau. Và nhiều năm qua,
những người thầy, người cô ấy bền bỉ gieo trong học trò của mình mầm thiện.
219
NHỮNG GIÁO ÁN ĐẶC BIỆT
Không phải ngẫu nhiên mà các công ước quốc tế về quyền con
người và Hiến pháp các quốc gia đều ghi nhận “quyền được học tập”
là một trong những quyền cơ bản nhất của con người. Ông bà xưa
cũng dạy “Nhân bất học bất tri lý” tức là có học sẽ thành nhân.
Tuy nhiên, cuộc sống đôi khi đặt ra rất nhiều thử thách với một
số người, khiến họ không có được điều kiện đến trường học. Tôi có
cơ duyên đến những miền quê, những vùng xa gặp những thân phận
như vậy và cũng cơ duyên đã đưa đẩy tôi đến với những lớp học
ngoài giảng đường, với những trang giáo án mở.
Lớp học đầu tiên

Lớp học đầu tiên ở Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh. Năm đó,
ban đầu, chúng tôi tham gia một hoạt động tình nguyện do Thành
đoàn Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức. Chúng tôi biết có một nhóm
các em mù chữ và tái mù chữ trong một khu rừng cao su. Tôi cùng
một người bạn đã tình nguyện đi vào trong đó mở lớp để xóa mù chữ
cho các em.
Tôi không phải sinh viên sư phạm nên thời gian đầu cả tôi và các
em đều rất vất vả. Thầy trò cứ cố gắng, rồi đến một ngày, em bé Tiên
cầm một tờ giấy đến hỏi tôi:
- Thầy ơi thầy, đây có phải chữ ‘Khỏe’ không thầy?
Tôi đáp:
- Đúng rồi em.
220
VƯỢT BÃO
Tiên lại hỏi lại:

- Có đúng chữ ‘Khỏe’ không thầy?
Tôi lại đáp:
- Đúng rồi em.
Bé ôm tờ giấy và khóc. “Khỏe” là tên của ba Tiên. Đó là lần đầu
tiên trong cuộc đời, em viết được tên ba mình thành con chữ trên
một tờ giấy, chứ không phải chỉ là gọi tên. Đó là một khoảnh khắc
rất đặc biệt với Tiên!
Tất nhiên, em không hề biết rằng nó không chỉ đặc biệt với em
mà còn đặc biệt với cả tôi. Đó là khoảnh khắc củng cố niềm tin của
tôi vào quyết định trở thành một giáo viên. Bởi lẽ tôi suy nghĩ rất
đơn giản vào thời điểm đó và bây giờ tôi vẫn tin như vậy. Nếu tôi
làm một công việc khác, thu nhập có thể cao hơn, một giờ tôi có thể
kiếm được rất nhiều tiền, nhưng tôi có thể chỉ giúp được cho một
hoặc một vài người, và thậm chí nếu không có tôi, cuộc đời họ cũng
chẳng có gì thay đổi cả. Nhưng nếu tôi làm giáo viên, cùng một thời
gian như vậy, tôi có thể tạo ra một giá trị lớn với rất nhiều người.
Thậm chí, tôi có thể thay đổi cả cuộc đời của một con người khác.
Những lớp học ngoài giảng đường

Câu chuyện của bé Tiên thúc đẩy và đưa chân tôi đi mãi đến
những lớp học ngoài giảng đường ở Bình Thuận, Bình Dương,
Gia Lai, Trà Vinh và nhiều nơi khác ở Thành phố Hồ Chí Minh...
Càng đi, càng thấy rất nhiều người không chỉ mù chữ mà còn
thiệt thòi vì họ không hiểu pháp luật. Họ đã làm những điều sai
trái và đôi khi họ không ý thức được những gì mình đã làm. Tôi
và một số đồng nghiệp, các em sinh viên Đại học Luật Thành phố
Hồ Chí Minh đã chuyển từ thế bị động (tham gia các chương trình
221
tình nguyện được tổ chức sẵn) sang thế chủ động (tổ chức các lớp
học cho trẻ em đường phố, các anh chị công nhân ở các khu công
nghiệp, thậm chí các anh chị phạm nhân ở các trại giam).
Chúng tôi không chỉ đến đó để dạy về luật, nói những câu
chuyện về pháp luật.
Với trẻ đường phố, chúng tôi diễn các vở kịch.
Với các anh chị em công nhân, ngoài các lớp học, chúng tôi tổ
chức những bàn tư vấn, dành thời gian rất riêng để lắng nghe họ. Có
những người gặp chúng tôi chỉ khóc thôi, chia sẻ những nỗi buồn
xa xứ...
Với các anh chị phạm nhân, đó là những ngày tháng đặc biệt.
Bước vào lớp, thấy cảnh các anh chị được phát tập vở và cây viết,
những thứ không được sử dụng trong trại giam, chúng tôi thấy
những gương mặt hướng thiện bừng lên. Các anh chị trong trại giam
nói vui với tôi: “Thầy ơi thầy, hàng ngày tụi em cầm dao, cầm búa nó
quen rồi. Cầm bút thấy lạ lạ nhưng cũng hay hay thầy ha”.
Với những lớp học như vậy, không chỉ dạy luật, mà chúng tôi
chia sẻ như một người bạn, người anh, người thầy với họ. Chúng tôi
cố gắng gieo trong họ mầm thiện. Tất nhiên, có những người vẫn nói
là có gieo cũng thế thôi, nhưng cứ gieo đi đã. Mầm thiện ấy sẽ phát
triển thành một cái cây nếu như vào một thời điểm nào đó, gặp một
mảnh đất phù hợp. Chúng tôi truyền một niềm tin: Làm lại cuộc
đời sau vấp ngã không bao giờ muộn, tất cả xã hội vẫn đang ở đây
cùng các bạn.
Một nhóm các em sống gần ga Sài Gòn chia sẻ với chúng tôi về
ước mơ được ăn một bữa cơm gia đình giống như trên ti vi. Tôi vận
động các bạn mỗi người đóng góp một ít. Chúng tôi đưa các em
ra chợ. Hàng ngày, các em đi nhận, đi xin, hôm nay các em được
222
VƯỢT BÃO
là khách, được quyền chọn lựa. Tôi dạy các em có lựa thì cũng phải
lựa nhẹ, không hài lòng cũng phải dạ thưa, đưa tiền cho các cô
chú cũng phải đưa hai tay, nói cảm ơn. Đó là một giáo án mở với
cuộc sống.
Những điều ở lại

Mọi người hỏi: Tôi nhận lại những gì? Những người đồng hành
với tôi nhận lại được những gì?
Chúng tôi nhận được rất nhiều.
Thứ nhất, chúng tôi đã tìm ra được giá trị cuộc sống của mình,
điều mà rất nhiều người tốn thời gian, công sức tìm kiếm.
Thứ hai, tôi được đứng giữa guồng quay của những năng lượng
tích cực. Tôi đứng ở đây, mọi người thấy tôi vì tôi là người kể chuyện.
Nhưng sau lưng tôi là các thầy cô giáo, các em sinh viên của Đại học
Luật Thành phố Hồ Chí Minh, các anh chị em của Thành đoàn, Hội
đồng Đội, chị Diệu Thúy, anh Hoàng Vũ... Rất nhiều người đứng
sau lưng chúng tôi tạo nên guồng quay đó. Khi đứng giữa một guồng
quay, ban đầu bạn bị động, sau là chủ động tạo nên guồng quay mới.
Cuộc sống của mình rất ý nghĩa và mỗi ngày thức dậy với những
năng lượng tích cực.
Hơn nữa, chính các em đã hoàn thiện trang giáo án của tôi bằng
cuộc đời các em, bằng sự va vấp, bằng tất cả những câu hỏi của các
em. Để tôi không chỉ là một người “thợ dạy”, lên lớp với những gì
có sẵn và nói mãi những điều đó, tôi thực sự được là một người thầy,
một người thầy đúng nghĩa.
223
THẦY GIÁO NGUYỄN TRẦN VỸ

