10.sınıf 5.ünite

12.
BÖLÜM
5.ÜNİTE: DÜNYA GÜCÜ OSMANLI (1453- 1595)
1453-1520 Yılları Arasındaki Başlıca Siyasi Gelişmeler/ Fetih ve Fatih
Ünite Kazanımları
10.5.1. 1453-1520 yılları arasındaki süreçte meydana gelen başlıca siyasi gelişmeleri tarih şeridi ve hari-
talar üzerinde gösterir.
10.5.2. İstanbul’un Fethi’nin sebeplerini, fetih sürecini ve fethin stratejik sonuçlarını kavrar.
5.1. 1453-1520 YILLARI ARASINDAKİ BAŞLICA SİYASİ GELİŞMELER
Sinop ve Bosna ve
Otlukbeli Kırım’ın
İstanbul’un Amasra’nın Trabzon’un Hersek’in
Savaşı Fethi
Fethi Fethi Fethi Fethi
1463-
1453 1454 1459 1460 1461 1462 1463 1473 1474 1475
1479
Karamanoğulları
Mora’nın Eflak’ın Venedik ile
Beyliği’ne son
Sırbistan’ın Fethi Fethi Mücadele
verilmesi
Fethi
İstanbul’un Fethinden Önce Osmanlı Sınırları

Fetih ve Fatih 12.Bölüm
mmmTa-
TaTarih
İspanya’daki Çaldıran Mercidabık
Boğdan’ın İtalya Yahudilere Savaşı Savaşı
Fethi Fethi Yardım Edilmesi
1481-
1476 1479 1480 1492 1511 1514 1515 1516 1517
1495
Arnavutluk’un Cem Sultan Şahkulu Turnadağ Ridaniye

Fethi Olayı İsyanı Savaşı Savaşı
5.2. FETİH VE FATİH

İstanbul, Asya ve Avrupa kıtalarının kesiştiği bir noktada bulunmasından dolayı son derece jeopolitik
ve stratejik bir konumdaydı. Bu sebeple tarih boyunca Makedonyalılar, Romalılar, İranlılar, Avarlar,
Bulgarlar, Emeviler, Abbasiler, Latinler, Venedikliler, Cenevizliler, Ruslar, Macarlar ve Osmanlılar tara-
fından toplam 29 kez kuşatılmıştır. Osmanlı Devleti’nde Yıldırım Bayezid, Musa Çelebi, II. Murad ve II.
Mehmet tarafından kuşatılmıştır.
Fethin Sebepleri
➢ İstanbul’un Osmanlı Devleti’nin Anadolu ve Rumeli topraklarının ortasında yer almasından
kaynaklı olarak Osmanlı’nın toprak bütünlüğünü bozması.
➢ Osmanlı’nın Balkan fetihlerinin aksaması. Rumeli’ye tamamen hâkim olunamaması.
➢ Boğazlara hâkim olma isteği.
➢ Bizans’ın Haçlıları, Anadolu beyliklerini ve şehzadeleri kışkırtması.
➢ İstanbul’un önemli kara ve deniz ticaret yolları üzerinde bulunması.
➢ Hz. Muhammed’in “Kostantiniyye elbette fethedilecektir. Onu fetheden kumandan ne güzel
kumandan, onu fetheden asker ne güzel askerdir.” hadisi.
Stratejik, Siyasi, Ekonomik ve Dini nedenlerle kuşatılan İstanbul’u fethi için birtakım hazırlıklar
yapılmıştır.
Fetih İçin Yapılan Hazırlıklar

 Karadeniz’den gelebilecek yardımları engellemek için Anadolu Hisarı’nın (Güzelcehisar) karşısına
Rumeli Hisarı (Boğazkesen Hisarı) yaptırılmıştır.
 400 parçalık donanma hazırlanmıştır.
 Silivri ve Vize kaleleri alınmıştır.
 Muslihiddin, Saruca Sekban ve Macar asıllı Urban’a büyük toplar (şahi topları) döktürülmüştür.
 II. Mehmet, aşırtma sistemli toplar (havan topu) icat ederek uygulamaya koymuştur.
 Surların tahribi için lağımlar açılmıştır.
 Ok ve mermi atışlarına dayanıklı tekerlekli kuşatma kuleleri (şehirler alan) yaptırılmıştır.
 Venedikliler ile yapılan antlaşma yenilenmiştir.
 Macarlar ile üç yıllık ateşkes yapılmıştır.
 Mora ve Arnavutluk’a kuvvet gönderilerek buradan gelecek yardımlar önlenmiştir.
 Sırp Despotu ve Bosna kralı iyi ilişkiler kurulmuştur.
Bizans’ın Aldığı Önlemler
➢ Surlar tamir edilmiştir. Mezar taşları bile surların tamiri için kullanılmıştır.
➢ Şehre yiyecek ve su depolanmıştır.
Fetih ve Fatih
12.Bölüm
mmmTa-
➢ Haliç’in girişine kalın zincirler çekilerek Osmanlı donanmasının girişi engellenmiştir. TaTarih
➢ Girit, Ceneviz, İtalyan ve İspanyol kuvvetlerinden yardım istenmiştir.
➢ Grejuva ateşi hazırlanmıştır.
Ayasofya’da Ortodoks ve Katolik mezheplerinin birleştirilmesi için ayin düzenlenmiştir. Fakat İstan-
bul halkı Latinlerin IV. Haçlı Seferi sırasında İstanbul’u işgal etmelerinden dolayı bu birleşmeye
karşı çıkmıştır. Grandük Notaras bunu “İstanbul’da kardinal külahı görmektense Türk sarığı gör-
meyi tercih ederiz” sözü ile dile getirmiştir.
Grejuva Ateşi (Rum Ateşi)
Bizanslılar savaşlarda; suyla sönmeyen ve su döküldükçe daha da alevlenen Rum ateşini kullanmıştır. Bu
ateşle düşman askerlerini, donanmasını ve harp araçlarını yakmışlardır. IX. yüzyılda icat edilen sadece kum
ve sirke gibi birkaç maddeyle söndürülebilen bu ateşin formülü gizli tutulmuştur.
Kuşatma Başlıyor
 80.000 kişilik orduyla Topkapı önlerine gelen II. Mehmet’in emri ile 6 Nisan’da 54 gün sürecek
olan kuşatma başlamıştır.
 II. Mehmet öncelikle top ateşiyle surları tahrip etmeyi ve Bizans’ın moralini bozmayı amaçlamıştır.
Edirnekapı-Topkapı hattının, surların en zayıf bölümü olduğu anlaşılmış ve ordunun en seçkin as-
kerleri bu cephede mevzilendirilmiştir. Büyük toplar bu surların karşısına konulmuştur.
 18 Nisan’a kadar top atışları ile surlar yıkılmaya çalışılmış fakat Bizans surlarda açılan gedikleri
hemen onardığı için başarıya ulaşılamamıştır.
Şahi Topu
mmmTa-
TaTarih
 20 Nisan’da denizlerde mücadele başlamış, Haliç’in önündeki zincir Osmanlı donanmasının Ha-
liç’e girmesini engellemiştir
 Bizans’a yardıma gelen Ceneviz gemilerinin Osmanlı donanmasını yararak Haliç’e girmesi moral-
leri bozmuştur. II. Mehmet bu duruma sinirlenerek atını denize sürmüştür.
Fetih
 Tüm ümitlerin tükendiği bir anda II. Mehmet, gemileri yağlı kızaklar üzerinde, karadan (Kasımpaşa
sırtlarından) Haliç’e indirtmiştir. Karadan 22 Nisan gecesi ve denizden saldırıya geçen Osmanlı
kuvvetleri, 54 gün sonra 29 Mayıs 1453 Salı günü İstanbul’u fethetmiştir.
 II. Mehmet, kılıç hakkı olarak Ayasofya’yı camiye çevirmiştir. Akşemseddin tarafından okunan
hutbenin ardından ilk Cuma namazı burada kılınmıştır.
İstanbul’un Fethinin Sonuçları

Türk Tarihi Açısından Sonuçları Dünya Tarihi Açısından Sonuçları
❖ II. Mehmet, Fatih unvanını almıştır.  İpek Yolu’nun büyük bir bölümünün Osmanlı Devleti’nin
❖ Osmanlı Devleti’nin Yükselme Dönemi eline geçmesi Avrupalıları yeni yolların arayışına yönelt-
başlamıştır. miştir. Bu olay coğrafi keşiflerin nedenlerinden birini
❖ Asya ve Avrupa kıtalarını; Karadeniz ile oluşturmuştur.
Akdeniz’i birbirine bağlayan yolların de-  Büyük toplarla en güçlü surların bile yıkılabileceği anla-
netimi Osmanlılara geçmiştir. şılınca bu durum Avrupa’daki derebeyliklerin yıkılma-
❖ Osmanlı Devleti’nin Anadolu ve Rumeli sına zemin hazırlamıştır.
arasındaki toprak bütünlüğü sağlan-  Fetihten sonra İtalya’ya giden bazı bilim insanları eski
mıştır. Yunan ve Roma eserlerini inceleyerek Rönesans’ın
❖ İstanbul, Osmanlı’nın başkenti olmuş- başlamasına katkıda bulunmuşlardır.
tur.  Birçok Avrupa tarihçisi İstanbul’un Fethi’ni Yeni Çağ’ın
❖ Osmanlıların İslam dünyasındaki prestiji başlangıcı olarak kabul etmiştir.
artmıştır.  Fatih kendisini Roma İmparatorluğu’nun tek varisi saya-
❖ Fatih, “Sultan’ul-Berreyn ve Hakan’ul- rak “Kayser-i Rum” (Roma Kayseri) unvanını da kul-
Bahreyn” (İki kıta ile iki denizin hâkimi) lanmıştır. Roma’nın mirasına sahip çıkarak cihanda tek
olarak anılmaya başlamıştır. devlet ve hükümdar ideali çerçevesinde cihanşümul bir
❖ İslam dünyasında bu fetih, Feth-i Mü- siyaset izlenmiştir.
bin (büyük fetih) olarak isimlendirilmiş-  Fatih Ortodoksları himaye ederek Katolik- Ortodoks bir-
tir. liğinin gerçekleşmesini engellemiştir.
 1058 yıllık Bizans (Doğu Roma) İmparatorluğu yıkılmış-
tır.
 Papa’nın önderliğinde Haçlı birliği kurma çalışmaları
başlamıştır.
12.Bölüm Fetih ve Fatih
mmmTa-
Aklında Bulunsun TaTarih
Fatih Ortodoksları korumakla;
• Hoşgörülü yönetim anlayışını göstermeyi,
• Hristiyan birliğini parçalamayı hedeflemiştir.
Osmanlı Devleti İstanbul’un fethinden 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması’na kadar Ortodoksları himaye et-
miştir.
Fetihle Gelen Teşkilatlanma
• Fetihten sonra başkenti İstanbul’a taşıyan Fatih, İstanbul’un Türk İslam şehri olabilmesi için dini,
sosyal ve eğitim kurumları inşa ettirmiştir.
• Topkapı Sarayı, Fatih Camii, Sahn-ı Seman Medresesi, Büyük Bedesten bunlara örnek olarak ve-
rilebilir.
• Bizans’ın merkeziyetçi yapısını örnek alınmış, Rum soyluların ve Hristiyan vassalların çocuklarına
idari görev verilmiştir.
• İstanbul’u siyasi ve dini bir merkez haline getirmek isteyen Fatih, Ortodoks ve Ermeni patrikle-
rini buraya tayin etmiştir.
• İstanbul’u aynı zamanda dünyanın siyasi ve iktisadi merkezlerinden biri haline getirmek için nüfu-
sunun arttırılması amacı çerçevesinde Türk, Ermeni, Rum ve Yahudiler iskân edilmiştir.
• Nüfusu 40 bine kadar düşmüş harap haldeki şehrin imarı ve nüfusu arttırmaya yönelik politikalar
neticesinde nüfus 1478’de 70.bine, 17.yüzyılda ise 400 bine yükselmiştir.
• Osmanlı Devleti İstanbul’a, İslambol ve Dersaadet (saadet kapısı) gibi isimler vermiştir.
Aklında Bulunsun
✓ İstanbul’un Fethi, Fatih’e bazı güçlü aileleri bertaraf etme imkânı sağlamıştır. Sadrazam Çandarlı Halil
Paşa’nın idamı ile köklü ailelerin iktidarı paylaşma dönemi sona ermiştir.
✓ Çandarlı Halil’den başlayarak müsadere usulü (haksız kazançla zengin olmuş görevlilerin mallara el
koyma) uygulanmıştır.
✓ Fatih ayrıca sadrazamlık, yeniçeri ağalığı gibi devletin önemli makamlığına kendisine bağlı kişileri getir-
miştir.
Bunlar merkezi otoriteyi kuvvetlendirmek için yapılan çalışmalardır.
Askeri ve Siyasi Gelişmeler
Sırbistan Seferi (1454) Amasra’nın Fethi (1459)
➢ 1459 yılına kadar yapılan dört seferin ➢ Cenevizlilerin elinde bulunan

sonunda Belgrat hariç Sırbistan fet- Amasra 1459 yılında fethedilmiştir.
hedilmiştir. ➢ Bu fetih Karadeniz hakimiyetine yö-
neliktir.
➢ Sırplar, Belgrat’ı Macarlara bırakmış-
lardır.
Sinop’un Fethi (1461)
Mora’nın Fethi (1460)
➢ Sinop alınarak İsfendiyaroğulları Bey-
➢ Son Bizans İmparatoru’nun kardeşle-
liği’ne son verilmiştir.
rinin elinde bulunan Mora Despot-
➢ Böylece Anadolu Türk birliğini sağlama
luğu’na son verilerek Bizans’ı di-
yolunda ve Karadeniz hakimiyeti konu-
riltme umutları söndürülmeye çalışıl-
sunda bir adım atılmıştır.
mış hem de Akdeniz’de hakimiyet
güçlendirilmiştir.
mmmTa-
TaTarih
Trabzon’un Fethi (1461) Eflak Seferi (1462)
➢ IV. Haçlı seferi sonunda kurulan ➢ Yıldırım Bayezid Dönemi’nde Os-
Trabzon Rum İmparatorluğu üzerine manlı’ya bağlanan Eflak, Vlad Te-
sefere çıkılarak Trabzon fethedil- peş (Kazıklı Voyvoda) tarafından
miştir. yönetiliyordu.
➢ Trabzon’un fethi ile Bizans’ı di- ➢ Vlad’ın Macarlarla ittifak yapması
riltme umutları söndürülmüştür. üzerine sefer düzenlenerek Eflak
➢ Karadeniz’in Anadolu sahillerinde Osmanlı’ya bağlanmıştır.
güvenlik sağlanmıştır.
Osmanlı Venedik Savaşları (1463-

Bosna- Hersek Seferi (1463) 1479)
➢ Vergisini ödemeyen ve Haçlı sefer- ➢ Osmanlı Devleti’nin İstanbul’u fethet-

lerinde Osmanlı’ya karşı savaşan mesi, denizlerde Venediklilere rakip
Bosna üzerine sefer yapılarak Os- olması ve Venediklilerin Osmanlı’ya
manlı topraklarına katılmıştır. karşı Karamanoğulları ve Akkoyunlu-
➢ Bir süre sonra Hersek de Osmanlı lar ile ittifak yapmaları gibi sebeplerle
Devleti’ne bağlanmıştır. Osmanlı-Venedik savaşları başla-
mıştır. (1463)
➢ 16 yıl süren savaşlar sırasında Os-
manlı Devleti, boğazların güvenliği
için Ege’deki Limni, Midilli, Semadi-
Otlukbeli Savaşı (1473) rek, Gökçeada, Eğriboz ve Taşoz
➢ Doğu Anadolu’da kurulan Akkoyun- adalarını fethetmiştir.
lular, Anadolu Türk birliği için tehdit ➢ Arnavutluk’taki İşkodra’nın fethi ile
oluşturmaktaydı. Venedik barış istemek zorunda kal-
➢ Akkoyunlu hükümdarı Uzun Ha- mıştır.
san’ın Trabzon Rum İmparatorluğu, ➢ Yapılan antlaşma ile Venedik Os-
Karamanoğulları ve Avrupa devlet- manlı’ya yıllık vergi ödemeyi kabul
leri ile ittifaklar yapması Osmanlı- etmiştir.
Akkoyunlu ilişkilerini bozmuştur. ➢ Osmanlı Devleti Venediklilere Hristi-
➢ Erzincan yakınlarında yapılan Otluk- yan birliğini bozmak ve limanlarını
beli Savaşı’nı Osmanlı Devleti ka- canlı tutmak adına kapitülasyon
zanmıştır. (ayrıcalık) vermiştir.
➢ Bu savaşla birlikte Akkoyunlular yı- ➢ Venedikliler İstanbul’da balyos (elçi)
kılma sürecine girerken Osmanlı bulundurma hakkı elde etmiştir.
Doğu Anadolu’nun güvenliğini
sağlamış oldu.
Kırım’ın Fethi (1475)
➢ Cenevizlilerin kolonisi olan Kırım

