Boekverslag 2 Havo 5 Cas Minderhoud

Zomervacht
Samenvatting:
De 13-jarige Brian Chevalier bezoekt met zijn vader Maurice de inrichting waarin zijn
geestelijke en lichamelijk gehandicapte Broer Lucien (16) wordt verpleegd. Lucien
kan niet praten en is af en toe gevaarlijk voor zijn omgeving. De inrichting wordt
binnenkort verbouwd, Brians gescheiden moeder is op huwelijksreis en Lucien moet
tijdelijk bij zijn vader gaan wonen. Maurice weigert dat, totdat hij hoort dat hij ervoor
betaald krijgt. Want geld kan de werkloze 'loser' wel gebruiken. Hij spreekt met de
directeur af dat Lucien bij hem kan wonen, maar verzwijgt voor hem de bizarre
omstandigheden waaronder hij woont. Namelijk in een haveloze caravan die hij
huurt van twee niet te vertrouwen mannen: Jean en Henri. Kinderen mogen eigenlijk
niet op het terrein wonen. Bij het bezoek aan zijn broer ontmoet Brian een geestelijk
gehandicapt meisje Selma tot wie hij zich erg aangetrokken voelt, vooral in
lichamelijk opzicht.
Op het terrein komt ook een nieuwe huurder wonen. Het is Emile die door zijn
vrouw Louise uit huis is gezet. De bedrieger Maurice ziet nu een makkelijke
mogelijkheid om aan geld te komen en hij stuurt er Brian op af. Die int de huur en
houdt daarvan zelf twintig euro achter. Emile vertelt wel iets over zijn verleden,
maar lang niet alles. Hij heeft ook een groot aquarium bij zich. Brian en hij kunnen
wel een aardig gesprek voeren. Emile fungeert een beetje als plaatsvervangende
vader.
Lucien wordt overgebracht naar de caravan van Maurice. Hoewel hij de vader is, laat
hij de verzorging eigenlijk helemaal over aan Brian. Zelf gaat hij vaak weg,
zogenaamd om te werken. Brian moet Lucien verschonen, douchen, in bed tillen, zijn
medicatie geven. Dat kan niet goed gaan. Een van de eerste keren laat hij hem al te
lang in de zon zitten. Bovendien is Lucien persona non grata bij Jean en Henri. Ze
vinden dat hij daar weg moet. Er mogen geen kinderen op het terrein.
Brian heeft na het zien van Selma een soort verliefdheid voor haar opgevat.
Telefonisch wordt hij niet doorverbonden, omdat hij niet op de lijst van
contactpersonen staat. Hij weet dan al dat hij haar gaat bezoeken op zijn brommertje.
Dat doet hij nadat hij Lucien aan zijn bed heeft vastgebonden met tie wraps. Hij
bezoekt en kust Selma, omdat ze 19 jaar geworden is. Hij gaat ook langs bij de oude
kamergenoot van Lucien, Henkelmann. Die is er niet best aan toe en verwacht wordt
dat hij snel doodgaat. Hij is net op tijd terug voor zijn vader komt. Emile heeft het
echter wel gezien. Met de medicijnen geven gaat het weer mis. De pillen van Lucien
vallen op de grond en de hond Rita eet er een paar op. Een dag later is de hond dood
en ze begraven het dier op het terrein. Brian voelt zich schuldig.
Jean en Henri willen eindelijk wel eens geld zien van Maurice: hij belooft van alles
maar betaalt nooit. Hij heeft ook geen geld, want de inrichting maakt ook nog steeds
geen geld over. Maurice jat spullen in een supermarkt en stopt die in de jas van
Lucien. Die zullen ze nooit bestraffen.
Brian kan Selma niet vergeten. Hij bezoekt haar weer. Ze troont hem mee naar het
toilet om daar te 'buiken', wat een soort erotisch wrijven van de onderlichamen is.
Brian krijgt seksuele gevoelens. Hij wil haar meenemen op de brommer, maar ze
durft de inrichting niet te verlaten. Hij is te laat bij de caravan terug en Lucien is er
niet. Vader Maurice is woedend en er komt een heftige ruzie tussen vader en zoon.
Lucien wordt later toch weer teruggevonden. Dan komt er een barbecue met Jean,
Henri en Emile. Maurice drinkt te veel en er vliegen schunnige moppen en verhalen
over de tafel. Emile vertrekt, later ook Brian maar Maurice blijft zitten en drinken. Er
komt ruzie tussen hem en de mannen. Die willen een dag later dat hij echt vertrekt.
Maurice heeft geen geld, er wordt niets door de inrichting gestort en pa moet spullen
als onderpand gaan verkopen. Maar er is niet veel van waarde en hij verkoopt net zo
gemakkelijk de spullen die hij geleend heeft van Jean. Het levert dus eigenlijk niets
op en de problemen worden steeds groter. Ook de politie zoekt hem. Maurice zet
Emile onder druk en wil van 'deze huurder' geld zien. Die heeft er genoeg van en wil
weg. Hij wil nog wel één keer op Lucien passen als Brian Selma wil bezoeken. Hij wil
weer met Selma naar het toilet om echte seks met haar te hebben, (hij heeft een
condoom bij zich) maar hij wordt door een begeleidster betrapt en weggestuurd.
Als hij terugkomt is er een geweldige ruzie aan de gang tussen Emile en Maurice.
Brian wil tussenbeide komen en Emile helpen als zijn vader het aquarium kapotslaat.
Brian pakt een fles en wil Maurice slaan maar raakt per ongeluk Emile. Die bloedt
hevig en moet met spoed naar het ziekenhuis. Onderweg zegt zijn vader dat ze
Lucien de schuld van de verwonding zullen geven. Brian wil dat niet maar het
gebeurt toch.
In het laatste hoofdstuk bezoekt Brian zijn broer die weer in de inrichting is
opgenomen. Hij behandelt hem liefdevol. Hij en zijn vader wonen nu in de grote
stad, maar hij vertelt niet alles van de afloop. Bijvoorbeeld, wat er met Emile is
gebeurd? Ook niet hoe het met Selma gaat. Hij belooft zijn broer dat hij later bij hem
mag komen wonen.
Bron: https://www.scholieren.com/verslag/zekerwetengoed/zomervacht-jaap-
robben