TRƯỜNG TIỂU HỌC KIM ĐỒNG, NAM TRÀ MY, QUẢNG NAM
Một chàng trai, thi Sư phạm chỉ vì ngôi trường đó “không phải đóng học phí”. Rồi
khi ra trường, đi bộ cả ngày trời để tới nơi được phân công giảng dạy, anh bàng
hoàng, chỉ muốn quay về luôn.
Nhưng anh đã ở lại, suốt 20 năm.
Điều gì đã níu giữ bước chân và trái tim người thầy giáo này đến vậy?
224
NHỮNG MẦM XANH HY VỌNG
Năm 2020, Nam Trà My gặp một đại nạn vừa lũ, vừa lở đất đã xóa
đi nhiều ngôi nhà. Có ngôi làng xóa hoàn toàn và đến bây giờ, chúng
tôi mất đi rất nhiều người, trong khi công cuộc tìm kiếm người mất
tích chưa dừng lại. Cha mẹ mất con, thầy cô giáo mất đi những người
học trò và còn những em học trò mất tích vẫn chưa tìm được. Đó
là những mất mát rất lớn mà Nam Trà My đang phải vật lộn. Trong
thời gian này cả hệ thống chính trị của huyện, nhân dân và thầy cô
giáo đang rất vất vả trong việc khôi phục lại trường lớp. Nhận lời mời
đến với chương trình Cất cánh, tôi rất là băn khoăn. Bởi vì các đồng
nghiệp của tôi hiện nay đang còn phải dọn những ngôi trường, đang
phải vận động và ổn định lại tâm lý cho các học sinh.
Hành trình trở thành thầy giáo

Từ khi ngồi trên ghế nhà trường, tôi chưa từng nghĩ mình sẽ
trở thành một thầy giáo. Tôi có hoài bão được đi đây đi đó. Nhưng
đến khi thi Đại học, một biến cố gia đình đã xảy ra nên tôi phải thi
vào sư phạm. Thi vào sư phạm không phải vì yêu nghề giáo mà vì để
không phải đóng học phí. Hoàn thành chương trình học Trung cấp
Sư phạm tại Quảng Nam, tôi nhận nhiệm vụ tại trường Kim Đồng
huyện Nam Trà My, cũng là nơi hiện nay tôi đang công tác. Khi
được một đồng nghiệp dẫn lên nơi công tác, nó không giống tưởng
tượng của chúng tôi. Sau khi chuẩn bị đồ đạc, chúng tôi phải vượt
con đường 6h đồng hồ đi bộ, điều đó có nghĩa là nếu vừa đi vừa nghỉ
sẽ mất cả ngày mới tới trường. Sau khi tới, đã bỡ ngỡ lại càng bỡ
225
ngỡ hơn bởi cứ có học trò, có thầy thì gọi là trường thôi chứ không
giống như ngôi trường mà tôi tưởng tượng. Ở đó, các em học sinh
nói tiếng khác với chúng tôi vì các em là người dân tộc thiểu số. Tất
cả điều này đã đánh gục một cậu thầy giáo chưa bao giờ yêu nghề,
chẳng có lý tưởng vì nghề nghiệp mà chỉ có mục đích đi làm để kiếm
lương thôi. Tuy nhiên, lúc đó có muốn về cũng không được vì đường
rất xa. Rồi ngày qua ngày, tôi vẫn đến giảng dạy các em, có gì thì làm
nấy. Qua quá trình làm việc, dạy dỗ, gần gũi với các em, tôi đã thay
đổi. Chúng tôi ở đó phải làm nhiều việc như đi xin rau, tôi bắt đầu
phải học tiếng của các em để đi cùng, để biết đường, biết chỗ mà đi
hái rau. Càng tiếp xúc, tôi càng thấy các em trong sáng quá, vô tư
quá. Tôi không thể tưởng tượng các em có thể vượt qua cuộc sống
như thế. Hàng ngày những em bé 3, 4 tuổi phải đi bộ hàng tiếng
đồng hồ để tới trường, nhưng các em không bao giờ than mệt. Các
em nô đùa tung tăng trên các con dốc rất cao. Từ những câu chuyện
ấy, từ những ánh mắt trong trẻo ấy, tôi đã có cảm nhận khác về con
người nơi đây, về những học trò mình đang giảng dạy, từ đó tạo
thêm cho tôi động lực làm việc và tôi ở lại đến bây giờ là 20 năm rồi.
Những mầm xanh hy vọng