Karamanoğulları’nın Osmanlı’ya Bağ- İpek Yolu üzerinde bulunan önemli
lanması (1474) bir yarımadaydı.
➢ Kırım Hanı Hacı Giray’ın yardım is-
➢ Anadolu Türk birliğini sağlama ko-
teği üzerine Gedik Ahmet Paşa ko-
nusunda Osmanlı’yı en çok uğraştı-
mutasındaki Osmanlı donanması
ran, Osmanlı’nın rakipleri ile ittifak-
Kırım’ı fethetmiştir.
lar kuran Karamanoğulları tamamen
➢ Kırım’ın fethi ile;
Osmanlıya bağlanmıştır.
▪ Karadeniz Türk gölü olmuştur.
▪ İpek Yolu’nun Karadeniz kolu
Boğdan’ın Fethi(1476) Osmanlı’nın denetimine girmiş-
tir.
➢ Vergisini ödemeyen Boğdan üzerine ▪ Cenevizliler Karadeniz’den ta-
sefere çıkılarak Kili ve Akkerman mamen çıkarılmış ve Lehistan
hariç Boğdan fethedilmiştir. seferleri için üs elde edilmiştir.
mmmTa-
TaTarih Arnavutluk Seferi (1479)
Yunan Adalarının Fethi (1479)
➢ I. Murad Dönemi’nde Osmanlı’ya
bağlanan Arnavutluk’ta İskender ➢ Venedik’i vergiye bağlayan Os-
Bey’in isyanı üzerine sefere çıkıla- manlı, Gedik Ahmet Paşa komuta-
rak Arnavutluk’ta kesin olarak Os- sındaki donanma ile Napoli Kral-
manlı egemenliği sağlanmıştır. lığı’nın elinde bulunan Zenta, Kefa-
lonya ve Ayamavra’yı fethetmiştir.
İtalya Seferi (1480)
➢ Venedik ve Napoli Krallığı arasın-

daki savaştan faydalanmak isteyen
Fatih, Gedik Ahmet Paşa komuta-
sındaki donanmayı İtalya seferine
göndermiştir.
➢ Osmanlı donanması Otranto şeh-
rini fethetmiştir.
➢ Fatih’in ölümü üzerine II. Bayezid,
Gedik Ahmet Paşa’yı geri çağırmış-
tır.
➢ Böylece Otranto tekrar Napoli Kral-
lığı’na geçmiştir.
Fatih Dönemi’ndeki bu seferlerle;
❖ Balkanlarda hakimiyetin sağlanması (Sırbistan, Eflak, Bosna, Hersek, Boğdan, Arnavutluk

seferleri),
❖ Anadolu Türk birliğinin sağlanması (Sinop’un fethi, Otlukbeli Savaşı ve Karamanoğulları’nın
Osmanlı’ya bağlanması)
❖ Karadeniz hakimiyetinin sağlanması (Amasra, Sinop, Trabzon ve Kırım’ın fethi)
❖ Ege ve Akdeniz’de Osmanlı hakimiyetinin güçlendirilmesi (Mora, Limni, Midilli, Semadirek,
Gökçeada, Eğriboz, Taşoz, Zenta, Kefalonya ve Ayamavra’nın fethi)
❖ Bizans’ı diriltme umutlarının söndürülmesi (Mora ve Trabzon’un fethi)
❖ Kızılelma ülküsünün (Türk cihan hakimiyeti) gerçekleştirilmesi (İtalya Seferi)
hedeflenmiştir.
mmmTa-
TaTarih
Ekstra Bilgi
Fatih Döneminde;
 İlk altın para bastırılmıştır.
 Divana sadrazam başkanlık etmeye başlamıştır.
 II. Murad Dönemi’nde Edirne’de açılan Enderun mektebi Topkapı sara-
yına taşınmıştır.
 Kanunname-i Ali Osman ile kanunlar yazılı hale getirilmiştir. Böylece san-
cağı çıkma, kardeş katli, cülus bahşişi ve müsadere usulü yasal hale geti-
rilmiştir
II. Bayezid ve Cem Sultan
• Fatih’in 1481 yılında ölümü üzerine tahta çıkan II. Bayezid’in 31 yıllık saltanatının 14 yılı kardeşi
Cem ile yaşadığı mücadele ile geçmiştir.
• II. Bayezid’e Anadolu topraklarının kendisine bırakmasını teklif eden Cem, teklifi kabul görmeyince
saltanat mücadelesine girişmiştir. Anadolu’da yaşanan ilk savaşı kaydeden Cem , Memlûklulara
sığınmış, daha sonra Karaman’daki destekçilerinin ve Türk kökenli devlet adamlarının desteği ile
tekrar Anadolu’ya geçmiştir.
• Yapılan ikinci savaşı da kaybeden Cem Sultan, Rodos Şövalyeleri’ne sığınmıştır. Rodos’tan
Fransa’ya daha sonra Papa’ya teslim edilmiştir.
• Bu durum Cem Sultan Olayının dış sorun halile gelmesine sebep olmuştur.
• Cem Sultan’ın Avrupa’da tutsak olması II. Bayezid Dönemi’nin durgun geçmesine sebep olmuştur.
II. Bayezid, kardeşinin kendisine karşı kullanılmasını önlemek için Avrupalı devletlerle diplomatik
ilişkiler kurmuştur.
• Fransa’da Zizim Kulesi’nde hapsedilen Cem Sultan 1495’te ölmüştür.
Aklında Bulunsun
 Cem Sultan iktidar mücadelesinde Türk devlet adamları tarafından desteklenirken, II. Bayezid’i dev-
şirme devlet adamları desteklemiştir.
 Cem olayı;
▪ II. Bayezid Dönemi’nin pasif geçmesine,
▪ Osmanlı-Memlûk ilişkilerinin bozulmasına ve savaşa dönüşmesine,
▪ İspanya’daki Müslümanlara ve Yahudilere yeterince yardım yapılamamasına,
sebep olmuştur.
II. Bayezid Dönemindeki Diğer Gelişmeler
• II. Bayezid Dönemi’nde;

• Fatih’ten beri süregelen Hicaz su yolları meselesi,
• Cem Sultan’ın Memlûklulara sığınması,
• Yıldırım Bayezid Dönemi’nden beri Dulkadiroğulları beyliği toprakları ile ilgili yaşanan
rekabet,
gibi sebeplerle Memlûklularla ilişkiler savaşa dönmüşmüştür.1485-1491 yılları arasında yapılan sa-
vaşlarda sonuç alınamamıştır.
• Venediklilerden İnebahtı, Modon, Koron ve Navarin limanları alınmıştır.
• Boğdan Seferi ile Kili ve Akkerman alınmıştır. Böylece Karadeniz’in çevresine tamamen
hâkim olmuştur.
• Hristiyan birliğinin sağlandığı İspanya’da zulüm gören Müslümanlara ve Yahudilere yardım
edilmiştir. Müslümanlar Kuzey Afika’ya yerleştirilirken, Yahudiler İstanbul, Selanik, İzmir kent-
lere yerleştirilmiştir. İspanya Yahudilerine Sefarad denilmiştir.
12.Bölüm
mmmTaTaTa-
rih
Haydi Çözelim - 1 Zaman çizelgesine olayları doğru bir şekilde yerleştirelim.
1461 1473 1475 1480 1481-1495
İstanbul’un fethinin Türk tarihi ile ilgili olan sonuçlarını işaretleye-

Haydi Çözelim - 2
lim.
1. Fatih Ortodoksları himaye ederek Katolik- Ortodoks birliğinin

gerçekleşmesini engellemiştir.
2. Osmanlı Devleti’nin Anadolu ve Rumeli arasındaki toprak

bütünlüğü sağlanmıştır.
3. Birçok Avrupa tarihçisi İstanbul’un Fethi’ni Yeni Çağ’ın

başlangıcı olarak kabul etmiştir.
4. Fatih, “Sultan’ul-Berreyn ve Hakan’ul-Bahreyn” (İki kıta ile iki

denizin hâkimi) olarak anılmaya başlamıştır.
5. Osmanlı Devleti’nin Yükselme Dönemi başlamıştır.
6. Fetihten sonra İtalya’ya giden bazı bilim insanları eski

Yunan ve Roma eserlerini inceleyerek Rönesans’ın başlama-
sına katkıda bulunmuşlardır.
12.Bölüm
mmmTaTaTa-
rih
Haydi Çözelim - 3 Fatih Dönemi’nde Karadeniz hakimiyeti için yapılan fetihleri yazalım.
................... ................... ................... ...................
Kırım’ın fethinin sonuçlarını yazalım.

Haydi Çözelim - 4
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
Haydi Çözelim - 5 Cem Sultan Olayının Osmanlı Devleti’ne etkilerini yazalım.
................................................... ...................................................
................................................... ...................................................
...................................................
...................................................
13.BÖLÜM
İslam Dünyası Liderliği
10.5.3. Osmanlı Devleti’nin İslam coğrafyasında hâkimiyet kurmasının Türk ve İslam dünyası üzerindeki
etkilerini analiz eder.
5.5. İSLAM DÜNYASI LİDERLİĞİ

• Fatih Sultan Mehmet Dönemi’nde 1473’te yapılan Otlukbeli Savaşı ile Osmanlı Devleti Fırat Neh-
ri'nin batısındaki Anadolu topraklarını kontrol altına alırken, Akkoyunlular da yıkılış sürecine girmiş-
tir.
• Şah İsmail,1501’de İran’da Safeviler Devleti’ni kurmuştur. 1514 yılında Akkoyunlular Devleti’ne
son vermiştir. Bu durum Anadolu ve İran coğrafyasına hakimiyet konusunda Osmanlılar ve Safe-
vileri karşı karşıya getirmiştir.
Şahkulu İsyanı (1511)
• II. Bayezid’in sağlık durumunun bozulması, vezirlerin yönetimde etkinliklerini artırmaları, şehzade-
lerin birbirleriyle olan mücadeleleri merkezi otoritenin bozulmasına neden olmuştur.
• Antalya yöresinde bir tekke şeyhi olan Şahkulu, Osmanlı’nın içinde bulunduğu durumdan faydala-
narak mehdilik iddiasıyla isyan başlatmıştır. Şahkulu ilahi bir emirle Osmanlı’ya son vermek isterken
bu amacını gizlemiştir.
• Sivas yakınlarında yapılan savaşta Şahkulu ortadan kaldırılmıştır. Ayaklanmada Safevi Devleti’nin
etkisinin olması olayın dini boyutunun yanında siyasi bir boyut taşıdığını da göstermektedir.
Aklında Bulunsun
Osmanlı’nın Türkmen aşiretlerin hareketlerini kontrol altına almak istemesi ve vergilerini düzenli
toplamaya çalışması göçebe hayat süren bazı aşiretlerin Osmanlı idaresini bir baskı idaresi ola-
rak görmelerine sebep olmuştur. Bu sebeple Şahkulu İsyanı Türkmen aşiretleri arasında da ta-
raftar bulmuştur.
Yavuz Sultan Selim (I. Selim) Dönemi (1512-1520)
• Trabzon sancak beyi olan Şehzade Selim, Safeviler ve Gürcülerle sürekli mücadele etmiştir. Safe-
viler konusunda uyarmasına rağmen babası II. Bayezid, Safevi tehlikesine karşı gerekli önlemleri
almamıştır.
• Babasının otoritesinin zayıfladığı dönemde Amasya sancak beyi Şehzade Ahmet’in tahtın en güçlü
adayı olması Selim’in hem babası ile hem de kardeşleri ile taht kavgası yaşamasına sebep olmuş-
tur.
• Devlet içinde II. Bayezid Dönemi’nde yaşanan durgunluğun Selim ile son bulacağı düşüncesinin
oluşmaya başlaması ve yeniçerilerin desteği Şehzade Ahmet ve Şehzade Korkut karşısında Selim’i
avantajlı kılmıştır.
İslam Dünyası Liderliği 13.Bölüm
mmmTaTaTarih
• Selim, 1511’de babası ile yaptığı Karıştıran Savaşı’nı kaybetmiştir. Fakat önce devlet adamlarının
desteklediği Şehzade Ahmet’in, daha sonra da Şehzade Korkut’un İstanbul’da yeniçeriler tarafından
tepki ile karşılanması II. Bayezid’in tahtı Şehzade Selim’e bırakmasına sebep olmuştur (1512).
• Yavuz Sultan Selim, ilk iş olarak Kapıkulu askerlerine cülus bahşişi dağıtarak tahta geçmesinde
büyük rol oynayan askerleri memnun etmiştir.
• Kardeşlerini bertaraf ettikten sonra bozulan merkezi otoriteyi yeniden tesis eden Yavuz, devlet için
dini ve siyasi bir tehdit olan Safevi sorunu ile ilgilenmeye başlamıştır.
• Yavuz Sultan Selim’in amacı İslam dünyasında birliği sağlamaktı. Bu amaçla Safeviler ve
Memlûklular üzerine seferlere çıkmıştır.
Aklında Bulunsun
Safevilerin;
• Yavuz Sultan Selim’in tahta çıkışını tebrik etmemeleri,
• Osmanlı’ya karşı Venedikliler ve Memlûklular ile ittifak kurmaları,
• Kendilerine sığınan Şehzade Ahmet’in oğlu Murad’ı iade etmemeleri,
• Osmanlı elçisini öldürmeleri,
Osmanlı’ya düşmanlık güttüklerini göstermektedir. Şah İsmail’in amacı, Anadolu’yu
hâkimiyeti altına almaktı.
• Yavuz, Anadolu'daki konar-göçer Türkmenler üzerinde büyük bir nüfuza sahip olan Safevilerin
etkisini kırmak için;
• Safevi propagandası yapanları Rumeli ve Mora’ya sürmüş,
• İran ipeğinin Osmanlı topraklarından geçmesini engelleyerek Safevilere ambargo
uygulamıştır.
Çaldıran Savaşı (1514)
Şah İsmail (temsili)

Yavuz Sultan Selim (temsili)
13.Bölüm İslam Dünyası Liderliği
mmmTaTaTarih
Sebepleri
▪ Yavuz’un İslam birliğini sağlama düşüncesi.

