Szczegółowy rozkład materiału nauczania

Wymagania szczegółowe z podstawy programowej Liczba

Nr lekcji Temat lekcji Uczeń: godzin
ZWIĄZKI ORGANICZNE O ZNACZENIU BIOLOGICZNYM

1–2 1. Tłuszcze III.4) opisuje i przewiduje wpływ rodzaju wiązania (…), oddziaływań międzycząsteczkowych (siły van der
Waalsa, wiązania wodorowe) na właściwości fizyczne substancji (…) organicznych; wskazuje te cząsteczki
i fragmenty cząsteczek, które są polarne, oraz te, które są niepolarne
XII.2) na podstawie wzoru sumarycznego, półstrukturalnego (grupowego), opisu budowy lub właściwości
fizykochemicznych klasyfikuje dany związek chemiczny do: (…) estrów (…)
XII.7) klasyfikuje reakcje związków organicznych ze względu na typ procesu (addycja (…))
2

AUTORZY: Ryszard M. Janiuk, Marcin Sobczak

XVII.6) opisuje budowę tłuszczów stałych i ciekłych (jako estrów glicerolu i długołańcuchowych kwasów
tłuszczowych) oraz ich właściwości fizyczne i zastosowania
XVII.7) opisuje przebieg procesu utwardzania tłuszczów ciekłych; pisze odpowiednie równanie reakcji
Chemia | Zakres podstawowy | Klasa 3

XVII.8) opisuje proces zmydlania tłuszczów; pisze odpowiednie równania reakcji

XVII.9) wyjaśnia, w jaki sposób z glicerydów otrzymuje się kwasy tłuszczowe lub mydła; pisze odpowiednie
równania reakcji

1
3–4 2. Cukry proste III.4) opisuje i przewiduje wpływ rodzaju wiązania (…), oddziaływań międzycząsteczkowych (siły van der
Waalsa, wiązania wodorowe) na właściwości fizyczne substancji (…) organicznych; wskazuje te cząsteczki
i fragmenty cząsteczek, które są polarne, oraz te, które są niepolarne
XII.2) na podstawie wzoru sumarycznego, półstrukturalnego (grupowego), opisu budowy lub właściwości
fizykochemicznych klasyfikuje dany związek chemiczny do: (…) związków wielofunkcyjnych ((…) cukrów)
XX.1) dokonuje podziału cukrów na proste i złożone, klasyfikuje cukry proste ze względu na liczbę atomów
2
węgla w cząsteczce i grupę funkcyjną
XX.2) wskazuje na pochodzenie cukrów prostych, zawartych np. w owocach (fotosynteza)
XX.3) zapisuje wzory łańcuchowe w projekcji Fischera glukozy i fruktozy; wykazuje, że cukry proste należą
do polihydroksyaldehydów lub polihydroksyketonów
XX.4) projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego wynik potwierdzi właściwości redukujące glukozy
XX.5) opisuje właściwości glukozy i fruktozy; wskazuje na ich podobieństwa i różnice
5 3. Dwucukry III.4) opisuje i przewiduje wpływ rodzaju wiązania (…), oddziaływań międzycząsteczkowych (siły van der
Waalsa, wiązania wodorowe) na właściwości fizyczne substancji (…) organicznych; wskazuje te cząsteczki
i fragmenty cząsteczek, które są polarne, oraz te, które są niepolarne
XII.2) na podstawie wzoru sumarycznego, półstrukturalnego (grupowego), opisu budowy lub właściwości 1
fizykochemicznych klasyfikuje dany związek chemiczny do: (…) związków wielofunkcyjnych ((…) cukrów)
XII.7) klasyfikuje reakcje związków organicznych ze względu na typ procesu ((…) kondensacja)
XX.6) wskazuje wiązanie O-glikozydowe w cząsteczkach: sacharozy i maltozy

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2021

Liceum i technikum
 Wymagania szczegółowe z podstawy programowej Liczba
Nr lekcji Temat lekcji Uczeń: godzin
XX.7) wyjaśnia, dlaczego maltoza ma właściwości redukujące, a sacharoza nie wykazuje właściwości
redukujących
XX.8) projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające przekształcić sacharozę w cukry proste
6–7 4. Wielocukry III.4) opisuje i przewiduje wpływ rodzaju wiązania (…), oddziaływań międzycząsteczkowych (siły van der
Waalsa, wiązania wodorowe) na właściwości fizyczne substancji (…) organicznych; wskazuje te cząsteczki
i fragmenty cząsteczek, które są polarne, oraz te, które są niepolarne
XII.2) na podstawie wzoru sumarycznego, półstrukturalnego (grupowego), opisu budowy lub właściwości
2
fizykochemicznych klasyfikuje dany związek chemiczny do: (…) związków wielofunkcyjnych ((…) cukrów)
XII.7) klasyfikuje reakcje związków organicznych ze względu na typ procesu ((…) kondensacja)
XX.9) porównuje budowę cząsteczek i właściwości skrobi i celulozy