20 năm công tác ở Nam Trà My đã mang lại cho tôi rất nhiều
kỷ niệm sâu sắc. Trong đó có một cô học trò bây giờ đang học và sẽ
trở thành đồng nghiệp của chúng tôi. Cô bé là một người đầy nghị
lực. Ngay tuần đầu tiên đi dạy, tôi gặp cô bé nhân một chuyến đi
vận động học sinh đến trường. Tôi đi mất hai tiếng đồng hồ mới đến
được nhà cô bé. Nhưng khi đến tôi muốn bỏ về. Bây giờ nghĩ lại, tôi
lại rớt nước mắt. Cô bé đó mới học lớp Năm nhưng phải một mình
chăm sóc bà ngoại vì bố không biết ở đâu, mẹ thì đi làm xa, cậu thì
đi làm rẫy. Như lúc đầu tôi tâm sự, vì nhiệm vụ tôi rất thờ ơ với cái
226
VƯỢT BÃO
nghèo, cái khổ của các em nhưng sau khi tâm sự với em bên bếp,
tôi thấy được nghị lực và quyết tâm của em nên muốn giúp đỡ, lo
cho em đến trường đầy đủ. Tôi cùng các đồng nghiệp mỗi tuần đều
đến hái rau, bắt cá cho các em. Chúng tôi lúc đó cũng nghèo, nghèo
đúng nghĩa của cái nghèo, lương rất thấp, tiền nong thiếu thốn.
Nghèo hơn nữa là vì chúng tôi không có thông tin gì cả, không có
ti vi, không có điện, không có bất cứ cái gì. Mỗi tối soạn giáo án thì
sáng hôm sau lỗ mũi đầy khói mủ của đèn dầu.
Sau năm học đầu tiên, tôi có một niềm vui lớn lao khi cô bé được
tuyển vào trường nội trú huyện, ngôi trường tốt nhất của huyện lúc
bấy giờ. Cũng trong năm ấy, tôi lại chuyển vào trung tâm huyện. Hai
thầy trò đều vui vì được về trung tâm. Động lực này đã thôi thúc hai
thầy trò kết nối, mỗi năm thành tích học tập của em được tăng lên và
bây giờ em sắp thành một cô giáo. Tôi mong muốn rằng em sẽ quay
về quê hương và công tác cùng chúng tôi. Do cuộc sống của các em
còn khốn khó nên chúng tôi thành lập câu lạc bộ mang tên Câu lạc
bộ kết nối yêu thương Nam Trà My. Chúng tôi muốn tạo cho các em
một cuộc sống khác đi, đỡ khó khăn hơn. Thứ 7, Chủ nhật, chúng
tôi cầm cuốc, cầm xẻng để láng cho học sinh những nền xi măng sạch
đẹp hơn. Chúng tôi đã nhận được sự tin tưởng của rất nhiều người,
đến bây giờ câu lạc bộ đã làm được hơn 50 ngôi nhà, hơn 100 phòng
học tươm tất và hơn 50 phòng ở cho các thầy cô giáo.
Tất cả những điều đó là hạnh phúc lớn lao các em trao cho tôi,
nếu ngày đó không có các em thì tôi đã bỏ ngang cái nghề mà bây
giờ mình rất thích và trở thành nghiệp của mình.
Trong quá trình đi tìm kiếm, kết nối những mảnh đời khó khăn,
có rất nhiều câu chuyện làm tôi rất xúc động, những em học sinh
cho tôi nhiều bài học. Tôi là thầy giáo, nhưng học được nhiều bài
học từ học sinh của mình. Chắc mọi người còn nhớ hình ảnh một
227
cậu bé vác một búp măng trong mùa dịch Covid vừa qua. Lúc đó
là lần dịch thứ hai bùng phát. Tại Đà Nẵng lúc này rất căng thẳng,
mọi người ai ở đâu thì ở đó theo lệnh của chính phủ. Câu lạc bộ Kết
nối yêu thương cùng với Mặt trận Tổ quốc, nhân dân trong huyện
phát động phong trào góp rau củ gửi về miền xuôi. Lúc đầu tôi nghĩ
không biết bà con mình có ủng hộ không, nhưng vẫn quyết tâm
làm. Ngoài mong đợi, chỉ sau hai ngày chúng tôi hoàn toàn bất ngờ,
những gùi rau nặng trĩu trên vai lần lượt đặt xuống điểm tập kết và
sáng ngày chính thức chuyển rau đi thì cậu bé này vác cây măng đến.
Sau khi tìm hiểu thì tôi mới biết, thực ra không ai bảo cậu bé này cả
mà cậu chỉ nghe thấy người ta nói chuyện với nhau. Cậu đã băng qua
con đường khó khăn để gửi cây măng này cho Câu lạc bộ mang về
thành phố. Nghị lực và tấm lòng của cậu bé đáng để cho tôi học hỏi.
Tôi đến với chương trình Cất cánh và gửi đến một thông điệp: Thầy
và trò hãy học hỏi nhau, trao cho nhau những niềm tin để vượt qua
gian khó bằng những trang giáo án mở.
228
VƯỢT BÃO
BÀ ĐỖ THÙY DƯƠNG
SÁNG LẬP VÀ ĐIỀU HÀNH CÔNG TY CỔ PHẦN HỘI TỤ NHÂN TÀI TALENT POOL
Đỗ Thùy Dương là một doanh nhân, tác giả của cuốn sách “Con gái Bà Triệu thế kỷ
21 - chuyện những người phụ nữ Việt Nam ghi dấu ấn”. Đây là một hoạt động xã
hội cùng với các dự án từ thiện vì cộng đồng khác như xây dựng trường học cho
trẻ em vùng cao, lập quỹ từ thiện, xây dựng tủ sách hiếu học mà chị tham gia từ
rất lâu.
Nữ doanh nhân này còn là một trong những người trẻ nhất được bầu là đại biểu
HĐND thành phố Hà Nội khóa XV, nhiệm kỳ 2016 - 2021.
Ngoài ra chị còn là người sáng lập của một nhóm trên mạng xã hội Facebook để
trao đổi, bình luận những cách dạy con hiện đại.
229
LỜI CẢM ƠN VÀ XIN LỖI
Lắng nghe những câu chuyện của các thầy cô chia sẻ, tôi cảm
thấy đây là cuộc họp phụ huynh lớn nhất mà mình từng tham dự. Và
dù đóng rất nhiều vai khác nhau trong giáo dục, thì ở vai phụ huynh,
lời đầu tiên tôi muốn nói là lời xin lỗi các thầy cô. Những năm gần
đây theo dõi giáo dục, không có năm nào mà không có những sự
kiện khiến tôi thất vọng, đau buồn và bức xúc và đôi khi buông lời
nặng nề với ngành giáo dục. Xin các thầy cô giáo đang nỗ lực khắp
nơi hãy tha thứ cho tôi nếu sự vô tình, vô tâm đó có làm tổn thương
các thầy cô. Không chỉ vì những vụ việc đáng tiếc, mà trong những
bức xúc đó, hẳn thầy cô đọc được cảm giác lo lắng cho thế hệ trẻ và
cảm giác bất lực của chúng tôi khi không làm được gì để thực hiện
ước mong của vị cha già dân tộc, muốn Việt Nam vẻ vang sánh vai
cùng các cường quốc năm châu. Làm thế nào để 30 triệu người trẻ
được bình đẳng trước các cơ hội tiếp cận với giáo dục chất lượng.
Làm thế nào để không đứa trẻ nào bị bỏ lại phía sau và không có đứa
trẻ nào bị gạt ra bên lề?
Cảm ơn các thầy cô ngày hôm nay đã cho tôi thấy, ẩn dưới tất cả
những ồn ào thị phi, là sự nỗ lực không ngừng nghỉ của từng thầy cô
mỗi ngày đều cải thiện chất lượng giáo dục cho các con.
Cô Hà Ánh Phượng, cô đã không chỉ dạy các con tiếng Anh mà
cô đã giúp các con có niềm tin rằng, chỉ cần các con thực sự muốn,
các con có thể mở bất cứ cánh cửa nào trên thế giới. Không chỉ cho
các con phương tiện, cô đã đốt lên trong các con khát vọng và cho
các con được trải nghiệm.
Thầy Nguyễn Trần Vỹ, bằng sự tận tụy cá nhân và khả năng huy
động, phối hợp các nguồn lực để các con vẫn vững bước tới trường,
thầy đã cho các con nhiều hơn là con chữ, hay cơ hội thoát khổ, mà
230
VƯỢT BÃO
bên cạnh đó là một niềm tin, một chỗ dựa, một nơi nương tựa nhiều
cảm hứng.
Và thầy Đặng Tất Dũng, tôi hiểu rằng những gì thầy mang đến
cho những cá thể đang sống ở bên lề theo đúng cả nghĩa đen và
nghĩa bóng của từ này, một trái tim không có biên giới và sự nỗ lực
không có giới hạn.
Những gì thầy cô đang làm chính là tất cả những gì bọn trẻ cần
học, là chỗ đứng vững chắc để bọn trẻ trưởng thành với trái tim
hướng thiện và cái đầu hướng thượng.
Lúc 10 tuổi, tôi chứng kiến bố mình cùng đồng đội truy bắt
tên tướng cướp Hiền đầu bạc, một sinh viên đại học năm ba đã trở
thành tử tù. Trải nghiệm đó khiến tôi kết luận: Trẻ em không chỉ cần
giáo dục, chúng tôi cần được yêu thương và cần có người làm gương.
Có thể chính vì vậy mà khi đi học cấp ba, trong giờ Giáo dục công
dân, tôi đã đứng lên giữa lớp để yêu cầu thầy giáo phải làm gương
cho những gì thầy đang rao giảng chứ nói một đằng làm một nẻo
thì chúng tôi không theo nổi. Thầy rất bực nhưng đã mở lòng chấp
nhận phản biện của tôi và nhờ đó tôi có cơ hội trưởng thành như
ngày hôm nay.
Chính vì vậy, tôi cũng xin phép được đề xuất tới Bộ Giáo dục là
những thành tích của ngành sẽ không chỉ tính đếm bằng những giáo
viên xuất sắc, giúp những bạn học sinh đã giỏi trở nên giỏi hơn qua
các giải thưởng quốc gia, quốc tế. Xin hãy tri ân những giáo viên với
lòng trắc ẩn và trách nhiệm người thầy, đã không buông tay dù đứa trẻ
là khó dạy, là chậm hiểu, cần được chăm sóc đặc biệt hay ngỗ ngược,
khác biệt. Các thầy cô đã gieo xuống những hạt mầm ấm áp nhất.
231