▪ Anadolu topraklarını ele geçirmek isteyen Şah İsmail’in bu amaçla Şiilik propagandası yap-
ması ve Türkmen aşiretleri isyana teşvik etmesi.
▪ Safevilerin Osmanlı’ya karşı Venedikliler ve Memlûklular ile ittifak kurmaları.
▪ Yavuz’un İpek Yolu’nun Van-Tebriz hattını kontrol altına almak istemesi.
▪ Safevilerin Orta Asya’dan gelen Türkmenlerin Anadolu’ya girişini engellemesinden dolayı
iskân politikasının sekteye uğraması.
Savaş Süreci
• Edirne’de toplanan divanda alınan savaş kararı üzerine Yavuz Sultan Selim, İran seferine çıkmış ve
bunu bir mektupla Şah İsmail’e bildirmiştir. Padişah, muhtemel bir Şiî ayaklanmasına karşı Sivas-
Kayseri arasında 40.000 kişilik bir kuvveti bırakmıştır.
• Safeviler, yol güzergâhındaki köyleri boşaltarak ekili alanları tamamıyla tahrip etmiştir. Bu durum
düşmanın nerede olduğunu bilmeden ilerleyen Osmanlı ordusunda iaşe sıkıntısına neden olmuş-
tur.
• Safevilerin bir türlü Osmanlı ordusunun karşısına çıkmamaları yeniçerileri huzursuzlandırmıştır.
Bazı kumandanların da tahriklerine kapılan yeniçeriler, Eleşkirt ovasında padişahın otağına kurşun
atacak kadar ileri gitmişlerdir. Fakat Yavuz Sultan Selim’in askere hitaben yaptığı sert, kısa ve etkili
konuşma durumu düzeltmiş ve ordu tekrar hareket etmiştir.
• İki ordu Van Gölü’nün kuzeydoğusundaki Çaldıran Ovası’nda karşı karşıya gelmiştir. (1514). Os-
manlı ordusu 100 bin kişiden oluşmaktaydı. Sayıca en az kendileri kadar olan Safevi ordusuna karşı
Osmanlılar topun avantajını kullanarak Safevi ordusunu bozguna uğratmıştır. Şah İsmail, ülkesinin
iç kesimlerine kaçmak zorunda kalmıştır.
Sonuçları
▪ Doğu ve Güneydoğu Anadolu Osmanlı egemenliğine girmiştir.

▪ Anadolu’daki Safevi tehlikesi kırılmıştır.
▪ Tebriz, Musul, Kerkük, Erbil, Diyarbakır, Bitlis ve Mardin Osmanlı topraklarına katılmıştır.
▪ Tebriz-Halep ve Tebriz-Bursa İpek Yolu’nun kontrolü Osmanlı’ya geçmiştir.
▪ İran’dan tüccar, sanatkâr ve bilim insanları İstanbul’a getirilmiştir.
mmmTaTaTarih
Turnadağ Savaşı (1515)
• Yavuz, Çaldıran Seferi sırasında Osmanlı’ya karşı düşmanca davranarak Safeviler ile iş birliği yapan
Dulkadiroğulları üzerine bir ordu göndermiştir.
• Sinan Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu ile Alaüddevle komutasındaki Dulkadiroğulları ordusunu
Turnadağ Savaşı’nda yenilgiye uğratmıştır. Turnadağ Savaşı sonucunda;
▪ Maraş ve çevresi Osmanlı topraklarına katılmıştır. Böylece Anadolu Türk siyasi birliği
kesin olarak sağlanmıştır.
▪ Osmanlı ile Memlûk devleti komşu olmuş. Bu durum ilişkilerin gerilmesine sebep olmuştur.
Aklında Bulunsun
İdris-i Bitlisi
• Akkoyunlu Devleti’nin yıkılmasından sonra İstanbul’a gelmiş ve II. Bayezid tarafından
resmi tarih yazıcılığı ile görevlendirilmiştir.
• Çaldıran zaferinden sonra Doğu Anadolu halkının Osmanlı yönetimine ısındırılmasında,
Osmanlı’nın Memlûk siyasetinde, Urfa ve Musul’un Osmanlı’ya bağlanmasında etkili ol-
muştur.
Mısır Seferi
• Osmanlı-Memlûk ilişkileri Yıldırım Bayezid’in Dulkadiroğulları Beyliği’nden Malatya’yı alması ile

bozulmuştu. Bu sebeple Memlûklular, Ankara Savaşı sırasında Osmanlı’ya destek vermemişti.
• Fatih Dönemi’nde Hicaz su yolları meselesi ile gerginleşen ilişkiler Memluklerin Cem Sultan’a des-
tek vermeleri sebebi ile II. Bayezid Dönemi’nde savaşa dönüşmüştür.
• Çaldıran zaferi ile Safevi tehdidini önleyen Yavuz, İslam dünyasındaki en büyük rakibi olan
Memlûklular üzerine Mısır Seferi’ni düzenlemiştir.
Mısır Seferi’nin Sebepleri
 Yavuz Sultan Selim’in İslam dünyasında birliği sağlamak istemesi

 Memlûkların taht mücadelesine girişen Osmanlı şehzadelerine deste k vermeleri. (Cem Sultan
gibi).
 Dulkadiroğulları Beyliği’nin Osmanlı’ya bağlanmasına Memlûkların tepki gösterme leri.
 Memlûkların Osmanlı aleyhine Safevilerle ittifak yapmaları.
 Abbasi halifesinin Memlûk Devleti’nin himayesinde olmasından dolayı Memlûkların İslam dünya-
sında büyük bir prestije sahip olmaları.
 Osmanlı’nın Baharat Yolu’nun geçtiği Mısır’ı ele geçirmek istemesi.
13.Bölüm İslam Dünyası Liderliği
mmmTaTaTarih
Mercidabık Savaşı (1516): Yavuz Sultan Selim komutasındaki 80 bin kişilik Osmanlı ordusu ile Kansu
Gavri komutasındaki Memlûk ordusu arasında Mercidabık Ovası’nda (Suriye) yapılan savaşı Osmanlı
kazanmıştır. Kansu Gavri’nin öldüğü bu savaşın sonunda Suriye, Lübnan ve Filistin Osmanlı toprak-
larına katılmıştır. Savaş esnasında Memlûk ordusunda bulunan Abbasi Halifesi III. Mütevekkil, Os man-
lılara esir düşmüştür.
Ridaniye Savaşı (1517): Kışı Şam’da geçiren Yavuz, Memlûkların Tomanbay liderliğinde tekrar topar-
landığı haberi üzerine Kahire’ye doğru harekete geçmiştir. Osmanlı ordusu Tomanbay’ın hendek kaz-
dırarak ve toplar yerleştirerek hazırlattığı savunma hattının etrafından dolaşarak topları etkisiz hale ge-
tirmiştir. 1517 baharında Sina Çölü’nü geçerek Memlûk ordusu ile yaptığı Ridaniye Savaşı’nı kazan-
mıştır. Bu savaşla birlikte Mısır Osmanlı topraklarına katılırken Memlûk Devleti yıkılmıştır.
Aklında Bulunsun
Yavuz’un Tomanbay’ın üzerine yürümesinde;

• Gerekli top, tüfek ve harp malzemeleriyle çeşitli yiyecek maddelerini taşıyan donanmanın
İstanbul’dan harekete hazır olduğu,
• Macarlarla olan barışın yenilendiği,
• Şah İsmail’in de Tebriz’de bulunduğu haberlerini alması etkili olmuştur.
Ekstra Bilgi
 Dönemin Osmanlı kaynakları, Yavuz’un başlangıçta Memlük Devleti üzerine yürüme niyetini
ortaya koymadığını, o sırada Safevilerin Diyarbakır’ı geri alma teşebbüsleri karşısında buraya
yönelik bir sefer yapma kararı verdiğini belirtmektedir. Yavuz Sultan Selim, niyetini diplomatik
faaliyetler sonrasında sınır boylarında Memlük ordusuyla karşılaştığı ve savaşın kaçınılmaz
bir hale geldiği bir sırada açık olarak ilân etmiştir.
 Yavuz Sultan Selim, sefer sırasında Safevi tehdidine karşı tedbir olarak Diyarbakır ve Suriye
arasına kuvvet bırakmıştır.
Yavuz Sultan Selim Mısır’da
Mısır Seferi’nin Sonuçları

 Memlûk Devleti yıkılmış; Suriye, Filistin, Irak, Hicaz ile Mısır Osmanlı topraklarına katılmıştır.
 Halifelik Osmanlılara geçmiş ve Osmanlı Devleti İslam dünyasının lideri olmuştur.
 Osmanlı Devleti’nin teokratik yapısı güçlenmiştir.
 Baharat Yolu Osmanlı’nın denetimine girmiştir. Coğrafi keşifler sebebiyle istenilen kazanç elde
edilememiştir.
 Venedikliler, Kıbrıs Adası için Memlûklara ödedikleri vergiyi Osmanlı Devleti’ne ödemeye baş-
lamıştır.
mmmTaTaTarih
 Doğu Akdeniz’de Osmanlı etkisi artmıştır.
 Osmanlı hazinesi en zengin dönemini yaşamıştır. Yavuz Sultan Selim “Benim altınla doldurdu-
ğum hazineyi, torunlarımdan her kim doldurabilirse kendi mührü ile mühürlesin, aksi hâlde Ha-
zine-i Hümayun benim mührümle mühürlensin” diye vasiyette bulunmuştur. Sonraki dönemlerde
hazine bu denli bir zenginlik yaşamadığı için onun mührü ile mühürlenmiştir.
 Kutsal emanetler İstanbul’a getirilmiştir.
Kutsal Emanetler
Aklında Bulunsun
 Yavuz Sultan Selim’e Hadimü’l Haremeyn (Mekke ve Medine’nin Hizmetkarı) unvanı veril-
miştir. Sultan Selim, Müslüman devletlere gönderdiği mektuplarda “Hilafet-i Ulyâ”sına (Bü-
yük Hilafet) tabi olmalarını istemiştir.
 Selahaddin Eyyubi, “Hadimü’l-Haremeyn” unvanını kullanan ilk hükümdardır.
 Osmanlı hanedanından sadece Cem Sultan hac yapmıştır.
• Yavuz Sultan Selim Mısır Seferi’nden İstanbul’a döndükten sonra sirpençe denilen bir çıban
yüzünden vefat etmiştir.
• Sultan Selim, 8 yıl içinde 2.375.000 km² olan Osmanlı topraklarını 6.557.000 km² ye çıkarmıştır.
Tarihçiler kendisini sekiz yılda seksen yıllık iş yapmış bir padişah olarak değerlendirmişlerdir.
13.Bölüm
mmmTaTaTa-
rih
Haydi Çözelim - 1 Yavuz Sultan Selim Dönemi’nde yapılan savaşları kronolojik olarak ya-
zalım.
..................... ..................... ..................... .....................
Haydi Çözelim - 2 Aşağıdaki ifadelerde boş bırakılan yerleri doğru kelimelerle doldura-
lım.
Çaldıran Otlukbeli Savaşı Memlûklular
Dulkadiroğulları Turnadağ Şahkulu baharat
Halifelik Cem Sultan Safeviler Kıbrıs
1) Sultan II. Mehmet Dönemi’nde 1473’te yapılan ………………………. ile Osmanlı Devleti Fırat Neh-
ri'nin batısındaki Anadolu toprakları kontrol altına alırken, Akkoyunlular da yıkılış sürecine girmiştir.
2) II. Bayezid Dönemi’nde merkezi otoritenin bozulmasıyla birlikte Safevilerin de desteği ile
………………………… İsyanı çıkmıştır.
3) Yavuz Sultan Selim’in amacı İslam dünyasında birliği sağlamaktı. Bu amaçla …………………. ve
…………………………….. üzerine seferlere çıkmıştır.
4) Osmanlı Devleti ile ………………………………. arasında 1515 yılında Turnadağ Savaşı yapılmıştır.
5) ……………………… Savaşı ile Doğu ve Güneydoğu Anadolu Osmanlı egemenliğine girmiştir.
6) …………………… Savaşı ile Anadolu Türk siyasi birliği kesin olarak sağlanmıştır.
7) Memlûkluların ………………………… a destek vermeleri II. Bayezid Dönemi’nde Osmanlı- Memlûk
savaşına sebep olmuştur.
8) Venedikliler, ……………. için Memlûklara ödedikleri vergiyi Osmanlı Devleti’ne ödemeye başlamış-
tır.
9) Mısır Seferi sonunda ………………….. Yolu Osmanlı’nın kontrolüne geçmiştir.
10) …………………………….Osmanlılara geçince Osmanlı Devleti İslam dünyasının lideri olmuştur.
13.Bölüm
mmmTaTaTa-
Haydi Çözelim - 3 Çaldıran Savaşı’nın sonuçlarını yazalım. rih
...................................................................................................
...................................................................................................
...................................................................................................
...................................................................................................
...................................................................................................
...................................................................................................
...................................................................................................
...................................................................................................
Haydi Çözelim - 4
Mısır Seferi ile ilgili olanları işaretleyelim.
1. Yavuz, Baharat Yolu’nun geçtiği Mısır’ı ele geçirmek istiyordu.
2. Anadolu Türk siyasi birliği kesin olarak sağlanmıştır.
3. İpek Yolu'nun Tebriz kolu Osmanlı'nın denetimine girmiştir.
4. Osmanlı hazinesi en zengin dönemini yaşamıştır.
5. Ridaniye Savaşı ile Memlûk Devleti yıkılmıştır.

14.BÖLÜM
1520-1595 Yılları Arasındaki Başlıca Siyasi Gelişmeler/Gücünün Zirvesinde

Osmanlı
10.5.4. 1520-1595 yılları arasındaki süreçte meydana gelen başlıca siyasi gelişmeleri tarih şeridi ve hari-
talar üzerinde gösterir.
10.5.5. Kanuni Dönemi’nden itibaren Osmanlı Devleti’nin siyasi sınırlar ve devlet teşkilatı bakımından ol-
gunluğa eriştiğini kavrar.
5.4. 1520-1595 YILLARI ARASINDAKİ BAŞLICA SİYASİ GELİŞMELER

Mohaç Barbaraos’un
Belgrad’ın Fethi Cezayir’i Hint Deniz Trablusgarp’ın
Muharebesi İstanbul Irakeyn
Alması Seferleri Fethi
Antlaşması Seferi
1521 1522 1526 1526 1529 1529 1533 1533 1534 1538 1538 1548 1551
Rodos’un Fethi Cezayir’in

Babür I. Viyana Preveze De- Tebriz’in Alın-
Alınması niz Savaşı
İmparatorluğu’nun Kuşatması ması
Kurulması
1520-1595 arası siyasi gelişmeler

Gücünün Zirvesinde Osmanlı 14.Bölüm
mmmTaTaTarih
Habeş Cerbe Deniz Sakız Tunus’un

Nahçıvan’ın Ferhat Paşa Ant-
Eyaleti’nin Adası’nın Kıbrıs’ın
Alınması Savaşı Fethi laşması
Kurulması Alınması Fethi
1553 1555 1555 1555 1560 1566 1566 1568 1571 1571 1574 1578 1590
Amasya Yemen’in
Augsburg Zigetvar İnebahtı De- Fas’ta hakimiyet
Antkaşması Alınması niz Savaşı
Antlaşması Seferi kurulması
5.5. GÜCÜNÜN ZİRVESİNDE OSMANLI