Auteur:
Jaap Robben (1984) is dichter en auteur. Hij schrijft niet specifiek voor een leeftijd,
maar voor iedereen in het bijzonder. Sinds 2004 publiceert hij poëzie, romans,
artikelen, jeugdboeken en vertalingen. Ook schreef hij meermaals voor het theater.
Zijn werk werd veelvuldig bekroond, zijn romans worden verfilmd en zijn werk
verschijnt inmiddels in vijftien talen.
In eerste instantie studeerde hij Milieu- en Maatschappijwetenschappen aan de
Radboud Universiteit in Nijmegen, maar doorliep vervolgens de Koningstheater
Academie in Den Bosch. In de periode 2008 tot 2010 was hij stadsdichter van zijn
woonplaats Nijmegen. In 2012 verhuisde hij naar een oude boerderij in een Rijndorp
in Duitsland. Eigenlijk is dat dorp meer een gehucht. Of zoals sommige mensen
zeggen: ‘niet in de middle of nowhere, maar daar nog achter.’ Voor Trouw schreef hij
in 2020 het feuilleton Po Polska over de Poolse mannen die meewerkten aan de
verbouwing van de boerderij waar hij woont met zijn vriendin en hun twee
kinderen.
Jaap treedt graag op in boekhandels, bibliotheken en tijdens festivals. Onder andere
tijdens het Crossing Border Festival, De Nacht der Poëzie, Lowlands, Into The Great
Wide Open en de Wintertuin. Maar ook in het buitenland. Regelmatig in Duitsland
en België. Maar ook in Oman, Tsjechië, tijdens het Lirikonfest in Slovenië, The
European Literature Night in Londen en het Festival of National Cultures in Wit-
Rusland. In 2018 maakte hij een grote tournee door de Verenigde Staten en Canada
met de vertaling van Birk waarbij hij onder andere te gast was bij LitHub in San
Francisco, Brooklyn Book Festival, Writers Festival in Vancouver en het Bookfestival
van Boston.
Jaap is ook graag geziene gast op de Nederlandse televisie: hij bespreekt poëzie voor
Omroep Max, kwam regelmatig over de vloer bij DWDD (waar zijn roman
Zomervacht als Boek van de Maand werd verkozen) en was onlangs nog te zien met
zijn initiatief ‘Dichter aan de Lijn’, waarbij hij samen met andere dichters mensen ’s
avonds opbelde tijdens de quarantaine om poëzie voor te lezen.
Eind 2022 is zijn langverwachte derde roman Schemerleven verschenen.

