Gecmisten Gunumuze Turk Polis Kiyafetleri

EMNİYET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Belge Yönetimi ve Koordinasyon Daire Başkanlığı
Geçmişten Günümüze
TÜRK POLİS
KIYAFETLERİ
Ankara-2022
. yıldönümü anısına
ISBN: 978-625-445-044-0
İçişleri Bakanlığı Genel Yayın No: 836
EGM Yayın Katolog No: 746
Belge Yönetimi ve Koordinasyon Daire Başkanlığı Yayın No: 09
Teknik Hazırlık: Melek Matbaa Promosyon Hizmetleri

Zübeyde Hanım Mah. Sebze Bahçeleri Cad. (Eski 1. Cad.)
No: 78/1 İskitler / ANKARA
Baskı: Hermes Tanıtım Ofset Ltd. Şti.

Büyük Sanayi 1. Cad. No: 105 İskitler/ANKARA
Sertifika No: 47869 Basım Tarihi: 13.05.2022
Ankara-2022
TÜRK POLİS KIYAFETLERİ
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ.......................................................................................................................................... IX
GİRİŞ............................................................................................................................................. XI
I. BÖLÜM
POLİS TEŞKİLATININ KURULUŞUNA KADAR GÜVENLİK VE ASAYİŞ
İŞLERİNDEN SORUMLULARIN KIYAFETLERİ................................................................ 1
I. Sadrazam ................................................................................................................................... 3
II. Subaşı ....................................................................................................................................... 4
III. Sipahi....................................................................................................................................... 6
IV. Kapudan (Kaptan) Paşa............................................................................................................ 8
V. Yeniçeri Ağası............................................................................................................................ 9
VI. Falakacıbaşı............................................................................................................................. 10
VII. Çavuşbaşı................................................................................................................................ 11
VIII. Kol Kethüdası....................................................................................................................... 13
IX. Salmaçuhadarı.......................................................................................................................... 14
X. Sekbanbaşı................................................................................................................................ 15
XI. Bostancıbaşı............................................................................................................................. 15
XII. Asesbaşı.................................................................................................................................. 16
XIII. Böcekbaşı.............................................................................................................................. 17
XIV. Vezir Baştebdili..................................................................................................................... 18
XV. Kollukçu Zabit ve Çavuş........................................................................................................ 19
II. BÖLÜM
POLİS TEŞKİLATININ KURULUŞUNDAN CUMHURİYET’E KADAR OSMANLI
POLİS K IYAFETLERİ.............................................................................................................. 21
I. İLK POLİS KIYAFETİ (1845)................................................................................................... 23
II. ASAKİR-İ ZAPTİYE DÖNEMİ............................................................................................... 24
II.I. Zaptiye Müşiriyeti Dönemi (1846-1879)........................................................................... 24
II.II. Zaptiye Nezareti Dönemi (1879-1909)............................................................................. 26
III. İKİNCİ MEŞRUTİYET DÖNEMİ ......................................................................................... 31
III.I. Kırmızı Zıhlı, Boz Renkli ve Dik Yakalı Polis Kıyafeti................................................... 31
III.I.I. Giyeceklerin Renk, Cins ve Biçimleri ile Şekilleri........................................................ 33
III.I.II. Giyeceklerin Rütbe ve İşaretleri.................................................................................... 34
III.I.III. Teçhizat........................................................................................................................ 35
III.II. Şekerrenkli Keten Yazlık Polis Kıyafeti ......................................................................... 35
III.II.I. Giyeceklerin Renk, Cins ve Biçimleri ile Şekilleri....................................................... 36
III.II.II. Giyeceklerin Rütbe ve İşaretleri.................................................................................. 40
III.II.III. Teçhizat ve İstihkak ................................................................................................... 41
III.III. Meşrutiyet Dönemi Polis Kıyafeti Son Hali.................................................................. 42
III.III.I. Giyeceklerin Renk, Cins ve Biçimleri ile Şekilleri...................................................... 42
III
III.III.II. Giyeceklerin Rütbe ve İşaretleri................................................................................. 46

III.III.III. Teçhizat ve İstihkak .................................................................................................. 46
III.IV. Merkez Memuru Kıyafeti............................................................................................... 47
III. BÖLÜM
CUMHURİYET DÖNEMİ POLİS KIYAFETLERİ................................................................ 49
I. OSMANLI POLİS KIYAFETLERİNE DEVAM (1923-1936)............................................. 51
I.I. Almanya Bavyera Eyaleti Polis Kıyafeti Düşüncesi........................................................... 51
I.II. Kalpak Yerine Güneş Siperlikli Şapka .............................................................................. 52
I.III. Kıyafetlerde Yazılar Değişiyor ........................................................................................ 57
II. CUMHURİYET’E ÖZGÜ İLK POLİS KIYAFETLERİ (1936-1952) ............................. 58
II.I. Disiplinli, Ağırbaşlı Polis Kıyafetleri................................................................................. 58
II.I.I. Giyeceklerin Renk, Cins ve Biçimleri ile Şekilleri....................................................... 59
II.I.II. Giyeceklerin Rütbe ve İşaretleri.................................................................................. 61
II.I.III. Teçhizat ve İstihkak.................................................................................................... 63
II.I.IV. Polis İşlerinde Çalışanların Üniformaları................................................................... 65
A-Denizcilerin Elbisesi....................................................................................................... 65
B-Şoförlerin Elbisesi........................................................................................................... 65
C-Odacılar, Daire Gece Bekçileri ve Mahalle Bekçileri Kıyafeti....................................... 66
II.II. (EM) Remizli Şapkalı Polis Kıyafetleri............................................................................ 67
II.II.I. Giyeceklerin Renk, Cins ve Biçimleri ile Şekilleri..................................................... 67
II.II.II. Giyeceklerin Rütbe ve İşaretleri ................................................................................ 69
II.II.III. Teçhizat ve İstihkak................................................................................................... 73
II.II.IV. Polis İşlerinde Çalışanların Üniformaları.................................................................. 74
A-Denizcilerin Elbisesi....................................................................................................... 74
C-Odacılar, Daire Gece Bekçileri ve Mahalle Bekçilerinin Elbiseleri................................ 75
II.III. Polis Memurunun Yakasından Yıldız Kaldırılıyor ......................................................... 76
II.III.I. Giyeceklerin Rütbe ve İşaretleri................................................................................. 76
II.III.II. Teçhizat..................................................................................................................... 76
A-Muamelat Memurları Kıyafeti........................................................................................ 77
C-Odacıların, Daire Gece Bekçilerinin ve Mahalle Bekçilerinin Elbiseleri....................... 78
II.IV. Dik Yaka Ceketler Terkediliyor (1945) ........................................................................... 79
II.IV.I. Giyeceklerin Renk, Cins ve Biçimleri ile Şekilleri.................................................... 79
II.IV.II. Teçhizat ve İstihkak................................................................................................... 80
II.IV.III. Giyecekler ile İşaretlerin Şekil ve Tarifi.................................................................. 82
III. İLK YEREL POLİS KIYAFETİ DÖNEMİ (1952-1964)................................................... 83
III.I. Sekiz Köşe Kasketli Polis Kıyafeti................................................................................... 83
III.I.I. Giyeceklerin Renk, Cins ve Biçimleri ile Şekilleri..................................................... 84
III.I.II. Teçhizat ve İstihkak ................................................................................................... 89
III.I.III. Giyecekler ile İşaretlerin Şekil ve Tarifi................................................................... 91
III.II. Krem Renkli Yazlık Cekete Geri Dönüş.......................................................................... 94
III.III. Koyu Lacivert Kıyafetlerle İlk Tanışma......................................................................... 95
IV
III.III.I. Giyeceklerin Renk, Cins ve Biçimleri ile Şekilleri................................................... 96

III.III.II. Giyecekler ile İşaretlerin Şekil ve Tarifi.................................................................. 98
III.III.III. Teçhizat Şekil ve Tarifi ile İstihkak........................................................................ 99
IV. POLİSTE YEŞİL KIYAFET DÖNEMİ (1964-1994).......................................................... 101
IV.I. Polisler Yeşil Elbise Giyecek ........................................................................................... 101
IV.I.I. Giyeceklerin Renk, Cins ve Biçimleri ile Şekilleri...................................................... 102
IV.I.II. Giyecekler ile İşaretlerin Şekil ve Tarifi..................................................................... 109
IV.II. Yazlık ve Kışlık Kıyafet Karmaşasına Son (1973).......................................................... 114
IV.II.I. Giyeceklerin Renk, Cins ve Biçimleri ile Şekilleri.................................................... 115
IV.II.II. Teçhizat Şekil ve Tarifi ile İstihkak........................................................................... 122
IV.II.III. Giyecekler ile İşaretlerin Şekil ve Tarifi.................................................................. 124
IV.II.IV. Özel Birim Kıyafetleri.............................................................................................. 127
A-Toplum Zabıtası .............................................................................................................. 127
B-Bando, Boru ve Trampet Takımı, Gösteri Birliği ........................................................... 128
C-Polis Enstitüsündeki Öğrenci ve Polis Memurlarının Merasim Kıyafeti........................ 129
D-Köprü Polisi Kıyafeti...................................................................................................... 129
IV.III. Koyu Limonküfü Kıyafete Geçiliyor (1981).................................................................. 130
IV.III.I. Giyeceklerin Renk, Cins ve Biçimleri İle Şekilleri................................................... 130
A-Kadın Personel Kıyafeti.................................................................................................. 134
B-Polis Bando ve Armoni Mızıkası Kıyafeti....................................................................... 135
IV.III.II. Teçhizat Şekil ve Tarifi ile İstihkak.......................................................................... 136
IV.III.III. Giyecekler ile İşaretlerin Şekil ve Tarifi................................................................. 138
IV.IV. Koyu Limonküfü Kıyafete Devam (1983)..................................................................... 141
IV.IV.I. Giyeceklerin Renk, Cins ve Biçimleri ile Şekilleri................................................... 142
IV.IV.II. Giyecekler ile İşaretlerin Şekil ve Tarifi ................................................................. 145
Emniyet Müdürü Rütbe İşaretlerindeki Değişim ............................................................... 147
IV.IV.III. Teçhizat Şekil ve Tarifi ile İstihkak ....................................................................... 149
IV.IV.IV. İstihkak ve Süreleri.................................................................................................. 150
V. POLİSTE LACİVERT KIYAFET DÖNEMİ (1994-2018).................................................. 153
V.I. Montlu Polis Kıyafetine Geçiş........................................................................................... 153
V.II. Giyeceklerin Renk, Cins ve Biçimleri İle Şekilleri........................................................... 153
V.II.I. Kışlık Görev Kıyafeti................................................................................................... 154
V.II.II. Yazlık Görev Kıyafeti................................................................................................. 156
V.II.III. Tören Kıyafeti .......................................................................................................... 159
V.II.IV. Gece Kıyafeti............................................................................................................. 161
A-Erkek Gece Kıyafeti........................................................................................................ 162
B-Kadın Gece Kıyafeti........................................................................................................ 162
V.II.V. Merasim Kıyafeti........................................................................................................ 162
V.II.V.I Kışlık Merasim Kıyafeti............................................................................................ 162
V.II.V.II. Sahne ve Mevsimlik Merasim Kıyafeti................................................................... 163
V.II.V.III. Yazlık Merasim Kıyafeti........................................................................................ 163
V.II.V IV. Cenaze Merasim Kıyafeti ..................................................................................... 164
V.II. VI. Emniyet Genel Müdürlüğü Tören Takımı ile Başbakanlık İhtiram
Nöbetçi Kıyafeti..................................................................................................................... 165
V
V.II.VII. Bando Tören Kıyafeti.............................................................................................. 166

A-Kışlık Tören Kıyafeti....................................................................................................... 166
B-Mevsimlik Tören Kıyafeti............................................................................................... 167
C-Sahne ve Yazlık Tören Kıyafeti....................................................................................... 168
V.III. Giyecekler ile İşaretlerin Şekil ve Tarifi.......................................................................... 169
V.III.I. Kep İşaretleri.............................................................................................................. 169
V.III.II. Şapka İşaretleri.......................................................................................................... 171
V.III.III. Parka İşaretleri......................................................................................................... 173
V.III.IV. Görev Kıyafeti Rütbe İşaretleri................................................................................ 173
V.III.V. Branş, Görev Yeri Kol ve Göğüs Arması İşaretleri................................................... 175
V.III.VI. Tören Kıyafeti İşaretleri........................................................................................... 177
V.IV. Teçhizat Şekli ve Tarifi ile İstihkak ................................................................................. 178
V.IV.I. Teçhizat ...................................................................................................................... 178
V.IV.II. İstihkak...................................................................................................................... 179
VI. POLİSTE SPORTİF VE DAHA RAHAT KIYAFET DÖNEMİ (2018)........................... 182
VI.I. Polis Kıyafetleri................................................................................................................ 183
VI.I.I. Yazlık Kıyafet.............................................................................................................. 184
VI.I.II. Kışlık Kıyafet............................................................................................................. 185
VI.I.III.Tören Kıyafeti............................................................................................................ 186
VI.I.IV. Emniyet Personelinin İşaretleri ve Yerleri................................................................ 187
VI. II. Trafik Polisi Kıyafeti...................................................................................................... 189
VI.III. Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kıyafetleri.......................................................................... 193
VI.III.I. Yazlık Kıyafet........................................................................................................... 195
VI.III.II. Kışlık Kıyafet.......................................................................................................... 196
VI.III.III. Tören Kıyafeti........................................................................................................ 197
VI.III.IV. Bekçi Bot ve Ayakkabıları...................................................................................... 198
IV. BÖLÜM
ÖZEL BİRİMLER....................................................................................................................... 201
I. ATLI POLİS KIYAFETİ ....................................................................................................... 203
II. MOTOSİKLETLİ POLİS TİMLERİ (YUNUS POLİSİ) KIYAFETİ.................................. 208
III. HAVACI POLİS KIYAFETİ .............................................................................................. 217
IV. BİSİKLETLİ POLİS KIYAFETİ........................................................................................ 222
V. TOPLUM DESTEKLİ POLİS KIYAFETİ .......................................................................... 227
VI. DENİZ POLİSİ KIYAFETİ................................................................................................ 231
VII. KURBAĞA ADAM KIYAFETİ........................................................................................ 235
VIII. KÖPEK EĞİTİMİ PERSONEL KIYAFETİ.................................................................... 241
IX. MOTORSİKLETLİ TRAFİK POLİSİ (ŞAHİN) KIYAFETİ............................................. 247
X. BOMBA İMHA UZMANI POLİSİ KIYAFETİ................................................................... 253
XI. OLAY YERİ İNCELEME POLİSİ KIYAFETİ.................................................................. 263
XII. ÖZEL HAREKÂT POLİSİ KIYAFETİ............................................................................. 269
XIII. ÇEVİK KUVVET POLİSİ KIYAFETİ............................................................................ 278
XIV. TAKVİYE HAZIR KUVVET POLİSİ KIYAFETİ.......................................................... 287
XV. POLİS ARAMA KURTARMA TİMLERİ (PAK) KIYAFETİ.......................................... 291
XVI. ÇEVRE, DOĞA VE HAYVANLARI KORUMA POLİSİ KIYAFETİ........................... 295
VI
KAYNAKÇA................................................................................................................................. 299
KİTAPLAR............................................................................................................................... 299
MAKALELER.......................................................................................................................... 300
GAZETELER............................................................................................................................ 300
DERGİLER............................................................................................................................... 302
DEVLET ARŞİV BELGELERİ................................................................................................ 302
RESMİ KAYNAKLAR............................................................................................................. 303
EKLER......................................................................................................................................... 304
DİZİN............................................................................................................................................ 319
VII
VIII
ÖNSÖZ
Köklü bir geçmişe sahip olan Türk Polis Teşkilatı; geleceğe güvenle bakan, gelişime ve değişime
uyum sağlayan bugünkü modern yapısını, tarihini araştırıp analiz etmesine ve görevini en iyi şekilde
yapmasına borçludur.
Teşkilatımızın 177 yıldan fazla şan, şeref ve gururla dolu geçmişi, günümüze ilham vermesi açı-
sından önem taşımaktadır. Polis Teşkilatı üzerinde kurumsal anlamda yazılı kaynakların ve araştırma-
ların yok denecek kadar az olması Polis Tarihi araştırmalarının önemini bir kat daha artırmaktadır. Bu
bakımdan, geçmişimizle geleceğimiz arasında köprü vazifesi gören tarihi birikimlerin, toplumumuza
kazandırılması önem arz etmektedir. Bu gerçekten hareketle, Selçuklu Devletinden bu yana polis-
lik vazifesini yerine getirenlerin, kıyafetlerin ve geçirdiği evrelerin fotoğraflar eşliğinde tanıtılması
amaçlanmıştır.
Teşkilatımızın geçmişini, yaptıkları araştırmalarla ortaya çıkaran ve ilgili verilerin toplanmasını
ve tasnifini yapıp yayına hazırlanmasını sağlayan Belge Yönetimi ve Koordinasyon Daire Başkanlığı
personelini bu çalışmalarından dolayı kutluyor, suçla mücadelede önleyici hizmetlerin vazgeçilmez
unsuru olan Polis Teşkilatının kullanmış olduğu üniformalarının zaman yolculuğunu ortaya koyan
bu çalışmanın araştırmacılara, kamuoyuna ve Polis Teşkilatı mensuplarına katkı sağlamasını temenni
ediyorum.
Mehmet AKTAŞ
Vali
Emniyet Genel Müdürü
IX
Son Zaptiye Nazırı Sami Paşa (1908)
X
GİRİŞ
Kıyafet, insanoğlunun varoluşundan itibaren onun en temel ihtiyaçlarından biri olmuştur. Öyle ki
milletler arasında giyilen kıyafetler o milletin simgesi haline dahi gelmiştir. Bu anlamda devlet idare-
cileri kurumlarda resmi olarak görev yapan personel için tek tip kıyafet belirleme yoluna gitmişlerdir.
19. yüzyıl başlarına kadar Türk devlet idaresindeki giyim ve kuşam geleneksel dokusunu korumuş
ancak bu yüzyıl başından itibaren değişmeye başlamıştır. Değişimin ise ana kaynağı “Batı” eksenli
olmuştur. Saray ve Orduda etkisini gösteren değişimin ilk somut adımlarından biri, Sultan III. Selim
Döneminde Nizam-ı Cedit adıyla askeri teşkilatta gerçekleşmiştir. Sultan II. Mahmut ile değişim ve
dönüşüm zirve yapmıştır. 1826 yılında Yeniçeri Ocağının kaldırılmasından sonra yerine kurulan Asa-
kir-i Mansure-i Muhammediye Ordusunun üniformaları ile devlet görevlilerinin giyecekleri elbiseler,
tam manasıyla Avrupaî tarzda düzenlenmiştir. Asker ve devlet görevlileri için giyecekleri üniforma
ve kıyafetler, belli bir usul ve kaideye bağlanmıştır. Mevcut yönetimin gayesi, kılık ve kıyafetteki de-
ğişiklik ile Avrupa’ya yakınlaşmaktır. Polis Teşkilatının kılık ve kıyafetinin seçiminde de bu anlayış
ile hareket edilmiştir. Bu süreç içerisinde yürürlüğe konulan nizamnameler ile polis kıyafetlerindeki
asker görünümü ortadan kaldırılarak, ceket ve pantolon bütünlüğüne önce fes, ardından da serpuş
olarak tabir edilen fes-kalpak karışımı bir başlık eklenmiştir.
Türk polisinin resmi kıyafetini oluşturan bu bütünlük, Şapka Kanununun yürürlüğe girdiği 25 Ka-
sım 1925 tarihine kadar devam etmiş ve Kanun gereği olarak Polis Teşkilatının çalışanları da şapka
giymeye başlamıştır. Takip eden yıllarda da polisin kıyafetiyle fazlaca ilgilenilmiştir.
Böylece Polis Teşkilatında disiplin, adli-idari ve teknik alanda yapılan yeniliklere kılık-kıyafet
alanında yapılan yenilikler eklenmiştir. Bu kitapta Türk Polis Teşkilatının kuruluşundan günümüze
kadar kılık-kıyafeti ile ilgili gelişmeler ayrıntılı bir şekilde ele alınmış, araştırmacıların ve ilgi duyan-
ların hizmetine sunulmuştur.
Çalışmamız dört ana bölümden oluşmaktadır. Birinci Bölüm, Polis Teşkilatının kuruluşuna kadar
(1845) güvenlik ve asayiş işlerinden sorumlu kimselerin kılık ve kıyafetlerini içermektedir. İkinci
Bölüm, Polis Teşkilatının kuruluşundan Cumhuriyete kadar Osmanlı polisinin üniformalarını kap-
samaktadır. Üçüncü Bölüm, Cumhuriyetin ilk zamanlarından itibaren son yıllara kadar geçen sürede
polis üniformalarının geçirdiği değişiklikleri ele almaktadır. Dördüncü Bölüm ise özel üniformaları
olan birimleri içermektedir.
XI
İlk Emniyet Umum Müdürü Ali Galip Pasiner (1909)
XII
I
BÖLÜM
POLİS TEŞKİLATININ KURULUŞUNA KADAR GÜVENLİK VE

ASAYİŞ İŞLERİNDEN SORUMLULARIN KIYAFETLERİ
İstanbul Polis Umum Müdürü Azmi Bey (1913)
2
I. Sadrazam
Sadaret makamı, devletin iç ve dış emniyetini temin eden en yüksek makam olduğu için Sadraza-
mın da en büyük güvenlik (polis) amiri olması doğaldır. Sadrazam, asayiş ve güvenliği temin mak-
sadıyla şehirde dolaşır, kanuna ve nizama uygun görmediği her hareketi yerinde cezalandırırdı1. Sad-
razam, İstanbul’un ahşap evleri genellikle yangınlara sebebiyet verdiğinden sıklıkla Yeniçeri Ağası
ile birlikte iş başında görülürdü2. Sadrazam, seferde olduğu veyahut Başkentte bulunmadığı zamanlar
yerine Kethüda Bey vekâlet ederdi3.
Sadrazam, başına yarım endazeden4 uzun ve alt tarafı dört köşeli bir külah giyerdi. Üzerine gayet
ince Hint tülbent sarardı. Külahın sağından sola doğru dört parmak arasında sırma işleme şerit bağlar-
dı. Bu alamete kallavi5 denirdi. Arkasına “üst” tabir olunan dört kollu ağır sırma işleme kaplı samur
kürk giyerdi. Beline Padişah tarafından ihsan buyrulan kıymetli taşlarla bezeli bir hançer takardı6.
Sadrazam
“Osmanlı Teşkilat ve Kıyafet-i Askeriyesi”
“Kıyafetli Albüm ve Kitaplardaki Osmanlı Kıyafetlerinden Bazı Örnekler (1710-1820)” isimli ça-
lışmada, Sadrazam kıyafeti şöyle tasvir edilmiştir: “Başında kallavi adı verilen çapraz sırma şerit-
li bir kavuk bulunur. Bu başlık sadece vezirlere mahsustur. Kavuğun üzerine ince dokunmuş beyaz
kumaştan ince bir tülbent sarmıştır. Çapraz bir bant şeklinde yapılmış altın sırma şerit takmıştır.
En üstte kısa kollu ve önü açık bir üstlük (kaftan) giymiştir. Kaftanın yakaları, ön kenarı, içi ve kol
ağızları kürk ile kaplıdır. Omzundan aşağıya sarkan yalancı kol yeninin de ağız kısmı aynı kürk ile
kaplıdır. Bunun içine giydiği entari, sarı atlas kumaştandır ve metal iplik işlemedir. Bel kısmına kadar
düğmeli ve uzun kolludur. Eteklerinin ucundan kırmızı şalvarı görülmektedir. Kürk üstlüğü, metal ip-
lik işlemeli atlas olmalıdır. Entarisi yine metal iplik işlemeli sarı renk atlas kumaş şeklindedir. Belini
1 Halim Alyot, Türkiye’de Zabıta (Tarihi Gelişim ve Bugünkü Durum), Polis Akademisi Yayınları, Ankara 2008, s. 52. Ayrıca bkz. Baron Von Ham-
mer Purgestall, “18. Asırda Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet Teşkilatı ve Bâb-ı Âlî”, Çev. Halit İlteber, Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 7, S. 2-3.
2 İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Devleti Teşkilatından Kapıkulu Ocakları, C. 1, TTK Yayınları, Ankara 1988, s. 53.
3 Halim Alyot, Türkiye’de Zabıta (Tarihi Gelişim ve Bugünkü Durum), Polis Akademisi Yayınları, Ankara 2008, s. 52. Ayrıca bkz. Baron Von Ham-
mer Purgestall, “18. Asırda Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet Teşkilatı ve Bâb-ı Âlî”, Çev. Halit İlteber, Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 7, S. 2-3.
4 Arşının bez, basma vesaire ölçmeğe mahsus küçük cinsi (60 santimetredir).
5 Kavuk.
6 Mahmut Şevket Paşa, Osmanlı Teşkilat ve Kıyafet-i Askeriyesi, C. 1, Mekteb-i Harbiye Matbaası, İstanbul 1325, s. 43.
3
kuşatan kemeri altın üzerine iri kıymetli taş kakmalıdır. Kemeri, dönemin modasını yansıttığı düşü-
nülmektedir. Entarisi, bitkisel bezemelidir. Ayağına sarı renkte deri yemeni giymiştir. Kallavi kavuğu,
Sadrazamlar gibi Kaptan Paşanın da giymesi 18. yüzyılda moda haline gelmiştir. Kallavi, Kanuni
Sultan Süleyman zamanında (1520-1566) ilk kez giyilen Sadrazam kavuğudur”7.
II. Subaşı
Asker komutanı demek olan subaşı aynı zamanda asayiş görevlisidir. Orhun Anıtlarında subaşı
kelimesi Bilge Tonyukuk Yazıtı’nın kuzey tarafının 31. paragrafında şöyle geçer: “….subaşı olarak
İnel Hakan Taraduş şad varsun dedi…”8. Buradan anlaşıldığı üzere Türk Tarihi’nde ilk subaşı İnel
Hakan’dır. İnel Hakan savaş zamanında savaşa katılırken barış zamanında da ülkenin iç güvenliği
ile ilgilenmiş, ülkede huzur ve asayişin sağlanması için gerekli güvenlik tedbirlerini almıştır. Barış
zamanlarında ise bulundukları şehirlerin imarı, güvenliği, belediye hizmetleri ve vergi işlerini yerine
getirmişlerdir. Bulundukları bölgede asayişi bozanlara derhal müdahale etmiş ve gerekli önlemleri
aldırmıştır.
Eski Türkçe’de “asker, ordu” anlamına gelen Orhun Yazıtları’nda geçen sü veya su kelimesi, Oğuz
kabileleri tarafından da kullanılmıştır. Bazen “sü begi” şeklinde de karşımıza çıkmaktadır. Karahanlı
Devleti’nde orduyu sevk ve idare işine “sü başlamak” denilmekteydi ki “kumandan” anlamındaki
subaşı tabiri buradan gelmiştir. Aynı şekilde Kutadgu Bilig’de yer alan “sübaşlar er, sübaşlar kişi” ve
“sübaşçısı” gibi tabirler de “subaşı” anlamında kullanılmıştır. Yûsuf Has Hâcib, subaşı tayin edilecek
kişinin seçkin, sert tabiatlı, tecrübeli, cesur, cömert, iyi nişancı, alçak gönüllü, haysiyetli, tedbirli, hile
ve taktiklere başvurabilen ve siyasî zekâya sahip biri olması gerektiğini vurgulamıştır. Karahan-
lı, Gazneli ve Selçuklu Devletleri’nde kumandanlar “sâhibü’l-ceyş” ve “sipehsâlâr” gibi Arapça,
Farsça unvanların yanında subaşı unvanını da taşımışlardır. Gazneliler, kuruluş yıllarında mücadele
ettikleri Selçuklu Devleti’ne karşı büyük orduların başında ünlü hâciblerini subaşı tayin etmişlerdir.
Selçukluların kurucusu Selçuk Bey de bir subaşıdır. Anadolu Selçuklularında subaşılar seçkin görev-
liler arasında yer almıştır. Adaletli ve örfe riayetkâr, kalem ve kılıç, ilim ve hikmet sahibi olmakla ön
plana çıkan subaşılar arasında da mertebeler bulunmuştur. Kayseri, Sivas, Niksar, Malatya, Erzincan
gibi önemli askerî merkezler ile taşradaki ikta sahipleriyle göçebe kabileler subaşının kumandasında
yer almıştır. Subaşıların bazen elçilik görevi de üstlendikleri olmuştur. Subaşılar ikta sahibi olduğu
yerlerde zeamet gelirlerini toplarken asesbaşı ve aseslerden yardım almışlardır. Anadolu Selçukluları
zamanında sancaklara; Sancak Subaşı, kazalara; Toprak Subaşı ve köylere; Köy Subaşı tayin edilmiş-
tir. Subaşılık müessesesi, Anadolu Beylikleri’nde de görülmüş çoğu beyliklerde protokolde kadıdan
sonra yerlerini almış bir makamdır. Osmanlıların ilk devirlerinde şehir muhafızı konumunda olan
subaşılar, bir şehrin fethinden sonra kadı ve dizdar ile beraber ilk görevlendirilenler arasındadır. İlk
dönem kaynakları, bu tayinler gerçekleştikten sonra, “Tamam memleket fetholundu.” ifadesini kul-
lanmışlardır9. Askeri komutan manasındaki subaşıların barış zamanlarında sorumlu olduğu bölgenin
iç güvenliğini sağlaması görevinden polisiye işlerden sorumlu tutuldukları anlaşılmaktadır. Köylere
kadar uzanan10 bu müessesenin amiri olan subaşıların kıyafetleri aşağıda verilmiştir.
7 Ö. Hakan Çetin, “Kıyafetli Albüm ve Kitaplardaki Osmanlı Kıyafetlerinden Bazı Örnekler (1710 -1820)”, (Danışman: Prof. Dr. H. Örcün Barışta),
Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji-Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 1995, ss. 47-48.
8 Hüseyin Namık Orkun, Eski Türk Yazıtları, Ankara 1994, s. 110.
9 Mücteba İlgürel, “Subaşı”, İslam Ansiklopedisi, C. 37, s. 447-448.
10 Subaşılık hakkında ayrıca geniş bilgi için bkz. Derviş Okçabol, “Zabıta Tarihi”, Polis Enstitüsü Neşriyatı, Ankara 1940, ss. 32-36.
4
“On Üç Asırlık Türk Kıyafet Tarihine Bir Bakış”11 adlı eserden
Bu resim, 14. yüzyıldaki bir subaşına aittir. Subaşıların başında börk vardır. Börkün önü, “V” şek-
lindedir. Börkün ortası; kırmızı, yanları; tüylü olup beyaz renktedir.
Vücudunu sarmalayan ve diz kapaklarına kadar inen sarı renkli saten kumaştan kaftan giymişler-
dir. Kaftan, yakasız olup bele kadar önden düğmelidir. Kol yenleri ise kısadır. Kaftanın önünde, kol
kısmında ve alt etek kısmında sarı renkli, nakışlı, simli iplikleri vardır. Belinde kemeri bulunmaktadır.
Kemere bağlı deri kılıf içinde kılıçları bulunmaktadır. Gömlekleri uzun kollu, mavi renkli ve pamuklu
kumaştandır. Pantolon, gömlekteki gibi pamuklu kumaştan mavi renktedir ve kaftanın altından görül-
mektedir. Ayakkabı olarak deriden yapılmış, sarı renkli, sivri uçlu çarık giymişlerdir.
Her belde de bulunan subaşının görevini, gündüzleri kol gezerek çarşı, pazar ve mahalle aralarının
temizliğine dikkat etmek, bozulmuş kaldırımları tamir ettirmek, yol üzerinde yıkılmaya meyilli olan
binaların yıkılıp yapılmasının lüzumunu üst makamlara bildirmek, geceleri de kol gezmek, uygunsuz
hal ile hareketlerde bulunanları araştırmak, maiyetindekiler ile beraber barış zamanlarında bulunduk-
ları beldelerin zabıta ve belediye işlerini görmek, olarak tanımlayan Mahmut Şevket Paşa, subaşının
kıyafeti ile ilgili olarak şunları yazmıştır:
“Subaşı, başına ağzı eğimli ve tepesine doğru sivrice mermer havan şeklinde beyaz tülbentten ya-
pılmış bir serpuş takardı. Arkasına sarı çuhadan kaftan, bacağına mavi şalvar ve ayağına sarı yemeni
giyerdi12.”
11 Nureddin Sevin, On Üç Asırlık Türk Kıyafet Tarihine Bir Bakış, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1990, s. 54.
12 Mahmut Şevket Paşa, a.g.e., s. 60.
5
Yandaki fotoğraftan da anlaşıldığı üzere

mor kaftanlı Asesbaşı’nın yanında duran
sarı kaftanlı subaşı, başına beyaz kavuk tak-
mış, üzerine uzun kollu sarı renkte kaftan
giymiştir. Kaftanın içine pudra pembesi en-
tari giymiştir. Beline kuşak bağlamıştır.
Şalvarının rengi ise kırmızıdır. Ayağına
sarı renkte yemeni (çarık) giymiştir. Her iki
fotoğraf karşılaştırıldığında şalvar ile entari
renklerinde bir farklılık olduğu gözlemlen-
mektedir. Ancak kıyafetler şekil olarak aynı
tarzdadırlar.
Bu durum da gündelik hayatın koşulların-
dan olabilir. Yalnız fotoğrafın altında yazılı
olan, örneğin “chef de poste de gendarme-
rıe” Fransızca ifadesi, “Jandarma Başkanı”
anlamına gelmektedir ki buradan hareketle
Subaşı Asesbaşı subaşıların iç güvenlikten sorumlu kimseler
Milli Kütüphane, NE 1990 A 2110 olduğu pekâlâ çıkarılabilmektedir.
III. Sipahi
Sipahi13 Sipahi Zabiti14
Sipahi, asker manasına gelen Farsça sipâh kelimesine dayanmaktadır15. Kaynaklarda kapıkulu
(Saray) sipahileri ve tımarlı sipahiler olmak üzere iki yaygın kavram geçmektedir. Türk Devlet ge-
leneğinde her iki sipahi sınıfının da barış zamanlarında iç güvenlikle ilgili görevler yaptığı anlaşıl-
maktadır. Kapıkulu sipahilerinin İstanbul’da bulunanları içinden 300’ü amirleriyle birlikte divanın
toplandığı günlerde Bâb-ı Hümâyunun önünde resmî selâm icra etmesi, toplantı müddetince ikinci
13 Tho. Mc. Lean, XVIII inci Asırda Türk Askeri Kıyafetleri, Çev. Muharrem Feyzi, Zaman Kitaphanesi, İstanbul 1933, s. 60.
14 Tho. Mc. Lean, a.g.e., s. 62.
15 Ferit Develioğlu, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, 30. Baskı, Aydın Kitabevi, Ankara, 2013, s. 1115.
6
avluda beklemeleri ve yine Padişahın Cuma Selâmlığı’na çıktığında ya da herhangi bir yere gittiğinde
alaylarda hazır bulunmaları, başlıca iç güvenlik görevlerindendir16. Tımar veya ikta yani toprak sis-
temine dayalı tımarlı sipahiler ise barış zamanlarında bulundukları bölgenin güvenliğini ve asayişini
başlarındaki subaşılar ile sağlamakla mükelleftiler.
“On Üç Asırlık Türk Kıyafet Tarihine Bir Bakış”
Yukarıdaki resim 13. yüzyıl Selçuklu Dönemi Anadolu Sipahisine aittir. Sipahi kafasına kırmızı
renkli köşeleri sivri uçlu ortası mavi renkli keçe veya kaşmir kumaşından kubbe şeklinde beş köşeli
külah başlık takmıştır. Külahın altı kırmızı renkli yünlü kumaştan yapılmıştır. Kırmızı kumaşın üstün-
de sarı renkli işleme vardır. Entarileri bele kadar olup diz altına kadar uzanan pantolon giymişlerdir.
Çorapları, pantolona kadar uzanmaktadır. Ayakkabı olarak yemeni giymişlerdir. Belinde kemerleri ve
kemere bağlı ok kını ile kılıç kılıfı görülmektedir.
16. yüzyılda Kapıkulu sipahilerinin başlıca silahları; ok, yay, kalkan, harbe veya mızrak, balta,
pala ya da hançer, gaddâre denilen geniş yüzlü kısa kılıçla bozdoğandır17. Her bir neferin üzerinde al-
tın ve gümüş işlemeli, kumaştan, hafif veya ağır ipekten ya da koyu kırmızı, sarı veya lacivert renkte
değerli elbiseler bulunur. İki yanlarında ise silah ve teçhizatları vardır. Oklara, kılıç ve topuz darbe-
lerine dayanıklı, sol kollarında taşıdıkları kalkanları da seçkin bir işçilik mamulüdür. Sağ ellerinde
çoğunlukla yeşil renkte hafif bir mızrak taşırlar. Kısa ve değerli taşlarla bezenmiş bir kılıç kuşanırlar,
eyerde ise topuzları asılıdır. Başlıkları, ortasından şeritlerle bölünmüş koyu kırmızı bir ipek kumaşın
uzandığı bembeyaz ince pamuklu bir kumaştan oluşmaktadır. Birçoğunun başlıkları da ayrıca siyah
tüylerle süslüdür18.
“Kıyafetli Albüm ve Kitaplardaki Osmanlı Kıyafetlerinden Bazı Örnekler (1710-1820)” isimli
çalışmada, Sipahinin kıyafeti şöyle tasvir edilmiştir: “Başa, tepesi yassı, üzeri küçük sarı düğmeli,
kırmızı kavuğun etrafına beyaz bir destarı, çatal biçimi sarılmış, destarın taylasanlı ucu omuzuna
16 Erhan Afyoncu, “Sipahi”, İslam Ansiklopedisi, C. 37, ss. 256-258.
17 Topuz
18 Afyoncu, a.g.m. s. 256-258.
7
doğru sarkmakta olan bir başlık takılmaktadır. Vücuda, uzun kollu, vücudu sıkıca saran, bele ka-
dar düğmeli, kruvaze kesimli, koyu mavi bir entari giyilmektedir.
Eteklerinin ucundan kırmızı poturu gözükmektedir. Belinde toka
gibi düğümlenen açık kahverengi bir kuşak vardır. Entarisi, çu-
hadandır. Ayakkabısı, yemenidir”.19
IV. Kapudan (Kaptan) Paşa
Kaptan Paşa, İstanbul’un Kasımpaşa ile Galata semtinin asa-

yiş ve inzibat işlerinden sorumluydu. Deniz, tersane ve liman gü-
venliği işlerine bakardı. Bu mıntıka inzibat bakımından ikiye bö-
lünmüştü. Her mıntıkanın başında Kapudanpaşa’nın emri altında
olmak üzere bir çavuş bulunurdu. Galata semti asayişine; Galata
Çavuşu20, Kasımpaşa ve civar sahillerin asayişine; Tersane Çavu-
şu bakardı21.
Kaptan Paşa, başına yalnız sağ tarafı sırmalı şerit ile süslenmiş
“kallavi” ve arkasına yeşil atlas üzerine samur kaplı dört yönlü
kürk giyerdi. Beline mücevherli hançer takardı22.
Kapudanpaşa
“Kıyafetli Albüm ve Ki-

taplardaki Osmanlı Kıya-
fetlerinden Bazı Örnekler
(1710-1820)” isimli çalış-
mada, Kapudanpaşa’nın
kıyafeti şöyle tasvir edil-
miştir: “Başına beyaz bir
tülbent sarmıştır. Tülbent,
ince dokunmuş kumaştan
olabilir. Üstünü önü açık,
kolları omuzlarından ke-
silmiş ve sırt kısmından
yalancı kol yenleri sar-
kan, iri çiçek desenli, sarı
Kapudanpaşa (ortada oturan yeşil kaftanlı) renk kaftan omuzlarından
“Costumes Ottomans Les Ancıens Costumes L’empıre Ottoman du Sultan Mahmoud” kesilmiş kol ağızları, ya-
kası, ön kenarı (ortası) ve
19 Çetin, a.g.t., ss. 83-84.

20 Mahmut Şevket Paşa, Galata Çavuşunun kıyafeti hakkında şunları yazmıştır; “Tersane askerinden olan çavuş başına, mavi püsküllü fes giyip fesin
üstüne ucu saçaklı poşu sarardı. Arkasına kolsuz kısa bir saltah ve bacağına potur biçiminde mavi bir şalvar giyerdi. Beline kuşak bağlardı. Bıçakla
tabancalar gümüş kaplı ve yıldızlı olmak üzere, ihtiyaca göre kullanılırdı. Sağ koluna bir çapa ile işareti dövülmüştü. Çapa mensup olduğu bölüğün
alameti olup bölüğe işarettir ve bölüğün numarasıdır şeklinde belirtmiştir.” Mahmut şevket Paşa, a.g.e., , s. 81.
21 Alyot, a.g.e., , ss. 56-57.
8
yalancı kol ağızları kürk ile kaplıdır. İçine giydiği mavi entarisinin kol ağızları pembe şeritlidir. Metal
iplik işlemeli kaftanı atlas olabilir. Çiçekli bezemelerle süslü kaftanı 18. yüzyıl başının beğenisini
yansıtmaktadır. Ayağına sarı renkte deri yemeni giymiştir”23.
V. Yeniçeri Ağası
Yeniçeri Ağası (soldan üçüncü)

Yeniçeri Ağası, Yeniçeri Ocağı ile Acemi Ocağı işlerinden sorumluydu. Genel olarak İstanbul’un
ve Sarayın güvenlik işleri ile alakası olduğundan haftada üç kere gece veya gündüz maiyetinde bir he-
yet ve falakacılar ile beraber sokak ve pazarlarda dolaşırdı. Devriye gezerken yolsuz ve kanunsuz ha-
rekette bulunanları yakaladığı zaman, asker ise mensup olduğu kışlasına gönderir, amirleri vasıtasıyla
cezalandırır, asker değil ise kendisi falaka ile dövdürür veya hapsettirirdi. Yeniçeri Ağasından başka
dört yayabaşı ve dört bölükbaşı, Cuma gecesinden başka her gece kol gezer, geceleyin yakaladıkları
suçluları Ağa Kapısı’na gönderirlerdi. Çorbacıların bu suretle dolaşmalarına “Sıra Kolu” denilirdi.
İstanbul’da çıkan yangınlarda Sadrazam ile birlikte Yeniçeri Ağası da hazır bulunurdu24.
Yeniçeri Ağası, başına “kalafat”25 namında bir kisve giyerdi. Bu kisve kırmızı çuhadan, ovale ya-
kın bir şekildeydi. Kisvenin üstü bir takım dilimlerden oluşacak şekilde dikilirdi. Kisve, ön taraftan
biraz yarı açık ve mahall-i sâiresi çatalvari sarılan sarık ile kapatılmıştır.
Arkasına kolsuz bir kürkten ibaret olmak üzere “üst” namında bir kaftan giyerdi. Bu kürkün bir
karış kadar yeri ön taraftan görünürdü. Omuzların alt taraflarıyla boyun cihetine de bir miktar kürk
konurdu.
Kaftan, kumaş veya ipek cinsindendi. Ağa, bunun içine bir adet ipek veya kumaştan bir entari
23 Çetin, a.g.t., ss. 71-72

24 Uzunçarşılı, a.g.e., ss. 54-55.
25 Vaktiyle Yeniçeri Ağası’nın giydiği kırmızı bir başlık.
9
giyerdi. Kolsuz kürke beyaz veya sarı atlastan bir kol dikilmiş olduğundan entarinin kolları kaftanın
dışarısından görünmezdi. Atlas kollu bilek tarafı abdest almakta kolaylık sağlamak üzere düğmeliy-
di. Ağanın birde kırmızı şalvarı vardı. Ağa, ayaklarına sarı mest veya pabuç giyer ve beline kıymetli
taşlar ile süslenmiş bir hançer takardı26
VI. Falakacıbaşı
Falakacıbaşı (ilk soldaki)

Falakacıbaşı, her hafta bir memuru ile Babıaliye giderdi. Sadrazam bir yere gittiği vakit cellatlar
ile beraber Sadrazamı takip ederdi. Kanunsuz hareket edenleri, Sadrazamın emri ile cezalandırırdı.
Yeniçeri Ağası da vazife dolayısıyla İstanbul sokaklarını dolaştığı vakit, evvelce de beyan olun-
duğu üzere ahaliden ceza hakedenleri cezalandırmak için falakacılardan birini yanına alırdı27. 1826
senesinde Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasıyla beraber Falakacıbaşı unvanı da tarihe karıştı.
Falakacıbaşı, başına çuhadan “kalafat” giyerdi. Kalafatın üstüne beyaz sarık sarar ve arkalarına
entari ve bunun üstüne de yeşil çuhadan kolları hortumlu dolama ile al şalvar giyerlerdi. Ayaklarına
sarı mest ve pabuç ve yahut sarı çizme giyerlerdi28.

10
VII. Çavuşbaşı
Çavuşbaşı (mavi kaftanlı)

“Costumes Ottomans Les Ancıens Costumes L’empıre Ottoman Du Sultan Mahmoud”
Çavuşbaşı, Yeniçeri Ocağı’nın rütbeli personellerindendir. Ayrıca Yeniçeri Ağası’nın başkanlığı
altında bulunan Ağa Divanının da kabulcüsüdür. Divanda dilekçe ve istekleri, Yeniçeri Ağasına tak-
dim ederek görüşlerini alırdı. Maaş verildiği zaman yeniçerileri Saraya sevk ve davet eylemek gibi
işler ile görevliydi29.
Çavuşbaşı, emniyet işlerinde Sadrazamın yardımcısı sıfatıyla onun emir ve kararlarını uygulardı.
Bunun yanı sıra şerî ilamları infaz eder, şahsi alacakları tahsil ederdi. Ayrıca, kendi rütbesine kadar
olan zevatı hapis, cezalandırma, tutuklama yetkisine sahipti. Tellallar vasıtasıyla halka tembihler ve
kanun hükümlerini ilan ederdi.
Çavuşbaşı, güvenlik ile ilgili hizmetleri ifa sırasında muhzir ağa, asesbaşı ve subaşı tarafından
yardım görürdü30. 1826 senesinde Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasıyla beraber Çavuşbaşı unvanı da
ortadan kalkmıştır.
Çavuşbaşı, başına beyaz keçeden bir külah giyerdi. Külahın alt tarafı sarı sırma ile süslenmiş ve
sivri ucu arkaya doğru kıvrılıp ön tarafına, boyna takılan ziynetten bir sürgüç takılırdı. Çavuşbaşı,
arkasına (dolama) namında kırmızı kaftan, içine entari ve dizine kırmızı şalvar giyerdi. Ayağına ise
sarı mest, pabuç veyahut sarı çizme giyerdi31.
29 Mahmut Şevket Paşa, a.g.e., ss. 52-53.

30 Alyot, a.g.e., s. 60.
31 Mahmut Şevket Paşa, a.g.e., s. 52. Ayrıca bkz. Derviş Okçabol, “Zabıta Tarihi” isimli çalışmasında; Çavuşbaşıların, başlarına (Kayti) tabir olunan
kavuk taktıklarını, arkalarına bol, hafif ağır kaftan giydiklerini, bellerine gümüş yaldızlı kuşak bağladıklarını, kuşak üzerine altın köstekli ve elmaslı
bıçak taktıklarını, ellerinde baş tarafı topuz biçimi gümüşten yapılmış asa taşıdıklarını yazmıştır. Okçabol, a.g.e., s. 43.
11
Çavuşbaşı (mavi kaftanlı)
“Kıyafetli Albüm ve Kitaplardaki Osmanlı Kıyafetlerinden Bazı Örnekler (1710-1820)” isimli ça-
lışmada, Çavuşbaşının kıyafetini şöyle tasvir etmiştir: “Sarı yuvarlak kavuğun üstüne ortası çatal
biçimi beyaz tülbent sarmıştır. Bu tülbentin tam ortasına balıkçık tüyü ve turna teli takmıştır. Sarı
kavuğunun çevresine beyaz ince bir tülbent sarmış olmalıdır. Kavuğuna taktığı kuş tüyü, rütbesinin
işaretidir. Çavuşbaşı, en üstte önü açık uzun kollu ve yakası tutturulmuş bir üst kaftanı giymiştir. Ya-
kaları, ön kenarları ve içi beyaz kürk ile kaplıdır.
Kol yenleri ise bilek kısmı dar yukarı doğru genişleyen aynı tür kürk ile kaplıdır. Bunun altına kru-
vaze kesimli bele kadar ibrişim düğmeli, beyaz gezi kumaştan bir entari giymiştir. Altındaki kırmızı
şalvarın ucu gözükmektedir. Beline pembe kuşak sarmıştır.
Kaftanı sarı atlas, entarisi beyaz gezi kumaştan olabilir. Elinde tuttuğu ucunda yarım ay bulunan
asası görevinin simgesi olmalıdır. Ayağına beyaz bir mest giymiştir. Mest deri olmalıdır”32.
32 Çetin, a.g.t., ss. 49-50.
12
VIII. Kol Kethüdası
Kethüda Bey (pembe kaftanlı)

Bazı kaynaklarda “Kul Kethüdası” olarak da geçen “Kol Kethüdası”, Yeniçeri Ağası’nın yardımcı-
sı demektir. Bu memuriyet, yeniçerilerin Kurmay Teşkilatı Başkanlığıdır. Kol Kethüdalığında başarı
gösterenler, “Mirliva” rütbesiyle sancaklara tayin olurlardı. Sancaklarda başarı gösterdikleri takdirde
“Beylerbeyi” olurlardı ve her zaman için Yeniçeri Ağalığı’nın adayıydılar33. 1826 senesinde Yeniçeri
Ocağı’nın kaldırılmasıyla Kol Kethüdası unvanı da tarihe karışmıştır.
Kol Kethüdası da denilen Kethüda Bey bir tür “üsküf”34 giyerdi. Bu üsküfün alt tarafı dört parmak
genişliğinde sarı sırma ile işlenmişti. Üst tarafı fazla arkaya sarkmayarak yalnız az bir miktar geriye
gitmiş bulunurdu. Üsküfün üstünde biraz geriye kıvrık ve sağa meyilli yelpaze şeklinde tüyden bir
sürgüç bulunurdu. Bunun sol tarafında sola meyilli diğer küçük bir sürgüç de mevcuttu.
Kethüda Bey’in elbisesi, Yeniçeri Ağasının elbisesi tarzındadır. Kolsuz kürkünün kabı kırmızı ve
bu kürke eğreti olarak takılan kolları yeşil olduğu gibi ayağına da sarı çizme giymesi kaidedendi35.
33 Okçabol, a.g.e., s. 57.

34 Yüksek aşamadaki yeniçeri subaylarının giydikleri, yarısı arkaya sarkan uzun bir sarık.
35 Mahmut Şevket Paşa, a.g.e., ss. 55-56.
13
IX. Salmaçuhahadarı
IX. Salmaçuhadarı
Gerek çuhadara gerekse maiyetindeki neferlere
Gerek çuhadara gerekse maiyetindeki neferlere salma adı veri-
lir. Bunlar şüpheli hallerin araştırılması için gece ve gündüz kıya-
salma adı verilir. Bunlar şüpheli hallerin araştırılması
fet değiştirerek gezerler, her köşe ve bucağa bakarlardı. Yine görev
mahallindeki her türlü hizmette görevlendirilirlerdi. Salmaçuhadarı
için gece ve gündüz kıyafet değiştirerek gezerler, her
ile maiyetindeki görevliler, vazifeleri sırasında pazar ve kalabalık
yerlerde devriye gezerler, bölgelerinde bulunan kahvehane ve ber-
köşe ve bucağa bakarlardı. Yine görev mahallindeki

ber dükkânları gibi yerleri denetler, kumar ve kumar benzeri oyun
oynayanları cezalandırırlardı.
her türlü
Kışlalarından hizmette görevlendirilirlerdi.
nöbetle Salmaçuhadarı
çarşı ve pazara çıkan yeniçerilerin, ırz ve
edepleriyle gezmelerine ve hamama gittikleri vakit kavga çıkarma-
ile
malarına maiyetindeki görevliler,
özen gösterirlerdi. vazifeleri
Ayrıca, mahallesırasında pazar
ve kabristan aralarında
olan fahişeleri def ederler, rezaletlerine müsaade etmezlerdi. Ra-
mazanvegecelerinde
kalabalık yerlerde devriye
çocukların gezerler,
camide bölgelerinde
gürültü etmelerine müsaade
etmezlerdi. Günlük olayları, rapor halinde Ağa Kapısı’ndaki amirle-
bulunan kahvehane ve berber dükkânları gibi yerleri
rine arz ederlerdi . 36
1826 senesinde Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasıyla beraber bu

unvandenetler,
da ortadankumarkalkmıştır.
ve kumar benzeri oyun oynayanları
cezalandırırlardı. Kışlalarından nöbetle çarşı ve pazara
Salmaçuhadarları, kışlada bulunduğu vakit başına, tepesi yeşil
çıkanetrafı
çuha ve yeniçerilerin,
siyah kuzuırz ve edepleriyle
derisinden gezmelerine
bir kalpak ve Arkasına
takarlardı.
“pır-pırı” namında kırmızı cübbe, alt kısmına ise döğme siyah şal-
hamama gittikleri
var giyerlerdi. vakitkırmızı
Ayakkabısı, kavga çıkarmamalarına
yemeniydi . özen 37
gösterirlerdi. Ayrıca, mahalle ve kabristan aralarında

Salmaçuhadarı
Milli Kütüphane, NE 1990 2056 DN: 485
Salmaçuhadarı
Milli Kütüphane, NE 1990 2056 DN: 485 olan fahişeleri def ederler, rezaletlerine müsaade
etmezlerdi. Ramazan gecelerinde çocukların camide
gürültü etmelerine müsaade etmezlerdi. Günlük olayları, rapor halinde Ağa Kapısı’ndaki amirlerine
arz ederlerdi36. 1826 senesinde Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasıyla beraber bu unvan da ortadan
kalkmıştır.
72 71 70 69 68
Baş Falakacıbaşı (Tr) Salma Başçuhadarı (Tr) Vezir Baştebdili Ağa (Tr) Koloğlu Başçuhadarı (Tr) Başkılağuz Ağa (Tr)
Fiziksel Cezacı (Fr) Polis Komiseri (Fr) Polis Şefi Vezirler (Fr) Gizli Polise Ait Adam (Fr) Törenlerde Öncü Rehber (Fr)

14
X. Sekbanbaşı
İlk defa olarak Kosova Fatihi Sultan Murad, Yeniçeri Ağalığına bağlı ve şehrin genel emniyetini
temin etmek üzere Sekban Ocağı’nı kurmuştur. Sekban, acemce bir kelimedir ve “sek” ile “ban” sı-
fat eklerinden meydana gelmektedir. Farsça “sek” köpek demektir, “ban” ise “-ci” anlamındadır. Şu
halde sekban, köpekçi anlamında, köpek gibi saldırıcı ve tehlikeli kimselerin ardını kovalayan ve bu
suretle de asayişi sağlayan kimse demek manasına gelmektedir. Bunların maiyetinde yeterli miktarda
böcekler vardır38.
Sekbanbaşı (kahverenkli ceketli)

Sekbanbaşı, başına “kafes” denilen kisveye benzeyen bir şekilde ancak ondan küçük bir çeşit
kumaştan sarık takardı. Arkasına dar kollu ve yüksek omuzlu kısa bir saltah giyerdi. Pantolon ma-
hiyetinde mavi çuhadan bir şalvar giyer, beline kemer kuşak bağlar ve ayağına sarı yemeni giyerdi.
Adet edildiği üzere, kuşağına bir kamçı sokarak gücünü gösterirdi. Ayrıca uzun ve kırmızı bir kaftan
giyerdi39.
XI. Bostancıbaşı
Evvelden beri devşirme usulüyle toplanan Acemioğlanları diye adlandırılan Hristiyan çocukları-
nın bir kısmı İstanbul’daki Sarayda ve Saray bahçesinde görev yapardı. Edirne ve Gelibolu şehirle-
rinde bulunan Saray ve bostanlarda “bostancılık” hizmetini ifa etmek üzere seçildiklerinden bunlara
“bostancı” denirdi. Bostancıbaşı namında bir büyük amir, rütbe olarak biraz daha aşağı derecede
Saray idaresinde bulunurdu. Son zamanlarda ise bu bostancılar bir askeri ocağı heyetine dönüşmüştü.
Bostancıların amiri sıfatında olan bu zat, Boğaziçi ile Padişahın oturduğu Saray ve bahçesi civarının
genel güvenliğinden sorumlu idi. Bostancıbaşının maiyetinde Haseki Ağa, Baş Tebdil Ağa, Karaku-
lak Ağa, Vezir Karakulak Ağa, Bostancılar Kethüdası ve Bostancılar Odabaşısı isimlerinde çeşitli rüt-
beli personeller bulunmaktaydı. Padişah filika ile bir yere gideceği zaman filika dümenine geçerdi40.
İstanbul’un Üsküdar, Eyüp, Kâğıthane, Boğaziçi, Kadıköy, Adalar ve Ayastefanos taraflarının gü-
venliğine dair işler de bostancılara aitti. Ayrıca Padişahın diğer saray ve köşklerinin de korunması
15
bunların vazifeleri arasındaydı. Bostancıbaşının müsaadesi olmadan

ne bir bina inşa ve ne de tamir edilebilirdi. Padişahın denizlerde yap-
tığı gezintilerde de dümeni idare ederdi. Etraf hakkında Padişaha
bilgi verirdi. İstanbul etrafında bulunan su ve ormanların da mu-
hafızıydı. Şarap ve kireç ticareti de Bostancıbaşıların kontrolü al-
tındaydı. Genelde doğurduğu korkudan olsa gerek Bostancıbaşı hiç
bir vakit gündüz sokaklarda gözükmezdi. Görüşmek istediği devlet
adamlarının evine her vakit geceleri giderdi. Edirne Valisi de bos-
tancı rütbesine haizdi. Bostancılar, aynı zamanda Padişah dışında
ve Saray erkânının kayıklarında da kürekçilik ederlerdi. Bu erkân
Saraydan çıktıkları vakit iki veya dört bostancı bunlara refakat eder-
di41.
Bostancıbaşı, başına yeniçeri rütbeli personelinin üsküfüne ben-
zer kırmızı renkte bir “ata” takardı. Arkasına kolsuz kırmızı bir kaf-
tan giyerdi. Altına mavi bir şalvar giyerdi. Kuşağına mücevherli bir
kama sokar ve ayağına bir yemeni giyerdi42. “Kıyafetli Albüm ve
Kitaplardaki Osmanlı Kıyafetlerinden Bazı Örnekler (1710-1820)”
Bostancıbaşı isimli çalışmada, Bostancıbaşı kıyafeti şöyle tasvir edilmiştir: “Ba-
Milli Kütüphane, şına üzerinde küçük sarı düğmeler bulunan kırmızı oval bir külah
NE 1990 A 2077 DN: 506 giymiş, bunun etrafına ortası çatal biçimi beyaz bir tülbent sarmış-
tır. Tülbent ince dokunmuş beyaz kumaştan olmalıdır. Kavuğunu kü-
çük sarı renk düğmeler süslemektedir. Üstünde önü açık, topuklara kadar uzanan etekleri olan, kısa
kollu ve sırt kısmından sarkan yalancı kol yenleri bulunan bir kaftan bulunmaktadır. Kaftanın kumaşı,
bitkisel motiflerle süslenmiş şeritlidir. Yakaları, ön kenarları ve kol ağızları kürk kaplıdır. Kaftanın
içine uzun kollu, kol ağızları pembe şeritli, önü açık, kruvaze kesimli ve beline kadar ibrişim düğmeli
bir entari giymiştir. Kaftanı atlas, entarisi ise gezi kumaştan olabilir. Kaftanın kumaşını iri yapraklı,
bitkisel bezemeler süslemektedir. Beline sarı-kırmızı alacalı bir kuşak bağlamıştır. Kuşak, Trablus
kuşaklarına benzemektedir. Sarı deri çizme giyerler”43.
XII. Asesbaşı
Asesbaşı (Kahverengi kostümlü)

“Costumes Ottomans Les Ancıens Costumes L’empıre Ottoman Du Sultan Mahmoud”
41 Alyot, a.g.e., ss. 57-58.

43 Çetin, a.g.t. ss: 63-64
16
Asesbaşı, Yeniçeri Oca-

ğı’na mensup orta rütbeli
bir kumandandır44. Kurul-
duğundan itibaren şehrin,
geceleyin güvenliğini temin
ederdi. Daha sonraları gün-
düzleri de şehrin güvenli-
ğini sağlamaya çalışmıştır.
Ayrıca, asayiş ve güvenlik
işleri hususunda subaşı ile
işbirliği içerisinde kaldı.
Emrindeki rütbelilerle nö-
Asesbaşı (sağdan ikinci) betleşerek, çarşı aralarında,
Osmanlı Teşkilat ve Kıyafet-i Askeriyesi” mahalle içinde ve şüpheli
mahallelerde dolaşırdı. Suç
şüphesi altındaki kimseleri
yakalayarak ilgili yerlere sevk ederdi. Halkın istirahatini temine çalışırdı. Gece, şehrin asayiş ve
güvenliği ile ilgili görevleri yerine getirirdi. Savaş zamanında maiyeti altında bulunan yaklaşık 500
neferle orduya katılırdı. Gerçekten bir suç işleyen bunların elinden yakayı kurtaramazdı. Asesbaşı
ve asesler ele geçirilen suçluları, yeniçeri kolluklarına (karakola) götürür ve burada suçlulara dayak
atarlardı. Bunların gördüğü işler arasında Devletin umumi hapishanesi olan ve İstanbul’da Yemiş İs-
kelesi civarında bulunan meşhur Baba Cafer Zindanı’nın muhafızlığı vardı.45. Asesbaşı, başına yeşil
çuhadan “çatal kalafat46” takardı. Üstüne zağra yakalı ve yeşil kaplı divan kürkü alırdı. Alt kısmına
ise al-mavi renkte, ince bir kumaştan yapılmış ve ekseriya uçlarına birer mest dikilen şalvar giyerdi.
Ayakkabısı, sarı yemenidendi47.
XIII. Böcekbaşı
Böcekbaşı, failleri meydana çıkarılamayan suçları takip ederdi. Faili meçhul
olayları aydınlatır, suçlularını yakalardı. Bir nevi sivil polisin görevini icra ederdi.
Yakaladığı suçluları, Ağa Kapısı’na yahut Baba Cafer Zindanı’na gönderirdi Bö-
cekbaşının yanında erkeklerden başka kadın görevliler de istihdam edilirdi.
Bunların çoğu hırsızlıkta ve diğer suçlarda şöhret kazanmış, affa uğramış sabı-
kalı şahıslardandı. Bunlar hırsızlıktan yetişme ve güya her kötülükten elini eteğini
çekmiş profesyonel kimseler oldukları için akla ve hayale gelmeyen türlü tedbirler
ve hileler kurarak, suçluları yakalamaya, çalınan malları ve eşyayı meydana çıkar-
maya muvaffak olurlardı48.
Böcekbaşı, başına siyah kuzu derisinden ve üzeri yeşil çuhadan yapılmış bir tür
kalpak takardı. Arkasına yollu uzun cepken ve bacağına bol mavi şalvar giyerdi.
Ayağına kırmızı çizme veya yemeni giyerdi49.
Böcekbaşı
Osmanlı Teşkilat ve Kıyafet-i Askeriyesi
44 Çarşılı, a.g.e., s. 170.

45 Alyot, a.g.e. ss. 62-63. Ayrıca bkz. Uzunçarşılı, a.g.e. s. 358.
46 Aşağısı dar, yukarısı geniş, dış tarafı yukarıdan aşağıya doğru birbirine paralel dikilen dilimlerden müteşekkil kavuktur.
48 Okçabol, a.g.e., s. 45. Ayrıca bkz. Mahmut Şevket Paşa, a.g.e. s. 61.
49 Mahmut Şevket Paşa, a.g.e. s. 61.
17
XIV. Vezir Baştebdili
72 71 70 69 68
Baş Falakacıbaşı (Tr) Salma Başçuhadarı (Tr) Vezir Baştebdili Ağa (Tr) Koloğlu Başçuhadarı (Tr) Başkılağuz Ağa (Tr)
Fiziksel Cezacı (Fr) Polis Komiseri (Fr) Polis Şefi Vezirler (Fr) Gizli Polise Ait Adam (Fr) Törenlerde Öncü Rehber (Fr)
Vezir Baştebdili, salmalar gibi görevliydi. Onlar gibi kıyafet değiştirir, kendisini belli etmeksizin
umumi yerlere, suçlu ve sabıkalıların bulunmaları umulan yerlere girerdi. Yasa ve buyruklara aykı-
rı hareket edenleri kamçılatırdı. Suç için kamçı cezasından daha ağır cezalar gerekli ise o takdirde
suçluları yakalayıp Hükümet Konağı’na sevkederdi. Ayrıca İstanbul’da Sadrazamın ve taşralarda va-
lilelerin maiyetinde “Vezir Baştebdili Ağası” unvanıyla “Kılağuzbaşılardan” başka bir memur daha
bulunurdu. Bunlar bizzat kıyafet değiştirerek halkın arasına katılarak esnafın “Narh ve Belediye Tü-
züğü”ne aykırı hallerini gördükleri takdirde icabına göre erzakın bir miktarını belirler ve kanuna
aykırı hareketlerini tespit ettikten sonra, esnaftan alınan erzakın bir miktarını mühürleyip sahipleri ile
beraber yolsuzluk yapanları civarda bulunan “Kollukçu” neferlerine teslim ederek hükümet konağına
gönderirdi. Suçluya, işlediği suça göre kanunun müsaadesi nisbetinde cezasını verir, hapsettirir yada
serbest bıraktırırdı. Kabahati hafif ise “Başağa” onu hemen dükkanın önünde yatırıp döver ve bir
daha aynı suçu işlememesini tembih ederdi. Baştebdilağası, kılağuzbaşılar gibi Sadrazam ve eyalet
valilerinin dairelerinde bulunurdu. Her akşam maiyetlerinde bulunan yirmi kadar memurunu toplar,
ertesi günü nereleri gezeceklerini, neler yapacaklarını görüşüp gereken talimatı gizlice verirdi. Bunlar
aldıkları talimat üzerine kol kol dağılırdı. Hükümetçe verilen narh ve karar haricinde esnaf tarafından
bir hareket gördükleri anda derhal müdahale ederlerdi. Gerekli işlemleri yaparlar, tuttukları tutanak-
ları ilgili yerlere gönderirlerdi. Şehir içinde rastladıkları serserilerle halleri şüpheli meçhul kimseleri
ve casusluk etmelerinden kuşkulanılanları yakalayıp hükümete teslim ederlerdi50.
Baştebdil, başına tepesi yeşil çuha ve etrafı boz kuzu derili kalpak takardı. Arkasına yırtmaçlı çuha,
bunun altına ipekli kısa entari, bacağına şalvar giyer ve kuşağına bir bıçakla bir de kamçı sokar idi51.
Koloğlu Başçuhadarı için Fransızca yazılan “Homme appartenant a la police secrete” ifadesi Türk-
çe’ye çevrildiğinde “Gizli Polis” manasına karşılık gelmektedir. Vezir Baştebdili Ağa için Fransızca
yazılan “Chef de la police des vızırs” ifadesi Türkçe’ye çevrildiğinde “Polis Şefi Vezir” manası-
50 Okçabol, a.g.e. s. 51. Ayrıca bkz. Vezir Baştebdilin görevleri ile ilgili olarak Mahmut Şevket Paşa şunları yazmıştır: “Her vezirin dairesinde bir
Baştebdil Ağa bulunur ve maiyetine daire halkından olmak üzere yirmi kadar tebdil memuru verilirdi. Bu memurların görevi Baştebdil Ağadan aldıkları
talimata göre bulundukları şehirde kol kol dağılarak hükümetçe emredilen konularda esnaf tarafından riayet olunup olunmadığını araştırmak ve şeh-
rin içinde tesadüf eyledikleri serseri ve faili meçhul insanları yakalamak ve hükümete teslim etmekten ibaretti. Baştebdil Ağa, dolaşmaya çıktığı vakit
tembihlerine aykırı harekette bulunan esnaf takımını kabahatlerinin derecesine göre belindeki kamçı ile darp ederek cezalandırır veyahut daha şiddetli
ceza görmek üzere hükümet konağına gönderir ve teslim ederdi.” Mahmut Şevket Paşa, a.g.e., s. 85.
18
na karşılık gelmektedir. Vezirin, Osmanlı Devleti’nde en üst dereceli memur anlamına gelmesi göz
önünde bulundurulduğunda Vezir Baştebdili Ağa’nın, İçişleri Bakanına karşılık geldiği söylenebilir.
Salmabaşçuhadarı için Fransızca yazılan “Commissaire de police” ifadesi, Türkçe’ye çevrildiğinde
“Polis Komiseri” manasına karşılık gelmektedir. Polis komiserlerinin işlevsel olarak 1826 yılı öncesi
karşılığı Salmabaşçuhadarlardır. Buradan anlaşıldığı üzere de Salmaçuhadarlarının polis memuruna
karşılık geldiği söylenebilir.
XV. Kollukçu Zabit ve Çavuş

Yeniçeri Ağası, eskiden beri İstanbul’da asayiş ve güvenlik işlerine dair memur olduğundan şehrin
mühim noktalarında bulunan karakolhanelerde yeniçeriden yeterli miktarda asker bulundururdu. Ka-
rakolhanelerin bulunduğu yerlerin önemine göre her birine icabı kadar zabit ve çavuş da memur edi-
lir idi52. Karakol veya karakolhane denilen yerlere eskiden kolluk denilir, bu yerlerde çalışanlara da
Kollukçu veya Yasakçı adı verilirdi. Kollukçular, “Dışarı ve İçeri” adı ile iki kısma ayrılmıştır. “İçeri
Kolluklar” vilayetlerde çalışırlardı. Kolluklarda; karakollukçubaşı, karakollukçu zabiti, karakollukçu
çavuşu, karakullokçu efradı bulunurdu53.
Kolluklara memur olan zabitan (rütbeli personel) başlarına kalafat türünde astarsız kavuk takarlar-
dı. Arkalarına dar kollu ve açık önlü kaftan ve bunun altına mintan ile şalvar giyerlerdi. Bellerine bir
kuşak bağlar ve içine ince bir bıçak sokarlardı. Kollukçu çavuşlar da başlarına aynı tarzda bir kalafat
takarlardı. Arkalarına dolama tabir olunan kaftan, bunun altına da entari ve şalvar giyerlerdi. Kuşak-
larını kaftan üstünden bağlarlardı. Rapor hazırlama işiyle görevlendirildiklerinden kuşaklarının içine
daima bir divit kalem sokarlardı54.

54 Mahmut Şevket Paşa, a.g.e., ss. 81-82
19
20
II
BÖLÜM
POLİS TEŞKİLATININ KURULUŞUNDAN CUMHURİYET’E

KADAR OSMANLI POLİS KIYAFETLERİ
1826 senesinde Yeniçeri Ocağı’nın ilgasından sonra 1846’da Zaptiye Müşirliği kuruluncaya kadar
yirmi yıllık sürede ülkenin iç güvenliği konusunda kargaşalıklar sürmüştür. Bu ara dönemde sur içi
İstanbul’unda “Mansûre Askerleri” asayişi sağlarken Üsküdar bölgesinde güvenlik “Hassa Askerle-
ri”ne verilmiştir. Kasımpaşa ve Eyüp taraflarında zaptiye işlerini, “Bahriye Askerleri” yürütmüştür.
Galata ve Beyoğlu semtleri ise yeniden nizama bağlanan topçu zâbit ve askerlerinin uhdesine tevdi
edilmiştir. Klasik Dönem’de sipahilerin ve yer yer yeniçerilerin sorumluluğunda bulunan eyaletler-
deki zaptiye işleri, 1826’dan sonra çeşitli yerlerde kurulan “Asâkir-i Nizâmiyye Birliklerine” veril-
miştir. 1834’ten itibaren eyalet ve sancaklarda teşkiline başlanan redif birlikleri, inzibatı sağlamakla
görevlendirilmiştir. Tanzimat Dönemi başlarında “Umûr-ı Zabtiyye” adı altında jandarma teşkilatının
çekirdeği oluşturulmuştur. Öte yandan Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasının ardından teşkil edilen ve
neferleri, Mansûre Askerlerinden alınan “İhtisab Nezâreti” İstanbul’un kısmen zabıtasından da so-
rumlu tutulmuştur1. Yabancıların yoğun olduğu Tophane bölgesinde, hukukî ve medenî gelişimi bir
anlamda ilan etmek maksadıyla 20 Mart 1845 tarihinde Türk devlet yapısında ilk defa “Polis Niza-
mı” ile yeni bir güvenlik teşkilatı kurulmuştur. “Tophane Müşirliği” bünyesinde 46 neferden oluşan,
belgede geçtiği ifade ile “Beyoğlu ve Galata ve havalisinde ‘Polis’ namıyla numune olarak ittihaz…”
yeni Polis Teşkilatı2” 15 Şubat 1846 tarihinde kurulan Zabtiye Müşiriyetine bağlanmıştır3. Bu tarihten
itibaren numune olarak kurulmuş olan polis teşkilatı İstanbul’da ve ardından diğer Osmanlı memle-
ketlerinde yaygınlaşmıştır.
1 Abdülkadir Özcan, “Zaptiye”, İslam Ansiklopedisi, C. 44, s. 128-130.