• Yavuz Sultan Selim’in tek oğlu olan I. Süleyman, Osmanlı Devleti’nin onuncu padişahı ve ikinci
halifesidir. 46 yıl süren bu dönemde devlet en parlak zamanını yaşamıştır.
• En uzun süre tahtta kalan Osmanlı padişahı olan Sultan Süleyman, erkek kardeşi olmadığı için
taht kavgası yaşamamıştır. Ancak tahta çıktığında iç isyanlarla uğraşmak zorunda kalmıştır.
• Bu dönemde Anadolu’da;
• Baba Zünnûn ve Kalenderoğlu İsyanları
Mısır’da;
• Ahmet Paşa İsyanı
Suriye’de;
• Canberdi Gazali İsyanı çıkmıştır.
• Bu isyanlardan Ahmet Paşa ve Canberdi Gazali isyanları Memlûk Devleti’ni tekrar kurma amaçlı
oldukları için siyasi niteliklidir.
• Kalenderoğlu İsyanı, göçebe Türkmenlerin denetlenmek istenmesi ve Dulkadirli beylerin dirlikleri-
nin ellerinden alınmasından kaynaklandığı için sosyo-ekonomik niteliklidir.
• Baba Zünnun İsyanı ise vergi kaynaklı olduğu için sosyo-ekonomik, Şii desteği olduğu için de
dini nitelikli bir isyandır.
• Sultan Süleyman, Avrupalılar tarafından “Muhteşem Süleyman”, “Büyük Türk” olarak isimlen-
dirilmiştir. Onun için “Kanuni” sıfatını ilk kez XVIII. yüzyıl tarihçilerinden Rumen Dimitri Kantemir
kullanmıştır.
• Adaleti ile ön plana çıkması, döneminde toplumsal kanunları uygulamasından dolayı daha sonraki
dönemlerde Kanuni adı ile anılmıştır.
• Kanuni Dönemi’nin hukukçu ve tarihçilerinden Celalzade Mustafa Çelebi’ye göre Sultan Süley-
man;
• Adaletli
• Halkını koruyan
• Cihanşümul bir fatihti.
14.Bölüm Gücünün Zirvesinde Osmanlı
mmmTaTaTarih
Belgrad’dan Haçova’ya Osmanlı Zaferleri
• Kanuni tahta çıktığı süreçte Avrupa’da Kutsal Roma Germen İmparatorluğu hakimdi. Habsburg
hanedanından Şarlken tarafından yönetilen bu imparatorluğun topraklarında bu süreçte mezhep
kavgaları yaşanıyordu.
• Almanya’da Martin Luther’in Katolik Kilisesi’ni hedef alan bir bildirisi ve çalışmaları sonucunda Pro-
testanlık adında yeni bir mezhep ortaya çıkmıştı. Bu sebeple Katolik dünyası bölünme tehlikesiyle
karşı karşıya kalmıştı.
• Şarlken’in Avrupa’nın tamamına hâkim olma politikası Fransa Kralı Fransuva ile Şarlken’i karşı
karşıya getirmiştir. Avrupa’da yaşanan bu siyasi ve dini sorunlar Osmanlı Devleti’nin işini kolaylaş-
tırmıştır.
Belgrad’ın Fethi (1521)
• Kanuni ilk seferini Belgrad üzerine yapmıştır. Fatih Dönemi’nde Sırplar tarafından Macarlara bıra-
kılmış olan Belgrad 1521’de fethedilmiştir.
• Orta Avrupa’ya geçişte önemli bir konumda bulunan Belgrad, Osmanlı’nın Avrupa seferleri için
önemli bir üs haline gelmiştir.
Rodos’un Fethi (1522)
• Rodos’ta bulunan Sen Jan şövalyeleri Osmanlı’nın Akdeniz ticaretine engel oluyor, Batı Anadolu
kıyıları için tehdit oluşturuyordu.
• Ege ve Akdeniz arasındaki geçiş yolu üzerinde bulunan Rodos, uzun bir kuşatmadan sonra fethe-
dildi.
• Rodos’un fethi ile Ege Denizi bir Türk gölü olurken; Mısır ve İstanbul yolu üzerindeki önemli bir
engel ortadan kalkmış oldu.
Mohaç Meydan Savaşı (1526)

Sebepleri
• Belgrad’ın fethi ile Osmanlı-Macar ilişkilerinin bozulması.

• Pavia Savaşı’nda (1525) Şarlken’e esir düşen Fransa Kralı Fransuva’nın annesi aracılığı ile
Kanuni’den yardım istemesi.
mmmTaTaTarih
Savaş Süreci
• Kanuni hem gücünü göstermek hem de Fransa’yı yanına çekerek Hristiyan birliğini bozmak
amacıyla 1526’da Macaristan Seferi’ne çıkmıştır.
• 2 saat süren Mohaç Meydan Savaşı’nda Osmanlı ordusu Macar ordusunu bozguna uğratmış-
tır. Turan taktiği uygulanan savaşta kaçan düşman askeri bataklıkta boğulmuştur.
Sonuçları
• Macaristan toprakları ve başkent Budin fethedilmiştir. Macar kralı Layoş ölmüştür.

• Kanuni, Macar krallığına Erdel beyi Yanoş’u (Jan Zapolya) getirmiştir.
• Fransuva serbest bırakılmıştır.
• Osmanlı’nın Orta Avrupa egemenliği güçlenmiştir.
• Akrabalık bağlarından dolayı Macar topraklarına hak iddia eden Avusturya ile ilişkiler bozul-
muştur.
Aklında Bulunsun
✓ Osmanlı ordusu savaş alanına doğru ilerlerken psikolojik üstünlük için mum donanması ile
ateş ve ışık şenliği meydana getirmiştir. Savaş meydanını aydınlatan mum donanması; askeri
psikolojik olarak savaşa hazırlamak için ve düşmana korku salmak için yakılırdı.
✓ Mohaç Meydan Savaşı, en kısa sürede sonuçlanan savaştır.
I. Viyana Kuşatması (1529)
• Avusturya Kralı Ferdinand, akrabalık bağlarından dolayı Macar tahtının kendisine ait olduğunu id-
dia etmiştir. Ferdinand’ın Yanoş’un krallığını tanımayarak Budin’i işgal etmesi üzerine Kanuni
1529’da sefere çıkmıştır.
• Budin’i geri alarak Macar tahtını Yanoş’a bırakan Kanuni, Avusturya’ya gözdağı vermek için Vi-
yana’yı kuşatmıştır.
• Kuşatma için büyük topların getirilmemiş olması ve kış mevsiminin yaklaşmasından dolayı ku-
şatma kaldırmıştır.
• Kanuni hem Budin’de hem de Viyana önlerinde Ferdinand’ın ordusu ile karşılaşmak istemiştir. Fa-
kat Ferdinand buna cesaret edememiştir.
Almanya Seferi (1532)
• Avusturya kralı Ferdinand’ın ağabeyi Şarlken’e güvenerek Budin’i tekrar işgal etmesi üzerine Ka-
nuni, Macar topraklarındaki Osmanlı hakimiyetini güçlendirmek ve Şarlken’e gözdağı vermek için
Almanya Seferi’ne çıkmıştır.
• Sefer sırasında ne Ferdinand ne de Şarlken Kanuni’nin karşısına çıkamamıştır. Ferdinand’ın barış
isteği üzerine 1533’te İstanbul Antlaşması imzalanmıştır.
KANUNİ’NİN FERDİNAND’A GÖNDERDİĞİ MEKTUP
Bu zamana kadar erlik davası edersin. Meydana çık da savaşalım dersin.

Şimdiye kadar kaç defa topraklarına gelip istediğimi yapıyorum. Fakat ne
senden ne de yandaşlarından ne bir haber ne bir iz var. Size hükümdarlık
haramdır. Askerlerinden utanmaz mısın? Eğer cesaretin varsa çık meydana
seninle kozlarımızı paylaşalım. Eğer bu kez de savaş meydanına çıkmaz-
san yiğitlik namını ağzına almayasın.
Peçevi Tarihi
mmmTaTaTarih
İstanbul Antlaşması (İbrahim Paşa) (1533)
➢ Avusturya Arşidükü (kralı) protokol bakımından Osmanlı sadrazamına denk sayılacak.

➢ Avusturya, elinde bulunan Macar toprakları için Osmanlı Devleti’ne yıllık vergi ödeyecek.
➢ Ferdinand, Yanoş’un Macar krallığını tanıyacak.
➢ Antlaşma Avusturya bozmadığı sürece geçerli olacak.
Önemi:
Osmanlı Devleti Avusturya’ya üstünlüğünü kabul ettirmiş ve Avusturya üzerinde yaptırım gücüne
sahip olmuştur. Osmanlı, Avusturya üzerinde bu üstünlüğünü 1606 Zitvatorok Antlaşması’na kadar
korumuştur.
Budin Seferi (1541)
• Yanoş’un ölümü üzerine Ferdinand Budin’i işgal etmiştir. Kanuni Macaristan sorununu kesin olarak
çözmek için Budin Seferi’ne çıkmıştır. Sefer sonunda Macaristan üç bölüme ayrılmıştır:
Güney Macaristan (Budin Beylerbeyliği): Osmanlı Devleti’ne bağlı bir eyalet olmuştur.
Orta Macaristan (Erdel beyliği): Dış işlerinde Osmanlı’ya bağlı iç işlerinde serbest bir beylik
olmuştur.
Kuzey Macaristan: Vergi ödemek kaydıyla Avusturya’ya bırakılmıştır.

• 1551 yılında Avusturya’nın Erdel’in iç işlerine karışması üzerine savaşlar yeniden başlamıştır. Bu
savaşlar 1562’de barış sağlanıncaya kadar sürse de daha sonraki dönemler de artarak devam et-
miştir.
Aklında Bulunsun
1533’te imzalanan İstanbul Antlaşması yazıya geçirilmemiştir. 1547 yılında Avusturya’ya verilen ahit-
name Osmanlı ile Avusturya arasında imzalanan ilk yazılı antlaşma olarak kabul edilmektedir.
Zigetvar Seferi (1566)
• Ferdinand’dan sonra tahta çıkan Maksimilyan’ın Erdel’e saldırması üzerine Malta bozgununu unut-
turmak isteyen Kanuni, Avusturya üzerine Zigetvar Seferi’ni düzenlemiştir.
• Kuşatma sırasında Kanuni vefat etmiştir. Kanuni’nin vefatında sonra Zigetvar Kalesi alınmış ve ordu
geri dönmüştür. Zigetvar Seferi, Kanuni’nin son seferidir.
• Kanuni’den sonraki dönemlerde de Osmanlı-Avusturya mücadelesi devam etmiştir. Erdel, Eflak ve
Boğdan beylerinin Osmanlı’ya karşı Avusturya ile ittifak yapmaları üzerine III. Mehmet sefere çık-
mıştır.
• Bu seferde Kanuni Dönemi’nde alınamayan Eğri Kalesi fethedildiği için III. Mehmet’e Eğri Fatihi
unvanı verilmiştir.
• 1596’da yapılan Haçova Meydan Savaşı’nda Osmanlı ordusu Avusturya topçusu karşısında zor
anlar yaşamıştır. Avusturya askerleri padişahın otağına saldırmışlardır.
• Bu sırada seyis, aşçı gibi çeşitli geri hizmetlerde çalışanlar; ellerine geçirdikleri aletlerle Avusturya
askerlerine saldırmışlardır. Bu sebeple savaş “Kepçe Kazan Savaşı” olarak da anılmaktadır.
• Toparlanan Osmanlı ordusu Avusturya ordusunu yenilgiye uğratmıştır. Haçova Meydan Savaşı, Os-
manlı’nın Avrupa’daki son meydan savaşıdır. Bundan sonra meydan savaşlarının yerini siper sa-
vaşları almıştır.
mmmTaTaTarih
Osmanlı-İran İlişkileri
• Şah İsmail’in yerine geçen Tahmasb’ın;

• Şarlken ve Ferdinand ile ittifak yapması,
• Anadolu’yu ele geçirme politikası,
• Anadolu’da ayaklanmalar çıkarması,
gibi sebeplerle Kanuni Dönemi’nde Osmanlı- Safevi ilişkileri bozulmuştur.
Irakeyn (iki Irak) Seferi (1534-1535)
• 1533 İstanbul Antlaşması ile batı sınırında güvenliği sağlayan Kanuni İran Seferi’ne çıkmıştır.
• İki yıl süren Doğu Seferi sonucunda Tahmasb, Kanuni’nin karşısına çıkamamış, Tebriz ve Bağdat
alınmıştır. Bağdat-Halep ticaret yolunun denetimi sağlanmıştır.
Tebriz Seferi (1548)
• Safevilerin Tebriz’i geri almaları üzerine Kanuni ikinci kez İran Seferi’ne çıkmıştır. Tebriz’i geri
alan Kanuni’nin karşısına Şah Tahmasb yine çıkamamıştır.
Nahçıvan Seferi (1553);
• Şah Tahmasb’ın Osmanlı topraklarına saldırarak Muş’a kadar ilerlemesi üzerine Kanuni üçüncü
kez İran üzerine sefere çıkmıştır. Revan, Karabağ ve Nahçıvan’ı ele geçiren Osmanlı kuvvetle-
rinin karşısına Şah Tahmasb yine çıkmamıştır.
• Kanuni’nin kışı geçirmek için Amasya’ya döndüğü sırada Tahmasb’ın teklifi üzerine 1555 yılında
Amasya Antlaşması imzalanmıştır.
• Bu antlaşma ile Doğu Anadolu, Bağdat, Tebriz ve Azerbaycan Osmanlı’da kalmıştır.
Aklında Bulunsun
Amasya Antlaşması, Osmanlı Devleti ile İran arasında imzalanan ilk resmi antlaşmadır.
Osmanlı Devleti'nin Kapitülasyon Siyaseti
• Kapitülasyon; Hristiyan devletlere dostluk ve sadakat sözü vermeleri şartıyla Osmanlı Dev-
leti’nde ticari faaliyetlerini gerçekleştirmek amacıyla verilen imtiyazlardır. Haleflerince yenilen-
mesi şartı ise yeni hükümdara kapitülasyonlar konusunda değişiklik yapma olanağı sağlanmış-
tır.
Kapitülasyon Siyasetinin Amaçları
Mali Amaç Siyasi Amaç
✓ Ülke topraklarından transit geçiş ya- • Batılı devletler arasında müttefik edin-
pan ve ülkeden ihraç edilen mallardan mek ve Haçlı birliğini parçalamak.
vergi alarak hazineye gelir sağlamak.
mmmTaTaTarih
• Osmanlı Devleti’nin kapitülasyon siyaseti 2 döneme ayrılmıştır.
Birinci Dönem İkinci Dönem
 Bu dönem 1352’de Ceneviz Cumhuri-  Mısır’ın fethiyle kapitülasyonların değeri art-

yeti’ne tanınan ilk kapitülasyonlardan mıştır. Memlûk Devleti’nin yıkılmasıyla bu
1517’de Mısır’ın fethine kadar uzanan dö- devlet tarafından daha önce Venedik’e, Kata-
nemi kapsamaktadır. lan ve Fransızlara verilen kapitülasyonları ye-
 Venediklilere 1384 ile 1387 yılları ara- nilenmiştir.
sında kapitülasyonlar tanınmıştır. Vene-  Kanuni de Habsburgların Haçlı birliği faaliyet-
diklilere verilen kapitülasyonlar, daha lerini dikkate alarak Fransa’ya verilen kapitü-
sonra Çelebi Mehmet, II. Murad ve Fatih lasyonları yenilemiştir.
tarafından da onaylanmıştır.  Fransa’ya ilk gerçek kapitülasyon 1569 tari-
 Fatih, Venediklilerle savaşa girdiğinde hinde, Venedik kapitülasyonu örnek alınarak
Floransa’ya da kapitülasyon hakkı tanı- verilmiştir. Bu imtiyaz sayesinde Fransa, Ve-
mıştır. nedik’in Doğu Akdeniz’deki ticari egemenliği-
nin yerini almıştır.
Aklında Bulunsun
❖ Uzun zamandır Osmanlı Devleti’nin ilk kapitülasyonları 1535’te Fransa’ya verdiği bilinmekteydi.
Fakat Halil İnalcık, Devlet-i Aliyye adlı eserinde sadrazam Pargalı İbrahim Paşa’nın Fransız
elçisi ile imzaladığı bu kapitülasyon antlaşmasının İbrahim Paşa’nın idamı sebebiyle taslak ola-
rak kaldığını belirtmektedir.
❖ Kapitülasyonlar, 1718 Pasarofça Antlaşması’na kadar Osmanlı padişahının yabancılara bir
lütfuydu. Pasarofça Antlaşması'ndan sonra iki taraflı olmuştur.
• Osmanlı İspanya ile mücadele halinde olan İngiltere’ye (1580) ve Hollandalılara (1612) da imti-
yazlar vermiştir.
Kanuni Dönemi Osmanlı Sınırları

14.Bölüm
mmmTaTaTa-
rih
Haydi Çözelim - 1 Zaman çizelgesine olayları doğru bir şekilde yerleştirelim.
1522 1526 1533 1555 1566
Haydi Çözelim - 2 Kanuni Dönemi’nde çıkan iç isyanların isimlerini yazalım.
Mısır ve
Anadolu
Suriye
.......................... ..........................
............................ ............................
.......................... ..........................
............................ ............................
Haydi Çözelim - 3 1533 İstanbul Antlaşması ile ilgili doğru olan bilgileri işaretleyelim.
1 Osmanlı padişahı ile Avusturya kralı protokol bakımından denk sayılmıştır.

2 I. Viyana kuşatması sonrasında imzalanmıştır.
3 Budin Avusturya’ya bırakılmıştır.
4 Osmanlı Devleti Avusturya’ya siyasi üstünlük kurmuştur.
5 Avusturya’ya kapitülasyon verilmiştir.
14.Bölüm
mmmTaTaTa-
Aşağıdaki bulmacayı çözelim.
rih
Haydi Çözelim - 4
1. Sultan I. Süleyman’a Avrupalılar tarafından verilen isimlerden biri.