Lên sóng số đầu tiên vào tháng 3 năm 2018, Cất
cánh là chương trình diễn thuyết truyền cảm hứng
đầu tiên trên sóng truyền hình. Sau hơn 20 số phát
sóng, tháng 12/2019 chương trình Gala Cất cánh
với tên gọi “Vì một Việt Nam Cất cánh” là cơ hội để
khán giả khắp cả nước gặp lại các diễn giả, những
người bình luận nổi bật. Ở đó, những câu chuyện
truyền cảm hứng, những con người bình thường
nhưng sống một đời phi thường đã mang tới bao sự
thay đổi tích cực cho cộng đồng. Với những nhân
vật và những câu chuyện của chính bản thân họ,
Cất cánh đã từng bước vẽ nên chân dung những
người Việt hiện đại, tự tin và tràn đầy khát vọng.
232
VƯỢT BÃO
NGUYỄN MINH CHÂU

CÁN BỘ QUẢN LÝ DỰ ÁN
CHƯƠNG TRÌNH PHÁT TRIỂN LIÊN HỢP QUỐC (UNDP) TẠI VIỆT NAM
Minh Châu có số phận đặc biệt khi sinh ra không được bình thường như bạn bè
cùng trang lứa. Vừa lọt lòng, cơ thể Châu rất yếu, tay chân bị ngắn, đầu to. Tưởng
như Châu sẽ không thể đi lại được nhưng số phận vẫn may mắn khi đến năm 3 tuổi,
Châu đã chập chững biết đi. Học đến cấp 2, chị vẫn mang thân hình của một đứa
trẻ. Những lời châm chọc của bạn bè khiến chị nhiều lúc muốn nghỉ học. Châu từng
mặc cảm với số phận của mình, không dám ra đường vì mọi người đều nhìn mình
một cách tò mò, những đứa trẻ thì chạy theo trêu chọc, bắt chước điệu bộ, dáng đi
của mình.
Đã có lúc, Châu muốn tìm đến cái chết.
Tuy nhiên, khi đối diện với cuộc đời, với mọi người bằng nụ cười, Châu đã xóa đi được
ranh giới định kiến, ngăn cách của chính mình. Nỗ lực học tập và tốt nghiệp Đại học
Ngoại ngữ, Châu được nhận vào làm việc tại Tổ chức Tầm nhìn Thế giới (World Vision)
với vị trí đầu tiên là lễ tân và sau đó là nhân viên quản lý dự án. Với hình hài nhỏ bé,
bất kể công việc dù đơn giản như thế nào cũng trở nên phức tạp hơn đối với Châu.
12 năm làm việc tại World Vision là 12 năm học hỏi, rèn luyện, thách thức bản thân
của cô gái bé nhỏ nhưng đầy nghị lực này.
233
Hiện tại, Minh Châu đảm nhận vị trí cán bộ quản lý dự án của Chương trình Phát
triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam.
Trên đường băng tháng 4 năm 2018, bài nói chuyện về chủ đề “Sự sống kỳ diệu” của
Minh Châu đang giữ kỷ lục với 2,7 triệu lượt xem trên các nền tảng số của Cất cánh.
Tháng 12 năm 2019, Minh Châu trở lại Cất cánh, thêm một lần nữa lan tỏa năng
lượng tích cực với niềm vui, sự lạc quan vào cuộc sống. Những trải nghiệm trong
cuộc sống của Minh Châu luôn khiến khán giả, độc giả phải thán phục và bất ngờ.
234
NẾU TỰ TIN,
CHÚNG TA ĐỀU CÓ THỂ CẤT CÁNH
Khi còn nhỏ, tôi không bao giờ nghĩ rằng:

Một ngày nào đó, tôi sẽ trở thành MC của Đài truyền hình
Việt Nam, trong chương trình Cuộc sống vẫn tươi đẹp, phát sóng
trên VTV4.
Tôi sẽ trở thành diễn giả trong chương trình Cất cánh và bài
chia sẻ câu chuyện về người khuyết tật của tôi có tới trên 2,7 triệu
lượt xem qua Facebook.
Tôi sẽ trở thành đạo diễn một bộ phim ngắn, đến nay vẫn tiếp
tục được trình chiếu.
Tôi sẽ trở thành nhân viên của Chương trình Phát triển Liên
hợp quốc - UNDP.
Cho đến giờ, chính tôi cũng ngạc nhiên khi những điều này đã
trở thành hiện thực. Tất cả bắt đầu từ sự tự tin, từ khát khao “cất
cánh” khi được trao tặng niềm tin.
Lần đầu tiên, có người không gọi tôi là người khuyết tật
Câu chuyện hôm nay của tôi bắt đầu từ một khóa học làm
phim ngắn do UNDP tài trợ. Trong buổi khai giảng, điều chúng tôi
hết sức kinh ngạc là một lãnh đạo của UNDP không gọi chúng tôi
là người khuyết tật, không nói rằng chúng tôi là những người yếu
thế, cần được xã hội giúp đỡ để hòa nhập cộng đồng. Ông ấy nhìn
chúng tôi và nói: Các bạn là những nghệ sĩ “đặc biệt” có rất nhiều
cảm xúc và câu chuyện để kể. Mà chúng tôi rất muốn lắng nghe
235
tất cả các câu chuyện của các bạn. Vì vậy, tôi tin rằng chỉ cần được
tập huấn kỹ thuật làm phim trong vài ngày và khơi gợi nguồn cảm
hứng, chắc chắn sẽ có những tác phẩm điện ảnh ra đời.
Lần đầu tiên có người tin và hiểu chúng tôi đến như vậy.
Vì được tin tưởng, chúng tôi, những học viên thuộc đủ các
dạng tật đã đáp lại bằng sự miệt mài, hứng khởi thực hiện các tác
phẩm đầu tay. Nhóm chúng tôi gồm ba người phụ nữ khuyết tật
đã quyết định chọn đề tài: “Làm mẹ đơn thân”. Ngân sách ít, chỉ
đủ để thuê những máy quay loại đơn giản nhất. Thời gian cũng
hạn chế, phải tranh thủ quay vào buổi tối và cuối tuần vì chúng tôi
đều đang đi làm. Tôi vừa là đạo diễn đồng thời là diễn viên chính,
tham gia viết kịch bản, đôi khi kiêm cả quay phim. Có khi say sưa
quay cả ngày nhưng về đến nhà kiểm tra thì phát hiện máy quay
bị lia nhiều quá hoặc rung. Bực mình phát khóc nhưng không cãi
nhau một lần nào, lại đi quay tiếp. Sau 3 tháng, bộ phim được
hoàn thành và công chiếu tại tòa nhà của Liên hợp quốc trong sự
hồi hộp. Buổi chiếu phim diễn ra rất ấm cúng với sự tham gia của
nhiều lãnh đạo cấp cao của Liên hợp quốc, một số đại sứ, báo chí,
bạn bè và gia đình của chúng tôi. Những học viên chúng tôi hạnh
phúc khi nói chuyện với các nhà lãnh đạo của Liên hợp quốc không
có chút khoảng cách nào. Bộ phim ngắn “Nhật ký mẹ và con” đã
đoạt giải Nhì của Ban giám khảo và giải Bộ phim được yêu thích
nhất do khán giả bình chọn.
Tất cả đều bắt đầu từ sự tin tưởng, từ việc được những người
quan trọng coi như những nghệ sĩ đặc biệt. Từ sự tin tưởng đó, tôi
bắt đầu mơ một giấc mơ. Vài năm sau...
Cô gái tí hon với ước mơ lớn