2 BOA. İ.MSM. 3-48. Ayrıca metnin devamı için bkz. Belgelerle Türk Polis Tarihi, C. I, EGM Belge Yönetimi ve Koordinasyon Daire Başkanlığı
Yayınları, Ankara, 2021, s. 3.
3 Takvim-i Vekayi, Nr. 297.
22
I. İLK POLİS KIYAFETİ (1845)

Beyoğlu, Galata ve havalisinde kurulan Polis Teşkilatı’nın ilk kıyafetleri
askeriyeden temin edilmiştir. Bu anlamda Sultan Abdülmecid Dönemi’nde
teşkil olunan ilk polis neferlerine Seraskeriden4 dönemin asker kıyafetlerin-
den verilmiştir. Kısa bir sürede kurulması kararlaştırılan Polis Teşkilatı’nın
kıyafetlerinin askerin kıyafetlerinden bağımsız olması düşünülemezdi. Bu
anlamda Seraskeriyle başvurularak “Nizamiye Ambarı’ndan” polise lazım
gelen kıyafetler verilmiştir5.
Polis neferlerine, kırk altı başlık ile aba yağmurluk, o miktar çizme ile
doksan iki çift galoş, o miktar beyaz pantolon ve yirmi üç çift tabanca ve-
rilmesi kararlaştırılmıştır6. Polis neferine verilen başlığın mavi püsküllü fes
olması yüksek ihtimaldir, beyaz pantolon giyecektir. Üstüne de setre (uzun
ceket) giymesi muhtemeldir. Belgeye göre, kundurası ise ya çizme ya da
galoş olacaktır.
İlk polis neferlerine lazım olan elbiselerinin Seraskerinin Nizamiye Am-
barı’ndan verildiği de dikkate alınırsa 1845 senesinde kurulan Polis Teşki-
latı’nın kıyafetinin yukarıdaki şekliyle olması gerektiği düşünülmektedir.
İlk Polis Neferi Kıyafeti (Emsali)7

Handbook Of The Turkish Army, 1916
(Türk Ordusu El Kitabı) isimli çalışma-
da gösterilen Müdir-i Umumi üniforması
ile belgeler ışığında tasavvur edilen ilk
polis kıyafeti setresi, pantolon rengi ve
başlığı ile örtüşmektedir. Bu manada ilk
polisin setresinin (ceketinin) koyu mavi,
pantolonun beyaz ve başında koyu mavi
püsküllü fes olduğu değerlendirilmekte-
dir. İlk polisler hakkında yani 1845-1846
arası dönemde elimizde detaylı bilgiler
olmadığından rütbeli rütbesiz, atlı veya
piyade ayrımı yapılamamaktadır. Yuka-
rıda gösterilen füme/gri renkli kıyafetler
ile ilgili somut belgelere ulaşılamamışsa
da dönemin kıyafeti bakımından açık-
layıcı ve fikir verici olması sebebiyle
(1845-1846) Handbook Of The Turkish Army önemli bir veri olarak çalışmanın bu kıs-
mında kullanılmıştır.
4 Seraskeri, Genelkurmay Başkanı, Kara Kuvvetleri Komutanı ve Milli Savunma Bakanının görevlerine sahiptir.
5 BOA. A.MKT. 23-98.
6 Belgelerle Türk Polis Tarihi, C. I, EGM Belge Yönetimi ve Koordinasyon Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2021, s. 16
Takvim-i Vekayi, Nr. 297.
7 Mahmut Şevket Paşa, “Devri Cennetmekân Sultan Abdülmecid Han Bölümünde 14 Numaralı Resim”, ss. [yok] Bu resim, Piyade Neferine ait bir
resimdir. Seraskeriden, polis neferine de böyle bir elbisenin verildiğini düşünmekteyiz. Polis neferi elbisesinin böyle olması ile birlikte sırt çantasız ve
tüfeksiz olduğu ve belinde de kemer ile tabancasının olduğu resmedilmelidir.
23
II. ASAKİR-İ ZAPTİYE DÖNEMİ

II.I. Zaptiye Müşiriyeti Dönemi (1846-1879)
(1846-1855) Handbook Of The Turkish Army
15 Şubat 1846’da Zaptiye Müşirliği kurulunca Galata ve çevresinde kurulan Polis Teşkilatı Zapti-
ye Müşiriyetine bağlanmış ve böylece 3 Aralık 1879 tarihinde8 Zaptiye Nezareti kurulana kadar sü-
recek Zaptiye Müşiriyeti Dönemi başlamıştır. Bu dönem il ve sancaklarda polis hizmetleri doğrudan
tek bir idareye bağlanmıştır. Kolluk kuvvetleri birbiriyle bütünleştirilmeye çalışılmıştır. Yani kolluk
kuvvetlerinin uyumu amaçlanmıştır. Yalnız bu dönemde iç güvenlik hizmet anlayışı askeri yapıdan
tam manası ile kopamamış daha çok askeri yasa ve usuller ile teşkilatlanmıştır. 24 Nisan 1861 tarihli
bir nizamnameye göre zaptiye birlikleri alay ve tabur şeklinde yapılandırılmıştır9. Örgütün önemli bir
yönetmeliği olan “Asakir-i Zaptiye Nizamnamesi” de 14 Haziran 1869'da yürürlüğe girmiştir10.
Bu dönemde polise ait üniforma veya kıyafet hakkında arşivlerde belgeye rastlanılmadığından
“Handbook Of The Turkish Army”, 1916 (Türk Ordusu El Kitabı) isimli çalışmadan faydalanılmıştır.
1850’li yıllarına ait İstanbul polisinin yaya ve atlı üniformaları gösterilmiştir. Anlaşıldığına göre polis
üniformasında 1845 senesine göre çok fazla bir değişiklik söz konusu olmamıştır. Yalnız koyu mavi
ceket terkedilmiştir. Tüm personel için füme/gri ceket öngörülmüş, altta ise beyaz pantolon giyilmeye
devam edilmiştir. Ceketlerde kırmızı zıh tercih edilmiştir. Ayrıca füme/gri renkte pantolon da giyil-
miştir. Polis şefinin ve atlı polisin çizme, kıyafet ve alametler bakımından diğerlerinden biraz daha
farklı oldukları gözlemlenmiştir.
8 Belgelerle Türk Polis Tarihi, C. 4, EGM Belge Yönetimi ve Koordinasyon Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara 2021, s. 11.
9 BOA.YEE, 36-3.
10 Düstur, Tertip 1, C. 2, ss. 728-733.
24
1858 senesinden itibaren polisin füme/gri renkli üniformayı terk ederek koyu mavi renkli ünifor-
mayı giydiği görülmüştür. Atlı polisin pantolon rengi yine beyazdır. Ceketin önü tek sıra düğmeli
ve karşılıklı simli ipler ile örülüdür. Başta başlık olarak yine püsküllü fes tercih edilmiştir. Ancak
püsküller önceki döneme nazaran daha kısadır. Yine üniforma üzerinde kırmızı zıh tercih edilmiştir.
Ayakkabı olarak çizme ve potin kullanılmıştır. Daha önce yaya polislerin bellerinde kemer veya ku-
şak yok iken 1858 senesi itibarıyla hilal tokalı kemer kullanılmıştır. Polis sınıflarına ait alamet/rütbe
ve işaretlere daha fazla yer verilmeye başlanmıştır.
Osmanlı arşiv belgelerinden anlaşıldığı üzere polise ait komiser gibi rütbeler, 1880 Tarihli Polis
Kanun taslağına göre ortaya çıkmış, bu kanun taslağına göre polis sınıfı; “Nefer, Çavuş, III. Komiser,
II. Komiser ve I. Komiser” olarak beş sınıfa ayrılmıştır11. Ancak “Handbook Of The Turkish Army”,
1916 (Türk Ordusu El Kitabı) isimli çalışmada kıyafetlerle birlikte rütbelere de yer verilmiştir. 1858
senesi itibarıyla mevcudiyette henüz böyle rütbeler bulunmamaktadır. Zaptiye içerisinde binbaşı,
yüzbaşı vb. gibi rütbeler kullanılmıştır. Bu nedenle kıyafetler ile rütbe eşleştirmesinin bir varsayım-
dan ibaret olduğunu söylemek akla daha yatkındır. Abdülkadir Özcan, “Zaptiye” isimli makalesinde
1862-1863 senelerinde zaptiyenin elbiselerinde değişiklik olduğunu yazmıştır12. Ancak gerek arşiv ve
gerekse kaynak eserlerde bu değişikliğe dair bir bilgiye rastlanılmamıştır.
Teftiş Memurları
1 Haziran 1865 tarihinde “Her memlekette polis usulüne lazım olan işleri yürütmek13” için İstan-
bul’da “Teftiş Memurlukları” adı altında Zaptiye Müşiriyetine bağlı beş dereceli bir teşkilat kurul-
muştur14. 25 Temmuz 1867 tarihli Talimata göre de “Teftiş Memurlarının Seçimi, Alımı ve Hareket-
leri Hakkında Talimat” yayınlanmıştır. Bu Talimata göre polis işleri ile mükellef teftiş memurlarının
kıyafetleriyle ilgili olarak15 şu hususlara yer verilmiştir:
11 Belgelerle Türk Polis Tarihi, C. 4, EGM Belge Yönetimi ve Koordinasyon Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara 2021 s. 74.
12 Özcan, a.g.m., ss. 128-130.
13 Belgelerle Türk Polis Tarihi, C. 3, EGM Belge Yönetimi ve Koordinasyon Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2021, s.5.
14 “Türk Zabıta Teşkilatının Tarihi Gelişimi”, Polis Dergisi, Nr. 38 Ocak-Şubat-Mart 2004 s. 29.
15 Düstur, Birinci Tertip C. 2, ss. 748-753.
25
“3. sınıf teftiş (polis) memurlarının elbisenin bir numunesi bu defa gönderildiğinden ve bunların
ve gerek kullanacakları kılıçların kıymeti aylık maaşlarından alınmak lazım geleceğinden 3. sınıf ve
2. sınıf müfettişleri istedikleri hâlde ucuz çıkmak için elbisesini yine koyu lacivert renginde çuhadan
veya abadan imal ettirmekte serbest iseler de 1. sınıf müfettişlerinin elbisesi yine koyu lacivert ren-
ginden olarak mutlaka çuha olacaktır ve tamamı elbisesini daimi şekilde olmak üzere gayet temiz
tutup iyi ve güzel kullanmak ve hizmet süresince bu resmi elbise ile bulunmak ve sene içinde yırtılması
veya bozulması durumunda derhal yaptırmak mecburiyetinde bulunacaktır16.”
Zaptiye rütbelileri olarak çalışacak ve polisiye işlerde vazife alacak olan teftiş memurlarının elbi-
seleri, çuhadan koyu lacivert renktedir ancak derecelerine göre kumaşın cinsi değişik olacaktır. Teftiş
memurluğu, Zaptiye Nezareti’nin kurulmasından sonra lağvedilmiştir17.
1869 tarihli Asakir-i Zaptiye Nizamnamesi’ne göre zaptiye (polis/jandarma) elbiseleri hakkında
yapılan tahsisatlar belirlenmiştir. Buna göre polis işi gören zaptiye neferlerinin üniformaları; setre,
pantolon, fes, kundura veya çizmeden ibaret olduğu anlaşılmaktadır. Kunduralar piyade sınıfına, çiz-
meler ise atlı sınıfa verilmiştir. Yapılan tahsis şöyledir: 18
Cinsi Adedi Miadı Hangi Sınıf

Setrî18 1 1 Tüm Personele
Pantolon 1 1 Tüm Personele
Fes 1 1 Tüm Personele
Yağmurluk 1 3 Tüm Personele
Kundura 2 Çift 1 Piyadelere
Çizme 1 Çift 1 Süvarilere
Tüm personele, bedelsiz olarak yani mirî (devlet malı) olarak devlet tarafından setre yani ceket,
pantolon, fes, yağmurluk, kundura ve çizme verildiği görülmektedir. Tüm piyade zaptiyeye bir tüfek,
bir kasatura, bir tabanca verilirken süvari zaptiyeye ise bir filinta, bir çift tabanca ile bir kılıç palas-
kaları ile birlikte verilmektedir. Ayrıca silahların da mermileri devlet tarafından karşılanmaktadır19.
Erat ile kol vekillerinin, muavinlerinin ve jurnal eminlerinin elbisesi, tüm yağmurluklar yılın ya-
rısında tamamlanarak, gerek bunların ve gerekse çizme ve kunduraların, feslerin bedelleri ile dikiş
bedeli devletçe karşılanmaktadır. Süvarilerin hayvanları, kendi mallarıdır. Bunların eyerleri, başlık ve
şaprak gibi takıları keza devletçe imal ve ita (ödenme) olunmaktadır20.
Bundan sonra zaptiye subay ve neferlerinin elbisesi, devlet tarafından düzenleneceği ve verilece-
ği cihetiyle maaşlarının miktarı bundan önce olduğu gibi elbise bedeli düşürülmek itibarıyla tertip
olunmayıp her sancakta müstahdem olacak zaptiye taburu subay ve neferlerinin maaşları, o sanca-
ğın uygun gördüğü değere ve makamın iznine göre tahsis olunacak denilmektedir. Hizmetlerini terk
edenlerin silahları ve elbisesinin geri alınacağı kararlaştırılmıştır.
II.II. Zaptiye Nezareti Dönemi (1879-1909)

Zaptiye Müşiriyeti, 3 Aralık 1879 tarihinde Zaptiye Nezaretine dönüştürülmüştür. İki ayrı iç gü-
16 Belgelerle Türk Polis Tarihi, C. 3, EGM Belge Yönetimi ve Koordinasyon Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2021 s.7.
17 BOA.ŞD. 18-614.
18 Düz yakalı, önü tek ilikli çuhadan yapılmış elbise. Ferit Develioğlu, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, 26. Bs., Aydın Kitabevi, Ankara 2010,
s. 1103.
19 Belgelerle Türk Polis Tarihi, C. 3, EGM Belge Yönetimi ve Koordinasyon Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2021 s.10.
20 Hasan Yağar, “Mevzuat Metinlerinde Polis Teşkilatında Yapı ve Görev (1845 – 1923)”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Tez Danışmanı; Prof. Dr. Reşat
Genç, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara 1988, s. 49.
26
venlik teşkilatı, polis ve jandarma, kendi isimleri ile birbirinden ayrılmıştır. Kentlerde polis, kırsalda
ve polisin olmadığı yerlerde jandarma ile iç güvenlik sağlanmak istenmiştir.
Sadrazam Sait Ali Paşa, birçok kez ıslah ve düzenleme yapılmasına rağmen bir türlü verim alı-
namayan asakir-i zaptiyeyi kaldırmış ve jandarma sınıfının kurulmasına karar vermiştir. Çünkü bu
uygulamanın hiçbir devlette örneği yoktur ve memleketin ihtiyaçlarına cevap verememektedir. Bu
nedenle Avrupa’da denenmiş olan jandarma sınıfının kurulmasını daha doğru bularak, bu konuda
yabancı uzmanlardan yararlanma yoluna gitmiştir. 1879’un sonlarına doğru Zaptiye Müşiriyetinin
zaptiye askerleri, Jandarma Dairesine nakledilmiştir21. Askerden arındırılan Zaptiye Müşiriyeti de
(kalan teftiş memurları dâhil) Zaptiye Nezaretine dönüştürülmüş ve bu Nezaretin bir birimi olarak
Polis İdaresi, genel güvenlik ve asayişten sorumlu birimi olarak çalışmalarına devam etmiştir22.
Teftiş Memuru Mehmet Efendi, 1878 senesinde 380 kuruş maaşla Der-Saadet Zaptiye Alayı’nın
Birinci Beşiktaş Taburu 3. Sınıf Teftiş Memurluğu’na tayin edildiğini ve 13 Mart 1880 tarihinde
kurulan Polis Teşkilatında 350 kuruş maaşla Sekizinci Bölüğün Beşinci Polis Çavuşluğu’na nakledil-
diğini ifade etmektedir23. Mehmet Efendi’nin bu beyanatı Zaptiye Müşiriyeti’nin dönüşümü ile ilgili
yeterince bilgi vermektedir. Zaptiye’ye bağlı polis için yeni elbise tasavvur edilmiştir.
Cibali Karakolu (II. Abdülhamit Dönemi)
1879 sonuna doğru polis ve jandarmanın tüm vilayetlerde kurulmaya başlandığını Sivas Valisi
ve Serkomiseri Abidin Bey’in Sadarete göndermiş olduğu 18 Eylül 1879 tarihli yazıdan anlaşılmak-
tadır. Abidin Bey, Diyarbakır’da olduğu gibi Malatya ve Mardin’de de polis ve jandarmanın teşkil
olunduğunu, elbiselerin de her yerde tamamlanmış olduğunu yazmıştır. Polis görevlilerinin de bütün
vilayette Ramazan ayında (Ağustos/Eylül 1879) elbiselerini giymiş olduklarını ifade etmiştir. Yalnız
Siirt’ten aldığı telgrafa göre elbiselerin tamamlanmadığı ve dört beş gün içerisinde tamamlanaca-
ğı haberini aldığını iletmiştir. Elazığ ve Maden sancaklarında ise teşkilatın henüz kurulamadığını
dile getirmiştir. Özellikle “Diyarbakır vilayeti polisi kâmilen teşkil ve yeni formalarıyla iksa (giyin-
21 İlk jandarma görevlileri ve görev yerleri ile ilgili olarak ayrıca bkz. Belgelerle Türk Polis Tarihi, C. 4, EGM Belge Yönetimi ve Koordinasyon Daire
Başkanlığı Yayınları, Ankara 2021, s. 11-12.
22 Jandarma Sadası, 5 Mart 1336, Nr. 3.
23 EGM, Belge Yönetim ve Kordinasyon Daire Başkanlığı, Atik 1393 Sayılı Özlük Dosyası.
27
mek)…”24 cümlesi, jandarma ve polis sınıfları için yeni bir üniforma yapıldığını açıkça ifade etmek-
tedir. Görülüyor ki gerek polis ve gerekse jandarma üniformalarının yenilenmesine karar verilmiştir.
Polis ve jandarma elbiselerinin nasıl olacağı konusunda çalışmalar yapılmış ve bu çalışmalar, Sul-
tan II. Abdülhamit’e bizzat sunulmuştur. Padişaha sunulan numuneler jandarma teşkilatına ait ilk
üniformadır. İstanbul’da jandarma alayının piyade ve süvari zabitan (subay) ve erlerine giydirilmesi
onaylanan elbiselerin modelleri, 9 Mayıs 1880 tarihinde Sultan II. Abdülhamit’e sunulmuştur25”. 10
Mayıs’ta ise üniforma modelleri, süvari ve piyade jandarmalarından iki zabit ve iki çavuşa giydirile-
rek Padişaha arz edilmiştir. Harbiye Nazırı Gazi Osman Paşa aracılığı ile gerçekleşen bu takdim me-
rasimine ayrıca, Jandarma Dairesi Müdürü Mirliva (Tuğgeneral) Ali Paşa ve Jandarma Dairesi Müdür
Muavini Miralay (Albay) Agâh Beyler de katılmışlardır. Toplantı sonrasında Sultan II. Abdülhamit,
üniformanın bazı yerlerini uygun bulmamış, uygun bulmadığı yerlerin düzeltilmesini emir buyur-
muştur. Böylece bahsi geçen jandarma elbiselerinin modellerinin düzenlenmesinden sonra hazırlanan
örneklere göre tüm jandarma için elbise imal edilip hazırlanması kararlaştırılmıştır. Buna göre jandar-
ma zabitleri/subayları ve çavuşlarının bu elbiseleri giymesi ve jandarma müdür/müdür muavinlerine
de birer maaş verilmesi buyurulmuştur. Buna göre;
Piyadenin setre ve pantolonları, aba kumaşından koyu laciverttir.

 Omuzlarında alay ve taburlarını işaret eden maden üzerinde rakamlar mevcuttur. Tokalarında
da “jandarma” kelimesi yazılıdır.
Ayakkabıları; bot çizmeden ibarettir.

 Süvarinin elbisesi de koyu laciverttendir. Ayırıcı işaret olarak setreleri (ceketleri) bir sıra düğ-
melidir.
Çizmeleri de Napolyon benzeridir26.

Jandarma teşkilatı, üniforma olarak setre yani ceket ve pantolon giyeceklerdir. Renk olarak, koyu
lacivert seçilmiştir. Jandarma görevlilerinin omuzlarında pirinçten mamul apoletler olacak ve bu apo-
let üzerinde jandarma görevlisinin mensup olduğu alay ve taburlarının numarası yazacaktır. Süvari
(atlı) jandarmanın kıyafetleri lacivert ise de ceketi, bir hizada, ince sağlam ipten örülü turuncu düğ-
meli olacaktır27.
Piyade ve atlı jandarmanın kıyafeti aynı şekil, esas ve renktedir. Farklılık yalnız ceketin düğme
sıralarındadır. Atlı jandarmanın ceket düğmelerinin, tek sıralı olduğu vurgusu yapılmasından piyade-
lerin ceketlerinin ise çift sıralı olduğu akla gelmektedir. Dönem itibarıyla üniforma ceketlerinin çift
sıralı olduğu düşünülürse ayrıca piyade ceketleri için bu hususu belirtmeye gerek duymamışlardır.
Dönem gereği tek sıra ceket genel dışı olduğundan bu hususu ayrıca belirtmişlerdir.
26 Mayıs 1880 tarihinde polise ait tasarlanan, Jandarma Dairesi tarafından yaptırılan polis elbisesi,
jandarma çavuşlarından Mahmut Çavuş’a giydirilerek Harbiye Nazırı Gazi Osman Paşa aracılığı ile
Padişaha takdim edilmiştir. Bu elbise; siyah renkte çuhadan ceket ve pantolondan ibarettir. Ceketin
önü kapaklı yani iç içe girmiş, ceketin kol ve yakası zıhlıdır (şeritlidir). Şeritler, koyu yeşile yakın
renkte ve yine çuhadan imal edilmiştir. Ceketin kollarında polis olduğuna dair ince sağlam ipten
yapılmış koyu yeşil renkte şerit bulunur. Yine yeşil renkte bir kordon takılır. Omuzlardaki apolette
sınıfını gösterir numaralar yazılır. Polise teçhizat olarak ise bir meç, bir revolver tabanca, bir düdük,
bir fener, kordonu ile birlikte bir saat verilmektedir. Tüm bu elbise teçhizatlar, neferlere, çavuşlara ve
24 Belgelerle Türk Polis Tarihi, C. 4, EGM Belge Yönetimi ve Koordinasyon Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara 2021, ss. 71-72.
25 Vakit, 30 Cemaziyel-evvel 1297, Nr. 1637.
26 Vakit, 1 Cemaziyel-ahir 1297, Nr. 1636.
27 Tercüman-ı Hakikat, 1 Cemaziyel-ahir 1297, Nr. 572
28
komiserlere verilmekte iken yalnız komiserlerin omuz kordonları gümüş rengindedir28.

Yeni düzenleme ile jandarma teşkilatına koyu renkte lacivert üniforma giydirilmiş iken Polis Teş-
kilatına siyah üniforma giydirilmiştir. Ayrıca Polis Teşkilatı için tek sıralı düğmeli ceket düşünül-
memiştir. Atlı jandarmadan ziyade geri kalan tüm iç güvenlik teşkilatı mensupları, çift sıra düğmeli,
kapaklı ceket ve altında pantolondan ibaret üniforma giydiklerini görmekteyiz. Polis komiserlerinin
elbisesi ise diğer mensuplarla aynı olup sadece gümüş kordon rengi ile diğerlerinden ayrılmaktadır.
Bunun dışında başka da ayırt edici bir özellik yoktur. Ayrıca 28 Mart 1880 tarihli Polis Nizamnamesi
müsveddesinden anlaşıldığı üzere29 polis neferlerine (memurlarına) ve çavuşlarına demirbaş olarak;
bir kılıç, kılıfı ile bir revolver tabanca, bir parmak bandı, bir fener, bir saat, “polis” ibareli alamet, bir
düdük ve elbise verilmesi öngörülmüştür30. “Handbook Of The Turkish Army, 1916 (Türk Ordusu El
Kitabı)” isimli çalışmada 1876-1909 dönemi Osmanlı polis kıyafeti şekil ve esasları aşağıda veril-
miştir.
1880 senesinde Sultan II. Abdülhamit’e gösterilen ve kabul edilen elbisenin rengi, siyahtır. Oysa
bu resimde üniforma, koyu laciverttir. Jandarmalar için tasarlanan renktedir. Sadece ceketin önünün
kapaklı oluşu, ceketin kol ve yakasının zıhlı olması, zıh ve şeritlerin koyu yeşile yakın renkte ve yine
çuhadan imal edilmiş olması örtüşmektedir. Ayrıca omuzlarda memurun sınıfını gösterir işaretlere de
yer verilmiştir.
1885 senesine gelindiğinde Zaptiye Nazırı Kamil Paşa, polis üniformalarını değiştirmek istemiştir.
Bunun için Osmanlı Polis Teşkilatı’nda görevlendirilen Paris Polis Müfettişlerinden Mösyö Bonin’i31
Paris’e göndermiştir. Mösyö Bonin Paris’e giderek üniformalı polis fotoğraflarından birer örnek ge-
28 Vakit, 17 Cemaziyel-ahir 1297, Nr. 1653.
29 Layihanın kanunlaştığına dair bir bilgiye rastlanmamıştır ancak niyet açısından layiha son derece önemlidir. Ayrıca aynı zamanlarda hazırlanan 15
Nisan 1880 tarihli Jandarma Nizamnamesinin de tatbik edilememesi Polis Nizamnamesinin de tatbik edilemediğine işaret olarak değerlendirilebilir.
Ayrıca bkz. Ahmed Akgündüz, Dâhiliye Nezareti, İçişleri Bakanlığı Araştırma ve Etütler Merkezi, İstanbul, 2013, s. 391.
30 BOA.Y..EE.. 112-19.
31 Mösyö Bonin’in 1886 tarihli kontratı için ayrıca bkz. Türk Polis Tarihinden Belge ve Fotoğraflar, EGM Arşiv ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı
Yayınları, Ankara, 2012, ss. 39-45.
29
tirmiş, model olmak üzere bu fotoğraflar, Sultan II. Abdülhamit’e takdim edilmiştir. Yeni üniformala-
rın padişaha takdim edildiğine dair 17/29 Nisan 1885 tarihli yazı aynen şöyledir:
Çift Sıra Düğmeli Polis Üniforması (1885?-1908)
“Üniformalarını lâbis (giyinmiş) bir takım Paris polis memurlarının fotoğraf resimlerini hâk-i
pây-ı âlî-i hazret-i Şehriyârîlerine takdime mücâseret ederim. Zabtiye Nâzırı Beyefendi kulları polis
memurlarının üniformalarını tebdil (değiştirmek) arzusunda bulunduğundan kullarını bir model ge-
tirtmeye memur eylemişdi ki bu resimler bu kerre takdîmi huzûr-ı şevket-mevfûr-ı Şehriyârîleri kılın-
mışdır. Sadâkat-i abîdâneme i'timâd buyurmaları zât-ı şevket-simât-ı Mülûkânelerinden müsterhâm
bulunduğu ma'rûzdur.”32
Osmanlı arşiv belgeleri ve dönem gazetelerinde bu olay hakkında herhangi bir bilgi veya belgeye
rastlanmamıştır. Şu ana kadar yani 1880 itibarıyla polis için koyu yeşil zıhlı siyah üniforma düşünül-
düğü ve tasarlandığı bellidir. 1885 senesinde de Polis Müfettişi Bonin’in Sultana Fransa’dan numune
olarak getirdiği polis kıyafetlerini arz ettiği anlaşılmıştır. “Handbook Of The Turkish Army 1916”
isimli çalışmada elbiselerin (1876-1909) yeşil zıhlı koyu lacivert oldukları dikkate alınırsa bu elbise
32 BOA.Y..PRK.ZB. 3-5.
30
modelinin ihtimal dâhilindedir ki Fransa’dan getirilmiş olma durumu vardır. Yine 1 Ağustos 1908
tarihinde Zaptiye Nazırı Sami Paşa’nın33 ilk iş olarak yeşil zıhlı (şeritli) lacivert polis üniformaları-
nı kaldırması34 ve yine Meşrutiyet Dönemi İstanbul Polis Okulu öğretmenlerinden İbrahim Feridun
Bey’in “…. hele zabıta (polis) memurlarının nüfuzu sıfırdan da aşağıya düşmüştü. O kadar ki ahali
yeşil şeritli lacivert kumaşlı polis elbisesini labis (giyinmiş) birini gördükleri zaman…35 ifadeleri
1908 senesinden önceki Sultan II. Abdülhamit Dönemi polis üniformalarının yeşil şeritli lacivert
olduğunu göstermektedir. Bu elbisenin de Mösyö Bonin tarafından Sultana arz edilen üniforma oldu-
ğu değerlendirilmektedir. Bu yönüyle “Handbook” isimli kitapta verilen dönem polis üniformasının
1885 senesinden II. Meşrutiyetin ilan edildiği ve Sami Paşa’nın Zaptiye Nazırlığına atandığı 1908
senesine kadar kullanıldığı düşünülmektedir.
Bu dönemde polise teçhizat (demirbaş) olarak birer kılıç, kılıfı ile birlikte birer revolver tabanca,
birer fener, birer saat, “polis” ibaresini içeren birer alâmet, birer düdük, elbise ve ayakkabı verilmiştir.
Eğer ki polis neferleri ve çavuşları kendilerine demirbaş olarak verilen bu eşyaları kayıtsızlıkla kay-
bederlerse kayıp eşyanın tutarının maaşlarından kesilmesi kararlaştırılmıştır36.
1907 Polis Nizamnamesi’nde polis kıyafetinin şekline dair herhangi bir bilgi verilmemiştir. Polis-
lere devlet tarafından resmi elbise verileceği belirtilmiştir. Nizamnamede devletçe temin edilen bu el-
biselerin temiz tutulması istenilmiş olup ayrıca elbisenin miadı (kullanma süresi) dolmadan önce her-
hangi bir sebeple meslekten ayrılacakların elbiseyi götürmeyerek iade etmesi hükme bağlanmıştır37.
III. İKİNCİ MEŞRUTİYET DÖNEMİ

III.I. Kırmızı Zıhlı, Boz Renkli ve Dik Yakalı Polis Kıyafeti
23 Temmuz 1908’de İkinci Meşrutiyet’in ilanından sonra Polis Teşkilatı’nda yeniden yapılanmaya
gidilerek İstibdat Dönemi’nin polis algısı hafızalardan silinmeye çalışılmıştır. Ağustos 1908 başında
Zaptiye Nazırlığına Farukizade Sami Paşa’nın getirilmesiyle38 Polis Teşkilatı’ndaki başlıca değişik-
liklerden birisi de polis üniformaları olmuştur. İnkılabın ilk zamanlarında bazı polis memurlarının
vazifeleri başında sivil elbise ile bulundukları haber alınmaktaydı. Halkın yanlış düşüncelere kapıl-
maması için polislere resmi elbise giydirilmesi gerekmiştir39. Sami Paşa görev aldığı sırada İstanbul
halkı galeyan içerisinde hürriyet gösterileri düzenlemekte, şenliklerin ardı arkası kesilmemekteydi.
Bu süreçte eski düzene ait polis kıyafetleri ile kamu düzenini sağlamak, kanun uygulamak pek zor
görülmekteydi. Özellikle hürriyetperver halkın sokakta eski polis kıyafetine tahammülü kalmamıştı.
Meşrutiyet’ten önce polisin yapmış olduğu baskı rejimi nefret ve kin ile hatıra gelmekte, polise hoş
bakılmamaktaydı. Sami Paşa’nın gerek polisin itibarını artırmak ve gerekse polisin görevini layıkıyla
yapabilmesini sağlamak maksadıyla icraatlarından birisi de yeşil şeritli, koyu lacivert polis üniforma-
sını kaldırmak olmuştur40. 20 Ağustos 1908 tarihli gazete haberi, yeşil şeritli koyu lacivert elbiseler
yerine yeni elbiselerin giydirileceğini, numunelerinin hazırlanmakta olduğunu bildirmekteydi. Haber
aynen şöyledir:
33 EGM, Belge Yönetimi ve Koordinasyon Daire Başkanlığı, Atik 1531 Sayılı Özlük Dosyası.
34 Hasan Yağar, Osmanlı Polis Teşkilatı ve Yenileşme Süreci, s. 28. https://www.altayli.net/osmanli-polis-teskilati-ve-yenilesme-sureci.html
(18.05.2018)
35 İbrahim Feridun, Polis Efendilere Mahsus Terbiye ve Malumat-ı Meslekiye, İstanbul, 1326, s. 289
36 Belgelerle Osmanlı Döneminde Polis Teşkilatı, Yay. Haz. Cevat Ekici vd., İstanbul 2012, ss. 41-47
37 Belgelerle Türk Polis Tarihi, C. 5, EGM Belge Yönetim ve Koordinasyon Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2021, s. 255; Yağar, a.g.t., s. 100.
Polis görevlilerinin üniformaları, merkezden gönderilmiştir. Ayrıca bkz. BOA.ZB. 102-7.
38 Sami Paşa tercüme-i haline göre 19 Temmuz 1324-2 Nisan 1325 tarihleri arasında Zaptiye Nazırlığı yapmıştır. EGM Belge Yönetim ve Koordi-
nasyon Daire Başkanlığı, Atik 1531 Sayılı Özlük Dosyası.
39 Tanin, 24 Temmuz 1324 R.
40 İbrahim Feridun, a.g.e., s. 292.
31
Sami Paşa Zamanı Polis Üniforması-1908
Mevcut elbise-i resmiye almamak hasebiyle polis memurlarından bir kısm-ı cüzisi bir zamandan
beri sivil gezmekte iseler de esasen polis elbisesinin şekl-i ahere (başka şekle) ifrâğı mukarrer ve
yeni numuneler imal ettirilmekte olduğundan numunelerden hangisi takarrur ederse (kararlaştırılır
ise) birkaç güne kadar imal ettirilip bil-cümle (tüm) polis memurlarına mücedded (yeni) elbise iksa
etdirilecek (giydirilecek) ve hiçbir polis sivil olarak gezdirilmeyecektir41.
Haber, polis için yeni bir üniforma tasarlandığını ve kısa bir süre sonra da tüm polislere bu üni-
formaların giydirileceğini duyurmaktadır. İstanbul’da görevli polis komiser ve memurlarına giydi-
rilmesi düşünülen iki bin adet yeni üniformaların imali çalışmalarına Ağustos’un sonlarına doğru42,
yeni potinlere ise Eylül ayının ilk haftalarında başlanmıştır43. Yeni üniformalar, ihale yolu ile kontrat
yapılmak suretiyle müteahhitlere yaptırılmıştır. Örneğin Der-Saadet Polis İkinci Merkez Bölüğü’nün
elbise ölçüleri müteahhidi Yağcı Hanı’nda Koço’ya verilmiş ve kontrat gereğince haftada 150 kat
elbise yapması istenmiştir44. İstanbul Polis Okulu’nun kurucu müdürü Ahmet Faik Bey, polisin yeni
üniformasının, koyu boz renkte ceket, ince kırmızı zıhlı koyu siyah pantolon, askeri püsküllü vişne-
çürüğü fes ve deve derisi çizmeden olduğunu yazmıştır45. Sami Paşa zamanında numunesine uygun
olarak dikilmesi kararlaştırılan ve tüm polislere giydirilecek üniforma; koyu boz renkte ceket, kırmızı
zıhlı siyah pantolon, askeri püsküllü vişneçürüğü festen ibarettir.
41 Tanin, 7 Ağustos 1324 R.

45 Ahmet Faik, Polis Rehberi, EGM Arşiv ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2013. s. 41.
32
Bosna, Hersek’in Avusturya-Macaristan Devleti tara-

fından ilhakı üzerine Osmanlı ülkesinde Ekim 1908’den
itibaren Avusturya mallarına başlatılan boykot sonrasın-
da vişneçürüğü püsküllü fes yerine milletin arzusu ile
boz renkte kalpağa geçildiği görülmektedir. Bu duru-
mu İbrahim Feridun Bey şöyle anlatmaktadır: “… Sami
Paşa ileride ordunun ve ahalinin kemal-i iftiharla ec-
datlarının serpuşunu (başlığını) zamanın hiss-i zerafeti
ile mütenasip (uygun) bir şekilde yaptırıp giyeceklerini
takdir buyurduğu cihetle hem arzu-yı milleti yerine ge-
tirmek hem de orduya numune olmak üzere polislere el-
biselerinin kumaşından bir nev (çeşit) kalpak yaptırtmış
ve artık eski hafiyelere mahsus kırmızı fesler atılmıştı46.”
4 Kasım 1908 tarihinden itibaren polislere kalpak dağı-
tımına başlanmıştır47. Böylece Meşrutiyet polisinin kal-
pağı, ceket ve pantolonu ile ayakkabısı değiştirilmiştir.
Polis Memuru Kalpağı
III.I.I. Giyeceklerin Renk, Cins ve Biçimleri ile Şekilleri

Serpuş (Başlık)
Kalpak, boz renkte kıvırcık astragandan yapılmıştır. Te-

pesi ceketin kumaşındandır. Kalpağın ön tarafında beyaz
nikelden ay yıldız vardır. Tepede düğmenin altında yekdiğe-
rine birleşerek kat ederek birleşen altı adet beyaz sırmadan
şerit vardır. Muavin ve komiser efendilerin kalpaklarındaki
bu şerit, memur kalpaklarındaki şeritten daha enlidir. Kal-
pağın yüksekliği yani astraganın alt kenarından üst kenarına
kadar olan uzunluk her efendinin boyunun uzunluğuna göre
11 santimetreden 12,5 santimetreye kadar dört boy üzerinde
yapılabilir. Kalpağın şekli, zihaf kalıbı şeklinde olacağından
tepesi doğal olarak sivri olmayacaktır. Başa geçirildiği za-
man kenarı kaşlara paralel olmalıdır. Kenarla kaşlar arasında
bir parmak ile en fazla 1,5 parmak arasında bir mesafe bıra-
kılmalıdır. Kalpağın kaşlar üzerine, sağa, sola yahut geriye
eğilmesi doğru değildir. Başının terini silmek isteyen polis
efendi, kalpağını çıkarıp eline alabilir. Fakat terini siler sil-
mez de kalpağını başına geçirmelidir.
Polis Memuru
46 İbrahim Feridun, a.g.e., s. 292-293.

47 Tanin, 23 Ekim 1324 R.
33
Ceket: Kışlık ceket, boz renkte kumaştan yapılır. Önünde

beyaz madenden orta büyüklükte ve tümsekli şekilde yedi adet
düğmesi vardır. Yukarıdan üçüncü düğme hizasında iki tane yan
cebi olup bunların da kapaklarının uzunluğu 7 santimetre, eni ise
10 santimetredir. Bu kapakların da birer küçük düğmeleri vardır.
Yakanın yüksekliği, boyunun uzunluğuna göre 5 santimetreden
7 santimetreye kadar olabilir. Her iki yakanın önü, 11 santimetre
uzunluğunda olup kiremit kırmızısı rengindedir. Yakanın geri ka-
lanı, kumaş rengindedir.
Pantolon: Fotin ve çizme pantolonu olmak üzere iki çeşitli
olup siyah şayak ve trikodan yapılır. Yan taraflarında ince kırmızı
zıhı vardır. Fotin pantolonu ise sübyesiz giyilmemelidir.
Eldiven: Karakol dışında resmi elbise ile bulunulduğu zaman
ele beyaz ketenden yapılmış eldiven takılmalıdır.
Ayakkabı: Siyah renkli, kundura veya çizmedir.
Muşamba Pelerin ve Kaput: Yağmurlu havalarda polis efen-
diler, ceketlerinin üzerlerine siyah renkli bir muşamba pelerin
alırlar48. Kış mevsiminde ise kaputlarını da giyerler49. Polis pele-
Polis Memuru rinlerinin yakalarında numaraları yazılı birer kırmızı çuha mev-
cuttur50.
III.I.II. Giyeceklerin Rütbe ve İşaretleri

Apoletler, kırmızı renktedir. Omuz tarafı 5 santimetre olup,
yaka tarafı 4 santimetre enindedir. Uzunluğu, omuz ve boyun
arasında kırılmadan duracak bir şekildedir. Bunların da boyun ci-
hetinde birer küçük düğmeleri vardır. Apoletlerin üzerine hangi
yerin memuru ise oranın ismi yazılır. Mesela İstanbul’da bulunu-
yorsa İstanbul, İzmit’te bulunuyorsa İzmit yazılır. Yakalarına da
numaraları işletilir.
Komiser ve muavinlerin apoletlerinin kenarına beyaz sırma-
dan bir gaytan şerit çevrildiği gibi komiserlerin apoletlerine birer
de yıldız işletilmektedir. Ceketin kol ağız tarafında 15 santimet-
re uzunluğunda birer kapak vardır. Bu kapakların yanlarında 4
santimetre eninde birer kiremit kırmızısı şerit dikilir ki bunların
üzerinde de üçer tane ufak düğme vardır. Komiser efendilerin
kollarında kapağın üst kenarı zıhıyla kiremit kırmızısının üst ke-
narı arasında bir miktar bölüm bırakılır. Bu bölüme üçüncü ko-
miserler için bir, ikinciler için iki, serkomiserler için de üç adet
İkinci Komiser beyaz sırmadan gaytan şerit dikilir.
Ceketin beli, büzmelidir. Tamamıyla belin yan taraflarında meç kayışının geçmesi için kumaşın cin-
sinden iki kulak vardır. Bunlar da iki uçlarındaki iliklerle yan taraflardaki sabit ikişer düğmeye geçirilir.
48 Polis pelerinlerinin subay pelerinleri ile aynı renk ve şekilde olduğundan Harbiye Nazırı Mahmut Şevket Paşa, polis pelerinlerinin renk veya şeklinin
değiştirilmesini istemiştir. Ayrıca bkz. Belgelerle Türk Polis Tarihi, EGM Belge Yönetimi ve Koordinasyon Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara-2021,
C. 7, s. 53.
49 İbrahim Feridun, a.g.e., ss. 13-19.
50 Belgelerle Türk Polis Tarihi, EGM Belge Yönetimi ve Koordinasyon Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara-2021, C. 7, s. 53.
34
III.I.III. Teçhizat
Meç: Memurlara özgü olup uyluğun yan tarafında pantolon zıhı üzerine gelir.
Kılıç: Komiser ve muavinlere verilir. Herkesin boyuyla münasip bir uzunlukta olmalıdır. Gerek
kabzası ve gerek kını, beyaz nikeldendir. Kılıç, yürürken veya dururken daima çengelinde asılı dur-
malıdır. Beyaz sırmadan kemeri ve püskülü de vardır.
Revolver: Sarı ve süsten uzak bir meşin kılıf içerisindedir. Fişekleri tam olarak meçin karşısı sağ
tarafa ve meç kayışına takılır.
Düdük: Zarif ve sade bir zincirle yukarıdan üçüncü düğmenin iliğine bağlanarak sol yan cebe
konulabilir.
Saat: Küçük ve meşin bir koruyucu ile bileğe bağlanır.
Elektrik feneri, arka cepte taşınır. Bilek bandı, çakı ile beraber pantolonun sol cebine konulur.
Notları ve hatırat defteri harici yan ceplerden birinde bulundurulur51.
1910 tarihli Devlet arşiv belgelerinden anlaşıldığı üzere, sıcak memleketlerde yazlık kıyafet olarak
beyaz ceket verildiği ve yine kalpak ile fes konusunda ikilemlerin yaşandığı görülmüştür52 Örneğin
Musul Vilayeti, Emniyeti Umumiye Müdüriyetinden polislerin giyecekleri elbise ve feslerin şekil ve
renklerinin bildirilmesini istemiştir. Emniyet-i Umumiye İdare ve Levazım Komisyonu Kalemince
ele alınan yazıda, serkomiserin ceketinin gümüş renkte olduğu ifade edilmiştir. Boz renk ile gümüş
rengin benzerliği açısından böyle bir ifade kullanılmış olmalıdır. Serkomiserin apoletinin etrafı beyaz
sırma ile çevrilmiş, kırmızı çuhadan üç beyaz yıldızlıdır. Apoletin içerisinde vilayet ismi yazılıdır.
Yakasına ay yıldız işlenmiş, ceketin kolunda üç beyaz sırma vardır. İkinci komiserin kolu, aynı serko-
miser gibi olup bir sırma noksandır. Üçüncü komiserin ise aynı şekilde birer sırma ve birer yıldızdır.
Polis memurunun ise sade kırmızı apolet üzerinde vilayetin ismi ve yakasında kendi numarası ve kol-
ları üzerinde üç parmak genişliğinde kırmızı çuha vardır. Ceket ve pantolon için zıh ve apolet, kırmızı
zıhlık çuhadan yapılır ve vişneçürüğü renktedir. Tüm pantolonlar siyah renktedir53.
1908 senesi polis kıyafet değişikliği, komiser, muavin ve memurları kapsar iken polis müdürlerini
kapsamamaktadır. Polis müdürü henüz meslek memurluğu olmadığından mülkiye veyahut adliye
memurları arasından atandıklarından, kendileri için belli bir polis üniforması yoktur. Gerek Saraya
teşriflerinde gerekse belli gün ve törenlerde yüksek dereceli devlet memurlarının giymiş olduğu üni-
formalardan giyerler. Örneğin Emniyet Umum Müdürü ve İstanbul Polis Müdür Umumisi, valiler ve
müsteşarlar ile aynı dereceden kabul edildiğinden bâlâ forması54 giymişlerdir55.
III.II. Şekerrenkli Keten Yazlık Polis Kıyafeti

Tüm polis mensuplarının usule aykırı bir suret ve tarzda elbise giymelerini önlemek için 5 Ocak
1912 tarihinde “Tüm Vilayet ve Müstakil Vilayetlerde Bulunan Polis Komiser ve Memurlarının Elbi-
sesinin Şekil ve Rengi Hakkında Yönetmelik” çıkarılmıştır.
Emniyet-i Umumiye Müdürlüğü 23 Mart 191556 tarihinde tüm illere göndermiş olduğu bir yazı ile,
giyilmekte olan yazlık ceket ve kalpağın yaz mevsiminde kullanılmasının bir mahzuru olup olmadığı,
var ise bulundukları bölgenin adet ve örfüne uygun olarak ne giyebileceğinin ve ne kadar süre ile
giyilmesinin bildirilmesini istemiştir.
51 İbrahim Feridun, a.g.e., ss. 13-19.
52 Belgelerle Türk Polis Tarihi, EGM Belge Yönetimi ve Koordinasyon Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara-2021 C. 7, ss. 39-44.
53 BOA.DH.EUM.LVZ. 6-28.
54 Önceleri vükelâya mahsus olan bu rütbe daha sonra ikinci derecedeki devlet adamlarına da verilmeye başlandı. II. Abdülhamid devrinde ise taltif
vesilesiyle birçok kimseye dağıtıldı ve bu sebeple rütbe sahiplerinin sayısı arttı. II. Meşrutiyet’in ilânından sonra ise nadiren verilir oldu. Cumhuriyet
devrinde kaldırılan bu rütbe, son olarak Sultan Vahdeddin zamanında Maarif Nâzırı olan Gelenbevî Said Bey’e verilmiştir. Ayrıca bkz. Feridun Emecen,
İslam Ansiklopedisi, C.4 s.554.
55 Düstur, 2. Tertip, C. 2, ss. 61-62.; BOA.BEO. 335205-2.
56 BOA. DH. EUM. LVZ. 29-44
35
İllerden gelen cevaplarda ise; genel olarak yazlık kı-

yafetlerin Mayıs-Eylül ayları arasında giyilebileceği, kal-
pakların sıcaktan dolayı gözlerde ve takıldığı baş kısmında
yaralar oluşmasına sebep olduğu belirtilmektedir. İllerden
gelen cevaplarda, soğuk olan bölgelerde kalpağın giyilme-
sinde bir mahzur olmadığı, sıcak olan bölgelerde ise kal-
pağın ağırlığının hafifletilip içerisinin keten ile çevrilmesi
Enveriye (Kabalak) Kefiye ve üst kısımlarında hava alacak yerlerin oluşturularak gi-
yilmesinin uygun olacağı, ayrıca “Enveriye” olarak isim-
lendirilen askeri şapkalarda bazı küçük düzenlemeler yapılarak giyilebileceği bildirilmiştir. Konya
Polis Müdüriyeti, yazlık ceket renginde ketenden itfaiye serpuşlarının giyilmesinin uygun olacağını,
Zor Sancağı Polis Serkomiserliği vişneçürüğü renginde fes giyilmesinin uygun olacağını, Sivas Polis
Müdüriyeti bölgenin yaz mevsiminde çok tozlu olduğundan yazlık beyaz ceketlerin çabuk kirlendiği
bunun yerine tozu fazla belli etmeyecek bir renkte ceket yapılmasının uygun olacağını, Elazığ Polis
Müdüriyeti ketenden kalpak giyilmesinin uygun olacağını, Çatalca Polis Komiserliği kalpakların sı-
cak mevsimlerde başı fazla terletmekte ve astraganı siyah-beyaz karışımı olduğundan bir ay içerisin-
de kabarmakta, beyaz olan kısımları tozdan kirlenerek çirkin bir hale gelmekte bu sebepten kışlık ve
yazlık polis elbise renginde kumaştan ve etrafı beyaz bir sırma şerit ile çevrili, ön kısmında kabartma
ay ve yıldızı bulunan “Enveriye” tarzı başlığın uygun olacağını, Çanakkale Polis Merkez Memurluğu
kullanılmakta olan kalpakların sıcaklarda fazlaca sıkıntı verdiği, bunun yerine ordunun kullandığı
“Enveriye” (Kabalak) tarzı bir başlığın polis elbisesi renginde, hafif ve gözleri güneş ışıklarından ko-
ruyabilecek tarzda ön siperliğinin bulunmasının uygun olacağını, Musul Polis Müdiriyeti pantolonla-
rın ceket renginde kumaştan olması ve mahalli kıyafetlere uygun tarzda kırmızı fesin kullanılmasını
uygun olacağını, Cidde Mutasarrıflığı bölgenin sıcaklığından ve âdetinden olan “Kefiye” nin başa
takılmasının uygun olacağını belirtmiştir.
Bu yazışmaların sonucunda kıyafetler üzerinde bir değişikliğe gidilmediği süreç içerisinde anla-
şılmaktadır.
III.II.I. Giyeceklerin Renk, Cins ve Biçimleri

ile Şekilleri
Ceket
Tüm polis komiser ve memurlarının ceketleri, koyu füme renk-
li kumaştandır. Ceketin önü bir sıra düğmelidir. Ceket bedeninin
boyu, kollar doğal surette yanlara salıverildiği halde başparmak
hizasına tesadüf eder. Ceketin yalnız aşağı etek kenarı müstesna
olmak üzere yaka kenarı ve düğme hizasınca önü koyu kırmızı çu-
hadan zıhlıdır. Kolların genişliği, 20 santimetreden 30 santimetre-
ye kadar olup kolun aşağı hizasından 16 santimetre yukarıya ka-
dar kendi kumaşından kapaklıdır. Bu kapağın yukarısında kırmızı
renkte bir zıh bulunup, kapağın ortasında ve her iki kolunda bir
“I” şeklinde koyu kırmızı çuhadan 4 santimetre eninde ve 15 san-
timetre boyunda bir şerit vardır. Bu şeridin üzerinde eşit aralıklı üç
düğme bulunur. Zikredilen kol kapağının alt tarafı icabında evrak
muhafazası için açık bulunur.
II. Meşrutiyet Dönemi Polis Memuru
36
İkinci Komiser
Ceketin arkası bel üstü tek sıra büzmelidir. Büzmenin iki tarafında dikiş hizasınca 9 santimetre
yüksekliğinde ve yalnız memurların ceketlerinde meçin aşağı düşmemesini sağlayan aynı renk ku-
maştan düğmeli birer mandal bulunur. Yalnız memurların ceketlerinin meç takılacağı zaman arka ta-
rafı kalkıp ön tarafı uzamamak için arka eteklerinin 2 santimetreye kadar önden uzun olmasına dikkat
edilmelidir. Ceketler, arka dikişlerinin aşağısından 11 santimetre kadar uzunlukta yırtmaçlı olacaktır.
Komiser ceketlerinde kılıç kayışını çıkartmak için ceketin sol taraf kolu hizasından 6 santimetre
genişliğinde yatay bir delik ve üstünde kapak olur. Ceket yakaları, 5 ile 6 santimetre yükseklikte
düz dik olacak 2 veya 3 kopça ile iliklenir. Yakanın ön tarafında, 9 santimetre veya 10 santimetre
boyunda, yakanın yüksekliği nispetinde kırmızı çuhadan birer alamet bulunur. Yakanın yukarısındaki
kırmızının kirlenmemesini sağlayan yakanın içine dikili siyah şeritten bir zıh bulunur. Ceket cepleri,
ceketlerin dışında ve üst tarafında üçüncü düğme hizasında veya 1 santimetre yukarısında 12 santi-
metre genişliğinde parçasız birer cep ve üstlerinde birer kapak ve kapağı iliklemek için ortasında birer
düğme bulunur. Ceketin astarı, kurşuni renkte kumaştandır. Ceketin iç tarafına düğme sırası boyunca
kendi kumaşından 15 santimetre kadar pervaz konulur.
37
Ceket düğmeleri; ceket, kaput, yağmurluk, pelerin, apolet ve cep düğmelerinin tümü beyaz ve
hafif yumrudur. Ceket düğmesi, 1,5 santimetre çapındadır. Kaput düğmesi, 2,5 santimetre, yağmur-
luk-pelerin düğmesi, 2,5 santimetredir. Cep ve apolet düğmeleri de 1 santimetre çapında olur. Ceketin
önünde bir sıra yedi düğme vardır. Kaputun (parka) iki sıra, yedi düğme ve yağmurluk pelerinde bir
sıra beşer düğme bulunur. Süvari komiser ve memurlarının da ceket ve düğmeleri aynı şekildedir.
Pantolon
Pantolonlar genelde siyah triko ve şayaktan veyahut kaşmirdendir. Piyade komiser ve memurla-
rında, kırmızı renkte bir zıh bulunup paçasından, iç tarafından ve karşısından düğmeli veya dikili tak-
riben 3 santimetre genişliğinde iki subye fotinlerin altından bir madenî düğme ile birbirine bağlıdır.
Pantolonlar kesinlikle bu suretle sübyelidir.
Süvari Komiser ve Memurlarının Pantolonları: Süvari komiser ve memurlarının giyecekleri ayak-
kabı ve pantolonları da aynı şekil ve renkte (siyah) olup ancak pantolonun zıhı, koyu kırmızı renkteki
çuhadan 7 santimetre enindedir. Süvari memuruna özel çizme pantolonları verilir (külot pantolon
tabir edilen). Bu pantolonlar siyah renk ve şekilde olup yalnız baldır kısmı dar, bedene yapışık ve
yukarı kısmı geniştir.
Kaput
Memur Kaputu
Tüm süvari ve piyade polis komiser memurlarının kaputları koyu füme renktedir.
Komiserlerin kastor, memurların ise şayaktandır. Bunların tamamı zıhsızdır. Kaputların boyu, diz
kapağının 8 santimetre aşağısına kadar uzanır. Kaputun yakası, devrik olup ön ve iki tarafında ceket
yakasında olduğu gibi koyu kırmızı çuhadan alamet bulunur. Kaputun arkası, düz ve geniştir. Bedeni
genişletmek ve daraltmak için arkada bel hizasında ortası 8 santimetre genişliğinde 12-15 santimetre
boyunda iki kol bulunur. İki kolda birbirine 4-5 santimetre mesafede iki düğme bulunur.
38
Kaputun cebi; kaputun iki yanında ve bel tokasının birkaç santimetre aşağı hizasında 15-16 santi-
metre genişliğinde birer cep bulunur. Cebin üzerinde köşeleri hafif oval ve icabında cebin içine gire-
bilecek bir tarzda yapılmış birer kapak vardır. Kaputların arkası, 20 santimetre uzunluğunda yırtmaçlı
ve ucu siyah dibet düğmelidir. Komiser kaputlarının sol cepleri icabında kılıç kayışını çıkarabilmek
için yırtmaçlıdır. Kaputun önü kapaklı ve iki sıra düğmeli olup düğmeler birbirine paralel olacak hal-
de ve 15 santimetre aralıklıdır.
Yağmurluk
Genelde yağmurluk, pelerin şeklinde ve kaputun uzunluğundadır. Yakası devrik ve bir sıra düğ-
melidir. Bu düğmelerin 12 santimetre iki tarafında olmak üzere kolların serbestçe geçirilmesi için 20
santimetre uzunluğunda yarım kapaklı birer yırtmaç vardır. Bu yırtmacın ortasında icabında kapan-
ması için bir düğme ve iliği bulunur. Yağmurlukların iç tarafında yakanın altına dikili 2 santimetre
eninde ve 1 metre boyunda iki bağ bulunur. Bu bağlar koltuk altından geçirilecek şekilde bel hizasın-
da ve uçlarında bulunacak düğme ve ilik vasıtasıyla birbirine bağlanır. Ayrıca, aynı renkte kumaştan,
ağzı büzmeli ve yaka altından beş adet düğme ile bağlanabilen başlık takılır.
Yazlık Üniformalı İkinci Komiser
Yazlık Ceket ve Pantolon

Sami Paşa Dönemi’nde yeşil zıhlı polis üniforması yerine getirilen kırmızı zıhlı polis üniforma
değişikliği sırasında yaz mevsiminde hava sıcaklığının ve nem oranının çok yüksek olduğu yerlerde
polisin daha rahat üniforma giyebilmesi için bir düzenleme yapılması unutulmuş veya dikkate alın-
mamıştır. 1912 değişikliğinde ise bu hususla ilgili ilk düzenleme yapılmıştır. Yazlık ceketler şeker-
rengi keten veya yünden yapılmıştır. Şekil ve tarzı izah edilen kışlık ceket ile aynıdır. Ancak, yaka
ve kollardaki alametler bulunmaz. Bunun yerine bu alametler apolete koyulur. Apoletler bir şerit ile
takma olarak omuza takılır. Yazlık pantolon, siyahtır.
39
Kalpak
Kalpakların hepsi 12-13 santimetre yüksekliğinde
ve açık kül rengindedir. Siyah ile karışık tüylü ast-
ragan kumaştandır. Kalpağın tepesi hafif kubbevî ve
ceket rengindeki kumaştandır. Üzerinde komiserlerin
kırmızı ve memurların da siyahlı olarak altı köşelidir.
Tepesinde ucu sivri ufak yıldız şeklinde beyaz ma-
denden bir alamet (işaret) vardır. Kalpağın ön tarafın-
da 5 santimetre eninde beyaz madenden takma bir ay
yıldız bulunur.
Ayakkabı ve Çizme
Ayakkabı, kundura şeklinde, bağlı, kapaklı ve si-
yah renktedir. Çizme, tüm polis komiserlerinde deve
derisinden veya ona eşdeğer bir tür deridendir. Çiz-
Kalpak menin üst kısmı düz durması için içi meşin astarlı,
alt kısmı yani ayağa tesadüf eden kısmı yumuşaktır.
Memurların çizmeleri de sığır ve at gibi hayvanların veya ona eşdeğer bir deriden olmak üzere ifade
edilen şekildedir.
Mahmuzlar
Tüm süvari komiser ve memurları çizme ve ayakkabılara mahmuz takarlar. Ayakkabı ve çizme
mahmuzları, beyaz madenden düzdür. Boyu yaklaşık 3 santimetre uzunluğunda ve yukarıya eğik
olarak içerisinde dişsiz ufak bir çark bulunur.
III.II.II. Giyeceklerin Rütbe ve İşaretleri

Apolet
Tüm komiser ve memurlarda: 5,5 santimetre eninde ve 15
santimetre uzunluğunda koyu kırmızı çuhadan birer apolet ta-
kılır. Bu apolet üzerine memurun görev yaptığı vilayetin ismi
beyaz sırma ile işlenir. Örneğin Bursa’da çalışan bir memurun,
apoletine beyaz sırmadan Bursa yazısı işlettirmesi gerekmek-
tedir. Yandaki fotoğraftaki apolet Kudüs polis memuruna aittir.
Bu apoletler üzerinde komiserlerin bir sıra kalın örme be-
yaz sırma gaytandan apolet boyunca dönen bir şerit bulunur.
Buraya üçüncü komiserler; bir, ikinciler; iki, serkomiserler de
üç adet beyaz yıldız takarlar. Komiser muavinlerinde yalnız
sırma şerit bulunup yıldız takılmaz. Kollarda, yalnız ceket kol-
Apolet larının kapağı kenarındaki zıhın aşağısında dönen şekil olmak üzere
üçüncü komiserde; bir, ikinci komiserde; iki, serkomiser de; üç sıra
beyaz, örme sırma gaytandan kalın şerit bulunur. Komiser muavinlerinde şerit bulunmaz. Yakada,
tüm polis memurları ceket ve kaput yakalarına koyacakları koyu kırmızı çuha üzerine kayıtlı bulun-
dukları numaralarını apoletleri üzerine beyaz sırma ile işletirler. İkinci komiser, serkomiser ve hukuk
mektebi veya ihtiyat-ı zabitan mektebi veya polis mektebinden mezun komiser muavinleri yakadaki
alamet (işaret) üzerine sırma işlemeli birer ay yıldız koyup numaralarını apoletlerine işletirler.
40
III.II.III. Teçhizat ve İstihkak

Polis mensubu bir kimse mesleğe ilk başladığında kendilerine kayışı ile birlikte bir adet meç, kılıfı
ile birlikte bir adet revolver, gerektiği miktarda fişek ve gerek olması halinde eldiven verilmiştir. Polis
komiser ve memurları, kendilerine tahsis edilen eşya ve silahlarını muhafaza etmeye ve onları güzel-
ce kullanmaya mecbur addedilmişlerdir. Eğer meslekten ayrılırlar ise bunları aynen iadeye mecbur
tutulmuşlardır. Polis komiser ve memurları, kendilerine tahsis edilenlerden birini satar veya kasten
kaybederlerse haklarında 1907 Polis Nizamnamesi’nin 154. maddesi gereğince adli ve idari işlem
yapılması kararlaştırılır57. Tüm polis memurlarının sayısına göre gerekli elbise tahsisatı, bulundukları
yerlere verilmiştir. Bu nedenle memurun nakil, becayiş, istifa ve azli gibi durumlarda kendisine tahsis
edilen demirbaş eşyayı ve silahını aynen mensup olduğu vilayete iade etmesi gerekmektedir. Ancak,
ifade edilen eşyalardan kullanım süresi dolanların iade ve geri alınmasına gerek yoktur. Tüm polis
komiser ve memurlarına mahsus olarak 480 kuruş tutarında olmak üzere verilen istihkak aşağıda
verilmiştir:
Cinsi Adedi Süre Hangi Sınıf Tahsis Edildiği

Kışlık ceket 1 1 Yıl Komiser ve Memur
Yazlık bir ceket 1 1 Yıl Komiser ve Memur
Pantolon 1 1 Yıl Komiser ve Memur
Fotin veya çizme 1 1 Yıl Komiser ve Memur
Kalpak 1 1 Yıl Komiser ve Memur
Kaput (parka) 1 2 Yıl Komiser ve Memur
Muşamma (yağmurluk) 1 2 Yıl Komiser ve Memur
Kılıç ve Meç
Tüm komiserler ile muavinler, kılıç takarlar. Memurlar, kılıç takmazlar. Kılıçlar, kabza tepesinden
çamurluğa kadar 85-90 santimetre uzunluğunda ve 3 santimetre genişliğindedir. Kılıcın kabzası, sarı
düz ve sadedir. Kılıçlar, ceketin altında saklı bulunan kayışa takılıdır. Bu kayışlar genellikle ortası
kırmızılı olmak üzere beyaz sırma şeritten ve içerisi koyu kırmızı çuhadan olmalıdır. Bu kılıçların
kabzasında beyaz sırma püskül bulunur. Bu püskül kırmızılı beyaz sırma şeritle kabzaya bağlanır.
Süvari memurlarının kılıçları da aynıdır. Ceketin altından takılıdır. Ancak, bunların kılıç kayışı ve
püskülü sırma olmayıp siyah şerittir. Meçi, tüm piyade polis memurları kullanırlar58.
57 154. maddeye göre hem idari ve hem de adli soruşturma açılır. İdareten memuriyetten men edilirken, adli bakımdan 1 sene hapis cezasına çarptırılır.
Ayrıca bkz. Belgelerle Türk Polis Tarihi, C. 4, EGM Belge Yönetimi ve Koordinasyon Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara 2021, s.273.
58 Polis Gazetesi, 23 Kanun-ı Evvel 1327, ss. 134-136. Ayrıca 1908 senesinde eski kılıçlar yerine polislerin daha rahat koşabilmeleri için ilk defa
Zaptiye Nazırı Sami Paşa zamanında meç dağıtılmıştır. Ancak rütbelilerin kılıç kullanımı devam etmiştir. Ayrıca bkz. İbrahim Feridun, Polis Efendilere
Mahsus Terbiye ve Malumat-ı Meslekiye, İstanbul, 1326, s. 289.
41
III.III. Meşrutiyet Dönemi Polis Kıyafeti Son Hali

Polis memurlarının kendi aralarında uyumlu giyinmesini sağlamak amacıyla polis kıyafet ve teçhi-
zatları hakkında 17 Kasım 1913 tarihli Polis Nizamnamesi’nde bazı değişiklikler yapılmıştır59.
III.III.I. Giyeceklerin Renk, Cins ve Biçimleri ile Şekilleri
“Türk Polis Teşkilatının Kuruluşun 166. Yılında 166. Belge”
Ceket
Boz renkte kumaştan yapılır. Arkası, büzmeli ve önü, ince kırmızı zıhlıdır. Ceketin önünde, 1,5
santimetre eninde 7 adet beyaz madeni düğme vardır. Bu düğmelerin yukarıdan üçüncüsünün hiza-
sında kapakları 7 santimetre eninde, 10 santimetre uzunluğunda ve uçları küçük birer beyaz düğme
ile bağlı olmak üzere iki adet cep bulunmaktadır. Belin yan tarafında meç kayışının geçmesi için
kumaşının cinsinden alt uçları sabit, üst uçları ise madeni beyaz iki küçük düğmeye geçirilir, iki ku-
lak şeridi vardır. Ceket yakası, ince kırmızı zıhlıdır. Önden apolet kenarı hizasına kadar olan kısmı,
kırmızı çuhadandır ve burada polisin numarası yazılıdır. Yakanın geri kalanı ise ceket kumaşındandır.
Yüksekliği, 4 santimetreden 6 santimetreye kadar değişebilir. Ceket bedeninin boyu, kollar doğal ola-
rak yanlara salıverildiğinde ve eller yumulduğunda başparmağın ikinci boğumu hizasına tesadüf eder.
Ceket kolunun ağız tarafında 15 santimetre uzunluğunda kenarı ince kırmızı zıhlı birer kapak vardır.
Bu kapakların yanlarında 4 santimetre genişliğinde üzerinde madeni 3 adet küçük düğme dikilidir. Bu
düğmeler kırmızı çuha şeridin üzerindedir.
Yazlık Ceket
Şekerrengi ketenden yapılır. Yazlık ceketin yaka ve kollarında kırmızı şerit ve zıh bulunmaz. Me-
murun sicil numarası ve memur oldukları vilayet ismi apoletlerine yazılır. Diğer kısımları kışlık ceket
gibi yapılır. Yazlık ve kışlık elbisenin giyileceği zaman mahallin hava durumuna göre vilayet polis
59 Düstur, C. 6, Tertip 2, ss. 39-43.
42
müdürü tarafından tayin edilir. İlgili karar 15 gün evvel vilayete ve vilayete bağlı bulunan yerlere bil-
dirilir. Müdürüyetin tebliği üzerine aykırı olarak yazlık yerine kışlık ceket giymek veya aksini iltizam
etmek yasaktır. Sıcak mevsimlerde yakaya mendil takmak ve ceketin kollarını kıvırmak, göğsüne
saat, düdük zinciri takmak ve tesbih taşımak yasaktır.
Polis Memuru Kışlık Ceket Yazlık Ceket
Pantolon
Yan tarafları ince kırmızı zıhlı olmak üzere koyu siyah renkte kumaştan yapılır. Potin pantolonu-
nun paçaları sübyeli, 40-45 santimetre genişliğinde ve diğer kısımları vücut nispetinde yapılacaktır.
Çizme pantolonun baldır kısmı, 20-22 santimetre kadar açık olacak ve bacağa ayrıca temas edecek
bir tarzda düğmeli veya kopçalıdır. Süvari pantolonun yan taraflarında 5,5 santimetre eninde kırmızı
çuhadan zıh bulunur.
Serpuş
Boz renkte kıvırcık astragandan (kürk türü) kumaştan yapılmıştır. Tepesi yuvarlaktır. Astragan
kısmının yüksekliği, 13 ile 16 santimetredir. Üsteki çapı ile alttaki çapı arası 4 santimetreyi geçmez.
Kalpağın ön tarafında, 4 santimetre çapında ve ağız tarafı yukarıya yönelik beyaz nikelden yapılmış
ay yıldız bulunur. Kalpağın tepe kumaşı üzerine yıldız şeklinde nikelden yapılmış düğmenin altında
birbirini kesecek şekilde birleşmek üzere 2,5 santimetre genişliğinde beyaz sırmadan şerit dikilir.
Muavin ve komiserlerin kalpaklarındaki sırma şerit 3 santimetre genişliğindedir.
43
Kalpak kenarı ile kaş arasında bir parmak ile azami 1,5 parmak mesafe bırakarak kaşlara paralel
bir surette takılır. Kalpak kaşlar üzerine ve sağa sola veya geriye eğilmeden takılmalıdır. Saçların
uzatılıp serpuşun yan taraflarından yukarıya doğru taranması ve serpuşun tepesinin buruşturulmaması
veya içeriye doğru yatırılmamasına itina gösterilmelidir.
II. Meşrutiyet Polisinden Bir Görüntü
Kaput (Parka)
Boz renginde kumaştandır. Kenarları zıhsız ve boyu yaklaşık diz kapağı ile topuk arasındadır. Kol-
ların devrik kısmı 18 santimetre uzunluğundadır. Beli büzmeli ve belin yan tarafında meç kayışından
geçmesi için kumaşın cinsinden, alt uçları sabit ve üst uçları ise madeni beyaz iki küçük düğmeye
geçirilir, iki kulak şeridi olur. Yaka devrik ve 7 santimetre çapındadır. Yakanın önden apolet kenarı
hizasına kadar olan kısmı, polislerde numarası yazılı kırmızı çuhadandır. Geri kalan kısmı kaput ku-
maşındandır. Kaput, kol kapakları da ceket kapakları gibi kenarı ince kırmızı zıhlı ve boyu üç küçük
beyaz düğmeli 4 santimetre çapında kırmızı çuha şeridi içerir.
Kaputun iki yanında yatay birer cep bulunduğu gibi üzerlerinde köşeleri hafif yuvarlak ve gerek-
tiğinde cebin içine girebilecek bir tarzda yapılmış 5 santimetre eninde kapakları bulunur. Kaputun
arkası, yan ceplerin hizasına kadar yırtmaçlıdır.
Kaputun önünde 1,5 santimetre çapında genel olarak meç kayışının üzerinde olmak üzere çift sıra
44
6 adet madeni beyaz düğme vardır. Kaputların astarı genellikle kurşuni renkte faniladır. Önünden iç
tarafına, düğme sırası boyunca kendi kumaşından 15 santimetre pervaz bulunur. Ceket ve kaput düğ-
meleri tam ve daima ilikli bulunmalıdır.
Potin ve Çizme, siyah renktedir.
Polis Memurlarının Merasim Kıyafeti
Polis Memuru
Polislerin merasim veya tören kıyafetleri ile ilgili yapılan düzenlemede ceket üzerinde dikey ola-
rak 10 santimetre ve yatay olarak 7,5 santimetre çapında beyaz nikelden ay ile 10 santimetre boyunda
beyaz ipek saçağı sahip ve ayın ucundan itibaren 8 santimetre boyunda 5,5 santimetre eninde zemini
beyaz ipekle işlenmiş apolet ve beyaz ketenden eldiven takarlar. Polis komiseri apoletlerinin zemini
ile saçakları beyaz sırmadan olur. Polis süvarileri ayrıca beyaz kordon da takarlar.
Polis Mektebi Öğrencileri
Mektepte bulundukları müddet zarfında ceket ve kaput yakaları, kırmızı çuha yerine yeşil çuhadır.
Yeşil çuha üzerinde mektep numarasıyla polis mektebi yazılıdır60.
60 24 Nisan 1915 tarihli Adana Polis Mektebi Müdürü tarafından kaleme alınan bir yazıda polis okulu öğrencilerinin ceket ve kaput yakasının polis
mecmuasındaki örneğe göre kırmızıdan yeşil çuhaya dönüştürülmesini istemiştir. Belgelerle Türk Polis Tarihi, EGM Belge Yönetimi ve Koordinasyon
Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara-2021, C.7, s. 57.
45
III.III.II. Giyeceklerin Rütbe ve İşaretleri