2. Kanuni’nin ikinci İran seferinin ismi.
3. Osmanlı Devleti’nin 1580’de imtiyaz verdiği devlet.
4. Avusturya Arşidükü’nün Osmanlı sadrazamına denk sayıldığı antlaşma.
5. III. Mehmet’e Eğri’yi fethettiği için verilen unvan.
6. Orta Avrupa’ya geçişte önemli bir konumda bulunan, Osmanlı’nın Avrupa seferleri için önemli bir üs
haline gelen şehir
7. Kanuni’nin Macar krallığına getirdiği kişi.
8. Osmanlı Devleti’nin Macarları 2 saatte yendiği savaş.
9. Kanuni’nin ilk dönemlerinde Kutsal Roma Germen İmparatoru.
10. Mohaç Meydan Savaşı’nda ele geçirilen Macaristan’ın başkenti.
Haydi Çözelim - 5 Osmanlı Devleti’nin kapitülasyon siyasetinin amaçlarını yazalım .
Siyasi Amacı Ekonomik Amacı

15.BÖLÜM
Osmanlı’nın Gücü ve Stratejik Rakipleri
10.5.6. Uyguladığı uzun vadeli stratejinin Osmanlı Devleti’nin dünya gücü haline gelmesindeki rolünü
analiz eder.
5.6. OSMANLI’NIN GÜCÜ VE STRATEJİK RAKİPLERİ

• Osmanlı Devleti, XV ve XVI. yüzyıllarda rakiplerine karşı uyguladığı uzun vadeli siyasi politikalar
sayesinde dünya gücü hâline gelmiştir.
Osmanlı- Venedik ve Ceneviz İlişkileri
• Venedik ve Ceneviz, İtalya’nın en güçlü devletleri arasında yer almaktaydı. Her iki devlet de Bi-
zans’ın tanıdığı imtiyazlarla deniz ticaretlerini serbestçe sürdürmüştür.
• Venedikliler, ekonomik güçlerini Akdeniz ticaretinden, Cenevizliler ise Karadeniz ticaretinden
sağlamıştır. İstanbul’un fethinden sonra ayrıcalıklarını kaybetmek istemeyen iki devlet, Osmanlılarla
anlaşmak zorunda kalmıştır.
• Avrupa ile ticaretin faydasını gören Osmanlılar Venedik ve Ceneviz’e ticari imtiyazlar tanımıştır.
Böylece Osmanlı Devleti, bu devletleri kendi tarafına çekmiş ve ihtiyacı olan malların düzenli olarak
ülkesine girmesini sağlamıştır.
• Venediklilerden daha fazla yararlanmak için İstanbul, Bursa ve Edirne gibi şehirlere Venedikli tüc-
carlar yerleştirilmiştir.
• Osmanlı’dan elde ettikleri ayrıcalıkları kaybetmek istemeyen Venedik ve Ceneviz, XV. Yüzyılda Os-
manlı’ya karşı oluşturulan Haçlı ittifaklarında yer almamışlardır.
• Fatih’in Doğu Akdeniz, Ege ve Karadeniz’e hâkim olma isteği iki devlet ile Osmanlı’nın arasının
bozulmasına sebep olmuştur.
• Osmanlıların Ege Adalarını ele geçirmeleri, bölgede çıkarları zedelenen Venediklilerin Osmanlı
Devleti’ne savaş açmalarına neden olmuştur. Fatih Dönemi’nden sonra, Osmanlıların Akdeniz’de
hâkimiyet alanlarını genişletmeleri sebebiyle Venedikliler, Osmanlılara karşı oluşturulan Haçlı itti-
faklarında yer almaya başlamışlardır.
• Fatih Dönemi’nde, Cenevizlerin en büyük kolonilerinden biri olan Kırım’ın ele geçirilmesiyle Kara-
deniz Türk gölü olmuştur. Bundan sonraki süreçte Cenevizler, Haçlı ittifaklarında yer almışlarsa da
Osmanlılarla ticari ilişkilerini koparmamaya gayret göstermişlerdir.
Osmanlı- Habsburg İlişkileri
• Habsburg Hanedanlığı XIII. yüzyıldan itibaren Kutsal Roma Germen İmparatorluğu iktidarını ele
geçirmiştir. Bu hanedandan olan Şarlken, 1519’da Kutsal Roma Germen İmparatoru olmuştur.
• Şarlken, Hristiyan Avrupa birliğini amaçlamıştır. Kanuni Sultan Süleyman’ın cihan hâkimiyeti ide-
ali, iki lider arasında uzun sürecek mücadelelere sebep olmuştur.
• İslam dünyasının lideri Osmanlı Devleti ile Hristiyan dünyasının temsilcisi Kutsal Roma Germen
İmparatorluğu, dünya hakimiyeti için mücadele etmişlerdir.
• Osmanlılar, Habsburglar tarafından yönetilen Avusturya ile Orta Avrupa, İspanya ile de Akdeniz ve
Kuzey Afrika egemenliği için mücadele etmiştir.
• Habsburglara karşı mücadele eden İngiltere, Fransa ve Hollanda’ya yardım eden Osmanlı, bu dev-
letlere kapitülasyon vermiştir. Almanya’da ortaya çıkan Protestanlık hareketini de Şarlken’e karşı
desteklemiştir.
Osmanlı’nın Gücü ve Stratejik Rakipleri 15.Bölüm
mmmTaTaTarih
Osmanlı- Portekiz ilişkileri
• Osmanlılar; Portekiz ile Hint Okyanusu ve Akdeniz’de mücadele etmiştir. Portekizliler Doğu mal-
larının Hürmüz Boğazı’ndan Akdeniz’ geçmesini engelledikleri için Osmanlılar; Kızıldeniz, Basra
Körfezi ve Hint Okyanusu’na donanma göndermiştir.
• Portekizliler, ticaret mallarını Akdeniz yerine Ümit Burnu yoluyla okyanus üzerinden taşımaya ça-
lışmışlardır. Akdeniz’de Portekizlilerle mücadeleye eden Osmanlı, Hint ve Atlas okyanuslarında Por-
tekiz hâkimiyetini kırmak için Hint Deniz Seferlerini başlatmıştır.
• Osmanlı Devleti okyanuslarda Portekiz hâkimiyetini kıramasa da XVI. yüzyılın sonunda Portekizli-
lerin Akdeniz’deki varlığına son vermeyi başarmıştır.
Ümit Burnu
Osmanlı- Safevi İlişkileri
• Akkoyunlu Devleti’nin hâkim olduğu coğrafya olan İran’da Şah İsmail tarafından 1501 yılında kuru-
lan Safeviler, uyguladıkları politikalarla Osmanlı Devleti’ni dini ve sosyal olarak olumsuz etkilemiş-
tir.
• Papa bir mektubunda, Osmanlı’yı Avrupa’dan atmak isteyen Avrupalılar için önemli bir müttefik du-
rumunda olan Safeviler’i “Türklere karşı harekete geçebilmek için ilahi bir fırsat” olarak değerlendir-
miştir.
• II. Bayezid Dönemi’nde Safevi destekli Şahkulu İsyanı, Safevilerin Osmanlı için ne kadar büyük bir
tehdit olduğunu göstermiştir. Yavuz Sultan Selim, Çaldıran Savaşı ile Safevilere büyük bir darbe
vurmuştur.
• Osmanlı-Safevi mücadelesi Sünnilik ve Şiilikten ziyade siyasi bir rekabetten kaynaklanmıştır. İs-
lam dünyasında hâkimiyet kurma idealine sahip olan her iki devletin de birer mezhebe bağlı olması,
aralarındaki çatışmaya ideolojik bir boyut kazandırmıştır.
Osmanlı- Memlûk İlişkileri
• Halifelik makamının Memlûk Devleti çatısı altında varlığını devam ettirmesi Memlûklulara İslam dün-
yasında büyük bir saygınlık kazandırmıştır. Osmanlı Devleti ve Memlûk Devleti’nin Dulkadiroğulları
topraklarına hâkim olmak istemeleri iki devletin arasında siyasi bir rekabet oluşturmaktaydı.
• Yavuz’un Çaldıran Zaferi’nden sonra Doğu Anadolu’da Osmanlı hâkimiyetini tam olarak kurmak is-
temesi, Osmanlı-Memlûk ilişkilerini daha da gerginleştirmiştir. Her iki devletin de İslam dünyasının
lideri olma arzusu bu mücadelenin temel sebebini oluşturmuştur.
• Cihan devleti kurmak isteyen Yavuz’un Mısır Seferi sonucunda Memlûk Devleti sona ermiş ve
Osmanlılar, İslam dünyasının lideri olmuştur.
15.Bölüm Osmanlı’nın Gücü ve Stratejik Rakipleri
mmmTaTaTarih
Osmanlı Devleti’nin Dış Politikası
Ortodoksların Himaye Edilmesi
• Osmanlı Devleti’nin XV ve XVI. yüzyıllarda izlediği siyasetten birisi de Hristiyan dünyasını parçala-
mak için Ortodoks ve Protestan mezheplerine mensup olanları himaye etmesidir
• Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Dönemi’nde Balkanlarda yaşanan Katolik- Ortodoks çatışması Os-
manlıların Balkanlara yerleşmesini kolaylaştırmıştır.
• İstanbul’un fethinden sonra Fatih, Ortodoks Patrikliği’ni koruma altına alarak, Katolik Kilisesi’ne karşı
güçlenmesini sağlamıştır. Böylece patriklik vasıtasıyla Rumların Osmanlı'ya bağlanmaları sağlan-
mıştır.
• Fatih, Ortodoksları koruma altına almasındaki amacı, Hristiyan birliğini parçalamaktır.
Protestanların Desteklenmesi
• Kanuni Sultan Süleyman tahta çıktığında Kutsal Roma Germen İmparatorluğu topraklarından Mar-
tin Luther öncülüğünde reform hareketleri başlamıştı. Bu süreçte Osmanlılar hem Habsburglara
hem de Katolik Kilisesi’ne karşı Prostestanlık hareketini desteklemiştir.
• Osmanlılar, Protestanlık hareketine dolaylı şekilde yardımcı olmuş, hiçbir zaman askerî destek ver-
memiştir. Hristiyan birliğini parçalanmış hâlde tutmak ve Habsburgları zayıflatmak amacı ile
Avrupa’da ilerleyen Osmanlılar, Protestanlığın yayılması için uygun zemini oluşturmuştur.
• Papalık bu dönemde Türkleri, reformun destekçileri olarak görmüştür. Osmanlıların Protestanlara
destek vermesi bu mezhebi benimseyen ülkelerde “Papacı (Katolik) olacağına Türk ol.” anlayışı-
nın yaygınlaşmasını sağlamıştır.
Martin Luther
Martin Luther ve Reform Hareketleri

Almanya’da Reform hareketlerinin öncüsü, ilahiyatçı Martin Luther olmuştur. Luther 1517’de yayımladığı
bildiride “Tanrı ile kul arasına kimsenin giremeyeceğini, öbür dünyada esenliğe kavuşmak için imanın yeteceğini,
endüljans alarak kimsenin günahlardan kurtulamayacağını” bildirirmiştir.
Luther’in düşüncelerinden etkilenen fakir Alman köylüleri ve şövalyeler ayaklanması üzerine Şarlken, Luther-
ciliğin yayıldığı yerlerde kalmasını istemiştir. (1529). Bu kararı beş Alman prensi ve on dört şehir protesto etmiştir.
Bu sebeple Luther’i destekleyenlere “Protestan” denilmiştir. Şarlken ve Luther taraftarları arasında yirmi beş yıl
süren savaşların sonunda imzalanan “Augsburg Antlaşması” ile Protestanlara inanç serbestliği tanınmıştır.
(1555).
Reform Hareketleri ile Avrupa’da mezhep birliğinin bozulması, Otuz Yıl Savaşları’na neden olmuştur. (1618-
1648). Savaş sonrasında Kutsal Roma Germen İmparatorluğu zayıflamış, Fransa güçlenmiştir. Otuz Yıl Savaş-
larına katılmayan İngiltere’de I. Elizabeth (Elizabet) mutlak monarşi anlayışını ülkesinde güçlendirmiştir.
Osmanlı’nın Gücü ve Stratejik Rakipleri 15.Bölüm
mmmTaTaTarih
Avrupa Monarşilerinin Desteklenmesi
• Orta Çağ Hristiyanlarında, dini güç olarak Papa’nın ve siyasi güç olarak da tek bir imparatorun yö-
netimi altında birleşme anlamına gelen Birleşmiş Hristiyan Ülkesi ideali vardı. Bu ideal Kutsal
Roma Germen İmparatorluğu sayesinde gerçekleştirilebilirdi.
• Fransa, İngiltere ve Hollanda gibi millî devletler; Kutsal Roma İmparatoru ve papa egemenliğine
karşı Osmanlı Devleti’nden yardım istemişlerdir. Böylece Avrupa politikasında, bağımsız devletler
arasında bir denge politikası ortaya çıkmıştır.
• Osmanlı Devleti, Avrupa’da bu devletler sisteminin güçlü bir üyesi olarak yer almıştır. Osmanlılar,
Habsburgların Avrupa’da siyasi üstünlüğüne karşı başta Fransa olmak üzere bu devletleri destek-
lemiştir.
• Kanuni, Mohaç Savaşı ile Şarlken’e esir düşen Fransa Kralı Fransuva’yı esaretten kurtarmıştır
• 1534’te Şarlken’in Tunus’u ele geçirmesinden sonra Osmanlı donanmasının Fransız deniz kuvvet-
leriyle birlikte Sicilya, Napoli ve İspanya’ya seferler düzenlemesini ve Tunus’u geri almasını içeren
bir ittifak antlaşması yapılmıştır.
• Bu ittifak Haçlı birliğinin parçalandığını göstermektedir.1543 yılında Barbaros kumandasında Os-
manlı donanması Akdeniz’e açılmıştır. Marsilya Limanı’na ulaştığında büyük bir saygıyla karşılanan
Barbaros, ele geçirdiği kaleleri Fransızlara devretmiştir.
• Fransuva’dan sonra Fransa tahtına geçen II. Hanri, Şarlken’e karşı mücadelede Osmanlı’dan borç
almıştır. İngiltere Kraliçesi I. Elizabeth, İspanyol tehlikesi karşısında Kanuni ile ittifak arayışına gir-
miştir. Osmanlılar, Habsburglara karşı isyan eden Hollandalıları da desteklemiştir
Kanuni ve Fransuva
İspanya’daki Müslümanlara ve Yahudilere Yardım Edilmesi

• Aragon Kralı Ferdinand ve Kastilya Kraliçesi Isabella, 1492 yılında Beni Ahmer Devleti ‘ni
ortadan kaldırarak İspanyol birliğini sağlamışlardır. Avrupa bunu İstanbul’un düşmesine kar-
şılık İslam dünyasından alınan bir intikam olarak görmüştür.
• İspanya Krallığı, Hristiyanlığı kabul etmeyen Müslümanlara ve Yahudilere İspanya’yı terk
etmeleri konusunda baskı yapmıştır. Müslümanlar, II. Bayezid tarafından gönderilen Os-
manlı gemileri ile Cezayir ve Tunus’a göç etmiştir.
• İspanya’dan kovulan Yahudiler de II. Bayezid tarafından gönderilen Kemal reis komutasın-
daki donanma ile Osmanlı topraklarına taşınmıştır. Böylece İspanya ve Portekiz’deki yüz bin
kadar Yahudi, Osmanlı ülkesine gelip sığınmışlardır. Sefarad Yahudileri olarak bilinen bu
Yahudiler İstanbul ve Selanik’e yerleştirilmişlerdir.
15.Bölüm Osmanlı’nın Gücü ve Stratejik Rakipleri
mmmTaTaTarih
Kuzey Afrika’daki Müslümanlara Yardım Edilmesi
• Tunus, Cezayir ve Fas’taki Müslüman devletlerin aralarında yaşanan rekabet ve siyasi parçalan-
malardan faydalanan İspanyollar, 1482’den 1510’lu yılların başına kadar Kuzey Afrika’da işgal ha-
reketine girişmiştir.
• İspanyolların Kuzey Afrika’yı ele geçirme politikasına karşı Türk denizcileri Oruç Reis ile Hızır Reis,
bu bölgelerde Türk hâkimiyetini sağlamak için Cezayir’i ele geçirmiştir.
• Kanuni Dönemi’nde Hızır Reis’in (Barbaros Hayrettin Paşa) Osmanlı hizmetine girmesiyle Cezayir
Osmanlı topraklarına katılmıştır. Barbaros’tan sonra Kaptan-ı Derya olan Turgut Reis, Saint Jean
şövalyelerinden 1551’de Trablusgarp’ı almıştır.1574’te de Tunus Osmanlı topraklarına katmıştır.
• Portekizlilerin Batı Hint Okyanusu adaları ve Doğu Afrika kıyılarındaki Müslümanlara uyguladığı zu-
lümlere Mısır’ın fethedilmesiyle son verilmiştir. Portekizlileri Kızıldeniz'den çıkaran Osmanlılar,
Habeşistan’daki Hristiyan krallığına karşı bölgedeki Müslüman emirliğini desteklemiştir.
• Bu gelişmeler sonucunda Osmanlı Devleti, Kuzey Afrika’da ve Akdeniz’de İslam dünyasının ko-
ruyuculuğunu üstlenmiştir.
Tunus’taki Osmanlı Kalesi (Kef Kalesi)