Ngày nay, trên vùng cát trắng tại Quảng Bình, đôi khi người
ta thấy một người rất bé nhỏ, chỉ cao bằng một đứa trẻ sáu tuổi
236
VƯỢT BÃO
đi phiên dịch cho chuyên gia quốc tế cao lớn tại các khu vực đang
được khảo sát và rà phá bom mìn. Thấp bé thế thôi nhưng người bé
nhỏ ấy cũng đi thoăn thoắt, bước ngay sau những anh bộ đội Việt
Nam. Đó không phải là một cô gái tí hon trong truyện cổ tích. Mà
đó chính là tôi – một nhân viên dự án Việt Nam - Hàn Quốc hợp
tác khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh. Chúng tôi rất hay
trò chuyện với người dân địa phương. Có một người mẹ trẻ đã kể:
“Cách đây 5 năm ở gần khu vực này, có một anh đi trồng dưa hấu.
Khi cuốc đất, chẳng may, anh đã cuốc phải một quả bom bi. Tai
nạn không may xảy ra khiến anh ấy tử vong, để lại nỗi buồn cho
người vợ cùng hai cô con gái nhỏ.” Đôi mắt người mẹ trẻ nhìn xa
xăm. “Biết là dưới đất này còn bom mìn, biết là nguy hiểm nhưng
hàng ngày chúng tôi vẫn phải vào đây trồng rừng vì chúng tôi rất
cần đất để canh tác mưu sinh”.
Trên vùng đất cát trắng mênh mông ấy, những người lính công
binh đang sử dụng máy dò bom mìn, cẩn thận rà phá, tìm kiếm
bom mìn còn sót lại trên từng cm đất. Ngay cạnh khu vực vừa
được rà phá xong, tôi nhìn thấy một công trình xây dựng. Khi hỏi
người dân, họ hồ hởi kể rằng chỉ khoảng 1 năm nữa thôi, nơi đây
sẽ là trường học, sân chơi cho trẻ em. Hình dung ra sự thay đổi đó,
tôi xúc động gọi điện về khoe với bố, một người cựu chiến binh:
“Bố ơi, chúng con đang có mặt tại nơi bố và các chú, các bác trong
chiến tranh đã chiến đấu, hi sinh để bảo vệ. Nhiều năm qua, vùng
đất đó hoang hóa vì bị ô nhiễm bom mìn. Nhưng giờ đây, khi đất
đai được làm sạch, người dân đang chuẩn bị xây trường học, sân
chơi, vườn hoa bố ạ.”
Khi đi phiên dịch cho chuyên gia, tôi hay cười lắm. Các anh
bộ đội tò mò hỏi vì sao đi vất vả mà cười. Tôi lại cười, bảo: “Chỉ
cần hình dung những cô bé, cậu bé có thể thoải mái chơi bóng trên
bãi đất trống ngay cạnh trường học và vài năm sau đó, các em sẽ
237
trở thành cầu thủ của đội tuyển nữ do thầy Chung (HLV Mai Đức
Chung) và đội tuyển nam do thầy Park (HLV Park Hang Seo) dẫn
dắt. Khi được phỏng vấn, các tuyển thủ ấy sẽ bảo: ‘Nhờ có các chú
bộ đội đến đây làm sạch bom mìn nên chúng tôi có sân chơi để tập
luyện bóng đá.’ Chỉ hình dung ra thế thôi, sao mà em không cười
được?”
Những vùng đất đó đang được hồi sinh để “cất cánh”. Đây thực
sự là cái kết trọn vẹn ý nghĩa cho người dân sau chiến tranh.
Tôi hạnh phúc vì tôi sinh ra là một “Món quà”

Trong cuộc sống của mình, không ít lần, tôi đứng nhìn người
khác “cất cánh” mà trong lòng khao khát, có chút ghen tỵ. Tôi cũng
muốn “cất cánh” lắm. Tôi đi học chăm chỉ, hiền lành, học cũng giỏi
mà vẫn có lần phải tủi thân khóc hàng giờ và còn định nghỉ học
vì không chịu nổi sự chế giễu, châm chọc, thậm chí bị đánh bởi
những em nhỏ tuổi hơn mình. Tôi cũng học đại học đấy, cũng chịu
khó đấy mà vẫn có những năm tháng thất nghiệp, xin mãi không
được việc.
Nhưng ngay cả lúc khó khăn nhất, tôi vẫn có sự tự tin rằng dù
chỉ cao có 1m18 nhưng tôi vẫn được sinh ra như một món quà từ
tình yêu của bố mẹ. Và vì là món quà, đôi khi bị cất đi trong sự
quên lãng nhưng trước sau cũng sẽ được mở ra. Chỉ cần có người
nhận ra tôi là món quà, giống như gọi tôi là “chị gái mở khóa tâm
tình chị em phụ nữ khuyết tật” bởi ekip chương trình “Cuộc sống
vẫn tươi đẹp”, là “nghệ sĩ đặc biệt”, là một nhân viên UNDP như
bao đồng nghiệp khác hay “nhân vật có câu chuyện đáng để xuất
hiện lần 2 trên Cất cánh” như cách ekip của Cất cánh nhìn, tôi sẽ tự
tin, nỗ lực 200%, 300% để làm cho món quà là bản thân mình trở
nên đáng được trân trọng hơn, đáng được “cất cánh” để trao niềm
vui cho mọi người.
238
VƯỢT BÃO
GIÁO SƯ TRƯƠNG NGUYỆN THÀNH