Ceketin omzunda, yaka tarafı 4 santimetre, kol tarafı 5 santimetre uzunluğunda kırmızı çuhadan
yapılmış apolet bulunur. Apoletin yaka tarafında madeni bir küçük beyaz düğme dikilidir. Apoletin
üzerinde memur olduğu vilayetin ismi yazılır.
Komiserler ile muavinlerin apoletlerinin kenarında beyaz sırmadan şerit vardır. Komiserlerin apo-
letleri üzerine birer yıldız işlenir. Ceket kollarına da kapağın üst kenar zıhıyla koyu kırmızı olan şerit
arasında bırakılacak araya komiser muavini için bir, ikinci komiser için iki, serkomiser için üç adet
beyaz sırmadan dönerli şerit dikilir61.
Kaputlarda muavin ve komiserlere mahsus işaret, cekette olduğu gibidir. Yalnız muavin ve ko-
miserlerin kaputlarında sol cebin ağzı, gerektiği zaman kılıç kabzası geçirilmek üzere deliklidir ve
arkaları tokalıdır.
III.III.III. Teçhizat ve İstihkak

Meç
Meç kemeri sarı bal renginde, ceket ve kaput üzerinden kuşatılmış ve tokasında polis yazılı keme-
re bağlıdır. Yalnızca polis memurları tarafından taşınmaktadır ve genişliği 5 santimetredir. Meç kab-
zası, beyaz nikelden olup kınından çıkmasını önlemek için kabzada susta tertibatına yer verilmiştir.
Revolver
Teçhizat kemerinin sağ tarafına takılır ve kemer ren-
ginde sade bir kılıf içerisinde muhafaza edilir.
Kılıç
Komiser, muavin ve süvari polisleri tarafından taşınır.
Kılıcın gerek kabzası ve gerek kını, beyaz nikelden ya-
pılıdır. Kabzası, susta tertibatlıdır. Kılıcın kayışı, ceketin
altından bağlanır.
Süvari kılıcının kemeri, meç kemeri gibi sarı bal ren-
gindedir. Komiserler ile muavinlerin kılıç kemeri ise be-
yaz sırmalı ve püsküllüdür.
Komiser muavini, komiser ve atlı polislerin kılıçları-
nın nasıl takılacağı hususunda Sultan Vahdettin 22 Hazi-
ran 1922 tarihinde bir irade yayımlamış; komiser muavi-
ni, komiser ve atlı polislerin kılıçlarını nasıl takacağını
izah etmiştir. Böylece komiserler ve muavinlerin ceket
üzerinde sarı bal renginde kayıştan kemer takmaları esas
alınmıştır. Eskiden ceketin altında olan kemer, ceket üs-
tüne çıkarılmıştır. Ayrıca kemer tokası üzerinde komiser
muavinleri için bir yıldız, komiserler için iki yıldız ve
Polis Memurlarına Mahsus Palaska ve serkomiserler için üç yıldız bulundurulması kararlaştı-
Revolver Kılıfı rılmıştır. Yine atlı polislerin yaya olarak görev yaptıkları
zaman, ceket üzerinde sarı bal renginde kemer ve kemere
61 Bolu merkez memuru, komiser muavinlerinin kollarında sırma olup olmadığını Emniyet-i Umumiye Müdüriyetine sormuştur. Yazısında serkomi-
serlerin ceketi kollarında üç, ikinci komiserde iki sırma olduğundan bahisle evvelce muavinlerde sırma olmaması nedeniyle Kasım 1913 itibarıyla tek
sırma koyulup koyulamayacağını sual etmiştir. Buradan hareketler 1913 senesinden öce komiser muavinlerinin ceket kollarında rütbesini gösteren
sırma olmadığı söylenebilir. Yahut muavin için ilk sırmanın 1913 Polis Nizamnamesi ile getirildiği söylenebilir. Ayrıca bkz. BOA.DH.EUM.LVZ. 17-1,
46
takılı revolver tabanca taşımaları, kılıç taşımamaları istenmiştir. Yalnız ata bindikleri zaman kılıç
taşımaları emredilmiştir. Atlı polis, komiserler ve muavinlerin kemer tokalarında rütbelerine göre
yıldız bulunur. Ayrıca kemer tokasında “atlı polis” ifadesi yazılıdır. Komiserler ile muavinlerin resmi
günlerde ve alaylarda kemeri beyaz sırmalı ve aynı sırmadan püskülü olan ceket üzerine kılıç takma-
ları kararlaştırılmıştır62.
III.IV. Merkez Memuru Kıyafeti
Merkez Memuru Merkez Memuru
Merkez memurluğu rütbesi, serkomiser ile polis müdürü arasında bir rütbedir. Polis Teşkilatı içe-
risinde fiilen görev yapan polisin tüm idari ve asayişe dair birinci derece sorumlu amiridir. Merkez
memurları, sivil elbise ile görev yapmaktaydılar. Resmi sıfatlarının belli olmaması bazı hallerde zor-
luklara sebebiyet vermekteydi. Bu nedenle merkez memurlarının üniforma giymesi, 23 Ocak 1915
tarihli Emniyet-i Umumiye Müdürlüğünce kararlaştırılmış ve en uygun üniforma olarak bazı değişik-
liklerle serkomiser elbisesi seçilmiştir.
1. sınıf merkez memurlarının ceket kol şeritleri; iki adet, ikişer santimetre genişliğindedir. 2. sınıf
merkez memurlarının şeritlerinden birinin genişliği ise 1 santimetre olarak belirlenmiştir. Kol şeritle-
ri, beyaz sırmadandır. Apoletleri, kırmızı çuha üzerine beyaz gaytandan örmedir. Yakalarında beyaz
nikelden birer yıldız vardır. Serpuşların/kalpakların ön tarafında beyaz nikelden mecidî nişanı şeklin-
de özel arması bulunur. Ayrıca omuzlarına asılı kordon takarlar63.
Mütareke Dönemi (1918-1922) sırasında polis kıyafetlerinde herhangi bir değişiklik olmamış,
mevcut kıyafetlerin kullanımına devam edilmiştir. Yalnızca Mustafa Galip Bey, 1920 basımlı “Reh-
numâ-yı Zabıta” isimli eserde polis kıyafetlerine ilave olarak “Muşamma”dan bahsetmiş ve şu bilgi-
leri vermiştir:
“Polis ve komiser efendilere verilen muşamma siyah renktedir. Pelerin şeklinde ve kaputun uzun-
luğundadır. Yakası devriktir. Önünde bir sıra altı adet beyaz madeni düğme vardır. Bu düğmelerin
12 santimetre iki tarafında 20 santimetre uzunluğunda yarım kapaklı birer yırtmaç vardır. Buradan
62 Türk Polis Teşkilatının Kuruluşun 166. Yılında 166. Belge, EGM Arşiv ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2011, s. 258.
63 Belgelerle Türk Polis Tarihi, EGM Belge Yönetimi ve Koordinasyon Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara-2021, C. 7, s. 56.
47
kollar serbestçe içeri dışarı sokulabilir. Yırtmacın ortasında icabında kapanması için bir düğme bu-
lunur. Muşammanın yakasında ufak bir bağ vardır. Bu bağ muşammanın düşmesini önler. Arka tara-
fından aynı renkte kumaşta ağzı lastikle büzmeli ve yaka altından beş adet madeni beyaz düğme ile
bağlı başlık bulunur64.”
Şam Vilayeti Polis Amiri (Tören Kıyafeti)
64 Mustafa Galip Bey, Rehnuma-yı Zabıta, Mahmut Bey Matbaası, Dersaadet 1326, ss. 11-18.
48
III
BÖLÜM
CUMHURİYET DÖNEMİ POLİS KIYAFETLERİ

50
I. OSMANLI POLİS KIYAFETLERİNE DEVAM (1923-1936)

I.I. Almanya Bavyera Eyaleti Polis Kıyafeti Düşüncesi
Başına “Tulga” Giymiş Polis Memuru
I. Dünya Savaşı ve ardından Kurtuluş Savaşı gibi zor süreçlerden geçen Türk Polisi’nin Cumhu-
riyet’in ilk yıllarında üniforma birliği bulunmamaktaydı. Bunun temel sebebi, Harb-i Umumi’nin
(I. Dünya Savaşı) başlamış olması ve sonraki yıllarda polise her yıl verilen elbiselerin tedarik edi-
lememiş olmasıdır. Kurtuluş Savaşı’ndan henüz çıkıldığından polis kıyafeti belli bir süre dağıtıla-
madığından herkes kendi imkânlarıyla üniformalarını temin etmeye veya eskilerini giymeye devam
etmişlerdir. Cumhuriyet’in ilk yıllarında beş üniformalı polisin birbirinden farklı olduğu açıkça göz-
lemlenebilmekteydi. Kalpakların rengi, tepesi, cinsi birbirine benzemezdi. Ceketler; beyaz, sarı, mat
renk düğmeli, büzmeli, yandan yırtmaçlı, koyu, açık mavi, kurşunî idi. Pantolonlar; sübyeli, sübyesiz,
külot, zıhlı, zıhsız, siyah, hâkî, lacivert olmak üzere çuhadan, trikodan, fasoneden, şayaktandı. To-
kalar ve tabanca kılıfları, resmi şekilden iyice uzaklaşmışlardı. Ayakkabıları; çizme, getirli, düğmeli,
yağlı, parçalı bütündü. Ayrıca kimi polislerin yakalarını iliklemediği ve palaskalarını takmadığı gö-
rülmekteydi. İstanbul Polis Okulu Dâhiliye Zabiti Serkomiser Nurettin Bey, polislere çağrıda bulu-
narak kıyafetin polisin şeref ve haysiyeti olduğunu hatırlatmış, mevcut nizama göre kılık kıyafet ve
teçhizatlarını yaptırmalarını ve her şeyi hükümetten beklememelerini istemiştir1.
Hükümet, 1925 yılının yazında polisin şapkası ile birlikte üniformasının da değiştirilmesi için
çalışmalara başlamıştır. Yabancı ülkelerin polis üniformaları incelenmiştir. Bunlar arasında Alman
Bavyera Eyaleti polis üniformalarının daha uygun olacağı kanaatine varılmış ve bir örneği Dâhiliye
Vekâletine gönderilmiştir. Bavyera polis üniformasını tercih eden polis müdürleri, Dâhiliye Vekilinin
de bu üniformayı kabul edeceğini sanmışlardır. Bavyera polis üniformasının, toplum veyahut kalaba-
lık arasında polisin farkındalık yaratacağını ve görünür olup kendini daha iyi gösterebileceğini iddia
etmişlerdir. Ağustos 1925 tarihinde Bavyera polis üniforması örneğine göre hazırlanan ve Ankara’ya
görüşe gönderilecek yeni üniformanın özellikleri aşağıdadır:
1 Serkomiser Nurettin,“Poliste Kıyafet-i Resmiyesi”, Polis Mecmuası, 1 Nisan 1924, Nr. 172.
51
Serpuş: Alman kaskları ile askeri müzedeki Türk miğferleri incelenerek belirlenmiştir. Miğfer,
parlak ve siyah köseleden, nikel çemberli ve çene altı zincirli (kayışlı) olacaktır. Miğferin ön kısmın-
da iki defne dalı ortasında nikelden ay yıldız olacaktır.
Setre/Ceket: Süvari subaylarının giymiş oldukları ceket şeklindedir. Etek boyu diz kapağının dört
parmak üstüne kadar uzanacaktır. Arkası yırtmaçlı ve cepsiz olacaktır. Ceket önü, tek sıra yedi düğ-
meden ibarettir. Arka yırtmacın üstünde iki düğme vardır.
Elbiseler: Nefti renktedir. Nefti renk, neft yağı renginde olan koyu yeşil ile kahverengi arasında
bir renk, siyaha yakın koyu yeşildir.
Ceketin yakası 3 santimetre yüksekliğinde diktir. İki tarafında muayyen şeklinde ve ortasında po-
lisin numarasını bulunduran kırmızı çuha olacaktır.
Pantolon: Külot pantolon modelindedir. Pantolon da nefti renktedir. Zıh yerine üç parmak eninde
kırmızı çuhadan şerit dikilecektir.
Ayakkabı: Siyah vidaladan toparlak yassı burunlu ve maskaratlı siyah parlak köseleden olacaktır2.
Bavyera polis üniformasının tüm teşkilat mensuplarına giydirilmesi tasarlanmıştır. Elbiselerin ya-
kasında ve kaskın önünde mensubun rütbe işaretleri gösterilmek üzere polis şube müdürleri, mua-
vinleri ve diğer tüm personelin resmi elbise giymesi amaçlanmıştır. Yalnızca sivil polislerin resmi
elbiseden müstesna tutulacağı kararlaştırılmıştır. Ayrıca deniz polislerinin de farklı bir işaretle kara
polislerinden ayrılması tasarlanmıştır. Deniz polisi kasklarıyla bahriyeli deniz askerlerinin kaskları-
nın aynı şeklinde olması düşünülmüştür3.
Almanya Bavyera Eyaleti polisinin üniformasının tüm teşkilat mensuplarına giydirilmesinin düşü-
nüldüğü sırada 2341 numaralı Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile devlet memurlarına şapka giyme zo-
runluluğu getirilmesi üzerine polislerin başındaki kalpaklar da kaldırılmıştır4. Der-Saadet Polis Mek-
tebi öğretmenlerinden İbrahim Feridun Bey’in ifadesine göre; “Polis memurlarının bugünkü serpuş-i
resmîleri ecdad-ı izamımızın (büyük atalarımızın) bizim zamanımıza gelinceye kadar başlarındaki
taşıdıkları kalpakların aynıdır5.” dediği atadan yadigâr kalpak uygulamasına böylece son verilmiştir.
I.II. Kalpak Yerine Güneş Siperlikli Şapka

2 Eylül 1925 tarihinde, devlet memurlarına şapka giyme zorunluluğu getiren 2341 numaralı Ba-
kanlar Kurulu Kararnamesi doğrultusunda, Dâhiliye Vekili namına Müsteşar Said Bey, 7 Eylül 1925
tarihinde, tüm vilayet Polis Teşkilatına bir tamim yayımlamıştır. Tamim şöyledir: “Merkez memurları
serpuşları için dördüncü maddede muharrer yıldızın yerine kalpaklardaki şualı ay ve yıldız konula-
caktır. Polis komiserlerinin serpuşlarındaki yıldız adedi kadar apoletlere yıldız vaz’ edilecektir6.”
1915 senesi itibarıyla resmi üniforma ile tanışan merkez memurlarının kalpaklarının önündeki
ay yıldızlı mecidî nişanına benzer nikel arma, 1925 senesi değişikliğinde varlığını koruyarak güneş
siperlikli başlığın ön kısmına yerleştirilmiştir. Henüz bu işaretten kullanan başka bir rütbeli polis yok-
tur. Bu yönüyle diğerlerinden ayrılmaktadır. Polis komiserlerinin şapkalarına koyulan yıldız kadar
apoletlerine de yıldız koyulması kararlaştırılmıştır. Yeni düzenlemenin Meşrutiyet komiserlerinden
diğer bir farkı yıldız sayısındaki artış olmuştur. Örneğin Meşrutiyet Dönemi’nde serkomiserin üç adet
yıldızı varken bu düzenleme ile dört yıldız olmuştur.
2 “Polisimizin Kıyafeti Esas İtibarıyla Bavyera Polis Kıyafeti Olacak”, Cumhuriyet, 16 Ağustos 1925, Nr. 456.
3 “Poliste Kıyafet”, Cumhuriyet, 23 Ağustos 1925, Nr. 463.
4 Polis Mecmuası, 1 Teşrin-i Sani 1341, Nr. 190.
5 İbrahim Feridun, Polis Efendilere Mahsus Terbiye ve Malumat-ı Meslekiye, Yay. Haz. Muhittin Karakaya ve Veysel K. Bilgiç, Polis akademisi
Yayınları, Ankara, 2010, s. 15.
52
II. Meşrutiyet Polisi Cumhuriyet (İlk Dönem) Polisi
Yıldızlı Şapka ve Apoletiyle

Polis Memuru
Meşrutiyet Dönemi’nde polis memurlarının şapka ve apoletinde yıldız yok iken 1925 senesi uygu-
laması ile ilk defa memurların şapka ve apoletlerine bir yıldız koyulmuştur. Yalnız polis memurlarının
apoletleri, amirlerde olduğu gibi kenarları beyaz sırmalı değildir. Sadece kırmızı çuha üzerine nikel-
53
den bir yıldız koyulmuştur. Böylece polis memurlarının apoletinde görevli bulunduğu vilayet ismi
ile beraber bir adet de yıldız yer almıştır. Şapka ve apoletinde yıldız bulunmayan teşkilat mensubu
yalnızca bekçiler olarak kalmıştır.
9 Eylül 1925 tarihinde İstanbul Polis Müdürü Ekrem
Bey, polis memurlarının giyecek olduğu serpuşların (şap-
ka) ne şekilde olacağı ile ilgili Dâhiliye Vekâletinden ge-
len emri bir tebliğ ile tüm teşkilata yayınlamış ve polis
memurlarının serpuşlarını (şapkalarını) istediği yerde dik-
tirmelerine müsaade etmiştir. Yeni polis şapkasının, şekli,
türü, rütbe ve sınıf belirtir ayırıcı yönleri ile birlikte nasıl
olacağı ile ilgili tebliğe göre şapkanın özellikleri şöyledir:
1. Serpuşlar aynen jandarma zabitanına mahsus şekilde bu-
lunacaktır.
2. Kumaş, polis memurlarının üzerindeki ceket kumaşından
olacaktır.
3. Jandarma zabitanının serpuşlarındaki rütbeleri gösteren
şeritlerin zemini düz kırmızı çuha olacak şerit kullanılmaya-
caktır.
4. Derecât (dereceler), âtîdeki (aşağıda belirtilen) işaretler-
le gösterilecektir:
(a) Polis memurları için beyaz bir yıldız
(b) Komiser muâvinleri için yan yana iki yıldız
Komiser
(c) Komiserler için yan yana üç yıldız
(d) Serkomiser için yan yana dört yıldız bulunacaktır.
5. Bu yıldızlar serpuşun ön tarafında ve kırmızı kısmın üstünde kalpaklarda (gibi) hilâl beş şualı (beş ışıklı/
köşeli) beyaz bir yıldız vaz' olunacaktır.
6. Siper-i şemsin üst kısmı serpuşun kumaşından ve kaşların
üzerine gelen kısmı da meşinden olacaktır.
7. Siper-i şemsin üzerine jandarma zabitanı serpuşlarındaki
gibi bir sakındırak yaptırılacaktır. Bu da 1 santimetre genişliğin-
de siyah şerit olacaktır. Bu şerâite tevfîkan her mahallde en kısa
bir zaman zarfında serpuş i'mâli ile polislere de medenî bir şekil-
de serpuş giydirilmesini rüesa-yı memurîn-i mülkiyenin gayret ve
himmetlerinden beklerim efendim7.
Zaptiye Nazırı Sami Paşa tarafından fes yerine getirilen
atadan kalma kalpak, 9 Eylül 1925 tarihinde kaldırılarak ye-
rine medeni milletlerde görülen güneş siperlikli şapka getiril-
miştir. Şapkanın kumaştan olan kısmının ceket kumaşından
yani boz renkte olması kararlaştırılmıştır. Polis şapkasındaki
rütbeleri gösteren şeritlerin zemini, düz kırmızı çuhadandır.
Kırmızı zemin üstünde polis memurları için beyaz bir yıldız,
komiser muavinleri için yan yana iki yıldız, komiserler için
yan yana üç yıldız ve serkomiser için yan yana dört yıldız Komiser Muavini
bulunmaktadır. Bu yıldızlar serpuşun ön tarafında ve kırmı-
54
zı kısmın hemen üstünde beş köşeli yıldızlı hilal olmasına karar verilmiştir. Şapka güneş siperliğin
kaşların üzerine gelen kısmı da meşinden olmalıdır. Siperliğin üzerine 1 santimetre genişliğinde siyah
şeritli sakındırak yaptırılmalıdır.
Polis Müdürü Ekrem Bey tarafından yayımlanan tebliğin uygulanmasında bir takım aksaklıkların
görülmesi üzerine 5 Ekim 1925 tarihinde yayımlanan bir tebliğ ile yeniden ilan yapılmıştır. Polis
Mecmuası’nda yayımlanan bu tebliğ aynen şöyledir:
“Memurîn-i zabıta için kabul olunan serpuşların ne şekilde i'mâl olunacağı hakkında tebligât icrâ
kılındığı hâlde bazı mahallerde tereddüt hâsıl olduğu anlaşılmış olduğundan tekrâr mevâdd-ı âtîye-
nin (aşağıdaki maddelerin) beyânına lüzûm görülmüştür.
1. Gönderilen ta'mîm vechle serpuşlar i'mal ettirilecektir.
2. Apoletlere serpuşlardaki aded kadarıyla yıldız konulacaktır.
3. Elbiselerde başka bir tebdîl yoktur8.”
1925 senesindeki polis üniformasındaki değişiklik yalnızca şapkada görülmüştür. Güneş siper-
likli şapka tercih edilmiştir. Şapkaya konulan yıldızlar
kadar apoletlere de yıldız koyulması yönündeki karar,
apoletlerde de ufak bir takım değişikliğe gidilmesine
sebebiyet vermiştir. Böylece polis üniformasında sade-
ce şapka ve apoletlerde bir değişiklik yapılmış, Osman-
lı zamanından kalma üniforma renk ve usulü ile aynen
devam etmiştir. Resmi elbise giymeyen sivil polislerin
de şapka (sivil) giymeleri istenilmiştir9.
Şapka Kanunu dolayısıyla resmi üniforma giyinen
polis mensuplarının sırası gelmişken şapkanın model
değişikliği yapılırken sivil polisler de unutulmamıştır.
Sivil olarak görevini icra edenlerin de başlarına sivil
şapka takmaları gerektiği vurgulanmıştır. Böylece sivil
polislere sivil şapka zorunluluğu getirilmiştir. Ancak
şapkanın model ve rengi konusunda herhangi bir açık-
lama yapılmamıştır.
Yeni Şapkasıyla Merkez Memuru

Bu yıllarda polis kıyafetleri ihale yolu ile özel teşebbüsler eliyle yaptırılmıştır. Ankara Polis Müdüriyetinden polis kıyafetlerinin ihalesi hakkında du-
yuru şöyledir: Polis resmî memurları için numunesi satın alınacak 256 adet ceket ile pantolon elbise 5 Aralık 1929 tarihinden 25 Aralık 1929 tarihine
kadar kapalı zarf usulü ile 20 gün müddetle mevkii münakaşaya konulmuştur. Taliplerin pey akçası olan 480 lira ile teklif mektuplarını yevmi ihale olan
25 Aralık 1929 Pazartesi günü saat 16 00 da Polis müdüriyetine getirmeleri ve şeraiti münakaşa ve numuneyi görmek isteyenlerin Polis müdüriyetine
müracaatları ilân olunur. Ankara polis memurları için numunesi veçhile satın alınacak ve imal olunacak 280 çift fotin 5 Aralık 1929 tarihinden 25
Aralık 1929 tarihine kadar 20 gün müddetle münakaşası aleniyeye koyulmuştur. İhale yevmi ihale olan 25 Aralık 1929 Pazartesi saat on beşte polis
müdüriyetinde müteşekkil komisyonda icra kılınacağından talip olanların şeraiti münakaşayı anlamak ve numunesini görmek üzere Ankara polis mü-
düriyetine müracaatları ilân olunur. Polis müdüriyeti resmî memurları için pazarlık sureti ile 47 adet kaput satın alınacağından mevcut numune veçhile
imal etmek üzere taliplerin Ankara polis müdüriyetine müracaatları ilân olunur. Ankara Polis müdüriyeti resmî memurları için pazarlık sureti ile 256
adet serpuş mevcut numune veçhile satın alınacağından talip olanların Ankara Polis Müdüriyetine müracaatları ilân olunur. Resmi Gazete, 13 Şubat
1929, Nr. 1118.
55
Bekçi Teşkilatı-Polis Mecmuası
Polisten kısa bir süre önce bekçi teşkilatının kılık ve kıyafetinde değişikliğe gidildiği, kalpak yeri-
ne güneş siperlikli şapka kullandıkları görülmektedir. Yukarıdaki resimde açık renk ceketli polisin ba-
şında kalpak halen mevcut iken bekçilerin ise güneş siperlikli yeni şapkaları giydikleri görülmektedir.
1925 yazında İstanbul’da polis merkezlerinde bulunan bekçilerin yarısından fazlası için yeni el-
biseler düzenlenmiştir. Bu elbiselerin, yeni şapkalar ile beraber bir haftaya kadar giyileceği duyurul-
muştur10. Polis Mecmuası’nda geçen haber aynen şöyledir:
“Bekçi Nizamnamesi tatbikatına ait hutuvat-ı icraat-ı zabıtamızdan (zabıta/polis icraatlarından
bir adım) olmak üzere İstanbul polis merakizinin (merkezlerinin) nısfından (yarısından) fazlası ta-
rafından nümuneye muvafık olarak elbisesi biçtirilen bekçilerden la-akall (en az) beş yüz kişi bir
haftaya kadar yeni elbise ve serpuş giymiş bulunacaktır… Yeni serpuş ve elbisesini giyinen bekçiler,
kendilerini artık polise yakın bir vaziyete getirildiğinden dolayı fevkalade memnundurlar…”11
Cumhuriyet’in ilk yıllarında Polis Teşkilatı için Almanya Bavyera Eyaleti polis modeli kıyafetler
düşünülmüş, ancak şapka ve rütbe işaretleri değişikliği dışında Osmanlı Dönemi polis kıyafetlerinde
herhangi bir değişikliğe gidilmemiştir. 1913 senesinde çıkarılan Polis Nizamnamesine göre Cumhuri-
yet polisleri üniformalarını giymişlerdir. Bekçilere ise yeni üniformalar tasarlanmış ve giydirilmiştir.
Ancak bekçi üniformalarının hangi renk ve şekilde olduğu konusunda bir bilgiye rastlanmamıştır.
Aşağıda yeni şapkayla Cumhuriyet Dönemi İstanbul Polis Okulu diplomasına sahip Polis Memuru
Mehmet Kemalettin Efendi’nin fotoğrafı görülmektedir.
10 Polis Mecmuası, 1 Eylül 1341, Nr. 189. 1925 yılından itibaren önce Ankara’daki Cumhuriyet Birlikleri, Jandarma ve Deniz Birlikleri, “Güneş Baş-
lık”lar giydiler. Ardından çeşitli devlet daireleri ve okullarda yeni başlık ve kasketler giyilmeye başlandı. İstanbul Galata Bekçileri, bunlardan biriydi.
Burcu Özcan, Basına Göre Şapka ve Kılık Kıyafet İnkılabı, Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmalar Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2008.
11 Polis Mecmuası, 1 Eylül 1341, Nr. 189.
56
İstanbul Polis Okulu Diploması-1931
I.III. Kıyafetlerde Yazılar Değişiyor

1 Kasım 1928 tarihinde Harf İnkılabından sonra polis üniformasındaki apolette, yakada ve kemer
tokasında Arap alfabesi yerine Latin alfabesi kullanılmasına başlanmıştır.
Polis Memuru Polis Memuru Polis Memuru Polis Memuru
Apolet üzerinde memurun rütbesini belirtir yıldız ve görevli bulundukları vilayetin isminin ya-
zılması gerektiğinden, 1928 yılında gerçekleşen Harf İnkılabından sonra Arap alfabesinden vilayet
isimleri yerine Latin alfabesinden vilayet isimleri yazılmaya devam etmiştir. Örneğin apoletinde Arap
alfabesi ile Erzurum Vilayeti yazan Polis Memuru Dursun Efendi’nin apoletinde yine Latin alfabe-
siyle Erzurum yazmaya devam edilmiştir. Yine ceket üzerine takılan kemer tokasında yazılı Arap
alfabesi ile “Polis” ibaresi Latin alfabesi ile yazılmıştır.
1923-1936 süreci içerisinde Osmanlı polis üniformasında şapka ve alfabe düzenlemeleri dışında
pek bir değişikliğe gidilmemiş, Cumhuriyet Dönemi’nde esaslı olarak ilk defa 3 Haziran 1936 tari-
hinde “Polis Kıyafeti Hakkında Tüzük” çıkarılmıştır.
57
II. CUMHURİYET’E ÖZGÜ İLK POLİS KIYAFETLERİ (1936-1952)

1925 senesinde üzerinde çalışılan Bavyera polis üniforma modeli, ancak 1936 senesinde yapılan
değişiklik ile uygulamaya geçirilmiştir. Daha öncesinde, şapkada, rütbe işaretlerinde ve kıyafet ile
teçhizatta ufak değişimler sonrasında ilk köklü değişikliğe 1936 senesinde gidilmiştir. Bir çeşit, polis
üniformasında “inkılâp” yapılmıştır.
II.I. Disiplinli, Ağırbaşlı Polis Kıyafetleri
Tekirdağ Kadrosu
Emekli bir polisin 1952 senesinde üniformaların değiştirilmesinden sonra kaleme aldığı yazıda
“Bizim gözümüzle eski üniformadaki vakur (ağırbaşlı) ve disiplinli gösterişten maalesef mahrum-
dur.” diyerek tanımladığı 1936-1952 arası polis üniformalarının, disiplini ve ağırbaşlılığı esas aldığı-
nı ortaya koymuştur12.
Türk inkılâp polisinin, vazife halindeki polis ile vazife halinde olmayan polisi kolayca ayırt edecek
esasları ihtiva eden yeni bir kıyafet usul ve esasları hakkında 4739 sayılı Kararname ile “Polisin Kı-
yafeti Hakkında Nizamname” hazırlanmış, 11 Haziran 1936 tarihinde yürürlüğe girmiştir13. Kıyafet
hakkındaki hazırlıklar önceden gazete ilanları ile teşkilata ve halka duyurulmuştur14.
Yazlık ve kışlık elbisenin giyileceği zaman hava koşullarına göre 15 gün önceden personele du-
yurulmak suretiyle vilayet, emniyet müdürü veya memuru tarafından tayin edilmesi kararlaştırılmış-
tır. Elbiselerin yırtık, sökük, lekeli ve ütüsüz olmaması, bu Nizamnamede yazılı olan biçime uygun
olmayan şekilde veya tebligata aykırı yazlık yerine kışlık elbise giyilmesi ya da aksinin yapılması,
yasak kapsamına alınmıştır.
12 “Kendi Aramızda”, Polis Mecmuası, 30 Temmuz 1952, Nr. 1, s. 34.
13 “Polisin Kıyafeti Hakkında Nizamname”, Resmi Gazete, 11 Haziran 1936, Nr. 3327; “Polis Kıyafeti Hakkında Nizamname”, Polis Dergisi, Nr.
306-307, Ankara, 1936. Düstur, Tertip 2, C. 6, s. 36.
14 “Polisin Yeni Elbise Nizamnamesi”, Ulus, 4 Haziran 1936, Nr. 5334.
58
II.I.I. Giyeceklerin Renk, Cins ve Biçimleri ile Şekilleri

Kışlık ve yazlık ceket, külot veya potin pantolonu, kaput
ve merasim ıspaletleri ve şapkadan ibarettir. Vazife sırasında
kullanılmak üzere bir tulga, vazife dışında kullanılmak üzere
kasket verilir. Ayakkabılar ise potin, getir potin veya çizmedir.
Ceketler, pantolonlar ve kaputlar tamamen zıhsız ve koyu kur-
şunî renkte kumaştan yapılır.
Ceket
Kışlık Ceket
Polis müdürleri hariç olmak üzere tüm polislerin kışlık
ceketinin önü tek sıra altı adet düğmeli, ilikli olup arkası ise
düzdür. Yukarıdan üçüncü düğmenin hizasında kapaklı cepleri
bulunur. Küçük beyaz madenî birer düğme ile iliklidir. Ceketin
iki yanında palaska kemerinin oturması için beyaz madenden
yapılı alt uçları sabit ve üst uçları açık iki kanca bulunmakta-
dır. Ceket yakası, önden omuzlara doğru 7 santimetre ile 10
santimetre uzunluğunda kırmızı çuhadan ve geri kalan kısmı
ceketin kumaşındandır. Yakanın kırmızı çuhadan olan kısmı-
Polis Memuru nın üzerinde memurun derecesini ve sınıfını gösterir işaretler
bulunmaktadır.
Polis müdürü dışında tüm personel ile polis adaylarının ceket
yakaları kapalı biçimde ve kopçalıdır. Yaka yüksekliği, giyecek me-
murun boyuna göre 4 santimetreden 6 santimetreye kadar değişe-
bilmektedir. Ceketin beden boyu, kollar doğal bir surette yanlara
salıverildiği ve eller yumulduğu zaman başparmağın ikinci boğumu
hizasına kadardır. Etek cihetinden iki yandan yırtmaçlıdır.
Ceketin kollarında, ağız tarafından 12 santimetre yukarıda çift
dikişli birer kapak bulunur. Bu kapakların dış yanlarında uzunlu-
ğuna dikilmiş küçük boyda üçer tane beyaz madenî düğme bulun-
maktadır.
Ceketin omuzlarında aynı kumaştan yaka ciheti 4 santimetre, kol
ciheti 5 santimetre genişliğinde ve omuza uygun uzunlukta, yaka
tarafı birer küçük beyaz düğme ile iliklenmiş apolet bulunmaktadır.
Apolet üzerine memurun çalıştığı vilayetin hece sırasına göre ala-
cağı sıra numarası iri punto ile yazılıp bir çizgi konularak ve bunun
Üçüncü Komiser
altında memurun apolet numarası, nikel rakam ile yazılı bulunmak-
tadır. Eski düzenlemeye göre vilayetin ismi yazılırken şimdiki deği-
şiklikle vilayetin alfabetik sıralaması yazılmasına karar verilmiştir. Ayrıca apolet üzerinde memurun
sınıf ve derecesini gösterir yıldız gibi işaretlere bu yeni düzenlemede yer verilmemiştir.
Emniyet Müdürü; ceketi, pantolonu, kaputu zıhsız ve koyu kurşunî renktedir. Arkası belden oy-
malıdır. Bele kadar tek yırtmaçlıdır. Ceketin önü, dört adet beyaz madenî düğme ile iliklidir. Ceketin
göğüs kısmında ve bel altında olmak üzere ikişer adet körüklü cep vardır. Cepler, kapaklıdır. Kapak-
lar, beyaz birer madenî düğme ile iliklidir. Ceketin bel kısmında palaska kemeri için iki beyaz madenî
kanca bulunmaktadır. Polis müdürlerinin ceket yakası açık ve devriktir.
59
Yazlık Ceket
Krem renginde olmak üzere kışlık ceketin formunda yapılır ve aynı işaretleri taşır. Ceket düğme-
leri daima ilikli bulundurulur.
Pantolon
Külot veya potin pantolonu olmak üzere iki biçimde yapılır. Bunlardan külot biçiminde olan pan-
tolonun baldır kısmı, 20 santimetre ile 22 santimetre kadar açık olmalıdır. Bacağa iyice yapışmış bir
halde düğmeli veya kopçalı bulunmalıdır. Potin pantolonunun paça subyeleri 40 santimetre ile 45
santimetre genişliğinde ve diğer kısımları vücut nispetinde yapılmış olmalıdır.
Şapka ve Tulga
Tulga veya kasket takarlar. Tulgayı, vazife yaptıkları sırada
kullanırlar. Tulganın içinde her başa uyabilecek tertibat bulunur.
Köseleden yapılan ve elbisenin renginde boyanan tulganın arka
ve ön tarafında birer siperliği vardır. Ön siperliği ana kısımla bir-
leştiği hat üzerinde birer ucu tamamen iki yan tarafta bulunan yu-
varlak madenî levhaların altından ve diğer uçları küçük bir toka ile
bağlanmış siyah rugandan bir çene bağı bulunur. Bunun üstünde
madenî parçalardan yapılmış daha geniş ikinci bir çene bağı var-
dır. Çene bağlarının hemen yukarısında ve ön ortasında bir daire
içinde uçları yukarıya doğru konulmuş bir ay yıldız bulunan ni-
kelden yapılmış güneş resmi vardır15. Bundan başka tepesinin iki
tarafında ikişer küçük hava deliği bulunmaktadır. Tam tepede ay
şeklinde bir kavis yaptıktan sonra tedricen yuvarlanarak arkadaki
siperliğin kıyısında son bulan nikelden yapılmış ve üstünde ince
bir kordonu bulunan başlığı vardır16.
Kasket
Vazife sırasında bulunmayan üniformalı memurlar tarafından
İkinci Komiser kullanılır. Kışlık elbisenin kumaşından yapılır. Önündeki siperliği
ile üst kenarının arasında kırmızı çuhadan bir şerit17 olup bunun
üzerinde tulgalarda kul-
lanılan ay yıldızlı güneş resmi vardır18. Bunlardan emniyet
müdürlerinin kullanacakları kasketlerin siperliklerinin üst
dış kıyısında nikelden yapılmış defne dalı resmi bulunur19.
Böylece defne dalı, ilk defa polis üniformalarında kullanıl-
maya başlanmıştır.
Tulgalar ve kasketler kenarla kaş arasında bir parmak ile
azamî bir buçuk parmak mesafe bırakılarak kaşlara paralel
olmak üzere giyilmelidir. Tulganın ve kasketin kaşlar üzeri-
ne, sağa, sola ve geriye eğilmesi yasaktır.
Tulga Giymiş Polisler
15 Ebatları, 6 santimetre uzunluğunda ve 9 santimetre genişliğindedir. Ortasındaki ay yıldız 3 santimetre çapındadır.

16 Başlık, 6 santimetre çapındadır.
17 Bu şerit 4 santimetre genişliğindedir.
18 Ay yıldız, 3x5 santimetre büyüklüğündedir.
19 Defne dalı, 1,5 santimetre genişliğindedir.
60
Kaput
Polis müdürleri hariç tüm teşkilat mensuplarının kaputu,
takriben diz kapağı ile topuk arasına kadar uzanmaktadır.
Arkası, yan cepleri hizasına kadar yırtmaçlıdır. Kolları, ağ-
zından çift dikişli kapaklıdır. Kapağın dış yanında uzunlu-
ğuna dikilmiş üç beyaz madenî düğme bulunur. Etek kısmı,
ortalama 2,5 metre kadar geniştir. Ancak komiserler ile daha
yukarı derecedeki memurların arkaları, tokalı ve diğerleri-
nin beli kırmalıdır.
Kaputun iki yan tarafında palaska kemerinin oturması
için ceketlerde olduğu gibi iki kanca bulunmaktadır. Yaka
devrik ve 8 santimetre genişliğindedir. Önden apolet kenarı
hizasına kadar olan kısmı, kırmızı çuhadan ve geri kalan
kısmı, kaputun kumaşındandır. Kaputun iki yanında yatay
birer cep bulunur ve üzerlerinde köşeleri hafif yuvarlak ica-
bında cebin içine girebilecek bir tarzda yapılmış birer kapak
vardır. Kaputun önü, çift kapaklı olup bunların iliklenmesi
için her iki tarafta altı tane beyaz madenî düğme bulunmak-
tadır. Kaputun bütün astarı kurşunî renkte dibetten veya fa-
niladandır. Ön iç tarafının düğme sırasının devamına göre
kendi kumaşından pervaz konulur20. Apolet ile diğer işaret-
ler cekette olduğu gibidir. Emniyet müdürlerinin kaputu bu
şartlar doğrultusunda cekette olduğu gibi yakaları açık bi-
Polis Memuru çimde olmalıdır.
Muşamba (Yağmurluk)
Siyah renkte ve tek parça halinde kumaştan yapılır. Dikişsiz ve pelerin biçimindedir. Boyu, kaput
boyundan en az 5 santimetre uzun olmalı ve kukuletası bulunmamalıdır.
Ayakkabı
Potin, getir potin veya çizme siyah renktedir.
II.I.II. Giyeceklerin Rütbe ve İşaretleri

Yakalarındaki kırmızı çuhanın üzerine konulacak özel işaretlerle ayrılmaktadır. Bunlar aşağıda
sırası ile yazılıdır:
Polis Adayları: Yakaları kırmızı çuhadandır. Yaka üzerinde (M) remzi bulunur. Yeni uygulamayla
polis adaylarının yakalarındaki yeşil çuha, kırmızı çuhaya dönüşmüş, “Mektep” yazısı “M” olarak
kısaltılmıştır.
Polis Memurları: Yakalarındaki kırmızı çuhanın üzerinde nikelden yapılmış birer yıldız vardır21.
1925 senesinde şapka ve apoletteki tek yıldız uygulaması, yakada kullanılmak suretiyle yeni düzen-
lemede devam etmiştir.
Üçüncü Komiserler: Yakalarındaki kırmızı çuhanın ön tarafında ve yakanın yüksekliği nispe-
tinde kırmızı çuha gözükmek şartı ile nikelden yapılı üstünde defne dalı biçiminde kabartma resim
bulunan ve yüksekliği ile kaidesi birbirine denk birer levha vardır. Bu levhayı ortalamak şartı ile ya-
kanın kırmızı çuhalı kalan kısmı üzerinde nikelden yapılmış birer yıldız bulunur. Üçüncü komiser ile
20 Pervaz, 16 santimetre genişliğindedir.
21 Yıldız, 1 santimetre çapındadır.
61
polis memurlarının yaka-

larında tek yıldız vardır.
Ancak üçüncü komiser-
ler, yakalarındaki üçgen
şeklindeki nikel levhaları
ile polis memurlarından
ayrılmaktadırlar.
İkinci Komiserler:
Yakalarında kırmızı çuha
zemin üzerinde üçün-
cü komiserler de olduğu
üzere madenî levhadan
başka nikelden yapılmış
ikişer adet yıldız bulun-
maktadır.
Birinci Komiserler:
İkinci Komiser Birinci Komiser Yakalarında üçüncü ko-
miserlerdeki yazılı şartlar
içinde madenî levhadan başka üçer adet yıldız bulunmaktadır.
Merkez Memurları: Yakalarında nikel levhalardan birisi yakanın ön, diğeri bunun karşısındadır.
Her ikisi arasındaki açıklık 1,5 santimetreden eksik olmamalıdır. Münasip bir şekilde kırmızı çuha
gözükmelidir.
Merkez memurlarına ilk defa 1915 senesinde bazı
değişikliklerle serkomiser üniforması giydirilmişti. Yeni
düzenleme ile yakalarındaki yıldız kaldırılmış yerine ko-
miser rütbelerinden farklı olarak tek nikel levha yerine
karşılıklı iki adet nikel levha getirilmiştir.
Emniyet Memurları: Merkez memurları yakala-
rındaki karşılıklı iki adet levhaların arasında kalan kır-
mızı zemin üzerinde nikel yıldızlar bulunmaktadır. 2.
sınıf emniyet memurlarının birer yıldızı varken 1. sınıf
emniyet memurlarının ise ikişer yıldızı vardır. Emniyet
memurlarının merkez memurlarından farkı, yakasındaki
levhalar arasında yıldız bulunmasıdır.
Emniyet Müdürleri: Yakalarındaki rütbe dikdörtgen
şeklinde birer levha ve sınıfları bu levhanın ortasında ka-
lan mustatilin içine konulacak birer santimetre çapında
yıldızlarla gösterilir ve dikdörtgen şeklindedir. 3. sınıf
emniyet müdürlerinin yakalarında; birer, 2. sınıf emniyet
müdürlerinin yakalarında; ikişer ve 1. sınıf emniyet mü-
dürlerinin yakalarında; üçer yıldız bulunur.
Polis memuru, komiser, merkez memuru ve emniyet
memurlarının rütbe işaretleri dik yakalarında iken emni-
yet müdürlerinin rütbeleri devrik ceket yakasında göste-
rilmiştir.
1. Sınıf Emniyet Amiri (1938)
62
Derece üstü emniyet müdürleri, rütbeleri emniyet müdürleri formatında olup sadece yıldız renkleri
sarıdır. 2. sınıf derece üstü emniyet müdürlerinin yakalarında birer; 1. sınıf derece üstü emniyet mü-
dürlerinin yakalarında ikişer yıldız bulunmaktadır.
Devrik yaka ceket sadece emniyet müdürleri ile derece üstü emniyet müdürlerine mahsustur. Tüm
personelde apolet uygulamasına son verildiği gibi bu sınıf memurluklarda da apolet söz konusu değil-
dir. Rütbeleri yakalarındadır. Emniyet müdürü ile derece üstü emniyet müdürünün ayırt edici özelliği
yakalarındaki yıldızların rengidir. Böylece Osmanlı ve Cumhuriyet zamanında ilk defa polis müdür-
lerine resmi üniforma belirlenmiş ve giydirilmiştir. Bu yönüyle 1936 tarihli “Polis Kıyafet Nizamna-
mesi” farklılık getirmiştir.
Uçakta, motosikletli, bisikletli ve atlı sınıfta çalışan memurlarla belediyenin seyrüsefer işlerinde
çalışan memurların sol kolları pazıları üzerinde kırmızı çuha dikilidir22. Bu çuhanın üzerinde nikel-
den23 yapılmış ve düz çerçeve halinde bir daire ve bu dairenin ortasında memurun çalıştığı işe göre
yine nikelden yapılmış aşağıda yazılı işaretler bulunur24. Bu armalar demirbaş olarak verilmektedir.
Uçakta çalışanların pazı armasında ortasında ay yıldız bulunan çift kanat vardır.
Atlı polislerin pazı armasında, birer uçları birbirine karşılıklı ve (S) remzini andıran iki nal vardır.
Motosiklet ve bisikletli polislerin armasında pedal çarkı vardır.
Trafik polislerinin armasında çapraz iki ok vardır.
Teknik sınıfına mensup olan memurlar vazife sırasında, sivil memurlar lüzumu halinde yabancı
dil bilen üniformalı memurlar daimî olmak üzere, sol kolları pazıları üzerinde kırmızı çuhadan arma
bulunmaktadır25. Bu çuhanın üzerinde nikelden yapılmış ve düz çerçeve halinde bir daire26 ve bu da-
irenin ortasında memurun çalıştığı işe göre yine nikelden yapılmış aşağıda yazılı işaretleri taşırlar27.
Teknik sınıfına mensup memurların sol pazısında defne dalı bir dairenin ortasında (T) remzini
gösterir işaret vardır.
Sivil memurların sol pazısında defne dalı bir dairenin ortasında üniformalı memurların yakasında
olduğu gibi derece ve sınıflarını gösterir işareti vardır.
Yabancı dil bilen üniformalı memurların sol pazılarında bildiği dilin remzi bulunan defne dalı
resimli daire vardır.
II.I.III. Teçhizat ve İstihkak

Atkılı palaska kemeri, tabanca, tabanca kılıfı, rehber çantası, atlı sınıfında çalışanlar için kılıç veya
mızrak, mahmuz, üçüncü komiser ile daha yukarı derece ve sınıflarda bulunan polis mensuplarına
merasim için sırmalı palaska kemeri, emniyet memurlarına, emniyet müdürlerine resmî günlerde,
merasimde beyaz sırmadan, diğer zamanlarda elbisenin renginde ipekten kordon verilmektedir.
Günlük palaska kemeri, sınıf ve derece farkı gözetilmeksizin bütün memurlar aynı kemeri takar-
lar. Kemer, bal renginde olup köseleden yapılmıştır28. Ceket ve kaputun üstüne bağlanır. Üstünde,
sağ omuz apoleti altından geçerek uçları sol tarafa düğmeli olmak üzere bir atkısı bulunur29. Kemer
tokası, beyaz madendendir.
22 6 santimetre çapındadır.
23 1 santimetre genişliğinde ve 5 santimetre çapındadır.
24 Yazılı işaretler, 4 santimetre çapındadır.
25 6 çapındadır.
26 Bu daire 1 santimetre genişliğinde ve 5 santimetre çapındadır.
27 İşaretler, 4 santimetre çapındadır.
28 Palaska kemeri,6 santimetre genişliğindedir.
29 Atkı kayışı, 2,5 santimetre genişliğindedir.
63
Polis adayı, polis, üçüncü komiser, ikinci komiser, birinci komiserlerin tokasında “Polis” yaz-
maktadır. Merkez memuru, emniyet memuru ve müdürlerinin tokasında polis ibaresi yerine kaskette
olduğu gibi ay yıldızlı güneş resmi kullanılmaktadır. Palaska kemerinin sağ tarafında kemer kayışının
renginde tabanca kılıfı vardır. Sol tarafında ise içinde Polis Rehberi bulunan bir çanta takılıdır30. Daha
evvelki polis üniformalarında cepte gezdirilmesi zorunlu tutulan Polis Rehberi için kemerde çanta
taşınmasına karar verilmiştir. Atlı polisler de vazife sırasında kılıç ve lüzumunda mızrak taşırlar. Atlı
polisler için ilk defa mızrak kullanımı öngörülmüş iken Zaptiye Nazırı Sami Paşa zamanında uygula-
maya konulan polis memurlarının meç kullanmasına son verildiği anlaşılmaktadır.
Resmî günler ve merasimde komiserler ile üst rütbe-
de bulunanlar düz biçimde ve kabzası ile kını nikelden
yapılmış kabzası püsküllü kılıç taşırlar. Palaska kemeri
sırmalı olur.
Üçüncü komiser, ikinci komiser ve birinci komiserle-
rin palaska kemeri ve atkısı beyaz sırmadan, iki kırmızı
zıh ile birlikte beş eşit kısma ayrılmıştır. Kılıç püskülü
de beyaz sırmadandır.
Merkez memurlarının ve emniyet memurlarının pa-
laska kemerleri 1 santimetre genişliğinde kırmızı bir zıh
ile iki eşit kısma ayrılmış beyaz sırmadandır. Palaska at-
kısı ve kılıç püskülü de aynı biçimdedir.
Emniyet müdürlerinin derece ve sınıfları ne olursa
olsun palaska kemeri, atkısı ve kılıç püskülü düz beyaz
sırmadandır.
Polis memuru hariç olmak üzere polis amirlerinin
tümünün tören kemerleri ve atkıları beyaz sırmadandır.
Kemerlerin ayırt ediciliği ise parçalı veyahut bütün ol-
masından gelmektedir. Emniyet müdürü ve derece üstü
emniyet müdürlerinin tören kemeri, tek parça iken mer-
kez memurları ile emniyet memurlarının kemerleri iki
Tören Elbisesi İle Üçüncü Komiser eşit parçalıdır. Komiserin ise beş parçalıdır.
Polis adayları ile polis memurlarının ıspaletleri kırmızı zemin üzerine etrafı yarım santimetre ge-
nişliğinde düz beyaz sırma işlemesinden sonra yarım santimetre genişliğinde kırmızı bir zıh ve ondan
sonra çaprazlı ve ortaları yarım santim genişliğinde kırmızı çizgili beyaz sırmadandır. Üçüncü komi-
ser, ikinci komiser ve birinci komiserlerin ıspaletleri yukarıda yazılı şekilde ve çapraz sırmaları yalnız
düz beyaz sırma ile işlemelidir.
Merkez memurlarının ve emniyet memurları ile bu derecedeki polis mensuplarının ıspaletleri po-
lislerinki ve emniyet müdürleri ile bu derecedeki polis mensuplarının ıspaletleri komiserlerinki gibi
olup bunların sırmaları burmalıdır.
Polis adayı, polis, üçüncü komiser, ikinci komiser, birinci komiser, merkez memuru ve emniyet
memurlarının izinli olmadıkları zamanlarda üniformalı elbise giymeleri mecburidir. Emniyet müdür-
leri her nevi (çeşit) toplantılarda ve herhangi bir işin icra safhasını bizzat idare ettikleri hallerde, resmî
günlerde, merasimde bu Nizamname ile kabul olunan kıyafeti giyerler ve bütün teçhizatı taşırlar.
Emniyet mensupları, belli aralıklarla bedelsiz istihkak alırlar ve bu istihkaklarını terfian veya nak-
len tayinleri sırasında beraberinde götürürler31.
30 Çanta, 12x16 santimetre ebadındadır.
31 İstihkak Cetveli için ayrıca bkz. Ek 1.
64
II.I.IV. Polis İşlerinde Çalışanların Üniformaları

A-Denizcilerin Elbisesi
Kaptan, makinist ve sandalcıların kışlık elbiseleri koyu kurşunî renkte olup denizcilerin giydiği
paletli biçimde siyah boyun bağlı, bir gömlek ve düz biçimde pantolondur. Paletler koyu kurşunî
renkte ve bu işte kullanılmaya elverişli bezden olup bunların kenarlarında yarım santimetre açıklıkta
birbirine paralel seyreden birer santimetre genişliğinde iki beyaz şerit vardır. Gömleklerin kolları ağız
tarafından 12 santimetre yukarıda çifte dikişlidir. Bunların dış yanlarında ve gömleklerin renginde
üç kemik düğme ile ilikli ve bu kısım ince büzme ile tamamen kollara intibak etmiş bulunmaktadır.
Bunlardan sandalcıların sol kollarının pazısı üzerine kırmızı bir çuha32 üzerine nikelden yapılmış,
çapraz iki kürek33, makinistlerin bir pervane, kaptanların bir daire biçiminde dümen kolu işareti bu-
lunmaktadır.
Kaput
Koyu kurşunî renkte ve zıhsızdır. Kolları ağzından 15 santimetre yukarıda çift dikişlidir. Bu diki-
şin dış yanında uzunluğuna dikilmiş birer buçuk santimetre çapında üçer tane kemik düğme vardır.
Kaputun boyu, kollar tabiî bir halde yan tarafa salıverildiği zaman orta parmağın ucu hizasına ka-
dardır ve iki yan taraflarında birer yırtmaç bulunmaktadır34. Kaputun yakası açık devrik ve tamamen
kaputun kumaşındandır. Kaputun iki yanında yatay birer cep vardır ve üzerlerinde birer kapak var-
dır35. Kaputun önü kapalı olup bunların iliklenmesi için her iki tarafında ikişer santimetre çapında
beşer adet kemik düğme vardır. Gömlekte olduğu gibi kaputun sol kol pazısı üzerinde de sınıf işareti
bulunmaktadır.
Kasket
Elbise kumaşındandır. Önünde siperliği yoktur. Denizcilere mahsus olan biçimdedir. Bu kasketin
kenarında 4 santimetre genişliğinde kırmızı kurdeleden bir şerit vardır. Bunun üzerinde bir ay yıldız36
resmi bulunur. Arka tarafında uçları kırmızı çuha şeride bir noktada dikilmiş 2 santimetre genişliğin-
de ve 30-35 santimetre boyunda kırmızı iki kurdelesi vardır.
Deniz işlerinde çalışanların yazlık elbisesi krem renkte kumaştan olmak üzere kışlık elbisenin
formunda yapılır ve aynı işaretleri taşımaktadır.
Sandalcılar, makinistler ve kaptanlar izinli olmadıkları zamanlarda bu kıyafetleri giymeye mec-
burdurlar. Bunlara her sene birisi kışlık diğeri yazlık olmak üzere iki takım elbise, bir kasket, bir
yazlık kasket kılıfı, potin ve iki senede bir kaput verilmektedir.
B-Şoförlerin Elbisesi
Şoförlerin kışlık elbiseleri koyu kurşunî renkte kumaştandır. Bunların ceketi önden yedi tane gizli
dikilmiş tek sıralı düğme ile iliklenir. Yakası, kendi kumaşından kapalı ve devrik biçimdedir. Diğer
ceketlerdeki vasıfta olmak ve ikisi yukarıda ve ikisi alt tarafta bulunmak üzere körüklü dört cebi var-
dır. Ceket, belden oymalı olup arkası beldeki dikişe kadar yırtmaçlıdır. Ceketin boyu kollar yan tarafa
tabiî bir surette salıverildiği zaman başparmağın ikinci boğumuna kadar olup kol ağzından sonra
diğer ceketlerde olduğu gibi çift dikişli ve üçer düğmeli bir kapağı vardır. Sol kolun pazısı üzerinde
denizcilerde olduğu gibi tek kanatla birleşik bir direksiyon resmini gösterir işaret dikilidir. Bunların
ceketlerindeki apoletler, taşıyacakları numaralar ve kaputlarının biçimi denizcilerin kaputlarında ol-
34 Yırtmaç uzunluğu, 15 santimetre uzunluğundadır.
35 Cep kapakları, 6 santimetre uzunluğunda ve 18 santimetre genişliğindedir.
65
duğu gibidir. Pantolonları külot biçiminde ve yazlık ceketleri krem rengindedir. Kasketleri elbise ku-
maşından olup önü siperlidir. Kenarına 4 santimetre genişliğinde siyah bir şerit ve bu şeridin üzerinde
3 santimetre çapında nikelden bir ay yıldız resmi vardır.
Şoförler, izinli olmadıkları zamanlarda yukarıdaki maddede yazılı elbiseyi giymeye mecburdurlar.
Bunlara her sene kışlık ve yazlık olmak üzere iki takım elbise, bir kasket, yazlık bir kasket kılıfı, sarı
renkte potin, getir potin ve iki senede bir kaput verilir.
C-Odacılar, Daire Gece Bekçileri ve Mahalle Bekçileri Kıyafeti
Odacıların ve daire gece bekçilerin kıyafetleri; neftî (koyu yeşil ile kahverengi arasında bir renk,
siyaha yakın koyu yeşil), mahalle bekçilerinin kıyafetleri; koyu kurşunî renkte kumaştan ve zıhsızdır.
Ceketlerin yakası kendi kumaşından olup kapalı ve devrik biçimdedir. Bunlardan odacıların ve daire
gece bekçilerinin yakalarının ön iki tarafında nikelden yazılmış (EM), mahalle gece bekçilerinin (B)
remzi ve ceketin etek kısmının yan tarafında iki uçları küçük beyaz madenî bir düğme ile iliklenmiş
körüklü biçiminde birer cebi vardır. Bunların boyları, kol ve apolet biçimi ile taşıyacakları numaralar
ve işaretler diğer ceketlerde olduğu gibi olup mahalle bekçilerinin pantolonları külot diğerlerinin ise
düz biçimdedir.
Bunlardan başodacının ve daire gece bekçilerinden başbekçi ile mahalle başbekçilerinin sol kolla-
rında dikili işaretin ortasında işlerinin remizleri (B.O), (B.B) şeklinde nikel harflerle gösterilir. Yalnız
mahalle bekçileri tokalarında (B) remzi bulunan bir kemer ile bir de tabanca taşımaktadırlar.
Kasket
Elbiselerin kumaşından yapılır. Öndeki siperliği ile üst kenarı arasında 4 santimetre genişliğinde
siyah renkte bir şerit olup bunun üzerinde ay yıldız bulunur37.
Kaput
Elbiselerin renginde kumaştan olup devrik yakalı, çifte kapaklı ve beşer düğmelidir. Arkası tokalı
ve belden aşağısı yırtmaçlıdır. Yan taraflarında birer kapaklı cebi vardır. Bunların kollarına, apoletle-
rine ceketlerde olduğu gibi numaralar ve diğer işaretler konulur.
Odacılar, daire gece bekçileri ve mahalle bekçileri izinli olmadıkları zamanlarda yukarıdaki mad-
delerde yazılı elbiseyi giymeye mecburdurlar. Bunlara her sene bir takım elbise, kasket, potin ve iki
senede bir kaput ve demirbaş olarak kol işaretleri verilir. Yalnız mahalle bekçi ve başbekçileri elbise
ve teçhizatlarının tutarını kendileri öderler.
Polis Memuru 1936-1938 Stajyer Polis Memuru 1938-1941
37 Ay yıldız, 1 santimetre çapındadır.
66
II.II. (EM) Remizli Şapkalı Polis Kıyafetleri

1938 senesinde çıkarılan bir kararname ile birlikte 3 Haziran 1936 tarihli Polis Kıyafeti Hakkın-
daki Tüzük kaldırılmıştır. Bu Kararnamenin gerekçesi, 3201 sayılı 1937 tarihli Emniyet Teşkilatı
Kanunu’ndaki teşkilat yapısındaki değişikliklerdir. Yapısal değişiklik üniforma ve işaretlerde de de-
ğişiklikleri zorunlu kılmıştır.
Üçüncü komiserler; komiser muavinliğine, ikinci komiserler; komiserliğe, birinci komiserler; baş-
komiserliğe dönüştürülmüştür. Böylece komiser muavinlerinin, üçüncü komiser, komiserlerin; ikinci
komiser ve başkomiserin birinci komiser üniforması giymesine, rütbe ve işaretlerini takmasına karar
verilmiştir.
Emniyet memurları; emniyet amirliğine dönüştürülürken emniyet amirlerinin sınıflarına göre em-
niyet memurlarının üniformalarını giymesine, rütbe ile işaretlerini takmasına karar verilmiştir.
1. sınıf emniyet müdürlüğü; 2. sınıf emniyet müdürlüğüne, 2. sınıf emniyet müdürlüğü; 3. sınıf
emniyet müdürlüğüne, 3. sınıf emniyet müdürlüğü; 4. sınıf emniyet müdürlüğüne, merkez memuru,
tetkik başmemurluğuna dönüştürülürken yeni ihdas edilen rütbelilerin eski üniforma ve rütbeleri ay-
nen devam etmiştir.
7 Şubat 1938 tarihli 2/8217 sayılı Emniyet Teşkilatı Memur ve Müstahdemlerinin Kıyafet ve Teç-
hizatı Hakkında Kararname, Gazi Mustafa Kemal Paşa ve İcra Vekilleri Heyeti tarafından 17 Şubat
1938 tarihinde onanmıştır38. Buna göre Emniyet Teşkilatı memurlarının derece ve sınıflarına göre
kıyafetleri ve taşıyacakları teçhizat şunlardır:
II.II.I. Giyeceklerin Renk, Cins ve Biçimleri ile Şekilleri

Yazlık ve kışlık elbisenin giyileceği zamanı, bölgenin hava şart-
larına göre vilayet emniyet müdür veya amirleri tayin edip on beş
gün önceden duyururlar.
Kışlık ve yazlık ceket, külot veya potin pantolonu, kaput, mera-
sim ıspaletleri, şapka; nokta, devriye ve emsali vazifelerle herhangi
birine merasim sırasında kullanılmak üzere bir “Tulga” diğer za-
manlarda kullanılmak üzere kasket, ayakkabı; potin, getirle birlik-
te potin veya çizmedir. Ceketler, pantolonlar, külot pantolonlar ve
kaputlar tamamen katkısız koyu kurşunî ve yazlık ceketler krem
renginde kumaştan yapılır. Ceketler daima ilikli kullanılır.
Kışlık Ceket
Başkomiser ve astlarının kışlık ceketi, bir önceki nizamname-
ye göre emniyet memurları ve ast rütbedekilerin giymiş oldukları
tek sıra altı adet düğmeli ve iliklidir. Ceketin arkası düz, yukarıdan
üçüncü düğme hizasında kapak cepli iki tarafında palaska kemeri-
nin oturması için beyaz madenden yapılı alt uçları sabit ve üst uçları
açık iki kanca bulunan ceketi bu yeni düzenleme ile başkomiser (bi-
1.Sınıf Emniyet Amiri (1938) rinci komiser) ve ast rütbelerdeki personelin giymesi kararlaştırıl-
mıştır. Ceketin formatından ziyade giyecek kimselerin durumunda
bir değişiklik yapılmıştır.
Ceket yakası, beden boyu ve kollarında herhangi bir değişiklik söz konusu değildir. Yalnız omuz-
daki apolette ufak bir değişiklik söz konusu olmuştur. Ceketin omuzlarında aynı kumaştan yaka ciheti
38 Resmi Gazete, 5 Mart 1938, Nr. 3848.
67
4, kol ciheti 5 santimetre genişliğinde ve astarı ile birlikte iki kat olmak üzere omuza uygun uzunlukta
birer apolet olması kararlaştırılmıştır. İki kat apolet önceki nizamnamede yoktur. Bu apoletler aynı
genişlikte bir köprücükten geçirildikten sonra uçları yuvarlak ve birer küçük madenî beyaz düğme
ile iliklenmesi kararlaştırılmıştır. Apoletlerin köprücüklerden geçecek olması yeni bir uygulamadır.
Apoletin üzerine vilayetin alfabe sırasına göre alacağı sıra numarasının yazılması usulüne devam
edilmiştir. Yine vilayet numarasının altına bir çizgi, onun altına da personelin apolet numarasının
yazılması usulüne devam edilmiştir.
Emniyet amirleri ile emniyet müdürleri ceketi, arkası belden oymalıdır. Bele kadar tek yırtmaçlıdır.
Ceketin önü, dört adet beyaz madenî düğme ile iliklidir. Ceketin gerek göğüs kısmında ve gerekse bel
altında olmak üzere ikişer adet körüklü cep vardır. Cepler, kapaklıdır. Kapaklar, beyaz birer madenî
düğme ile iliklidir. Ceketin bel kısmında palaska kemeri için iki beyaz madenî kanca bulunmaktadır.
Bu derece ve sınıflardaki memurların ceket yakası açık ve devriktir. Böylece önceki nizamnamede
dik yakalı ceket giyinen merkez memurları, emniyet amirlerine dönüştürüldüğünden 1938 değişikliği
ile devrik yaka ceket giymeye başlamışlardır.
Yazlık Ceket
Krem renginde olmak üzere kışlık ceketin formunda yapılır ve aynı işaretleri taşır.
Pantolon
Külot veya potin pantolonu olmak üzere iki biçimde yapılır. Bunlardan külot biçiminde olan pan-
tolonun baldır kısmı 21 ile 22 santimetre kadar açık olacak ve bacağa iyice yapışmış bir halde, düğ-
meli veya kopçalıdır.
Potin pantolonunun paçaları 22 ile 26 santimetre genişliğinde ve diğer kısımları vücut nispetindedir.
Şapka
Tulgalar ve kasketler kenarları kaş arasında bir parmak ile azamî bir buçuk parmak mesafe bırakı-
larak kaşlara parelel olmak üzere giyilir. Şapkalar, kasket ve tulga olmak üzere iki türlüdür.
Tulga
Üniformalı memurlar, nokta, devriye ve emsali vazifelerle herhangi bir merasim sırasında tulga
kullanırlar. Tulga, kösele veya madenden yapılmış ve elbisenin renginde boyalıdır. İçinde her başa
uyabilecek tertibatı bulunur. Bundan başka arka ve ön tarafında birer siperliği ve birisi dışarıdan di-
ğeri içeriden olmak üzere iki çene bağı bulunur. Dış çene bağı ön siperliğin ana kısmı ile birleştiği hat
üzerinde birer ucu tamamen iki yan tarafta bulunan ve iki beyaz kırmızı dairevî çizgiyi ihtiva eden
yuvarlak madenî levhaların üstünden yine yuvarlak birer madenî raptiye ile tutturulmuştur. Diğer uç-
ları siperliğin ön üst kısmında ve küçük bir tertibatla ilikli ve iki yan tarafı ortaya nispetle daha geniş
madenî parçalardan yapılmıştır. Bu bağın çene altından geçebilmesini temin için uçlarında maden
parçalarının bağlı bulunduğu ana kısımla birlikte dikilen uçları tokalı rugan parçaları vardır. İç çene
bağı 11 santimetre genişliğinde köseleden olup içerden iki yan tarafa bağlıdır.
Üst çene bağının hemen yukarısında tulganın tam ön ve ortasında 6 santimetre uzunluğunda 9
santimetre genişliğinde nikelden yapılmış ve ortasında 3 santimetre çapında bir daire içinde uçları
yukarıya doğru konulmuş bir ay yıldız bulunan güneş resmi vardır. Bundan başka tulganın tepesinde
iki tarafında ikişer küçük hava deliği bulunur. Tam tepede 6 santimetre genişliğinde ve ay şeklinde
bir kavis yaptıktan sonra tedricen yuvarlanarak ve daralarak arkadaki siperliğin kıyısına 3 santimetre
kala son bulan nikelden yapılmış ve üstünde ince bir kordonu bulunan başlığı vardır.
Kasket
Kışlık elbise kumaşından yapılır. Önündeki siperliği ile üst kısmının alt kenarı arasında 4 santimet-
68
re genişliğinde kırmızı çuhadan bir şeridi vardır. Bu şeridin tam ortasında tulgalarda kullanılan 3x5
santimetre büyüklüğünde ay yıldızlı güneş resmi vardır. Kasketin öne doğru çıkıntılı olan kısmında
(EM) remzini taşıyan bir kokart vardır. Bu remiz, kasketin üst kenarından 1,5 santimetre aşağısında,
tam ortasında ve ay yıldızlı güneşin hizasındadır. 16 milimetre çapında ve tümsekli daire şeklinde kır-
mızı zemin üzerine 2 milimetre kalınlığında beyaz madenden yapılmış bir çerçeve içinde yine beyaz
madenden yazılmıştır. Bu kokarttaki dairenin 2 milimetrelik muhiti madenî kenarı teşkil eder. Bun-
lardan emniyet müdürlerinin kullanacakları kasketlerin siperliklerinin üst dış kısmında 1,5 santimetre
genişliğinde nikelden yapılmış defne dalı vardır. Böylece ilk defa (EM) işareti polis üniformalarında
kullanılmıştır.
Kaput
Stajyer polis, polis, komiser muavini, komiser ve başkomiserlerin kaputu yaklaşık olarak diz ka-
pağı ile topuğu arasına kadar uzanır. Arkası, yan cepleri hizasına kadar yırtmaçlıdır. Kol ağzından
18 santimetre yukarıda çift dikişli kapaklıdır. Bu dikili kapağın dış yanında uzunluğuna dikilmiş 2
santimetre çapında üç beyaz madenî düğme bulunur.
Etek kısmı ortalama 2,5 metre genişliktedir. Ancak komiser muavinleri ile daha yukarı derecedeki
memurların arkaları tokalı iken diğerlerinin beli kırmalıdır.
Kaputun iki yan tarafında palaska kemerinin oturması için ceketlerde olduğu gibi iki kanca vardır.
Yaka tek kopçalı devrik, 8 santimetre genişliğinde ve önden apolet kenarı hizasına kadar olan kısmı
kırmızı çuhadandır. Geri kalan kısmı kaputun kumaşındandır.
Kaputun iki yanında yatay birer cep ve cebin içine girebilecek bir tarzda yapılmış 7 santimetre
genişliğinde birer kapak bulunur.
Kaputun önü çift kapaklıdır ve bunların iliklenmesi için her iki tarafında 2,5 santimetre çapında
altı adet beyaz madenî düğme vardır.
Kaputun bütün astarı kurşunî renkte dibetten veya faniladandır. Önünün iç tarafının düğme sırası-
nın devamına göre kendi kumaşından 16 santimetre pervaz konulur.
Ayakkabı
Potin, getir potin ve çizme şeklinde siyah renktedir.
Muşamba (Yağmurluk)
Siyah renkte ve tek parça kumaştan yapılmıştır. Dikişsiz ve pelerin biçimindedir. Boyu, kaput bo-
yundan en az 5 santimetre uzun olmalıdır ve kukuletası bulunmamalıdır.
II.II.II. Giyeceklerin Rütbe ve İşaretleri