Recensie 1:
Recensie: Jaap Robben – Zomervacht
Erik-Jan Hummel
31/08/2018

Vol lef

Het is niet moeilijk om Brian, een jongen van dertien, uit Zomervacht van Jaap Robben
aan te moedigen. Hij blijft met frisse moed dingen ondernemen, terwijl het hem niet
meezit. Dat komt voor een groot deel door zijn broer Lucien die verstandelijk en
lichamelijk gehandicapt is. Brian woont met zijn vader en hun twee honden in een
caravan die ze huren van twee louche kerels. De moeder is inmiddels vertrokken en
Lucien woont in een soort opvang.

De katalysator van het verhaal is een verbouwing van de opvang. De directeur vraagt de
vader van Lucien en Brian, Maurice, of hij Lucien een aantal weken in huis wil nemen.
Normaal zou hij de moeder vragen, maar die is op huwelijksreis met Didier. Van die
huwelijksvoltrekking waren Maurice en Brian niet op de hoogte, wat al meteen de
treurige toon van het verhaal zet. Omdat Maurice denkt geld te kunnen verdienen met
het in huis nemen van zijn eigen zoon doet hij dat. Tegelijkertijd maakt hij Brian volledig
verantwoordelijk voor de opvang van Lucien, vooral door simpelweg nauwelijks thuis te
zijn.

Aangezien het zomervakantie is, heeft Brian genoeg tijd om voor Lucien te zorgen. Maar
hij is jong, en hij wil wat. Hij wil vooral avontuur en ze heet Selma. Selma is een jonge
vrouw van negentien die net als Lucien verstandelijk gehandicapt is, maar echter nog
wel kan praten en normaal kan bewegen. Brian, een zichzelf ontdekkende puber, lijkt
een leuke klik met haar te hebben. Hij heeft een opgevoerde scooter en gaat stiekem naar
Selma toe. Zijn grootste probleem is dan: wat doe ik met Lucien?

Via flashbacks die heel natuurlijk door het verhaal worden verweven, is dat een thema
dat terugkomt: wat doe ik met Lucien? Vanaf het moment dat de ouders hebben besloten
Lucien in een opvang te plaatsen worden de bezoeken minder totdat de moeder instort
en niet meer heen wil gaan. De vader zegt dat hij er met Brian heengaat, maar in
werkelijkheid gaan ze helemaal niet meer naar Lucien. Daarmee wordt Lucien een
vervelend klusje, in plaats van een zoon of een broer. Het is gedurfd dat Robben hier zo
over schrijft: hoe vervelend het is om een gehandicapte zoon of broer te hebben.

Dezelfde lef heeft de schrijver bij het openlaten van vragen. Er komt plotseling een
jongeman die een caravan van Maurice wil huren. Brian regelt de verhuur met deze
Emile. Emile is het huis uitgezet door zijn vrouw en het hele boek wordt ernaar
gevraagd wat er gebeurd is, zonder dat er een antwoord komt. Dat is gedurfd, maar ook
een keuze van de schrijver waarmee hij aangeeft wat écht belangrijk is. Deze Emile helpt
Brian een paar keer onbaatzuchtig en is daarmee een tegenpool van vader Maurice, wat
de situatie van Brian nog schrijnender maakt. Als Brian de verhuur met Emile regelt
houdt hij wat geld voor zichzelf achter. Daarmee begint hij helaas wat op zijn vader te
lijken.

Brian probeert met Lucien te lopen en dat lukt steeds beter: Lucien kan uiteindelijk
kleine stukjes lopen, wat hij eerst niet kon. Ze ontdekken samen een leuke bezigheid:
flessen in de flessenbak gooien. Brian en Lucien komen nooit echt helemaal bij elkaar,
maar dat er bij Brian een gevoel van zorgzaamheid ontstaat is onmiskenbaar. Dat blijkt
ook uit hoe het boek eindigt. Op een groot drama wordt niet meer teruggekomen, Selma
wordt niet meer bezocht, maar Brian maakt zich druk om Lucien, en daarmee wordt
Lucien toch nog een object van liefde, in plaats van een hinderlijk klusje.

De taal van Robben is eenvoudig en makkelijk te volgen, het perspectief is steeds bij
Brian, zodat alles begrepen wordt vanuit een kinderblik. Dat maakt dat dit boek, met
moeilijke onderwerpen en dillema’s zich uitstekend leent om met een klas op de
middelbare school te lezen. Het zou echter ook niet vreemd zijn als dit boek een even
groot publiek vindt als Birk, het vorige boek van Robben, dat een groot kassucces was.