15.Bölüm
mmmTaTaTa-
rih
Haydi Çözelim - 1 Aşağıdaki ifadelerde boş bırakılan yerleri doğru kelimelerle dolduralım
Protestanlık Kırım’ın Karadeniz Safevileri
Ümit Burnu İspanya Akdeniz Avusturya
1. Venedikliler, ekonomik güçlerini ……………………………… ticaretinden, Cenevizliler ise

………………….. ticaretinden sağlamıştır
2. Fatih Dönemi’nde …………………………… ele geçirilmesiyle Karadeniz Türk gölü olmuştur
3. Osmanlılar, Habsburglar tarafından yönetilen ……………………. ile Orta Avrupa,
…………………… ile de Akdeniz ve Kuzey Afrika egemenliği için mücadele etmiştir.
4. Osmanlı Devleti, Almanya’da ortaya çıkan …………………………….. hareketini Şarlken’e karşı
desteklemiştir.
5. Portekizliler, ticaret mallarını Akdeniz yerine ……………………………….. yoluyla okyanus üzerin-
den taşımaya çalışmışlardır.
6. Papa bir mektubunda ……………………………………“Türklere karşı harekete geçebilmek için
ilahi bir fırsat” olarak değerlendirmiştir.
Haydi Çözelim - 2 Aşağıdaki ifadelerin yanına doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazalım
Osmanlı Devleti, Portekiz'in Hint Okyanusu'ndaki egemenliğini kırmıştır.
Fransa, Osmanlı Devleti'ne karşı Habsburglar ile ittifak kurmuştur.
Osmanlı Devleti, II. Bayezid Dönemi'nde İspanya'da zulüm gören Yahudilere kucak
açmıştır.
Fatih, Ortodoksları koruma altına alarak Hristiyan birliğini parçalamaya çalışmıştır.
Şarlken ve Luther taraftarları arasında yirmi beş yıl süren savaşların sonunda imzalanan
“Westfalya Antlaşması” ile Protestanlara inanç serbestliği tanınmıştır
15.Bölüm
mmmTaTaTa-
rih
Haydi Çözelim - 3 Aşağıda verilen bilgileri ilgili devletler ile eşleştirelim.
Hristiyan dünyasının temsilcisi olup dünya hakimiyeti için Os- A Portekiz

1 …....... manlı Devleti ile mücadele etmiştir.
Kuzey Afrika’daki bazı toprakları ele geçirmeleri Osmanlı Dev- B Fransa
2 ……… leti ile karşı karşıya gelmelerine sebep olmuştur.
Osmanlı Devleti Akdeniz’de Hint ve Atlas okyanuslarında mü- C Kutsal Roma Germen
3 ……… cadele etmiştir. Osmanlı bu devletin Hint Okyanusu’ndaki İmparatorluğu
hâkimiyetini kırmak için Hint Deniz Seferlerini başlatmıştır.
Habsburglara karşı Osmanlı Devleti ile Sicilya, Napoli ve İs- D İngiltere
4 ……… panya’ya sefer yapılması için ittifak kurmuştur.
İspanyol tehlikesine karşı Osmanlı Devleti ile ittifak arayışına E İspanya
5 ……… girmiştir.
Haydi Çözelim - 4 Osmanlı Devleti XV ve XVI. yüzyıllarda aşağıdakilerden hangilerine yar-

dım, koruma ve destek sağlamıştır? Altlarındaki kutucukları işaretleyelim.
İspanya Yahudileri
Katolikler
2
1
Almanya Yahudileri
Ortodokslar
4
3
İspanya’daki Müslümanlar
5
16.BÖLÜM
Karaların ve Denizlerin Hâkimi
10.5.7. Osmanlı Devleti’nin takip ettiği kara ve deniz politikalarını analiz eder.
5.7. KARALARIN VE DENİZLERİN HÂKİMİ

• Kuruluş Dönemi’nde Anadolu ve Rumeli’de sınırlarını genişleten Osmanlı Devleti, İstanbul’un fethi
ile birlikte Yakındoğu ve Avrupa’nın kara gücü haline gelmiştir.
• Osmanlı’nın dünya gücü olduğu XVI. yüzyılda Habsburgların iktidarda olduğu Kutsal Roma Ger-
men İmparatorluğu, İtalya’nın büyük bir kısmı ile İspanya, Belçika, Hollanda, Almanya ve Avus-
turya’ya hâkim olmuştur. İmparatorluğun başında bulunan Şarlken, birleşmiş Hristiyan ülkesi amacı
ile Avrupa’daki Hristiyanları egemenliği altında birleştirmeye çalışmıştır.
• Yüzyıl savaşlarını kazanan Fransa’da feodalite sona ermiş ve monarşik yapısının güçlenmesi ile
Fransa, Kutsal Roma Germen İmparatorluğu’nun Hristiyan dünyasındaki en büyük rakibi olmuştur.
• XV. yüzyıl başlarında Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerine hâkim olan Akkoyunlu Devleti, Os-
manlılar ile yaptıkları Otlukbeli Savaşı’nı (1473) kaybettikten sonra dağılma sürecine girmiştir.
• İran’da kurulan Safeviler, Doğu Anadolu’ya hâkim olmak için Türkmenleri kışkırtmıştır. Safevilerin
politikaları Osmanlı Devleti ile sık sık karşı karşıya gelmelerine sebep olmuştur.
• Mısır ve Suriye’ye hâkim olan Memlûk Devleti, ticaret yollarını kontrol etmesi ve hilafet makamını
himaye etmesinden dolayı İslam dünyasında öne çımıştı.
Osmanlılar Akdeniz’de
• Osmanlı Devleti, İstanbul’un fethinden sonraki süreçte Karadeniz ve Ege denizindeki faaliyetleri ile
deniz gücü olma yolunda önemli adımlar atmıştır. Verdiği imtiyazlarla Akdeniz ticaretini canlı tutan
Osmanlılar, XVI. yüzyılın ortalarında Akdeniz’i Türk gölü haline getirmişlerdir.
• Fatih Dönemi’nde Zenta, Kefalonya ve Ayamavra; II. Bayezid Dönemi’nde İnebahtı, Modon, Koron
ve Navarin alınarak Akdeniz egemenliği güçlendirilmiştir.
Karaların ve Denizlerin Hâkimi 16.Bölüm
mmmTaTaTarih
• Akdeniz’deki adalara Türkleri yerleştirerek kalıcı hakimiyet sağlanmıştır. Ayrıca Osmanlılara bağlı
denizcilik faaliyetleri yürüten gaza denizcileri Cezayir, Tunus ve Trablusgarp’ta Türk hakimiyetini
sağlamıştır.
• Osmanlı Devleti’nin Akdeniz’deki hâkimiyetini güçlendiren bir diğer gelişme ise II. Selim Dö-
nemi’nde Kıbrıs’ın fethedilmesi olmuştur. Kaptanıderya Lala Mustafa Paşa, Venediklerin elinde
bulunan Kıbrıs’ı, bir yıllık kuşatma sonunda ele geçirmiştir. (1571). Böylece Doğu Akdeniz’in dene-
timi Osmanlı Devleti’ne geçmiştir.
Akdeniz’de Rekabet
• XVI. yüzyıl yoğun olarak Osmanlı Devleti ile Atlantik ülkeleri (İspanya, Portekiz, İngiltere, Hol-
landa) arasında Akdeniz’e hâkim olma mücadelesi içerisinde geçmiştir.
Osmanlı- İspanya Rekabeti
• İslam dünyasının lideri olan Osmanlı Devleti ile Katolik dünyasının koruyucu su olan İspanya, başta
Akdeniz olmak üzere Kuzey Afrika’da sık sık karşı karşıya gelmiştir.
• Osmanlı-İspanya rekabetinde Tunus önemli bir yer tutmuştur.
Tunus’un Osmanlı için önemi:
• Cezayir ile kara bağlantısı sağlaması.
• Akdeniz ticaret yollarına hâkim bir konumda olması.
Tunus’un İspanya için önemi:
• Kuzey Afrika’daki garnizonlarını koruyacak konumda olması.
• Güney İtalya’daki topraklarının güvenliğini sağlaması.
Preveze Deniz Savaşı (1538)
➢ Kanuni Dönemi’nde Barbaros Hayrettin

Paşa’nın Kaptan-ı Derya olması ile Osmanlı
Devleti’nin Akdeniz’deki gücü giderek artmıştır.
➢ Barbaros, Ege Denizi’nde Venediklilere ait ka-
lelerini fethetmiş ve İtalya kıyılarına baskınlar
düzenlemiştir. Bunun üzerine İspanya’nın des-
teklediği Venedik, Ceneviz, Malta ve Portekiz
gemilerinden oluşan haçlı donanması Andea
Doria komutasında Akdeniz’e gönderilmiştir.
➢ 28 Eylül 1538’de 122 gemi ve 20 bin askerden
oluşan Barbaros Hayreddin Paşa komutasın-
daki Osmanlı donanması, 308 gemi ve 55 bin
askerden oluşan Andrea Doria komutasındaki
Haçlı donanmasına taarruz ederek bozguna
uğratmıştır.
➢ Bu zafer sonucunda Akdeniz’de Türk hâkimi-
yeti başlamıştır.
• Preveze zaferinden sonra Osmanlı Devleti, Turgut Reis komutasındaki bir donanma ile İspanyolla-
rın elinde bulunan Cerbe Adası’nı kuşatmıştır. Kaptanıderya Piyale Paşa’nın yardımı ile Cerbe
Adası fethedilmiştir. (1560) Böylece Osmanlı Devleti’nin Akdeniz’deki hâkimiyeti daha da güçlen-
miştir.
• 1571 yılında Osmanlı’nın Kıbrıs’ın fethi nedeniyle; İspanya, Portekiz ve Venedik gemilerinden olu-
şan yeni bir Haçlı donanması oluşturulmuştur. İnebahtı’ da yapılan savaşta yaklaşık 300 parçalık
Osmanlı donanmasını Haçlılar tarafından yakılmıştır. (1571).
16.Bölüm Karaların ve Denizlerin Hâkimi
mmmTaTaTarih
Ekstra Bilgi
Sokullu Mehmet Paşa, İnebahtı yenilgisinden sonra Venedik elçisine;

“Biz Kıbrıs’ı almakla sizin kolunuzu kestik. Siz de donanmamızı yakmakla bizim sakalımızı tıraş etti-
niz. Kesilen kolun yerine başkası gelmez; fakat tıraş edilen sakal daha gür çıkar” demiştir.
• Osmanlı Devleti’nin 1574’te Tunus’a hâkim olmasıyla Akdeniz’den ümidini kesen İspanya yönünü
başka bölgelere çevirmiştir.
Osmanlı-Portekiz Rekabeti
• Osmanlı Devleti ile Portekiz arasında Akdeniz’de yaşanan rekabet zamanla Atlas ve Hint Okya-
nusu’nda da devam etmiştir. Osmanlı’nın Akdeniz ve Kuzey Afrika hakimiyetinin güçlenmesi Por-
tekiz’in Osmanlı’nın karşısında yer almasına sebep olmuştur.
• İki devlet arasında Fas’taki hakimiyet mücadelesi Portekiz kralının da öldüğü Vadiü’s- Seyl Savaşı
(1578) ile sona ermiştir. Bu savaştan sonra Portekiz sömürgecilikte geri plana düşmüştür.
Osmanlı- Hollanda Rekabeti
• İspanya’nın hakimiyeti altında olan Hollanda, İspanya’nın güç kaybettiği dönemde bağımsız olmuş-
tur. İspanya ve Portekiz’in zayıflamasından faydalanarak onların sömürge alanlarına doğru yayıl-
maya başlamıştır.
• XVII. Yüzyıl başlarında Osmanlı ile iyi ilişkiler kuran Hollanda ekonomik ayrıcalıklar kazanarak
Akdeniz’de etkinliğini arttırmıştır.
Osmanlı- İngiltere Rekabeti
• XVI. yüzyıl ortalarından itibaren büyük bir donanma gücüne sahip olan İngiltere, XVII. yüzyıldan
itibaren sömürgecilik faaliyetlerinde en büyük rakipleri olan İspanya, Portekiz ve Fransa’yı saf dışı
bırakarak en büyük sömürgeci devlet olmuştur.
• Zamanla Akdeniz’e yönelen İngiltere Akdeniz ticaretini el geçirmeyi ve Kuzey Afrika’da sömürgecilik
faaliyetleri yapmak istemiştir.
Karaların ve Denizlerin Hâkimi
16.Bölüm
mmmTaTaTarih
Coğrafi Keşifler ve Osmanlı Devleti’ne Etkileri
• Osmanlı Devleti’nin İpek ve Baharat yollarını ele geçirmesi Avrupalıları yeni ticaret yolları arayı-
şına sürüklemiştir. İspanya ve Portekiz’in desteği ile açık denizlere çıkan denizciler Coğrafi Keşif-
lerin başlamasını sağlamışlardır.
COĞRAFİ KEŞİFLER
Nedenleri Keşifler
 Pusulanın geliştirilmesi ve okyanus- ❖ İtalyan denizci Kristof Kolomb, sürekli batıya gidilirse Hindistan’a
lara dayanıklı gemilerin yapılması. ulaşılabileceğini düşünüyordu. 1492’de Amerika’ya ulaşan Kolomb,
 Coğrafya bilgisinin artması ve cesur burayı Hindistan sandı. 1507 yılında İtalyan denizci Amerigo
gemicilerin yetişmesi. Vespucçi buranın yeni bir kıta olduğunu anladı. Bu yeni kıtaya Ame-
 Avrupalıların Doğu’nun zenginlikle- rika adı verildi.
rine ulaşmak isteği. ❖ Afrika’nın batı sahillerini dolaşan Portekizli Bartelmi Diaz,1487’de
 Hristiyanlığı Avrupa dışında yayma Afrika’nın güneyindeki Fırtınalar Burnu’na ulaştı. Hindistan’a gitme
düşüncesi umudu doğduğu için buraya “Ümit Burnu” adı verildi.
 İpek ve Baharat yollarının Türklerin ❖ Ümit Burnu’ndan geçen Portekizli Vasko dö Gama, Hindistan’a
denetiminde olmasından dolayı Av- ulaştı. Böylece Baharat Yolu değişti. Bölgeye Portekizliler hâkim
rupalıların Çin ve Hindistan’a giden oldu.
başka yollar bulma arzusu. ❖ Portekizli Macellan, dünyanın yuvarlak olduğunu ispatlamak için
1519’da seyahate çıktı. Filipinler’de yerli halkla mücadele ederken
hayatını kaybeden Macellan’ın başlattığı seyahati yardımcısı Del
Kano 1522’de tamamladı. Böylece dünyanın yuvarlak olduğu ispat-
landı.
Coğrafi Keşişlerin Sonuçları
 Yeni ada ve kıtalar keşfedilmiştir.