Memurların derece ve sınıfları, yakalarındaki kırmızı çuhanın üzerine konulacak özel işaretlerle
ayrılır. Bunlar aşağıda sırası ile yazılıdır:
Polis Memurları: Staj devresinde bulunanların yakalarındaki kırmızı çuhanın üstünde 2 santimet-
re eninde ve boyunda nikelden yapılmış birer (S) remzi, staj müddetini bitirmiş bulunan memurların
yakalarında ise 2 santimetre eninde ve boyunda nikelden yapılmış birer yıldız bulunur. Bunlardan
polis mektebinde okuyanlar yakalarında nikelden birer (M) remzi taşırlar39. Bu fıkra ile staj aşama-
sında bulunan polislerin yakasına (S) harfi konulmasına karar verilmiştir. Polis memurları ile mektep
öğrencilerinin yaka formunda bir değişiklik olmamıştır.
Komiser Muavinleri: Dik yakalarındaki kırmızı çuhanın ön tarafında ve yakanın yüksekliği nis-
petinde kırmızı çuha gözükmek şartı ile nikelden yapılı üstünde defne dalı biçiminde kabartma resim
39 M remzi 2 santimetre en ve boyundadır.
69
bulunan ve yüksekliği ile kaidesi birbirine denk birer levha vardır. Bu levhayı ortalamak şartı ile ya-
kanın kırmızı çuhalı kalan kısmı üzerinde nikelden yapılmış birer yıldız bulunur.
Komiserler: Komiser muavinlerinin dik yakalarına yerleştirdiği madenî levha ve iki yıldızla gösterilir.
Başkomiserler: Komiser muavinlerinin dik yakalarına yerleştirdiği madenî levha ve üç yıldızla
gösterilir.
Komiser (1938) 2.Sınıf Emniyet Amiri (1938)
Emniyet Amirleri: Yakası açık ceket giymişlerdir. Rütbe alameti ceket yakasındadır. Rütbe, kır-
mızı çuha üzerinde karşılıklı defne dalı kabartmalı iki nikel levha ve arası kırmızı çuha görünecek
şekildedir. Bu levhalar arasında görünen kırmızı çuha en az 2 santimetre olmalıdır. 2. sınıf emniyet
amirleri iki levha arasında kalan kırmızı zemin üzerine ko-
nulacak bir yıldızla, 1. sınıf emniyet amirleri iki yıldızla
gösterilir. Emniyet amirlerinin ast rütbedekilerle ayrılan
başlıca özelliği açık yaka ceket ve gömlek giymiş olmala-
rıdır.
Emniyet Müdürleri: Yakalarındaki rütbe dikdörtgen
şeklinde birer levha ve sınıfları bu levhanın ortasında kalan
dikdörtgenin içine konulacak birer santimetre çapında yıl-
dızlarla gösterilir.
4. sınıf emniyet müdürlerinin yakalarında birer, 3. sınıf
emniyet müdürlerinin ikişer, 2. sınıf emniyet müdürlerinin
üçer yıldızı bulunur. 1. sınıf emniyet müdürlerinin yakala-
rındaki levhanın ortasında kalan mustatil şeklindeki kırmızı
çuhanın üzerinde sarı renkte madenden yapılmış üç yıldız
vardır. Ankara ve İstanbul Emniyet Müdürleri ile bu dere-
cedeki memurların yakalarındaki levhanın ortasında kalan
dikdörtgen, iç çevresinden dışa doğru 2-3 milimetre geniş-
liğinde yine sarı renkte madenden yapılmış bir kordon ile
çevrildikten sonra ortada kalan boşlukta yine sarı renkte
madenden üç yıldız bulunur.
Emniyet Müdürü
70
Muamelât Memurları: 1937 tarihli 3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu’na göre ihdas edilen
muamelat memurlarının ceketlerindeki cepler yalnız ortadan tek körüklü olmak üzere yapılır. Bun-
dan başka muamelât memurlarının ceketleri ile kaputlarının yakalarına ve kasketlerine kırmızı çuha
yerine yeşil renkte çuha konulur ve ceketlerle kaputların yakalarındaki çuhaların yukarı kısmından 1
santimetre aşağıda ve tam ortada küçük bir madenî düğme dikili bulunacaktır. Muamelât memurla-
rının sınıfları yeşil çuhanın üzerine aşağı uçları dış tarafa gelmek üzere eğik olarak yarım santimetre
genişliğinde ve uçları verevine kesilmiş nikel çubuklarla gösterilir.
Bu çubuklar yeşil çuhanın üzerine aşağıdan başlamak ve birden fazla olmaları halinde aralarında
üçer milimetre açıklık bulunmak üzere tespit edilir. Çubukların uçlarını teşkil eden hatlar ile çuhanın
yan kenarları birbirine paralel ve aralarında yine üçer milimetre mesafe bulunur.
5. sınıf muamelât memurlarının yakalarında birer çubuk,
4. sınıf muamelât memurlarının yakalarında ikişer çubuk,
3. sınıf muamelât memurlarının yakalarında üçer çubuk,
2. sınıf muamelât memurlarının yakalarında dörder çubuk,
1. sınıf muamelât memurlarının yakalarında beşer çubuk bulunur.
2. Sınıf Muamelat Memuru Yazlık Ceketle Muamelat Memuru
Muamelat memurlarına, üniformalı memurlara ait elbise verilir. Günlük palaska kemeri taşırlar.
Bunların tokalarında ay yıldızlı güneş resmi bulunur. Bu memurlar diğerleri gibi izinli olmadıkları
zamanlarda üniformalı elbiselerini giymeye ve palaska kemerlerini taşımaya mecburdurlar.
Yazlık Ceket
Krem rengindedir. Ceketin yakasına konulacak yeşil çuha ceketin temizlenmesi sırasında çıkarıla-
bilecek bir tarzda olmalıdır. Kaputun apolet ile diğer işaretleri cekette olduğu gibidir.
Kasket
Önündeki siperliği ile üst kısmının alt kenarı arasında 4 santimetre genişliğinde yeşil çuhadan bir
şeridi vardır. Bu şeridin tam ortasında tulgalarda kullanılan ay yıldızlı güneş resmi ve kasketin öne
doğru çıkıntılı olan kısmının üst kenarın aşağısında40 ve tam ortasında ay yıldızlı güneşin hizasında
40 Üst kenarından bir buçuk santimetre aşağıdadır.
71
bulunmak üzere (EM) remzini taşıyan bir kokart yerleştirilmiştir41. Bu kokarttaki dairenin 2 milimet-
relik çevresi madenî kenarı teşkil eder. Bunlardan emniyet müdürlerinin ve bu derecedeki memurların
kullanacakları kasketlerin siperliklerinin üst dış kısmında 1,5 santimetre genişliğinde nikelden yapıl-
mış defne dalı vardır.
Emniyet teşkilatında lüzumuna göre motorlu, motor-
suz, canlı ve cansız nakil ile muhabere vasıtaları kullanı-
lır. Bunlardan uçaklı, motosikletli, bisikletli ve atlı sınıfta
çalışan amir ve memurlara seyrüsefer işlerinde çalışan
memurların sol kol pazıları üzerinde 6 santimetre çapın-
da kırmızı çuha dikilir. Bu çuhanın üzerinde 1 santimetre
genişliğinde ve 5 santimetre çapında nikelden yapılmış
düz çerçeve halinde bir daire vardır. Bu dairenin orta-
sında memurun çalıştığı işe göre yine nikelden yapılmış
2,5 santimetre çapında aşağıda yazılı işaretler bulunur ve
bunlar demirbaş olarak verilir.
Uçakta çalışanların; ortasında bir ay yıldız bulunan
çift kanat,
Atlı olarak çalışanların; birer uçları birbirine karşı-
lıklı ve (S) remzini andıran iki nal,
Motosiklette ve bisiklette çalışanların; pedal çarkı,
Seyrüsefer (trafik) işlerinde çalışanların; çapraz iki
ok. Bundan başka bu memurlar vazife başında bulunduk-
ları sırada ceket veya kaputlarının sağ kollarında bilekle-
rinden dirseklerine kadar devam etmek üzere beyaz renkte
birer kolluk ve ihtiyaca göre kullanılmak üzere renkli ışık-
Atlı Polis Komiser Muavini (1938)
lar veren tertibatı haiz elektrik feneri taşımaları gerekir.
Sivil memurlarla teknik sınıfında çalışanlar, yabancı dil bilenler, bisiklette, motorlu vasıtalarda ve
belediyenin seyrüsefer işleri sınıfında çalışan memurlar (hususi birer işaret) taşırlar. Bunların evsaf ve
şartları şu şekildedir: Teknik sınıfına mensup olan memurlar vazife sırasında, sivil memurlar lüzumu
halinde, yabancı dil bilen üniformalı memurlar daimî olmak üzere, sol kol pazıları üzerinde kırmızı
çuha vardır42. Bu çuhanın üzerinde nikelden yapılmış ve düz çerçeve halinde bir daire43 ve bu dai-
renin ortasında memurun çalıştığı işe göre yine nikelden yapılmış işaretleri taşırlar44: Teknik sınıfına
mensup memurların sol pazısında defne dalı bir dairenin ortasında (T) remzini gösterir işaret vardır.
Sivil memurların defne dalı bir dairenin ortasında, üniformalı memurların yakasında olduğu gibi
derece ve sınıflarını gösterir işaretler vardır. Yabancı dil bilen üniformalı memurların sol pazılarında
bildiği dilin remzi bulunan defne dalı resimli daire vardır.
Adli zabıta vazifesini gören memurların sol kolları pazıları üzerinde diğerleri ile aynı ebatta yazılı
yeşil renkte çuha dikilidir. Bu çuhanın üzerinde 5 milimetre genişliğinde okside zemin üzerine tek
bir defne dalını taşıyan nikelden yapılmış dairevî levha ve bu levhanın ortasında kenarlarından üçer
milimetrelik, çuha görünmek ve iç içe yazılmak şartı ile (AZ) remzi bulunur.
41 EM remzi, 16 milimetre çapında ve tümsekli daire şeklinde kırmızı zemin üzerine 2 milimetre kalınlığında beyaz madenden yapılmış bir çerçeve
içinde yine beyaz madenden yazılmıştır.
42 6 çapındadır.
43 Bu daire 1 santimetre genişliğinde ve 5 santimetre çapındadır.
44 İşaretler, 4 santimetre çapındadır.
72
II.II.III. Teçhizat ve İstihkak

Atkılı palaska kemeri, tabanca, tabanca kılıfı, rehber çan-
tası, nokta, devriye ve emsali vazifeler ile herhangi bir me-
rasim sırasında kauçuk çomak, atlı sınıfında çalışanlar için
kılıç veya mızrak, mahmuz, komiser muavini ve üst rütbe-
dekilere merasim için sırmalı palaska kemeri verilmektedir.
Emniyet amirleri ve emniyet müdürleri resmî günlerde me-
rasimde, beyaz sırmadan, diğer zamanlarda elbisenin ren-
ginde ipekten kordon taşırlar. Eski dönemlere nazaran bu
değişiklik ile polise kauçuk çomak verilmeye başlanmıştır.
Günlük palaska kemeri, sınıf ve derece farkı gözetilmek-
sizin bütün memurlar 5 santimetre genişliğinde açık kahve-
renginde köseledendir. Ceket ve kaputun üzerinden kuşatıl-
mış ve üstünde sağ omuz apoleti altından geçerek uçları sol
tarafa düğmeli olmak üzere 2,5 santimetre genişliğinde bir
atkısı bulunan beyaz madenî tokalı palaska kemerini kulla-
nırlar.
Stajyer polis, polis, komiser muavini, komiser ve başko-
miserlerin tokasında (Polis) yazılıdır. Emniyet amirleri ve
daha yukarı derecelerde bulunanların tokasında, kaskette ol-
duğu gibi bir ay yıldızlı güneş resmi vardır.
Stajyer polis ve polis memurlarının palaska kemerlerinin
2. Sınıf Emniyet Amiri (Tören Kıyafeti) sağ tarafında kemer kayışının renginde olmak üzere bir kı-
lıf içinde taşıdığı tabanca ve sol tarafında 12x16 santimetre
ebadında bir çantanın içinde “Polis Rehberi” ve palaskanın aynı tarafında bulunacak kancaya bir
kauçuk çomak ile bir çakı takılıdır. Palaska kemerine son değişiklik ile bir kauçuk çomak (cop) ve
bir çakı eklenmiştir. Komiser muavinleri, komiser ve başkomiserler kauçuk çomaktan gayri teçhizatı,
emniyet amirleri ile müdürleri ve bu derecedeki memurlar palaska kemerlerinde sadece tabancalarını
taşırlar. Atlı polisler, vazife sırasında kılıç ve lüzumunda mızrak taşırlar.
Komiser muavinleri ile üst rütbedekiler, resmî günlerde ve merasimlerde düz biçimde ve kabzası
ile kını nikelden yapılmış kılıç ve biçimi aşağıda yazılı sırmalı palaska kemeri, kılıç püskülü ve ıspa-
leti taşırlar.
Komiser muavinleri, komiser ve başkomiserlerin palaska kemeri ve atkısı, iki kırmızı zıh ile bir-
likte beş eşit kısma ayrılmış beyaz sırmadandır. Kılıç püskülü de aynı şekilde sırmadandır.
Emniyet amirlerinin palaska kemerleri 1 santimetre genişliğinde kırmızı bir zıh ile iki eşit kısma
ayrılmış beyaz sırmadandır. Palaska atkısı ve kılıç püskülü de aynı biçimdedir.
Emniyet müdürlerinin palaska kemeri, atkısı ve kılıç püskülü düz beyaz sırmadandır.
Ispalet
Stajyer polisler ile polis memurlarının ıspaletleri kırmızı zemin üzerine etrafı yarım santimetre ge-
nişliğinde düz beyaz sırma işlemesinden sonra yarım santimetre genişliğinde kırmızı bir zıh ve ondan
sonra çaprazlı ve ortaları yarım santimetre genişliğinde kırmızı, başkomiserlerin ıspaletleri yukarıda
yazılı şekilde, çapraz sırmaları yalnız düz beyaz sırma işlemelidir.
Emniyet amirlerinin ıspaletleri polislerdeki gibi, emniyet müdürlerinin ıspaletleri komiserlerdeki
gibi olup bunların sırmaları burmalıdır.
73
İstihkak
Stajyer polis, polis, komiser muavini, komiser ve başkomiserler ile emniyet amirlerinin izinli ol-
madıkları zamanlarda üniformalarını giymeleri mecburidir. Emniyet müdürleri her tür toplantılarda
ve bizzat idare ettiği görevlerde, resmî günler ve merasimlerde bu Nizamname ile kabul olunan kıya-
feti giyerler ve teçhizatı taşırlar45.
II.II.IV. Polis İşlerinde Çalışanların Üniformaları
A-Denizcilerin Elbisesi
1938 senesi değişikliğinde deniz işlerinde çalışanların kıyafetlerinde herhangi bir değişikliğe gi-
dilmemiştir. 1936 tarihli Polis Kıyafet Nizamnamesi’ndeki usul ve kaidelere devam edilmiştir. Buna
göre kaptan, makinist, sandalcıların kışlık elbiseleri koyu kurşunî renkte olup denizcilerin giydiği
biçimde paletli ve siyah boyun bağlı bir gömlek ve düz biçimde pantolondur. Paletler koyu kurşunî
renkte bu işte kullanılmaya elverişli bezden olup bunların kenarlarında yarım santimetre açıklıkta
birbirine paralel seyreden birer santimetre genişliğinde iki beyaz şerit vardır. Gömleklerin kolları ağız
tarafından 12 santimetre yukarıda çifte dikişlidir. Bunların dış yanlarında ve gömleklerin renginde
üç kemik düğme ile ilikli ve bu kısım ince büzme ile tamamen kollara intibak etmiş bulunmaktadır.
Bunlardan sandalcıların sol kollarının pazısı üzerine kırmızı bir çuha46 üzerine nikelden yapılmış,
çapraz iki kürek47, makinistlerin bir pervane, kaptanların bir daire biçiminde dümen kolu işareti bu-
lunmaktadır.
Kaput
Koyu kurşuni renkte ve zıhsızdır. Kol ağızları 15 santimetre yukarıda çift dikişli ve bu dikişin dış
yanında uzunluğuna dikilmiş 1,5 santimetre çapında üçer adet siyah kemik düğme vardır. Kaputun
önü kollar doğal halde yan tarafa salıverildiği zaman orta parmağın ucu hizasına kadardır. Yan taraf-
larında 1,5 santimetre uzunluğunda birer yırtmaç vardır. Kaputun yakası açık devrik ve tamamen
kaputun kumaşındandır.
Kaputun iki yanında yatay birer kapaklı cep bulunur. Kaputun önü kapaklı olup bunların iliklen-
mesi için her iki tarafında 2,5 santimetre çapında beşer adet siyah kemik düğme vardır. Gömlekte
olduğu gibi kaputun sol kol pazısı üzerinde de sınıf işareti bulunmaktadır.
Kasket
Elbise kumaşındandır. Önünde siperliği yoktur. Denizcilere mahsus olan biçimdedir. Bu kasketin
kenarında 4 santimetre genişliğinde kırmızı kurdeleden bir şerit vardır. Bunun üzerinde bir ay yıldız48
resmi bulunur. Arka tarafında uçları kırmızı çuha şeride bir noktada dikilmiş 2 santimetre genişliğin-
de ve 30-35 santimetre boyunda kırmızı iki kurdelesi vardır.
Deniz işlerinde çalışanların yazlık elbisesi krem renkte kumaştan olmak üzere kışlık elbisenin
formunda yapılmakta ve aynı işaretleri taşımaktadır.
Sandalcılar, makinistler ve kaptanlar izinli olmadıkları zamanlarda üniformalarını giymeye mec-
burdurlar. Bunlara her sene birisi kışlık diğeri yazlık olmak üzere iki takım elbise, bir kasket, bir
yazlık kasket kılıfı, potin ve iki senede bir kaput verilmektedir.
45 1938 senesi istihkakları için ayrıca bkz. Ek 2.
74
Şoförlerin kışlık elbiseleri koyu kurşunî renkte kumaştandır. Bunların ceketi önden 7 tane gizli
dikilmiş tek düğme ile iliklenir. Yakası, kendi kumaşından kapalı ve devrik biçimdedir. Diğer ceket-
lerdeki vasıfta olmak ve ikisi yukarıda ikisi alt tarafta bulunmak üzere körüklü dört cebi vardır. Ceket,
belden oymalı olup arkası beldeki dikişe kadar yırtmaçlıdır. Ceketin boyu kollar yan tarafa tabiî bir
surette salıverildiği zaman başparmağın ikinci boğumuna kadar olup kol ağzından sonra diğer ceket-
lerde olduğu gibi çift dikişli ve üçer düğmeli bir kapağı vardır. Sol kol pazısı üzerinde denizcilerde
olduğu gibi tek kanatla birleşik bir direksiyon resmini gösterir işaret dikilidir. Bunların ceketlerindeki
apoletler ve taşıyacakları numaralar ile kaputlarının biçimi denizcilerin kaputlarında olduğu gibidir.
Pantolonları külot biçiminde ve yazlık ceketleri krem rengindedir. Kasketleri elbise kumaşından olup
önü siperlidir. Kenarına 4 santimetre genişliğinde siyah bir şerit ve bu şeridin üzerinde 3 santimetre
çapında nikelden bir ay yıldız resmi vardır.
Şoförler, izinli olmadıkları zamanlarda yukarıdaki maddede yazılı elbiseyi giymeye mecburdurlar.
Bunlara senede kışlık ve yazlık olmak üzere iki takım elbise, bir kasket, yazlık bir kasket kılıfı, sarı
renkte potin, getir potin ve iki senede bir kaput verilir.
C-Odacılar, Daire Gece Bekçileri ve Mahalle Bekçilerinin Elbiseleri
Odacıların ve daire gece bekçilerinin elbiseleri neftî (koyu yeşil ile kahverengi arasında bir renk,
siyaha yakın koyu yeşil), mahalle bekçilerinin elbiseleri koyu kurşunî renkte kumaştan ve zıhsızdır.
Ceketlerinin yakası kendi kumaşından olup tek kopça ile ilikli ve devrik biçimdedir. Bunlardan oda-
cıların ve daire gece bekçilerinin yakalarının ön iki tarafında nikelden yapılmış (Em), mahalle bekçi-
lerinin (B) remzi ve ceketin etek kısmının yan tarafında iki uçları küçük düğme ile iliklenmiş körüklü
biçimde bir cebi vardır. Bunların boyları, kol ve apolet biçimi, taşıyacakları numaralar ile işaretler
diğer ceketlerde olduğu gibidir.
Odacıların ve daire gece bekçilerinin ceket düğmeleri diğer ceketlerde olduğu gibi nikelden, ma-
halle bekçilerinin ceketlerinde ise gizli ilikli siyah düğme kullanılmaktadır. Mahalle bekçilerinin pan-
tolonları külot, diğerlerinin ise düz biçimdedir. Bunlardan başodacıların ve daire gece bekçilerinden
başbekçi ile mahalle başbekçilerinin sol kollarında dikili işaretin ortasında işlerinin remizleri (BO)
(BB) şeklinde nikel harfler bulunur. Yalnız mahalle bekçileri tokalarında (B) remzi bulunan atkılı bir
kemer, kauçuk çomak ve tabanca taşımaktadırlar.
Kasket
Elbisenin kumaşındandır. Öndeki siperliği ile üst kenarı arasında 4 santimetre genişliğinde siyah
renkte bir şerit olup bunun üzerinde 3 santimetre çapında bir ay yıldız bulunur.
Kaput
Elbiselerin renginde kumaştandır. Devrik yakalı, çifte kapaklı ve beşer düğmelidir. Arkası tokalı
ve belden aşağısı yırtmaçlıdır. Yan taraflarında birer kapaklı cebi vardır. Bunların kollarına ve apolet-
lerine ceketlerde olduğu gibi numaralar ve diğer ibaretler konulur. Mahalle bekçilerinin kaputlarında
siyah kemik düğme kullanılır.
1938 senesi değişikliği ile polis adayı yerine polis stajyeri kavramı kullanılmış ve bu nedenle de
ceket yakalarında ilk defa stajyer kısaltması olan (S) remzi kullanılmaya başlanmıştır. Ayrıca yeni
remiz olarak bu düzenlemede emniyet kısaltması (EM) remzi kullanılmıştır. Kol armaları arasında
da ilk defa adli zabıta manasına gelen (AZ) remzi kullanılmıştır. Yine önceki düzenlemeye göre bal
renginde olan palaska kemerleri kahverengiye dönüştürülmüştür. 1936 senesi düzenlemesi ile kaldırı-
lan meç yerine bu değişiklik ile kauçuk çomak getirilmiş ve palaska kemerinde taşınması istenmiştir.
Ayrıca palaska kemerinde ilk defa çakı taşınması kararlaştırılmıştır. Bu değişiklik ile 3201 sayılı Em-
niyet Teşkilatı Kanunu’na göre ihdas edilen muamelat memurlarının üniforması da tespit edilmiştir.
75
II.III. Polis Memurunun Yakasından Yıldız Kaldırılıyor

17 Şubat 1938 tarihli 2/8217 sayılı kararnameye ek olarak Emniyet Teşkilatı Memur ve Müstah-
demlerinin Kıyafet ve Teçhizatı Tüzüğü’nün bazı fıkra ve maddelerinin değiştirilmesine 26 Mart
1941 tarihinde karar verilmiştir49.
Stajyer polis, polis, komiser muavini, komiser ve başkomiserlerin kışlık ceketi, ceket yakası, ceket
beden boyu ve omuzlarındaki apoletlerin şekli ve rengi konusunda herhangi bir değişikliğe gidilme-
miştir.
II.III.I. Giyeceklerin Rütbe ve İşaretleri

Polis memurlarının ceket yakalarında bulunan işarette ufak bir değişiklik yapılmıştır. Yeni düzen-
leme ile polis yakalarındaki nikelden yapılmış yıldız kaldırılmıştır. Bu memurlardan aslî sınıfta olan-
ların yakalarında yalnız kayıt numaralarının bulunmasına karar verilmiştir. Staj devresinde bulunan-
ların yakalarında kayıt numaralarının üzerinde 2 santimetre en ve boyunda nikel veya diğer bir beyaz
madenden yapılmış (S) remzi ve polis mektebinde okuyanların yakalarında (M) remzi bulundurması
karara bağlanmıştır. Böylece 1925 yılı Şapka Kanunu değişikliği sırasında polis memurlarının şapka
ve rütbe alameti olarak tek yıldız kullanımına son verilmiştir.
Şapka
Tulga takılmadığı zamanlarda üniformalı me-
murların, kasket takmaları zorunlu hale getiril-
miştir. Kasketin kumaşında, ebatlarında, kırmızı
çuha şeridinde, çuhanın tam ortasındaki ay yıldızlı
güneş resminde kasketin öne doğru eğik çıkıntılı
olan üst kenarında ve ortada ay yıldızlı güneşin
hizasında kırmızı zemin üzerine beyaz madenden
yapılmış bir çerçeve içinde yine beyaz madenden
yapılmış (EM) remzinde herhangi bir değişikliğe
gidilmemiştir. Yalnız “Emniyet müdürlerinin ve bu
derecedeki memurların kullanacakları kasketlerin
siperliklerinin üst dış kısmında 1,5 santimetre ge-
nişliğinde nikelden veya diğer bir beyaz maden-
Kaskette, ay yıldızlı güneş resminin altında beyaz sırma
den yapılmış defne dalı vardır.” ifadesinden sonra
“Emniyet amirleri ile bu derecedeki memurların 1
santimetreyi geçmemek üzere beyaz kalın sırma şerit vardır.” ibaresi koyulmuştur. Böylece emni-
yet amiri sınıfından olanların kasketlerinin siperliklerinin üst dış kısmına 1 santimetreyi geçmemek
üzere beyaz kalın sırma şerit yerleştirilmesine karar verilmiştir. Yeni düzenleme ile polis memuru ve
komiserlerin şapkalarının siperliklerinin üst dış kısmında beyaz sırma şerit bulunmazken emniyet
amirlerinde 1 santimetreyi geçmemek üzere koyulmasına karar verilmiştir. Emniyet müdürleri ise
1938 senesi düzenlemesi ile getirilen siperliğin üst dış kısmında 1,5 santimetre genişliğindeki defne
dalı şeritli şapkayı kullanmaya devam etmişlerdir.
II.III.II. Teçhizat
Palaska Kemeri
Sınıf ve derece farkı gözetmeksizin tüm memurların takmak zorunda olduğu 5 santimetre ge-
nişliğindeki palaska kemerinin rengi, eski düzenlemeye göre açık kahverengi iken yeni düzenleme
49 Resmi Gazete, 8 Nisan 1941, Nr. 4779.
76
ile koyu kurşunî renkte olmasına karar verilmiştir. Ayrıca palaska atkısı genişliğinde bir değişikliğe
gidilmeden yeni düzenleme ile yalnızca bu atkının eski düzenlemede olduğu gibi sağ omuz apoleti
altından değil de sol omuz apoleti altından geçirilip yine çapraz gelecek şekilde palaska kemerine
bağlanması uygun görülmüştür. Beyaz madeni tokasında herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. Eski
uygulamaya devam edilmiştir.
Ispalet
Stajyer polislerle aslî sınıfa mensup polis memurlarının ıspaletleri, eski düzenlemeye göre kırmızı
zemin üzerine etrafı yarım santimetre genişliğinde düz beyaz sırma işlemesinden sonra yarım santi-
metre genişliğinde kırmızı bir zıh ve ondan sonra çaprazlı ve ortaları yarım santimetre genişliğinde
kırmızı çizgili beyaz sırmadandır. Yeni düzenlemeyle elbise renginde kumaşın üzerinde yarım san-
timetre genişliğinde beyaz sırma şeritle etrafının çevrilmesine karar verilmiştir. Ayrıca ıspalet içinde
yaka tarafında ufak beyaz madenî düğme, ortasında 4 santimetre boy ve 2 santimetre eninde dikdört-
gen kırmızı çuha ve bunun üzerinde nikel veya diğer bir beyaz madenden vilayet numarası vardır.
Komiser muavini, komiser ve başkomiserlerin ıspaletleri, elbise renginde kumaşın üzerinde 7,5
milimetre eninde beyaz sırmadan defne dalı ile etrafı çevrilmiştir. Bunun içinde yaka tarafında ufak
beyaz madenî düğme ortasında 4 santimetre boy ve 2 santimetre eninde dikdörtgen kırmızı çuha var-
dır. Bunun üzerinde, komiser muavininin bir, komiserin iki ve başkomiserin üç tane alt alta gelmek
üzere beyaz madenî yıldız ve bunların altında da beyaz nikel veya beyaz renkli diğer bir madenden
kayıt numarası vardır. Eski düzenlemeye göre komiserlerin rütbe alametleri ıspaletlerinde bulunmaz-
ken yeni düzenlemeyle rütbe alametleri, yıldız adedine omuzlarda da yer verilmeye başlanmıştır. Ay-
rıca yıldız veya yıldızların altında beyaz nikel ya da beyaz renkli diğer bir madenden kayıt numarası
vardır.
Emniyet amirlerinin ıspaletleri, elbise renginde kumaştandır. Bunun üzerinde, etrafı 7,5 milimetre
genişliğinde beyaz sırmadan defne dalı vardır. Defnenin içinde 2 milimetre ara ile 4 milimetre geniş-
liğinde beyaz sırmadan şerit ile çevrilmiş ve bunun içinde yaka tarafında ufak beyaz madenî düğme,
ortasında 4 santimetre boyunda ve 2 santimetre eninde dikdörtgen kırmızı çuha vardır. Çuhanın üze-
rinde 2. sınıf emniyet amirlerinin bir tane ve 1. sınıf emniyet amirlerinin iki tane alt alta gelmek üzere
beyaz madenî yıldız vardır.
Emniyet müdürlerinin ıspaletleri, elbise renginde kumaşındandır. Üzerinde, etrafı yarımşar san-
timetre genişliğinde ve arada iki milimetre mesafe ile iki beyaz sırma defne dalı ile çevrilmiştir. 4.
sınıf emniyet müdürlerinin düz kırmızı çuha ve çuhanın üzerinde yaka tarafında ufak madenî düğme,
3. sınıf emniyet müdürlerinin bu çuhanın üzerinde bir, 2. sınıf emniyet müdürlerinin iki ve 1. sınıf
emniyet müdürlerinin üç tane alt alta gelmek üzere beyaz madenî yıldızlarının bulunmasına karar
verilmiştir.
A-Muamelat Memurları Kıyafeti

Muamelât memurlarının ceket, pantolon, kasket ve kaputlarında bazı değişikliklere gidilmiştir.
Ceketlerinin emniyet müdürü ile emniyet amiri ceketlerinden yapılmasına karar verilmiştir. Panto-
lonların ise belirlenen ölçülerde külot veya potin pantolon olarak yapılması kararlaştırılmıştır. Kasket
ve kaputları ise üniformalı memurların giydiği şekildedir. Muamelat memurlarının giymiş oldukları
ceketlerdeki cepler yalnız ortada tek körüklü olmak üzere yapılır. Bundan başka, muamelât memur-
larının ceketleri ile kaputlarının yakalarında ve kasketlerinde kırmızı çuha yerine çikolata renginde
kadife koyulmuştur. Eski düzenlemede yeşil renkte çuhadır. Böylece yeşil çuha kullanımı polis üni-
formasından tamamen kalkmıştır. Ceketlerle, kaputların yakalarındaki kadifenin genişliği 3,5 santi-
metre, uzunluğu 6,5 santimetredir.
Muamelât memurlarının sınıfları, yakalarında eskiden yeşil çuha üzerine işaretler ile gösterilirken
77
yeni düzenleme ile çikolata rengi zemin üzerinde gösterilmeye başlanmıştır. Böylece dikdörtgen ka-
dife üzerine uçları aşağı ve dış tarafa gelmek üzere yakaya uygun şekilde eğik biçimde tespit edilecek
2 milimetre genişliğinde, altı dallı kırık şeklinde ve uçları verevine kesilmiş nikelden veya diğer bir
beyaz madenden yapılmış çubuklarla gösterilir.
Bu çubuklar çikolata rengindeki kadifenin üzerine aşağıdan başlamak ve birden fazla olmaları
halinde aralarında üçer milimetre açıklık bulunmak üzere konulur. Çubukların uçlarını teşkil eden
hatlar ile kadifenin yan kenarları birbirine eşit olmalı ve aralarında yine üçer milimetre mesafe bulun-
malıdır. Yeni düzenlemede muamelat memurlarının sınıf ve işaret adetlerinde herhangi bir değişikliğe
gidilmemiştir. Eski uygulamaya aynen devam edilmiştir. Şöyle ki;
5. sınıf muamelât memurlarının yakalarında birer çubuk,
4. sınıf muamelât memurlarının yakalarında ikişer çubuk,
3. sınıf muamelât memurlarının yakalarında üçer çubuk,
2. sınıf muamelât memurlarının yakalarında dörder çubuk,
1. sınıf muamelât memurlarının yakalarında beşer çubuk bulundurulmasına karar verilmiştir.
Şoförlerin kışlık elbisesi önceki düzenlemede koyu kurşunî iken bu değişiklikle koyu gri renkte
kumaştan olmasına karar verilmiştir. Yine ceket yedi düğmelidir ancak düğmeler gizli değildir. Ceket,
çifte kapaklı ve kumaşın renginde yedişer adet çift düğmelidir. Eskiden ceketin üst ve alt kısmında
ikişer adet olmak üzere toplam dört cebi var iken bu düzenleme ile sadece ceketin alt kısmının yan
taraflarında körüksüz kapaklı birer düz cebe yer verilmiştir. Ceketin üst kısmındaki cepler kaldırıl-
mıştır. Yeni düzenlemede yırtmaçlı olduğuna değinilmemiştir. Ceketin ön ve arkası düzdür. Boyu,
kollar yan tarafa tabiî bir surette salıverildiği zaman başparmağın ikinci boğumuna kadar olup kol
ağızlarında üçer düğmesi ve yakasının ön iki tarafında (EM) remzi vardır. Kol ağzındaki çift dikişe bu
düzenlemede yer verilmemiştir. Sadece kol ağızlarındaki üçer düğme uygulamasına devam edilmiştir.
Önceki düzenlemede şoförlerin kaputlarına değinilmez iken bu düzenleme ile şoförlerin kaputları-
nın apoletsiz olup polis kaputlarının aynı ve düğmeleri kumaşın renginde olmasına karar verilmiştir.
Pantolonları, yine külot biçimindedir. Yazlık ceketleri ise krem rengindedir. Elbise kumaşından yapı-
lan önü siperli kasketlere, nikelden yapılmış ay yıldızın yerine nikel veya diğer bir beyaz madenden
şualı (ışıklı) bir ay yıldız koyulmasına karar verilmiştir.
C-Odacıların, Daire Gece Bekçilerinin ve Mahalle Bekçilerinin Elbiseleri

Odacıların ve daire gece bekçilerinin elbiseleri eski düzenlemede neftî iken bu değişiklik ile koyu
gri renkte kumaştan yapılmasına karar verilmiştir. Mahalle bekçilerinin elbisesi ise eski düzenlemede
koyu kurşunî iken bu düzenleme ile koyu kahverengine çevrilmiştir. Eskiler gibi yeni renkteki bu
elbiseler de zıhsızdırlar.
Ceketlerin önleri kapalıdır. Yakası, kendi kumaşından olup iki kopça ile iliklidir. Eskiden tek kop-
ça ile ilikliydi. Odacıların ve daire gece bekçilerinin yakaları çift, mahalle bekçilerinin tek ve diktir.
Böylece yakanın devrik olmasına son verilmiştir. Odacı ve daire gece bekçilerinin yakalarının iki
ön tarafında (Em) remzi (EM) remzine dönüştürülmüştür. Mahalle bekçilerinin ise yakasındaki (B)
remzi ortadan kaldırılmıştır. Yerine beyaz madenî levha üzerine mıntıka adı ve bunun altına bekçinin
kütük numarası yazılmasına karar verilmiştir. Ceketin etek kısmının yan taraflarında iki uçları küçük
düğme ile iliklenmiş körüksüz birer cebi vardır. Ceketin boyları, kollar salıverildiği zaman etekleri
bilek hizasında bulunması kararlaştırılmıştır. Odacıların ve daire gece bekçilerinin ceket düğmeleri
gizli değilken gizli ilikli nikelken siyah düğmeli olmasına karar verilmiştir. Mahalle bekçilerinin ce-
ketlerinin ise gizliyken üstten ilikli siyah düğmeliyken beyaz parlak madenî altı adet düğmeli olması
kararlaştırılmıştır. Bir nevi (çeşit) mahalle bekçileri ile odacı ve daire gece bekçilerinin ceket düğme-
78
leri renginde karşılıklı değişikliğe gidilmiştir. Ancak pantolonlarda herhangi bir değişiklik yapılma-
mış, mahalle bekçilerinin pantolonlarının külot ve odacılarla daire gece bekçilerinin ise düz biçimde
kullanımına devam edilmiştir.
Mahalle bekçilerinin sol kollarında (B) ve başbekçilerin sol kollarında (BB) remizlerinin kulla-
nımına devam edilmiştir. Ancak başodacı (BO) remzi yerine odacıbaşı kavramı kullanıldığından sol
kolda (OB) şeklinde beyaz nikelden veya diğer bir beyaz madenden harfler bulunmasına karar veril-
miştir.
Eski düzenlemede mahalle bekçilerinin teçhizatı hakkında bilgi verilmez iken yeni düzenlemede
tabancalarını ve lâstik çomaklarını 2 santimetre genişliğinde siyah atkı kayışı ile sol omuzdan sağa
doğru ve tabanca kılıfını sağ kalça üzerine gelmek üzere asmalarına karar verilmiştir. Atkı kayışı
üzerine yine siyah renkte ve 5 santimetre eninde ve üstünde (Bekçi) yazılı beyaz parlak madenî toka
bulunan bel kayışını bağlamaları istenilmiştir. Atkı kayışına bağlı tabanca kılıfı bel kayışının 4 santi-
metre aşağısında bulunmasına karar verilmiştir.
Bekçilerin kasketi, elbise kumaşından yapılır. Öndeki siperliği ve viziyeri sert ve siyah rugandan-
dır. Siperlik ile üst kenarı arasında 4 santimetre genişliğinde siyah renkte bir şerit olup bunun üze-
rinde mahalle bekçilerinin (B) remzi vardır. Mahalle bekçilerinin kaputları gocuk biçiminde, siyah
kemik düğmelidir. Yakalarında ceketlerde olduğu gibi işaretleri vardır.
Polis kıyafetinde 1941 senesinde yapılmış olan başlıca değişiklikler şunlardır: Polis memurunun
rütbe alameti olarak bir adet yıldızının kaldırılması, emniyet amirinin şapka siperliğinin üst kısmına,
emniyet müdürlerinin genişliğine ulaşamayacak şekilde beyaz sırmadan şerit getirilmesidir. Ayrı-
ca palaska kemer rengi, muamelat memurunun elbisesi ve alametleri, şoför elbisesi ve odacı, daire
bekçisi ile mahalle bekçilerinin kılık kıyafet ve teçhizatıdır. Bu düzenleme ile 1938 senesinde kılık
kıyafet ve teçhizat anlamında daha az ayrıntıya sahip muamelat memurları ile mahalle bekçilerine
çok daha fazla yer verilmiştir.
1941 yılında yapılan bu değişiklikler, 1 Ağustos’tan itibaren yürürlüğe konulmuştur.
II.IV. Dik Yaka Ceketler Terkediliyor (1945)

Bu dönemin başlıca üniforma değişikliğinin ayırt edici özelliği uzun yıllardan beri kullanılan
dik yaka ceketlerin terkedilmesidir. Bu düzenleme ile çift yaka, yatık yaka ceketler kullanılmaya baş-
lanmıştır50.
II.IV.I. Giyeceklerin Renk, Cins ve Biçimleri ile Şekilleri

Elbise, yine “kışlık ve yazlık ceket, külot veya potin pantolon, kaput ve tören ıspaletlerinden olu-
şur” denilmiştir. Bu kısımda sadece merasim ıspaletleri yerine tören ıspaletleri tabiri kullanılmıştır.
Şapkada ise hiçbir değişikliğe gidilmeden nokta, devriye ve benzeri görevlerle herhangi bir tören
sırasında kullanılmak üzere bir tulga diğer zamanlarda kullanılmak üzere kasketten ibaret olduğu
vurgulanmıştır.
Ceket
Stajyer polis, polis, komiser muavini, komiser ve başkomiserlerin kışlık ceketi, arkasının düzlüğü
aynıdır. Önü 2,5 santimetre çapında altı adet beyaz maden düğme ile iliklenir. Ceketin üst kısmındaki
kapaklı tek körüklü ikişer cebi aynen devam etmektedir. Yine iki yan tarafında palaska kemerinin
oturması için nikelden yapılmış alt uçları sabit ve üst uçları açık iki kancası da mevcuttur.
Ceket yakasının önden omuzlara doğru uzantısında ve renginde herhangi bir değişiklik olmamış-
50 17 Şubat 1938 tarihli Emniyet Teşkilatı Memur ve Müstahdemlerinin Kıyafet ve Teçhizatı Tüzüğünün birinci, üçüncü, beşinci, altıncı ve on sekizinci
maddeleri 3/2652 karar sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile 7 Haziran 1945 tarihinde değiştirilmiştir. Resmi Gazete, 3 Ağustos 1945, Nr. 6074.
79
tır. İlaveten yakanın iç tarafına siyah satenden astar koyulmasına karar verilmiştir. “Yakanın kırmızı
çuhadan olan kısmı üzerinde memurun derecesini ve sınıfını gösterir işa-
retler bulunur” ifadesi yerine “belgiler bulunur” tabiri kullanılmıştır.
Stajyer polis, polis, komiser muavini, komiser ve başkomiserlerin ce-
ket yakası önceden tek ve dik biçimde olup üç kopça ile iliklenirken bu
değişiklikle yakaların çift ve yatık (kırlangıç) biçiminde olması kararlaş-
tırılmıştır. Polis memurlarının kayıt numaraları yakalarındaki kırmızı çu-
hanın iki ön tarafına 3 milimetre kalınlığında ve iri punto ile nikel veya
başka bir beyaz madenden yazılacağı belirtilmiştir. Komiser muavini, ko-
miser ve başkomiserlerin kayıt numaraları yakalarındaki kırmızı çuhanın
üzerinde bulunan derece işaretleri omuzlara doğru 1,5 santimetre uzak-
lıkta bulunur.
Ceketin beden boyu, kollar doğal bir surette yanlara salıverildiği ve
eller yumulduğu zaman başparmağın ikinci boğumu hizasına kadar olup
etek yönünden iki yanları onar santimetre uzunluğunda yırtmaçlıdır.
Polis Memuru
Ceketin kolları, kolların ağız tarafından 12 santimetre yukarısında çift
dikişli birer kapaklıdır. Bunların dış yanlarında uzunluğuna dikilmiş kü-
çük boyda üçer tane beyaz madenî düğme bulunmaktadır.
Ceketin omuzlarında aynı kumaştan yaka yönü 4 santimetre, kol yönü 5 santimetre genişliğinde
ve astarı ile birlikte iki kat olmak üzere omuza uygun uzunlukta birer apolet vardır. Bu apoletler aynı
genişlikte bir köprücükten geçirildikten sonra uçları yuvarlak ve birer küçük madenden beyaz düğme
ile iliklidir. Bunların üzerine memurun çalıştığı ilin alfabe sırasına göre alacağı sıra numarası 3 mili-
metre kalınlığında ve iri punto ile yazılmalıdır. Eski düzenlemeye göre bunların çizgi altına yazılan
apolet numarası yazılması uygulamasına son verilmiştir.
Yazlık ceketlerin yine krem renginde olmak üzere kışlık ceketin formunda yapılması kararlaştırıl-
mış yalnızca aynı işaret yerine “aynı belgileri” taşır ibaresi kullanılmıştır. Yakadaki kırmızı çuhanın
yıkama nedeniyle çıkarılabilecek vaziyette olması ve ceketlerin koltuk altlarına üçer tel süzgeçli kap-
sül takılması hususları geçerliliğini devam ettirmiştir.
II.IV.II. Teçhizat ve İstihkak

Teçhizat
Atkılı palaska kemeri, tabanca, tabanca kılıfı, rehber çantası, nokta, devriye ve benzeri görevlerle
herhangi bir tören için kauçuk çomak, atlı sınıfında çalışanlar için kılıç veya mızrak, mahmuz, komi-
ser muavini ve daha yukarı derece ve sınıflarda bulunan memurlara tören için sırmalı palaska kemeri
taşınacağı belirtilmiştir. Bu kısımda da herhangi bir değişiklik söz konusu olmamıştır. Yine aynı şe-
kilde emniyet amirleri ve emniyet müdürleri ile bu derecedeki memurların resmî günlerde, törenlerde
beyaz sırmadan, diğer zamanlarda elbisenin renginde ipekten kordon taşımaları kararlaştırılmıştır. Bu
maddede sadece resmî merasim yerine tören ibaresi değiştirilmiştir.
Ayakkabı: Potin, getirle birlikte potin veya çizmeden ibarettir.
Sivil memurlarla teknik sınıfta çalışanlar, yabancı dil bilenler, bisiklette, motorlu taşıtlarda ve be-
lediye kolluk ve seyrüsefer işlerinde çalışan memurların hususi bir işaret taşıdıklarına daha önceden
yer verilmişken yeni düzenleme ile “özel birer belgi (işaret)” taşırlar denilmiştir. Bu belgilerin nite-
likleri ve şartları aşağıdaki maddelerde gösterilmiştir:
Uçakta çalışanların, ortasında bir ay yıldız bulunan çift kanat,
80
Atlı olarak çalışanların, birer uçları birbirine karşılıklı ve (S) belgisini andıran iki nal,
Motosiklet ve bisiklette çalışanların, pedal çarkı,
Seyrüsefer işlerinde çalışanların, çapraz iki ok,
Belediye kolluk işlerinde çalışanların, (BK) şeklindedir.
“Emniyet teşkilatında gereğine göre motorlu, motorsuz, canlı ve cansız taşıma ve muhabere araç-
ları kullanılır” denilirken yeni düzenleme ile “haberleşme araçları” kavramı kullanılmıştır. Bunlardan
uçaklı, motosikletli, bisikletli ve atlı sınıfta çalışan amir ve memurlarla seyrüsefer ve belediye kolluk
işlerinde (belediye kolluk diye yeni tabir konulmuş) çalışan memurların sol kol pazıları üzerine 6 san-
timetre çapında kırmızı çuha dikilidir. Yine sol kol pazısı üzerine arma kullanımına devam edilmiştir.
“Bu kırmızı çuhanın üzerinde bir santimetre genişliğinde ve beş santimetre çapında nikelden yapılmış
ve düz çerçeve halinde bir daire ve bu dairenin ortasında memurun çalıştığı işe göre yine nikelden
yapılmış 1,5 santimetre çapında aşağıda yazılı işaretler yerine belgileri bulunur” denilmiştir. Bu bel-
gilerin eski düzenlemede olduğu gibi demirbaş verileceği ifade edilmiştir.
Belediye kolluk görevlilerinin sol kol pazısında (BK) belgili (işaretli) armaya yer verilmesi ilk
defa görülen bir uygulamadır. Ayrıca seyrüsefer (trafik) memurları görevleri başında bulundukları sı-
rada ceket veya kaputlarının sağ kollarında bileklerinden dirseklerine kadar beyaz renkte birer kolçak
ve ihtiyaca göre kullanılmak üzere renkli ışıklar veren tertibatı haiz elektrik feneri taşımaları usulüne
devam edilmiştir.
İstihkak
1938 senesi düzenlemesine göre üniforma giyen memurlara bir emniyet müdürlüğü kadrosundan
diğer bir kadroya terfian veya naklen tayin edildikleri sırada teslim edilmek üzere bir tulga, köseleden
yapılmış bir palaska kemeri, bir tabanca, 14’den aşağı olmamak üzere fişek, iki şarjör, bir tabanca
kılıfı verilmiştir. Bunlarla birlikte bir rehber, bir rehber çantası, zincirle beraber bir düdük, saat, cep
feneri, bir büyük çakı, kauçuk çomak, kar gözlüğü, merasim ıspaleti ve lüzumuna göre tüfek ve hafif
makinalı tüfek, gaz atma tabancası ile fişeği, bomba, gaz maskesi, gaz elbisesi, oksijen cihazı, ilaç
çantası, sedye, dürbün, bunlardan atlı sınıfına mensup olanlara kılıç veya mızrak, bir eğer takımı, de-
mirbaş olarak verilmesi kararlaştırılmıştır. Ayrıca sivil memurlara da yukarıda yazılı eşyadan lüzum
görülenlere ayni surette verilebileceği ifade edilmiştir.
1950 senesi düzenlemesi ile lüzumu dâhilinde verilebilecek demirbaşlardan tüfek ve hafif makinalı
tüfek, gaz atma tabancası ile fişeği, bomba, gaz maskesi, gaz elbisesi, oksijen cihazı, ilaç çantası, sed-
ye ve dürbün listeden çıkarılmıştır. Ayrıca kauçuk çomak yerine “kauçuktan veya elastik maddelerden
çomak” ibaresi kullanılmıştır. Böylece çomakların kauçuk dışında elastiki maddelerden de yapıla-
bilmesine izin verilmiştir. Bu düzenlemeye göre polislere, “lüzum ve ihtiyaca göre denilerek, tulga,
palaska kemeri, tabanca, tabanca kılıfı, 14 ten aşağı olmamak üzere fişek, iki şarjör, rehber, rehber
çantası, zincirle beraber düdük, saat, elektrikli cep feneri, çakı, kelepçe, kauçuktan veya benzeri
elâstikî maddelerden yapılmış çomak, kar gözlüğü, merasim ıspaleti, atlı sınıfa mensup olanlara kılıç
ve mızrak ve teferruatıyla birlikte bir eğer takımı, demirbaş olarak verilir.” denilmiştir. Ayrıca 1950
senesi düzenlemesi ile emniyet teşkilatından ayrılan polisten, demirbaş olarak verilen silah, malzeme
ve teçhizatın tamamen geri alınacağı ancak bir emniyet müdürlüğü kadrosundan diğer bir emniyet
müdürlüğü kadrosuna terfian veya naklen tayin edilenlerden, palaska dışında verilenlerin tamamının
geri alınacağı, yalnız palaskanın kendisinde bırakılacağı kararlaştırılmıştır. Son olarak “Polise, lü-
zumu halinde yukarıdaki fıkrada, yazılı olanlardan başka diğer silah ve teknik vasıta ve teçhizat da
verilebilir.” ibaresi ile idareye geniş bir takdir yetkisi tanınmıştır51.
51 17 Şubat 1938 tarihli ve 2/8217 sayılı kararla yürürlüğe konulmuş, Emniyet Teşkilatı Memur Ve Müstahdemlerinin Kıyafet ve Teçhizatı Tüzüğünün
81
II.IV.III. Giyecekler ile İşaretlerin Şekil ve Tarifi

Memurların derece ve sınıfları, yakalarındaki kırmızı çuhanın üzerine konulacak mahsus işaretler
yerine “özel belgilerle ayrılır” denilmiştir.
Polis Memurları: Yakalarında yalnız kayıt numaraları bulunur. Staj döneminde bulunanların ya-
kalarında kayıt numaralarının üzerinde 1 santimetre en ve boyunda nikel veya başka bir beyaz ma-
denden yapılmış (S) belgisi bulunur. Önceki düzenlemede (S) remzi yerine belgi (işaret) kavramı ter-
cih edilmiş ve stajyerlerin yakalarında (S) işareti kullanılmaya devam etmiştir. Önceki düzenlemede
yakada (M) remzi ile belirtilen polis okulu öğrencilerinin yakalarında bu düzenleme ile (O) belgisi
bulundurulması kararlaştırılmıştır.
Komiser Muavinlerinin Dereceleri: Yakalarındaki kırmızı çuhanın iki ön tarafında ve yakanın
genişliği nispetinde olup kıyılarında (üçer milimetreyken) ikişer milimetre kırmızı çuha gözükmek ve
ön kenarları birbirine paralel gelmek şartıyla nikelden yapılmış, okside zemin üzerine madenin kendi
renginde kabartma defne dalı bulunan ve üçgen şeklinde olan birer levha ile gösterilir. Bu levhayı teş-
kil eden üçgenin kirişinden 3 milimetre uzaklıkta bulunmak ve (kirişi ortalamak üzere 1,5 santimetre
çapında nikelden yapılmış birer de yıldız, komiserler; iki yıldız, başkomiserler; üç yıldız konulur.
Emniyet Amirleri ve Bu Derecedeki Memurların Dereceleri: Komiser rütbesinde olduğu üzere
yazılı iki madeni levha ve sınıfları yıldızlarla gösterilir. Bu levhalardan birincisi komiser rütbesindeki
gösterilen şartlar içinde yakaya tespit edilmiş olacak, diğeri ise bunun karşısında her iki üçgenin kiriş-
leri birbirine paralel gelmek üzere tespit edilecek ve bu iki kenarın arasından en az 2 santimetre geniş-
liğinde kırmızı çuha gözükmelidir. 2. sınıf emniyet amirleriyle bu derecedeki memurların sınıfları, iki
üçgenin arasında kalan kırmızı zemin üzerine konulacak
bir yıldızla, 1. sınıf emniyet amirleriyle bu derecedeki
memurların sınıfları iki yıldızla gösterilir.
Emniyet Müdürleri: Yakalarında bulunan kırmızı
çuhanın dört bir tarafından üçer milimetre ve ortaların-
da, komiser muavini rütbesinde belirtildiği üzere 4x0,5
yakadaki kırmızı çuhanın eni ve boyu oranında olmak
üzere dikdörtgen şeklinde birer levha bulunur. 4. sınıf
emniyet müdürlerinin bu levhaların iç kısmı boş bırakı-
lır. 3. sınıf emniyet müdürlerinin birer, 2. sınıf emniyet
müdürlerinin ikişer ve 1. sınıf emniyet müdürlerinin üçer
tane alt alta gelmek üzere nikelden veya beyaz maden-
den yapılmış bir santimetre çapında yıldız bulunur.
Ankara ve İstanbul Emniyet Müdürleri ile bu de-
recedeki memurların yaka levhaları 1. sınıf emniyet
müdürleri ile aynı olup derece farkları dikdörtgenin iç
çevresine geçirilen 2-3 milimetre genişliğinde beyaz ma-
denden bir kordon ile gösterilir. 1938 senesi düzenleme-
sinde 1. sınıf emniyet müdürleri ile Ankara ve İstanbul
Emniyet Müdürlerinin yıldızlarının sarı renkte olduğu
belirtilmişken bu düzenlemede bu hususa yer verilme-
miştir. Bunlar arasındaki farkın dikdörtgeninin iç çevre-
2. Sınıf Emniyet Amiri
sine geçirilen beyaz madenden bir kordon ile ayrılması
kararlaştırılmıştır.
17. Maddesi, 24 Haziran 1950 tarihinde 11589/3 sayılı kararla değiştirilmiştir. Resmi Gazete, 14 Ağustos 1950, Nr. 7582.
82
III. İLK YEREL POLİS KIYAFETİ DÖNEMİ (1952-1964)

III.I. Sekiz Köşe Kasketli Polis Kıyafeti
Bu dönem polis üniformaları, yerel özellikte sekiz köşeli şapkası ile ön
plana çıkmaktadır. Yine koyu mavi rengi kıyafeti, rozeti ve gömlekle görev
yapılabilirliği bakımından diğer dönemlerden ayırt edilebilmektedir52.
İçişleri Bakanlığı kararname çıkmadan önce valiliklere bir tamim ile
memleketteki tüm polislere yeni üniformaların kabul edildiğini bildirmiş
ve Haziran sonuna kadar yeni üniformaların yaptırılıp giymelerini istemiş-
tir. Haziran başı itibarıyla İstanbul sokakları ve caddelerinde yeni ünifor-
malı polislere rastlanıldığı olmuştur53.
Yeni kıyafet şekli, uzun incelemelerden sonra görünüşündeki zarafet
ve zamanın icaplarına uygun olarak belirlenmiştir. Bu kıyafet ile teşkila-
tın yazlık kıyafet sıkıntısının da önüne geçilmiştir. Eski devirlerde yazlık
kıyafetlerin Eylül ayına kadar ancak tamamlandığı hesap edilirse şimdiki
düzenleme ile yaz şartlarında gömlekler ile daha rahat ve kolay görev ya-
pılabileceği muhakkaktır54. Bu tarihe kadar polis mensuplarından kimsenin
gömlekle görev yapabilme imkânı yoktu. Yaz aylarında keten de olsa ince
kumaştan da olsa ceket giyilmesi, gerek görev gerekse personel memnuni-
yeti açısından uygun değildi. Gömlekler ile görev yapılması, havanın sıcak,
nem oranının yüksek olduğu bölgede çalışan emniyet teşkilatı personelinin
daha iyi şartlarda daha rahatlıkla görev yapabilmesine imkân sağlamıştır.
Emniyet teşkilatı mensuplarının sınıf ve derecelerine göre kıyafetleri ve
teçhizatıyla bunların giyilmesi ve taşınması tarzı bu Tüzükte gösterilmiş-
tir. Emniyet teşkilatını teftiş ve murakabe (kontrol) yetkisine haiz bulunan
bütün amirler,
Akşam Gazetesi kıyafet intiza-
7 Haziran 1952 mına bağlılık
arz eden hu-
suslarda bu Tüzük hükümlerinin uygu-
lanmasını sağlarlar. Kıyafet intizamına
bağlı başlıca hususlar ise şöyle sıralan-
mıştır:
Resmî kıyafet ile palaska kemeri
takılmadan bina içinde ve dışında do-
laşılmaz. Ceket ve palto düğmeleri da-
ima ilikli bulunur. Bina dışında, resmî
kıyafet ile kasket giyilmesi mecburidir.
Kasket, kenarı ile kaş arasında bir par-
mak ile en fazla bir buçuk parmak me-
safe bırakılmak suretiyle kaşlara paralel
olarak giyilir. Elbise, gömlek ve kravat
daima temiz ve ütülü tutulur. Bunlarda Kom. Muavini Mustafa Erkan (Önce) Kom. Muavini Mustafa Erkan (Sonra)
52 12 Haziran 1952 tarihinde 3/15173 sayılı kararla Polis Kıyafet Tüzüğü ile 5 Mart 1938 tarihli Emniyet Teşkilatı memur ve müstahdemlerinin kıyafet
ve teçhizatı hakkındaki tüzük kaldırılmıştır. Resmi Gazete, 12 Temmuz 1952, Nr. 8156.
53 Akşam, 7 Haziran 1952.
83
yırtık ve sökük bulunmaz. Sınıf ve derece işaretleri ile teçhizat bu tüzükte gösterilen şekillere uygun
olarak takılır ve taşınır.
Tabancalar, her çeşit atışı müteakip temizlenir ve yağlanır. Emniyet müdürleri ve karakol amirleri
veya görevlendirecekleri memurlar tarafından her hafta tabanca kontrolü yapılır. Tabanca kontrolü bu
tüzüğe dair yeni bir uygulamadır.
Stajyer polisler, polisler, komiser muavinleri, komiserler, başkomiserler, emniyet amirleri ve mu-
amelât memurları daima; emniyet müdürleri toplantılarda ve herhangi bir işin icra safhasını bizzat
idare ettikleri hallerde mecburi olarak, diğer zamanlarda ise ihtiyari olarak resmî kıyafeti giyer ve
teçhizatı taşırlar. Bu madde gereğince resmî kıyafeti daimi surette taşımak mecburiyetinde olanlar,
izinli oldukları zamanlarda sivil elbise giyerler. Stajyer polisler ile polis memurları, izinli oldukları
günlerde tabancalarını da taşımazlar. Stajyer polis ve polis memurlarının izinli oldukları günlerde
silahlarını üstlerinde taşımama usulü bu tüzük değişikliği ile getirilmiştir.
III.I.I. Giyeceklerin Renk, Cins ve Biçimleri ile Şekilleri
Sekiz Köşeli Kasketli Yeni Polis Üniformaları
Emniyet Teşkilatı Mensuplarının Giyecekleri: Ceket, düz pantolon (atlı sınıf, trafik sınıfı ve mo-
torcular için külot pantolon), gömlek ve kravat, palto, kasket (nokta, devriye ve benzeri görevlere mah-
sus olmak üzere sıcak iklim bölgelerinde kolonyal şapka giyilebilir.), fotin, iskarpin veya çizmedir.
Emniyet teşkilatı mensuplarının üniforma rengi koyu kurşunî iken bu tüzük gereğince koyu mavi
renkte bir kumaştan yapılmasına karar verilmiştir. Gömlek ve kravat, elbise rengine yakın renkte olup
palto ve yağmurlukta elbise rengindedir.
Ceket
Stajyer Polis, Polis Okulu ve Polis Enstitüsü Öğrencileri, Polis, Komiser Muavini Komiser,
84
Başkomiser ve Emniyet Amirleri: Ceketlerin arkası bel ortasına kadar yırtmaçlı, önü açık ve ya-
kası sivridir. Önceki düzenlemede emniyet amirlerinin ceketleri emniyet müdürleri formatında iken
bu düzenleme ile ast rütbeleri ceket formatında yapılmıştır. Üst cepleri dışardan ve ortası pililidir.
Bu cep kapaklarının üst kenarları düz, alt kenarları, düğme ortaya ve dışa gelmek üzere, simetrik bir
oyukluk gösterir, düğme küçük boydadır. Ceket büyük boy olup altı düğme yerine dört düğmelidir.
Omuzlarda elbise kumaşından yapılmış, küçük boy birer madenî düğmeyi taşıyan apolet vardır. Ce-
ketin boyu kollar tabii olarak yana sarkıtıldığı zaman evvelden başparmakların boğumuna kadar iken
bu değişiklikle parmakların ucuna kadar uzatılması kararlaştırılmıştır. Ceketin alt cepleri içtendir,
kapakları dışta bulunur. Kol kapakları 10-12 santimetre eninde ve küçük boyda ikişer düğmelidir.
Emniyet Müdürleri: Ceketler kruvaze ve dört düğmelidir. Ceketin arkasında yırtmaç yoktur. Üst
ve alt cepler içtendir.
Muamelât Memurları: Ceket kruvaze ve altı düğmelidir. Düğmeler elbise renginde ve kemikten-
dir. Üst cepler içten, alt cepler spor biçiminde dıştan dikişli ve kapaksızdır. Ceketin arkasında yırtmaç
yoktur.
Apoletler, aralarına bir kat tela konulmuş iki kat kumaştandır. Omuz başlarına omuz, kol dikişle-
riyle dikilir, üst yaka dikişine kadar devam eder ve bu yaka kenarı ile temaslı olarak cekete dikilen
düğmeye iliklenir, genişliği omuz başlarında 5-6 santimetre ve omuz sonuna gelen düğme hizasında
4-5 santimetredir, uçları yuvarlaktır.
Komiser Muavini (Süvari)
85
Ceket yakası, üst asıl yaka ile öndeki devrik kısımlardan ibarettir. Üst asıl yakanın genişliği 4-4,5
santimetredir. Üst yakanın alt kenarları, üst cep kapaklarının üst kenarlarına paraleldir. Öndeki devrik
kısmının uçları sivri olup devriğin daralan kısmı birinci düğme iliğine kadar uzanmaktadır55. Üst asıl
yaka uçlarıyla devrik kısmının uçları arası 2-3 santimetredir.
Üst cepler kapakların üst kenarı ceketin üst düğmesinin 3 santimetre kadar yukarısında bulunur
ve bu kenar yatay dikilir. Üst kenar genişliği 10-15 santimetredir. Cebin, kapak dikişinden alt kenarı
dikişine kadar uzunluğu 16-18 santimetredir. Kapağın yanlarındaki genişliği 6 santimetre ve düğme
hizasına gelen kısmının genişliği 7 santimetredir. Yan uçlar sivridir ve birer çıtçıt ile tutturulur. Üst
kapağın orta sivrisi küçük boy düğme ile iliklenir. Üst cebin alt köşeleri yuvarlaktır ve vücudun biçi-
mine göre yuvarlaktan önceki genişliği üste nazaran 1 santimetre kadar fazla olabilir. Alt cepler içte,
kapakları dıştadır. Cep kapaklarının yan kenarları ortası ceketin dördüncü düğmesi hizasındadır. Bu
cep kapaklarının genişliği 20-22 santimetre, yan genişliği 8 santimetre ve ceplerin derinliği 20 santi-
metredir.
Yazlık Ceketten Gömleğe Geçilmesinden Sonra
Pantolon
Düz ve külot olmak üzere iki biçimdir. Düz pantolon, zıhsız ve paçası dublesizdir. Belden başlaya-
rak diz kapağına kadar uzanan kısmı vücuda uygun bir bollukta olup buradan paçalara doğru darlaşır.
Paça genişliği 23-26 santimetre aralığındadır. Boyu, paçalar ayakkabı üzerine düşecek uzunluktadır.
Pantolonun arka ve yan cepleri içtendir.
Külot pantolon, İngiliz stilindedir. Külodun öndeki cepleri yan olup genişliği 20 santimetredir.
Pantolonun diz kapaklarında bağ bulunmaz. Çizme içerisindeki kısmı baldırlara uygun ve düğmelidir.
Uzunluğu ayak bileğine kadardır. Külot pantolona, elbise kumaşından veya elbise rengi podösüetten,
süvariliğin alt kısmı çizmenin koncu içerisinde kalmak üzere uzunluğu en çok 35 ve genişliği 18
55 Bu uzunluk, 17 ile 20 santimetre arasındadır.
86
santimetre olur. Pantolon kemerine, bel kayışının geçmesi için çift kat kumaştan 1 santimetre eninde
yedi köprü dikilir.
Gömlek
Yakası spor biçimindedir. Ense yaka genişliği 4 santimetredir. Uçlara doğru önde 7 santimetreye
kadar genişler. Yaka uçları düz ve sivri olup iki uç arasındaki açıklık 7-8 santimetredir. Alttan konu-
lacak balinalarla uçların kıvrılmaması sağlanır. Arkada gömlek yakası ceketin yakasını bir santimet-
reden fazla aşmamalıdır. Gömleğin arkası düz robalıdır, arkada pili yoktur, önde, göğüste düğmeli
iki cebi ve omuzlarında apoletleri vardır. Apoletler, cekette olduğu gibidir. Gömleğin önü aşağıya
kadar sağa yedi düğme ile iliklenecek şekilde açıktır, etekleri pantolonun, içine sokulur. Kollarda kol
kapakları 6-7 yedi santimetre eninde spor biçiminde ve tek düğmelidir. Kol kapaklarının kenarları
yuvarlaktır.
Cep kapaklarının üst kenarları koltuk altı çizgisinin 4 santimetre yukarısındadır. Cep kapaklarının
genişliği 14-16 santimetre, yan genişliği 4-5 santimetre ve cebin derinliği 16-18 santimetre aralığın-
dadır. Ceplerde 3 santimetre genişliğinde bir pili vardır. Gömlek düğmeleri 1-1,5 santimetre çapında,
yassı ve beyaz renktedir.
Gömleğin ön kenarları dikişsizdir. Ceplerle yaka ve
apolet kenarları tek sıra dikişlidir. Omuz başı, kollar ve
yanlar çift sıra, etekler ise tek sıra dikişlidir.
Kravat
Elbise rengine yakın ve desensizdir. Bağlandığı zaman
üst parçasının ucu pantolon altına girecek kadar uzundur.
Kasket
Bütün derecelerde aynı renk ve aynı biçimdedir. Elbise
kumaşındandır yani koyu mavidir. Kasket, güneşlik, ku-
şak ve tepelik tosunlarından ibarettir.
Güneşlik
Siyah rugandandır. Güneşliğin kokart altına gelen kıs-
mındaki genişliği 5 santimetredir. Güneşliğin kasket ku-
şağına dikilecek kenarı, kuşağa uygunca dikilecek biçim-
2. Sınıf Emniyet Amiri
de oyulmuştur. Güneşlik, uçları şakaklar hizasında olmak
üzere kuşağa dikilir. 90 ve 100 lira kadro maaşlı emniyet
müdürlerinin kasketlerinde güneşlik çevresi boyunca sarı
sırmadan bir şerit bulunur.
Kasket kuşağı
4-5 santimetre genişliğindedir. Dışı kasket kumaşındandır. İçi telâ ile sağlamlaştırılmış ve başı
kavrayacak şekilde yapılır. Kuşağın ek yerleri arkaya gelir. Kuşak, fitilsiz, kasket kumaşı renginde
kalınca bir kurdele ile sarılıdır. Güneşliğin kuşakla birleştiği kısımda siyah rugandan iki katlı bir
şerit vardır. Bu şerit rüzgârlı havalarda kasketi başta tutmak üzere çene altından geçebilecek şekilde
yapılır.
Kasket tepeliği
Üst kısmı yekpare, alt kısmı sekiz parçalıdır. Kasketin, öne gelen iki parçası diğer parçalardan
daha yüksek ve daha enlidir. Ön parçalar dik kalır, bunların iç kısmında telâ bulunur. Diğer parçalar
şapkanın yanlarında hafif, arkasında daha fazla bir dökümlülük gösterir.
87
23 Nisan Kutlamaları-1954
Palto
Polis Enstitüsü ve polis okulları öğrencileriyle, stajyer polis, polis, komiser muavini, komiser,
başkomiser ve emniyet amirlerinin paltosu kruvaze, önü iki sıra üzerinden dikilmiş büyük boy üçer
düğmelidir. Yakası açık olup gerektiğinde kapatılabilir.
Ceket ve palto düğmeleri, madenî olup emniyet müdürleriyle emniyet amirlerinde sarı ve diğerle-
rinde beyaz olmak üzere iki boydur. Büyük boy düğmeler 2,5 santimetre çapındadır. Ceketin önü ile
paltonun önüne ve arka tokasına bu düğmeler dikilir. Küçük boy düğmeler 1,5 santimetre çapındadır.
Cep ve kol kapakları ile apolet uçlarına bu düğmeler dikilir.
Paltoların yaka genişliği arkada 8 santimetre, önde 12 santimetredir. Yaka uçları sivridir. Palto ka-
paklarının üst kenar genişliği 14 ile 17 santimetredir. Üst düğmeler kapak dış kenarından 3 santimetre
içerde ve üst kenarı ucundan 4 santimetre aşağıda bulunur.
Paltolarda, ceketlerde olduğu gibi apolet vardır. Paltoların arkası, yan cepleri hizasına kadar yırt-
maçlıdır. Paltoların arkasında bel hizasında yan dikişlere tutturulmuş, üzerinde büyük boy iki düğme
bulunan 5 santimetre genişliğinde bir kuşak vardır. Cepler yan ve kapaksızdır. Cep ağzı genişliği 20
santimetredir. Paltonun boyu takriben diz kapağı ile topuk arasına kadar uzar, etek genişliği bedene
göre 2,20-2,50 metredir.
Emniyet müdürlerinin paltoları diğerlerinin aynıdır. Yalnız cepler içten, düz ve kapaklıdır. Kapak-
lar, çift dikişlidir. Arkasında kuşak yoktur. Muamelât memurlarının paltoları da diğerleriyle aynıdır
ancak cep içten, düz ve cep kapakları dikişsizdir. Birinci düğme palto yakasının bitimindedir. Arka-
sında kuşak yoktur.
Yağmurluk
Elbise renginde koyu mavi ve tek parça kumaştan yapılmış olup dikişsiz pelerin biçimindedir.
Boyu palto boyundan en az 5 santimetre uzun ve kukuletasızdır.
88
Eldiven
Eldiven kahverengi güderi veya podösüetten yapılır. Beş parmaklıdır.
Ayakkabı
Fotin: Uzun konçludur. Siyah deriden yapılır. Maskaratları düz, uçları orta yuvarlaklıktadır. Ayak-
kabı, iskarpin biçiminde de olabilir.
Çizme: Siyah deriden yapılır. Fortları 7 ile 9 santimetredir. Tabanı iki kat köseleden, kenarları dört
milimetre piantalı, dikişli ve çivilidir. Ökçenin altı ve üstü bir genişliktedir. Yumurta ökçe yasaktır.
Çizme koncu yarım sert, bilek ve baldır aynı genişliktedir. Konç ağzı, düz ve arkaya doğru diz kapa-
ğının altını kavrayacak biçimde ve oyukçadır. Konç, topuk hizasında kıvrıntılıdır. Körüklü, düşük,
kırışıklı çizme giymek yasaktır. Fort arkasında köseleden mahmuz desteği bulunur. Mahmuz çıkıntılı
kısmının boyu 3 ile 5 santimetreyi geçmez. Mahmuz çıkıntılı kısmının sonuna takılan askı tekerleği
2 santimetre çapında olup, çarparak çizmenin yüzünü çizmeyecek surette yıldızlı olacaktır. Mahmuz
kromdur. Üzerine deri kaplanmaz.
III.I.II. Teçhizat ve İstihkak