ĐẠI HỌC UTAH, MỸ
Giáo sư Trương Nguyện Thành có gần 40 năm tu nghiệp, nghiên cứu và giảng dạy ở
Mỹ. Ông là Tiến sĩ khoa học ngành Hóa và Tính toán (ĐH Minnesota, Mỹ), có hàng
trăm bài viết được đăng trên các tạp chí khoa học quốc tế. Năm 1990, ông giành
được giải thưởng của Hội đồng Khoa học quốc gia Mỹ. Sau đó ông học tiếp sau tiến
sĩ ngành Mô phỏng cơ cấu sinh lý. Năm 1992, ông trở thành Giáo sư chính môn Hóa
lượng tử tại Đại học Utah.
Trở về quê hương, năm 2009, ông được mời lập đề án thành lập Viện Khoa học và Công
nghệ tính toán Thành phố Hồ Chí Minh, sau đó đảm nhận công tác quản lý giáo dục,
nghiên cứu khoa học ở các vị trí: Phó hiệu trưởng điều hành Đại học Hoa Sen, Phó hiệu
trưởng phụ trách chương trình đào tạo đặc biệt của trường Đại học Văn Lang.
Tháng 9/2020, Giáo sư Trương Nguyện Thành đưa ra một công trình nghiên cứu khoa
học khá thú vị với tiêu đề “Chung tay truy tìm thuốc chữa trị bệnh dịch Covid-19” có
tên ViDok để tận dụng trí tuệ của cộng đồng.
Giáo sư Trương Nguyện Thành là diễn giả đầu tiên của chương trình Cất cánh vào
tháng 3/2018.
239
CHÚNG TA CÓ THỂ
Tôi rất hân hạnh trở lại với Cất cánh trong một dịp đặc biệt như
hôm nay để chia sẻ với quý vị một trải nghiệm cá nhân. Tôi tin rằng
mỗi người chúng ta đều có thể làm nên điều kỳ diệu nếu chúng ta có
can đảm bước ra khỏi vùng an toàn của mình, và biết lợi dụng được
động lực từ niềm tin, niềm hy vọng vào tương lai, biết tránh nguy cơ
rơi vào tâm lý bất lực để rồi tuyệt vọng.
Cũng như những người khác, tuổi trẻ, tôi sẵn sàng đánh đổi sức
khỏe của mình để theo đuổi sự nghiệp. Suốt bao nhiêu năm đọc,
học, nghiên cứu khoa học, rồi giảng dạy, tôi tạo dựng được cho mình
một thương hiệu, có một chỗ đứng trong làng khoa học. Một ngày,
tôi ngồi trong phòng khám, ở tuổi 51, bác sĩ nhìn tôi lo âu và nói:
“Tôi có một tin thực sự không vui cho anh. Với bệnh sử của gia đình
anh, ba anh chết vì đột quỵ năm 48 tuổi, mẹ anh chết vì tiểu đường
và gan năm 62 tuồi. Năm nay anh 51 tuổi, đường máu anh rất cao,
cholesterol trong máu cũng rất cao, huyết áp rất cao. Anh đang có
nguy cơ đột quỵ bất kỳ lúc nào.”
Tôi ra về, ngồi trong xe hơi 30 phút, bàng hoàng, không thể
lái chiếc xe đi được. Tôi nghĩ rằng nếu mình đột quỵ, cuộc đời tôi
không còn gì phải lo nữa, nhưng con tôi còn trẻ thì sẽ sống sao đây?
Nó mới có mười mấy tuổi.
Suốt mấy mươi năm, công việc nặng nhọc nhất của tôi là dùng
cái đầu, công việc thể chất duy nhất là ra khỏi bàn làm việc và đi vệ
sinh. Thể dục thể thao là thứ tôi không để ý trong suốt quãng thời
gian ấy. Vậy đây là ngoài vùng an toàn của tôi rồi, nhưng tôi cần phải
thay đổi. Cái giá của việc không thay đổi là tôi có thể chết bất kỳ lúc
nào. Nhưng nếu mà tôi thay đổi, tôi sẽ có thể đồng hành với con đến
tuổi trưởng thành.
240
VƯỢT BÃO
Nghiên cứu khoa học chỉ ra rằng với một người có thể hít đất
(chống đẩy) 40 cái thì khả năng đột quỵ sẽ rất thấp. Tôi thử hít đất,
được 8 cái. 8 so với 40 nó xa lắm! Thế là tôi đặt vào mình một niềm
hy vọng, mà không phải ảo vọng. Hy vọng có mục tiêu, tháng tới
tôi đặt mục tiêu hít đất được 9 cái, tháng tới nữa là 10 cái. Nếu tôi
siêng năng thì chắc chắn có thể đạt được điều đó. Hy vọng này tạo
cho tôi một động lực để mỗi sáng dậy sớm tập thể dục. Tập thể dục
không dễ dàng chút nào, nhức và mỏi, nhất là với những người làm
văn phòng, làm trí óc như tôi. Nhưng tôi có động lực từ niềm hy
vọng vào tương lai.
Hai năm trước, sau một chuyến đi bộ trong núi. Sáng dậy, tôi thấy
lưng ê quá, phải đi lom khom suốt hai tuần. Vợ tôi cằn nhằn: “Ông xã à,
ông già rồi. Ông đã 60 tuổi. Ở Việt Nam, những người 60 tuổi là chuẩn
bị phải chống gậy rồi. Ông xã cần phải cẩn thận những gì mình làm,
đừng có làm những việc nặng nhọc. Hãy nhẹ nhàng.”
Đây chính là nguy cơ rơi vào tâm lý tuyệt vọng, bất lực. Nếu mà
tôi chấp nhận tôi già rồi thì chỉ có đường đi xuống mà thôi. Cũng
như việc nếu bạn thi trượt, bạn nghĩ mình ngu. Sẽ không có gì thay
đổi cả. Nhưng nếu bạn cho rằng đó chỉ là một bài thi, có lẽ do bạn
chưa chuẩn bị đầy đủ, thì lần sau bạn sẽ có thể đậu. Bạn đi làm khởi
nghiệp, thất bại, bạn nghĩ mình là con người thất bại. Thế là xong
cuộc đời, không còn thay đổi được gì nữa. Nhưng nếu bạn nghĩ đó
là lần đầu tiên, còn sai sót, bạn học và làm lại, thì lần sau sẽ có thể
thành công. Cũng giống như chuyện tôi khom lưng hai tuần. Đó chỉ
là một sự kiện xảy ra trong cuộc đời. Chính vì suy nghĩ như vậy mà
tôi đã không rơi vào tâm lý tuyệt vọng, bất lực.
Quay trở lại chuyện hít đất. Tôi, một ông già U70, thời điểm
hiện tại hít được 50 cái. Nếu một ông giáo già U70 làm được, tất cả
U60, U50, U40, U30 đều có khả năng làm được như vậy. Và khi mà
mỗi một người Việt Nam làm được một điều kỳ diệu, đất nước Việt
Nam sẽ làm được điều kỳ diệu.
241
NGUYỄN THỊ QUY

GIÁO VIÊN DẠY TIẾNG VIỆT CHO NGƯỜI NƯỚC NGOÀI
Nguyễn Thị Quy sinh năm 1994 tại Ninh Bình, trong một gia đình làm nông nghèo
khó, hai anh chị phải nghỉ học dành tiền cho Quy theo đuổi giấc mơ giảng đường.
Quy từng chia sẻ: “Em thấy mình may mắn khi được sinh ra trong... gia đình nghèo.”
Trên ghế giảng đường Đại học Ngoại ngữ, Quy là người khởi động nhiều dự án
hướng tới cộng đồng như giáo dục học sinh về ý thức bảo vệ môi trường, dạy tiếng
Anh miễn phí cho các em nhỏ ở làng trẻ em SOS, dạy tiếng Việt và giới thiệu văn
hóa Việt Nam đến các bạn nước ngoài. Chính đam mê hoạt động vì cộng đồng của
Quy đã đưa cô đến cơ hội để “cất cánh”. Năm 2015, Quy may mắn được chọn là một
trong bốn gương mặt đại diện Việt Nam tham gia chương trình YSEALI – Phát triển
Sáng kiến Thủ lĩnh Trẻ Đông Nam Á, do Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ tài trợ toàn phần. Đến
năm 2018, Quy trở lại Mỹ lần thứ hai theo chương trình học bổng trợ giảng ngoại
ngữ của Fulbright.
Trở về Việt Nam sau khi hoàn tất chương trình, hiện tại Quy đang là cô giáo dạy
tiếng Việt cho người nước ngoài.
Là một người yêu thích chương trình Cất cánh, Quy đã tìm thấy ở đây niềm cảm
hứng, sự động viên từ những câu chuyện của những người xa lạ, từ đó có thêm động
lực để phấn đấu, nỗ lực trên con đường mình đã chọn.
242
NHỮNG CHẶNG BAY TIẾP NỐI
Em tên là Quy, bạn bè thường gọi em là “Bánh Quy”, hiện