 Keşfedilen bölgelerde İspanyollar ve Portekizliler koloniler kurarak sömürge imparatorlukları
oluşturmuşlardır.
 Keşfedilen bölgelerdeki insanlar köle ticaretinde kullanılmıştır. Amerika’da çalışacak insan gü-
cünü sağlamak amacıyla Afrika’dan yerliler getirilmiştir.
 Avrupa’dan Amerika’ya yeni bir dünya umuduyla göç edenlerin sayısı artmıştır. Avrupalılar, Ame-
rika’daki yerli halkları (Aztekler, Mayalar, İnkalar, Kızılderililer) katletmişlerdir.
 İnka ve Aztek gibi eski medeniyetler imha ve talan edilmiştir.
mmmTaTaTarih
 Ticaret yollarının yönü değiştiği için Akdeniz limanları önemini kaybetmiştir. Lizbon, Bordo, An-
vers, Roterdam gibi Atlas Okyanusu limanları önem kazanmıştır.
 Keşfedilen yerlerden Avrupa’ya bol miktarda altın ve gümüş getirilmiştir. Böylece toprak zenginli-
ğine dayalı Orta Çağ ekonomik anlayışının yerini altın ve gümüş gibi değerli madenlere dayalı olan
merkantilizm almıştır.
 Ticaretle uğraşan burjuva sınıfı zenginleşmiştir. Burjuvalar asillerin topraklarını satın alarak büyük
servet sahibi olmuşlardır.
 Avrupa’nın önemli miktarda sermaye elde etmesini sağlayan bu gelişmeler Sanayi Devrimi’ne
doğru giden yolu açmıştır.
 Zenginleşen Avrupa’da Rönesans ve Reform hareketlerinin önü açılmıştır.
 Keşifler ilk etapta Osmanlı’yı etkilemese de Osmanlı’nın Batı karşısında geri kalma sürecini başlat-
mıştır.
 Feodalite güç kaybederken krallıklar güçlenmeye başlamıştır.
 Keşifler sonucu tütün, kahve, pamuk, patates, fasulye, mısır, domates, kakao, vanilya gibi yeni
bitki, sebze ve meyve türleri keşfedilmiştir.
 Yeni ürünlerle birlikte yaşanan gelişmeler ve Avrupa’da ortaya çıkan refah ortamı, nüfusun artma-
sını sağlamıştır.
 Hristiyanlık keşfedilen bölgelerde yayılma imkânı bulmuştur. Ancak dünyanın yuvarlak olduğunun
anlaşılması kilise ve din adamlarına olan inancın sorgulanmasına neden olmuştur.
Keşiflerin Türk Dünyasına Etkileri

 Coğrafi Keşifler, Osmanlı Devleti’ni ve Türk dünyasını olumsuz etkilemiştir.
 Keşiflerle birlikte ticaret yollarının yön değiştirmesi, Akdeniz limanlarının önemini kaybetmesine
sebep olmuştur. Osmanlı ülkesinden geçen İpek ve Baharat yollarının önemi azaltmıştır. Bu geliş-
meler Osmanlı’nın gümrük gelirlerinin azalmasına yol açmıştır.
 İpek Yolu üzerinde bulunan birçok Türk hanlığı ekonomik yönden zayıflayarak zamanla Rusların
denetimine girmiştir.
 Keşfedilen bölgelerden Avrupa’ya taşınan değerli madenlerin (altın, gümüş) zamanla Osmanlı ül-
kesine girmesi, Osmanlı para birimi olan akçenin değer kaybetmesine yol açmıştır. Bu durum Os-
manlı’da enflasyona neden olmuştur.
 Osmanlı Devleti, Coğrafi Keşiflerin olumsuz etkilerine karşı, Avrupalı devletlere kapitülasyon ver-
miş, Süveyş Kanalı projesini geliştirmiş ve Hint Okyanus’una seferler düzenlemiştir.
Hint Deniz Seferleri
• Coğrafi Keşifler sonrasında Portekiz’in Ümit Burnu üzerinden Hindistan’a ulaşması, Akdeniz tica-
retinin önemini yitirmesine sebep olmuştur. Bu sebeple Kızıldeniz, Basra Körfezi ve Hint Okya-
nusu’nu içine alan bölgede Osmanlı Devleti ve Portekiz askerî bir rekabete girmiştir.
• Osmanlılar önemini kaybeden Akdeniz ticaretini tekrar canlandırmak için Kızıldeniz’i ve Hürmüz
Körfezi’nin girişini kontrol altına almıştır.
• Osmanlılar, Kanuni Dönemi’nde Hint Denizi’ne dört ayrı sefer düzenlemiştir.
Karaların ve Denizlerin Hâkimi 16.Bölüm
mmmTaTaTarih
Seferlerin Amaçları
 Portekizlileri; Kızıldeniz, Basra Körfezi ve Hint Okyanusu’ndan uzaklaştırmak.
 Eski ticaret yollarını canlandırmak
 Hindistan’daki küçük İslam devletlerine ve Sumatra’daki Açe İslam Sultanlığına Portekizlilere karşı
yardım etmek.
 Kutsal topraklar üzerindeki Portekiz tehdidini ortadan kaldırmak
• Osmanlı Devleti ; Hadım Süleyman Paşa (1538), Piri Reis (1551), Murat Reis (1552) ve Seydi Ali
Reis (1553) tarafından gerçekleştirilen dört seferden istediği sonuçları elde edemedi.
Seferlerin Sonuçları
✓ Portekizliler bölgeden tamamen uzaklaştırılamamıştır.
✓ Osmanlı’nın kürek gücüne dayalı olarak ilerleyen kadırgaları, yelkenli gemilere (kalyonlara) karşı
başarısız olmuştur.
✓ Kızıldeniz ve Hint Okyanusu’ndaki mücadeleler, eski ticaret yollarının önemini korumaya katkı
sağlamıştır.
✓ Kızıldeniz ve Basra Körfezi Osmanlı denetimine girmiştir.
✓ Yemen ve Aden kıyıları ile Eritre ve Habeşistan’ın kuzeybatı bölgesi hâkimiyet altına alınmıştır.
• Hint Deniz Seferlerinin başarısız olmasında devlet adamlarının bölgenin önemini tam olarak kavra-
yamaması, Osmanlı gemilerinin açık denizlere dayanıklı olmaması ve Hindistan’daki Müslümanla-
rın tam destek vermemesi etkili olmuştur. Seferler Osmanlı hazinesine büyük bir yük getirmiştir.
Ekstra Bilgi
Süveyş Kanalı Projesi
❖ Sokullu Mehmet Paşa, Akdeniz ve Kızıldeniz’i birleştiren “Süveyş Kanalı Projesi’ni” hayata geçir-
mek istemiştir.
❖ Süveyş Kanalı Projesi’nin amacı;
• Akdeniz’deki Osmanlı donanmalarını Kızıldeniz ve Hint Okyanusu’na geçirebilmek,
• Yemen ve Hicaz bölgelerini korumak,
• Coğrafi Keşifler yüzünden önemini kaybeden Akdeniz limanları yeniden canlandırmaktır.
❖ Bu proje gerçekleştirilememiştir.
❖ Süveyş Kanalı, 1869’da Fransızlar tarafından açılmıştır
Don-Volga Kanalı Projesi
❖ Sokullu Mehmet Paşa Karadeniz ile Hazar Denizi’ni Don ve Volga nehirleri arasına açılacak bir
kanal ile birleştirmek istemiştir. Bu projenin amacı;
• İpek Yolu’nu tekrar canlandırmak,
• İran ile yapılacak savaşlarda donanmadan faydalanmak,
• Donanma sayesinde Kafkasya’ya hâkim olmak,
• Kırım’ı korumak,
• Türk-İslam ülkeleri ile bağlantı kurmak,
• Rusya’nın güneye inmesini engellemektir.
❖ Kırım Hanı’nın isteksizliği, Rusların saldırıları gibi nedenlerle proje gerçekleştirilememiştir.
❖ Don- Volga Kanalı, 1952’de Ruslar tarafından açılmıştır.
Marmara- Karadeniz Projesi
❖ Sokullu, Marmara Denizi’ni İznik Gölü ve Sakarya Irmağı aracılığıyla Karadeniz’e bağlamak iste-
miştir.
❖ Bu projenin amacı; gemi yapımı için Karadeniz’den gelecek keresteyi taşımak ve İstanbul Bo-
ğazı’nın yükünü hafifletmektir.
❖ Bu proje de diğer projeler gibi gerçekleştirilememiştir.
mmmTaTaTarih
Kanuni Dönemi
16.Bölüm
mmmTaTaTa-
rih
Haydi Çözelim - 1 Coğrafi Keşiflerin nedenlerini yazalım.
...................................................................................................
...................................................................................................
...................................................................................................
...................................................................................................
...................................................................................................
...................................................................................................
...................................................................................................
...................................................................................................
Haydi Çözelim - 2 Aşağıdaki ifadelerde boş bırakılan yerleri doğru kelimelerle dolduralım
Vasko dö Gama
1. Sürekli batıya giderek Hindistan’a ulaşabileceğini düşünen …………………………….. 1492’de

Amerika’ya ulaştı. Fakat burayı Hindistan sandı.
2. ……………………………1487’de Afrika’nın güneyindeki Fırtınalar Burnu’na (Ümit Burunu) ulaştı.
3. Ümit Burnu’ndan geçen ………………………………………… Hindistan’a ulaştı.
4. ……………………… dünyanın yuvarlak olduğunu ispatlamak için 1519’da seyahate çıktı. Filipin-
ler’de yerli halkla mücadele ederken hayatını kaybettiği için seyahati yardımcısı
……………………………….1522’de tamamladı. Böylece dünyanın yuvarlak olduğu ispatlandı.
16.Bölüm
mmmTaTaTa-
rih
Haydi Çözelim - 3 Coğrafi Keşifler ’in Türk Dünyasına etkilerini yazalım.
Haydi Çözelim - 4 Osmanlı’nın Hint Deniz Seferleri’ni düzenlemesinin amaçlarını yazalım.
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
Haydi Çözelim - 5 Aşağıda verilen bilgileri ilgili gelişmelerle eşleştirelim.
Barbaros Hayrettin Paşa komutasındaki Osmanlı donan- A Coğrafi Keşifler

1……. ması 1538’de Haçlı donanmasını yenilgiye uğratmıştır.
1571 yılında Osmanlı’nın Kıbrıs’ın fethi nedeniyle; İspanya, B Preveze Deniz Savaşı
Portekiz ve Venedik gemilerinden oluşan bir Haçlı donan-
ması yapılan savaşta yaklaşık 300 parçalık Osmanlı do-
2……. nanmasını yakmıştır.
Osmanlı Devleti ile Portekiz arasında Fas’taki hakimiyet C Hint Deniz Seferleri
mücadelesi Portekiz kralının da öldüğü savaş ile sona er-
3……. miştir
Osmanlı Devleti, Portekizlilerin Hint Okyanusu’ndaki haki- D İnebahtı Deniz Savaşı
miyeti kırmak ve eski ticaret yollarını tekrar canlandırmak
4……. istemiştir.
Ticaretle uğraşan burjuva sınıfı zenginleşmiştir. Burjuvalar E Vadiü’s- Seyl Savaşı
asillerin topraklarını satın alarak büyük servet sahibi olmuş-
5……. lardır.
Yazılıya Hazırlık Zamanı 5.Ünite
3. Cem Sultan Olayı’nın Osmanlı’ya etkile-

rini yazınız.
1. İstanbul’un fethinin sonuçlarını yazınız. ❖ …………………………………………………
…………………………………………………
❖ …………………………………………………
…………………………………………………
• ......................................................... ❖ …………………………………………………
......................................................... …………………………………………………
1 ........................
• ......................................................... 4. Mısır Seferi’nin sonuçlarını yazalım.

.........................................................
2 ........................
• ......................................................... .........................................
......................................................... .........................................
3 ........................
.........................................
• ......................................................... .........................................
.........................................................
4 ........................
.........................................
• ......................................................... .........................................
.........................................................
5 ........................
.........................................
.........................................
.........................................
.........................................
2. Fatih Dönemi’nde yapılan seferleri
amaçlarına göre aşağıdaki diyagrama
yerleştirelim.
Balkan
hakimiyetinin 5. Aşağıdaki bilgileri ilgili oldukları savaş-
sağlanması
larla eşleştiriniz.
Akdeniz’de Türk haki- A Çaldıran

Anadolu Türk 1 ... miyeti sağlanmıştır
birliğinin
sağlanması Doğu Anadolu Os- B Ridaniye
2… manlı egemenliğine
girmiştir.
Osmanlı donanması C Mohaç
Karadeniz Haçlılar tarafından ya-
hakimiyetinin
3… kılmıştır.
sağlanması
Memlûk Devleti yıkıl- D Preveze
4… mıştır.
Macar toprakları Os- E İnebahtı
Bizans'ı manlı egemenliğine
diriltme 5… girmiştir.
umutlarının
söndürülmesi
5.Ünite Yazılıya Hazırlık Zamanı
6. 1533 İstanbul Antlaşması’nın önemini 9. Coğrafi Keşiflerin sonuçlarını yazınız.

yazınız.
.................................................
........................................................
.................................................
........................................................
...............................................
........................................................ ................................................
........................................................
................................................
................................................
................................................
7. Osmanlı Devleti’nin kapitülasyon siya-
setinin amaçlarını yazınız. ................................................
.................................................
Siyasi amaç
.................................................
.....................................
......................................
Mali amaç
10. Hint Deniz Seferleri’nin başarısız olma
..................................... sebepleri yazınız.
......................................
.................................
.................................
8. Aşağıdaki kısa cevaplı soruları cevap-

landırınız. .................................
.................................
1. Reformun baş-
ladığı ülke .................................
2. Reform hareke- .................................
tini başlatan kişi
3. Reform hare-
ketlerini destekle-
yen Osmanlı padi-
şahı
4. Protestanlara
inanç serbestliği
tanınan antlaşma
5. Kutsal Roma
Germen İmpara-
torluğu’nun zayıf-
ladığı Fransa’nın
güçlendiği savaş-
lar
5.Ünite
mmmTaTaTa-
rih
Etkinlikler
12. Bölüm
Haydi Çözelim – 1
Y, Y, D, D, Y
2, 4, 5
Amasra’nın fethi, Sinop’un fethi, Trabzon’un fethi, Kırım’ın fethi
▪ Karadeniz Türk gölü olmuştur.

▪ İpek Yolu’nun Karadeniz kolu Osmanlı’nın denetimine girmiştir.
▪ Cenevizliler Karadeniz’den tamamen çıkarılmış ve Lehistan seferleri için üs elde edilmiştir.
Cem olayı;
sebep olmuştur.
13. Bölüm
1514 Çaldıran Savaşı - 1515 Turnadağ Savaşı - 1516 Mercidabık Savaşı - 1517 Ridaniye Savaşı
1 – Otlukbeli Savaşı 2 – Şahkulu 3 – Safeviler, Memlûklular 4 – Dulkadiroğulları 5 – Çaldıran
6 – Turnadağ 7 – Cem Sultan 8 – Kıbrıs 9 – Baharat 10 – Halifelik
Çaldıran Savaşı’nın sonuçları
▪ Doğu ve Güneydoğu Anadolu Osmanlı egemenliğine girmiştir.