Stajyer polislere, polislere, komiser muavinlerine, komiserlere, başkomiserlere, emniyet amirleri-
ne, emniyet müdürleri ile muamelât memurlarına her yıl bir kasket, bir ceket, bir düz pantolon veya
külot pantolon, bir çift fotin veya iskarpin, iki gömlek, bir kravat ve iki yılda bir palto verilmesi karara
bağlanmıştır56.
Emniyet müfettiş ve muavinlerine, polis, komiser muavini, komiser ve başkomiserlerden sivil
olarak çalıştırılanlara ve bu Tüzükle kendilerine giyecek eşyası verilmesi kabul edilen kadrolardaki
kadın memurlara her yıl bir kasket, bir ceket, bir düz pantolon veya külot pantolon verilir. Ayrıca bir
çift fotin veya iskarpin, iki gömlek, bir kravat ve iki yılda bir palto gibi giyecek eşyası yerine her yıl
sivil bir takım elbise, bir çift iskarpin ve iki yılda bir palto verilir. Kadın polislere henüz resmi ünifor-
ma verilmemekte sivil olarak görev yapmaktadırlar.
Motorlu, atlı ve trafik sınıfında çalıştırılanlara fotin yerine çizme, düz pantolon yerine külot, palto
yerine dört yılda bir olmak üzere meşin ceket verilebilir. Kadro mevcudu ve mahallî ihtiyaç göz önün-
de tutularak emniyet müdürlüklerine her beş yılda bir, yeter miktarda koloniyal şapka57, yağmurluk
ve meşin ceketle eldiven verilir.
Resmî kıyafet verilenlere, elbise ve palto göğüslerine ve kasketlere konulmak üzere kokartlarla
sınıf ve derece işaretleri demirbaş olarak verilir.
Elbise, palto ve gömleklerini bu Tüzüğe uygun olarak diktirmeyi talep ve taahhüt edenlere kumaş-
ları aynen ve idarece tespit edilecek miktar üzerinden dikiş ücreti para olarak kendilerine verilebilir.
Meslekten çıkarılanlar ile istifa ederek ayrılanlar, kendilerine verilmiş olan resmî giyecek eşyasını
ve demirbaş kokartları ve işaretleri aynen iade ederler. Kendilerine sivil elbise verilmiş olanlar mes-
lekten çıkarıldıkları veya istifa ettikleri takdirde bu elbiselerin bedeli, miadı nispetinde kendilerinden
alınır. Emniyet Teşkilatı içinde bir kadrodan diğerine nakil halinde resmî giyecek eşyası ile sivil elbi-
se ve demirbaş kokart ve işaretler birlikte götürülür.
Polislere ve sivil olarak vazife görenlere, lüzum ve ihtiyaca göre palaska kemeri, tabanca, tabanca
56 İstihkakların zamanında verilmemesi, polislerin, miadı dolan, eskiyen ve pejmürde kıyafetleri giymek zorunda kalmalarına neden olmuştur. Bu
nedenle yaz sıcağında kışlık elbiseleri ile görev yapmak zorunda kalmışlardır. Çünkü yazlık kıyafetlerin tamamlanması ve dağıtımı Eylül’ün sonlarına
kadar devam etmekteydi. Bu nedenle kıyafet değiştirildiği vakit üniformanın zarafetinden veyahut görünüşünden ziyade emekli polisler, istihkak mesele-
sinin önemine binaen dönemin Emniyet Umum Müdürüne çağrıda bulunarak bu meselenin bir an önce halledilmesini istemişlerdir. Ayrıca bkz.“Kendi
Aramızda”, Polis Mecmuası, 30 Temmuz 1952, Nr. 1, s. 34.
57 Güneş sıcağını içine geçirmeyen mantarlı şapka.
89
kılıfı, 14’ten aşağı olmamak üzere

fişek, iki şarjör, zinciri ile beraber
düdük verilir. Bunlarla birlikte
saat, elektrikli cep feneri, çakı,
kelepçe, kauçuktan veya benze-
ri elâstiki maddelerden yapılmış
çomak (cop), gaz tabancası, yeter
miktarda gaz mermileri, fotoğraf
makinesi, yeter miktarda film, kar
gözlüğü, atlı sınıfa mensup olan-
lara kılıç, mızrak ve teferruatı ile
birlikte bir eğer takımı demirbaş
olarak verilir. Bu Tüzükle rehber
ve rehber çantası, merasim ıspale-
ti ve ilk defa 1936 değişikliği ile
Polis Teşkilatında kullanılmaya
başlanan “Tulga” başlığı verilme-
si uygulamasına son verilmiştir.
Motorize Polis Birimi Ayrıca ilk defa cop terimi bura-
da kullanılmıştır. Yine toplumsal
olaylara müdahalede önemine binaen gaz tabancası ve mermisi yeniden gündeme gelmiştir. Polise,
lüzumu halinde yukardaki fıkralarda yazılı olanlardan başka diğer silah, teknik vasıta ve teçhizatında
verilebileceği karara bağlanmıştır.
Komiser muavini, komiser, başkomiser ve emniyet
amirlerine; palaska kemeri, tabanca ve kılıfı, fişek ve iki
şarjör ve ihtiyaç hâsıl olduğu takdirde yukarı maddede ya-
zılı diğer teçhizat, emniyet müdürlerine ve bu derecedeki
(meslek derecesi) diğer memurlara da tabanca ve teferru-
atı verilir.
Palaska kemeri, 5 santimetre genişliğinde koyu gri
renkte köseledendir. Palaska kemerinin tokasında iri pun-
to ile “Polis” yazısı uygulamasına devam edilmiştir. Bu
toka beyaz nikelajlı madenden yapılır. Palaska, ceket, (ce-
ket giyilmediği zaman pantolon) üzerinden kuşanılır. Pa-
laska kemerini emniyet müdürüne kadar olan bütün sınıf
ve derecelerdeki memurlar (muamelât memurları hariç)
takmaya mecburdurlar. Palaska kemerlerinin sağ tarafın-
da, kemer kayışının renginde bir kılıf içinde tabanca ve
sol tarafında bir kancaya takılı olarak kauçuk çomak ile
çakı taşınır.
Demirbaş olarak verilen teçhizat, Emniyet Teşkilatın-
dan her ne suretle olursa olsun ayrılanlardan tamamen
geri alınır. Bir emniyet müdürlüğü kadrosundan diğer bir
emniyet müdürlüğü kadrosuna terfien veya naklen tayin
edilenlerden, palaska kemerinden başka diğer verilen tüm
teçhizat geri alınır.
Teçhizatlı Polis Memuru
90
III.I.III. Giyecekler ile İşaretlerin Şekil ve Tarifi

Bu işaretler, belli kaidede yazılmış yaprak, yıldız kokart ve sınıf işaretlerinden ibarettir.
Kasket İşaretleri
Çift Yaprak
Üçer santimetre boyunda saptan birleşmiş iki madenî yapraktır. Yapraklar, birleşme noktaları ko-
kartın sivri ucu hizasına ve 2 santimetre altına gelecek şekilde takılır. Yapraklar simetrik, çevreleri
kavisli ve içleri kabartma motiflidir. Kasketin kuşak şeridi üzerine yatay olarak tutturulur. Yaprak-
lar, emniyet amirlerine kadar olan derecelerde beyaz ve madenîdir. Ayrıca nikelajlı olabilir. Emniyet
amirlerinde sarıdır. Eni, en kalın yerinde 2 santimetreyi geçmez. Yapraklar uçlara doğru incelir.
Emniyet Müdürlerinin Kasketlerindeki Dairevi Çift Yaprak
İkisi büyük ikisi küçük olmak üzere saptan birleşmiş sarı, ma-
denî dört yapraktır. Yapraklar motiflidir. Büyük yapraklar, küçük
yapraklara nazaran daha küçük çapta bir dairenin kavisini teşkil
edecek derecede kavisli olup bir ayın iki ucu şeklinde kıvrılır. Kü-
çük yaprakların kavisi daha geniş ve daha az kavislidir. Büyük ve
küçük yapraklar saptan birleşerek simetrik bir manzara gösterirler.
Büyük yaprakla küçük yaprak uçları arasındaki mesafe 2,2 santi-
metredir. İki küçük yaprak ucu arasındaki mesafe 5 santimetre ve
iki büyük yaprak ucu arasındaki mesafe 4,5 santimetredir. Dairevi
çift yaprak işaretinin genişliği 5,5 santimetre ve yüksekliği 3 santi-
metredir. Bu işaretin içine memuriyet derecesine göre 1 santimetre
çapında sarı, madenî, kabartma ve köşeli yıldızlar takılır.
Yıldız
1 santimetre çapında, sivri uçlu, madeni ve nikelajlıdır. Emniyet
amirlerine kadar olan derecelerde beyaz, emniyet amirlerinde sa-
rıdır. Tek yıldız, yaprak saplarının birleştiği noktanın 1 santimetre
üstüne takılır. Yıldız sayısı iki olduğu takdirde, her yıldız yaprağın
sap kısmından sonra gelen çıkıntı üstüne yarım santimetre ara ile
takılır. Yıldız sayısı üç olduğu takdirde ilk yıldız, sapların birleştiği
Başkomiser noktanın 1 santimetre üstüne, diğer yıldızlar da yarımşar santimetre
ara ile bu yıldızın yanlarına takılır.
Kasket Kokartı
Emniyet amirlerine kadar olan derecelerde beyaz madenîdir, nikelajlı da olabilir. Emniyet amirle-
riyle emniyet müdürlerinde sarıdır, 6 santimetre çapında ve sekiz köşeli bir yıldız biçimindedir. Sivri
ışık kolları arasındaki mesafe 2,5 santimetre kadardır. İki sivri yıldız kolu içinde ortaya doğru en ve
boy kademeli olarak kısalan ve daralan dörder adet sekiz küçük yıldız kolu vardır. En kısa yıldız kolu-
nun, ayın bulunduğu dairenin dış çevresine olan mesafesi 1,5 santimetre kadardır. Kokartın ortasında
1,8 santimetre çapında bir daire, içinde 1,3 santimetre çapında bir ay bulunur. Ayın yıldızı, ay zemini
sınırını çizen dış dairede, ay sivri uçları üstünde bulunan 6-7 milimetre çapındaki bir yarım daire
çıkıntısına girer. Ay yıldız aynı renkte kabartma olup zemini düz ve kırmızıdır. Ayın bulunduğu daire
altındaki büyük yıldız kolu içine TC ve EM işaretleri konur. Bu işaretler birbiri içine girmiş vaziyet-
tedir58. T ve C harfleri, kokart sarı ise beyaz, kokart beyaz ise sarıdır. (EM) harfleri kırmızı renkte ve
58 T harfinin ufki kısmı bir santimetre çapındaki bir dairenin kavsini teşkil edecek inhinadadır. C harfi ise T kavsinin içinde ve 0,8 santimetre çapında
dörtte üç daire derecesinden daha uzun bir kavis çizer. C kavsinin içine de 0,5 santimetre ve 0,3 santimetre çaplarında dairevi şekilde EM harfleri konur.
91
madenîdir. Harflerin bulunduğu zemin kokart rengindedir. Bu Tüzük ile ilk defa T.C kısaltması polis
kıyafetinde kullanılmaya başlanmıştır. 1938 değişikliği ile polis kasketlerinde kullanılmaya başlayan
EM uygulamasına bu Tüzükle de devam edilmiştir.
Ceket ve Palto İşaretleri
Çift Yaprak
Bu işaret, kaskete takılan çift yaprağın aynıdır.
Emniyet müdürlerinin ceket ve paltolarına dairevi
çift yaprak takılır. Bunlar da kaskete takılan çift
yaprak şeklindedir. Ancak büyük yaprakla küçük
yaprak uçları arasındaki mesafe 3 santimetredir. İki
küçük yaprak ucu arasındaki mesafe 6 santimetre-
dir.
Göğüs Kokartı
Bu kokart kaskete takılan kokart şeklindedir.
Ancak 8 santimetre çapında bir daire içine resme-
dilir.
Yıldız
Kaskete takılan yıldızın aynıdır. Muamelât me-
murlarının işareti kasket kokartından ibarettir.
Kol Arması
Emniyet Teşkilatına mensup memurlardan bu
Tüzük gereğince resmî kıyafet giymek mecburiye-
tinde olanlar, çalıştıkları sınıflara göre aşağıda gös-
terilen işaretleri taşırlar. Bu işaretler, 1 santimetre
genişliğinde beyaz, madenî ve nikelajlı bir şerit ile
çevrili 5 santimetre çapında bir daire içinde bulu-
Milliyet Gazetesi-14 Ağustos 1979 nur ve sol kol pazı kısmının dış yanına ve ortasına
takılır.
Belediye kolluğu görevinde çalışan memurların işareti: İri puntoda nikelden kabartma (BK)
harfleridir.
Uçak alanlarında ve uçak işlerinde vazife gören memurların işareti: 4 santimetre uzunluğunda
ve 2,5 santimetre genişliğinde beyaz, madenî, kabartma bir uçaktır.
Şehir içinde turist kafilelerine refakat eden memurların (Turizm Polisi) işareti: 3 santimetre
çapında, kabartma bir küre sathı ve kürenin Kuzey kutbu üstünden iki yana yatay olarak uzanan iki-
şer santimetre uzunluğunda ve birer santimetre genişliğinde beyaz, madenî, kabartma ve simetrik iki
kanattır.
Sağlık polisi vazifesini gören memurların işareti: 3 santimetre çapında beyaz, madenî kabartma
bir aydır.
Şoförlük vazifesini gören memurların işareti: Direksiyonun üstten görünüşünü gösterir 3 santi-
metre çapında, beyaz, madenî, kabartma bir direksiyondur.
Sandalcı vazifesini gören memurların işareti: 4 santimetre uzunluğunda beyaz, madenî ve çap-
raz iki sandal küreğidir.
92
Teknik işlerde çalışan memurların işareti: Fotoğraf ve parmak izleridir.

Motosiklet kullanan memurların işareti: 4 santimetre uzunluğunda, beyaz, madeni, kabartma
bir motosiklettir.
Makinist memurların işareti: 1 santimetre genişliğinde ve 3 santimetre çapında eşit aralıklı 18
dişli ve merkezde birleşmiş birbirine dikey dört kollu, beyaz, madenî, kabartma bir çark ile bu çarkın
üstüne dikey olarak konan çift aralıklı bir sekiz dişli, yarım santimetre genişliğinde ve 1,5 santimetre
çapında kabartma ikinci bir dişlidir.
Kaptanların işareti: Bir merkez etrafında on kolu bulunan, beyaz, madenî, kabartma bir çarktır.
Bisikletli memurların işareti: 4 santimetre boyunda ve 3 santimetre genişliğinde, beyaz, madenî,
kabartma bir bisiklettir.
Seyrüsefer memurlarının işareti: 4 santimetre uzunluğunda, beyaz madenî, kabartma, çapraz iki oktur.
Atlı memurların işareti: 4 santimetre boyunda ve 3 santimetre genişliğinde, beyaz, madenî, ka-
bartma bir at başıdır.
Telsiz ve muhabere hizmetlerinde çalışan memurların işareti: 1 santimetre genişliğinde ve 4
santimetre boyunda beyaz, madenî, beş parçalı, meyilli ve kırılmış hat şeklinde bir oktur.
Polis Okulu öğrencilerinin işareti: İri puntoda nikelden, kabartma (P.O) ve Enstitü öğrencileri-
nin işareti keza iri puntoda, nikelden, kabartma (P.E ) harfleridir.
Sağlık polisi, turist kafilelerine eşlik edecek polis,
sandalcı ve Polis Enstitüsü işaretleri ilk defa bu tüzük
ile uygulamaya koyulmuştur.
Kasket, Ceket ve Paltolarına Konulan Özel İşa-
retler
Polis Memurları: Çift yaprak ve kokarttır. Polis
okulunda veya Polis Enstitüsünde okuyanların apolet-
leri üstünde ayrıca, orta puntoda beyaz madenî kabart-
ma (P.O) veya (P.E) harfleri bulunur.
Komiser Muavinleri: Çift yaprak üstüne konulan
beyaz bir yıldızdır.
Komiserler: Çift yaprak üstüne yan yana takılan
beyaz iki yıldızdır.
Başkomiserler: Çift yaprak üstüne yan yana konu-
lan beyaz üç yıldızdır.
Emniyet Amirleri: Sarı çift yaprak üstüne takılan
sarı yıldızlardır. 2. sınıf emniyet amirleri bir, 1. sınıf
emniyet amirleri iki yıldız takarlar.
Emniyet Müdürleri: Dairevi çift yaprak içine ko-
nulan sarı yıldızlardır. 1. sınıf emniyet müdürleri üç, 2.
sınıf emniyet müdürleri iki, 3. sınıf emniyet müdürleri
Komiser ise bir yıldız takarlar. 4. sınıf emniyet müdürleri yıldız
takmazlar.
90 ve 100 lira kadro maaşlı emniyet müdürlerinin işareti, dairevi çift yaprak içine konulan sarı
yıldızlardır. 90 lira kadro maaşlı emniyet müdürleri bir, 100 lira kadro maaşlı emniyet müdürleri ise
93
iki yıldız takarlar. Bu emniyet müdürlerinin ceket ve paltolarının göğüslerindeki dairevi çift yaprak
işareti altına ayrıca sarı renkte bir çift yaprak konur59.
Derece ve sınıf işaretleri elbise ve paltolarda sağ tarafta, kokart ise sol tarafta bulunur. Kasketlerde
bu işaretler kasket kokartının altında bulunur.
Denizcilerin (kaptan, makinist ve sandalcılar) gömlek, elbise ve paltoları, üniformalı polislerin
renk ve biçimindedir. Yalnız apolet taşımazlar, özel işaretleri sol kol pazıları üstüne takılır. Düğmeler,
ceket ve paltolarda büyük boy, kol kapaklarında küçük boydan olup kumaş rengine uygun ve ke-
miktendir. Göğüslerinde kokart ve çift yaprak işareti bulunmaz. Kasket yerine elbise rengine uygun
kumaştan yapılmış denizci beresi giyerler. Berenin alın hizasına gelen kısmıma (EM) işareti konur.
Denizciler ilk defa şapka yerine bere kullanmaya başlamışlardır.
Bütün sınıf ve derecelerde (emniyet müdürleri ve muamelât memurları hariç), ceket ve paltoların
asıl yaka ile yaka devriği dikişi ortasına ve dikiş çizgisine paralel olarak madenî ve kabartma il ve
yaka numaraları takılır. Bu numaralar, başkomisere kadar olan derecelerde beyaz, emniyet amirlerin-
de sarı renkte olur.
Apoletlerde hiçbir işaret bulunmaz.
Mahallî emniyet müdürünün müsaadesiyle, sıcak iklim bölgelerinde lüzum görülecek zamanlarda
sürekli olarak ve diğer bölgelerde yalnız büro ve karakol dâhilinde olmak şartı ile ceketsiz gömlekle
vazife görülebilir.
III.II. Krem Renkli Yazlık Cekete Geri Dönüş

Üniformada genel olarak herhangi bir değişikli-
ğe gidilmemiş, yalnızca 1952 senesi değişikliğinde
düzenlemeye gidilerek yazlık kıyafet uygulaması-
na yeniden dönülmüştür60.
Bu düzenleme ile tüm personele, kışlık kıyafeti
ile beraber bir adet de yazlık kıyafet verilmesi ka-
rarlaştırılmıştır. Yazlık ceketin eski uygulamalarda
olduğu gibi krem renginde olacağı hususu belirtil-
miştir. Gömleğin kışlık elbise rengine yakın renkte
olması kararlaştırılmışken evvelden kışlık elbise
rengine yakın renkte olabileceğine değinilen kra-
vat, palto ve yağmurluk gibi kışlık elbise renginde
olması istenilmiştir.
İstihkak konusunda da emniyet amiri ve astı rüt-
belere; her yıl kışlık bir kasket, kışlık bir ceket, ev-
velden bir pantolon veya külot pantolon verilirken
kışlık iki külot pantolon, yazlık bir kasket kılıfı, bir
çizme, kışlık üç gömlek, bir kravat ve iki yılda bir
palto verilmesi kararlaştırılmıştır. Emniyet müdür-
leri ile bu meslek derecesindeki memurlara ise her
Süvari Polisi yıl kışlık bir kasket, kışlık bir ceket ile düz panto-
lon, bir iskarpin, iki gömlek, bir kravat ve iki yılda
bir palto verilir.
59 Ayrıca bkz. Ek 3.
60 21 Mayıs 1955 tarihli 4/5228 sayılı kararname ile 12 Haziran 1952 tarihli 3/15173 sayılı Polis Kıyafet Nizamnamesinin 6. Maddesi ve 7. Madde-
si’nin (A) ve (B) fıkralarıyla 10. Maddesinin (A) ve (D) fıkraları değiştirilmiştir. Resmi Gazete, 15 Temmuz 1955, Nr. 9055.
94
Emniyet müdürlerine; düz pantolon verilmesi ve astı rütbelerine

ise iki adet kışlık külot pantolon verilmesi kararlaştırılmıştır. Emni-
yet müdürlerine iskarpin ayakkabı verilmesi uygun görülmüşken astı
rütbelerine ise kışlık çizme verilmiştir.
Muamelât memurlarına; her yıl kışlık bir kasket, kışlık bir ceket
ile iki düz pantolon, yazlık bir ceket, yazlık bir kasket kılıfı, bir is-
karpin, üç gömlek, bir kravat ve iki yılda bir palto verilmektedir.
Motorlu, atlı ve trafik sınıflarında çalıştırılanlara, fotin yerine çiz-
me, düz pantolon yerine külot verilmesi 1955 değişikliği ile sonlan-
dırılmıştır. “Palto yerine dört yılda bir olmak üzere meşin ceket ve-
rilebilir.” ibaresi tercih olmaktan çıkartılmış “verilir.” denilerek bu
sınıfta çalışanlara meşin ceket verilmesi zorunlu hale getirilmiştir.
Komiser (Yazlık Ceket)
III.III. Koyu Lacivert Kıyafetlerle İlk Tanışma

1960 senesinden itibaren polis üniformalarında koyu mavi renkten koyu lacivert renge geçilmiştir.
Elbise rengine yakın gömlek renklerinin de bu değişiklik ile koyu lacivert renkte olması kararlaştırıl-
mıştır. Emniyet müdürlerinin ceket model ve şekilleri astı rütbelerinden farklı iken bu tüzükle bera-
ber tek tip ceket modeline geçilmiştir. Ceket düğmeleri dört adet iken beş adete çıkarılmıştır. Ceket
yakalarında süvarilere ait gri renkte yaka bandı takılmıştır. Tüm üniformalı polislerin palaska kemeri,
koyu gri renkten siyah renge dönüştürülmüştür. Yine trafik polisinin palaska kemer ve tabanca kılıf
rengi, diğerlerinden farklı olarak beyaz renkten yapılmıştır. Ayrıca trafikçilerin şapka siperlik kısmı-
nın diğerlerinden farklı olarak beyaz renkte olması karara bağlanmıştır. Yine bu değişiklik ile sekiz
köşeli kasket uygulaması sona erdirilmiş ve subayların giymiş oldukları güneş siperlikli şapkaların
giyilmesi tercih edilmiştir61.
“Stajyer polisten emniyet amirlerine kadar
(emniyet amirleri dâhil) olan sınıflardan üni-
formalı olarak vazife görecekler daima; em-
niyet müdürleri, toplantılarda ve herhangi bir
işin icra safhasını bizzat idare ettikleri hallerde
mecburi olarak, diğer zamanlarda ise ihtiyari
olarak resmî kıyafet elbisesini giyer ve teçhiza-
tını taşırlar.” İlgili maddede geçen muamelat
memurları ibaresi bu değişiklikle kaldırılmıştır.
1952 değişikliğindeki resmi üniforma giyen-
lerden yalnızca stajyer polis ve polislerin izinli
oldukları günlerde tabancalarını taşıyamamaları
Başkomiser İhsan Birinci Trafik Polisi usulü yasağı bu değişiklik ile genişletilmiş, tüm
resmi üniforma giyenler kapsam dâhiline alın-
mıştır. Buna göre komiser ve üstü rütbelerin de
izinli oldukları günlerde silah taşımaları yasaklanmıştır. 1955 değişikliğinde olduğu gibi Polis Teşki-
latına bu Tüzük gereğince yazlık ve kışlık olmak üzere iki takım elbise verilmesine devam edilmiştir.
61 12 Haziran 1952 tarihli ve 3/15173 sayılı kararname ile yürürlüğe konulmuş olan Polis Kıyafet Tüzüğü’nün bazı maddelerinin değiştirilmesine,
29. Maddesi’nin kaldırılmasına ve bu Tüzüğe bir madde eklenmesine dair 5/174 sayılı Bakanlar Kurulu kararnamesi 9 Temmuz 1960 tarihinde kabul
edilmiştir. Resmi Gazete, 3 Ağustos 1960, Nr. 10568.
95
III.III.I. Giyeceklerin Renk, Cins ve Biçimleri ile Şekilleri

Koyu mavi renkteki elbiseler, kasket, palto ve yazlık yünlü gömlek koyu lacivert renge dönüştü-
rülmüştür. Daha öncesinde gömleğin elbise rengine yakın olması istenirken bu değişiklik ile elbise
renginde olması kararlaştırılmıştır.
Ceket: Üniformalı olarak vazife görecek her sınıf memurun ceketinin önü, 3 ilâ 3,5 santimetre
aralıklı iki ve koltuk altında da bir sason (pens) bulunur. Üzeri bindirme dikişlidir. Sasonlar, ceketin
vücuda uydurulmasını sağlar. Ceket beş düğmelidir. Yukarıdan birinci düğme, yaka uçları arasında ve
beşinci düğme, palaska kemerinin altına gelecek şekilde, eşit aralıklarla dikilir. Böylece dört düğmeli
ceketler ortadan kalkmıştır.
Ceket yakası, açık yaka terk edilerek kapalı yakaya geçilmiştir. Yaka kapalı, çift ve yatık (kırlan-
gıç) biçimindedir62. Her iki yakada gri çuha (süvari çuhası)’dan bant bulunur. Bantların şekli yakaya
intibak edecek biçimdedir63. Ceketin boyu, kollar tabii olarak yana sarkıtıldığı zaman başparmağın
birinci ve ikinci boğumları arasında olur. Kollar, kol boyu uzunluğunda ve 10 santimetre genişliğinde
kol kapaklıdır. Omuzlarda elbise kumaşından yapılmış, küçük boy birer madenî düğmeyi taşıyan tek
katlı apolet vardır.
Üst cepler, dışarıdan ve ortası pililidir. Cep64 kapaklarının üst kenarları düz, alt kenarları düğ-
me ortaya ve dışa gelmek üzere, simetrik bir
oyukluk gösterir. Düğme küçük boydadır.
Alt cepler kaldırılmıştır.
Ceketin arkası, ortadan dikişli ve belden
4 santimetre aşağıdan başlamak üzere yırt-
maçlıdır. Eski düzenlemede emniyet amirle-
ri ve emniyet müdürleri ceketleri astlarından
şeklen ayrı bir modelde iken bu değişiklik
ile tüm personele şeklen aynı model ceket
giydirilmiştir65.
1961 senesine gelindiğinde ceket üzerin-
de ufak bir değişikliğe gidilmiştir. Böylece
beş düğmeli ve kapalı yaka ceketler terkedil-
miştir. Üniformalı olarak, vazife görecek her
sınıf memurun ceketinin önü 3-3,5 santimet-
re aralıklı iki ve koltuk altında da bir sason-
lu (pens) üzeri bindirme dikişlidir. Sasonlar,
ceketin vücuda uydurulmasını sağlar. Ceket
büyük boy dört düğme ile iliklenir. Dördün-
cü düğme palaskanın alt tarafına gelecek şe-
kilde eşit aralıklarla dikilir.
Yakası, üst asıl yaka ile öndeki devrik kı-
Hürriyet Gazetesi-1 Nisan 1962
sımlardan ibarettir. Üst asıl yakanın genişliği
4-4,5 santimetredir. Öndeki devriğin daralan
kısmı, birinci düğme iliğine kadar uzar. Ce-
ketin boyu, kollar tabii olarak yana sarkıtıldığı zaman başparmağın birinci ve ikinci boğumları ara-
62 Devrik kısmının eni, uçlarda 6-6,5 ve arkada 3-4 santimetredir.
63 Bantın uzunluğu 6-7; eni, orta kısımlarda 3,5-4, uçlarda 5-6 santimetredir.
64 Ceplerin boyu 16-18; eni, yukarıda 12-18, aşağıda 13-14 ve pili genişliği 3,5 santimetredir. Cep kapakları, yanlarda 6,5-7, ortada 6-6,5 cmdir.
65 Resmi Gazete, 3 Ağustos 1960, Nr. 10568.
96
sında olur. Kolları, kol boyu uzunluğunda ve 10 santimetre genişliğinde kol kapaklıdır. Omuzlarda
elbise kumaşından yapılmış, küçük boy birer madeni düğmeyi taşıyan tek katlı apolet vardır. Üst cep-
ler dışarıdan ve ortası pililidir. Cep kapaklarının üst kenarları düz, alt kenarları düğme ortaya ve dışa
gelmek üzere, simetrik bir oyukluk gösterir. Düğme küçük boydadır66, alt cep yoktur. Ceketin arkası
ortadan dikişli ve belden 4 santimetre aşağıdan başlamak üzere yırtmaçlıdır67.
Pantolon
Düz, külot ve golf olmak üzere üç biçimdir.
Düz Pantolon: Zıhsız ve paçası dublesizdir. Belden baş-
layarak diz kapağına kadar uzanan kısmı, vücuda uygun bir
bollukta olup burada paçalara doğru darlaşır. Paça genişliği
22 ile 24 santimetre aralığındadır. Paça boyu, paçalar ayak-
kabı üzerine düşecek uzunluktadır. Pantolonun arka cepleri
içten ve kapaklıdır.
Külot Pantolon: İngiliz stilindedir. Külotun öndeki ceple-
ri, yan olup genişliği 20 santimetredir. Pantolonun diz kapak-
larında bağ bulunmaz. Çizme içerisindeki kısmı, baldırlara
uygun ve düğmelidir. Uzunluğu ayak bileğine kadardır. Kü-
lota elbise kumaşından veya elbise rengi podösüetten kona-
cak süvariliğin alt kısmı, çizmenin koncu içerisinde kalmak
üzere, uzunluğu en çok 35 santimetre ve genişliği 18 santi-
metre olur. Bu parçanın ön kenarı, rütbe kemiği ortasından
4-5 santimetre açıktadır. Pantolon kemerine, bel kayışının
geçmesi için çift kat kumaştan birer santimetre eninde yedi
köprü dikilir.
Golf Pantolon: Düz pantolon biçiminde, zıhsızdır. Ancak,
Başkomiser
paçaları ayak bileği üstünde, üç düğme ile iliklenecek şekilde
dardır. Ayak bileklerine iliklendikten sonra üstteki geniş kı-
sım, ilikli kısmı, kısmen örtecek şekilde sarkıtılır.
Gömlek
Yünlü lacivert gömleğin yakası spor biçimindedir. Ensede genişliği 4 santimetredir. Uçlara doğru
önden 7 santimetreye kadar genişler. Yaka uçları düz ve sivri olup iki uç arasındaki açıklık yaklaşık
8 santimetredir. Alttan konulacak balinalarla uçların kıvrılmaması sağlanır. Arkada, gömlek yakası
ceketin yakasını 1 santimetreden fazla aşmamalıdır. Gömleğin arkası düz robalıdır. Arkada pili yok-
tur, önde göğüste, düğmeli iki cebi ve omuzlarında apoletler vardır. Apoletler, cekette olduğu gibidir.
Gömleğin önü aşağıya kadar, sağa yedi düğme ile iliklenecek şekilde açıktır. Etekleri pantolonun
içine sokulur. Kollarda kol kapakları 6-7 santimetre eninde spor biçiminde ve tek düğmelidir. Kol
kapaklarının kenarları yuvarlaktır68. Gömleğin düğmeleri yassı ve gömlek rengindedir69. Gömleğin
ön kenarları dikişsizdir. Ceplerle yaka ve apolet kenarları tek sıra dikişlidir. Omuz başı, kollar, yanlar
çift sıra dikişlidir. Etekler tek sıra dikişlidir.
Kravat
66 Cep ölçüleri; ceplerin boyu 16-18; eni, yukarıda 12-13, aşağıda 13-14 ve pili genişliği 3,5 santimetredir. Cep kapakları, yanlarda 6,5-7, ortada
6-6,5 santimetredir.
67 Resmi Gazete, 13 Mayıs 1961, Nr. 10806.
68 Kol kapak ölçüleri; cep kapaklarının üst kenarları, koltuk altı çizgisinin dört santimetre yukarısındadır. Cep kapaklarının genişliği, 14-16 yan geniş-
liği 4-5 santimetre ve cebin derinliği 16-18 cmdir. Ceplerde 3 santimetre genişliğinde bir pili vardır.
69 Gömlek düğmesi; 1,5-1 santimetre çapındadır.
97
Elbise rengi koyu maviye yakın iken bu değişiklik ile yünlü kravatın lacivert gömlek kumaşından
olması kararlaştırılmıştır. Bağlandığı zaman üst parçasının ucu, pantolon altına girecek kadar uzundur.
Kasket
Bütün derecelerde aynı renkte (koyu lacivert) ve subay şapkası biçimindedir. Böylece sekiz köşeli
şapka uygulamasına son verilmiştir. Güneşlik ortada 5 santimetre genişlikte olup aşağıya doğru elli
dört derecelik bir meyille şapkaya dikilir.
Güneşlik ve Çene Kayışı
Trafik hizmetlerinde çalışanlarda beyaz, diğer sınıflarda düz rugan veya siyah plastiktendir. Trafik
polislerinin şapkalarının tamamından ziyade henüz ön siperliğin beyaz renkte olmasına karar veril-
miştir. Kuşak, fitilsiz siyah renkte, kalınca bir kurdele ile sarılır.
Yağmurluk
Trafik hizmetlerinde çalışanlarda beyazdır.
Eldiven
Merasim eldiveni beyazdır.
Ayakkabı
İskarpin: Siyah renktedir.
Çizme: Siyah deriden yapılır. Fortları70 7-9 santimetredir. Tabanı iki kat köseleden, kenarları 4
milimetre piantalı, dikişli ve çivilidir. Ökçenin altı ile üstü aynı genişliktedir. Yumurta ökçe yasaktır.
Çizme koncu yarım sertlikte, bilek ve baldır aynı genişliktedir. Konç ağzı, düz ve arkaya doğru diz
kapağının altını kavrayacak biçimde ve oyukçadır. Konç, topuk hizasında kıvrıntılıdır. Körüklü, dü-
şük ve kırışıklı çizme giymek yasaktır. Fort arkasında, köseleden mahmuz desteği bulunur. Mahmuz
çıkıntılı kısmının boyu 3 ile 5 santimetreyi geçmez. Mahmuz çıkıntılı kısmının sonuna takılan askı
tekerleği, 2 santimetre çapında olup çarparak çizmenin yüzünü çizmeyecek surette yıldızlı olmalıdır.
Mahmuz kromdandır. Üzerine deri kaplanmaz.
Yarım Bot: Baldırların yarısına kadar uzanır ve uzun konçludur. Siyah deriden yapılır.
Palto
Üniformalı olarak vazife görecek her sınıf memurda gocuk şeklinde, kruvaze ve iki sıra üzerinden
dikilmiş büyük boy üçer düğmelidir. Paltonun üçer düğmeli olmasında ve diğer özelliklerinde bu
mevzuatta herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. Yalnızca emniyet müdürlerinin ceplerinin içten, düz
ve dikişsiz gibi farklı özellikte olmasına son verilmiş, herkes için tek tip palto verilmiştir. Ayrıca yan
kuşaklardan vazgeçilmiştir.
Paltonun boyu, diz kapaklarından 4 santimetre yukarıdadır. Cepleri içten, kapakları yandan ve
gocuğa dikili, arkası yırtmaçlı, dış kenar dikişleri ile yaka, cep ve kol kapakları çift dikişlidir.
III.III.II. Giyecekler ile İşaretlerin Şekil ve Tarifi

Apoletler: Aralarına bir kat telâ konulmuş, tek katlı kumaştan olup omuz başlarına, omuz kol dikiş-
leriyle dikilir. Üst yaka dikişine kadar devam eder ve bu yaka kenarı ile temaslı olarak cekete dikilen
düğmeye iliklenir71. Uçları yuvarlaktır72. 1961 değişikliğinde apoletler aynı özellikte kalmıştır73.
70 Fort: Ayakkabıda arka kısmının dik durması ve formunu muhafaza etmesi için saya ile astar arasına konan sertleştirici takviyeye denir
71 Apolet ölçüleri; genişliği omuz başlarında 5-6 santimetre ve omuz nihayetine gelen düğme hizasında 3-4 cm’dir.
73 Resmi Gazete, 13 Mayıs 1961, Nr. 10806.
98
Göğüs Kokartı: Kasket kokartının aynıdır.

Emniyet Amirlerinin İşaretleri: Sarı çift yaprak üstüne takılan sarı yıldızlardır. 2. sınıf emniyet
amirleri bir, 1. sınıf emniyet amirleri iki yıldız takarlar.
Emniyet Müdürlerinin İşaretleri: Dairevi çift yaprak içine konulan sarı yıldızlardır. 1. sınıf em-
niyet müdürleri üç, 2. sınıf emniyet müdürleri iki, 3. sınıf emniyet müdürleri bir yıldız takarlar.
Bütün sınıf ve derecelerde ceket ve paltoların sağ tarafına konulan çift yaprağın alt kısmında, rütbe
işaretleri renginde, madenî ve kabartma olarak sicil numaraları bulunur.
Önceki tüzüklerde üniformalı polis mensuplarının bölgenin hava şartlarına göre hangi tür kıyafeti
giyeceğini emniyet müdürleri belirlerken bu değişiklikle bu yetki İçişleri Bakanlığına veya valiliklere
verilmiş ve bu kurumlarca münasip görülecek müddet içinde, ceketsiz vazife görülebileceği karara
bağlanmıştır. Gömlekle vazife görüldüğü zamanlarda, ceketlere konulan işaretler, gömleklere takılır74.
III.III.III. Teçhizat Şekil ve Tarifi ile İstihkak

Emniyet Amiri ve Astlarına: Her yıl yatık kırlangıç şeklinde kapalı yakalı iki takım elbise, bir
kasket, yaz için lacivert yünlü kumaştan iki gömlek, iki çift iskarpin ve iki yılda bir palto verilmekte-
dir. Emniyet müdürlerine her yıl bir takım elbise, bir kasket, yazlık lacivert iki yünlü gömlek, bir çift
iskarpin ve iki yılda bir palto verilir. Bu değişiklikte yazlık ve kışlık olarak ikişer adet lacivert renkte
gömlek verilmesi ve pantolon kelimelerinden vazgeçilerek takım elbise ibaresi kullanılmıştır.
Sivil olarak vazife görecek olan vilayetler birinci ve ikinci şube müdür ve personeline: Her
yıl sivil bir takım elbise, iki poplin gömlek, bir çift iskarpin, iki yılda bir palto bedelen verilir. Umum
Müdürlük merkez teşkilatında istihdam olunanlara (İçişleri karakolu personeli hariç) her yıl bir takım
sivil elbise, iki poplin gömlek, bir çift iskarpin, iki yılda bir palto aynen veya bedelen verilir. Sivil
olarak vazife görüp de giyecek istihkakını buna göre almış bulunanlara yıl içinde üniformalı hizmete
nakilleri halinde yalnız resmî bir takım elbise, bir çift iskarpin verilir.
Tüm muamelât amir ve memurlarına: Her yıl sivil bir takım elbise, iki poplin gömlek, bir çift
iskarpin, iki yılda bir palto, elbise ve paltoluk kumaşları aynen, gömlek, iskarpin ve elbise, palto dikiş
ücretleri nakit olarak verilir.
Yukarıda sayılan memurların dışında kalan her sınıf ve rütbedeki memurlarla umumiyetle
kadın memurlara: Her yıl bir takım sivil elbise, iki poplin gömlek, bir çift iskarpin, iki yılda bir
palto bedelen verilir.
Süvari olarak istihdam olunanlara: Düz pantolon yerine külot, motosiklet kullananlara golf
pantolon verilir. Süvarilere iskarpin yerine yılda bir çift çizme, motosikletçilere bir çift yarım bot
verilir.
Polis Enstitüsü ve okullarında istihdam edilenler üniformalı olarak vazife görürler.
Kadro mevcudu ve mahallî ihtiyaç göz önünde tutularak, emniyet müdürlüklerine, yeter miktarda
kolonyal şapka, yağmurluk ve merasimlerde kullanılmak üzere beyaz eldiven verilir.
Elbise, palto ve yünlü lacivert gömleklerini bu Tüzüğe uygun olarak diktirmeyi talep ve taahhüt
edenlere, kumaşları aynen, bunların dikiş ücretleri ve ayakkabı bedelleriyle istihkakını sivil olarak
alacakların gömlek bedelleri, idarece tespit edilecek miktar üzerinden para olarak verilebilir75.
1961 senesinde istihkak konusunda ufak bir değişikliğe gidilmiştir. Buna göre; emniyet amiri ve
astlarına her yıl iki takım elbise, bir kasket, yaz için lacivert yünlü kumaştan iki gömlek, iki çift is-
74 Rütbe işaretleri için ayrıca bkz. Ek 4.

99
karpin ve iki yılda bir palto verilmesi kararlaştırılmıştır. Ayrıca emniyet müdürlerine her yıl bir takım
elbise, bir kasket, yazlık lacivert iki yünlü gömlek, bir çift iskarpin ve iki yılda bir palto verilmesi
karara bağlanmıştır76.
Palaska kemeri, 5 santimetre genişliğinde olup trafik hizmetlerinde çalışanlarda beyaz, diğerle-
rinde koyu gri renkte iken siyah renge dönüştürülmüştür. Ayrıca düz tokalı olacağı ifade edilmiştir.
Palaska, ceket üzerine, ceket giyilmediği zaman pantolon üzerine ve palto giyildiği zaman paltonun
altına kuşanılır. Bu değişiklik ile ilk defa Seyrüsefer yerine Trafik tabiri kullanılmış ve diğer personel
ile aynı olan palaska kemer rengi bu değişiklik ile diğerlerinden ayrılarak beyaz renge dönüştürül-
müştür. Resmi elbise ile vazife görecek olan memurların, palaska kemeri takmaya mecbur oldukları
yinelenmiştir.
Tabanca, palaska kemerlerinin sağ tarafında, tokadan 8 santimetre mesafede, kemer kayışının ren-
ginde ve sarkmayan bir kılıf içinde taşınır77.
1952-1964 Dönemi’nde polis kıyafet değişikliği zamanın şartlarına uygunluğu bakımından her-
kesçe kabul görmüştür. Özellikle yaz mevsiminde ceketsiz ve gömlek ile görev yapabilme imkânı
getirilmiştir. Tatlı ve kibar renkli78 olarak addedilen koyu mavi ve akabinde koyu lacivert genel ola-
rak yakası açık ve devrik yeni elbiseler kullanışlılığı ile daha çok dikkat çekmiştir. Yerelliği ön plana
çıkan sekiz köşeli polis kasketlerin kullanım süresi de çok kısa sürmüştür.
76 5/1096 karar sayılı 17/4/1961 tarihli Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile 12/6/1952 tarihli ve 3/15173 sayılı Polis Kıyafet Tüzüğünün 7. Maddesi’nin
(a) fıkrasıyla 19. Maddesi’nin değiştirilmesine ve bu Tüzüğe bir madde eklenmesine karar verilmiştir. Resmi Gazete, 13 Mayıs 1961, Nr. 10806.
100
IV. POLİSTE YEŞİL KIYAFET DÖNEMİ (1964-1994)

IV.I. Polisler Yeşil Elbise Giyecek
Türkiye Polis Dergisi
Polisin 1964 senesindeki kıyafet değişikliği basında “Polisler Yeşil Elbise Giyecek” başlığı ile du-
yurulmuştur79. Böylece emniyet teşkilatı mensuplarının sınıf ve derecelerine göre kıyafetlerin giyil-
mesi ve teçhizatların taşınması bu Tüzükte gösterilmiştir80. Kıyafet intizamı ile ilgili başlıca hususlar
şunlardır81:
Resmî elbise üzerine palaska kemeri takılmadan bina içinde ve dışında dolaşılamaz. Ceket ve pal-
to düğmeleri daima ilikli bulunur. Bina dışında, resmî kıyafet ile şapka giyilmesi mecburidir. Şapka
kenarı ile kaş arasında bir veya bir buçuk parmak mesafe bırakılmak suretiyle kaşlara paralel olarak
giyilir. Elbise, gömlek ve kravat daima temiz ve ütülüdür, sökük ve yırtık bulunmaz. Sınıf ile derece
işaretleri ve teçhizat bu Tüzükte gösterilen şekillere uygun olarak takılır ve taşınır. Tabancalar, her
çeşit atış sonunda temizlenir ve yağlanır. Emniyet müdürleri ve karakol amirleri veya görevlendire-
cekleri memurlar tarafından her hafta muayene edilir. Emniyet amiri ve astları daima, emniyet mü-
dürleri toplantılarda ve herhangi bir işin icra safhasını bizzat idare ettikleri hallerde mecburi olarak,
diğer zamanlarda ise ihtiyari olarak resmî kıyafetlerini giyerler ve teçhizatını taşırlar. Resmî kıyafeti
daimî surette taşımak mecburiyetinde olanlar izinli oldukları zamanlarda sivil elbise giyerler ve ta-
banca taşıyamazlar.
79 Polisler Yeşil Elbise Giyecek, Vatan, 2 Mayıs 1964.
80 “Kanunlar Arasında, Talimatname”, Türkiye Polis Dergisi, 1 Ocak 1965, Nr. 150, ss. 33-37.
81 İçişleri Bakanı Orhan Öztrak zamanında çıkarılan 20 Haziran 1964 tarihli 6/3249 sayılı kararlı Polis Kıyafet Tüzüğü ile yeni kıyafetlerin özellikleri
belirlenmiştir. Böylece 12 Haziran 1952 tarihli 3/15173 sayılı Polis Kıyafet Tüzüğü yürürlükten kaldırılmıştır. Resmi Gazete, 15 Temmuz 1964, Nr.
11754.
101
IV.I.I. Giyeceklerin Renk, Cins ve Biçimleri ile Şekilleri

Üniformalar, koyu lacivert renkten limonküfü rengine dönüştürülmüştür. Lacivert renkli kravatın
ise siyah renkte ve desensiz olması kararlaştırılmıştır. Üniforma; ceket, düz pantolon (Süvarilere düz
pantolon yerine külot pantolon, motosiklet kullananlara golf pantolon), gömlek, kravat ve paltodan
ibarettir.
Ceket
Önünde 3-3,5 santimetre aralıklı iki sason ve
koltuk altında da bir sason bulunur. Üzeri bindir-
me dikişlidir. Sasonlar ceketin vücuda uydurul-
masını sağlar. Ceket, büyük boy beş düğme ile
iliklenir. Düğmeler, beşinci düğme palaskanın alt
tarafına gelecek şekilde eşit aralıklarla dikilir. Ce-
ket yakası, üst asıl yaka ile öndeki devrik kısım-
lardan ibarettir. Üst asıl yakanın genişliği 4-4,5
santimetredir. Öndeki devriğin daralan kısmı bi-
rinci düğme iliğine kadar uzanır. Ceketin boyu,
kollar tabii olarak yana sarkıtıldığı zaman başpar-
mağın birinci ve ikinci boğumları arasında olur.
Kolları, kol boyu uzunluğunda ve 10 santimetre
Türkiye Polis Dergisi genişliğinde kol kapaklıdır.
Üst cepler82 dışardan ve pilisizdir. Cep kapakla-
rının üst kenarları düz, alt kenarları düğme ortaya
ve dışa gelmek üzere, simetrik bir oyukluk göste-
rir. Düğme küçük boydadır. Alt cep yoktur. Yalnız
kapakları bulunur. Alt cep kapaklarının83 üst ke-
narları ceketin beşinci düğmesinden 2 santimetre
aşağıdadır. Cep kapaklarının üst kenarları düz,
alt kenarları düğme ortaya ve dışa gelmek üzere
simetrik bir oyukluk gösterir. Düğme küçük boy-
dadır. Ceketin arkası, ortadan dikişli ve belden 4
santimetre aşağıdan başlamak üzere yırtmaçlıdır.
Pantolon
Pantolon; düz, külot ve golf olmak üzere üç bi-
çimdedir.
Düz Pantolon: Zıhsız ve paçası dublesizdir.
Belden başlayarak diz kapağına kadar uzanan
kısmı, vücuda uygun bir bollukta olup burada pa-
çalara doğru darlaşır84. Boyu, paçalar ayakkabı
üzerine düşecek uzunluktadır. Pantolonun arka ve
Türkiye Polis Dergisi yan cepleri içtendir ve arka cep kapaklıdır.
82 Üst ceplerin boyu 16-18, eni yukarıda 12-13, aşağıda 13-14 santimetredir.
Üst cep kapakları yanlarda ve ortada 6,5-6 santimetredir.
83 Bu cep kapaklarının genişliği 22-20, yan genişliği 8 santimetredir
84 Paça genişliği, 22-24 santimetredir.
102
Trafik Polisi-Türkiye Polis Dergisi
Külot Pantolon: İngiliz tipi biçimindedir. Külotun ön cep ağızları yan olup genişliği 20 santimet-
redir. Arka cepleri kapaklıdır. Pantolonun diz kapaklarında bağ bulunmaz. Çizme içerisindeki kısmı,
baldırlara uygun ve düğmelidir. Uzunluğu ayak bileğine kadardır. Külot pantolona konacak süvari-
liğin elbise kumaşından veya elbise rengi podüsüetten, alt kısmı çizmenin koncu içerisinde kalmak
üzere, uzunluğu en çok 35 ve genişliği 18 santimetre olur. Bu parçanın ön kenarı, dizkapağı ortasında
4-5 santimetre açıktadır. Pantolon kemerine bel kayışının geçmesi için çift kat kumaştan birer santi-
metre eninde yedi köprü dikilir.
Golf Pantolon: Düz pantolon biçiminde, zıhsızdır. Ancak paçaları ayak bileği üstünde, üç düğme
ile iliklenecek şekilde dardır. Ayak bileklerine iliklendikten sonra üstteki geniş kısım, ilikli kısmı
kısmen örtecek şekilde sarkıtılır. Yanlarda birer cep bulunur. Trafik hizmetlerinde çalışanlar mahallin
iklim şartlarına göre golf pantolon ve bot giyebilirler.
Gömlek ve Kravat
Yünlü Gömlek: Yakası spor biçimindedir85. Yaka uçları düz ve sivridir. İki uç arasındaki açıklık
8 santimetredir. Alttan konulacak balinalarla uçların kıvrılmaması sağlanır. Gömleğin arkası düz ro-
balıdır. Arkada pili yoktur. Önde göğüste düğmeli iki cebi vardır. Gömleğin önü aşağıya kadar sağa
yedi düğme ile iliklenecek şekilde açıktır. Etekleri pantolonun içine sokulur. Kollarda kol kapakları86
spor biçiminde ve çift düğmelidir. Kol kapaklarının kenarları köşelidir. Cep kapaklarının87 üst kenarı,
koltuk altı çizgisinin 4 santimetre yukarısındadır. Cepler pilisizdir. Gömleğin düğmeleri88 düz beyaz
renkte ve madenidir. Gömleğin ön kenarları dikişsizdir. Ceplerle yaka kenarları ve etekler tek sıra
85 Ensede genişliği 3 santimetredir. Uçlara doğru önden 5 santimetre kadar genişler.
86 6-7 santimetre enindedir.
87 Cep kapaklarının genişliği 14-16, yan genişliği 4-5 santimetre ve cebin derinliği 16-18 santimetredir.
88 Gömlek düğmesi, 1-0,5 santimetre çapındadır.
103
dikişlidir. Omuz başı, kollar ve yanlar çift sıra dikişlidir. Polis memurundan emniyet amirine kadar
(emniyet amiri dâhil) bu gömlek giyilir. Yazlık yünlü gömlek kışlık gömleğin evsaf ve ölçüsünde olup
yakası açık ve spor biçimdedir.
İzmir Polis Okulu-1968
Kravat: Siyah kumaştan ve desensizdir. Bağlandığı zaman üst parçasının ucu pantolonun içine
girecek kadar uzundur.
Palto
Üniformalı olarak vazife görecek her sınıf memurda gocuk şek-
linde, kruvaze ve iki sıra üzerinden dikilmiş büyük boy üçer düğme-
lidir. Boyu, diz kapaklarından 4 santimetre yukarıda, cepleri içten,
cep kapakları yandan ve paltoya dikili, arkası yırtmaçlıdır. Dış kenar
dikişleriyle yaka, cep ve kol kapakları çift dikişlidir.
Ceket ve Palto Düğmeleri: Bu düğmeler madenî kabartma ve be-
yaz renkte olup üzerinde polis arması vardır. Düğmeler iki boydur.
Büyük boy düğmeler 2,5 santimetre çapındadır. Ceketin önü ile palto-
nun arka tokasına bu düğmeler dikilir. Küçük boy düğmeler 1,5 santi-
metre çapındadır, cep ve kol kapaklarına bu düğmeler dikilir. Emniyet
müdürlerinin apolet uçlarına da aynı düğmeler dikilir.
Meşin Ceket
Kollar reglân olarak oturtulmuş, önden üç düğmeli, cepler yandan
gizli, bel kuşaklı, etek normal ceket boyunda, içi kürklü, yaka siyah
Türkiye Polis Dergisi kürkten ve diğer durumları resmî cekette olduğu gibidir. Ancak göğüs
cepleri yoktur.
104
Şapka
Bütün derecelerde kumaş renginde, üst kısmı kasnaklı ve ortasında sekiz köşeli polis arması vardır.
Güneşlik, emniyet müdür ve emniyet amirlerinde kumaştan diğer sınıflarda siyah fiberdendir. Çene
kayışı siyah renktedir. Kuşak, fitilsiz siyah renkte kalınca bir kurdele ile sarılıdır. Trafik hizmetlerinde
çalışanların şapkalarının üst kısmı kasnaklı ve beyaz plastik, güneşliği beyaz fiber, çene kayışı beyaz,
yan kenarları iki hava deliklidir.
Başa şapka giyilir. Ancak nokta, devriye hizmetleri ve resmî törenlerde özel tulga, sıcak iklim
bölgelerinde kolonyal şapka giyilebilir.
Eldiven
Beş parmaklı, desensiz ve koyu renk olmak üzere güderi, podüsüet veya yünden olabilir. Merasim
eldiveni beyaz merserizedendir.
Yağmurluk
Yağmurluğun yakası, ceket yakası biçiminde olup önden gizli olarak dört düğmelidir. Kollar reg-
lân biçiminde, bel kuşaksız, cepler yan ve gizli, etek uzun olup trafik hizmetlerinde çalışanlarda be-
yaz, diğer sınıflarda siyah renktedir.
105
Günaydın Gazetesi-17 Nisan 1969
Ayakkabı
İskarpin: Siyah renktedir. Ön kısmı maskaratlı ve bombelidir. Arka kısmından öne doğru gelen
parçaların önden bağlanması için iki taraflı beşer deliği bulunur. Ökçesi lastik veya köseledir.
Çizme: Siyah deriden yapılır. Fortları 7-9 santimetredir. Tabanı iki katlı köseleden, kenarları 4
milimetre piantalı, dikişli ve çivilidir. Ökçenin altı ve üstü aynı genişliktedir. Yumurta ökçe yasaktır.
Çizme koncu yarım serttir. Bilek ve baldır aynı genişliktedir. Konç ağzı düz ve arkaya doğru diz ka-
pağının altını kavrayacak biçimde ve oyukçadır. Konç, topuk hizasında kıvrıntılıdır. Körüklü, düşük
ve kırışıklı çizme giymek yasaktır. Fort arkasında, köseleden mahmuz89 desteği bulunur. Mahmuz
kromdur. Üzerine deri kaplanmaz.
Yarım Bot: Baldırların yarısına gelecek kadar uzun konçludur. Siyah deriden yapılır.
Tozluk: Beyaz rugan veya plâstikten yapılır.
Süvarilere iskarpin yerine bir çift çizme, motosiklet kullananlara bir çift yarım bot verilir.
Teçhizat Şekil ve Tarifi ile İstihkak
Resmî elbiseyle veya sivil olarak vazife gören polis memurlarına lüzum ve ihtiyaca göre palaska
kemeri, tabanca, tabanca kılıfı, 14 den aşağı olmamak üzere fişek, iki şarjör verilir. Bunlarla birlikte
zinciriyle beraber düdük, saat, elektrikli cep feneri, çakı, kelepçe, kauçuktan veya benzeri elâstiki
maddelerden yapılmış çomak (cop) verilmektedir. Ayrıca gaz tabancası, yeter miktarda gaz mermile-
ri, fotoğraf makinesi, yeter miktarda film, kar gözlüğü ve emniyet tanıtma kokartı, atlı sınıfa mensup
89 Mahmuz, mahmuzun çıkıntılı kısmının boyu 5-3 santimetreyi geçmez. Mahmuzun çıkıntılı kısmının sonuna takılan askı tekerleği 2 santimetre olup
çarparak çizmenin yüzünü çizmeyecek surette yıldızlı olacaktır.
106
olanlara ayrıca kılıç, mızrak ve teferruatı ile birlikte bir eğer takımı demirbaş olarak verilir. Lüzumu
halinde yukarıdaki fıkrada yazılı olanlardan başka diğer silah, teknik vasıta ve teçhizat da verilebilir.
Komiser muavini, komiser, başkomiser ve emniyet amirlerine; palaska kemeri, tabanca ve kılıfı,
fişek, iki şarjör ve ihtiyaç hâsıl olduğu takdirde yukarıdaki maddede yazılı diğer teçhizat emniyet
müdürlerine ve bu derecedeki (meslek derecesi) diğer memurlara da tabanca ve teferruatı verilir.
Palaska kemeri 5 santimetre genişliğindedir. Palaska kemeri ve tabanca kılıfı siyah deriden yapılır.
Trafik polis ve amirlerinin palaska kemeri ve tabanca kılıfları beyaz deridendir. Palaska ceket üzerine,
ceket giyilmediği zaman pantolon üzerine ve palto giyildiği zaman paltonun altına kuşanılır. Tabanca,
palaska kemerinin sağ tarafından, tokadan 8 santimetre mesafede, kemer kayışının renginde 5 santi-
metrelik iki atkı ile sarkık bir kılıf içinde taşınır.
Demirbaş olarak verilen teçhizat, emniyet teşkilatından her ne suretle olursa olsun ayrılanlardan
tamamen geri alınır. Bir emniyet müdürlüğü kadrosundan diğer emniyet müdürlüğü kadrosuna nak-
ledilenden, palaska kemeri hariç diğer teçhizat geri alınır.
Emniyet Genel Müdürlüğü kadrosuna dâhil aylıklı memurlara doktorlar ve öğretmenler hariç ol-
mak üzere şu teçhizatlar verilir.
Emniyet teşkilatı mensuplarından silahlı sınıfa dâhil bulunanlara; her yıl iki takım elbise, bir şap-
ka, iki çift iskarpin ve elbise renginden daha açık renkte iki yünlü gömlek (emniyet müdürleri için
yünlü gömlek yerine beyaz renkte iki poplin gömlek) ile iki yılda bir olmak üzere palto ve bir çift
eldiven verilir.
107
İllerde hizmet gereği sivil olarak vazife görecek

olan şube müdür ve personeline; her yıl sivil bir ta-
kım elbise, iki poplin gömlek, bir çift iskarpin, iki
yılda bir palto bedelleri nakden verilir.
Genel Müdürlük Merkez Teşkilatında istih-
dam olunanlara (iç hizmetler karakolu personeli
hariç); her yıl bir takım sivil elbise, iki poplin göm-
lek, bir çift iskarpin, iki yılda bir palto aynen veya
bedelleri nakden verilir.
Muamelât amir ve memurlarına; her yıl bir ta-
kım elbiselik kumaş ile iki yılda bir paltoluk kumaş
aynen, ayrıca bunların dikiş bedelleri ve her yıl bir
çift iskarpin ile iki poplin gömlek bedelleri nakden
verilir.
Yukarıda sayılanlar dışında kalan her sınıf ve rüt-
bedeki memurlara her yıl bir takım sivil elbise, iki
poplin gömlek, bir çift iskarpin, iki yılda bir palto
bedelleri nakden verilir.
Sivil olarak vazife görüp de giyecek istihkakını
buna göre almış bulunanlara yıl içinde üniformalı
hizmete nakilleri halinde yalnız bir takım resmî elbi-
se, bir çift iskarpin verilir.
Polis Enstitüsünün yüksek kısmında okuyan me-
Türkiye Polis Dergisi murlara bir takım elbise, bir şapka, bir çift iskarpin,
iki yünlü gömlek ve iki yılda bir palto aynen ve-
rilir. Ancak süvari olarak istihdam olunanlara düz
pantolon yerine külot pantolon, iskarpin yerine bir
çift çizme verilir. Yine motosiklet kullananlara düz
pantolon yerine golf pantolon ve tozluk, iskarpin
yerine bir çift yarım bot ve palto yerine meşin ceket
verilir. Ayrıca trafik hizmetinde çalışanlara palto
yerine meşin ceket ve Polis Enstitüsüne bağlı polis
bandosu mensuplarına merasim üniforması verilir.
Elbise, palto ve gömleklerini bu Tüzüğe uygun ola-
rak diktirmeyi talep ve taahhüt edenlere, kumaşları
aynen, dikiş ücretleri ve ayakkabı bedelleri de ida-
rece tespit edilecek miktar üzerinden para olarak
Devriye Polisleri verilebilir.
Kadro mevcudu ve mahallî ihtiyaç göz önünde
tutularak emniyet müdürlüklerine, yeter miktarda demirbaş olarak kolonyal şapka, yağmurluk ve me-
rasimlerde kullanılmak üzere beyaz eldiven verilir. Resmî elbise verilenlere, elbise ve palto kollarına
konulacak kokartlar demirbaş olarak verilir. Meslekten çıkarılanlar ile istifa ederek ayrılanlar, ken-
dilerine verilmiş olan resmî giyecek eşyasını ve her çeşit kokartları ve işaretleri aynen iade ederler.
Kendilerine sivil elbise verilmiş olanlardan da aynı sebeplerle meslekten ilişikleri kesildiği takdirde
bu elbiselerin bedeli miadı nispetinde geri alınır. Emniyet Teşkilatı içinde bir kadrodan diğerine nakil
halinde resmî giyecek eşyası ile sivil elbise ve kokart (kol kokartı hariç) ve işaretler birlikte götürülür.
108
Türkiye Polis Dergisi Trafik Polisleri
IV.I.II. Giyecekler ile İşaretlerin Şekil ve Tarifi

Apoletler
Emniyet müdürlerinin apoletleri90 aralarına bir kat telâ konulmuş, siyah renkte kumaştan olup
etrafı 4 milimetre beyaz sırma şerit ile çevrilidir. Apolet omuz başlarına omuz kol dikişleriyle dikili-
dir. Üst yaka dikişine kadar devam eder ve bu yaka kenarı ile temaslı olarak ceket dikilen düğmeye
iliklenir. Uçları yuvarlaktır.
90 Apoletler, genişliği omuz başlarında 5-6 santimetre ve omuz nihayetine gelen düğme hizasında 3-4 santimetredir.
109

Polis memurlarında, sol üst cep kapağı üzerinde sekiz köşeli ve 6 santimetre çapındaki daire
içinde polis arması, sol kolda omuzdan 10 santimetre aşağıda, üzerinde çalıştığı il ismi yazılı, sekiz
köşeli ve içinde 4 santimetre çapında polis arması bulunan daire şeklinde ve 6 santimetre çapında
beyaz madenî bir arma takılır.
Türkiye Polis Dergisi Türkiye Polis Dergisi
Sağ üst cep kapağı üzerinde ve ortaya gelecek şekilde siyah zemin üzerinde 3,5x1,5 santimetre
ebadında plaka üzerinde beyaz dökme yaka numarası bulunur. Sağ kol kapağı üzerinde 7 santimetre
uzunluğunda ve 3 santimetre genişliğinde siyah zemin üzerine beyaz sırma ile işlenmiş yarım san-
timetre genişliğinde ve 2 santimetre uzunluğunda 400 lira aylıktan başlanmak ve her aylık terfiinde
aynı ebatta bir işaret eklenmek suretiyle azami beş tane kıdem işareti bulunur.
110
Komiser sınıfında, sol cep kapağı üzerinde ve

sol kolda arma, sağ üst cep kapağı yukarısında yaka
numarası bulunur. Yaka numarası üstünde yaprak ve
yaprağın üstünde de 1 santimetre çapında ve sekiz
köşeli olmak üzere komiser muavininde bir, komi-
serde iki ve başkomiserde üç adet yıldız bulunur. Her
iki kolun ek yerlerine çepeçevre yarım santimetre
genişliğinde beyaz sırma şerit takılır.
Emniyet amirlerinde, ceketin üst yakası üzerin-
de zemini siyah, tabanı 4 santimetre, kenar yüksek-
liği 6,5 santimetre ve ortadan itibaren en uzun kö-
şesi 9 santimetre olmak üzere kenarları 2 milimetre
Türkiye Polis Dergisi genişliğinde beyaz şerit ile çevrili işareti vardır. Or-
tasında sim ile işlenmiş üçgen çerçeve içinde üçer
yapraklı defne dallarından karşılıklı iki üçgen ve
bunların arasında 2. sınıf emniyet amirlerinde sekiz
köşeli bir yıldız, 1. sınıf emniyet amirlerinde sekiz
köşeli iki yıldız ve ayrıca üst köşede beyaz madenî
küçük düğme bulunur. Sol kolda bir arma ile ayrıca
kol kapakları dikişi üzerinde çepeçevre 1 santimetre
genişliğinde beyaz sırma şerit bulunur.
Emniyet müdürlerinde, sol kolda arma ile ayrı-
ca omuzlarda apolet bulunur. Siyah kumaştan imal
edilen apoletin kenarı 4 milimetre genişliğinde be-
yaz sırma şerit ile çevrili olup apolet üzeri boştur.
Sağ tarafa, bir halkası koltuk altından geçerek apolet
altında düğümlenen ortada bulunan, örgülü, üst ve
altta bulunan, düz ve göğüste düğme yanında birle-
şen ve düz olanlarının sarkan uçları birer madenî şe-
kilde nihayetlenen üç kademeli beyaz kordon takılır.
Rütbe alâmeti, göğse ve şapkaya takılır. Ceketin
Tercüman Gazetesi-5 Mayıs 1967 sağ üst cep kapağı yukarısında bir adet kavisli yap-
rak ve bunun üstünde 1 santimetre çapında ve sekiz
köşeli beyaz yıldız, 3. sınıf emniyet müdürlerinde
bir, 2. sınıf emniyet müdürlerinde iki, 1. sınıf emniyet müdürlerinde üç yıldız bulunur. Derece üstü
emniyet müdürlerinde iki adet kavisli yaprak, altında bir adet düz yaprak bulunur. Bir üst derece
emniyet müdürlerinde kavisli yaprak üzerinde bir, iki üst derece emniyet müdürlerinde iki adet aynı
şekilde yıldız bulunur.
Şapka İşaretleri
Polis memurlarında, yalnız madenî beyaz 8 köşeli ve 6 santimetre çapında polis arması bulunur.
Komiser sınıfında, madenî beyaz sekiz köşeli polis arması, üçer santimetre boyunda saptan bir-
leşmiş iki madenî yapraktan müteşekkil çift yapraktır. Yapraklar, birleşme noktaları armanın sivri ucu
hizasına ve 2 santimetre altına gelecek şekilde takılır. Yapraklar simetrik, çevreleri kavisli ve içleri
kabartma motiflidir. Kuşak şeridi üzerine yatay olarak tutturulur. Yapraklar her derecede beyaz made-
nidir, nikelajlı da olabilir. Eni en kaim yerinde 2 santimetreyi geçmez. Uçlara doğru incelir.
111
Emniyet amiri sınıfında, madenî beyaz sekiz köşeli polis arması, güneşliğin üzerinde 5 milimetre
genişliğinde beyaz sırmadan bir şerit vardır.
Emniyet müdürü sınıfında, madenî beyaz sekiz köşeli polis arması, güneşliğin üzerinde biri 10
milimetre diğeri 5 milimetre genişliğinde beyaz sırmadan iki şerit vardır.
Üniformalı Memurların Sınıf İşaretleri
Trafik sınıfında, kırmızı daire içinde birbirini çapraz kat eden 3 santimetre boyunda beyaz ma-
denî renkte iki ok bulunur.
Süvari sınıfında, kırmızı daire içinde beyaz madenî at başı bulunur.
Turizm sınıfında, kırmızı daire içinde beyaz madenî küre şekli ve kürenin kuzey kutbu üzerinde
simetrik iki kanat bulunur.
Deniz sınıfında, daire içinde mavi zemin üzerinde gemi bulunur.
Telsiz sınıfında, mavi daire içinde 3 santimetre boyunda beyaz madenî meyilli kırılmış ok bulunur.
Bando sınıfında, kırmızı daire içinde madenî beyaz renkte harp işareti bulunur.
Yazlık ve kışlık kıyafetlerin giyilme zamanları, bölgenin iklim özellikleri göz önüne alınmak su-
retiyle İçişleri Bakanlığınca veya mahallin en büyük mülkiye amirlerince belirlenir. Gömlekle vazife
görüldüğü zamanlarda ceketlere konulan işaretler gömleklere takılır.
Kadın personelin resmi üniforma giyerek sokaklarda görev aldığı bu dönemde kadın üniformaları
hakkında yönetmelikte hususlara yer verilmemesi önemli bir eksikliktir. Bu eksiklik sonraki yıllarda
çıkarılan yönetmelik çalışmaları ile giderilecektir. Yalnız fotoğraftan anlaşıldığı üzere trafik hizmet-
lerinde çalışan kadın polislerin başlarındaki kep şekilleri olağan keplerden farklılık arz ettiği görül-
mektedir.
Toplum Polisi
14 Temmuz 1965 tarihli ve 654 sayılı Kanunla Toplum Zabıtası birimi kurulmuştur. Bu birimin
çalışmaları ve kıyafetleri ile ilgili 1966 yılı Ekim ayında bir İç Hizmet Talimatı çıkarılmıştır. Toplum
Zabıtası Hizmet ve Personeline Dair Tüzük Tasarısı Genel Hükümlerinin 29. maddesi gereğince;
Türkiye Polis Dergisi Toplum Polisi
112
“Toplum Zabıtası asli personelinin kıyafeti esas itibarıyla emniyet teşkilatı mensuplarınınki ile
aynıdır. Yalnız palaska beyaz renkte, çapraz şekilde omuzdan çift atkılı, pantolon golf tipi, ayakkabı
bottur. Vazife halinde kasket yerine beyaz miğfer giyerler.” tabiri kullanılmıştır. Böylelikle Toplum
Zabıtası’nın kıyafetleri hakkında bilgi verilmiştir91.
Ayrıca 26 Haziran 1968 tarihli bir haberden bu dönem içerisinde “Toplum Polisi” sınıfının kurul-
duğu anlaşılmaktadır. Haber, “Kalkanlı Türk Polisi” başlığı ile verilmiştir.
Fotoğrafta, kalkanlı ve yanmaz muşambalı bir toplum polisine yer verilmiştir. Polis yöneticileri,
son zamanlarda bütün dünyada olduğu gibi Türkiye’de de artan toplum hareketleri dolayısıyla Top-
lum Polislerini görünmez kazalardan korumak maksadıyla kalkanlarla donatmayı kararlaştırmışlardır.
Kalkanlar, Makine ve Kimya Endüstrisi Fabrikalarında üretilmiştir. Burada imal edilen kalkanlardan
bir bölümü ilk olarak Ankara Toplum Polisine teslim edilmiştir.
91 Polis Emeklileri Dergisi Sayı:172, Ekim 1966.
113
Ankara Toplum Polisinin başlarında miğfer, sırtlarında pelerin, bir elinde kalkan diğer elinde jopla-
rı ile daha rahat bir şekilde kalabalık arasında görev yapabilecekleri, kalkanları ile görünür görünmez
kazalardan, taşlardan ve sopalardan kendilerini koruyabilecekleri hususu ifade edilmiştir. Kalkanlar
alüminyumdan imal edilmiş olup diğer şehirlere de gönderilmiştir. Ankara Toplum Polisi Müdürü
Erdoğan Alıveren, kalkanların daha sonra kırılmayan, dayanıklı ve hatta kurşun geçirmez fiberglas-
tan yapılacağını söylemiştir. Bu kalkanlar ile polis yaralanmalarının önüne geçileceğini savunmuştur.
Ayrıca kalkan kullanımının tüm dünyada yaygın olan bir polis uygulaması olduğundan bahsetmiştir.
Çok yakın zamanda yanmaz muşambaların ve kırılmaz gözlüklerin de polise verileceğini sözlerine
ilave etmiştir92.
IV.II. Yazlık ve Kışlık Kıyafet Karmaşasına Son (1973)

1973 senesinde resmî elbise, sınıf ve derece işa-
retleri ve teçhizat ile ilgili yeni bir yönetmelik kale-
me alınmıştır93. 1946 senesinden 1973 senesine kadar
geçen evre hakkında Polis Memuru Nusret Gürbüz
şunları söylemiştir: “1946’dan bu yana polisin kıya-
feti dört defa değişti… Eskiden itfaiyeci gibi başlık
takan, ayağı çizmeli polis memurları şimdi elbisele-
rini yazlık ve kışlık olarak değiştirmektedirler.” Ay-
rıca yeni kıyafetleriyle maaşlarının, maaşlarının de-
ğişmesi ile piyasanın değiştiğine vurgu yapmıştır94.
Ceket, palto ve parka düğmeleri daima ilikli bu-
lunur. Bina dışında, resmî elbise ile şapka giyilmesi
zorunludur. Şapka, kenarı ile kaş arasında bir parmak
ile bir buçuk parmak mesafe bırakılmak suretiyle
kaşlara paralel olarak giyilir. Elbise, gömlek ve kra-
vat daima temiz ütülü tutulur; sökük ve yırtık bulun-
mamalıdır. Resmî elbise ile bağdaşmayacak şekilde
saç, favori, sakal ve bıyık bırakılması yasaktır95.
Sivil elbise ile çalışanlar, yetkili amir tarafından
mevsim veya görev icabı başka türlü giyime izin
verilen haller dışında, elbise, gömlek giymiş ve kra-
vat takmış olarak görevde bulunmak zorundadırlar.
Emniyet teşkilatında çalışan kadın memurlar dikkati
Hürriyet Gazetesi-22 Temmuz 1973 çekecek şekilde makyaj ve saç tuvaleti yapamaz ve
ziynet eşyası takamazlar. Vazife sırasında daire için-
de, idarece tespit edilecek önlüğü giymeleri zorunludur. Stajyer polisten emniyet amirlerine kadar
(emniyet amirleri dâhil) üniformalı olarak vazife görecekler daima, emniyet müdürleri, toplantılarda
ve herhangi bir işin icrası safhasını bizzat idare ettikleri hallerde mecburi olarak, diğer zamanlarda ise
ihtiyarî olarak resmî elbiselerini giyerler ve teçhizatını kuşanırlar. Resmî kıyafeti daimî surette taşı-
92 “Kalkanlı Türk Polisi”, Hürriyet, 26 Haziran 1968.