AUTORZY: Ryszard M. Janiuk, Marcin Sobczak

XX.10) pisze uproszczone równanie hydrolizy polisacharydów (skrobi i celulozy)

8 Podsumowanie lekcji 1–4 Wszystkie punkty z lekcji 1–4 1

Chemia | Zakres podstawowy | Klasa 3

9 Sprawdzian wiedzy 1
10 5. Aminokwasy III.4) opisuje i przewiduje wpływ rodzaju wiązania (…), oddziaływań międzycząsteczkowych (siły van der
Waalsa, wiązania wodorowe) na właściwości fizyczne substancji (…) organicznych; wskazuje te cząsteczki

2
i fragmenty cząsteczek, które są polarne, oraz te, które są niepolarne
XII.2) na podstawie wzoru sumarycznego, półstrukturalnego (grupowego), opisu budowy lub właściwości
fizykochemicznych klasyfikuje dany związek chemiczny do: (…) związków wielofunkcyjnych ((…) aminokwa-
sów, peptydów (…))
XII.7) klasyfikuje reakcje związków organicznych ze względu na typ procesu ((…) kondensacja)
XVIII.7) pisze wzór ogólny -aminokwasów, w postaci RCH(NH2)COOH 1
XVIII.8) opisuje właściwości kwasowo-zasadowe aminokwasów oraz mechanizm powstawania jonów
obojnaczych
XVIII.9) pisze równania reakcji kondensacji dwóch cząsteczek aminokwasów (o podanych wzorach) i wskazu-
je wiązanie peptydowe w otrzymanym produkcie
XVIII.10) tworzy wzory dipeptydów, powstających z podanych aminokwasów
XVIII.11) opisuje przebieg hydrolizy peptydów, rysuje wzory półstrukturalne (grupowe) aminokwasów po-
wstających w procesie hydrolizy peptydu o danej strukturze
11–12 6. Białka – właściwości fizyczne i chemiczne III.4) opisuje i przewiduje wpływ rodzaju wiązania (…), oddziaływań międzycząsteczkowych (siły van der
Waalsa, wiązania wodorowe) na właściwości fizyczne substancji (…) organicznych; wskazuje te cząsteczki
i fragmenty cząsteczek, które są polarne, oraz te, które są niepolarne
XII.2) na podstawie wzoru sumarycznego, półstrukturalnego (grupowego), opisu budowy lub właściwości 2
fizykochemicznych klasyfikuje dany związek chemiczny do: (…) związków wielofunkcyjnych ((…) białek (…))
XII.7) klasyfikuje reakcje związków organicznych ze względu na typ procesu ((…) kondensacja)

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2021

Liceum i technikum
 Wymagania szczegółowe z podstawy programowej Liczba
Nr lekcji Temat lekcji Uczeń: godzin
XVIII.11) opisuje przebieg hydrolizy peptydów, rysuje wzory półstrukturalne (grupowe) aminokwasów po-
wstających w procesie hydrolizy peptydu o danej strukturze
XIX.1) opisuje budowę białek (jako polimerów kondensacyjnych aminokwasów)
XIX.3) wyjaśnia przyczynę denaturacji białek wywołanej oddziaływaniem na nie soli metali ciężkich i wyso-
kiej temperatury; wymienia czynniki wywołujące wysalanie białek i wyjaśnia ten proces
XIX.4) projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające na identyfikację białek (reakcja biuretowa i re-
akcja ksantoproteinowa)
13 7. Białka – struktura przestrzenna i funkcje III.4) opisuje i przewiduje wpływ rodzaju wiązania (…), oddziaływań międzycząsteczkowych (siły van der
biologiczne Waalsa, wiązania wodorowe) na właściwości fizyczne substancji (…) organicznych; wskazuje te cząsteczki
i fragmenty cząsteczek, które są polarne, oraz te, które są niepolarne

AUTORZY: Ryszard M. Janiuk, Marcin Sobczak

XIX.2) opisuje strukturę drugorzędową białek (- i -) oraz wykazuje znaczenie wiązań wodorowych dla ich 1
stabilizacji; tłumaczy znaczenie trzeciorzędowej struktury białek i wyjaśnia stabilizację tej struktury przez
grupy R-, zawarte w resztach aminokwasów (wiązania jonowe, mostki disiarczkowe, wiązania wodorowe
Chemia | Zakres podstawowy | Klasa 3

i oddziaływania van der Waalsa)