Erik-Jan Hummel
Recensie 2:

Jaap Robben – Zomervacht

Poepluiers, pillen en
puberliefde
Recensie door Eric de Rooij

Zomervacht van Jaap Robben (1984) is een boek van nu: vlotte zinnen, veel dialogen,
korte hoofdstukken (meer dan vijftig voor een boek van ruim driehonderd pagina’s).
‘Showing’, geen ‘telling’. Het lijkt geschreven aan de hand van een schema, waarbij
gedoseerd de personages geïntroduceerd worden en het plot stap voor stap wordt
ontwikkeld. Het gebeurt allemaal volgens het boekje. En toch overtuigt Zomervacht.
Met het vakmanschap van de theatermaker, die hij óók is, weet Robben met
beeldende scènes de lezer te imponeren en een ongemakkelijk gevoel te geven.
Het is zomer in een onbekend land. Waar de plaats van handeling zich precies
bevindt, blijft raden. De meeste hoofdpersonen hebben Frans klinkende namen, zoals
Thibault, Armand, Maurice en Henri. Denk je op het einde van het boek een
aanknopingspunt te vinden – één van de personages wordt naar het ziekenhuis
gebracht van Saint-Arnaque, blijkt de naam een goed gevonden grapje van Robben.
Google er maar eens op en je vindt een lijst met hotels, campings en musea die met
‘arnaque’ worden bekritiseerd, vrij vertaald: fraude, oplichterij en afzetterij. Woorden
die goed passen bij de setting van Zomervacht.
Aan de hand van de dertienjarige Brian (die door zijn pa liefkozend Brai of Braike
wordt genoemd) belandt de lezer in een milieu van ‘white trash’. Zijn ouders zijn
gescheiden en Brian woont met zijn vader en twee honden op een afgelegen terrein
in een caravan, die wordt gehuurd van louche figuren. Hoe de vader aan zijn geld
komt, blijft onduidelijk. Iets met handeltjes. En of het allemaal eerlijk verloopt is ook
de vraag. Wel is het geldgebrek chronisch.
Daarin kan een beetje verandering komen door het tweede broertje, Lucien, de
katalysator van het verhaal. Het tehuis waarin de gehandicapte Lucien woont, wordt
verbouwd en directeur Santos weet niet waar hij in de tussentijd met de jongen naar
toe moet – vooral omdat de moeder (tot schrik van haar ex en haar zoon) op
huwelijksreis is. Pas als Santos duidelijk maakt dat voor de opvang een geldelijke
vergoeding staat, raakt de vader geïnteresseerd en verhuist Lucien mee naar de
caravan. Als lezer moet je er niet al te lang bij stilstaan of in werkelijkheid een
zorgorganisatie inderdaad tot dit soort beslissingen komt: in het land van Saint-
Arnaque is vanzelfsprekend veel mogelijk.
Terwijl de vader alle dagen van huis is, komt de zorg voor Lucien voor rekening van
Brian. Hij moet zijn broer wassen, zijn poepluiers verschonen, de noodzakelijke
pillen geven. Een zware taak voor zo’n jongen van dertien, die zelfs de zaadlozing
van zijn broer liefdevol opruimt. Ook weer zo’n mooie ongemakkelijke scène die je
bijblijft. De pillen vergeet Brian geregeld te geven maar daar bloeit Lucien die zomer
juist van op. Zonder dat het expliciet wordt, lijkt Robben daarmee kritiek te leveren
op het gebruik van medicatie om de patiënt rustig te houden.

Soms krijgt Brian ondersteuning van Emile, een zachtmoedige man die voor te veel
geld een caravan huurt van zijn vader. Wie is Emile? Gescheiden? Een pedofiel op de
vlucht? Het blijft gissen en dat maakt dit personage een interessante bijfiguur. De
vader taxeert de nieuwe huurder vakkundig: ‘Op deze huurder gaan wij héél zuinig
zijn.’ Emile blijkt weerloos, een melkkoe, geboren om opgelicht te worden. Het moet
met hem wel slecht aflopen.

Een andere lijn in het verhaal is de prille verliefdheid – of lust? – die Brian voelt voor
Selma, een meisje dat ook in het tehuis van Lucien verblijft. Misschien zijn dat wel de
meest ontroerende scènes in het boek, en de meest ongemakkelijke. De ontwakende
puberseksualiteit met een zwakbegaafd meisje, daarover lees je niet vaak.