em đang là giáo viên dạy tiếng Việt cho các bạn nước ngoài ở Hà
Nội cũng như qua hệ thống các lớp học online. Trước khi tham gia
chương trình, em có hỏi bố mẹ, lúc ấy mẹ em đang ở trong bệnh
viện, rằng em có nên tham gia Cất cánh không hay là về với mẹ vào
cuối tuần. Mẹ em nói: “Con lại ‘cất cánh’ đi đâu?”, em mới vội vàng
giải thích: “Không, không, Cất cánh ở Việt Nam thôi, ở Hà Nội thôi
ạ, con thích lắm ạ!” Bố chỉ cười bảo: “Con thích là tốt rồi. Thế thôi
giờ ngủ đi, cánh phải khỏe thì mới cất được con ạ!”
Em muốn bắt đầu bằng chính cuộc trò chuyện có phần thú vị,
giản dị nhưng cũng cảm động ấy để nói về cách mà bố mẹ em, là
những người nông dân đã luôn giáo dục em, đó là luôn tôn trọng,
đứng đằng sau ủng hộ cảm xúc của em trong mọi lựa chọn dù có thể
chưa biết em làm gì.
Đến bây giờ khi em đang đứng đây và nói thì chắc bố mẹ em
đã biết em đang “cất cánh” ở đâu rồi và cũng biết là chương trình
Cất Cánh tuyệt vời như thế nào. Để nói một câu ngắn gọn nhất về
sức ảnh hưởng của Cất Cánh tới em cũng như rất rất nhiều bạn trẻ
trong suốt thời gian qua, điều giá trị nhất mà em nhận được đó là
“Sẽ rất là tuyệt vời khi chúng ta dám cất cánh để bay cao hơn, nhưng
điều vĩ đại không làm nên từ SỨC MẠNH khi chúng ta cất cánh,
mà là SỨC BỀN trong cả hành trình đi”. Sẽ có khó khăn, có lúc
dừng lại và tự hỏi mình là ai, mình có đang hạnh phúc không? Mình
có đang thành công không? Tại sao mình lại làm những gì mình
đang làm? Và Cất cánh mỗi tháng lại như một lời nhắc nhẹ nhàng,
một sự động viên, một câu trả lời từ những câu chuyện bình dị nhất
để em và các bạn lấy lại tinh thần bước đi.
243
Đó chính là câu chuyện “Biến không thể thành có thể” của bạn
Khang A Tủa - sinh viên ĐH Fulbright, và của anh Nguyễn Thành
Nam – Sáng lập Đại học trực tuyến FUNiX, đó có thể là định nghĩa
giản dị về hạnh phúc từ những điều đơn giản nhất trong cuộc sống
thường ngày của hoa hậu hoàn vũ H’hen Niê hay chị Jang Kều, và đó
là câu chuyện về cách yêu thất bại và đứng lên từ chính nơi mình vấp
ngã của huấn luyện viên Mai Đức Chung hay thầy Nguyễn Minh
Quý. Em vẫn luôn nhớ câu nói của thầy Quý với câu chuyện cảm
động “Cú vấp tuổi 18”. Thầy có nói “Thành công thì ai cũng muốn.
Có rất nhiều yếu tố quyết định thành công. Nhưng mà có một điều
không thể thiếu, đó là sự nỗ lực.”
Ước mơ “cất cánh” của cô học trò nhỏ

Em xuất thân từ gia đình quê nghèo, nhiều người nói ở quê thì
phải học để đổi đời nhưng ngày còn 10 tuổi, em chỉ muốn học để
đổi từ cái xe đạp thành cái xe khách. Em muốn cảm giác được một
lần đi xe khách ra Hà Nội. Hồi đó anh trai em đi học ở Hà Nội, xe
cứ lăn bánh là em đuổi theo và khóc.
Một ước mơ khác năm 10 tuổi, khi quét sân, học bài nhìn ra cửa
sổ, cứ thỉnh thoảng thấy máy bay ở trên trời là em quên hết mọi việc,
để chỉ tập trung vào ngó máy bay. Em ước một lần được bay, không
phải vì em muốn được đi máy bay mà vì em thắc mắc máy bay nó
không có cái gì đỡ ở bên dưới mà sao nó lại không rơi. Và những
lúc ấy mẹ em lại bảo: “Học thì biết con ạ, muốn bay cũng phải học!”
Rồi em đã làm một bài thơ đăng báo Ninh Bình như một lời hứa khi
học cấp hai, đó là:
Em ước mơ đi cầu thang máy
Một ngày nào đứng giữa sân bay
Em ơi ước mơ này có thể
Học đi em nhé, kể từ đây!
244
VƯỢT BÃO
Em dán xung quanh nhà bài thơ lúc nào cũng nhắc em học, học,
học và có lần bài thơ rơi cả vào nồi canh cua của mẹ.
10 năm sau, em 20 tuổi, hành trình đầu tiên của em không chỉ là
đi xe khách, “cất cánh” ra Hà Nội nữa mà em bay thẳng sang Mỹ cho
lần “cất cánh” đầu tiên trong cuộc đời. Rồi trong suốt những năm
sau đó, em đi đến rất nhiều quốc gia, cứ mấy tháng lại có niềm hạnh
phúc của “ước mơ đi máy bay”, để sẻ chia câu chuyện của mình tới
các bạn trẻ, để làm các dự án, hoạt động xã hội, mang tình yêu tiếng
Việt cho các bạn học sinh nước ngoài, tham gia làm Đại sứ văn hóa
cho nhiều chương trình.
Nhiều bạn bè em vẫn nói không thể tin là một cô bé nhỏ xíu,
quần đùi đuổi theo xe khách, máy bay ngày xưa có thể làm được
những điều ấy. Nó không phải là gì đó quá lớn, quá vĩ đại nhưng em
vẫn tin dù là việc gì, ước mơ gì - dù là rất nhỏ nhưng cũng làm nên
từ nỗ lực thật lớn.
Bố mẹ luôn là điểm tựa của em

Điểm tựa mỗi lần cất cánh của em đó chính là bố mẹ - người
nông dân với cách giáo dục mới – luôn ủng hộ con, yêu cảm xúc của
con. Bố em vẫn nói “Chẳng hiểu con đang làm cái gì, nhưng mà thôi
cứ làm đi, vui là được, làm rồi mới biết sai mà sửa chứ con.”
Em thích tiếng Anh lắm, dù em chẳng có điều kiện gì ngoài
quyển sách giáo khoa. Nhưng mỗi lần thấy người Tây em đều đuổi
theo họ, mang theo sổ tiếng Anh tập nói, chỉ hỏi chứ không quan
tâm câu trả lời vì họ có trả lời thì em cũng không hiểu. Em thấy
khách nước ngoài nào đi qua nhà cũng mời vào nhà rồi nói đãi cơm,
bố mẹ vội vã đi nấu cơm, rồi con gái có biết từ vựng gì mà nói ra như
là cá, thịt gà, đậu phụ là bố mẹ phải vội vã chạy đi mua cho khách ăn.
245
Bố mẹ thực sự không biết chuyện gì đang xảy ra nhưng bố mẹ em

vẫn bảo cũng hơi buồn cười nhưng mà thôi để bố mẹ buồn cười cùng
con. Từ đó, mỗi khi bố thấy khách nước ngoài đi qua nhà, có khi đang
đi chăn vịt, hay là đang xây ở xa nhà, là bố lại đạp xe một mạch về nhà
gọi ầm ĩ: “Tây, Tây, Tây Quy ơi!” Rồi bố lại ra đứng dòm ở cửa hồi
hộp dõi theo, đợi em trở về từ cuộc nói chuyện: “Nay nói chuyện vui
không con?”, “Họ đến từ đâu? Con có hiểu họ nói không?”
Đôi lúc thấy em buồn vì không nói được, bố lại bảo: “Tiếng Anh
thôi mà con, còn hơn bố tiếng Việt còn chưa sõi đây này.”
Thực sự có những ngày em cảm thấy rất thất vọng, có những
hôm về em chẳng hiểu gì cả, nhưng nhìn thấy đôi mắt đầy hy vọng
của bố, em tự nhắc bản thân là nếu như tất cả mọi thứ làm mình
không muốn cố gắng nữa, thì có một người ngay trước mặt em đang
cố gắng, và cố gắng cho chính em. Em không được phép từ bỏ. Bố
mẹ em - những người nông dân chân chất (mà anh em và em vẫn
nói vui là “người nông dân thời đại 0.4”) không đầu tư, không cho
lời khuyên, không định hướng, nhưng luôn cho em điều quan trọng
nhất mà em cần: sự ủng hộ và niềm tin cho lựa chọn của em.
Tự tin để “Cất cánh”