93 31 Ekim 1972 tarih ve 7/5314 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile Devlet Memurlarına Yapılacak Giyecek Yardımı Yönetmeliği’ne istinaden çıkarılan
22 Ağustos 1973 tarihli ve 14633 sayılı Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Kıyafet Yönetmeliği Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
Resmi Gazete, 22 Ağustos 1973, Nr. 14633.
94 Hürriyet Gazetesi, 22 Temmuz 1973.
95 Resmi Gazete, 22 Ağustos 1973, Nr. 14633; Polisler için bıyık bırakma yasağı bir tamimle 1959 senesinde getirilmiştir. Buna göre resmi ve sivil
tüm personelin bir hafta içerisinde bıyıkları kesilecektir. Bu kararın alınmasında Emniyet Umum Müdürünün İstanbul’a gelişi sırasında tesadüf ettiği,
“Douglas, burun gölgesi, pos” tipinde bıyıklardır. Tek tip bıyık teminin güçlüğü nedeniyle böyle bir karar alındığı açıklanmıştır. “Polisler İçin Bıyık
114
mak mecburiyetinde olanlar izinli oldukları zamanlarda sivil elbise giyerler ve yetkili amirin gerekli
gördüğü haller dışında tabanca taşıyamazlar. Tabancalar, her çeşit atış sonunda temizlenir ve yağla-
nır. Emniyet müdürleri ve karakol amirleri veya görevlendirecekleri memurlar tarafından her hafta
muayene edilir. Polis Enstitüsünde okuyan öğrenci memurların, okul içinde veya dışında tabanca
taşımasını gerektiren haller ve zamanlar idarece takdir olunur.
IV.II.I. Giyeceklerin Renk, Cins ve Biçimleri ile Şekilleri

Yazlık ve kışlık kıyafetlerin giyilme zamanları, bölgenin iklim özellikleri göz önüne alınmak sure-
tiyle İçişleri Bakanlığınca veya mahallin en büyük mülki amirliğince belirtilir.
Emniyet hizmetleri sınıfı mensuplarından resmî kıyafetle görev yapanlara verilecek elbise, şapka,
palto veya parka limonküfü renginde, gömlek elbise renginden daha açık limonküfü renginde, kravat
siyah renkte ve desensiz, ayakkabı siyah renktedir. Resmî kıyafetle görev yapan personelin, kışlık ve
yazlık olmak üzere iki kıyafet şekli vardır:
Kışlık Kıyafet: Ceket, düz pantolon, palto veya parka, avcı yeleği, şapka, gömlek, kravat ve ayak-
kabıdan oluşmaktadır.
Yazlık Kıyafet: Gömlek, düz
pantolon, şapka ve ayakkabıdır.
Ceket
Limonküfü renginde yünlü
kumaştandır. Önü 3-3,5 santimet-
re aralıklı iki ve koltuk altında bir
sason bulunur. Üzeri bindirme di-
kişlidir. Sasonlar ceketin vücuda
uydurulmasını sağlar. Ceket bü-
yük boy ve eşit aralıklarla dikilen
beş düğme ile iliklenir.
Ceketin yakası, üst asıl yaka96
ile öndeki devrik kısımlardan
Polis Memurları ibarettir. Öndeki devriğin daralan
kısmı birinci düğme iliğine kadar
uzar. Ceketin boyu kollar doğal
olarak yana sarkıtıldığı zaman başparmağın birinci ve ikinci boğumları arasında olur. Kollarda kol
boyu uzunluğunda ve 10 santimetre genişliğinde kol kapakları vardır. Omuzlarda apoletler bulunur.
Üst cepler97 dışarıdan ve pililidir. Cep kapaklarının üst kenarları düz, alt kenarları düğme ortaya
ve dışa gelmek üzere simetrik bir oyukluk gösterir. Düğme küçük boydadır, alt cep yoktur ve yalnız
kapakları bulunur. Bu cep kapaklarının altına içten ve dikiş hizasında kapak boyunca ilik yapılır. Alt
cep kapaklarının98 üst kenarları ceketin beşinci düğmesinden 2 santimetre aşağıdadır. Cep kapakla-
rının üst kenarları düz, alt kenarları düğme ortaya ve dışarıya gelmek suretiyle simetrik bir oyukluk
gösterir. Düğme küçük boydadır. Ceketin arkası, ortadan dikişli ve belden 4 santimetre aşağıdan baş-
lamak üzere yırtmaçlıdır.
Bırakma Yasağı Kondu”, Hürriyet, 7 Temmuz 1959.

96 Üst asıl yakanın genişliği 4-4,5 santimetredir.
97 Üst ceplerin boyu 16 ile 18 santimetre, eni yukarıda 12-13, aşağıda 13-14 santimetredir. Üst cep kapakları yanlarda ve ortada 6-6,5 santimetre
kadardır.
98 Bu cep kapaklarının genişliği 20-22 santimetre, yan genişliği 8 santimetredir.
115
Apoletler
Aralarına bir kat tela konulmuş iki kat elbise kumaşındandır. Ancak, emniyet müdürü apoletleri,
aralarına bir kat telâ konulmuş iki kat siyah renkte kumaştan olup etrafı dışta 1 santimetre, içte yarım
santimetre genişliğinde iki sarı sırma şerit ile çevrilidir.
Apoletler omuz başlarına omuz kol dikişleri ile dikilidir. Üst yaka dikişine kadar devam eder ve bu
yaka kenarı ile temaslı olarak cekete dikilen düğmeye iliklenir, uçları yuvarlaktır99.
Pantolon
Ceket kumaşından yapılır. Pantolon düz, külot ve golf olmak üzere üç biçimdir.
Dönemin Polis Kıyafetleri
Düz Pantolon: Zıhsız ve paçası dublesizdir. Belden başlayarak diz kapağına kadar uzanan kısmı
vücuda uygun bir bollukta olup burada paçalara doğru darlaşır100. Boyu, paçalar ayakkabı üzerine
düşecek uzunluktadır. Pantolonun arka ve yan cepleri içtendir ve arka cep kapaklıdır.
Külot Pantolon: İngiliz biçimindedir. Külotun ön cep ağızları yarı olup genişliği 20 santimetredir.
Arka cepleri kapaklıdır. Pantolonun diz kapaklarında bağ bulunmaz. Çizme içerisindeki kısmı, bal-
dırlara uygun ve düğmelidir. Uzunluğu ayak bileğine kadardır. Külot pantolona elbise kumaşından
veya elbise rengi podüsüetten eklenen parça süvari pantolonun alt kısmı çizmenin koncu içerisinde
kalacak şekilde olmalıdır. Uzunluğu en çok 35 ve genişliği 18 santimetredir. Bu paçanın ön kenarı,
rükbe kemiği ortasında 4-5 santimetre açıkta bulunacaktır. Pantolon kemerine bel kayışının geçmesi
için çift kat kumaştan birer santimetre eninde yedi köprü dikilir.
99 Apoletin genişliği omuz başlarında 5-6 santimetre ve omuz sonuna gelen düğme hizasında 3-4 santimetredir.
100 Paça genişliği, 22 ile 24 santimetre aralığındadır.
116
Golf Pantolon: Düz pantolon biçiminde, zıhsızdır. Ancak paçaları ayak bileği üstünde, üç düğme
ile iliklenecek şekilde dardır. Ayak bileklerine iliklendikten sonra üstteki geniş kısım, ilikli kısmı,
kısmen örtecek şekilde sarkıtılır. Yanlarda birer cep bulunur.
Kadın Polis Memurları
Gömlek
Kışlık Gömlek: Elbise renginden daha açık limonküfü renginde olup yünlüdür. Emniyet müdürü
sınıfına dâhil personelin gömlekleri beyaz poplindendir. Yakası spor biçimindedir101. Yaka uçları düz
ve sivridir102. Alttan konulacak balinalarla uçların kıvrılmaması sağlanır. Gömleğin arkası düz robalı-
dır. Arkada pili yoktur. Önde göğüste düğmeli iki cebi vardır. Gömleğin önü aşağıya kadar sağa yedi
düğme ile iliklenecek şekilde açıktır. Gömlek etekleri pantolonun içine sokulur. Kollarda kol kapak-
ları103 spor biçiminde ve çift düğmelidir. Kol kapaklarının kenarları köşelidir. Cep kapaklarının104 üst
kenarı, koltuk altı çizgisinin 4 santimetre yukarısındadır. Cepler pililidir. Gömleğin düğmeleri düz
beyaz renkte ve madenidir105. Gömleğin ön kenarları dikişsizdir. Ceplerle yaka kenarları ve etekler
tek sıra dikişlidir. Omuz başı, kollar, yanlar çift sıra dikişlidir. Polis memurundan emniyet amirine
kadar (emniyet amiri dâhil) bu gömlek giyilir.
Yazlık Gömlek: Kışlık gömlek gibi daha açık limonküfü renginde ve ölçüsünde olup keten-pol-
yesterden yapılır. Yakası açık ve spor biçimdedir. Kısa kolludur ve kol uçları yarım santimetre eninde
dublelidir. Omuzlarında aynı kumaştan yapılmış apoletler bulunur. Polis Enstitüsünde okuyan öğ-
renci memurlara yazlık için verilecek iki gömlekten biri merasimlerde giyilmek üzere beyaz poplin
gömlek olarak verilir.
101 Ensede genişliği 5 santimetredir. Uçlara doğru önden 7 santimetreye kadar genişler.
102 İki uç arasındaki açıklık 8 santimetredir.
103 6-7 santimetre enindedir.
104 Cep kapaklarının genişliği 14-16, yan genişliği 4-5 santimetre ve cebin derinliği 16-18 santimetredir.
105 0,5 ile 1 santimetre çapındadır.
117
Kravat
Siyah kumaştan ve desensizdir. Bağlandığı zaman üst parçanın ucu pantolonun içine girecek kadar
uzundur. Yazlık kıyafete kravat takılmaz.
Palto
Gocuk şeklinde, kruvaze ve iki sıra üzerinden dikilmiş büyük boy üçer düğmelidir. Boyu, diz
kapaklarından 4 santimetre yukarıda, cepleri içten, cep kapakları yandan ve paltoya dikili, arkası
yırtmaçlıdır. Dış kenar dikişleri ile yaka, cep ve kol kapakları çift dikişlidir. Cep kapaklarının altına
içten ve dikiş hizasında kapak boyunca ilik yapılır.
Parka
Cekete takılan işaretler aynen parkaya da takılır. Parka, emprime edilmiş, elbise renginde ince ve
sağlam kumaştan kruvaze tipinde yapılır. Omuzlarda apoletler bulunur. Boyu diz kapağından 10 san-
timetre yukarıdadır. İçine kalın ve iyi cins yünlü kumaştan yapılmış ve yekpare bir fermuarla kumaşa
tutturulmuş kollu müflon konulur. Yaka, üst asıl yaka106 ile öndeki devrik kısımlardan ibarettir. Üstün-
de takılıp çıkarılabilir siyah kürk bulunur. Yakanın devrik kısmının gerektiğinde kapatılabilmesi için
sol kısımda ilik, sağ kısmın altında normal düğme bulunur. Parka eşit aralıklarla dikilmiş, büyük boy
ve ceketlere dikilen ölçüdeki beyaz madenî üç düğme ile iliklenir. Bel hizasında çift dikiş arasında
bulunan ve içten bağlanan kalın iplik kordon, parkanın bele uydurulmasını sağlar. Parkanın üst ve alt
cepleri yoktur. Bu ceplerin yalnız kapakları bulunur. Ceketteki ölçüde yapılacak bu kapaklar küçük
boy beyaz madenî düğme ile iliklenir. Alt cep kapaklarının altına içten ve dikiş hizasında kapak bo-
yunca ilik yapılır. Bu iliğin tam karşısına gelecek şekilde müflonda da ilik bulunur.
1975 senesinde parka modelinde değişikliğe gidilmiştir. Buna göre parka, “emprime edilmiş tre-
vira veya imperteks kumaştan, elbise renginde, dayanıklılığa haiz olmak üzere yapılır.” denilmiştir.
Böylece kruvaze yaka tipi terk edilmiştir. Omuzlardaki apolet uygulaması kaldırılmıştır. Omuzlar düz
bırakılmıştır. Parkanın boyunda ufak değişikliğe gidilerek ceket boyundan 5 ile 10 santimetre daha
uzun olması kararlaştırılmıştır. Önceki düzenlemede parkanın astarı hakkında herhangi bir bilgiye yer
verilmez iken bu düzenlemede parkanın bütün iç kısmındaki astarının aynı cins ve renkteki kumaştan
veya daha ince türünden olmasına yer verilmiştir. Ayrıca astarın tek parça olarak kaplanmış olacağı
hususu ifade edilmiştir. Dış kumaşla iç astar arasına sentetik elyaftan imal edilmiş vatka kullanılmak
suretiyle uygun tarzda baklava dilimi kapitone dikişli olması uygulamasına geçilmiştir. Parkanın önü,
düğmeli kruvaze tipinden yakaya kadar fermuarlı parka modeline geçilmiştir. Parkanın yakasının üst
kısmı kumaş rengi ile uyuşan tonda iyi cins triko ile kaplıdır. Triko yakanın iç kısmında parkanın asli
kumaşına uygun şekilde kapitone edilmiştir107. Yaka üstünde takılıp çıkarılabilir siyah kürk yoktur.
Parkanın kolları, takma kol olup beden ölçüsü ile uygun uzunluktadır. Kol ağızlarına yakaya konan
trikonun renk ve özelliğinde 5 veya 6 santimetre genişliğinde çift katlı triko kol ağzı bulunur. Sol
kolun bedene gelen tarafında kol ağzına yakın yerde fermuarlı bir cep bulunur.
Bu düzenleme ile her iki göğüste bulunan üst cep uygulamasına son verilmiştir. Parkanın dış cep-
leri sadece alt tarafa koyulmuştur. Düğmeli cep kapağı uygulamasına son verilmiş, fermuarlı cep
tipi tercih edilmiştir. Parkanın iç tarafında da koltuk altına yakın hizada her iki tarafta fermuarlı cep
bulunması kararlaştırılmıştır.
Parka kemeri, 4 santimetre eninde kendi kumaşından kaplıdır. Kemer arka kısmında tamamen giz-
li, önden madeni kromajlı toka ile bağlanır. Parka başlığı, yaka arkasına düğme ile monte edilebilir
şekilde kendi kumaşındandır108.
106 Üst asıl yakanın genişliği 9 santimetredir.

107 Yakanın eni 9 santimetreden 10 santimetreye çıkarılmıştır.
108 Resmi Gazete, 10 Haziran 1975, Nr. 15261.
118
1979 senesinde yapılan Yö-

netmelik değişikliği ile parka
modelinde yeniden değişikliğe
gidilmiştir. Buna göre;
Emprime edilmiş yağmur ge-
çirmeyen polyesterli kumaştan
içten yakaya kadar fermuarlı ve
ayrıca da dıştan düğmeli parka
modeline geçilmiştir. Kumaş
rengi ile boy ebatları aynı kal-
mıştır109. Parkanın iç kısmındaki
astarın türü ve şekli aynı kalır-
ken yalnız iç astarın fermuarla
sökülüp takılabilir hale getiril-
mesine karar verilmiştir. Üst,
Trafik Denetimi Yapan Polisler asıl yaka ile öndeki devrik kı-
sımlardan ibaret olan parka ya-
kasının öndeki devriğin daralan
kısmına kadar fermuar uzanır. Yakanın üst kısmı daha öncesinde 10 santimetre genişliğinde iken bu
düzenleme ile 12-14 santimetre genişliği aralığına çıkarılarak pelüş kürkünden olmasına karar veril-
miştir. Yakanın devrik kısmı parkanın boy ölçüsüne uygun şekilde 8 ile 10 santimetre genişliğindedir.
Omuzlarda apolete yer verilmez iken bu değişiklik ile düz bir şekilde omuz başından başlayan ve
yaka ucuna doğru daralan şekilde apoletler bulunur110. Apoletlerin bitiş kısmında resmî bir adet küçük
boy madeni düğme dikilidir. Kolların takılıp çıkarılabilir özelliği ile uzunluğu aynen bırakılmıştır.
Kol ağızlarında yakaya konan trikonun özelliğinde 5-6 santimetre genişliğinde çift katlı triko konul-
masından vazgeçilmiştir. Bunun yerine kol ucunda 11-13 santimetre genişliğinde arka kısmına resmî
üç adet madenî küçük boy düğme dikili kol kapağı yapılmasına karar verilmiştir. Sol kolun bedene
gelen tarafında ve kol ağzına yakın kısmında bir iç cep uygulamasına devam edilmiştir. Yalnız etek
kısmında olmak üzere ve simetrik olarak her iki tarafta uygun biçimde eğimli dıştan görünen cepler
yerinde bırakılarak fermuarlarının “spare fermuarlı” yapılmasına karar verilmiştir. Yan ceplerin ağız
açıklığı meyillidir. Parka kemerinin eni, boyu ve diğer özellikleri aynı bırakılmışken sadece kemerin
dışında kalan ön sağ ve sol boşluklarında üçer adet bulunan kemer köprüsünün ikişer adete düşürül-
mesine karar verilmiştir. Bununla birlikte her iki tarafta bulunan sondaki kemer köprülerinin ucunda-
ki madeni halkalar bu değişiklik ile sağ taraftaki köprülerin ucuna koyulmuştur111.
109 Etek ucundan 5 ile 8 santimetre yukarıdan başlayacak şekilde ve yakanın devrik ucuna kadar devam eden alttan açılır, tek parça fermuarlıdır. Etek
ucu çepeçevre 2 santimetre genişliğinde dikişlidir. Sağ ön tarafta robanın 5 santimetre altından başlayan ve uygun aralıklarla dikilmiş büyük boy, resmi
ve madeni üç düğme bulunur. İkinci düğme kemerin üst tarafında kalması gereklidir. Sol ön kısmı fermuarı kapatacak şekilde sağ tarafa doğru uzanır
ve bu kısımda sağ taraftaki düğmelerin kapanabilmesi için düğme hizalarında 3 tane ilik bulunur. Sağ ve sol göğüs üzerinde, yakanın devrik ucundan
başlayan ve kollara doğru uzayıp omuz dikişi ile son bulan 2 santimetre eninde roba bulunur.
110 4 ile 6 santimetre genişliğindedir.
119
Trafik Polisleri
Meşin Ceket: Kollar reglan olarak oturtulmuş, önden üç düğmeli, cepler yandan gizli, bel kuşaklı,
etek normal ceket boyunda içi kürklü, yaka siyah kürkten ve diğer durumları resmî cekette olduğu
gibidir. Ancak göğüs cepleri yoktur.
Avcı Yeleği: İyi cins yünlü kumaştan ve normal yelek ölçüsünde yapılır. Ön tarafı yekpare kumaş
olup sol omuz üstünden ve kol altından iliklenir.
Şapka: Bütün derecelerde elbise kumaşındandır. Üst kısmı kasnaklı olup ortasında sekiz köşeli
polis arması bulunur. Güneşlik, emniyet müdürü sınıfında ve emniyet amirlerinde elbise kumaşından,
diğer sınıflarda siyah fiberdendir. Çene kayışı siyah renktedir. Emniyet müdürü sınıfında çene kayışı
sarı sırmadan yapılır. Şapka kuşağı, fitilsiz siyah renkte kalınca bir kurdele ile sarılıdır. Trafik hizmet-
lerinde çalışanlarda şapka, üst kısmı kasnaklı beyaz plastikli olup güneşliği beyaz fiber, yan kenarları
iki hava deliklidir. Toplum Zabıtası mensuplarında kasnağın etrafında beyaz biye112 bulunur.
Yağmurluk: Emprime edilmiş siyah kumaştan pelerin şeklinde yapılmıştır. Trafik hizmetlerinde
çalışanlara beyaz renkte yağmurluk verilir.
Eldiven: Siyah deriden yapılır. İçi müflonlu olup beş parmaklıdır. Trafikte çalışanlara beyaz deri-
den uzun konçlu ve bilekten atkılı eldiven verilir. Merasim eldiveni beyaz merserizeden yapılır.
Çorap: Desensiz ve siyahtır. Çorabın düşmemesi için konçları lastiklidir.
Ayakkabı
İskarpin: Siyah deridendir. Ön kısmı maskaratlı ve bombelidir. Arka kısmından öne doğru gelen
parçaların önden bağlanması için iki taraflı beşer deliği bulunur. Ökçesi lastik veya köseledir.
Çizme: Siyah deriden yapılır. Portları yedi ile dokuz santimetre arasındadır. Tabanı iki katlı kö-
seleden, kenarları dört milimetre piantalı dikişli ve çivilidir. Ökçenin altı ve üstü aynı genişliktedir.
Yumurta ökçe yasaktır. Çizme koncu yarım serttir. Bilek ve baldır aynı genişliktedir. Konç ağzı düz
112 Genellikle giysinin yaka, kol, etek çevresine kendi kumaşından veya başka kumaştan geçirilen ince şerittir.
120
ve arkaya doğru diz kapağının altını kavrayacak biçimde ve oyukçadır.

Konç, topuk hizasında kıvrıntılıdır. Körüklü, düşük ve kırışıklı çizme
giymek yasaktır. Fort arkasında, köseleden mahmuz desteği bulunur.
Mahmuzun çıkıntılı kısmının boyu 3-5 santimetreyi geçmez. Mahmuzun
çıkıntılı kısmının sonuna takılan askı tekerleği 2 santimetre olup yıldızlı-
dır. Mahmuz kromdur. Üzerine deri kaplanmaz. Motosiklet kullananlar-
da mahmuz bulunmaz.
Bot: Baldırların yarısına gelecek kadar uzun konçludur. Siyah deriden
yapılır.
Tozluk: Beyaz rugan veya plastikten yapılır.
Ceket ve Palto Düğmeleri
Madenî kabartma ve beyaz renkte olup üzerinde polis arması vardır.
Düğmeler iki boydur. Büyük boy düğmeler 2,5 santimetre çapındadır.
Ceketin önü ile paltonun arka tokasına bu düğmeler dikilir. Küçük boy
düğmeler 1,5 santimetre çapındadır. Cep ve kol kapaklarına bu düğmeler
dikilir. Emniyet müdürlerinin apolet uçlarına da aynı düğmeler dikilir.
Kadın Personelin Kıyafet ve İşaretleri
Emniyet hizmetleri sınıfına dâhil bulunan kadın personelin kıyafeti ve
işaretleri, aşağıda gösterilen farklı şekiller hariç, erkek personelin kıyafet
Emniyet Müdürü ve işaretlerinin aynıdır.
Etek
Ceket kumaşından yapılır. Bacakların serbestçe hareketini temin edecek şekilde dört parçalı olup
arkada ve yanlarda iki pilisi vardır. Hafif kloşludur. Boyu diz kapağından 10 santimetre kadar aşağı-
dadır.
Kadın Polislerimiz
121
Şapka
Ceket kumaşından yapılır.
Kenarları kalkık ve ön ortası
eğiktir. Üst kısmı bombeli-
dir. Alt kısmında 3 santimet-
re eninde siyah şerit bulunur.
Şapkanın kenar genişliği 9
santimetredir. Siyah mat vida-
ladan sakındırak konulur. Ön
ortaya polis kokartı takılır. Üst
rütbeler için kenar uçlarına ya-
rım santimetre yakın mesafede
ve kenarı çepeçevre saracak
şekilde, emniyet amirlerinde 5
Kadın Polislerimiz milimetre eninde beyaz sırma-
dan bir şerit, emniyet müdürle-
rinde biri 10 milimetre diğeri 5
milimetre genişliğinde olmak üzere sarı sırmadan iki şerit takılır.
Ayakkabı
Siyah iskarpindir. Erkek ayakkabısı malzemesinden yapılır. Alçak, küt veya düz topukludur. Fan-
tezi ayakkabı giymek yasaktır.
Çorap: Ten renginde, naylon veya ipek çoraptır.
IV.II.II. Teçhizat Şekil ve Tarifi ile İstihkak
Eşyanın Cinsi Süre
Takım Elbise 1 Yıl
Pantolon (Resmî Kıyafet Taşıyanlara) 6 Ay
Pantolon (Polis Enstitüsünde okuyanlara) 1 Yıl
Etek (Resmî kıyafet taşıyan kadınlar için) 6 Ay
Frenk gömleği 6 Ay
Frenk gömleği (Resmî kıyafet taşıyanlara) 6 Ay
Kravat 6 Ay
Palto 3 Yıl
Palto (Resmî kıyafet taşıyanlara) 2 Yıl
Parka 2 Yıl
Meşin veya deri ceket 2 Yıl
Ayakkabı 6 Ay
Bot 1 Yıl
Deri Çizme 1 Yıl
Şapka 1 Yıl
Çorap 3 Yıl
Deri Eldiven 3 Yıl
Avcı Yeleği 2 Yıl
122
Giyecek eşyası olarak, takım elbise, pantolon, frenk gömleği, kravat, palto, ayakkabı, şapka, ço-
rap, deri eldiven ve avcı yeleği verilir. Görülen hizmetin niteliğine, çalışılan yerin iklimi ve coğrafî
şartlarına göre, palto yerine parka veya meşin ceket, iki çift ayakkabıdan bir çifti yerine bot veya deri
çizme verilebilir. Yapılacak giyecek yardımı aynî olarak verilir. Bu yardım karşılığında nakden bir
ödemede bulunulamaz. Giyim eşyası standart beden ölçülerine göre yaptırılır. Gerektiğinde beden
ölçüsüne göre Emniyet Genel Müdürlüğünce diktirilebilir113.
Emniyet hizmetleri sınıfında sivil olarak görev yapanlara, kullanma süreleri göz önüne alınmak
suretiyle, giyecek eşyası olarak takım elbise, frenk gömleği, ayakkabı, çorap ve palto verilir. Sivil ola-
rak görev yapan personele giyecek yardımı bedeli nakden ödenir. İl emniyet teşkilatında çalışan ve bu
madde kapsamına giren personelin miktarı, emniyet müdürlüklerince, her yıl Şubat ayı sonuna kadar
Emniyet Genel Müdürlüğüne bildirilir. 1979 senesinde yapılan yeni bir değişiklik ile resmi kıyafet
taşıyanlara verilen frenk gömleğinin kullanma süresi 3 aya düşürülmüştür. Palto ve parka kullanım
sürelerinde resmi kıyafet taşıyan taşımayan ayrımı ortadan kaldırılmış ve 2 yıl süre ile sabitlenmiştir.
Çorap ise listeden çıkarılmıştır114.
Toplum Zabıtası
Her giyim eşyası için kabul edilmiş bulunan kullanma süresi dolmadan yeni giyim eşyası veril-
mez. Ancak giyim eşyasının görev başında ve elde olmayan sebeplerle kullanılamaz hale geldiği bir
tutanakla tespit edildiği takdirde, o giyim eşyasının genel veriliş tarihi beklenmeksizin yenisi veri-
lebilir. Bu halde kullanılmaz hale gelen giyim eşyasının veriliş tarihi ile bu tip eşyanın genel olarak
verilmesi gereken tarih arasında kalan süre, o eşya için tespit edilen kullanma süresinin ¼’ünden az
ise, genel dağıtımda ilgiliye o giyim eşyası verilmez.
113 1979 senesi düzenlemesinde, Emniyet Hizmetleri Sınıfında sivil olarak görev yapan personele giyecek yardımı bedeli ile resmi kıyafet taşıyanlara
dikiş bedeli; Emniyet Genel Müdürlüğü ile Maliye Bakanlığınca müştereken tespit edilerek nakden ödenmesine karar verilmiştir. Bununla birlikte
emekliye ayrılma veya meslekten çıkarılmaları nedeniyle dağıtım tarihlerinde görevlerinde bulunmayanlara giyim eşyası ve dikiş bedeli verilmemesi
kararlaştırılmıştır. Ayrıca bkz. http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/16717.pdf (20.06.2018)
123
Kadro mevcudu ve mahallî ihtiyaç göz önünde tutularak, emniyet müdürlüklerine, demirbaş ola-
rak yeteri miktarda kolonyal şapka, yağmurluk, beyaz miğfer ve merasimlerde kullanılmak üzere
beyaz eldiven ve özel forslar ile Toplum Zabıtası ve Polis Bandosu, Boru ve Trampet Takımları için
de gösterilen miğfer verilir. Resmî elbise verilenlere, elbise ve palto kollarına konulacak kokartlar
demirbaş olarak verilir. Emniyet teşkilatı içinde bir kadrodan diğerine nakil halinde giyecek eşyası
kokart (kol kokartı hariç) ve işaretler birlikte götürülür.
Emekliye ayrılma, kadro tasarrufu dolayısıyla göreve son verilme ve ölüm hali dışında herhangi
bir sebeple görevinden ayrılanlar, çıkarılanlar veya Devlet Memurlarına Yapılacak Giyecek Yardımı
Yönetmeliği uyarınca aynı çeşit giyim eşyası verilmeyen bir göreve nakledilenlerden, aldıkları giyim
eşyalarından kullanma süresi sona ermemiş olanların aynen iadesi istenir.
Emniyet hizmetleri sınıfında resmî elbise ile veya sivil olarak vazife gören personele lüzum ve
ihtiyaca göre; palaska kemeri, tabanca, tabanca kılıfı, 14 den aşağı olmamak üzere fişek iki şarjör,
zinciri ile beraber düdük, saat, elektrikli cep feneri, çakı, kelepçe, kauçuktan veya benzeri elastiki
maddelerden yapılmış çomak (cop) verilir. Bunların yanı sıra gaz tabancası, yeteri miktarda gaz mer-
mileri, fotoğraf makinesi, yeter miktarda film, kar başlığı, kar gözlüğü ve emniyet tanıtma kokartı,
atlı sınıfa mensup olanlara ayrıca kılıç, mızrak ve teferruatı ile birlikte bir eğer takımı demirbaş olarak
verilir. Lüzumu halinde yukarıdaki fıkrada yazılı olanlardan başka diğer silah, teknik vasıta ve teçhi-
zat da verilebilir.
Komiser muavini, komiser, başkomiser ve emniyet amirlerine, palaska kemeri, tabanca ve kılıfı,
fişek ile iki şarjör ve ihtiyaç hâsıl olduğu takdirde yukarıdaki maddede yazılı diğer teçhizat, emniyet
müdürlerine ve bu derecedeki diğer memurlara da tabanca ve teferruatı verilir.
Palaska kemeri, 5 santimetre genişliğindedir. Bu kemer, tabanca kılıfı ve cop kılıfı beyaz deriden
yapılır. Palaska ceket altına, merasimlerde manevra kemeri ile beraber üstte kuşanılır.
Tabanca, palaska kemerinin sağ tarafından köprü ile takılan ve ceket, palto veya parkanın sağ alt
cep kapağının, cop sol alt cep kapağının altındaki geniş ilikten çıkarılan kemer kayışının renginde iki
deri atkıya bağlı bir kılıf içinde taşınır.
Demirbaş olarak verilen teçhizat, emniyet teşkilatından her ne suretle olursa olsun ayrılanlardan
tamamen geri alınır. Bir emniyet müdürlüğü kadrosundan diğer emniyet müdürlüğü kadrosuna nak-
ledilenlerden, palaska kemeri hariç diğer teçhizat geri alınır.
Emniyet müdürlüklerine merasimlerde kullanılmak üzere demirbaş olarak gönderilecek özel fors-
ların şekli de belirlenmiştir. Fors, kırmızı-açık gri kumaştan olup, ortasında sarı sırma ile işlenmiş
polis arması bulunur. Forsun kenarları sarı sırma püsküllüdür.
Devlet Memurlarına Yapılacak Giyecek Yardımı Yönetmeliği’ne göre personeline palto yerine
parka veya meşin ceket, iki çift ayakkabıdan bir çifti yerine bot veya çizme verilecek hizmet bölüm-
leri Emniyet Genel Müdürlüğünce arttırılabilir veya değiştirilebilir.
Emniyet Hizmetleri Sınıfının, merkezde sivil olarak görev yapanlar hariç, silahlı sınıf mensupları-
na giyim eşyalarına ek olarak iç çamaşırı (fanila, külot) verilebilir.
IV.II.III. Giyecekler ile İşaretlerin Şekil ve Tarifi

Şapka İşaretleri
Polis memurlarında, yalnız madenî beyaz sekiz köşeli ve polis arması115 bulunur.
Komiser sınıfında, madeni beyaz sekiz köşeli polis arması, üçer santimetre boyunda saptan bir-
124
leşmiş iki madenî yapraktan müteşekkil çift yapraktır. Yapraklar, birleşme noktaları armanın sivri ucu
hizasına ve 2 santimetre altına gelecek şekilde takılır. Yapraklar simetrik, çevreleri kavisli ve içleri
kabartma motiflidir. Kuşak şeridi üzerine yatay olarak tutturulur. Yapraklar her derecede beyaz ma-
denidir. Nikelajlı olabilir. Eni en kalın yerinde 2 santimetreyi geçmez, uçlara doğru incelir. Madenî
yaprağın üzerinde 1 santimetre çapında ve sekiz köşeli olmak üzere komiser muavininde bir adet,
komiserde iki adet, başkomiserde üç adet yıldız bulunur.
Emniyet amiri sınıfında, madenî beyaz sekiz köşeli polis arması, güneşliğin üzerinde 5 milimetre
genişliğinde beyaz sırmadan bir şerit vardır.
Emniyet müdürü sınıfında, sekiz köşeli sarı madenî polis arması, güneşliğin üzerinde biri 10
milimetre diğeri 5 milimetre genişliğinde sarı sırmadan iki şerit vardır.
Polis memurlarında, sol üst cep kapağı üzerinde sekiz köşeli ve 6 santimetre çapındaki daire
içinde polis arması bulunur. Sol kolda omuzdan 10 santimetre aşağıda, üzerinde çalıştığı il ismi ya-
zılı, sekiz köşeli ve içinde 4 santimetre çapında polis arması bulunan daire şeklinde ve 6 santimetre
çapında beyaz madenî bir arma takılır. Sağ üst cep kapağı üzerinde ve ortaya gelecek şekilde siyah
zemin üzerinde 3,5x1,5 santimetre ebadında plaka üzerinde beyaz dökme yaka numarası bulunur. Sağ
kol kapağı üzerinde 7 santimetre uzunluğunda ve 3 santimetre genişliğinde siyah zemin üzerine be-
yaz sırma ile işlenmiş yarım milimetre genişliğinde ve 2 santimetre uzunluğunda 12. derece aylıktan
başlanmak ve her derece yükselişinde aynı ebatta bir işaret eklenmek suretiyle azamî 5 adet kıdem
işareti bulunur.
Komiser sınıfında, polis memurlarında belirtilen şekilde sol cep kapağı üzerinde ve sol kolda
arma, sağ üst cep kapağı yukarısında yaka numarası bulunur. Yaka numarası üstünde yaprak ve yapra-
ğın üstünde de 1 santimetre çapında ve sekiz köşeli olmak üzere komiser muavininde bir, komiserde
iki ve başkomiserde üç adet yıldız bulunur. Her iki kolun ek yerlerine çepeçevre yarım santimetre
genişliğinde beyaz sırma şerit takılır.
Emniyet amirlerinde, rütbe işareti kenar yüksekliği 6,5 santimetre ve ortadan itibaren en uzun
köşesi 9 santimetre olmak üzere kenarları beyaz şerit116 ile çevrili, ortasında sim ile işlenmiş üçgen
çerçeve içinde üçer yapraklı defne dallarından karşılıklı iki üçgendir. Bunların arasında 2. sınıf em-
niyet amirlerinde sekiz köşeli bir yıldız, 1. sınıf emniyet amirlerinde sekiz köşeli iki yıldız ve ayrıca
üst köşede beyaz madenî küçük düğme bulunur. Sol kolda bir arma ile ayrıca kol kapakları dikişi
üzerinde çepeçevre 1 santimetre genişliğinde beyaz sırma şerit bulunur.
Emniyet müdürü sınıfında, sol kolda arma ve sol üst cep kapağı üzerinde sekiz köşeli ve 6
santimetre çapındaki daire içinde sarı madenî polis arması bulunur. Kol kapakları dikişli, üzerinde
çepeçevre üstte yarım santimetre eninde ve altta 1 santimetre eninde olmak üzere iki sarı sırma şerit
bulunur. Siyah kumaştan yapılan apoletin kenarı 4 milimetre genişliğinde sarı sırma şerit ile çevrili
olup apolet üzeri boştur.
Rütbe işaretleri göğse ve şapkaya takılır. Ceketin sağ üst cep kapağı yukarısında bir adet sarı ma-
denî kavisli yaprak ve bunun üstünde 1 santimetre çapında ve sekiz köşeli sarı yıldız bulunur. Emni-
yet müdürü sınıfında bulunan il emniyet şube müdür muavinleri kavisli yaprak üstüne bir yıldız; şube
müdürleri ile polis okulları müdür muavinleri iki yıldız; emniyet müdür muavinleri, polis okulu mü-
dürü ile Polis Enstitüsü müdür muavinleri üç yıldız; il emniyet müdürleri ve Polis Enstitüsü müdürü
1162 milimetre genişliğindedir.
125
dört yıldız takarlar. İl emniyet müdürlerinde ve Polis Enstitüsü müdüründe kavisli yaprak altında bir
adet sarı madenî düz yaprak bulunur.
Sınıf İşaretleri Şöyledir;
Trafik Sınıfı: Kırmızı daire içinde birbirini çapraz kateden 3 santimetre boyunda beyaz madenî
renkte iki ok bulunur.
Süvari Sınıfı: Kırmızı daire içinde beyaz madenî at başı bulunur.
Turizm Sınıfı: Kırmızı daire içinde beyaz madenî küre şekli ve kürenin kuzey kutbu üzerinde
simetrik iki kanat bulunur.
Deniz Sınıfı: Daire içinde mavi zemin üzerinde gemi bulunur.
Telsiz Sınıfı: Mavi daire içinde 3 santimetre boyunda beyaz madenî meyilli kırılmış ok bulunur.
Bando Sınıfı: Kırmızı daire içinde madenî beyaz renkte harp işareti bulunur.
Toplum Zabıtası: Yarım daire şeklinde ve yuvarlak kenarı omuz dikişine paralel şekilde ve or-
tasında, merkezi dairenin merkezi ile birleşik, beyaz simden işlenmiş polis arması bulunur. Armanın
sarı simden kalın bir çizgi ile ayrılan üst kısmında yine beyaz simden işlemeli il adı ve “Toplum Po-
lisi” ibaresi bulunan siyah bez plaka bulunur.
Polis Memuru
Çevre Yolu ve Boğaziçi Köprüsü Sınıfı: Bu sınıf polis mensuplarının kol armasında açık mavi
renkte bir daire içinde, Boğaziçi Köprüsünün minyatür şekli ve işareti bulunur.
Resmi elbisenin ceket sol üst cebinin üstüne de biçim ve ölçüleri gösterilen ve sarı madenden
yapılan sınıf sembolleri takılabilir. Sembollerin üzerindeki daire içinde personelin mensup olduğu
sınıfın tariflerdeki sınıf işareti bulunur. Sembol, ceket sol üst cebinin düğmesine 1 santimetre eninde
deri ile takılır.
126
Polis Enstitüsü Yüksek Kısmında Öğrenim Gören Memurlar

Apoletlerin üzerine I, II, III olarak gösterilen sınıf işaretleri takılır. Bu işaretlerin boyu 1 santimet-
re olup alt ve üst kenarlarında 1 milimetre kalınlığında sabit çerçeve bulunur. Çerçevelerin altında
lehimli maşa vardır. Alpakadan yapılır117.
1979 senesinde yapılan değişiklik ile Polis Enstitüsü Yüksek Öğrenim Kısmı öğrencilerinin eğiti-
mi süresince okul dâhilinde giyecekleri resmi giysileri ceket, şapka ve pantolon olarak aynen “polis
memuru” giysisi renginde ve şeklinde olması kararlaştırılmıştır118.
Sınıf işaretlerinin altında, içten eni 1 santimetre, boyu 2,8 santimetre ve kalınlığı 1 milimetre olan
dikdörtgen içinde oyma rakamlı numaralar takılır. Numara çerçevesi sabittir ve bu çerçevenin içine
eşit aralıklarla yazılır. Plaka levha üzerine yapılır.
Sağ omuzda, apolet altından ve kol dikişi bitişiğinden geçirilen kordon bulunur. Uzunluğu 64 san-
timetre olan ve iç içe iki çember teşkil eden iki kordon, sağ üst cep kapağının sağ üstünde, üstünde-
kinin boyu 28, altındakinin boyu 43 santimetredir. Aralarında örgü kordon bulunan diğer iki kordonla
ikili bağlanır. Bu kordonlar beyaz madenî ve 8,5 santimetre boyunda kordon barpuçu ile sonlanır.
Kordon, içinden fitil geçirilmiş beyaz naylondan yapılır.
Şapkadaki çene kayışı beyaz sırmadan yapılır.
Yazlık kıyafette şapkanın kasnağına beyaz naylon kılıf takılır.
Ceketlerde takılan derece ve sınıf işaretleri, kışlık kıyafette palto veya parka üstünde, yazlık kıya-
fet olarak gömlek giyildiği zamanlarda gömlek üstünde aynen takılır.
IV.II.IV. Özel Birim Kıyafetleri

A-Toplum Zabıtası
Cumhuriyet ve hürriyet düzenini demokratik usullerle koru-
mak, kanun dışı sokak ve meydan hareketlerini önlemek, toplu-
mun ve kişinin maddi ve manevi varlıklarının kanunlara aykırı
grev ve lokavtlar yüzünden kısmen veya tamamen tahribe uğ-
ramamasının önüne geçmek gibi gerekçeler ile kurulan Toplum
Zabıtası için ayrı bir kıyafet tespit edilmiştir119. Bu nedenledir
ki Toplum Zabıtası mensuplarının topluluk olaylarında görev
aldığı veya yetkili amirin gerekli gördüğü zamanlarda giyilmek
üzere, Devlet Memurlarına Yapılacak Giyecek Yardımı Yönet-
meliği’ne göre normal giyim eşyası dışında ayrıca her yıl özel
görev kıyafeti verilmesi kararlaştırılmıştır.
Ceket: Kışlık ceketin evsaf ve ölçüsündedir. Ancak etekle-
rin pantolonun içine girmesini sağlamak üzere yarım astarlıdır.
Pantolon: Golf biçimindedir.
Ayakkabı: Yarım bot şeklindedir.
Toplum Zabıtası ve Kol Arması Miğfer: Mat limonküfü renginde olup, darbeye dayanıklı,

119 Toplum Zabıtası Kurulması Hakkında Kanun, Kanun No: 654, Kabul tarihi: 14.7.1965, Resmi Gazete, 20 Temmuz 1965, Nr. 12053; Türkiye Polis
Dergisi, 1 Ağustos 1965, Nr. 157.
127
kurşun geçirmeyen, hafif madde veya maddelerden yapılmıştır. Miğfer önünden, kendinden kısa si-
perlidir. Baş ile temas eden iç kısmı ve dış kenarları kauçuk desteklidir. Üstünde koruyucu parçalar
takılabilmesi için özel delikler vardır. Ön tarafına polis arması resmedilmiştir. Bu miğfer, Toplum
Zabıtası mensupları ile Polis Bandoları, Boru ve Trampet Takımlarına demirbaş olarak verilir.
B-Bando, Boru ve Trampet Takımı, Gösteri Birliği
Devlet Memurlarına Yapılacak
Giyecek Yardımı Yönetmeliği’ne
göre, normal giyim eşyası dışında
ayrıca iki yılda bir Bando, Boru ve
Trampet Takımı, Gösteri Birliği’ne
merasim kıyafeti verilir. Bu sınıfla-
ra verilecek merasim kıyafeti aşağı-
da tarif edilmiştir.
Kışlık Merasim Kıyafeti
Ceket: Lacivert renkte yünlü ku-
maştan yapılır. Apoletlerin kenarla-
rı 4 milimetre eninde sarı sırma şe-
rit ile çevrilmiştir. Apoletlerin üstü
sarı burma sim işlemelidir. Omuz
başlarında, apolet altından gelen ve
omuz başını örtecek şekilde sarkan
4 santimetre uzunluğunda sarı püs-
kül bulunur.
Sol omuzda, koltuk altından ge-
Türkiye Polis Dergisi çerek apolet altında düğümlenen iki
sıralı burma örgülü sarı sırma bulu-
nur. Göğüste dört kademeli sarkan
sarı sırma gaytan, burma örgülü sırmaya, yine sarı sırmadan yapılmış bir raptiye ile bağlanır. Gaytan-
lar ceketin üstten ikinci düğmesi hizasında birleşir ve aşağı doğru sarkan iki uç sarı madenî bir şekille
sonlanır.
Yaka dik ve genişliği önde ve arkada dört santimetredir. Yaka uçları iki kopça ile iliklenir. Yaka-
nın her iki ön kısmında sarı madenî müzik (Lyr) işareti bulunur. Ceket, büyük boy ve üzerinde polis
arması bulunan sarı madenden yapılmış yedi düğme ile iliklenir. Ceket kol uçlarından 6 santimetre
yukarıdan, aralarında 10 santimetre açıklık bulunan iki sarı sırma şerit arasına yine sarı sırma şeritten
motif işlenir.
Sol kola, Bando, Boru ve Trampet Takımı’nın bağlı bulunduğu birliğin arması takılır.
Pantolon: Açık gri renkte yünlü kumaştandır. Yan dikişler üzerinde cep altından başlayıp paçaya
kadar inen 2 santimetre eninde lacivert zıh bulunur.
Şapka: Pantolon kumaşından yapılır. Ölçüleri ve şekli üniformalı memurların şapkalarının aynı-
dır. Ancak, şapka kasnağının kenarında lacivert biye bulunur. Gereken hallerde, şapka yerine miğfer
giyilir.
Palaska: 5 santimetre genişliğinde sarı renkte iplik örgüden yapılır. Palaska, iki ucu ortasında
kabartma iki defne dalı arasında polis arması bulunan madenî toka ile bağlanır.
128
Yazlık Merasim Kıyafeti

Gömlek: Emniyet teşkilatı mensuplarının yazlık gömleğinin şeklinde olmakla beraber açık gri
renkte yazlık kumaştan yapılır. Apoletleri siyah kumaştandır ve kenarları yarım santimetre eninde sarı
sim işlemeli olup üzerinde sarı madenî müzik (Lyr) işareti bulunur. Kışlık merasim ceketine takılan
işaretler ve kordon gömleğe de takılır.
Gömlek, üzerinde kabartma polis arması bulunan küçük boy beş düğme ile iliklenir. Gömleğin
düğme iliklerinin bulunduğu tarafta, açık yakanın birleşme yerinden başlayıp gömleğin ucuna kadar
inen ve ilikler ortada kalacak şekilde 3 santimetre genişliğinde sarı kumaştan şerit bulunur. Şeridin
her iki tarafı 3 milimetre eninde siyah simlidir.
Fular: Boyun kısmına, yakanın açık kısmını kapatacak şekilde takılır. Beyaz renkte olup üzerine
polis arması resmedilmiştir.
Pantolon: Kışlık merasim kıyafetindeki pantolonun aynı olmakla beraber, yan dikişlerindeki zıh
pantolonun kemer dikişinden başlayıp paçaya kadar uzanır.
Palaska: Kışlık merasim kıyafetindeki palaskadır. Kışlık ve yazlık kıyafetlerde, emniyet teşkilatı
mensuplarının üniformalı kıyafetindeki kokart ve işaretler aynen takılır.
Resmî elbise ile görev yapan emniyet mensupları merasimlerde ceket üzerine beyaz manevra ke-
merli palaska kuşanırlar, beyaz miğfer giyerler, beyaz eldiven ve beyaz tozluk takarlar.
C-Polis Enstitüsündeki Öğrenci ve Polis Memurlarının Merasim Kıyafeti

Ceket: Limonküfü renginde desensiz yünlü kumaştan olup ceketin sağ omuzunda apolet altında
ve kol bitişiğinden geçirilen kordon bulunur. Uzunluğu 60 ile 64 santimetre arası olan ve iç içe iki
çember teşkil eden iki kordon, sağ üst cep kapağının sağ üstündedir. Üstündekinin boyu 28, altında-
kinin boyu 43 santimetre olup aralarında örgü kordon bulunan diğer iki kordonla ikili bağlanır. Bu
kordonlar beyaz madeni ve 8,5 santimetre boyunda kordon barpucu ile son bulur. Kordon, içinden
fitil geçirilmiş beyaz naylondan yapılır.
Pantolon: Limonküfü renginde desensiz yünlü kumaş-
tan olup iki yanında dikiş boyunca paçadan cep hizasına ka-
dar 2 santimetre eninde siyah kurdele dikilir.
Şapka: Limonküfü renginde desensiz yünlü kumaştan
olup çene kayışı beyaz sırmadan yapılır. Yazlık kıyafette
şapkanın kasnağına beyaz naylon kılıf takılır120.
D-Köprü Polisi Kıyafeti

Boğaziçi Köprüsü Emniyet Müdürlüğünde görevli po-
lislerin giyecekleri özel elbiseler, köprünün açılışından iki
gün önce tamamlanarak personele dağıtılmıştır. Ancak An-
kara’dan gelmesi beklenen özel miğferler yapılamadığı için
polislerin kıyafetleri yarım kalmıştır. Yetkililer miğferlerin
birkaç güne kadar gelmesi gerektiğini, aksi halde “Özel
Kıyafetli” polislerin törene başlarındaki eski şapkalarıy-
la katılacaklarını bildirmişlerdir. Köprü Polisi Kıyafetleri
Amerikan polisinden örnek alınarak tasarlanmıştır. 30 Ekim
1973 tarihinden itibaren Köprü Polisleri kendilerine mahsus
Köprü Polisi
kıyafetleri giyecekleri duyurulmuştur121.
120 22 Ağustos 1979’da Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Kıyafet Yönetmeliği’nin 32. Maddesi’ne değişikliğe gidilerek Bando, Boru ve Trampet
Takımı Gösteri Birliği mensupları yanı sıra Polis Enstitüsü Öğrenci polis memurları dâhil mensupların merasim kıyafetinin usul ve esasları eklenmiştir.
121 “Polislerin Kıyafetleri 1175 Liraya Mal Oldu”, Hürriyet, 28 Ekim 1973.
129
IV.III. Koyu Limonküfü Kıyafete Geçiliyor (1981)

1981 senesinde yeni bir yönetmelik çıkarılarak limonküfü olan polis üniforma rengi, koyu limon-
küfü olarak değiştirilmiştir. Bir başka deyişle yeşil renkten daha koyu yeşil renge geçilmiştir 122.
IV.III.I. Giyeceklerin Renk, Cins ve Biçimleri İle Şekilleri

Emniyet hizmetleri sınıfı
mensuplarından resmî kıyafetle
görev yapanlara verilecek elbi-
sede, şapka, palto, parka veya
pardösü limonküfü renginden
koyu limonküfü rengine geçil-
miştir. Daha açık limonküfü
rengindeki gömleklerin ise gri
olmasına karar verilmiştir. Kra-
vat siyah renkte ve desensizdir.
Ayakkabı veya bot siyah renk-
tedir. Ceket, palto, pardösü ve
yağmurluk düğmeleri daima
ilikli ve parkanın fermuarı dai-
ma kapalı bulunmalıdır. Resmî
elbise ile görev yapan personelin
kışlık ve yazlık olmak üzere iki
kıyafet şekli vardır.
Polis Kıyafetleri Kışlık Kıyafet: Palto, parka
veya pardösü, ceket, düz panto-
lon, avcı yeleği, şapka, gömlek, kravat, ayakkabıdır. Bunlar ile birlikte gerektiğinde görev türü ve
yerine göre kadro demirbaşı olarak kar başlığı, yün eldiven, kar gözlüğü, kulak koruyucu ve lastik
bot verilir.
Yazlık Kıyafet: Gömlek, düz pantolon, şapka ve ayakkabıdan ibarettir.
Palto: Koyu limonküfü yünlü kumaştan
olup kruvaze ve iki sıra üzerinde dikilmiş, bü-
yük boy üçer düğmelidir. Yakası tek parçalı ve
açık olup gerektiğinde kapatılabilir biçimdedir.
Yaka genişliği arkada 8, önde 12 santimetredir.
Yaka uçları sivri olmayıp yuvarlaktır. Paltonun
ön üst düğmeleri takriben alt yaka köşesinden 1
santimetre kadar aşağısı hizasındadır. Alt düğ-
meler, yan cepler hizasına gelecek şekilde her
üçer sıra eşit aralıklarla karşı karşıya dikilir.
Paltonun boyu diz kapaklarından 4 santimetre
aşağıda, cepleri içten, cep kapakları yandan ve
paltoya dikili olur, arkası tek yırtmaçlıdır. Dış
kenar dikişleri ile yaka, cep ve kol kapakları
Trafik Polisi çift dikişlidir. Cep kapaklarının altına içten ve
dikiş hizasından kapak boyunca ilik yapılır.
122 1981 senesinde Polis Kıyafetinde yeniden yönetmelik değişikliğine gidilmiştir. Böylece yürürlükte bulunan 1973 tarihli Emniyet Hizmetleri Sınıfı
Mensupları Kıyafet Yönetmeliği kaldırılmıştır. Resmi Gazete, 17 Eylül 1981, Nr. 17461.
130
Parka
Koyu limonküfü renginde, su geçirmez, polyester karışımlı kumaştan yapılır. Boyu ceket boyun-
dan 10 santimetre uzundur. İç kısmındaki astarı aynı cins ve renkteki kumaştan ve daha ince yapıda
olmak kaydıyla tek parça olarak kaplanmış dış kumaşla iç astar arasına sentetik elyaftan yapılmış vat-
ka kullanılmak suretiyle uygun şekilde baklava biçimi kapitone dikişlidir. İç kısmı, astarın tamamını
kaplayacak şekilde fermuarla sökülüp takılabilir muflonludur.
Parkanın önü, etek ucundan 8 santimetre yukarıdan başlayacak şekilde ve yakanın devrik ucuna
kadar devam eden alttan açılır tek parça, fermuarlı ve etek ucunda çepeçevre 2 santimetre genişliğin-
de dikişlidir.
Sağ ön tarafta robanın 5 santimetre altından başlayan ve uygun aralıklarla dikilmiş büyük boyda
madeni üç düğme bulunur. İkinci düğme kemerin üst tarafında kalır. Parkanın sol ön kısmı, fermuarı
kapatacak şekilde sağ tarafa doğru uzanır ve bu kısımda sağ taraftaki düğmelerin kapanabilmesi için
düğme hizalarında üç tane ilik bulunur. Sağ ve sol göğüs üzerinde, yakanın devrik ucundan başlayan
ve kollara doğru uzayıp omuz dikişiyle son bulan 2 santimetre eninde roba bulunur.
Parkanın yakası, üst asıl yaka ile öndeki devrik kısımlardan ibarettir. Ön fermuar, öndeki devriğin
daralan kısmına kadar uzanır. Yakanın üst kısmı 12 ile 14 santimetre genişliğinde pelüş kürkündendir.
Yakanın devrik kısmı parkanın boy ölçüsüne uygun şekilde 8 ile 10 santimetre genişliğindedir.
Parkanın omuzları düz olup omuz başında 4 ile 6 santimetre genişliğinde başlayan ve yaka ucuna
doğru daralan şekilde apoletler bulunur. Apoletlerin bitiş kısmına küçük boy beyaz renkli madeni
düğme dikilir.
Parkanın kolları takmadır ve beden ölçüsüne uygun uzunluktadır. Kol ucunda 11 ile 13 santimetre
genişliğinde kol kapağı bulunur. Her iki kol kapağına, arka kısma gelecek şekilde küçük boy üç adet
madeni beyaz düğme dikilir. Sol kolun bedene gelen tarafında ve kol ağzına yakın kısmında bir iç cep
bulunur. Etek tarafında olmak üzere ve simetrik olarak her iki tarafa uygun biçimde ağızları ayrılmış
fermuarlı yan cepler bulunur. Yan ceplerin ağız açıklığı meyillidir.
Parkanın kemeri, 4 santimetre eninde kendi kumaşı ile kaplı kolondan imal edilir. Kemer, arka
kısımdan tamamen gizli olarak ve bele uydurularak geçer, önden madeni kromajlı toka ile bağlanır.
Kemerin dışta kalan ön sağ ve sol boşluklarında ikişer adet kemer köprüsü olur ve sağ taraftaki köp-
rülerin ucunda madeni birer halka bulunur.
Soğuk iklimli bölgelerde çalışanlar, şehir dışı trafik hizmetlerinde görev yapanlar ile Boğaziçi
Köprüsü ve Çevreyolu Koruma Personeli parka giyerler.
Pardösü: Koyu limonküfü kumaştan palto görünümündedir. Belinde 6 santimetre eninde kemer
bulunur. Polis Enstitüsü öğrencileri ile kadın personel pardösü giyerler.
Meşin Ceket: Kollar reglan olarak oturtulmuş, cepler yandan gizli, bel kuşaklı, normal ceket
boyunda, içi müflonlu ve yakası siyah kürktendir. Önden büyük boy, madeni ve beyaz renkli ve dört
düğmelidir. Diğer durumları göğüs cepleri olmayan resmi ceket görünümündedir. Motorlu araç kul-
lananlara meşin ceket verilebilir.
Ceket: Koyu limonküfü rengindedir123. Önünde 3 ile 3,5 santimetre aralıklı göğüs altında iki, kol-
tuk altında bir sason bulunur, üzeri bindirme dikişlidir. Sasonlar ceketin vücuda uydurulmasını sağlar.
Ceket, büyük boy ve eşit aralıklarla dikilen dört düğme ile iliklenir.
Ceketin yakası, üst asıl yaka ile öndeki devrik kısımlardan ibarettir. Yaka devriklerinin üst yan
kenarları 15 ile 17 santimetre olup alt yan kenarları ile takriben eşittir. Üst asıl yakanın genişliği 4 ile
4,5 santimetredir. Öndeki devriğin daralan kısmı birinci düğme iliğine kadar uzanır, üst yakanın alt
123 % 56 - % 65 polyester, % 35 - % 45 yün kumaştandır.
131
kenarları, takriben üst cep kapaklarının üst kenarlarına paraleldir. Ceketin boyu, kollar tabii olarak
yana sarkıtıldığı zaman başparmağın ucuna gelecek kadar olur. Kolları, kol boyu uzunluğunda ve 10
santimetre genişliğinde kapaklıdır.
Ceketin üst cepleri dışarıdan ve pilelidir124. Cep kapaklarının üst kenarları düz, alt kenarları düğme
ortaya ve dışa gelmek üzere simetrik bir oyukluk gösterir. Düğmeler küçük boydadır. Alt cep yoktur,
yalnız kapakları bulunur. Alt cep kapaklarının125 üst kenarları ceketin dördüncü düğmesinden 2 san-
timetre aşağıdadır. Cep kapaklarının üst kenarları düz, alt kenarları düğme ortaya ve dışarıya gelmek
suretiyle simetrik bir oyukluk gösterir. Düğmeler küçük boydadır. Sağ ve solda, göğüs üzerinde iki
iç cep bulunur. Ceket astarı elbise gibi koyu limonküfü renginde, kol astarı ise açık renk astardandır.
Ceketin arkası, ortadan dikişli ve belden 4 santimetre aşağıdan başlamak üzere yırtmaçlıdır.
Ceketin omuzlarında apolet bulunur. Aralarına bir kat tela konulmuş iki kat elbise kumaşındandır.
Apoletler126 omuz başlarına kol dikişleri ile dikilir, üst yaka dikişine kadar devam eder ve yaka kenarı
ile temaslı olarak cekete dikilen düğmeye iliklenir. Apoletlerin uçları yuvarlaktır.
Pantolon
Düz ve külot olmak üzere iki biçimdir. Düşük kemerli pantolon yaptırılması ve giyilmesi yasaktır.
Düz Pantolon: Koyu limonküfü renkte kumaştan yapılır. Arkadan iki pili ile belden daraltılır.
Arka ceplerin kenarları 4 santimetre eninde ve düz kapaklıdır. Pantolonun kenar astarı elbise kumaşı
rengindendir.
Düz pantolonun belden başlayarak diz kapağına kadar uzanan kısmı vücuda uygun bir bollukta
olup paçalara doğru darlaşır. Pantolon paçası dublesizdir127. Pantolonun boyu paçalar ayakkabı üze-
rine düşecek uzunluktadır. Yan dış dikişlere 2 milimetre genişliğinde ve gömlek kumaşı renginde zıh
konulur.
Külot Pantolon: Elbise kumaşı renginde ve İngiliz stilindedir. Üst kısmı düz pantolonda olduğu
gibidir. Yan ceplerin ağızları aşağıda, pantolon yan dikişinden başlar ve yukarıda kemer dikişinin
altında, yan dikişin 4 santimetre ilerisinde (önde) bulunacak şekilde sonuçlanır. Cep ağzı 15 ile 17
santimetredir. Çizme içerisindeki kısmı baldırlara uygun düğmelenir. Diz kapaklarında bağ bulun-
maz. Pantolon kemerinde birer santimetre eninde yedi tane köprü bulunur. Motosiklet kullananlar düz
pantolon yerine külot pantolon giyerler.
Gömlek
Gömlek üzerine ceketin yaka aralarından, önden görülecek şekilde kazak, yelek ve benzerlerini
giymek yasaktır. Gömlek, kışlık ve yazlık olmak üzere iki türdür.
Kışlık Gömlek: Yün ve polyester karışımı ve gri renktedir. Limonküfüne yakın daha açık renk
yerine gri renkli gömlekler tercih edilmiştir. Yakanın enseden genişliği 5 santimetre olup uçlara doğru
önden 7 santimetreye kadar genişler ve iki uç arasındaki açıklık 8 santimetre kadardır. Alttan ko-
nulacak balinalarla yaka uçlarının kıvrılmaması sağlanır. Arkası düz robalıdır, pili yoktur. Gömlek
düğmeleri beyaz sedeftendir.
Yazlık Gömlek: Kışlık gömlek gibi gri renkte ve keten-polyesterden yapılır. Yakası açık ve spor
şeklindedir. Kısa kolludur ve kol uçları 3 santimetre eninde dublelidir. Yazlık dış gömleğin cepleri
ceket üst cepleri ölçüsünde olur. Gömlek, küçük boy ve eşit aralıklarla dikilen beş düğme ile iliklenir.
Polis Enstitüsü öğrenci memurlarına yazlık için verilecek gömleklerden biri merasimlerde giyilmek
üzere beyaz poplin olarak verilir.
124 Üst ceplerin boyu 16 ile 18 santimetre ve eni 13 ile 14 santimetredir, üst cep kapakları yanlarda 6 santimetre ve ortada 6,5 santimetredir.
125 Bu cep kapaklarının genişliği 20 ile 22 santimetre, yan genişliği 8 santimetre ve ortada 9 santimetredir.
126 Apoletler takriben 17 santimetredir. Apoletin genişliği omuz başlarında 6 santimetre ve omuz nihayetine gelen düğme hizasında 4 santimetredir,
127 Paça genişliği, 22 ile 24 santimetredir.
132
Polisler Atış Eğitiminde
Kravat: Siyah kumaştan ve desensizdir. Bağlandığı zaman üst parçanın ucu pantolon kemeri hi-
zasına gelecek kadar uzundur. Yazlık kıyafette kravat takılmaz.
Şapka: Koyu limonküfü renginde kumaştan yapılır. Üst kısmı kasnaklıdır, iki hava deliklidir. Or-
tasına madeni döküm polis kokartı takılır. Resmi elbise giyenlerin bina dışında ve araç içinde şapka
giymesi zorunludur. Şapka giyildiğinde saçlar dışarı taşmayacak uzunlukta olmalıdır. Favoriler kulak
deliği hizasını, bıyıklar üst dudak boyunu ve yanlarda dudak bitimini geçmemelidir.
Güneşliğin kokart önüne gelen kısmındaki genişliği 6 santimetre enindedir. Şakaklar hizasında ol-
maları için güneşlik uçları kuşağa uygunca dikilecek şekilde uydurulmuştur. Kuşak, 4,5-5 santimetre
genişliğinde dışı şapka kumaşından içi tela ile takviyeli kalın kumaştan başı uygun şekilde kavraya-
cak biçimde yapılır. Kumaşın ek yeri kokartın altına gelir. Kasnak üzerine kasnak genişliğinde ve
şapka kumaşı renginde fitilli boş kurdele takılır. Kurdelenin ek yeri kokartın altına gelir.
Trafik hizmetlerinde çalışanların şapkalarının üst kısmı kasnaktır ve beyaz plastiklidir. Güneşliği
beyaz fiberden olur. Şapkanın yan kenarlarında iki hava deliği bulunur.
Toplum Zabıtası mensuplarında şapka kasnağının etrafında beyaz biye vardır. Sıcak iklim bölge-
lerinde şapka yerine emirle kolonyal şapka giyilebilir.
Ayakkabı
Çizme, bot ve iskarpin şeklindedir. Körüklü, düşük ve kırışıklı çizme giymek yasaktır. Yumurta
ökçeli ayakkabı ve çizme giymek yasaktır. Çizme, bot ve ayakkabılar daima boyalı ve temiz bulun-
durulmalıdır.
İskarpin: Siyah vidala deridendir, ön kısmı bombeli ve maskarasızdır. Arka kısmından öne doğru
gelen parçaların üzerinde iki taraflı beşer delikten geçirilmiş bağcıkla bağlanır, ökçesi lastik ve köse-
ledir. Kışlık ayakkabının altı kauçuk, yazlık ayakkabının altı köseledir.
133
Çizme: Siyah deriden yapılır. Fortları 7 ile 9 santimetredir. Tabanı iki katlı köseleden, kenarları 4
santimetre piyantalı dikişli ve çivilidir. Ökçenin altı ve üstü aynı genişliktedir. Koncu yarım serttir.
Bilek ve baldırı aynı genişlikte olup, koncu, ağzı ve arkaya doğru diz kapağının altına gelerek burayı
kavrayacak şekilde ve oyukçadır. Konç topuk hizasında kıvrıntılıdır. Motosiklet kullananlar ayakkabı
yerine çizme giyerler.
Bot: Boyu 23,5 santimetredir. Siyah deriden yapılır. Baldırların yarısına gelecek kadar konçludur,
bağcıklıdır. Personel kış mevsiminde ayakkabı yerine bot giyerler.
Tozluk: Beyaz rugan plastikten yapılır.
Çorap: Desensiz ve siyahtır. Düşmemesi için konçları lastiklidir.
Eldiven: Siyah deriden yapılır, içi müflonlu ve beş parmaklıdır. Trafikte çalışanlara beyaz deriden
uzun konçlu bilekten atkılı eldiven verilir.
Avcı Yeleği: İyi cins yünlü kumaştan yapılır. Normal yelek ölçüsündedir ve koyu limonküfü ren-
gindedir.
Yağmurluk: Su geçirmez siyah kumaştan yapılır. Trafik hizmetlerinde çalışanlara beyaz renkte
muşamba yağmurluk verilir.
Ceket ve Palto Düğmeleri
Bu düğmeler madeni kabartma ve beyaz renktedir. Emniyet müdürlerinin sarı renktedir. Üzerinde
polis arması vardır. Düğmeler iki boydur.
Küçük boy düğmeler, 1,5 santimetre boyundadır. Cep, kol kapakları ve apolet uçlarına dikilir.
Büyük boy düğmeler, 2,5 santimetre çapındadır. Ceketin önü ile parkanın arka tokasına ve önüne,
bu düğmeler dikilir.
A-Kadın Personel Kıyafeti

Emniyet hizmetleri sınıfına mensup kadın personelin kıyafeti, farklı şekiller hariç, erkek persone-
linki gibidir.
Etek: Ceket kumaşından yapılır. Arkası iki parçadır, ön ortasın-
da derince bir pilikaşesi vardır. Boyu diz kapağından 10 santimetre
kadar aşağıdadır.
Şapka: Ceket kumaşından yapılır. Kenarları kalkık ve ön ortası
eğiktir. Üst kısmı bombelidir. Alt kısmında 3 santimetre eninde
siyah şerit bulunur. Şapkanın kenar genişliği 9 santimetredir. Çene
altı kayışı siyah renkli mat vidaladandır, ön ortaya polis kokartı
takılır.
Ayakkabı: Siyah renkli, kalın topukludur. Kadın ayakkabıları
altı pond topukludur. Fantazi ayakkabı giyilmez.
Çorap: Ten renginde naylon veya ipektir.
Pardösü: Kadın amir ve memurlara parka veya palto yerine
pardösü verilir. Pardösü; önden üç adet büyük boy maden düğme-
li, üstte 14-18x6 santimetre genişliğinde iki cep kapağı, altta iki
ilik cep bulunan ve astar kapitone, koyu limonküfü renginde su
geçirmez kumaştan yapılır. Boyu, diz kapağından 12 santimetre
aşağıdadır.
Kadın Emniyet Müdürü
134
Eldiven: Siyah deriden yapılır. İçi müflonlu ve beş parmaklıdır.