‘Ze schuifelt nog wat dichterbij. Er zou nu niemand meer tussen ons passen. In mijn
hals dreunt mijn hart. Op de gang is het stil. Als ik nu opsta, raken onze gezichten
elkaar. (…) Een giebeltje, dan een smakje van haar lippen voordat ze fluistert:
“Fanavond eten we lasanja!’” Dat is mooi, zo gaat dat op die leeftijd. Er vinden meer
ontmoetingen plaats, zonder dat het, op lichamelijk vlak, werkelijk ontspoort tussen
die twee. Als zij met hun buiken tegen elkaar wrijven denkt Brian: ‘Het tintelt in mijn
piemel en prikkelt in mijn vingertoppen. Ik denk aan stollend kaarsvet dat nog warm
is en kneedbaar, hoe het voelt om daar met mijn nagels in te drukken.’ Eerlijk gezegd
raak je als lezer dan toch uit het verhaal. Een dertienjarige puber die voor het eerst
intimiteit aan den lijve ondervindt, gaat op het moment suprême aan dit soort
beelden denken? Hier spreekt de schrijver, niet de hoofdpersoon.

Maar dit is een detail in een verhaal dat juist zo geschreven is dat je in het hoofd van
de dertienjarige blijft. Zoals hierboven gezegd, het is een plot gestuurd boek en de
beloofde climax blijft niet uit. Zomervacht kan een hit zijn op de leeslijsten van
middelbare scholieren en schreeuwt erom verfilmd te worden.
Begrippen:
Setting:
De setting van "Zomervacht" is een afgelegen vakantiepark in Nederland. Dit park
fungeert als een geïsoleerde omgeving waarin de personages, met name Brian,
geconfronteerd worden met hun eigen innerlijke conflicten en de complexiteit van
menselijke relaties. De afgelegen locatie draagt bij aan de intensiteit van de
interacties tussen de personages en versterkt de thema's van eenzaamheid en isolatie.

Thema:
Belangrijke thema's in "Zomervacht" zijn onder meer familie, vriendschap, verlies,
volwassen worden en de zoektocht naar identiteit. Het verhaal verkent de dynamiek
van familierelaties, vooral die tussen Brian en zijn vader, en werpt vragen op over
loyaliteit en verbondenheid. Daarnaast behandelt het boek ook thema's als
kwetsbaarheid, het verlangen naar acceptatie en de confrontatie met de harde
realiteit van het leven.

Engagement:
"Zomervacht" engageert de lezer door de diepgaande karakterontwikkeling en de
emotionele reis van de protagonisten. De schrijfstijl van Jaap Robben is meeslepend
en invoelend, waardoor lezers zich gemakkelijk kunnen identificeren met de
personages en zich betrokken voelen bij hun ervaringen en dilemma's. Daarnaast
schuwt het boek niet om complexe en uitdagende onderwerpen aan te snijden,
waardoor het lezers uitnodigt tot reflectie en discussie.

Chronologie:
De chronologie in "Zomervacht" volgt de zomer waarin het verhaal zich afspeelt. De
gebeurtenissen ontvouwen zich geleidelijk gedurende deze periode, waarbij de
zomer fungeert als een symbolische achtergrond voor de persoonlijke transformatie
van de personages. De lineaire vertelstructuur maakt het mogelijk om de
ontwikkeling van de relaties en emoties van de personages op een natuurlijke manier
te volgen.
Open einde:
Het einde van "Zomervacht" is opzettelijk opengelaten, waarbij bepaalde aspecten
van het verhaal onopgelost blijven. Dit biedt ruimte voor interpretatie en reflectie
door de lezer. Het open einde kan worden gezien als een uitnodiging om na te
denken over de mogelijke toekomst van de personages en om te overwegen hoe hun
ervaringen en keuzes hen zullen blijven beïnvloeden. Het draagt ook bij aan het
realisme van het verhaal, omdat het leven zelf zelden perfect afgeronde conclusies
biedt.

Mening:
Mijn persoonlijke mening over "Zomervacht" van Jaap Robben is dat het een
aangrijpende en meeslepende roman is. Het verhaal is doordrenkt met empathie en
menselijkheid, wat het tot een ontroerende leeservaring maakt. Robben slaagt erin
om complexe emoties en relaties op een genuanceerde manier te beschrijven,
waardoor de personages echt tot leven komen voor de lezer. Dit draagt bij aan de
literaire kwaliteit van het boek, omdat het de lezer in staat stelt om zich diep
verbonden te voelen met de karakters en hun ervaringen.
Daarnaast vind ik dat Robben een krachtig gevoel voor plaats en sfeer tentoonspreidt
in "Zomervacht". Hij beschrijft de afgelegen locatie waar het verhaal zich afspeelt op
een levendige en beeldende manier, waardoor de omgeving bijna voelbaar wordt
voor de lezer. Deze zintuiglijke beschrijvingen voegen een extra laag toe aan het
verhaal en versterken de algehele literaire impact ervan.