▪ Anadolu’daki Safevi tehlikesi kırılmıştır.
▪ Tebriz, Musul, Kerkük, Erbil, Diyarbakır, Bitlis ve Mardin Osmanlı topraklarına katılmıştır.
▪ Tebriz-Halep ve Tebriz-Bursa İpek Yolu’nun kontrolü Osmanlı’ya geçmiştir.
İran’dan tüccar, sanatkâr ve bilim insanları İstanbul’a getirilmiştir.
1, 4, 5
5. Ünite
mmmTaTaTa-
14. Bölüm
rih
1522- Rodos’un Fethi 1526- Mohaç Meydan Savaşı 1533 – İstanbul Antlaşması
1555 – Amasya Antlaşması 1566- Zigetvar Seferi
Anadolu: Baba Zünnûn ve Kalenderoğlu İsyanları
Mısır ve Suriye: Ahmet Paşa İsyanı, Canberdi Gazali İsyanı
1. Büyük Türk
2. Tebriz
3. İngiltere
4. İstanbul
5.Eğri Fatihi
6. Belgrad
7. Yanoş
8. Mohaç
9. Şarlken
10.Budin
Mali Amaç: Ülke topraklarından transit geçiş yapan ve ülkeden ihraç edilen mallardan vergi alarak ha-
zineye gelir sağlamak
Siyasi Amaç: Batılı devletler arasında müttefik edinmek ve Haçlı birliğini parçalamak.
15. Bölüm
1 – Akdeniz, Karadeniz 2 – Kırım’ın 3 – Avusturya, İspanya 4 – Protestanlık 5 – Ümit Burnu
6 – Safevileri
Y, Y, D, D, Y
1- C 2-E 3-A 4-B 5-D
2, 3, 5
5. Ünite
mmmTaTaTa-
16. Bölüm
rih
Coğrafi Keşiflerin nedenleri
• Pusulanın geliştirilmesi ve okyanuslara dayanıklı gemilerin yapılması.
• Coğrafya bilgisinin artması ve cesur gemicilerin yetişmesi.
• Avrupalıların Doğu’nun zenginliklerine ulaşmak isteği.
• Hristiyanlığı Avrupa dışında yayma düşüncesi
• İpek ve Baharat yollarının Türklerin denetiminde olmasından dolayı Avrupalıların Çin ve Hindis-
tan’a giden başka yollar bulma arzusu.
1 – Kristof Kolomb 2 – Bartelmi Diyaz 3 – Vasko Dö Gama 4 – Macellan, Del Kano
Coğrafi Keşiflerin Türk dünyasına etkileri
 Coğrafi Keşifler, Osmanlı Devleti’ni ve Türk dünyasını olumsuz etkilemiştir.

 Keşiflerle birlikte ticaret yollarının yön değiştirmesi, Akdeniz limanlarının önemini kaybetmesine
sebep olmuştur. Osmanlı ülkesinden geçen İpek ve Baharat yollarının önemi azaltmıştır. Bu geliş-
meler Osmanlı’nın gümrük gelirlerinin azalmasına yol açmıştır.
 İpek Yolu üzerinde bulunan birçok Türk hanlığı ekonomik yönden zayıflayarak zamanla Rusların
denetimine girmiştir.
 Keşfedilen bölgelerden Avrupa’ya taşınan değerli madenlerin (altın, gümüş) zamanla Osmanlı ül-
kesine girmesi, Osmanlı para birimi olan akçenin değer kaybetmesine yol açmıştır. Bu durum Os-
manlı’da enflasyona neden olmuştur.
 Osmanlı Devleti, Coğrafi Keşiflerin olumsuz etkilerine karşı, Avrupalı devletlere kapitülasyon ver-
miş, Süveyş Kanalı projesini geliştirmiş ve Hint Okyanus’una seferler düzenlemiştir.
Hint Deniz Seferleri’nin Amaçları
 Portekizlileri; Kızıldeniz, Basra Körfezi ve Hint Okyanusu’ndan uzaklaştırmak.

 Eski ticaret yollarını canlandırmak
 Hindistan’daki küçük İslam devletlerine ve Sumatra’daki Açe İslam Sultanlığına Portekizlilere karşı
yardım etmek.
 Kutsal topraklar üzerindeki Portekiz tehdidini ortadan kaldırmak
1–B 2–D 3–E 4–C 5-A

5. Ünite
mmmTaTaTa-
Yazılıya Hazırlık Zamanı
rih
1. İstanbul’un Fethi’nin Sonuçları
❖ II. Mehmet, Fatih unvanını almıştır.
❖ Osmanlı Devleti’nin Yükselme Dönemi başlamıştır.
❖ Asya ve Avrupa kıtalarını; Karadeniz ile Akdeniz’i birbirine bağlayan yolların denetimi Osmanlılara
geçmiştir.
❖ Osmanlı Devleti’nin Anadolu ve Rumeli arasındaki toprak bütünlüğü sağlanmıştır.
❖ İstanbul, Osmanlı’nın başkenti olmuştur.
❖ Osmanlıların İslam dünyasındaki prestiji artmıştır.
❖ Fatih, “Sultan’ul-Berreyn ve Hakan’ul-Bahreyn” (İki kıta ile iki denizin hâkimi) olarak anılmaya baş-
lamıştır.
❖ İslam dünyasında bu fetih, Feth-i Mübin (büyük fetih) olarak isimlendirilmiştir.
❖ İpek Yolu’nun büyük bir bölümünün Osmanlı Devleti’nin eline geçmesi Avrupalıları yeni yolların
arayışına yöneltmiştir. Bu olay coğrafi keşiflerin nedenlerinden birini oluşturmuştur.
❖ Büyük toplarla en güçlü surların bile yıkılabileceği anlaşılınca bu durum Avrupa’daki derebeylikle-
rin yıkılmasına zemin hazırlamıştır.
❖ Fetihten sonra İtalya’ya giden bazı bilim insanları eski Yunan ve Roma eserlerini inceleyerek Rö-
nesans’ın başlamasına katkıda bulunmuşlardır.
❖ Birçok Avrupa tarihçisi İstanbul’un Fethi’ni Yeni Çağ’ın başlangıcı olarak kabul etmiştir.
❖ Fatih kendisini Roma İmparatorluğu’nun tek varisi sayarak “Kayser-i Rum” (Roma Kayseri) unva-
nını da kullanmıştır. Roma’nın mirasına sahip çıkarak cihanda tek devlet ve hükümdar ideali çer-
çevesinde cihanşümul bir siyaset izlenmiştir.
❖ Fatih Ortodoksları himaye ederek Katolik- Ortodoks birliğinin gerçekleşmesini engellemiştir.
❖ 1058 yıllık Bizans (Doğu Roma) İmparatorluğu yıkılmıştır.
❖ Papa’nın önderliğinde Haçlı birliği kurma çalışmaları başlamıştır.
2. Balkanlarda hakimiyetin sağlanması: Sırbistan, Eflak, Bosna, Hersek, Boğdan, Arnavutluk seferleri
Anadolu Türk birliğinin sağlanması: Sinop’un fethi, Otlukbeli Savaşı ve Karamanoğulları’nın Os-
manlı’ya bağlanması)
Karadeniz hakimiyetinin sağlanması: Amasra, Sinop, Trabzon ve Kırım’ın fethi
Bizans’ı diriltme umutlarının söndürülmesi: Mora ve Trabzon’un fethi
3. Cem olayı;

sebep olmuştur.
4. Mısır Seferi’nin sonuçları
 Memlûk Devleti yıkılmış; Suriye, Filistin, Irak, Hicaz ile Mısır Osmanlı topraklarına katılmıştır.
 Halifelik Osmanlılara geçmiş ve Osmanlı Devleti İslam dünyasının lideri olmuştur.
 Osmanlı Devleti’nin teokratik yapısı güçlenmiştir.
 Baharat Yolu Osmanlı’nın denetimine girmiştir. Coğrafi keşifler sebebiyle istenilen kazanç elde
edilememiştir.
 Venedikliler, Kıbrıs Adası için Memlûklara ödedikleri vergiyi Osmanlı Devleti’ne ödemeye baş-
lamıştır
 Doğu Akdeniz’de Osmanlı etkisi artmıştır.
 Osmanlı hazinesi en zengin dönemini yaşamıştır. Yavuz Sultan Selim “Benim altınla doldurdu-
ğum hazineyi, torunlarımdan her kim doldurabilirse kendi mührü ile mühürlesin, aksi hâlde Ha-
zine-i Hümayun benim mührümle mühürlensin” diye vasiyette bulunmuştur. Sonraki dönemlerd e
hazine bu denli bir zenginlik yaşamadığı için onun mührü ile mühürlenmiştir.
 Kutsal emanetler İstanbul’a getirilmiştir.
5.Ünite
mmmTaTaTa-
rih
5. 1- D 2- A 3- E 4- B 5- C
6. Osmanlı Devleti Avusturya’ya üstünlüğünü kabul ettirmiş ve Avusturya üzerinde yaptırım gücüne
sahip olmuştur.
7. Mali Amaç: Ülke topraklarından transit geçiş yapan ve ülkeden ihraç edilen mallardan vergi alarak
hazineye gelir sağlamak
Siyasi Amaç: Batılı devletler arasında müttefik edinmek ve Haçlı birliğini parçalamak.
8. 1- Almanya 2- Martin Luther 3- Kanuni 4- Augsburg 5- Otuz Yıl Savaşları
9. Coğrafi Keşiflerin sonuçları
 Yeni ada ve kıtalar keşfedilmiştir.

 Keşfedilen bölgelerde İspanyollar ve Portekizliler koloniler kurarak sömürge imparatorlukları oluş-
turmuşlardır.
 Keşfedilen bölgelerdeki insanlar köle ticaretinde kullanılmıştır. Amerika’da çalışacak insan gücünü
sağlamak amacıyla Afrika’dan yerliler getirilmiştir.
 Avrupa’dan Amerika’ya yeni bir dünya umuduyla göç edenlerin sayısı artmıştır. Avrupalılar, Ame-
rika’daki yerli halkları (Aztekler, Mayalar, İnkalar, Kızılderililer) katletmişlerdir.
 İnka ve Aztek gibi eski medeniyetler imha ve talan edilmiştir.
 medeniyetler imha ve talan edilmiştir.
 Ticaret yollarının yönü değiştiği için Akdeniz limanları önemini kaybetmiştir. Lizbon, B ordo, Anvers,
Roterdam gibi Atlas Okyanusu limanları önem kazanmıştır.
 Keşfedilen yerlerden Avrupa’ya bol miktarda altın ve gümüş getirilmiştir. Böylece toprak zenginli-
ğine dayalı Orta Çağ ekonomik anlayışının yerini altın ve gümüş gibi değerli madenlere dayalı olan
merkantilizm almıştır.
 Ticaretle uğraşan burjuva sınıfı zenginleşmiştir. Burjuvalar asillerin topraklarını satın alarak büyük
servet sahibi olmuşlardır.
 Avrupa’nın önemli miktarda sermaye elde etmesini sağlayan bu gelişmeler Sanayi Devrimi’ne
doğru giden yolu açmıştır.
 Zenginleşen Avrupa’da Rönesans ve Reform hareketlerinin önü açılmıştır.
 Keşifler ilk etapta Osmanlı’yı etkilemese de Osmanlı’nın Batı karşısında geri kalma sürecini başlat-
mıştır.
 Feodalite güç kaybederken krallıklar güçlenmeye başlamıştır.
 Keşifler sonucu tütün, kahve, pamuk, patates, fasulye, mısır, domates, kakao, vanilya gibi yeni
bitki, sebze ve meyve türleri keşfedilmiştir.
 Yeni ürünlerle birlikte yaşanan gelişmeler ve Avrupa’da ortaya çıkan refah ortamı, nüfusun artma-
sını sağlamıştır.
 Hristiyanlık keşfedilen bölgelerde yayılma imkânı bulmuştur. Ancak dünyanın yuvarlak olduğunun
anlaşılması kilise ve din adamlarına olan inancın sorgulanmasına neden olmuştur.
10. Hint Deniz Seferlerinin başarısız olmasında;
▪ Devlet adamlarının bölgenin önemini tam olarak kavrayamaması,

▪ Osmanlı gemilerinin açık denizlere dayanıklı olmaması,
▪ Hindistan’daki Müslümanların tam destek vermemesi etkili olmuştur

10.sınıf 5.ünite

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

10.sınıf 5.ünite

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

12.

1453-1520 Yılları Arasındaki Başlıca Siyasi Gelişmeler/ Fetih ve Fatih

5.1. 1453-1520 YILLARI ARASINDAKİ BAŞLICA SİYASİ GELİŞMELER

İstanbul’un Fethinden Önce Osmanlı Sınırları

Arnavutluk’un Cem Sultan Şahkulu Turnadağ Ridaniye

5.2. FETİH VE FATİH

Fetih İçin Yapılan Hazırlıklar

Bizans’ın Aldığı Önlemler

Grejuva Ateşi (Rum Ateşi)

İstanbul’un Fethinin Sonuçları

Fetihle Gelen Teşkilatlanma

Askeri ve Siyasi Gelişmeler

Sırbistan Seferi (1454) Amasra’nın Fethi (1459)

➢ 1459 yılına kadar yapılan dört seferin ➢ Cenevizlilerin elinde bulunan

Osmanlı Venedik Savaşları (1463-

➢ Vergisini ödemeyen ve Haçlı sefer- ➢ Osmanlı Devleti’nin İstanbul’u fethet-

➢ Cenevizlilerin kolonisi olan Kırım

İtalya Seferi (1480)

➢ Venedik ve Napoli Krallığı arasın-

❖ Balkanlarda hakimiyetin sağlanması (Sırbistan, Eflak, Bosna, Hersek, Boğdan, Arnavutluk

II. Bayezid ve Cem Sultan

II. Bayezid Dönemindeki Diğer Gelişmeler

• II. Bayezid Dönemi’nde;

1461 1473 1475 1480 1481-1495

İstanbul’un fethinin Türk tarihi ile ilgili olan sonuçlarını işaretleye-

1. Fatih Ortodoksları himaye ederek Katolik- Ortodoks birliğinin

2. Osmanlı Devleti’nin Anadolu ve Rumeli arasındaki toprak

3. Birçok Avrupa tarihçisi İstanbul’un Fethi’ni Yeni Çağ’ın

4. Fatih, “Sultan’ul-Berreyn ve Hakan’ul-Bahreyn” (İki kıta ile iki

5. Osmanlı Devleti’nin Yükselme Dönemi başlamıştır.

6. Fetihten sonra İtalya’ya giden bazı bilim insanları eski

................... ................... ................... ...................

Kırım’ın fethinin sonuçlarını yazalım.

Haydi Çözelim - 5 Cem Sultan Olayının Osmanlı Devleti’ne etkilerini yazalım.

İslam Dünyası Liderliği

5.5. İSLAM DÜNYASI LİDERLİĞİ

Şahkulu İsyanı (1511)

Yavuz Sultan Selim (I. Selim) Dönemi (1512-1520)

Çaldıran Savaşı (1514)

Şah İsmail (temsili)

▪ Yavuz’un İslam birliğini sağlama düşüncesi.

▪ Doğu ve Güneydoğu Anadolu Osmanlı egemenliğine girmiştir.

• Osmanlı-Memlûk ilişkileri Yıldırım Bayezid’in Dulkadiroğulları Beyliği’nden Malatya’yı alması ile

Mısır Seferi’nin Sebepleri

 Yavuz Sultan Selim’in İslam dünyasında birliği sağlamak istemesi

Yavuz’un Tomanbay’ın üzerine yürümesinde;

Yavuz Sultan Selim Mısır’da

Mısır Seferi’nin Sonuçları

..................... ..................... ..................... .....................

Çaldıran Otlukbeli Savaşı Memlûklular

Dulkadiroğulları Turnadağ Şahkulu baharat

Halifelik Cem Sultan Safeviler Kıbrıs

1. Yavuz, Baharat Yolu’nun geçtiği Mısır’ı ele geçirmek istiyordu.

2. Anadolu Türk siyasi birliği kesin olarak sağlanmıştır.

3. İpek Yolu'nun Tebriz kolu Osmanlı'nın denetimine girmiştir.

4. Osmanlı hazinesi en zengin dönemini yaşamıştır.

5. Ridaniye Savaşı ile Memlûk Devleti yıkılmıştır.

1520-1595 Yılları Arasındaki Başlıca Siyasi Gelişmeler/Gücünün Zirvesinde

5.4. 1520-1595 YILLARI ARASINDAKİ BAŞLICA SİYASİ GELİŞMELER

Rodos’un Fethi Cezayir’in

1520-1595 arası siyasi gelişmeler

Habeş Cerbe Deniz Sakız Tunus’un

5.5. GÜCÜNÜN ZİRVESİNDE OSMANLI

Belgrad’ın Fethi (1521)