Çanta: Askılı, bombeli ve siyah renktedir128. 3 santimetre genişliğinde ayarlanabilir uzun saplıdır.
Kapağın alt kısmı yuvarlak olup, küçük bir düğme ile çantanın dışına gelen yüzü iliklenir.
B-Polis Bando ve Armoni Mızıkası Kıyafeti
Polis Bando ve Armoni Mızıkası personeline, normal giyim eşyası dışında ayrıca iki yılda bir me-
rasim üniforması verilir.
Kışlık Merasim Kıyafeti
Ceket: Mor renkli yünlü kumaştan yapılır. Apoletlerin kenarları 4 milimetre eninde sarı sırma şerit
ile çevrilmiştir, üstü sarı burma sim işlemelidir. Omuz başlarına apolet altından gelen ve omuz başını
örtecek şekilde sarkan 4 santimetre uzunluğunda sarı püskül bulunur. Sol omuzda, koltuk altından
geçerek apolet altında düğümlenen iki sıralı burma örgülü sarı sırma bulunur. Göğüste dört kademeli
sarkan sarı sırma gaytan, burma örgülü sırmaya yine sarı sırmadan yapılmış bir raptiye ile bağlanır.
Gaytanlar, ceketin üstten ikinci düğmesi hizasında birleşirler. Aşağı doğru sarkan iki veya üç sarı
madeni düğme ile nihayetlenir. Yaka dik ve genişliği önde ve arkada 4 santimetredir. Yaka uçları iki
kepçe ile iliklenir. Yakanın her iki ön kısmında sarı madeni müzik (Lyr) işareti bulunur. Ceket, büyük
boy ve üzerinde polis arması bulunan sarı madenden yapılmış yedi düğme ile iliklenir. Ceket, kol
uçlarından 6 santimetre yukarıdan aralarında 10 santimetre açıklık bulunan iki sarı sırma şerit arasına
yine sarı sırma şeritten motif işlenir.
Pantolon: Açık gri yünlü kumaştandır. Yan dikişler üzerinde cep altından başlayıp paçaya kadar
inen 2 santimetre eninde mor zıh bulunur.
Şapka: Açık gri kumaştan yapılır. Ölçüleri ve şekli üniformalı memurların şapkalarının aynıdır.
Ancak, şapka kasnağının kenarında mor biye bulunur. Gereken hallerde özel emirle şapka yerine fiber
başlık giyilir.
Kemer: Sarı renkte örgüden yapılmakta olup genişliği 5 santimetredir. Kemer, iki ucu arasında
kabartma iki defne dalı ortasında polis arması bulunan madeni toka ile bağlanır.
Pelerin: Lacivert kumaştan yapılır, su geçirmezdir. Demirbaş olarak verileceği tekrar edilmiştir.
Merasim Ayakkabısı: Törenlerde kullanılmak üzere siyah rugan ayakkabı demirbaş olarak verilir.
Yazlık Merasim Kıyafeti
Gömlek: Emniyet hizmetleri sınıfı mensuplarının yazlık gömleği şeklindedir. Apoletleri siyah ku-
maştan ve kenarları yarım santimetre eninde sarı sim işlemelidir. Üzerinde sarı madeni müzik (Lyr)
işareti bulunur. Kışlık merasim ceketine takılan işaretler ve kordon gömleğe de takılır. Gömlek, üze-
rinde kabartma polis arması bulunan küçük boy beş adet madeni düğme ile iliklenir. Gömleğin düğme
iliklerinin bulunduğu tarafta, açık yakanın birleşme yerinden başlayıp gömleğin ucuna kadar inen ve
ilikler ortada kalacak şekilde 3 santimetre genişliğinde sarı kumaştan şerit bulunur. Şeridin her iki
tarafı 3 milimetre eninde siyah simlidir.
Fular: Boyun kısmına, yakanın açık kısmını kapatacak şekilde takılır. Beyaz renkte olup üzerine
polis arması resmedilir.
Pantolon: Açık gri renkte yazlık kumaştan yapılır. Yan dikişlerindeki 2 santimetre enindeki mor
zıh pantolonun kemer dikişinden başlayıp paçaya kadar uzanır.
Kemer: Sarı renkte örgüden yapılmakta olup genişliği 5 santimetredir. Kemer, iki ucu arasında
kabartma iki defne dalı ortasında polis arması bulunan madeni toka ile bağlanır.
128 Eni 18, boyu 22 santimetre olup kalınlığı 4 santimetredir.
135
Kışlık ve yazlık kıyafetlerde emniyet hizmetleri sınıfı mensuplarının üniformalı kıyafetindeki po-
lis arması ve diğer işaretler aynen takılır. Polis merasim birlikleri, milli bayramlarda ve törenlerde
beyaz gömlek giyer, ceket üzerini beyaz manevra kemeri kuşanırlar. Beyaz eldiven ve beyaz tozluk
takar ve beyaz fiber başlık giyerler. Emniyet hizmetleri sınıfı mensupları milli bayram günleri ve
törenlerde ceket içinde beyaz gömlek giyerler. Trafik hizmetlerinde çalışan personel ayrıca beyaz
fular takar.
IV.III.II. Teçhizat Şekil ve Tarifi ile İstihkak

Emniyet hizmetleri sınıfı personeline lüzum ve ihtiyaca göre el telsizi, çelik yelek, kemer, tabanca,
tabanca kılıfı, on dörtten aşağı olmamak üzere fişek, iki şarjör, zinciri ile beraber düdük, saat, elekt-
rikli cep feneri, çakı, kelepçe, kauçuktan veya benzeri elastiki maddelerden yapılmış cop, gaz taban-
cası, yeter miktarda gaz mermisi, fotoğraf makinası, yeter miktarda film, kar bağlığı, kar gözlüğü,
yün eldiven, lastik bot, kalkan ve teferruatı ile göğse takılan polis arması, kola takılan branş işareti
ve şapkaya takılan kokart demirbaş olarak verilir. Lüzumu halinde yukarıdaki fıkrada yazılanlardan
başka diğer silah, teknik vasıta ve teçhizat da verilebilir.
Teçhizat
Kemer: Kışlık kıyafette siyah renkli, silahı taşıyabilecek niteliklere sahip, herhangi bir kemer ta-
kılır. Yazlık kıyafette takılacak kemer 5 santimetre genişliğinde olup, Toplum Zabıtası ve Trafik bran-
şlarında çalışanlara beyaz, diğer branşlarda çalışanlara siyah deriden kemer verilir. Kemerin tokası
üzerinde 3 santimetre çapında ve sekiz köşeli kabartma madeni polis arması bulunur. Bel genişliğine
göre ayarlanabilen kanca ile alttan tutturulur. Kemer, kışlık kıyafette ceket altına, merasimlerde me-
rasim birliği mensuplarınca manevra kemeri ile beraber üste kuşanılır.
Tabanca Kılıfı: Toplum Zabıtası ve trafik branşlarında çalışanlarda beyaz, diğer branşlarda çalı-
şanlarda siyah köseledendir. Kılıf, kemerin kılıf köprüsünden geçmesini sağlayacak şekilde yapılır ve
kışlık kıyafette pantolonun sağ arka cebi üzerine, yazlık kıyafette tokanın dört parmak sağına takılır.
Cop Kılıfı: Kemer rengindedir. Kemere bağlı olarak ceketin sol alt cebi altından çıkarılan iki deri
atkı kılıfı içinde taşınır.
Kelepçe: Kışlık ve yazlık kıyafette pantolonun sol arka cebi üzerine gelecek şekilde kemere takılır.
Düdük: Kışlık kıyafette ceketin ve yazlık kıyafette gömleğin üstten birinci düğmesine irtibatlan-
dırılan siyah deri şerite bağlanmak suretiyle sağ göğüs cebi içinde taşınır.
Flama ve Forslar
Emniyet Genel Müdürü Forsu: Kırmızı-koyu limonküfü kumaştan yapılır. Ebadı 150x100 santi-
metredir. Kenarları sarı sırma püsküllüdür. Her iki yüzünün ortasında 40 santimetre çapında siyah-be-
yaz polis arması, sol üst köşede ise Emniyet Genel Müdürünün rütbe işareti vardır. Bu fors Genel
Müdürlük makamında Türk Bayrağı’nın solunda bulundurulur. Emniyet Genel Müdürü makam oto-
sunun ön tamponunun soluna çekilmek üzere kenarları sarı sırma şeritli, 30x20 santimetre ebadında,
kırmızı-koyu limonküfü renginde ve her iki yüzünün ortasında 12 santimetre çapında polis armasının,
sol üst köşesinde ise Genel Müdürün rütbe işaretinin yer aldığı bir fors kullanılır.
İl Emniyet Müdürlüğü Flaması: Bu flama, kırmızı-koyu limonküfü kumaştan yapılır. Ebadı
120x80 santimetredir. Kenarları gri püsküllüdür. Her iki yüzünün ortasında 30 santimetre çapında
siyah-beyaz polis arması yer alır. Bu flama il emniyet müdürlerinin makamında, makam masasının
solunda bulundurulur.
136
İl emniyet müdürünün hizmet otosunun ön tamponunun soluna çekilmek üzere kenarları gri şe-
ritli, 22,5x15 santimetre ebadında, kırmızı-koyu limonküfü renginde ve her iki yüzünün ortasında
9 santimetre çapında siyah-beyaz polis armasının yer aldığı bir flama kullanılır. Bu flama emniyet
müdürünün üniforma giydikleri zamanlarda hizmet otosuna takılır.
Eğitim ve Öğretim Kurumları Flaması: Bu flamanın sol üst köşesine kurumların sembolleri konur.
Genel Müdürlük Özel Kalem Müdürü Sembolü: Siyah bir fon üzerine tutturularak sağ kol
üzerine takılır. Kırmızı çerçeve içinde ve gri zemin üzerinde sarı defne yaprakları arasında yine sarı
renkli ve sekiz köşeli beş yıldızdan meydana gelir.
İstihkak
Görülen hizmetin niteliğine, çalışılan yerin iklimi ve coğrafi şartlarına göre, palto yerine parka,
meşin ceket veya pardösü, iki çift ayakkabıdan bir çifti yerine bot veya deri çizme verilebilir. Bu
madde gereğince yapılacak giyecek yardımı aynî olarak verilir. Bu yardım karşılığında ayrıca nakden
bir ödemede bulunulamaz. Ancak, emniyet hizmetleri sınıfında sivil olarak görev yapan personele
giyecek yardımı bedeli ile resmi kıyafet taşıyanlara dikiş bedeli; Emniyet Genel Müdürlüğü ile Mali-
ye Bakanlığı’nca müştereken tespit edilerek nakden ödenir. Emniyet hizmetleri sınıfında sivil olarak
görev yapanlara kullanma süreleri göz önüne alınmak suretiyle giyecek eşyası olarak takım elbise,
pantolon, frenk gömleği, kravat, ayakkabı, çorap, palto veya parka veya pardösü bedeli nakden öde-
nir. Verilecek giyim eşyası ve kullanma süresi şöyledir:
Eşyanın Cinsi Kullanma Süresi
Takım Elbise - Tayyör 6 Ay

Pantolon (Polis Enstitüsünde okuyanlar) 1 Yıl
Frenk Gömleği 6 Ay
Frenk Gömleği (Resmi kıyafet taşıyanlara) 3 Ay
Kravat 6 Ay
Palto 2 Yıl
Parka 2 yıl
Meşin veya deri ceket 2 yıl
Ayakkabı 6 Ay
Bot 1 Yıl
Deri Çizme 1 Yıl

Şapka 1 Yıl
Çorap 6 Ay
Deri Eldiven 3 yıl
Verilen giyecek eşyasının ve teçhizatın iyi, temiz, sağlam ve noksansız bulundurulması ve kulla-
nılması gereklidir. Giyim eşyası ile silah ve teçhizatın bakımı ve tamiri kullanana aittir. Ateşli silahlar
her çeşit atış sonunda temizlenir ve yağlanır. Emniyet müdürleri, karakol amirleri veya görevlendire-
cekleri amir veya memurlar tarafından her hafta muayene edilir.
Emniyet hizmetleri sınıfına dâhil personelden; görevden uzaklaştırılan, gözaltına alınan, geçici
olarak memuriyetten men edilen veya maaşsız izine ayrılanlar resmi tabanca taşıyamazlar. İzin veya
istirahat gibi görevden ayrılmayı gerektiren diğer hallerde, taşımakta oldukları resmi tabancalar per-
sonel üzerinde bırakılır. Ancak merkez kuruluşunda birim amirlerince, eğitim ve öğretim kurumla-
rında kurum müdürünce ve illerde il emniyet müdürünce sakıncalı görülen personelin izinli veya
istirahatli olarak görevlerinden ayrılmaları halinde tabancası geri alınır.
137
Polis Enstitüsü ile polis okullarında ve polis eğitim merkezlerinde eğitim öğrenim gören polis me-
murlarının okul içinde veya dışında tabanca taşımalarını gerektiren haller ile zamanı ve süresi idarece
takdir, tespit ve emir edilir.
Her cins giyim eşyası için kabul edilmiş bulunan kullanma süresi dolmadan yeni giyim eşyası
verilmez. Ancak, giyim eşyasının görev başında ve elde olmayan sebeplerle kullanılmaz hale geldiği
bir tutanakla tespit edildiği takdirde, o giyim eşyasının genel veriliş tarihi beklenmeksizin yenisi ve-
rilebilir. Bu halde kullanılmaz hale gelen giyim eşyasının veriliş tarihi ile bu tip eşyanın genel olarak
verilmesi gereken tarih arasında kalan süre, o eşya için tespit edilen kullanma süresinin 1/4'ünden az
ise, genel dağıtımda ilgiliye o giyim eşyası verilmez.
Kadro mevcudu ve mahalli ihtiyaç göz önünde tutulmak suretiyle ilgili birimlere demirbaş ola-
rak yeter miktarda kolonyal şapka, yağmurluk, beyaz fiber başlık veya çelik başlık ve merasimlerde
kullanılmak üzere beyaz eldiven, pelerin verilir. Resmi elbise verilenlere, elbise ve palto kollarına
konulacak polis arma ve branş işaretleri ile şapka kokartı, düdük, kelepçe ve cop demirbaş olarak ve-
rilir. Emniyet teşkilatı içinde bir kadrodan diğerine nakil halinde teçhizat (tabanca hariç) ve işaretler
birlikte götürülür.
Emekliye ayrılma, kadro tasarrufu dolayısıyla göreve son verilme ve ölüm dışında herhangi bir
sebeple görevinden ayrılan veya çıkarılanlar veya “Memurlara Yapılacak Giyecek Yardımı Yönet-
meliği” hükümleri uyarınca aynı çeşit giyim eşyası verilmeyen bir göreve nakledilenlerden, aldıkları
giyim eşyalarından kullanma süresi sona ermemiş olanların aynen iadesi istenir.
IV.III.III. Giyecekler ile İşaretlerin Şekil ve Tarifi
Şapka
Polis Memurları: Şapkada madeni döküm beyaz renkli,
sekiz köşeli ve 5 santimetre çapında polis arması bulunur.
Çene altı kayışı129, siyah plastik şerittendir.
Komiser: Madeni döküm beyaz renkli, sekiz köşeli ve 5
santimetre çapında polis arması, gri renkli sırma şerittendir.
Çene altı kayışı, 1,5 santimetre enindedir.
Emniyet Amiri: Komiser sınıfının şapkasının aynısıdır.
Ancak, şapka güneşliğinin kenarında 5 milimetre genişliğin-
de gri renkte sırma bir reşit yer alır.
Emniyet Müdürü: Madeni döküm, sarı renkte, sekiz kö-
şeli ve 5 santimetre çapında polis arması, sarı renkli sırma şe-
ritten 1,5 santimetre eninde çene altı kayışı bulunur. Güneşli-
ğin ucunu çevreleyen 1 santimetre genişliğinde sarı sırmadan
bir şerit yer alır.
Trafik hizmetlerinde çalışan personelin çene altı kayışı
emniyet amirleri ve emniyet müdürleri hariç olmak üzere be-
yaz plastik şeritten olur.
Polis Memurları
Emniyet müdürü sınıfında ve emniyet amirlerinde güneş-
lik elbise kumaşından diğer sınıflarda siyah fiberdendir.
Ceket ve Palto
Polis Memurları: Sol üst cep kapağı üzerinde madeni döküm, sekiz köşeli ve 5 santimetre çapın-
da polis arması vardır. Sağ üst cep kapağı üzerinde 8x3 ebadında siyah zemin üzerine 7x1,5 santi-
129 Çene altı kayışının eni 1,5 santimetredir.
138
metre ebadında beyaz madeni döküm ve ortada daralan iki tarafa doğru genişleyerek yaprak şeklinde
incelen defne dalı bulunur.
Sağ kola sekiz köşeli siyah zemin üzerine oturtulmuş branş işareti takılır130. Sağ kol kapağı üze-
rinde çaprazlamasına gri şerit halinde dikilmiş kıdem işareti bulunur131. Polis memurları kıdemlerine
göre birden üçe kadar kıdem işareti taşırlar. Kıdem işareti, yazlık gömlekte branş işaretinin altına
takılır. Ancak kıdem işareti yazlık gömlekte 6 santimetre uzunluğunda ve 3 santimetre genişliğindeki
siyah bir zemin üzerinde bulunur.
Komiser Sınıfı: Polis memurlarındaki kıdem işareti hariç, polis memurlarında bulunan polis ar-
ması ve branş işaretleri aynen yer alır. Sağ cep kapağı üzerinde rütbe işaretleri bulunur132. Rütbe
işaretleri, siyah zemin üzerine beyaz döküm madenden yapılmış ve ortada daralan iki tarafa doğru
genişleyerek yaprak şeklinde incelen defne dalı ile yıldızdan ibarettir. Defne dalının üzerine konulan
komiser muavinlerinde bir, komiserlerde iki, başkomiserlerde üç adet sekiz köşeli yıldız bulunur133.
Polis memurları ve komiser sınıfının apoletlerinin üzerinde sicil numarası bulunur134.
Emniyet Amiri: Koldaki branş işareti ve kıdem işaretleri hariç, polis memurlarında bulunan işa-
ret ve armalar göğüste aynen bulunur. Sağ göğüs cebi üzerinde 9x6 santimetre ebadında siyah bir
fon üzerine üst üste dikilmiş ve komiser sınıfında tarif edildiği şekilde iki defne dalının üst ortasına
konulmuş, beyaz döküm madenden yapılmış sekiz köşeli bir polis yıldızından meydana gelen rütbe
işareti yer alır.
Kol kapakları dikişi üzerinde kol ağzından itibaren, 10 santimetre mesafede çepeçevre 1 santimet-
re genişliğinde gri şerit bulunur.
Emniyet amiri apoletleri; siyah kumaştan imal edilen apoletin çevresine 5 milimetre eninde gri
şerit geçirilir.
Emniyet amiri spoletleri; ceketin üst yakası üzerinde zemini siyah, tabanı 4 santimetre kenar yük-
sekliği 6,5 santimetre ve ortadan itibaren en uzun köşesi 9 santimetre olmak üzere kenarları 2 mili-
metre genişliğinde beyaz şerit ile çevrilir. Ortasında sim ile işlenmiş üçgen çerçeve içinde üçer yap-
raklı defne dallarından karşılıklı iki üçgen ve bunların arasında sekiz köşeli bir yıldız bulunur.
Emniyet Müdürü: Sol göğüs cebi üzerinde 5 santimetre çapında sekiz köşeli kabartma ve sarı
renkli madeni döküm polis arması bulunur. Emniyet müdürlerinin rütbe işaretleri sağ göğüs cebi üze-
rine siyah zemine defne dalı konulmuş sarı madeni yıldızlarla belirlenmiştir.
4. sınıf emniyet müdürünün rütbe işareti, sarı renkli hilâle benzer şekildeki iki yapraktan ibaret ve
ağız açıklığı 3 santimetre olan defne dalının açıklıkları arasında kalmış sekiz köşeli bir yıldız vardır.
3. sınıf emniyet müdürünün rütbe işareti aynı yapraklar arasındaki iki yıldız, 2. sınıf emniyet müdü-
rünün rütbe işareti aynı yapraklar arasındaki üç yıldız iken 1. sınıf emniyet müdürünün aynı yapraklar
arasında dört yıldızı vardır.
Kol kapakları üzerinde, kol ağzından 10 santimetre mesafede altta 1 santimetre ve üstte yarım
santimetre eninde sarı iki sırma şerit bulunur.
Apolet, siyah kumaştan imal edilen apoletin kenarlarında 1 santimetre genişliğinde sarı sırma şerit
vardır.

131 8 santimetre uzunluğunda ve 3 santimetre genişliğinde siyah zemin üzerinde 5 mmx5 santimetre boyutlarındadır.
132 8x4 santimetre ebadında dört köşe siyah zemin üzerine 7x1,5 santimetre ebadında beyaz döküm maden zemin üzerine konulur.
133 Yıldızlar, 1,5 santimetre çapındadır.
134 İçişleri Bakanlığı tarafından aynı yıl içerisinde yapılan düzenlemede polis memurları ve komiser sınıfının apoletlerinin üzerine boyu 1 santimetre
ve kalınlığı 1 milimetre olan ve alpaka rakamlardan meydana gelen sicil numarası takılır denilerek ebat ölçüleri verilmiştir. Resmi Gazete, 18 Aralık
1981, Nr. 17548.
139
Spolet, emniyet müdürlerinin üst yakalarında uçları sivri 7x3 santimetre ebadında ve çevresi 3
milimetre eninde sarı sırma şeritle kaplı spolet vardır. Spoletin ortasında sarı madeni küçük bir defne
yaprağı bulunur.
Emniyet Genel Müdürü Rütbe İşaretleri
Sol göğüs cebi üzerinde sekiz köşeli ve 5 santimetre çapında sarı renkli madeni polis arması bulu-
nur. Sağ göğüs cebi üzerinde birinci derece kadrolu emniyet müdürlerinde kullanılan defne yaprakları
arasında sarı renkli, sekiz köşeli, 5 yıldızdan meydana gelen rütbe işareti yer alır.
Apolet: Siyah kumaştan yapılan apoletin kenarlarına 1 santimetre genişliğinde sarı renkli sim
işlemeli yaprak motifi yerleştirilir.
Spolet: Üst yakalarda uçları sivri, 7x3 santimetre ebadında ve çevresi yarım santimetre eninde sarı
simle işlenmiştir. Spoletin ortasında yine sarı simle işlenmiş büyük bir defne yaprağı bulunur.
Ceketin kol kapakları; dikişi üzerinde kol ağzından 10 santimetre mesafede alttaki 2 santimetre,
üstteki 1 santimetre genişliğinde sarı şerit bulunur. İki şerit arasındaki boşluk 2 santimetredir. Bu
boşlukta 1 santimetre çapında sarı renkli ve sekiz köşeli polis arması bulunur.
Pantolon: Ceket kumaşından yapılır. Ancak yan dikişlere 2 milimetre eninde sarı şeritten zıh ko-
nulur.
Şapka: koyu limonküfü renginde elbise kumaşındandır. Üst kısmı kasnaklıdır. İki hava deliklidir.
Ortasında sekiz köşeli ve sarı renkli polis kokartı vardır. Birbirine sarılmış 1,5 santimetre eninde sarı
kordondan çene altı kayışı bulunur. Güneşlik, elbise kumaşından olup, kenarında 1 santimetre eninde
sarı simden islenmiş yaprak motifi yer alır.
Gömlek: Gri renktedir. Merasimlerde beyaz poplin gömlek giyilir.
Üniformalı Memurların Branş İşaretleri
Kollarda 5 santimetre çapında ve madeni sekiz köşeli yıldız şeklindedir. Branş işaretleri siyah fon
üzerinde sarı çerçeveli kırmızı halka içinde yer alır135.
Polis Okulu Öğrencilerinin Takacakları Sembol
Polis Enstitüsü yüksek kısmında öğrenim gören memurların apoletlerinin üzerinde I, II, III, IV
olarak gösterilen sınıf işaretleri yer alır. Bu işaretlerin boyu 1 santimetre olup alt ve üst kenarında 1
milimetre kalınlığında sabit çerçeve bulunur. Çerçevelerin altında demir bir maşa vardır.
Sınıf işaretlerinin altında, içte eni 1, boyu 2,8 santimetre ve kalınlığı 1 milimetre olan dikdörtgen
içinde oyma rakamlı memurun sicil numarası takılır. Numara çerçevesi sabittir. Memurun sicil numa-
rası bu çerçevenin içine eşit aralıklarla alpaka136 levha üzerine yazılır137.
Sağ omuzda apolet altından ve kol dikişi bitişiğinden geçirilen kordon bulunur. Uzunluğu 60 ile 64
santimetre olan ve iç içe iki çember teşkil eden iki kordon, sağ üst cep kapağının sağ üstünde, üstün-
dekinin boyu 28 santimetre ve altındakinin boyu 43 santimetre olup aralarında örgü kordon bulunan
diğer iki kordonla ikili olarak bağlanır. Bu kordonlar beyaz madeni ve 8,5 santimetre boyunda kordon
marpuçu ile nihayetlenir. Kordon, içinden fitil geçirilmiş beyaz naylondan yapılır. Şapkadaki çene altı
kayışı gri renkli sırmadan yapılır ve yazlık kıyafette beyaz şapka giyilir.
Ceketlere takılan branş ve rütbe işaretleri kışlık kıyafette pardösü veya parka üstüne, yazlık kıyafet
olarak gömlek giydiği zamanlarda gömlek üstüne aynen takılır.
135 Emniyet personeli branş işaretleri için ayrıca bkz. Ek 5.
136 Alman gümüşü
137 İçişleri Bakanlığı tarafından aynı yıl içerisinde yapılan düzenlemede “Sınıf işaretlerinin altına polis memurlarının apoletlerinde olduğu gibi
memurun sicil numarası takılır.” denilmiştir. Resmi Gazete, 18 Aralık 1981, Nr. 17548.
140
Emniyet hizmetleri sınıfı mensuplarının kılık ve kıyafetinde birlik ve beraberliği sağlamak ama-
cıyla 1981 senesinde kıyafet yönetmeliği çıkarılmıştır. Temel farklılıkların başında limonküfü rengin-
de olan polis kıyafetleri daha bir koyu limonküfü rengine dönüştürülmüştür. Sadece gömlekler için
açık limonküfü rengi yerine gri renk tercih edilmiş ve kravatların da aynı renkte (siyah) kalmasına
karar verilmiştir. Tüm emniyet mensuplarının milli bayramlarda ve törenlerde beyaz gömlek giyme-
leri ayrıca trafikçilerin de boyunlarına beyaz fular takmaları istenilmiştir.
İlk defa polislere bu değişiklik ile kelepçe demirbaş olarak verilmiş ve palaska kemerlerinin ar-
kasında taşımaları gerektiği kararlaştırılmıştır. Yine kemerlerde ilk defa cop kılıfına yer verilmiştir.
Özellikle kışlık kemerlerin siyah olması dışında başka bir şart ve kayda bağlanmaması diğer düzenle-
melere göre farklılık arz ettiğinden dikkat çekmiştir. Kemer tokalarında uzun bir süre “polis” ibaresi
veya “polis arması” kullanılmış ancak bu uygulama daha sonra terk edilmişti. Bu değişiklik ile yazlık
kemerlerde yeniden polis arması kullanılmaya başlanmıştır.
Emniyet Genel Müdürlüğü, il emniyet müdürlükleri ve polis okullarının fors ve flamalarının şekil,
cins ve nerelerde kullanılacağı bahsedilmiştir.
IV.IV. Koyu Limonküfü Kıyafete Devam (1983)

1’inci, 2’nci, 3’üncü, 4’üncü sınıf emniyet
müdürlerine ilaveten 5’inci sınıf emniyet mü-
dürü rütbesi ihdas edilmiştir. Bu sınıf emniyet
müdürlüğü rütbesi çıkarılınca Kılık ve Kıyafet
Yönetmeliği’nde olağan değişiklik söz konusu
olmuştur. Bununla beraber, Emniyet Genel Mü-
dür Yardımcısı kıyafeti, Havacı Polis kıyafeti ve
Çevik Kuvvet Polisi kıyafetinde de düzenleme-
lere gidilmiştir138. Bu düzenlemeye göre genel
hususlar şunlardır: Sivil elbise ile çalışan perso-
nelin, vali tarafından mevsim veya görev özelli-
ği gereği başka türlü giyime izin verilen haller
dışında, elbise ve gömlek giyip ve kravat takma-
ları zorunlu tutulmuşken bu değişiklikle ayrıca
elbiselerin temiz, düzgün, ütülü ve sade olması
gerektiği vurgulanmıştır. Yine ayakkabıların ka-
palı, boyalı ve temiz olması gerektiği de ifade
edilmiştir.
Kadın amir ve memurların dikkati çekecek
şekilde makyaj yapması, ziynet eşyası vb. takılar
takması yasak kılındığı gibi bu düzenleme ile ay-
rıca saç şeklinde değişikliğe gidilmiştir. Saçların
kısa kesilmesi, kâkül bırakılmaması veya sade
topuz şeklinde toplanması ve bununla birlik-
te sacların, omuzlara dökülecek şekilde serbest
bırakılması yasaklanmıştır. Üniformasız olarak
görev yapan kadın amir ve memurların eski dü
EGM Yardımcısı Aysel Mertdoğan 139
138 6 Temmuz 1983 tarihli ve 18099 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelik ile 1981 senesinde çıkarılan Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları
Kıyafet Yönetmeliği’nde büyük ölçüde değişikliğe gidilmiştir. Resmi Gazete, 6 Temmuz 1983, Nr. 18099.
139 Polis Emeklileri Dergisi, 1 Eylül 1983, Yıl, 30, Nr. 375.
141
zenlemede sadece görev sırasında pantolon ile çalışamayacakları ifade edilmiş iken bu düzenleme ile
ilaveten kolsuz ve çok açık yakalı gömlek, bluz veya elbise, terlik tipi (sandalet) ayakkabı giyeme-
yecekleri de belirtilmiştir. Etek boyunun da dizden yukarı ve yırtmaçlı olamayacağı vurgulanmıştır.
Önlük giyme zorunluluğuna devam edilmiştir.
Genel Müdürlük ve illerde sivil çalışan personelin resmi üniformalı bir göreve atanması durumun-
da gelecek yılın istihkakından bir takım resmi elbise ve teçhizat verilirken bu değişiklikle atandıkları
tarihteki yılın istihkakından verilmesi kararlaştırılmıştır. Resmi elbise giyen personele daha önceden
demirbaş olarak verilen elbise kollarına konulacak polis arma ve branş işaretleri ile şapka kokartı
listeden çıkarılmış ve bunların belirtilen cins, renk ve ölçülere uygun olarak personelin kendisi ta-
rafından temin edilmesi gerektiği kararlaştırılmıştır. Bununla birlikte apolet, spolet ve sicil sayısını
gösteren plaka veya numaralar ile kemerler de temin edilecekler arasında sayılmıştır.
Emniyet teşkilatı içinde bir kadrodan diğerine nakil halindeki personelin tabancasını kadrosunda
bırakarak yeni görev yerine gitmesi usulü devam etmiştir. Bu değişiklik ile giyim eşyası ve dikiş
bedelinin hangi usul ve şartlarda verileceği veya geri alınabileceği detaylandırılmıştır. Buna göre
emekliye ayrılma veya başka bir sebeple meslekten ilişiğinin kesilmesi nedeniyle dağıtım tarihlerinde
görevde bulunmayanlara giyim eşyası ve dikiş bedeli verilmez. Görevden uzaklaştırılan, tutuklanan,
gözaltına alınan veya memuriyetten ilişiğinin kesilmesini gerektirmeyen bir cezaya mahkûm olup
da bu cezası infaz edilmekte olanlara giyim eşyası ve dikiş bedeli verilebilmesi için bu personelin
görevlerine dönmüş olmaları şarttır. Aylıksız izin alarak görevlerinden ayrılanlara bu süre için giyim
eşyası ve dikiş bedeli verilmez.
IV.IV.I. Giyeceklerin Renk, Cins ve Biçimleri ile Şekilleri

Parka: Koyu limonküfü renginde, su geçirmez, polyester karışımlı kumaştan yapılır. Boyu ceket
boyundan 10 santimetre uzundur. İç kısmındaki astarı aynı cins ve renkteki kumaştan ve daha ince
yapıda olmak kaydıyla tek parça olarak kaplanmış dış kumaşla iç astar arasına sentetik elyaftan ya-
pılmış vatka kullanılmak suretiyle uygun şekilde baklava biçimi kapitone dikişlidir. İç kısmı, astarın
tamamını kaplayacak şekilde bünyan dokumalı müflonludur. Kolların fermuarla sökülüp takılabilir
özelliğine son verilmiştir. Parkanın önü, sağ ön tarafta robanın140 5 santimetre altından başlayıp ve
uygun aralıklarla dikilmiş büyük boydadır. Parkanın önü madeni üç düğme ile iliklenir. Sağ ve sol
göğüs üzerinde, yakanın devrik ucundan başlayan ve kollara doğru uzanıp omuz dikişiyle son bulan
2 santimetre eninde roba bulunur. Parkanın yakası, üst asıl yaka ile öndeki devrik kısımlardan ibaret-
tir. Yakanın üst kısmında141, gerektiğinde sökülüp takılabilir şekilde pelüş142 kürkü bulunur. Yakanın
devrik kısmı143, parkanın boy ölçüsüne uygun şekildedir.
Parkanın omuzları düz olup omuz başında başlayan ve yaka ucuna doğru daralan şekilde apoletler
bulunur144. Apoletlerin bitiş kısmına belirli biçim ve büyüklükteki küçük boy beyaz renkli madeni
düğme dikilir. Parkanın kolları beden ölçüsüne uygun uzunluktadır. Kol ucunda 11 ile 13 santimetre
genişliğinde kol kapağı bulunur. Her iki kol kapağında, arka kısma gelecek şekilde küçük boy üç adet
madeni beyaz düğme bulunur.
Parkanın ön tarafında, alt kısmın her iki yanında, dıştan fermuar yerine dikişli, ortası pilili birer
cep bulunur145. Cep kapaklarının üst kenarları düz, alt kenarları, düğme ortaya ve dışa gelmek üzere
simetrik bir oyukluk gösterir. Düğme, küçük boy ve madeni beyazdır. Parkanın bel kısmında içten
140 Bir giyeceğin göğüsle omuz arasında kalan bölümüne eklenen parça
141 Yakanın üst kısmı, 12 ile 14 santimetre genişliğindedir.
142 Bir yüzü uzun tüylü, yumuşak ve parlak, kadifeye benzer bir kumaş türü
143 8 ile 10 santimetre genişliğindedir.
144 Apoletler, 4 ile 6 santimetre genişliğindedir.
145 Ceplerin boyu 20, eni 18 santimetredir.
142
büzgülü ve fitilli kemer bulunur. Kemerin uçları, ceketin her iki kenarına 10 santimetre mesafede son
bulur.
Soğuk iklimli bölgelerde çalışanlar, şehir dışı trafik hizmetlerinde görev yapanlar ile Boğaziçi
Köprüsü ve Çevreyolu Koruma Personeli’nin parke giymeleri usulüne devam edilmiştir. Bu değişik-
lik ile parka önündeki fermuar, iç cep özellikleri kaldırılmış ve dış ceplerin kapaklı yapılmasına karar
verilmiştir146.
1992 senesinde parkada ufak değişikliklere gidilmiştir. Bu değişikliğe göre, parkanın ön alt
kısmın her iki tarafında içten dikişli birer cep bulunmaktadır. Cep kapaklarının üst kenarları düz,
düğme orta yere gelecek şekilde simetrik bir oyukluk göstermektedir. Cep kapakları 18 santimetre,
cep derinliği ise 20 santimetredir. Parkanın beline içten gizli ayarlanabilir bağcık takılmaktadır147.
Pardösü: Koyu limonküfü renginde, palto görünümündedir. Beldeki kemer, pardösü kumaşından
6 santimetre enindedir. Yalnız önünün iki sıra büyük boy dört düğmeli olacağı belirtilmiştir.
Önceden Polis Enstitüsü öğrencileri ile kadın personel pardösü giyerler iken bu düzenleme ile emni-
yet müdürü sınıfına dâhil personel ile kadın personelin kışlık kıyafette pardösü giymeleri kararlaştı-
rılmıştır. Soğuk iklimli bölgelerde bu personele, pardösü yerine palto verilebileceği hususu da ayrıca
ifade edilmiştir.
Meşin (Deri) Ceket: Siyah deriden yapılır. Montgomeri şeklinde dikilir, önden büyük boy, made-
ni beyaz renkli dört düğmelidir. Diğer durumları göğüs cepleri olmayan resmi ceket görünümündedir.
Yakadaki çıkarılabilir siyah kürk ve bel kuşağı uygulamasından vazgeçilmiştir. Yanlardaki gizli cep
kullanımına devam edilmiştir.
Polis Emeklileri Dergisi-Yıl: 1985
Önceki uygulamada sadece motorlu araç kullananlara meşin ceket verilebilir iken bu düzenlemey-
146 Resmi Gazete, 6 Temmuz 1983, Nr. 18099.
143
le motorlu araç kullananların yanı sıra motosiklet ve trafik hizmetlerinde görevli personele de deri
ceket ve pantolon verilebileceği belirtilmiştir.
Bursa Polis Okulu Personeli
Pantolon: Yazlık kıyafet düz pantolonlarının hangi cins ve renkte olacağı 1981 düzenlemesinde
yer almamış ve bu eksiklik bu düzenleme ile giderilmeye çalışılmıştır. Yazlık kıyafette giyilecek
pantolonun, kışlık elbise kumaşının renginde (koyu limonküfü) ve % 45 polyester, % 55 yün elyaf
karışımı iplikten imal edilen yazlık kumaştan yapılacağı ifade edilmiştir.
Düz pantolonun paça boyu, paçanın dublesiz olacağı usulleri aynı kalmakla birlikte yan dış dikiş-
lere 2 milimetre genişliğinde ve gömlek kumaşı renginde konulacak zıhın emniyet müdürü sınıfına
dâhil personelin pantolonunda sarı sırma renkte olmasına karar verilmiştir.
Üniforma ile görev yapan personelin milli günler, bayram günleri ve törenlerde ceket içinde beyaz
gömlek giymeleri ve ayrıca trafik hizmetlerinde çalışan personelin de boynuna beyaz fular takması
gerektiği kararlaştırılmıştır.
Toplum Zabıtası “Çevik Kuvvet” olarak değiştirildiğinden Kılık Kıyafet Yönetmeliği’nde “Top-
lum Zabıtası” tabiri yerine “Çevik Kuvvet” tabiri eklenmiştir. Çevik Kuvvet mensuplarının şapka
kasnağının etrafında beyaz biye bulundurulmasına devam edilmiştir.
Motosiklet kullananlara ayakkabı yerine çizme verildiği gibi ayrıca trafik hizmetlerinde çalışan
resmi elbiseli kadın personele de beyaz deriden çizme verilebileceği değişikliğine gidilmiştir.
Palto, Manto ve Pardösü Şekil Değişikliği
1984 senesinde çıkarılan Polis Kılık ve Kıyafet Yönetmeliği’nde değişikliğe gidilen konulardan
birisi de palto, manto ve pardösüdür. Buna göre teşkilat mensuplarının giyeceği palto koyu limonküfü
elbise renginde kalın yünlü kumaştandır. Kruvaze yaka ve iki sıra üzerinde dikilmiş büyük boy dörder
düğmelidir. Arkası yırtmaçlı olup pardösü görünümündedir.
144
Yaka, üst asıl yaka ile öndeki devrik kısmından ibarettir. Alt yakanın genişliği 11-12 santimetredir.
Üst yakanın genişliği alt yakaya uygun olarak belirlenir. Ön üst düğmeler, alt yaka köşesinden takri-
ben 1 santimetre kadar aşağıdadır.
Alt düğmeler, yan cepler hizasına gelecek şekilde eşit aralıkta karşı karşıya dikilmektedir. Boyu,
diz kapaklarından 4 santimetre aşağıda, cepleri içten, cep kapakları yandandır. Cep kapağının boyu
15-17 santimetre eni 5 santimetredir. Bele, aynı kumaştan yapılmış 6 santimetre eninde ikinci ve
üçüncü düğmeler arasında olmak üzere kemer takılmaktadır. Kemerin tokası kumaş rengindedir. Dış
kenar dikişleri ile yaka, cepler çift dikişlidir. Kollara iç kol dikişinden dirsek dikişi tarafına doğru, 4
santimetre eninde 13-15 santimetre boyunda pat konulur. Patın ucunda küçük boy düğme bulunmak-
tadır. Yalnız genel müdür yardımcılarının paltolarında kol patı bulunmamaktadır. Emniyet müdürü
sınıfındaki personele palto verilmektedir.
Emniyet hizmetleri sınıfı personelden palto, meşin-deri ceket, manto-pardösü verilmeyenlerle şe-
hir dışı trafik hizmetlerinde çalışanlara parka verilir.
Manto-Pardösü: Manto kalın yünlü kumaştan, pardösü, pardösülük kumaştan yapılmaktadır.
Kruvaze biçiminde dikilmektedir. Önü iki sıra üzerinde dikilmiş, büyük boy dörder düğmelidir. Ar-
kası yırtmaçlıdır.
Yaka, üst asıl yaka ile öndeki devrik kısmından ibarettir. Alt yakanın genişliği 6-8 santimetredir.
Üst yakanın genişliği alt yakaya uygun olarak belirlenmektedir. Ön üst düğmeler, alt yaka köşesinden
takriben 1 santimetre kadar aşağıdadır. Alt düğmeler, yan cepler hizasına gelecek şekilde eşit aralık-
ta karşı karşıya dikilmektedir. Boyu, etek boyu hizasındadır. Cepler içten, cep kapakları yandandır.
Cep kapağının boyu 14-16 santimetre, eni 4 santimetredir. Kemer, aynı kumaştan yapılmaktadır. 5-6
santimetre eninde olup ikinci ve üçüncü düğmeler arasına takılmaktadır. Kemerin tokası kumaşın ren-
gindedir. Kolları iç kol dikişinden dirsek dikişi tarafına doğru, 3 santimetre eninde, 8-13 santimetre
boyunda pat konulmaktadır. Patın ucunda küçük boy düğme vardır. Dış kenar dikişleri ile yaka ve
cepler çift dikişlidir. Kemer cins ve özellikleri ile diğer teçhizatlar konusunda 1983 yılı değişikliği
yürürlükten kaldırılarak 1981 yılı değişikliğine dönülmüştür148.
IV.IV.II. Giyecekler ile İşaretlerin Şekil ve Tarifi

Ceket ve paltonun yanına ilaveten parka ve pardösü de eklenmiştir.
Polis Memurları: Ceket ve parkalarında sol üst cep kapağı üzerinde, madeni döküm polis arması
vardır149. Sağ üst cep kapağı üzerinde siyah kumaştan zemin üzerine beyaz madeni döküm ve ortadan
daralan, iki tarafa doğru genişleyerek yaprak şeklinde incelen defne dalı bulunur150. Sağ kola, branş
işareti takılır151.
Sağ kol kapağı üzerinde, kıdem işareti bulunur152. Polis memurlarının kıdem işaretleri üçten dörde
çıkarılmıştır. Yeni düzenlemeye göre polis memurlarından meslekteki hizmet süresi altı yılı tamam-
layanlar bir, on iki yılı tamamlayanlar iki, on sekiz yılını tamamlayanlar üç, yirmi dört yılını tamam-
layanlar dört şeritli kıdem işareti takarlar. Yazlık gömleğe, cekete takılan bütün işaretler aynen takılır.
Ancak kıdem işareti, 6 santimetre uzunluğunda ve 3 santimetre genişliğinde bir siyah kumaş zemin
üzerinde, kol ağzından itibaren 2 santimetre yukarıdan başlamak ve branş işaretinin aşağıya doğru

149 Polis Arması: Madeni döküm üzerinde sekiz köşeli ve 5 santimetre çapındadır.
150 Defne Dalı: 8x3 santimetre ebadında siyah kumaştan zemin üzerine 7x1,5 santimetre ebadında beyaz madeni döküm ve ortadan daralan, iki tarafa
doğru genişleyerek yaprak şeklindedir.
151 Branş işareti: üst kenarı omuz dikişinden 7 ve 10 santimetre aşağıda olmak üzere, sekiz köşeli siyah kumaştan zemin üzerine oturtulmuş, 5 santimetre
çapındadır.
152 Kıdem İşareti: 5 milimetre x 5 santimetre boyutlarında ve aralan 0,5 santimetre olmak üzere kol kapağının üst dikişine paralel şekilde, branş
işaretinin aşağı doğru aynı istikametinde, gri şeritten dikilmiş
145
aynı istikametinde olmak üzere takılır. Apoletlerin

üzerinde sicil numarası bulunur. Parkaya takılan
arma ve işaretler paltoya da aynen takılır.
Polis okullarından mezun olup kadroya atanmış
olan personel resmi elbiselerinde polis okulu bröve-
sini takamazlar. Polis Enstitüsü öğrencileri ile Ensti-
tüde öğrenim gören memurların apoletlerindeki sınıf
işaretlerinin altına polis memurlarının apoletlerinde
olduğu gibi memurun sicil numarası takılır.
Polis memurları ile komiser sınıfı personelin apo-
Polis Okulu Öğrencileri letlerinin üzerine, boyu 3, eni 1 santimetre ve kalın-
lığı 2 milimetre olan, dikdörtgen şeklinde ve alpaka-
dan yapılmış çerçevenin içine eşit aralıklarla tutturulan, boyu 1 santimetre, kalınlığı 2 milimetre olan
alpaka rakamlardan oluşan sicil numarası takılır.
Emniyet Amiri: Ceket ve parkada, sol üst cep kapağı üzerinde beyaz madeni döküm polis arması,
sağ üst cep kapağı üzerinde, siyah kumaştan yapılmış çapı 6 santimetre olan zemin üzerine konulmuş,
madeni ve üç yapraklı defne dalı bulunan üçgenden oluşan rütbe işareti bulunmaktadır. Böylece alt
alta bulunan iki defne dalı ve bir yıldızdan oluşan rütbe işareti terk edilmiştir.
Apoletler ve spoletlerde herhangi bir değişikliğe gidilmemiştir. Eskiden olduğu üzere apoletler, si-
yah kumaştan imal edilir ve çevresine 5 milimetre eninde gri sim şerit geçirilir. Spoletler153 ise ceketin
üst yakası üzerinde zemini siyah olup beyaz sim şerit ile çevrilmiştir. Ortasında sim ile işlenmiş üçgen
çerçeve içinde üçer yapraklı defne dallarından karşılıklı iki üçgen ve bunların ortasında sekiz köşeli
bir yıldız bulunur. Parka, pardösü ve yazlık kıyafette gömlek üstüne spolet takılmaz.
Emniyet amiri sınıfı rütbe işaretinde aynı yıl Aralık ayında yeni bir değişiklik daha yapılmıştır.
Buna göre emniyet amiri ceket ve parkası şöyledir:
Ceket ve parkada, sol üst cep kapağı üzerinde beyaz madeni döküm polis arması, sağ üst cep kapa-
ğı üzerinde, siyah kumaştan yapılmış rütbe işareti vardır. Bu işaretin çapı 5,5 santimetre olan zemin
üzerine konulmuş beyaz madenidir. Üstünde kabartma üç yapraklı defne dalı bulunup kenarları 4,5
santimetre olan üçgenden oluşmaktadır.
Emniyet amiri apoletleri, siyah kumaştan imal edilmekte ve çevresine 5 milimetre eninde gri sim
şerit ile çevrilmektedir. Spolet ise ceketin üst yakalarında, zemini siyah, uçları sivri 7x3 santimetre
ebadında ve çevresi 3 milimetre eninde gri sırma şeritle kaplıdır. Spoletin ortasında beyaz madeni kü-
çük bir defne yaprağı bulunmaktadır. Parka ve yazlık kıyafette gömlek üstüne spolet takılmamalıdır154.
Genel Müdür Yardımcısı Kıyafeti: Bu düzenleme ile genel müdür yardımcılarının ceket ve par-
dösülerinin kol kapakları üzerinde, kol ağzından 4 santimetre mesafede, altta 1, üstte yarım santimet-
re eninde sarı iki sırma şerit bulunacağı kararlaştırılmıştır.
Eğitim ve Öğretim Kurumları Flamaları: Çapraz ve ortasında polis arması olmak üzere yarısı
kırmızı diğer yarısı koyu limonküfü rengindedir. Bu flamanın sol üst köşesine polis okulu sembolü
konulmaktadır. Sembolün alt kısmına polis okulunun adı ve alt satırına da kuruluş tarihi yazılmaktadır.
Merasimlerde, aynı renk ve şekilde yapılmış flamalardan, birlik amirlikleri için 55x80, her birlik
için 50x70, trampet takımı için 30x25, boru takımı için 35x40 santimetre ebadında flamalar kullanıl-
maktadır.
153 Spolet: Ceketin üst yakası üzerinde zemini siyah, tabanı 4 santimetre, kenar yüksekliği 6,5 santimetre ve ortadan itibaren en uzun köşesi 9 santimet-
re olmak üzere kenarları 2 milimetre genişliğinde beyaz sim şerit ile çevrilmiştir.
154 Resmi Gazete, 6 Aralık 1983, Nr. 18243; Polis Emeklileri Dergisi, 1 Mart 1984, Nr. 381.
146
Emniyet Müdürü Rütbe İşaretlerindeki Değişim

1984 senesinde polis kıyafetinde yapılan değişiklikler genel olarak emniyet müdürleri rütbe işaret-
leri ile istihkak ve kullanma süresinde meydana gelmiştir.
Emniyet Genel Müdürlüğü Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Kıyafet Yönetmeliği’nin 36.
maddesinde değişiklik yapılmıştır. Buna göre; emniyet müdürlerinin rütbe işareti, sarı renkli hilâle ben-
zer şekildeki iki yapraktan ibaret ve ağız açıklığı 3 santimetre olan defne dalının açıklıkları arasında
kalmış aşağıda kadro unvanları, dereceleri ve hizmet süreleri karşılığında gösterilen sayıda sekiz
köşeli yıldızlardan meydana gelmesi kararlaştırılmıştır.
Bir yıldız öngörülmüş olan kadro unvanları: Hizmet süresi üç yıla kadar olan şube müdürleri,
3. kadro dereceli moral eğitim merkezi müdürleri, müfettişler ve hukuk müşavirleridir.
İki yıldız öngörülmüş olan kadro unvanları: Hizmet süresi üç yıldan fazla olan şube müdürleri,
2. kadro dereceli moral eğitim merkezi müdürleri, Boğaziçi Köprü Çevre Yolları Koruma Müdürü,
hukuk müşavirleri, A.P.K. uzmanlarıdır.
Üç yıldız öngörülmüş olan kadro unvanları: İl emniyet müdür yardımcıları, Polis Enstitüsü,
polis koleji, polis eğitim merkezi, polis okulu müdür yardımcıları, 2. kadro dereceli başmüfettişlerdir.
Dört yıldız öngörülmüş olan kadro unvanları: Genel müdür yardımcıları, Teftiş Kurulu Başka-
nı, 1. Hukuk Müşaviri, daire başkanları, 1. kadro dereceli başmüfettişler ve A.P.K. uzmanları, Cum-
hurbaşkanlığı Koruma Müdürü, Emniyet Müdürü (TBMM), il emniyet müdürleri, Polis Enstitüsü,
polis koleji, polis eğitim merkezi ve polis okulu müdürleridir155.
1986 senesinde emniyet müdürlerinin rütbe işaretlerinde yeniden düzenlemeye gidilmiştir. Buna
göre;
Sarı renkli hilâle benzer şekildeki iki yapraktan ibaret ve ağız açıklığı 3 santimetre olan defne
dalının açıklıkları arasında kalmış aşağıda kadro unvanları, dereceleri ve hizmet süreleri karşılığında
gösterilen sayıda sekiz köşeli yıldızlardan meydana gelmektedir.
155 Resmi Gazete, 28 Eylül 1984, Nr. 18529.
147
Bir yıldız öngörülmüş olan kadro unvanları: Hizmet süresi 3 yıla kadar olan şube müdürleri,
3. kadro dereceli moral eğitim merkezi müdürleri, müfettişler, hukuk müşavirleri ve öğretmenlerdir.
İki yıldız öngörülmüş olan kadro unvanları: Hizmet süresi 3 yıldan fazla olan şube müdürleri,
2. kadro dereceli Boğaziçi Köprü Çevreyolları Koruma Müdürü, hukuk müşavirleri, APK uzmanları,
öğretmenlerdir.
Polis Müdürleri Anıtkabir Ziyareti
Üç yıldız öngörülmüş olan kadro unvanları: İl emniyet müdür yardımcıları, Polis Akademisi
başkan yardımcıları ve bölüm başkanları, Polis Koleji, polis eğitim merkezi, polis okulu müdür yar-
dımcıları, 2. kadro dereceli başmüfettişler, moral eğitim merkezi müdürleri, Başbakanlık Koruma
Müdürü, 1. kadro dereceli öğretmenlerdir.
Dört yıldız öngörülmüş olan kadro unvanları: Genel müdür yardımcıları, Teftiş Kurulu Başka-
nı, Polis Akademisi Başkanı, 1. Hukuk Müşaviri, daire başkanları, 1. kadro dereceli başmüfettişler ve
APK uzmanları, Cumhurbaşkanlığı Koruma Müdürü, Emniyet Müdürü (TBMM), il emniyet müdür-
leri, polis koleji, polis eğitim merkezi ve polis okulu müdürleridir156.
156 Resmi Gazete, 10 Nisan 1986, Nr. 19074.
148
IV.IV.III. Teçhizat Şekil ve Tarifi ile İstihkak
Çocuklara Yönelik Trafik Eğitimi-Diyarbakır (1985)
Emniyet Hizmetleri Sınıfı Personeline, lüzum ve ihtiyaca göre el telsizi, çelik yelek, tabanca,
tabanca kılıfı, on dörtten aşağı olmamak üzere fişek, iki şarjör, bir şarjör kılıfı, fişeklik, zinciriyle
beraber düdük, saat, elektrikli cep feneri, çakı, kelepçe, kelepçe kılıfı, kauçuktan veya benzeri elastiki
maddelerden yapılmış cop, gaz tabancası, yeter miktarda gaz mermisi, fotoğraf makinası, yeter mik-
tarda film, kar başlığı, kar gözlüğü, yün eldiven, lastik bot, kalkan ve teferruatı ile trafik para cezası
tahsiline yetkili trafik personeline deriden yapılmış makbuz çantası ve resmi elbise giyen kadın per-
sonele siyah deriden yapılmış ve omuza takılabilecek şekilde atkılı çanta demirbaş olarak verilebilir.
Böylece kemer, göğüs polis arması, branş işareti ve şapka kokartı demirbaş olmaktan çıkarılmış, buna
karşın bir şarjör kılıfı, fişeklik, kelepçe kılıfı, trafikçiler için makbuz çantası ve kadın polisler için at-
kılı çanta demirbaş olarak verilmiştir. Ayrıca lüzumu halinde yukarıdaki fıkrada yazılanlardan başka
diğer silah, teknik vasıta ve teçhizat da verilebileceği belirtilmiştir.
Kemer: Herhangi bir siyah kemer yerine bu düzenleme ile kışlık kıyafette siyah renkli, silahı ta-
şıyabilecek niteliklere sahip kemerin takılacağı hususuna karar verilmiştir.
Yazlık kıyafet kemerlerinin 5 santimetre genişliğinde olduğu yinelenirken sadece trafik polisleri-
nin deri kemerleri beyaz renkte kalmıştır. Önceden beyaz renk olan Toplum Zabıtası/Çevik Kuvvet
personelinin de diğer tüm personeller gibi siyah renkte kemer takmasına karar verilmiştir.
Kemerin tokası üzerinde polis arması bulunmaktadır157. Bel genişliğine göre ayarlanabilen kanca
ile alttan tutturulan kemerin tokası emniyet müdürü rütbesinde sarı, diğer rütbelerde beyaz madenden
yapılarak sınıflar arasında ayrıma gidilmiştir.
157 Polis Arması: 3 santimetre çapında, sekiz köşeli kabartma madenidir.
149
Polis Kıyafetleri
Tabanca kılıfı, fişeklik, kelepçe ve cop kılıfları birer deri atkı ile kemere geçirilmektedir. Kemerin,
kışlık kıyafette ceket altına, merasimlerde merasim birliği mensuplarınca manevra kemeri ile beraber
üste kuşanılmasına devam edilmiştir.
Tabanca Kılıfı: Trafik branşında çalışanlarda beyaz, diğer branşlarda çalışanlarda siyah renkli 4
milimetrelik köseledendir. Bu kısımdan Toplum Zabıtası ibaresi çıkarılmıştır.
Kılıf: Kemerin kılıf köprüsünden geçmesini sağlayacak şekilde yapılır ve kışlık kıyafette pantolo-
nun sağ arka cebi üzerinde, yazlık kıyafette sağ tarafta pantolon dikişi hizasında takılmaktadır.
Cop ve Kılıfı: Kauçuktan veya benzeri elastiki maddelerden yapılmıştır. Kemer renginde kılıf için-
de, kemere bağlı olarak ceketin sol alt cebi altından çıkarılan iki deri atkı kılıfı içinde taşınmaktadır.
Polis Çevik Kuvvet personeline, özel görev elbisesi giyilen hallerde taşınmak üzere, 15 santimet-
relik kısmı el kabzası olarak yapılmış, 60 santimetre boyunda ve 4 santimetre çapında tahtadan ya-
pılan ve siyah renkte olan cop verilir. Copun kabzasının ucunda bileğe takılmak üzere kayış bulunur.
Cop, bel kemerindeki cop tokasının demir halkasına kabza bileziğinin oturtulması suretiyle takılır ve
taşınır.
Kelepçe: Kışlık ve yazlık kıyafette pantolonun sol arka cebi üzerine gelecek şekilde kemere takı-
lan ve kemer rengindeki (siyah) deriden yapılmış bir kılıf içinde taşınır.
IV.IV.IV. İstihkak ve Süreleri

1984 senesinde Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensuplarına verilecek giyecek eşyasının kullanma sü-
releri hakkında yeni bir düzenleme yapılmıştır158. Bu düzenlemenin en dikkat çekici tarafı ise kalem
başlıkların sayısının artırılmasıdır. Buna göre:
150
Eşyanın Cinsi Kullanma Süresi

Takım Elbise – Tayyör (Resmi kıyafet taşı- 6 Ay
yanlar ile Polis Enstitüsünde okuyanlara)
Takım Elbise – Tayyör (Sivil çalışanlara) 1 Yıl
Pantolon (Polis Enstitüsünde okuyanlar) 1 Yıl
Frenk Gömleği 6 Ay
Frenk Gömleği (Resmi kıyafet taşıyanlara) 3 Ay
Kravat 6 Ay
Palto-Manto 2 Yıl
Parka 2 Yıl
Pardösü 2 Yıl
Meşin deri ceket 2 yıl
Meşin deri pantolon (Motosikletlilere) 2 yıl
Ayakkabı 6 Ay
Bot 1 Yıl
Deri Çizme 1 Yıl
Şapka 1 Yıl
Çorap 6 Ay
Deri Eldiven 3 Yıl
Uçuş tulumu (yazlık ve kışlık) 6 Ay
Çevik Kuvvet Elbisesi 1 Yıl
1992 senesinde Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Kıyafet Yönetmeliği’nde bazı değişiklikle-
re gidilerek istihkak ve süreleri yeniden belirlenmiştir. Bu doğrultuda Emniyet Hizmetleri Sınıfında
resmî kıyafetle görev yapanlara giyecek eşyası olarak takım elbise veya tayyör, ayakkabı, bot; palto,
pardösü, gocuk veya kaput (bunlardan birisi verilir), pantolon, bluz, şapka, kravat ve keten kumaştan
takım elbise verilmektedir. Giyecek yardımı, kurum tarafından temin edilerek hak sahibi personele,
görevleri esnasında giyinmek üzere verilmektedir. Bu yardım karşılığında ayrıca nakden bir ödemede
bulunulmaz. Ancak Emniyet Hizmetleri Sınıfında sivil olarak görev yapan personele giyecek yardımı
bedeli ile resmi kıyafet taşıyanlara dikiş bedeli Emniyet Genel Müdürlüğü ile Maliye ve Gümrük
Bakanlığınca müştereken tespit edilerek nakden ödenmektedir. Giyecek eşyalarının, rengi ve biçimi
Emniyet Genel Müdürlüğünce tespit edilmektedir. Emniyet Hizmetleri sınıfında görevli olup, sivil kı-
yafet kullanan personele takım elbise veya tayyör, ayakkabı, palto veya manto veya pardösü, gömlek
veya bluz verilmektedir. Genel Müdürlük Merkez Teşkilatında ve illerde sivil çalıştırılması, Genel
Müdürlükçe uygun görülen personelden üniformalı göreve atananlara, atandıkları tarihte sivil elbise
istihkakı almış iseler o yıl için ayrıca 1 takım resmi elbise ile teçhizatı verilmektedir. İl emniyet teş-
kilatında çalışan ve bu madde kapsamına giren personelin miktarı, emniyet müdürlüklerince her mali
yılbaşından bir ay önce Genel Müdürlüğe bildirilmektedir. Giyecek eşyalarının kullanma süreleri
aşağıda gösterilmiştir159.
151
Eşyanın Cinsi Miktar Kullanım Süresi
Takım Elbise veya Tayyör (Kışlık) 1 Takım 2 Yıl

Ayakkabı 1 Çift 1 Yıl
Bot-Çizme 1 Çift 2 Yıl
Palto, Parka, Pardösü, Manto, Gocuk 1 Adet 3 Yıl

Şapka 1 Adet 2 Yıl
Kravat 1 Adet 1 Yıl
Keten Kumaştan Takım Elbise 1 Takım 2 Yıl
Gömlek, Bluz (Yazlık ve Kışlık) 4 Adet 1 Yıl
Pantolun ve Etek 1 Adet 1 Yıl
Meşin deri ceket, pantolon (Motosikletlilere) 1 Takım 3 yıl
İl emniyet müdürünün hizmet otosuna takılacak flamanın ne tür bir çubuğa takılacağı kararlaştırıl-
mıştır. Buna göre bu çubuk, çelik veya krom edilmiş madenden 60 santimetre uzunluğunda ve ucu ay
yıldızla sonuçlanan bir çubuğa takılmaktadır.
152
V. POLİSTE LACİVERT KIYAFET DÖNEMİ (1994-2018)

V.I. Montlu Polis Kıyafetine Geçiş
1994 senesine gelindiğinde Polis kıyafetindeki değişiklik basına “Poliste FBI modası” başlığı ile
yansımıştır. Emniyet Teşkilatı’nın 149. yılına baştan aşağıya yenilenerek gireceği duyurulmuştur. 10
Nisan Polis Günü’nden itibaren ayakkabısından şapkasına kadar polisin FBI memurları gibi giyine-
ceği haberi yapılmıştır. Halen giyilmekte olan yeşil renkli üniformaların lacivert renkli üniformalar
ile değiştirileceğini, kolay silah çekilebilmesi için mont giyme zorunluluğunun getirildiğini, arma ve
kimliklerin metal olduğunu, rütbe işaretlerinin göğüs yerine omuza takılacağı ve olaylar sırasında
şapka yerine kep takılacağı yazılmıştır160.
Yeşil kıyafet yerine lacivert renkli polis kıyafetine 7 Mart 1994 tarihli 21870 sayılı Resmi Gaze-
te’de yayımlanan Kılık-Kıyafet Yönetmeliği ile geçilmiştir161.
15 Ağustos 2007 tarihinde 26614 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan yeni Yönetmelikle 1994 yı-
lında çıkarılan Yönetmelik yürürlükten tamamen kaldırılmış fakat elbiselerin şekil, biçim ve renginde
ciddi bir değişikliğe gidilmemiştir.
1994 senesi Yönetmeliğinin başlangıç kısmında genel kaidelere yer verildikten sonra ayrıntılara
geçilmiştir.
V.II. Giyeceklerin Renk, Cins ve Biçimleri İle Şekilleri

Emniyet hizmetleri sınıfı mensuplarından resmi kıyafetle görev yapanlara verilecek parka, mont-
160 “Poliste FBI Modası”, Hürriyet, 6 Nisan 1994.

153
gomer, ceket, kazak, pantolon, etek, kep, yağmurluk, kravat ile pardösü (koyu lacivert renkte), ayak-
kabı, uzun konçlu bot ve çizme ise siyah renktedir.
Resmi elbise ile görev yapan personelin kışlık görev kıyafeti, yazlık görev kıyafeti ve tören kıya-
feti olmak üzere üç ayrı kıyafet şekli bulunmaktadır.
V.II.I. Kışlık Görev Kıyafeti

Parka, montgomer, kazak, golf tipi pan-
tolon veya etek, kep, kravat, gömlek, uzun
konçlu bot veya çizmeden oluşmaktadır.
Parka
Tüm emniyet teşkilat mensupları, koyu
lacivert renkli polyester tekstil üzerine PVC
kaplı birinci sınıf imperteks kumaştan imal
edilmiş parka giyerler162. Parkada ilk deği-
şiklik 1995 senesinde yapılmış ve bu yılda
çıkarılan yönetmelikte parkaların ayrıca so-
ğuğa, suya ve ısıya dayanıklı birinci sınıf
polyester ve benzeri kumaştan yapılması
kararlaştırılmıştır163 2000 senesinde yapılan
değişiklikle de parkaların model ve tarzı ye-
niden belirlenmiş, kumaş olarak Pollamid,
renk Pantone tipi ve reflektif malzeme kulla-
nılmış ayrıca arka kısmına “POLİS” ibaresi
konulmuştur164.
2007 senesine gelindiğinde parkaların sa-
dece koyu lacivert renk kumaştan imal ve ar-
kasında “POLİS” ibaresiyle devam edilmesi-
ne karar verilmiştir165.
Montgomer
Kışlık Kıyafetler
Parkada kullanılan koyu lacivert renkli
kumaştan imal edilmektedir166. 2007 Yönetmeliğinde aynı şekil ve özelliğe yer verilmiş ve arka kıs-
mına “POLİS” yazısı eklenmiştir.167
Pantolon
% 50 yün, % 50 polyester karışımı koyu lacivert renkli kumaştan golf pantolon biçimindedir. Ayrı-
ca düşük kemerli pantolon yaptırılması ve giyilmesi yasak kılınmıştır168. 1995 senesinde pantolonla-
rın yine % 50 yün % 50 polyester karışımı kumaştan yapılmasına karar verilmiştir. Kışlık pantolonun
yazlık pantolon şeklinde olması, bot ile giyildiğinde paçalarına lastik takılarak büzgü verilmesi ve
golf tipi şeklinde giyilmesi istenmiştir169. 2007 senesi değişikliğinde ise kışlık pantolonların sadece
163 Resmi Gazete, 15.09.1995, Nr. 22405.
165 Resmi Gazete,15 Ağustos 2007, Nr. 26614.
169 Resmi Gazete, 15.09.1995, Nr. 22405.
154
koyu lacivert renk kumaştan yapılacağı hususuna yer verilmiştir170. Bu değişiklik ile golf tipi kışlık
pantolun terkedilmiştir.
Kazak
Birinci sınıf akrilik ipliği ile yün ipliğinin
karışımından örülmektedir. İplik oranları; %
85 akrilik, % 15 yündür. 1995 senesinde yün
ipliği oranı % 30’a çıkarılmış, akrilik oranı ise
% 70’e düşürülmüştür. Yine birinci sınıf mal-
zemeden imal edilmesi hususuna aynen yer ve-
rilmiştir171. 2007 senesinde ise akrilik ve yün
karışımından bahsetmeksizin sadece kazakla-
rın koyu lacivert renk malzemeden örülü oldu-
ğuna değinilmiştir172.
Etek
1994 Sonrası Parka 2000 Sonrası Parka Pantolon kumaşından koyu lacivert renk-
lidir. Arkası iki parçadır, ön ortasında derince
bir pilikaşe bulunmakta olup boyu diz kapa-
ğından 10 santimetre aşağıdadır173. 2007 senesinde ise önemli bir değişikliğe
gidilmemiştir. Buna göre eteklerin kışlık pantolon kumaşından dikilmesine ön
ortasında derince bir pilikaşe bulunmasına ve etek boyunun diz kapağından 10
santimetre aşağıda olmasına değinilmiştir174.
Kep
Pantolon veya eteklik kumaş gibi koyu laciverttir. Kep viziyörünün ön ke-
narı ile kaş arasında bir, bir buçuk parmak mesafe bırakılmak suretiyle kaş-
lara paralel olarak giyilir175. Kışlık pantolonluk kumaşından yapılır. Kadın
personel ise, resmi kıyafetlerinde kadınlara ait kepi giyer176. 2007 senesinde
ise keplerin koyu lacivert renk kumaştan yapıldığı, ancak trafik hizmetleri
sınıfındaki personelin keplerinin beyaz renk kumaştan olduğu, siperliğinin ise
lacivert renkte olduğu belirtilmiştir177.
Kışlık kıyafetlerden bere ile ilgili düzenleme ilk defa 1995 değişikliğinde
yer almıştır. Buna göre berenin birinci sınıf koyu lacivert kaşe kumaştan ya-
pılmasına karar verilmiştir178. 2007 değişikliğinde bere için “Koyu lacivert
renk malzemeden örülür.” denilmiştir. Ayrıca başa giyilecekler arasında koyu
lacivert renk malzemeden örülen örgü başlıkta sayılmıştır179.
Yağmurluk
Kışlık Kıyafet
Polyester tekstil PVC kaplı birinci sınıf koyu lacivert kumaştandır180. 2007

171 Resmi Gazete, 15.09.1995, Nr. 22405.
176 Resmi Gazete, 15.09.1995, Nr. 22405.
178 Resmi Gazete, 15.09.1995, Nr. 22405.
155
senesi değişikliğinde yağmurlukların aynı renkte kalmasına, arka ve ön kısmında reflektifli “POLİS”
yazısı bulunmasına karar verilmiştir181.
Gömlek
Birinci sınıf açık mavi poplin kumaştandır182 1995 değişikliğinde, ilaveten yazlık gömlekte olduğu
gibi cepli ve apoletli olduğu hususuna yer verilmiştir183. 2007 değişikliğinde ise kışlık gömleklerin
açık mavi renk kumaştan yapılmasına ve yazlık gömlekte olduğu gibi cepli ve apoletli olmasına yer
verilmiştir184.
Kravat
Birinci sınıf kalitede polyester koyu lacivert kumaştandır185. 2007 değişikliğinde kravatın sadece
koyu lacivert renkte olduğuna değinilmiştir186.
Uzun Konçlu Bot
Bot
Taban lastiği ve üst derisi birinci sınıf kalite malzemeden siyah renktedir187. 1995 değişikliğinde,
“Birinci sınıf vidala deriden, ısı yalıtımlı, astarlı, suya dayanıklı olarak imal edilir.188” denilmiştir.
2007 değişikliğinde uzun konçlu bottan vazgeçilmiş yalnızca botların siyah renk deriden üretileceği
hususuna değinilmiştir189.
Çizme
Siyah deriden, tabanı iki katlı köseleden kenarları 4 santimetre piantalı, dikişli ve çivilidir, ökçenin
alt ve üst kısmı aynı genişliktedir190. 1995 değişikliğinde çizme konusunda bir değişikliğe gidilmez
iken 2007 değişikliğinde sadece çizmeler için “siyah renk deriden yapılır.” denilmiştir.
2007 değişikliği ile siyah renkte eldiven ile siyah renk deriden, 4,5 veya 5 santimetre eninde bel
kemeri kışlık kıyafetler arasında ilk defa sayılmıştır191.
V.II.II. Yazlık Görev Kıyafeti

1994 değişikliğinde yazlık kıyafetin gömlek, düz pantolon veya etek, ayakkabı ve kepten oluştuğu
vurgusu yapılmıştır192. 1995 değişikliğinde ise “Gömlek, düz pantolon veya etek, ayakkabı ve kep veya
bereden oluşur.” denilmektedir. Ancak, emniyet müdürü rütbesindeki personel yazlık görev kıyafeti

183 Resmi Gazete, 15.09.1995, Nr. 22405.
188 Resmi Gazete, 15.09.1995, Nr. 22405.
156
olarak, “Tören kıyafetindeki pantolon veya etek ve şapka giyebilir193.” denilmiştir. 2007 senesinde ise
yazlık kıyafetin gömlek veya tişört, pantolon veya etek, kep ve ayakkabıdan oluştuğu belirtilmiştir194.
Gömlek
Birinci sınıf açık mavi poplin kumaştan
dikilir. Cep kapakları pantolon renginde
(koyu lacivert) gömleklik kumaştandır195.
1995 değişikliğinde gömleğin açık mavi
renkte ve birinci sınıf poplin kumaştan
dikildiğine, apoletler ile cep kapaklarının
aynı cins koyu lacivert kumaştan olduğuna
değinilmiştir. Gömlek düğmelerinin emni-
yet amiri rütbesindeki personele kadar gü-
müş rengi, emniyet müdürlerinde ise altın
sarısı renkte, polis yıldızlı metal düğme
şeklinde olduğu vurgulanmıştır196. 2017
değişikliğinde ise ilaveten kadın persone-
le isteği halinde uzun kollu yazlık gömlek
verilebileceği kararlaştırılmıştır197.
2007 senesinde yazlık kıyafetlere ila-
veten “tişört” eklenmiştir. Buna göre ti-
şörtler; yazlık gömlek renginde, polo
yakalı, omuz kısmında koyu lacivert renk
apoletli, yazlık gömlekte belirtilen arma
ve işaretlerin aynen yer aldığı ve 2017
senesinde de istekleri halinde kadın per-
sonele uzun kollu yazlık tişört verileceği
vurgulanmıştır198.
Yazlık Kıyafetler
Pantolon
% 45 yün, % 55 polyester karışımı
koyu lacivert yazlık kumaştandır. Düz biçimdir, yanlarında zıh bulunmaz, arkadan iki pili ile belden
daraltılmış şekildedir199. 1995 değişikliğinde pantolonun özellikleri aynen korunmuş, 2007 değişikli-
ğinde ise sadece pantolonun koyu lacivert renk yazlık kumaştan dikileceği kararlaştırılmıştır200.
Etek
Kumaşı ceket kumaşının aynısıdır. Arkası iki parçadır. Ön ortasında derince bir pilikaşe bulunur.
Boyu diz kapağından 10 santimetre aşağıdadır201. 1995 senesi değişikliğinde eteğin özellikleri aynı
kalırken 2007 değişikliğinde “Koyu lacivert renk yazlık pantolon kumaştan dikilir. Ön ortasında de-
rince bir pilikaşe bulunur. Boyu diz kapağından 10 santimetre aşağıdadır202.” denilmiştir.
193 Resmi Gazete, 15.09.1995, Nr. 22405.
196 Resmi Gazete, 15.09.1995, Nr. 22405.
197 Resmi Gazete, 6 Haziran 2017, Nr. 30088
157
Tişört (2007 Yönetmeliği)
Ayakkabı
“Erkek personel için altı kösele ve siyah vidala birinci sınıf deridendir, ön kısmı bombeli ve mas-
karatsızdır. Öne doğru gelen parçaların üzerinde iki taraflı beşer delikten geçirilmiş bağcıkla bağ-
lanır. Bayan personel için altı kösele, siyah renkli deri ve kalın
topukludur”203 denilmiştir. 1995 değişikliği ise şöyledir: “Erkek
personel için birinci sınıf siyah rugan deriden ve köseledir. Ön
kısmı bombeli ve maskaratsızdır. Öne doğru gelen parçaların üze-
rinde iki taraflı beşer delikten geçirilmiş bağcıkla bağlanır. Bayan
personel için altı kösele, siyah renkli deri ve kalın topukludur204.
2007 değişikliğinde ise, “Erkek personel için siyah renk deriden
ve bağcıklıdır. Ön kısmı bombeli ve maskaratsızdır. Bayan perso-
nel için siyah renk deriden ve kalın topukludur205.” ifadeleri kul-
lanılmıştır.
Kep
Memur Kepi 1994 Yönetmeliğinde ilk defa yer alan kepe 1995 Yönetmelik
değişikliğinde yer verilmemiştir. 2007 senesine gelindiğinde yaz-
lık kıyafetler arasında kepe yer verilmiştir. Yazlık kep olarak koyu
lacivert renk kumaştan yapılacağı vurgulanmıştır. Trafik hizmetleri sınıfındaki personelin keplerinin
beyaz renk kumaştan olacağı ve siperliğinin lacivert renkte olacağı belirtilmiştir206.