Và hơn 10 năm sau, cô bé khóc lóc săn Tây đó giờ đã mang vốn
tiếng Anh dù còn rất khiêm tốn của mình đi nhiều nước, đã trở lại
Mỹ lần hai trực tiếp giảng dạy tiếng Việt cho các bạn sinh viên Mỹ,
đã mang tình yêu văn hóa, đất nước và ngôn ngữ Việt Nam cho rất
nhiều bạn bè nước ngoài đến từ hàng chục quốc gia trên thế giới, mà
trong đó nhiều người chưa có một lần đặt chân đến Việt Nam. Và
cũng 10 năm sau, em có gặp lại người nước ngoài đầu tiên mà em
quần đùi chạy đuổi theo nói chuyện, giờ anh ấy lại là học sinh học
tiếng Việt của em. Ngay bây giờ đây, cũng có một số bạn nước ngoài
246
VƯỢT BÃO
đang ngồi ở đây là học sinh của em, lắng nghe những chia sẻ này
bằng tiếng Việt dù có thể là chưa hiểu hết tất cả. Em vẫn luôn nhớ
và ấn tượng mãi câu nói của PGS.TS Lê Anh Vinh trong Cất cánh:
“Chúng ta vẫn hay nói giáo viên thì phải là người truyền lửa, truyền
động lực cho học sinh, vậy chắc chắn chúng ta phải có lửa, có động
lực trong người thì chúng ta mới truyền được!” Và chính gia đình,
các bạn học sinh lại đang truyền lửa cho em, là điểm tựa lớn cho em,
cùng em “cất cánh”.
Em luôn tin là khi chúng ta dám khẳng định mình để “cất cánh”
với sự tự tin, với khát vọng là lúc chúng ta đang truyền lửa cho bao
nhiêu người quanh ta cất cánh và chính sự lan tỏa ấy lại tiếp thêm
động lực để chúng ta cất cánh xa hơn.
Lời nhắn cuối cùng tới tất cả quý vị khán giả, em xin được trích
dẫn lời khuyên của bố em - người nông dân thời đại 0.4: “Nếu thấy
mệt thì nghỉ, thấy chán thì đi ngủ, nhưng nếu thấy khó và muốn từ
bỏ thì hãy hỏi xem con đã học đủ chưa?”
247
NHÀ XUẤT BẢN HÀ NỘI
4 Tống Duy Tân – Hoàn Kiếm – Hà Nội
Tel: (024) 3825 2916; Fax: (024) 3928 9143
Email: nxbhanoi@yahoo.com.vn
Chịu trách nhiệm xuất bản:

TỔNG GIÁM ĐỐC – TỔNG BIÊN TẬP: VŨ VĂN VIỆT
Biên tập viên nhà xuất bản: Hoàng Thị Tâm
Biên tập: Mỹ Hạnh

Sửa bản in: Nguyễn Minh
Thiết kế bìa: Vương Mai
Trình bày: Vi Xuân
Biên mục trên xuất bản phẩm của Thư viện Quốc gia Việt Nam
Vì một Việt Nam cất cánh. - H. : Nxb. Hà Nội ; Công ty Sách Thái Hà. - 24cm
ĐTTS ghi: Đài Truyền hình Việt Nam
T.2. - 2020. - 247tr. : ảnh màu
ISBN: 978-604-55-7587-1
1. Cá nhân điển hình 2. Việt Nam
302.0922597 - dc23
HNF0194p-CIP
In 1.000 cuốn khổ 16 x 24 cm tại Công ty Cổ phần In Bắc Sơn. Địa chỉ: Số 262
Phúc Diễn, Xuân Phương, Nam Từ Liêm, Hà Nội. Số đăng ký KHXB: 5003-2020/
CXBIPH/03-301/HN. Quyết định xuất bản số: 2038/QĐ-HN cấp ngày 03/12/2020. In
xong và nộp lưu chiểu năm 2020.

Cat Canh Small

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Cat Canh Small

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

VÌ MỘT VIỆT NAM CẤT CÁNH

Copyright © 2020, Đài truyền hình Việt Nam

CÁC DIỄN GIẢ

CUỘC SỐNG VẪN TIẾP DIỄN

KHÓ KHĂN NÀO CŨNG VƯỢT QUA

NHỮNG CÁNH CHIM TRONG BÃO

CÁNH CỬA MỞ RỘNG

CÁNH CỬA MỞ RỘNG

NHẬT KÝ NGƯỜI VIỆT

CHUYẾN BAY MỆNH LỆNH TỪ TRÁI TIM 134

NHỮNG LỜI NHẮN 2020

LỜI NHẮN TỪ THÁNG 9

VÌ MỘT VIỆT NAM CẤT CÁNH

Họ đã khắc họa được những tố chất tiêu biểu của người

Những người ở thế hệ như chúng tôi thì giống như

Vì một Việt Nam Cất cánh.

Trích phát biểu của Nhà báo Trần Bình Minh

Không phải tự nhiên người ta luôn dùng từ “bão” để nói về

MÓN QUÀ VÔ GIÁ

ĐIỀU DƯỠNG NGUYỄN THỊ MẾN

BÁC SĨ NGUYỄN TRUNG CẤP

điều đã làm cho nhân viên y tế cực kỳ ức chế. Mà ác thay, vụ dịch

Nhưng chúng tôi sẵn sàng

Niềm vui của người thầy thuốc

BÁC SĨ NGUYỄN HỒNG HÀ

Những chiến sĩ thầm lặng

NHÀ BÁO NGUYỄN QUỲNH HƯƠNG

QUÉT MÃ QR ĐỂ THEO DÕI PHIÊN BẢN TRUYỀN HÌNH

BÁC SĨ TRẦN ANH TÚ

Sơn Lôi - Hành trình mở đầu

Bền bỉ trên hành trình chưa biết đích đến

Coronavirus đặt chúng ta trước những lựa chọn khó khăn

Stay Home Saves Lives - Ở nhà là giữ mạng sống

Chuẩn bị sức khỏe và tinh thần vững vàng nhất để chăm

12 ngày đêm sáng tạo không ngừng

Phép thử cho giới trẻ

Âm nhạc & Cuộc sống

ÔNG NGUYỄN THÀNH NAM

Dù sao thì cuộc sống sẽ vẫn tiếp diễn.

Chúng tôi có kinh nghiệm vượt qua khủng hoảng

Covid-19 đặt toàn cầu trong tình trạng khủng hoảng

Đại dịch và cơ hội cho ngành giáo dục

QUÉT MÃ QR ĐỂ THEO DÕI PHIÊN BẢN TRUYỀN HÌNH

KHÓ KHĂN NÀO CŨNG VƯỢT QUA

Giữa cơn bão

Xác định “chống dịch như chống giặc”

“Ngủ đông” cũng phải “ngủ đông” hiệu quả

Doanh nghiệp đứng lên cùng đất nước

ÔNG TÔ NGỌC GIANG

Ngay từ khi dịch Covid-19 bùng phát, Vietnam Airlines đã triển

Những khó khăn chưa từng có trong lịch sử của

Người lao động cùng vượt khó

TS. NGUYỄN MẠNH HÙNG

Sách, tri thức và đề án “Hệ tri thức Việt số hóa”

Hội sách online lần đầu tiên tại Việt Nam

ÔNG VŨ TIẾN LỘC

Chuyển đổi số - tương lai của nền kinh tế Việt Nam

Người Việt Nam tự hào dùng hàng Việt Nam

QUÉT MÃ QR ĐỂ THEO DÕI PHIÊN BẢN TRUYỀN HÌNH

NHỮNG CÁNH CHIM TRONG BÃO

ÔNG TRẦN ĐĂNG NAM

Logistics - mạch máu cho nền kinh tế

Những cánh chim lặng lẽ của Logistics đã và đang vượt qua

ÔNG PHẠM HOÀNG THÁI DƯƠNG