14 Podsumowanie lekcji 5–7 Wszystkie punkty z lekcji 5–7 1

3
15 Sprawdzian wiedzy 1

CHEMIA W NASZYM ŻYCIU

16 8. Chemia – nauka i praktyka XXII.4) wskazuje potrzebę rozwoju gałęzi przemysłu chemicznego (leki, źródła energii, materiały); wskazu-
je problemy i zagrożenia wynikające z niewłaściwego planowania i prowadzenia procesów chemicznych;
uzasadnia konieczność projektowania i wdrażania procesów chemicznych umożliwiających ograniczenie 1
lub wyeliminowanie używania albo wytwarzania niebezpiecznych substancji; wyjaśnia zasady tzw. zielonej
chemii
17 9. Tworzywa sztuczne XIII.6) klasyfikuje tworzywa sztuczne w zależności od ich właściwości (termoplasty i duroplasty); (…) 1
18 10. Włókna naturalne, sztuczne i syntetyczne XXI.1) klasyfikuje włókna na: celulozowe, białkowe, sztuczne i syntetyczne; wskazuje ich zastosowania; opi-
suje wady i zalety; uzasadnia potrzebę stosowania tych włókien
1
XXI.2) projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające zidentyfikować włókna celulozowe, białkowe,
sztuczne i syntetyczne
19 11. Czyszczenie i usuwanie zanieczyszczeń XVII.10) wyjaśnia, na czym polega proces usuwania brudu i bada wpływ twardości wody na powstawanie
związków trudno rozpuszczalnych; zaznacza fragmenty hydrofobowe i hydrofilowe we wzorach cząsteczek
substancji powierzchniowo czynnych
1
XXI.9) wskazuje na charakter chemiczny składników środków do mycia szkła, przetykania rur, czyszczenia
metali i biżuterii w aspekcie zastosowań tych produktów; wyjaśnia, na czym polega proces usuwania zanie-

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2021

Liceum i technikum

czyszczeń za pomocą tych środków oraz opisuje zasady bezpiecznego ich stosowania
 Wymagania szczegółowe z podstawy programowej Liczba
Nr lekcji Temat lekcji Uczeń: godzin
20 12. Kosmetyki XVII.10) (…) bada wpływ twardości wody na powstawanie związków trudno rozpuszczalnych (…)
XXI.3) opisuje tworzenie się emulsji, ich zastosowania; analizuje skład kosmetyków (np. na podstawie ety-
1
kiety kremu, balsamu, pasty do zębów itd.) i wyszukuje w dostępnych źródłach informacje na temat ich
działania
21 Podsumowanie lekcji 8–12 Wszystkie punkty z lekcji 8–12 1
22 Sprawdzian wiedzy 1
23 13. Procesy chemiczne zachodzące w żywności XXI.7) opisuje procesy fermentacyjne zachodzące podczas wyrabiania ciasta i pieczenia chleba, produk-
cji wina, otrzymywania kwaśnego mleka, jogurtów, serów; pisze równania reakcji fermentacji alkoholowej,
octowej i mlekowej 1

AUTORZY: Ryszard M. Janiuk, Marcin Sobczak

XXI.8) wyjaśnia przyczyny psucia się żywności i proponuje sposoby zapobiegania temu procesowi; przedsta-
wia znaczenie i konsekwencje stosowania dodatków do żywności, w tym konserwantów
Chemia | Zakres podstawowy | Klasa 3

24 14. Chemia w służbie medycyny XXI.5) wyszukuje informacje na temat działania składników popularnych leków (np. węgla aktywowanego,
1
aspiryny, środków neutralizujących nadmiar kwasu w żołądku)
25 15. Lecznicze i toksyczne właściwości substancji XXI.4) wyjaśnia, na czym mogą polegać i od czego zależeć lecznicze i toksyczne właściwości substancji che-

4
micznych (dawka, rozpuszczalność w wodzie, rozdrobnienie, sposób przenikania do organizmu), np. aspiryny,
nikotyny, etanolu (alkoholu etylowego) 1
XXI.6) wyszukuje informacje na temat składników zawartych w kawie, herbacie, mleku, wodzie mineralnej,
napojach typu cola w aspekcie ich działania na organizm ludzki
26 16. Substancje niebezpieczne w życiu codziennym XIII.6) (…) wskazuje na zagrożenia związane z gazami powstającymi w wyniku spalania się np. PVC
XXII.5) wskazuje powszechność stosowania środków ochrony roślin oraz zagrożenia dla zdrowia ludzi i śro- 1
dowiska wynikające z nierozważnego ich użycia
27 17. Działalność człowieka a środowisko XXI.10) podaje przykłady opakowań (celulozowych, szklanych, metalowych, z tworzyw sztucznych) stosowa-
nych w życiu codziennym; opisuje ich wady i zalety
XXI.11) uzasadnia potrzebę zagospodarowania odpadów pochodzących z różnych opakowań
XXII.2) wymienia podstawowe rodzaje zanieczyszczeń powietrza, wody i gleby (np. metale ciężkie, węglo-
1
wodory, produkty spalania paliw, freony, pyły, azotany(V), fosforany(V) (ortofosforany(V)), ich źródła oraz
wpływ na stan środowiska naturalnego; opisuje rodzaje smogu oraz mechanizmy jego powstawania
XXII.3) proponuje sposoby ochrony środowiska naturalnego przed zanieczyszczeniem i degradacją zgodnie
z zasadami zrównoważonego rozwoju
28 Podsumowanie lekcji 13–17 Wszystkie punkty z lekcji 13–17 1
29 Sprawdzian wiedzy 1

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2021

Liceum i technikum