204 Resmi Gazetesi, 15.09.1995, Nr. 22405.
158
V.II.III. Tören Kıyafeti

Ceket, düz pantolon, etek, şapka, gömlek, kravat, ayakkabı ve pardösüden ibarettir207.
Şapka
Bütün rütbeler için elbise kumaşındandır. Üst kısmı
kasnaklıdır. Yanlarında iki hava deliği bulunur. Orta-
sında madeni döküm Emniyet Teşkilatı işareti bulunur.
Trafik polislerinin şapkalarının üst kısmı kasnaklıdır ve
beyaz plastikli, güneşliği siyah fiberdendir. Yanlarında
kulak üstüne gelecek şekilde iki hava deliği bulunmak-
tadır208. 2007 değişikliğinde, “Bütün rütbeler için kışlık
elbiselik kumaştandır. Üst kısmı kasnaklıdır. Yanlarında
iki hava deliği bulunur. Şapka siperliği siyah renktir.
Ortasında madeni (metal) döküm polis yıldızı bulunur.
1. Sınıf Emniyet Müdürü Tören Şapkası Müdür rütbesindeki personelin polis yıldızı sarı, diğer
personelin polis yıldızı ise gümüş rengindedir.” denil-
miştir. Ayrıca “Trafik hizmetleri sınıfındaki personelin
şapkalarının üst kısmı kasnaklı ve beyaz renk vinleksten olup güneşliği siyah renktedir209.” denmiştir.
Böylece şapka biçim ve özellikleri açısından büyük ölçüde aynı kalmıştır.
Kadın personel için 2016 senesinde “Bayanların şapka, kep veya örgü bere altında yüzün kapat-
mayacak şekilde başlarına taktıkları üniforma rengindeki desensiz giysiler hariç210” ibaresi eklenmiş,
2017 senesinde “kumaş başlık” getirilmiştir. Kumaş başlık için “Başını kapatan bayan personel için
başı kapatacak ancak yüzü örtmeyecek şekilde desensiz, koyu lacivert renkte kumaştan yapılır211.”-
denmiştir. Böylece başörtüsü kullanımı serbest hale gelmiştir.
Ceket
1994 değişikliğinde tören ceketinin koyu lacivert renginde birinci sınıf % 45 yün, % 55 polyester
kumaştan olduğu ve önünde 3 ile 3,5 santimetre aralıklı göğüs altında iki, koltuk altında bir sason
bulunduğu belirtilmiştir. Sasonların ceketin vücuda uydurulmasını sağladığı vurgulanmıştır. Üzerine
bindirme dikişli olan ceket, eşit ara ile dört düğmelidir. Cekette yer alan düğmelerin üzerinde kabart-
ma Emniyet Teşkilatı işareti bulunmaktadır. Ceket düğmelerinin emniyet müdürlerinde sarı metalden
2,5 santimetre çapında, ast sınıftaki personelde ise beyaz gümüş renkli metaldendir. Apolet ve ceket
cepleri üzerindeki küçük metal düğmeler, 1,5 santimetre çapındadır212.
2007 değişikliğinde ceketin koyu lacivert renk kışlık kumaştan yapıldığı belirtilmiş, karışım ora-
nına yer verilmemiştir. Yine ceketin önünde 3 veya 3,5 santimetre aralıklı, göğüs altında iki kol-
tuk altında bir sason bulunacağı belirtilmiştir. Üzerine bindirme dikişlidir. Sasonlar ceketin vücuda
uydurulmasını sağlamaktadır. Ceket, yine dört düğmelidir. Ancak bu sefer ceket düğmesi üzerinde
Emniyet Teşkilatı işareti yerine polis yıldızı işareti koyulmuştur. Ceket düğme şekil ve ebatları aynı
kalmıştır213.
207 Resmi Gazete, 7 Mart 1994, Nr. 21870; Resmi Gazete,15 Ağustos 2007, Nr. 26614.
209 Resmi Gazete, 7 Mart 1994, Nr. 21870; Resmi Gazete,15 Ağustos 2007, Nr. 26614.
210 Resmi Gazete, 27 Ağustos 2016, Nr. 29814
211 Kumaş başlık 2017 senesinde ilave edilmiştir. Resmi Gazete, 6 Haziran 2017, Nr. 30088.
159
Tören Kıyafeti
Pantolon
Düz biçimde, ceket kumaşından koyu lacivert renktedir. Arkadan iki pili ile belden daraltılmıştır.
Yanlarında zıh bulunur fakat zıh için bir renk belirtilmemiştir214. 2007 değişikliğinde pantolon ile il-
gili olarak düz biçimde, ceket kumaşından yanlarında zıh bulunduğu belirtilmiştir. Yanlarda bulunan
zıh, müdür rütbesindeki personel için sarı, emniyet amiri ile komiser sınıfı rütbelerindeki personel
için beyaz, memurlarda ise gömlekte kullanılan açık mavi kumaştan dikileceği kararlaştırılmıştır215.
Etek
Ceket kumaşından koyu lacivert renktedir. Arkası iki parçadır, ön ortasında derince bir pilikaşe
vardır. Boyu diz kapağından 10 santimetre aşağıdadır216. 2007 değişikliğinde metne etek kenarlarında
zıh koyulmayacağı hususu eklenmiştir217.
Gömlek
Birinci sınıf beyaz poplin kumaştandır, uzun kolludur. Resmi personelin giymiş olduğu gömleğin
özelliklerindendir218.
Kravat
Koyu lacivert renginde polyester kumaştandır219. 2007 değişikliğinde polyester kumaştan vazge-
çilmiş ve yalnızca kravatların koyu lacivert renkte kumaştan olduğu vurgulanmıştır220.
160
Ayakkabı
Erkek personel için altı kösele ve siyah vidala birinci sınıf deriden, ön kısmı bombeli ve maskarat-
sızdır. Öne doğru gelen parçaların üzerinde iki taraflı beşer delikten geçirilmiş bağcıkla bağlanmak-
tadır. Kadın personel için altı kösele, siyah renkli deri ve kalın topukludur221.
2007 değişikliğinde ayakkabının, erkek personel için siyah renk deriden ve bağcıklı ön kısmının
bombeli ve maskaratsız olduğu belirtilmiştir. Kadın personel ayakkabısında herhangi bir değişikliğe
gidilmemiş yine siyah renk deriden ve kalın topuklu olduğu vurgulanmıştır222.
Pardösü
Parka ve montgomeride kullanılan koyu lacivert
kumaştandır. Apoletleri takma apolet biçimindedir.
Kruvaze ve iki sıra üzerine dikilmiş üzerinde kumaş
renginde kemik veya ebonit iki sıra üzerinde dikilmiş
üçer düğme bulunmaktadır. Yakası tek parçalı ve açık
olup, gerektiğinde kapatılabilmektedir. Yaka uçları
sivri olmayıp yuvarlaktır. Pardösünün boyu diz kapak-
larından 5 santimetre aşağıdadır. Cepleri içten, cep ka-
pakları yandandır. Arkası tek yırtmaçlıdır223.
2007 değişikliğinde pardösü için, “Koyu lacivert
renk pardösülük kumaştan dikilir. Apoletler, takma
apolet biçimindedir. Kruvaze ve iki sıra üzerine dikil-
miş üzerinde kumaş iliğinde iki sıra üzerine dikilmiş
üçer metal polis yıldızından düğme bulunur. Yakası
tek parçalı ve açık olup gerektiğinde kapatılabilir bi-
çimdedir. Yaka uçları sivri olmayıp yuvarlaktır. Par-
dösünün boyu diz kapaklarından 5 santimetre aşağı-
da cepleri içten, cep kapakları yandan ve pardösüye
dikili olur. Arkası tek yırtmaçlıdır. Dış kenar dikişleri
ile yaka, cep ve kol kapakları çift dikişlidir. Cep kapaklarının altına içten ve dikiş hizasından kapak
boyunca ilik yapılıp, belinden aynı kumaştan yapılmış kemer bulunur224.” denmiştir.
V.II.IV. Gece Kıyafeti

1994 Kıyafet Yönetmeliği’nde Emniyet Genel Müdürü, genel müdür yardımcıları, Teftiş Kurulu
Başkanı, Polis Akademisi Başkanı, daire başkanları, Birinci Hukuk Müşaviri ve il emniyet müdür-
lerinin 10 Nisan Balosu ile diğer milli bayram ve resmi kabullerde gece kıyafeti giymeleri karar-
laştırılmıştır. Ayrıca bu kıyafetin bedelinin kullanıcılar tarafından ödenmesi gerektiği ilgili metne
eklenmiştir225. 2003 senesinde ise gece kıyafeti giyecek personelin sayısına ilaveler yapılmıştır. Yeni
düzenlemeye göre, polis meslek yüksekokulu müdürü, polis koleji müdürü, polis eğitim merkezi
müdürü, Cumhurbaşkanlığı Koruma Müdürü, TBMM Koruma Müdürü, Başbakanlık Koruma Müdü-
rü, moral eğitim merkezi müdürü, kriminal polis laboratuvarı müdürü, ilçe emniyet müdürü ve ilçe
emniyet amiri de listeye eklenmiştir. Kıyafetin bedelinin kullanıcıya ait olduğu maddesi aynen bıra-
kılmıştır226. 2007 senesinde ise yelpaze daha da genişletilmiş ve genel ifadelere yer verilmiştir. Buna
226 Resmi Gazete, 21 Şubat 2003, Nr. 25027.
161
göre, “Emniyet Genel Müdürü, emniyet müdürü ile emniyet amiri rütbesinde bulunanlar tarafından
giyilir ve bedeli kullanıcı personel tarafından karşılanır227.” denmiştir.
A-Erkek Gece Kıyafeti
Pantolon: Kışlık elbiselik kumaştandır, ortasındaki dikişin üzerinde 1 santimetre eninde sarı ku-
maştan zıh bulunur228. 2007 değişikliğinde bu maddeye ilave olarak emniyet amiri rütbesindeki per-
sonelin pantolonunda bulunan zıhın beyaz renkte olması gerektiği kararlaştırılmıştır229.
Ceket: Kumaş kalitesi pantolon kumaşının aynısı olup lacivert renktedir.
Kuşak: Kışlık elbiselik kumaş kalitesinde olup lacivert renktedir.
Apolet: Diğer resmi giysilerinde taşımış oldukları apoletlerin aynısıdır.
Ayakkabı: Yazlık ayakkabı giyilir230.
2007 değişikliği ile şu ayrıntılara yer verilmiştir.
Gömlek: Beyaz renkli, normal yakalı, gizli düğmeli gömlek şeklindedir.
Şapka: Tören kıyafetinde kullanılan standart şapkadır.
Papyon: Kışlık kumaştan koyu lacivert renktedir.
Çorap: Standart siyah çorap giyilir231.
B-Kadın Gece Kıyafeti
Etek: Kışlık elbiselik kumaştan olup lacivert renktedir.
Ceket: Erkeklerin giydiği gibi lacivert renkli kumaştandır.
Ayakkabı: Yazlık bayan ayakkabısı giyilir232.
2007 senesi yönetmeliği ile “Gömlek, beyaz renkli, normal yakalı, gizli düğmeli gömlek şeklinde-
dir. Şapka, tören kıyafetinde kullanılan standart şapkadır. Fular, kışlık kumaştan koyu lacivert renk-
tedir. Çorap, standart ten rengi şeffaf olmayan çorap giyilir”233 bölümü eklenmiştir.
V.II.V. Merasim Kıyafeti
1994 senesi Yönetmeliği ile iki yılda bir merasim kıyafeti verileceği belirtilirken 1995 senesinde
yapılan değişiklikle emniyet hizmetleri sınıfında Bando, Boru ve Trampet Takımı, Gösteri Birliği’nde
görevli personele normal giyim eşyasından başka kışlık, yazlık ve mevsimlik kıyafetler verilmeye
başlanmıştır.
V.II.V.I Kışlık Merasim Kıyafeti
Ceket: Parlement mavisi birinci kalite yünlü kumaştan yapılır. Apoletin kenarları 9 milimetre
eninde sarı sırma şerit ile çevrilmiştir. Üstünde 2,5 santimetre sim işleme vardır. Bağlantısı, üzerinde
1,5 santimetre çapında polis yıldızı amblemi bulunan düğme ile yapılır. Sol omuz başında apolet
altından geçen iki sıra saç örgülü sarı sim kordon bulunur. Ceketin ön tarafı dört düğme ile iliklenir.
Yaka tören kıyafetindeki gibidir. Düğme hizalarında sağ ve sol taraflarda olmak üzere sekiz adet 14
santimetre boyunda, 5 milimetre eninde sim kordon bulunur. Sol göğse sarı metalden yapılmış Emni-
yet Teşkilatı işareti ve sağ kola bando branş işareti takılır.

233 Resmi Gazete, 15.08. 2007, Nr. 26614.
162
Pantolon: Siyah yünlü kumaştan yapılır. Yan dikişler üzerinde kemer altında başlayıp paçaya ka-
dar inen 4 santimetre eninde sarı kurdele veya simden zıh bulunur.
Gömlek: Kravat yakalı ve beyaz poplin kumaştandır.
Kravat: Siyah renkli polyester kumaştandır.
Şapka: Pantolon kumaşından yapılır. Ölçüleri ve şekli tören kıyafeti ile giyilen şapkanın aynısıdır.
Ancak, şapka kasnağının kenarında ortası mavi şeritli sarı renkli biye bulunur.
Kemer: Siyah deriden 5 santimetre enindedir. Ortasında polis yıldızı amblemi bulunan sarı made-
ni toka ile bağlanır.
Pelerin: Siyah renkte aba kumaş veya su geçirmez kumaştan yapılır. İçi merasim ceketine uygun
renkte parlak kumaştan astarlıdır.
Ayakkabı: Siyah rugan deriden, içi ve iç tabanı deri astarlı ve altı kauçuktur234.
V.II.V.II. Sahne ve Mevsimlik Merasim Kıyafeti
Ceket: Beyaz renkli pamuk keten karışımı kumaştan yarım astarlıdır. Kışlık merasim kıyafetinde-
ki özellikleri taşır. Kışlık merasim kıyafetindeki simge, işaret ve kokartlar aynen kullanılır.
Fular: Beyaz jile kumaştan yapılır. Ön orta kısmında Polis Bando ve Armoni Mızıkası amblemi
yer alır.
Pantolon: Kışlık merasim kıyafetindeki pantolon ile aynı özellikte olmakla beraber, yazlık laci-
vert polis kumaşından dikilir. Yan dikişler üzerine kemer altından başlayıp paçaya kadar inen dört
santimetre eninde sarı kurdele veya simden zıh bulunur.
Şapka: Ceket kumaşından yapılır. Ölçüleri ve şekli tören kıyafeti ile giyilen şapkanın aynıdır.
Ancak, şapka kasnağının kenarında ortası siyah şeritli sarı renkli sim biye bulunur.
Ayakkabı: Birinci sınıf siyah rugan deriden, altı köseleden olur. Şekli polis yazlık ayakkabısı
gibidir235.
V.II.V.III. Yazlık Merasim Kıyafeti
Gömlek: Beyaz renkli poplin kumaştan dikilir. Her iki omuzda kışlık merasim kıyafetinde bulu-
nan apoletler mevcuttur. Sol kol omuz başında apolet ve koltuk altından geçen iki sıra saç örgülü sarı
sim kordon bulunur. Gömleğin ön kısmı yedi adet, üzerinde polis yıldızı bulunan düğme ile iliklenir.
Her iki yanında bulunan cep kapakları pantolon renginde gömleklik kumaştan yapılır. Kışlık merasim
kıyafetindeki işaretler mevcuttur.
Pantolon: Polis yazlık lacivert pantolonluk kumaşından dikilir. Yan dikişler üzerine kemer altın-
dan başlayıp paçaya kadar inen 2 santimetre eninde sarı kurdele veya simden zıh bulunur.
Şapka: Mevsimlik merasim kıyafetinin şapkasının aynıdır.
Ayakkabı: Mevsimlik merasim kıyafeti ayakkabısının aynıdır.
Kemer: Deri kemer236 üzerine sarı renkli sim kullanılarak yapılır. Kemer tokasında kabartma iki
defne dalı ortasında polis yıldızı bulunur.
Miğfer: Gerektiğinde her üç kıyafetle de giyilmek üzere standart beyaz miğferdir. Miğferde kul-
lanılan polis yıldızı altın sarısı metaldendir237.
234 Resmi Gazete, 15.09.1995, Nr. 22405.
235 Resmi Gazete, 15.09.1995, Nr. 22405.
236 Kemer, 5 santimetre enindedir.
163
V.II.V IV. Cenaze Merasim Kıyafeti

Ceket: Koyu lacivert renginde birinci sınıf % 45 yün, % 55 polyester kumaştandır. Önünde 3 ile
3,5 santimetre aralıklı göğüs altında iki, koltuk altında bir sason bulunur. Üzerine bindirme dikişlidir.
Sasonlar ceketin vücuda uydurulmasını sağlar. Cekete eşit ara ile 4 düğme dikilir. Cekette yer alan
düğmelerin üzerinde kabartma Emniyet Teşkilatı işareti bulunur.
Pantolon: Düz biçimdir. Ceket kumaşından yapılır. Arkadan iki pili ile belden daraltılır. Yanların-
da zıh bulunur.
Miğfer: Standart beyaz miğfer olup, miğferde kullanılan polis yıldızı gümüş renkli metaldendir.
Ayakkabı: Erkek personel için altı kösele ve siyah vidala birinci sınıf deridendir, ön kısmı bombeli
ve maskaratsızdır. Öne doğru gelen parçaların üzerinde iki taraflı beşer delikten geçirilmiş bağcıkla
bağlanır. Kadın personel için altı kösele, siyah renkli deri ve kalın topukludur.
Pardösü: Koyu lacivert renginde birinci sınıf % 45 yün, % 55 polyester kumaştandır. Apoletleri
takma apolet biçimindedir. Kruvaze ve iki sıra üzerine dikilmiş, üzerinde kumaş renginde kemik veya
ebonit iki sıra dikilmiş üçer düğme bulunur. Yakası tek parçalı ve açık olup, gerektiğinde kapatılabilir
biçimdedir. Yaka uçları sivri olmayıp yuvarlaktır. Pardösünün boyu diz kapaklarından 5 santimetre
aşağıda cepleri içten, cep kapakları yandan ve pardösüye dikili olur. Arkası tek yırtmaçlıdır. Dış kenar
dikişleri ile yaka, cep ve kol kapakları çift dikişlidir. Cep kapaklarının altına içten ve dikiş hizasından
kapak boyunca ilik yapılır.
Tozluk: Beyaz renkli standart tozluktur.
Fular: Beyaz renkli parlak saten kumaştan yapılır. Ön orta kısmında yuvarlak beyaz zemin üzerine
ortasında büyük polis yıldızı ile çevresinde on altı adet küçük kırmızı yıldız olan bir amblem bulunur.
Kemer: 5 santimetre eninde beyaz deriden yapılır. Ortasında polis yıldızı bulunan gümüş renginde
madeni toka ile bağlanır.
Manevra Kayışı: 3 santimetre eninde beyaz deriden yapılır.
Tabanca Kılıfı: Beyaz deriden yapılır. Tabanca dışarıdan görülmeyecek şekilde kapaklıdır.
Eldiven: Beyaz polyesterden yapılan standart eldivendir238.
Ceket ve Pardösü Düğmesi: Ceket ve pardösü düğmesi beyaz gümüş renkli metalden 2,5 san-
timetre çapındadır. Apolet ve cepler üzerine 1,5 santimetre çapında küçük metal düğmeler dikilir239.
Cenaze Merasim Kıyafetleri, 2007 senesinde çıkan yeni Yönetmelikle “Karşılama, Uğurlama ve
Cenaze Birlik Üniforması” adı altında değişikliğe uğramıştır. Şöyle ki İl Emniyet Müdürlüklerinde,
karşılama ve cenaze törenlerinde görev alan cenaze ve karşılama birliklerinde görevli personel, stan-
dart tören kıyafeti ile birlikte aşağıdaki teçhizatın verileceği kararlaştırılmıştır.
Miğfer: Standart beyaz miğfer olup miğferde kullanılan polis yıldızı gümüş renkli metaldendir.
Fular: Beyaz renkli parlak kumaştan yapılır. Ön orta kısmında yuvarlak beyaz zeminin ortasında
işleme göğüs arması bulunur.
Kemer: 4,5 veya 5 santimetre eninde beyaz deriden yapılır. Ortasında polis yıldızı bulunan gümüş
renkli madeni toka ile bağlanır.

239 Resmi Gazete, 15 Haziran 1997, Nr. 23020. Böylece 7 Mart 1994 tarihli ve 21870 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Emniyet
Hizmetleri Sınıfı Mensupları Kıyafet Yönetmeliğinin, 15 Eylül 1995 tarih ve 22405 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan yönetmelikle değişik, 30. Mad-
desi’ne aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
164

Tabanca Kılıfı: Beyaz deriden yapılır. Tabanca dışarıdan görülmeyecek şekilde kapaklı kılıftır.
Özelliği tören kıyafetindeki ile aynıdır.
Eldiven: Beyaz kumaştan imal edilen standart eldivendir240.
V.II. VI. Emniyet Genel Müdürlüğü Tören Takımı ile Başbakanlık

İhtiram Nöbetçi Kıyafeti
Emniyet Genel Müdürlüğü tören takımı ve
Başbakanlık ihtiram nöbetçilerince ihtiram nöbe-
ti, özel günler, karşılama ve uğurlama törenlerin-
de giyilen ceket, şapka, tişört, pantolon, ayakka-
bı, fular ve eldivenden oluşan yazlık ile pardösü,
ceket, şapka, kazak, pantolon, ayakkabı, fular ve
eldivenden oluşan kışlık tören kıyafetleri ve teç-
hizatının özellikleri yandaki fotoğraftaki gibidir.
Ceket ve şapka hariç diğer kıyafetlerin yazlık ve
kışlıkları aynı şekil ve renktedir241.
Pardösü: Koyu lacivert renkte pardösü kuma-
şından dikilir. Standart pardösünün aynısıdır.
Ceket: Beyaz renkte yazlık ve parlement ma-
visi renkte kışlık ceketin özellikleri tören kıyafet-
lerindeki ceket ile aynıdır. Üzerinde tören kıya-
fetlerindeki arma ve apoletler bulunur.
Pantolon: Standart pantolonun aynısı olup
yanda bulunan zıh 1,5 santimetre kalınlığındadır.
Ayakkabı: Standart ayakkabının aynısı olup,
siyah parlak renk deriden ve bağcıklıdır. Ön kıs-
mı bombeli ve maskaratsızdır.
Fular: 2007 senesi yönetmeliği ile beyaz renk-
te iken 2011 değişikliği ile koyu lacivert renkte
parlak kumaştan yapılmasına karar verilmiştir.
Ön orta kısmında yuvarlak beyaz zemin ortasın-
da büyük polis yıldızı ile çevresinde on altı adet
İhtiram Nöbetçisi küçük kırmızı yıldız olan bir amblem bulunur.
Kemer: 4,5 veya 5 santimetre eninde beyaz
deriden yapılır. Ortasında polis yıldızı bulunan gümüş renkte madeni toka ile bağlanır.
Eldiven: Beyaz kumaştan imal edilen standart eldivendir.
Ceket ve Pardösü Düğmesi: Ceket ve pardösü düğmesi sarı renkte242 metalden 2,5 santimetre ça-
pındadır. Apolet ve cepler üzerine 1,5 santimetre çapında küçük sarı renkte metalden düğmeler dikilir.
242 2007 Yönetmeliğinde beyaz olduğu belirtilmektedir
165
Tişört: Beyaz renkte standart tişörttür.

Kazak: Koyu lacivert renkte standart kazaktır.
Şapka: Beyaz renkte yazlık ve pantolon kumaşı renginde kışlık şapkaların özellikleri ile aynıdır.
Üzerlerinde arma ve apoletler bulunur243.
İhtiram Nöbetçi Kıyafeti
Genel Müdürlük ve bağlı birimlerdeki ihtiram nöbetçileri, mevsimlik görev kıyafetleri ile birlikte
verilen teçhizatın özellikleri aşağıdaki resimdeki gibidir.
Miğfer: Standart beyaz miğfer olup miğferde kullanılan polis yıldızı gümüş renkli metaldendir.
Fular: Beyaz renkli parlak kumaştan yapılır. Ön orta kısmında yuvarlak beyaz zeminin orta kıs-
mında işleme göğüs arması bulunur.
Kemer: 4,5 veya 5 santimetre eninde beyaz deriden yapılır. Ortasında polis yıldızı bulunan gümüş
renkli madeni toka ile bağlanır.
Eldiven: Beyaz kumaştan imal edilen standart eldivendir.
V.II.VII. Bando Tören Kıyafeti
Emniyet hizmetleri sınıfında; Bando, Boru ve Trompet Takımı Gösteri Birliği’nde görevli perso-
nele normal giyim eşyası dışında verilen yazlık, kışlık ve mevsimlik tören kıyafetleri aşağıda tarif
edilmiş olup özellikleri resimdeki gibidir244.
A-Kışlık Tören Kıyafeti

Ceket: Parlement mavisinden petrol mavisi rengine çevrilerek kışlık kumaştan yapılmaktadır.
Apoletin kenarları bir santimetre eninde sarı sırma şerit ile çevrilmiştir. Üstünde 2007 Yönetmeliği
ile sim işleme yapılırken 29 Eylül 2012 tarihli değişiklik sonucu sarı madeni müzik (Lir) amblemi
konulmuş ve bağlantısı, üzerinde 1,5 santimetre çapında polis yıldızı bulunan düğme ile yapılır. Sol
omuz başında apolet ve koltuk altından geçen iki sıra sarı sim kordon bulunur. Ceketin ön tarafı dört
düğme ile iliklenir. Yaka tören kıyafetindeki gibidir. Düğme hizalarında sağ ve sol taraflarda olmak
üzere sekiz adet 12 santimetre boyunda, 8 santimetre eninde sim kordon bulunurken Selçuklu kufi
sim motif kullanılmaya başlanmıştır. Sol göğüse sarı metal göğüs arması takılırken 2012 Yönetmeliği
değişikliğiyle bez göğüs arması takılmasına karar verilmiştir. Sağ kola bando branş işareti ve sol kola
Emniyet Genel Müdürlüğü işareti takılır. Düğme ilikleri ibrişim ile örülür. Sağlı sollu iki tane iç cep
yapılır. Ceket kol ucundan 8 santimetre yukarıda, 4 santimetre eninde sarı sim Selçuklu kufi motif
bulunur. Motif, alt ve üstten ikişer sıra ince sarı sim şerit ile çevrilmiş olup kol genişliğince yapılır.
Pantolon: Siyah renk kışlık pantolonluk kumaştan yapılır. Yan dikişler üzerinde kemer altında
başlayıp paçaya kadar inen 1 santimetre eninde sarı simden zıh bulunur. Kemer köprüleri 5 santimet-
redir. İki yan cep ve kapaklı iki arka cep bulunur.
Gömlek: Kravat yakalı ve beyaz renk kumaştandır.
Kravat: Siyah renk kumaştandır.
Şapka: 2007 Yönetmeliğiyle pantolon kumaşından yapılırken 2012 değişikliğiyle kışlık ceket ku-
maşından yapılmasına karar verilmiştir. Ölçüleri ve şekli tören kıyafetiyle giyilen şapkanın aynıdır.
166
Bando, Boru ve Trampet Takımı
Şapka kasnağının kenarında ortası sarı renkli biye bulunurken 1 santimetre eninde sarı sim şeritli
siyah renkli biye olarak değiştirilmiştir.
Kemer: 5 santimetre eninde siyah deriden yapılır. Ortasında polis yıldızı sarı madeni toka245 yeri-
ne gümüş rengi madeni toka ile bağlanmasına karar verilmiştir.
Pelerin: Siyah renk su geçirmez kumaştan yapılır. Hâkim yakalı olup yaka Selçuklu kufi sim mo-
tif ile işlenir. Sağlı sollu pelerin boyu alt ucuna kadar ve etek çevresine bir santimetre eninde sarı sim
zıh yapılır. Sol göğse sarı bez göğüs arması takılır. İçi tören ceketine uygun renkte parlak kumaştan
astarlıdır.
Ayakkabı: Emniyet hizmetleri sınıfı mensuplarına verilen ayakkabının şekli esas alınır, siyah renk
parlak deriden yapılır. İçi ve iç tabanı deri astarlıdır.
B-Mevsimlik Tören Kıyafeti
Ceket: Beyaz renk mevsimlik kumaştan kışlık tören kıyafetinin özelliklerine sahip iken, 2012
yılında yapılan değişiklikle apolet kenarları 1 santimetre eninde sarı sırma şerit ile çevrilmiştir. Üs-
tünde sarı madeni müzik (Lir) amblemi olur ve bağlantısı, üzerinde 1,5 santimetre çapında polis
yıldızı bulunan düğme ile yapılır. Sol omuz başında apolet ve koltuk altından geçen iki sıra sarı sim
kordon bulunur. Ceketin ön tarafı dört düğme ile iliklenir. Yaka tören kıyafetindeki gibidir. Düğme
hizalarında sağ ve sol taraflarda olmak üzere sekiz adet 12 santimetre boyunda, 8 santimetre eninde
167
Selçuklu kufi sim motif bulunur. Sol göğse sarı bez göğüs arması, sağ kola bando branş işareti, sol
kola Emniyet Genel Müdürlüğü işareti takılır. Düğme ilikleri ibrişim ile örülür. Sağlı sollu iki tane iç
cep vardır. Ceket kol ucundan 8 santimetre yukarıda, 4 santimetre eninde sarı sim Selçuklu kufi motif
bulunur. Motif, alt ve üstten ikişer sıra ince sarı sim şerit ile çevrilmiş olup kol genişliğince yapılır
şeklinde değiştirilmiştir.
Tişört: Beyaz renk pamuklu kumaştan yapılır. Yaka dik duracak şekilde ön kısma yakadan başla-
mak üzere göğüs genişliğince tişört alt ucuna kadar saten kumaş dikilir. Yaka alt kısmında sarı biye
bulunur.
Pantolon: Siyah renk mevsimlik pantolonluk kumaştan yapılır. Yan dikişler üzerinde kemerin
altından başlayıp paçaya kadar inen 1 santimetre eninde sarı simden zıh bulunur. Kemer köprüleri 5
santimetredir. İki yan cep ve kapaklı iki arka cep bulunur.
C-Sahne ve Yazlık Tören Kıyafeti
Gömlek: “Beyaz renk kumaştan yapılır” kararı “yarım kollu yapılır” olarak değiştirilmiş, omuz-
larda kışlık tören kıyafeti apoletleri mevcut iken, apoletin kenarları bir santimetre eninde sarı sırma
şerit ile çevrilmiştir. Üstünde sarı madeni müzik (Lir) amblemi olur ve bağlantısı, üzerinde 1,5 san-
timetre çapında polis yıldızı bulunan düğme ile yapılır. Sol omuz başında apolet ve koltuk altından
geçen iki sıra sarı sim kordon bulunur. Sol göğse sarı bez göğüs arması, sağ kola bando branş işareti
ve sol kola Emniyet Genel Müdürlüğü işareti takılır. Düğme ilikleri ibrişim ile örülür. Gömleğin ön
kısmı, üzerinde polis yıldızı bulunan yedi adet sarı düğme ile iliklenir. Sağ ve sol göğse iki tane cep
yapılır. Cep kapakları siyah renk gömleklik kumaştan olur.
Pantolon: Yazlık lacivert pantolon kumaşı iken siyah renk yazlık pantolonluk kumaşa çevrilmiş-
tir. Yan dikişler üzerinde paçalara kadar inen 4 santimetre eninde kurdele veya sarı renkli sim bu-
lunurken, yan dikişler üzeri kemerin altından başlayıp paçaya kadar inen 1 santimetre eninde sarı
simden zıh şekline dönüştürülmüştür. Kemer köprüleri 5 santimetredir. İki yan cep ve kapaklı iki arka
cep bulunur.
Şapka: Ceket kumaşından yapılırken beyaz renk deriden yapılmasına karar verilmiştir. Ölçüleri
ve şekli tören kıyafetiyle giyilen şapkanın aynıdır. Şapka kasnağının ortasında 1 santimetre eninde
sarı sim şeritli siyah renkli biye bulunur.
Ayakkabı: Emniyet hizmetleri sınıfı mensuplarına verilen ayakkabının şekli esas alınır, siyah renk
parlak deriden yapılır. İçi ve iç tabanı deri astarlıdır.
Kemer: 5 santimetre eninde deri kemer üzerine sarı sim kullanılarak yapılıp kemer tokasında ka-
bartma defne yaprağı ve ortasında polis yıldızı bulunurken, sonradan siyah deriden yapılıp sarı renkli
madeni toka ile bağlanmasına karar verilmiştir.
Sahne Kıyafeti
Frak (Sahne Ceketi): Siyah renk yazlık kumaştan yapılır. Apoletin kenarları 1 santimetre eninde
sarı sırma şerit ile çevrilmiştir. Üstünde sarı madeni müzik (Lir) amblemi bulunur. Ceketin ön tarafı
açık, sağ ve sol tarafta üç sıra düğme vardır. Göbek hizasında tek düğme ile iliklenir. Yaka göbek
hizasında iliklenen düğme hizasına kadar iner. Şefin ceketi kuyrukludur.
Pantolon: Siyah renk yazlık pantolonluk kumaştan yapılır. Yan dikişler üzerinde kemer altında
başlayıp paçaya kadar inen 1 santimetre eninde sarı simden zıh bulunur.
Ata Gömlek: Smokin yakalı uzun kollu beyaz renk kumaştandır. Kolları kol düğmesi ile iliklenir.
Papyon: Siyah renk kumaştandır. Kuşak: Siyah parlak saten kumaştan yapılır.
168
Bando, Boru ve Trampet Takımı (Yazlık Kıyafet)
V.III. Giyecekler ile İşaretlerin Şekil ve Tarifi

V.III.I. Kep İşaretleri
Polis Memuru Komiser Sınıfı ve Emniyet Amiri Emniyet Müdürleri

Polis Memurları: Kep kenarlarında 1 milimetre eninde açık beyaz biye bulunan 6 santimetre çaplı
daire içerisinde ortaya gelecek şekilde sekiz köşeli, 5 santimetre çapında işleme246 Emniyet Teşkila-
tı işareti vardır. Kenarlarında 1,5 milimetre eninde açık mavi işleme şeritten 1,5 santimetre eninde
sakındırak bulunmaktadır. Trafik personelinin giymiş olduğu kepte ise siperlik lacivert pantolonluk
kumaşından kaplı üst tarafı ise beyaz vinleks deridendir.
Komiser: Keplerinin kenarlarında 1 milimetre eninde beyaz renkli biye bulunan 6 santimetre çaplı
daire içerisinde ortaya gelecek şekilde 3,5 santimetre çapında Emniyet Teşkilatı işareti bulunur. Em-
niyet Teşkilatı işareti ile beyaz renkli biye arasında Emniyet Teşkilatı işaretinin alt orta noktasından
başlayarak Emniyet Teşkilatı işaretini çevreleyen beyaz renkle defne dalı bulunmaktadır. Kenarların-
da 1,5 milimetre eninde beyaz renkli işleme şeritten 1,5 santimetre eninde sakındırak vardır.
Emniyet Amiri: Komiser rütbesindeki kepin aynısıdır.
246 İşleme: Tören kıyafetinde sırma, görev kıyafetinde ise alt kısmı plastik folyo ile yapıştırılmış, tela ile sertleşmiş lacivert kaşe kumaş üzerine plastik
döküm işlemeyi, ifade eder.
169
Emniyet Müdürü: Kep üzerindeki Emniyet Teşkilatı işareti ve sakındırak komiser rütbesindeki
kepte bulunan Emniyet Teşkilatı işareti ve sakındırak ile aynı olup, sarı renktedir. 1. sınıf emniyet mü-
dürünün giyeceği kepin siperliğinin üstünde karşılıklı 7 adet sarı defne dalı, Genel Müdürün giyeceği
kep siperliğinin üstünde karşılıklı 7 adet sarı defne dalı ve siperliğinin ön tarafında ise 1 santimetre
eninde sırma bant bulunmaktadır.
Tören kıyafetinde kullanılan şapkada, tüm rütbeler için görev kıyafetinde kullanılan kepte belir-
tilen Emniyet Teşkilatı işareti madeni olarak tören kıyafeti şapkasında da yer almaktadır. Sakındırak
yine keplerde belirtilen özelliklerdedir247.
1995 senesinde kep işaretlerinde yeniden düzenlemeye gidilmiştir. Tüm rütbelerde, kepte bulunan
kokartın berede de yer alacağının belirtilmesiyle kepin diğer özellikleri aşağıda verilmiştir.
Polis Memuru: Kepin ön orta kısmında 2 milimetre eninde açık beyaz biye, 6 santimetre çaplı
daire içerisinde ve ortaya gelecek şekilde 5 santimetre çapında işleme polis yıldızı ile 1,5 santimetre
eninde ve 34-38 santimetre uzunluğunda parlak deniz mavisi vinleks sakındırak bulunur.
Komiser Sınıfı ve Emniyet Amiri: Kepin ön orta kısmında, kenarlarında 2 milimetre eninde gü-
müş rengi sim biye, 6 santimetre çaplı daire içerisinde defne dalı ile çevrelenmiş gümüş sim işleme
3,5 santimetre çaplı polis yıldızı bulunur. Sakındırak ise 1,5 santimetre eninde ve 33-34 santimetre
uzunluğunda gümüş rengi simdendir.
Emniyet Müdürü: Kepin ön orta kısmında, kenarlarında 2 milimetre eninde altın sarısı sim biye,
6 santimetre çaplı daire içerisinde defne dalı ile çevrilmiş 3,5 santimetre çaplı altın sarısı sim işleme
polis yıldızı bulunur. Sakındırak ise 1,5 santimetre eninde ve 33-34 santimetre uzunluğunda altın
sarısı simdendir248.
2007 değişikliği ile kepte yeni birtakım düzenlemelere gidilmiştir. Üniforma ile görev yapan emni-
yet hizmetleri sınıfı personelinin göğüs arması, branş işareti, şapka, kep, bere ve örgü başlık kokartı,
görev yeri kol arması, polis memuru kıdem işareti ile rütbe işaretlerinin resmi kıyafet üzerindeki yer-
leri aşağıdaki şekilde tespit edilmiştir. Kep kullanan kişilerin görev ve rütbesine göre kepin özellikleri
şöyle belirtilmiştir.
Polis Memuru, Başpolis Memuru ve Kıdemli Başpolis Memurlarında: Kepin ön orta kısmın-
da, ortaya gelecek şekilde 6,5 santimetre çapında beyaz renkli işleme polis yıldızı, yıldızın altında
ortaya gelecek şekilde 7 santimetre uzunluk ve 2 santimetre genişliğinde büyük harflerle beyaz renkli
işleme polis yazısı, aynı boyut, renk ve şekilde polis yazısı kepin arka kısmında ortaya gelecek şekil-
de bulunur249.
Komiser Sınıfı ve Emniyet Amiri: Kepin ön orta kısmında, ortaya gelecek şekilde 6,5 santimetre
çapında gümüş rengi simden işleme defne dalı ile çevrelenmiş 4,5 santimetre çaplı gümüş rengi sim-
den işleme polis yıldızı bulunur. Defne dalının altında ortaya gelecek şekilde 7 santimetre uzunluğu
ve 2 santimetre genişliğinde büyük harflerle gümüş rengi simden işleme polis yazısı, aynı boyut, renk
ve şekilde polis yazısı kepin arka kısmında ortaya gelecek şekilde bulunur.
Emniyet Müdürü: Kepin ön orta kısmında, ortaya gelecek şekilde 6,5 santimetre çapında altın
sarısı simden işleme defne dalı ile çevrelenmiş 4,5 santimetre çaplı altın sarısı simden işleme polis
yıldızı bulunur. Defne dalının altında ortaya gelecek şekilde 7 santimetre uzunluk ve 2 santimetre
genişliğinde büyük harflerle altın sarısı simden işleme polis yazısı, aynı boyut, renk ve şekilde po-
lis yazısı kepin arka kısmında ortaya gelecek şekilde bulunur. Ayrıca 1. sınıf emniyet müdürlerinin
kullandığı kep, müdür rütbesindeki personelin kullandığı kep ile aynı olup ek olarak siperliklerinin
üzerinde karşılıklı yedi adet altın sarısı simden işleme defne dalı bulunur.

248 Resmi Gazete, 15.09.1995, Nr. 22405.
170
Polis Memuru Kepi Amir Sınıfı Kepi
Emniyet Genel Müdürü: 1. sınıf emniyet müdürü rütbesindeki personelin kullandığı kep ile aynı
olup, ek olarak siperliklerinin üzerinde iki adet karşılıklı yedi adet altın sarısı simden işleme defne
dalı bulunur.
Bere veya Örgü Başlık: Tüm rütbelerde kepte bulunması gerekli işaret ve kokartlar aynı şekilde
bulunur. Ancak, müdür rütbesindeki personel kepinin siperliğinde bulunan defne dalları bulunmaz250.
V.III.II. Şapka İşaretleri

Polis Memuru: Gümüş rengi metalden 5 santimetre çapında, ortası ay yıldızlı ve sekiz köşeli polis
yıldızından oluşan şapka kokartı ile sakındırak bulunur.
Komiser Sınıfı ve Emniyet Amiri: Gümüş rengi metalden defne dalı ile çevrelenmiş, defne dalı-
na dört köşesinden sabitlenmiş 4 santimetre çapında şapka kokartı ile sakındırak bulunur.
Emniyet Müdürü: Komiser ve emniyet amiri rütbesindeki şapka kokartının aynısı olup altın sa-
rısı metaldendir. Sakındırak kepteki ile aynıdır. Ayrıca, 1. sınıf emniyet müdürlerinin giydiği kep ve
şapka siperliği üzerinde karşılıklı yedi adet altın sarısı sim işlemeden defne dalı bulunur. Emniyet
Genel Müdürünün kep ve şapkasında ise, siperliğin üzerindeki defne dalını çevreleyen 1 santimetre
eninde altın sarısı simden sırma bant bulunur251.
2007 değişikliğine göre görev ve rütbesine göre şapkanın özellikleri şöyledir:
Polis Memuru, Başpolis Memuru ve Kıdemli Başpolis Memurları: Gümüş rengi metalden 5
santimetre çapında, sekiz köşeli polis yıldızından oluşan şapka kokartı ile 1,5 santimetre eninde ve
33-34 santimetre uzunluğunda parlak deniz mavisi malzemeden sakındırak bulunur252.
Komiser Sınıfı ve Emniyet Amiri: Gümüş rengi metalden defne dalı ile çevrelenmiş, defne dalı-
na dört köşesinden sabitlenmiş 4 santimetre çapında sekiz köşeli polis yıldızı ile 1,5 santimetre eninde
ve 33-34 santimetre uzunluğunda gümüş rengi simden işleme sakındırak bulunur.
Emniyet Müdürü: Altın sarısı renk metalden defne dalı ile çevrelenmiş, defne dalına dört köşe-
sinden sabitlenmiş 4 santimetre çapında sekiz köşeli polis yıldızı ile 1,5 santimetre eninde ve 33-34
santimetre uzunluğunda altın sarısı simden işleme sakındırak bulunur. 1. sınıf emniyet müdürlerinin
kullandığı şapka müdür rütbesindeki personelin kullandığı şapka ile aynı olup, ilave olarak siper-
liklerinin üzerinde karşılıklı yedi adet altın sarısı simden işleme defne dalı bulunur. Emniyet Genel
Müdürünün şapkası 1. sınıf emniyet müdürü rütbesindeki personelin kullandığı şapka ile aynı olup,
ilave olarak siperliklerinin üzerinde bulunan defne dallarını çevreleyen 1 santimetre eninde altın sa-
rısı simden sırma bant bulunur253.
251 Resmi Gazete 15.09.1995, Nr. 22405.
252 Resmi Gazete, 16 Aralık 2010, Nr. 27787.
171
205
172
V.III.III. Parka İşaretleri

Polis Memuru: Rütbe işareti bulunmaz. Sol göğüs üstünde gümüş rengi polis simgesinden oluşan
metal göğüs arması, sağ kolda omuz dikişinden 7 santimetre aşağıda branş işareti, sol kolda persone-
lin görev yaptığı kadro ve sicil numarasını gösterir kol arması ile bunun 1 santimetre altına gelecek
şekilde kıdem işareti bulunur.
Komiser Sınıfı ve Emniyet Amiri: Parkadaki omuz apoletleri üzerine rütbe işareti, sol göğüs
üzerine gümüş rengi metal göğüs arması, sağ kolda branş işareti, sol kolda görev yeri kol arması ve
sicil numarası bulunur.
Emniyet Müdürü: Altın sarısı metalden göğüs arması bulunur. Parkada bulunan işaretler aynen
montgomeride de yer alır. Kazakta, işleme göğüs arması ve rütbe işareti bulunur. Parkada, her rüt-
benin belirlenen işaretleri aynı şekilde yazlık gömlekte de yer alır. Ancak, göğüs arması işlemedir.
Kışlık gömlek ise kazağın veya montgomerin altına giyilir ve sadece kravat takılır254.
2007 senesi değişikliğinde görev ve rütbesine göre255 parkanın özellikleri şöyledir:
Polis Memurları: Omuzda rütbe işareti bulunmaz, sol göğüs üstünde işleme göğüs arması, sağ
kolda omuz dikişinden 7 santimetre aşağıda branş işareti, yine sol kolda personelin görev yaptığı kad-
ro ve sicil numarasını gösterir kol arması ile bunun 1 santimetre altına gelecek şekilde kıdem işareti
bulunur.
Başpolis Memuru ve Kıdemli Başpolis Memurları: Parkadaki omuz apoletleri üzerine rütbe
işareti, sol göğüs üstünde işleme göğüs arması, sağ kolda branş işareti, sol kolda görev yeri kol arması
ve sicil numarası bulunur. Başpolis ve kıdemli başpolis memurlarında, polis memurlarında yer alan
sol koldaki kıdem işaretleri bulunmaz256.
Komiser Sınıfı ve Emniyet Amiri: Parkadaki omuz apoletleri üzerine rütbe işareti, sol göğüs üs-
tünde işleme göğüs arması, sağ kolda branş işareti, sol kolda görev yeri kol arması ve sicil numarası
bulunur. Emniyet amiri rütbesindeki personelde sicil numarası bulunmaz.
Emniyet Müdürü: Parkadaki omuz apoletleri üzerine rütbe işareti ile altın sarısı işleme göğüs
arması bulunur. Müdür rütbesindeki personel kol kokartı takmazlar. Parkada bulunan işaretler mont-
gomeride de yer alır257. Ayrıca kazakta, başpolis memuru ve kıdemli başpolis memuru ile rütbeli
personel de işleme göğüs arması ve rütbe işareti, polis memurlarında ise sadece işleme göğüs arması
bulunur. Kol kokartları takılmaz258. Yazlık gömlekte, her rütbe için parkada belirlenen işaretler yer
alır. Kışlık gömlek ise kazağın veya montgomerin altına giyilir ve sadece kravat takılır259.
Tören Kıyafeti: Parka için belirtilen işaretler tören kıyafetinde de kullanılır. Ancak göğüse metal
göğüs arması takılır.
V.III.IV. Görev Kıyafeti Rütbe İşaretleri

Rütbe işaretleri parka, montgomer, ceket, kazak ve yazlık gömleklerdeki apoletler üzerinde göste-
rilmektedir. Apoletler şöyledir:
254 Resmi Gazete, 15.09.1995, Nr. 22405.

255 2007 Rütbe işaretleri için ayrıca bkz. Ek 7.
256 Resmi Gazete, 16 Aralık 2010, Nr. 27787 değişikliği ile beraber.
173
Polis Memuru Kom. Yard. Komiser Başkomiser
Emniyet Amiri 4. Sınıf Emn. Md. 1. Sınıf Emn. Md. Genel Müdür
Polis Memuru: Lacivert renkli ve kenarları 2 milimetre eninde açık mavi biyelidir260. 1995 sene-
sinde polis memuru rütbe işareti (apolet) kaldırılmış, sol kol pazısına sadece kıdem işareti koyulmuş-
tur261.
Komiser Sınıfı: Polis memurlarının apoletinin aynısı olup, ancak komiser yardımcılarında açık
mavi renkli bir adet, komiserde iki adet, başkomiserlerde ise üç adet işleme yıldız işareti vardır262.
1995 değişikliği ile komiser sınıfı apoleti, lacivert zemin üzerine beyaz floş iplik ve gümüş rengi sim
işlemeden 1,5 santimetre çapında sekiz köşeli yıldızdan yapılmasına karar verilmiştir. Komiser yar-
dımcısı bir adet, komiser iki adet, başkomiser üç adet yıldız taşır263.
Emniyet Amiri: Lacivert renkli ve kenarları 2 milimetre eninde beyaz biyelidir. Beyaz işleme
defne dalı içinde bir adet yıldız işareti bulunur264. 1995 değişikliğinde, “Rütbe işareti olarak lacivert
zemin üzerine gümüş rengi sim işlemeden bir adet defne dalı ile sekiz köşeli 1,5 santimetre çapında
bir adet yıldız bulunur265.” denilmiştir.
Emniyet Müdürü: Lacivert renkli ve kenarları 2 milimetre eninde sarı biyelidir. Sarı işleme def-
ne dalı içinde 4. sınıf emniyet müdürlerinde bir, 3. sınıf emniyet müdürlerinde iki, 2. sınıf emniyet
müdürlerinde üç, 1. sınıf emniyet müdürlerinde dört, Emniyet Genel Müdüründe ise beş adet, yıl-
dız işareti bulunmaktadır. 1. sınıf emniyet müdürü rütbesinde, mevcut dört adet Emniyet Teşkilatı
işaretini çevreleyen, defne dalının uçlarından başlayan biye bulunmaktadır. Emniyet Genel Müdürü
rütbesinde ise apoleti çevreleyen biyenin içerisinde ikinci bir biye bulunur266. 1995 değişikliğinde 4.
sınıf emniyet müdürü apoletinin lacivert zemin üzerine altın sarısı sim işlemeden bir adet defne dalı
ile sekiz köşeli 1,5 santimetre çapında bir adet yıldızdan ibaret olduğu ifade edilmiştir. 3. sınıf em-
niyet müdürü apoleti üzerinde iki, 2. sınıf emniyet müdürü apoletinde üç ve 1. sınıf emniyet müdürü
apoletinde dört adet yıldız bulunur. Emniyet Genel Müdürü apoleti, lacivert zemin üzerine altın sarısı
sim işlemeden bir adet defne dalı, bir adet 3,5 santimetre çapında ay yıldızlı polis yıldızı ile dört adet
1,6 santimetre çapında sekiz köşeli polis yıldızından ibarettir267.
261 Resmi Gazete, 15.09.1995, Nr. 22405.
263 Resmi Gazete, 15.09.1995, Nr. 22405.
265 Resmi Gazete, 15.09.1995, Nr. 22405.
267 Resmi Gazete, 15.09.1995, Nr. 22405.
174
2007 senesi değişikliği ile görev kıyafeti rütbe işaretleri şunlardır:

Polis Memuru: Omuzda rütbe işareti bulunmayıp, sol kolda omuz
dikişinden 7 santimetre aşağıda personelin görev yaptığı kadro ve si-
cil numarasını gösterir kol armasının 1 santimetre altına gelecek şe-
kilde kıdem işareti bulunur.
Başpolis Memuru: Rütbe işareti olarak lacivert zemin üzerine be-
yaz floş iplik işlemeden 8 milimetre genişliğinde bir adet rütbe işareti
bulunur268.
Kıdemli Başpolis Memuru: Rütbe işareti olarak lacivert zemin
üzerine beyaz floş iplik işlemeden 8 milimetre genişliğinde iki adet
rütbe işareti bulunur269.
Komiser Yardımcısı: Rütbe işareti olarak lacivert zemin üzerine
beyaz floş iplik işlemeden 1,5 santimetre çapında sekiz köşeli bir adet
yıldız bulunur.
Komiser rütbesinde, aynı özellikte iki, başkomiser rütbesinde,
üç adet yıldız bulunur.
Emniyet Amiri: Rütbe işareti olarak lacivert zemin üzerine gü-
müş rengi sim işlemeden bir adet defne dalı ile sekiz köşeli 1,5 santi-
metre çapında bir adet yıldız bulunur.
4. Sınıf Emniyet Müdürü: Rütbe işareti lacivert zemin üzerine
altın sarısı sim işlemeden bir adet defne dalı ile sekiz köşeli 1,5 santi-
metre çapında bir adet yıldız bulunur.
3. sınıf emniyet müdüründe iki adet, 2. sınıf emniyet müdürün-
de üç adet, l. sınıf emniyet müdüründe dört adet yıldız bulunur.
Emniyet Genel Müdürü: Rütbe işareti olarak lacivert zemin üze-
rine altın sarısı sim işlemeden bir adet defne dalı, bir adet 3,5 san-
timetre çapında ay yıldızlı polis yıldızı ile dört adet 1,6 santimetre
çapında sekiz köşeli ay yıldızlı polis yıldızından oluşur270.
V.III.V. Branş, Görev Yeri Kol ve Göğüs Arması İşaretleri

Branş İşaretleri
Polis Memuru: Sağ kolunda üst kenarı omuz dikişinden aşağıda olmak üzere271 personelin görev
yaptığı branşı belirtir işleme branş işareti bulunmaktadır272.
Sol kolda ise üst kenar omuz dikişinden aşağıda olmak üzere273 personelin görev yaptığı ili ve yaka
numarasını belirtir işleme görev yeri kol arması bulunur.
Komiser Sınıfı: Polis memurlarında bulunan Emniyet Teşkilatı işaretli sembol ile hizmet ve branş
işaretleri yer alır.
271 Omuz dikişinden 7 santimetre aşağıdadır.
272 Branş işaretleri için ayrıca bkz. Ek
273 Omuz dikişinden 7 santimetre aşağıdadır.
175
Emniyet Amiri ve Emniyet Müdürü Sınıfı: Yaka numarası hariç polis memurlarında bulunan
Emniyet Teşkilatı işaretli sembol ile hizmet ve branş işaretleri yer alır. Ancak emniyet müdürü rütbe-
sindeki personelin Emniyet Teşkilatı işaretli sembol, rütbe işaretleri sarı renklidir274.
Üniforma ile görev yapan Emniyet Hizmetleri Sınıfı Personelinin branşlarını gösterir işaretler, 6x8
santimetre ebadındadır. Bu değişiklik ile Motosikletli Polis, Bilgi İşlem Polisi, Eğitim Polisi, Koruma
Daire Başkanlığı Polisi, Parmak İzi Polisi ve Otoyol Trafik Polisi branş işaretleri ilave edilmiş ve
Havacılık Polisi branş işareti çıkarılmıştır275. 2007 senesi değişikliğinde ise branş işaretleri, 6 santi-
metre eninde 8 santimetre boyundadır. Renkleri “Ana zemin lacivert, ana çerçeve beyaz, yazıların
bulunduğu kurdele içi zemin mavi, çerçevesi beyaz, yazılar arial karakterinde büyük harflerle beyaz,
defne yaprakları sarı renktedir. Branşı simgeleyen içerideki dairesel kısmın renk ve şekilleri ilgili
birimlerce belirlenir276.” denilmiştir. Böylece branşların genel hatları çizilirken içinin belirlenmesi
ilgili birimlerin kendilerine bırakılmıştır277.
Kol Arması
Polis Memuru: 6x9 santimetre ebadında kenarları 3 milimetre mavi biyeli olup, içerisinde perso-
nelin görev yaptığı kadroyu belirten beyaz yazı ile bunu çevreleyen 2 milimetre eninde beyaz biyeden
kurdele bulunur. Görev yeri kol armasının alt ucundan 1 santimetre yukarıya gelecek şekilde 4x1
santimetre ebadında personelin sicil numarasını gösterir siyah zemin üzerine beyaz rakam bulunan
plaka tam ortalanarak takılır. Görev yeri kol armasının 1 santimetre altına, kenarları 3 milimetre mavi
biyeli ortası beyaz kıdem işareti takılır.
Komiser Yardımcısı, Komiser, Başkomiser ve Emniyet Amiri: 7x9 santimetre ebadında kenar-
ları 3 milimetre beyaz biyeli olup, içerisinde personelin görev yaptığı kadroyu belirten beyaz yazı ile
bunu çevreleyen 2 milimetre eninde beyaz biyeden kurdele ve alt kısımda 7,5 santimetre uzunluğun-
da beyaz defne dalı bulunur. Defne dalının 1 santimetre üstünde 4x1 santimetre ebadında personelin
sicil numarasını gösterir siyah zemin üzerine beyaz rakam bulunan plaka tam ortalanarak takılır.
Emniyet amiri rütbesinde sicil numarası takılmaz.
Emniyet Müdürleri: Görev yeri kol arması ve branş işareti bulunmaz278.
2007 yılı Kılık ve Kıyafet Yönetmeliğinde görev yeri kol armasının özellikleri ise şöyle anla-
tılmıştır:
Polis Memuru: 9 santimetre eninde 6 santimetre boyunda kenarları 3 milimetre mavi biyeli olup,
içerisinde personelin görev yaptığı kadroyu belirten beyaz yazı ile bunu çevreleyen 2 milimetre enin-
de beyaz biyeden kurdele bulunur. Görev yeri kol armasının alt ucundan 1 santimetre yukarıya ge-
lecek şekilde 4 santimetre eninde ve 1 santimetre boyunda personelin sicil numarasını gösterir siyah
zemin üzerine beyaz rakam bulunan plaka tam ortalanarak takılır. Görev yeri kol armasının 1 santi-
metre altına, kenarları 3 milimetre mavi biyeli ortası beyaz kıdem işareti takılır279.
Başpolis ve Kıdemli Başpolis Memurları: 9 santimetre eninde 6 santimetre boyunda kenarları 3
milimetre mavi biyeli olup, içerisinde personelin görev yaptığı kadroyu belirten beyaz yazı ile bunu
çevreleyen 2 milimetre eninde beyaz biyeden kurdele bulunur. Görev yeri kol armasının alt ucundan
1 santimetre yukarıya gelecek şekilde 4 santimetre eninde ve 1 santimetre boyunda personelin sicil
numarasını gösterir siyah zemin üzerine beyaz rakam bulunan plaka tam ortalanarak takılır280.
275 Branş işaretleri için ayrıca bkz. Resmi Gazete, 15.09.1995, Nr. 22405.
276 Branş işaretleri için ayrıca bkz. Ek 6.
278 Resmi Gazete, 15.09.1995, Nr. 22405.
176
Komiser Sınıfı ve Emniyet Amiri: 9 san-

timetre eninde 7 santimetre boyunda kenarları
3 milimetre beyaz biyeli olup içerisinde perso-
nelin görev yaptığı kadroyu belirten beyaz yazı
ile bunu çevreleyen 2 milimetre eninde beyaz
biyeden kurdele ve alt kısmında 7,5 buçuk san-
timetre uzunluğunda beyaz defne dalı bulunur.
Defne dalının 1 santimetre üstünde, 4 santimet-
re eninde 1 santimetre boyunda personelin sicil
numarasını gösterir siyah zemin üzerine beyaz
rakam bulunan plaka tam ortalanarak takılır.
Emniyet amiri rütbesinde sicil numarası takıl-
maz.
Emniyet Müdürü: Görev yeri kol arması ve
branş işareti bulunmaz281.
İşleme Göğüs Arması
Polis Memuru: Kazak ve yazlık gömlek sol
üst cep kapağı üzerinde işleme Emniyet Teşki-
latı işaretli sembol bulunmaktadır282.
1995 değişikliğinde “Polis memuru, komiser
sınıfı ve emniyet amiri rütbesinde; PVC kaplı
Görev Yeri Kol Arması gabardin dokuma kumaş üzerine 8 santimetre
boyunda 6 santimetre eninde sim işlemeden ve
plastik dökümden olur. Emniyet müdürlerinde
ise, aynı ölçü ve ebatta sarı sim işlemedir283.” denilmiştir.
2007 ve sonrası değişikliğinde ise “Polis memuru, başpolis
memuru, kıdemli başpolis memuru, komiser sınıfı ve emniyet ami-
ri rütbesinde, kumaş üzerine 8 santimetre boyunda 6 santimetre
eninde sim işlemeden kumaş veya plastik dökümden olur. Emniyet
müdürlerinde ise, aynı ölçü ve ebatta sarı sim işlemedir284” deni-
lerek herhangi bir değişikliğe gidilmemiş sadece ilgili maddeye
başpolis, kıdemli başpolis memuru rütbeleri eklenmiştir.
V.III.VI. Tören Kıyafeti İşaretleri

Metal Göğüs Arması
Tören kıyafeti ceketinde, sol üst cep kapağı üzerinde madeni
Emniyet Teşkilatı işaretli sembol bulunmaktadır. Kazak ve yazlık
gömlek sol üst cep kapağı üzerinde işleme Emniyet Teşkilatı işa-
retli sembol bulunmaktadır285.
Polis Memuru, Komiser Sınıfı ve Emniyet Amiri: 8 santi-
Göğüs Arması
metre boyunda 6 santimetre eninde gümüş renginde bir gövde ve
283 Resmi Gazete, 15.09.1995, Nr. 22405.
177
bu gövde üzerinde 4 santimetre çapında polis yıldızından oluşur.

Emniyet Müdürü: Aynı şekil ve ölçüde altın sarısı metalden, aynı ölçü ve ebatta sarı sim işleme-
dir286. Bu sarı sim 2010 değişikliğinde “altın sarısı”
olarak değiştirilmiştir287.
Rütbe İşaretleri
Polis Memurları: Rütbe işareti bulunmayıp, sim
işlemeli kıdem işareti bulunur.
Komiser Sınıfı ve Emniyet Amirleri: Persone-
lin tören kıyafeti, rütbe işareti görev kıyafeti rütbe
işaretinin aynı olup, gümüş rengi metaldendir. Ce-
ket, palto ve pardösü apoletine direkt olarak takılır.
Emniyet Müdürleri: Tören kıyafeti rütbe işareti,
Göğüs Arması (Metal) görev kıyafetinin aynı olup altın sarısı metaldendir.
Ceket, palto ve pardösü apoletlerine direk olarak ta-
kılır288.
2007 ve sonrası değişikliğinde tören kıyafeti rütbe işaretinin özellikleri şunlardır:
Polis Memuru: Omuzda rütbe işareti bulunmaz, personelin tören kıyafeti rütbe işaretleri görev
kıyafeti rütbe işaretlerinin aynısı olup sadece sol göğüste gümüş renkli metal göğüs arması kullanılır.
Başpolis ve Kıdemli Başpolis Memurları: Tören kıyafeti rütbe işaretleri görev kıyafeti rütbe işa-
retlerinin aynısı olup, sol göğüste gümüş renkli metal göğüs arması kullanılır, ancak omuzda bulunan
rütbe işaretleri metaldendir. Ceket, palto ve pardösü apoletine direkt olarak takılır289.
Komiser Sınıfı ve Emniyet Amiri: Tören kıyafeti rütbe işaretleri görev kıyafeti rütbe işaretlerinin
aynısı olup sol göğüste gümüş renkli metal göğüs arması kullanılır, ancak omuzda bulunan rütbe işa-
retlerinin yıldızları ile emniyet amirlerinde bulunan defne
dalı ve yıldızlar metaldendir. Ceket, palto ve pardösü apo-
letine direkt olarak takılır.
Emniyet Müdürü: Tören kıyafeti rütbe işaretleri görev
kıyafeti rütbe işaretlerinin aynısı olup sol göğüste müdürle-
re ait sarı renk metal göğüs arması kullanılır, omuzda bu-
lunan rütbe işaretlerinin yıldızları ile defne dalları sarı renk
metaldendir. Ceket, palto ve pardösü apoletine direkt olarak
takılır290. Emniyet müdürlerinin rütbelerini diğer rütbeler-
den ayıran temel özellik, eskiden olduğu gibi alametlerin
sarı renkten ibaret olmasıdır.
V.IV. Teçhizat Şekli ve Tarifi ile İstihkak

V.IV.I. Teçhizat
Emniyet hizmetleri sınıfında resmi kıyafetli olarak görev yapan personelin teçhizatı; teçhizat ke-
meri, tabanca ve kılıfı, kelepçe ve kılıfı, yedek şarjör ve yedek şarjör kılıfı, cop ile kılıfı, el feneri
286 Resmi Gazete, 15.09.1995, Nr. 22405.
288 Resmi Gazete, 15.09.1995, Nr. 22405.
289 Resmi Gazete, 16 Aralık 2010, Nr. 27787 değişikliği ile beraber.
178
ile kılıfından ibarettir. Görevin özelliğine göre ve görev sırasında kullanılmak üzere ihtiyaç duyulan
malzemeler demirbaş olarak verilmekte ve görev bitiminde geri alınmaktadır.
Teçhizat Kemeri: Birinci sınıf
kaliteli deriden olup eni 5 santimet-
redir. Pantolon kemerinin üzerine
dıştan takılmaktadır. Teçhizat ke-
meri üzerindeki köprüler vasıtasıyla
pantolon kemerine sabitleştirilmek-
tedir. Trafik hizmetlerinde görevli
Teçhizat Kemeri resmi personele verilen teçhizatın
tamamı beyaz renklidir291.
Emniyet Hizmetleri Sınıfı’nda
resmi kıyafetli olarak görev yapan
personelin teçhizatı; teçhizat ke-
meri, tabanca ile kılıfı, kelepçe ile
kılıfı, yedek şarjör ile kılıfı, cop ile
kılıfı, el feneri ile kılıfı, gaz spreyi
ile kılıfı, kask taşıma aparatı ile dü-
dükten ibarettir292.
Teçhizat Kemeri (2007) : Kali-
Teçhizat Kemeri (2007) teli malzemeden, 4,5 veya 5 santi-
metre eninde siyah renklidir. Panto-
lon (bel) kemerinin üzerine haricen
takılır ve teçhizat kemeri üzerindeki köprüler vasıtasıyla pantolon kemerine sabitleştirilir. Sol elini
kullanan personel teçhizat takımını silah sola gelecek şekilde de kullanabilirler. Trafik hizmetlerinde
görevli resmi personele verilen bel kemeri ve teçhizat takımı beyaz renktedir293.
V.IV.II. İstihkak
Emniyet hizmetleri sınıfında olup resmi kıyafet taşıyanlara kullanma süreleri dikkate alınarak,
pantolon veya etek, gömlek, ayakkabı, uzun konçlu bot, montgomer, kazak, avcı yeleği, kravat, par-
ka, teçhizat kemeri, kep, ayrıca merasim kıyafeti olarak takım elbise, pardösü ile şapka verilmektedir.
Emniyet hizmetleri sınıfında motosiklet kullanan personele, meşin deri ceket ve pantolon verilebil-
mektedir.
Giyecek yardımı Genel Müdürlükçe temin edilerek hak sahibi personele görevleri esnasında giyil-
mek üzere ayni olarak verilmektedir. Bu yardım karşılığında, ayrıca nakden bir ödemede bulunulmaz.
Ancak, emniyet hizmetleri sınıfında olup, sivil görev yapan personele giyecek yardımı bedeli ile
resmi kıyafet taşıyanlara dikiş bedeli, Genel Müdürlüğün teklifi üzerine Maliye Bakanlığınca tespit
edilen miktarlar üzerinden nakden ödenmektedir.
Emniyet hizmetleri sınıfında görevli olup, sivil kıyafet taşıyan personele, takım elbise veya tay-
yör, ayakkabı, palto-manto veya pardösü, gömlek veya bluz verilmektedir. Özel günler, karşılama ve
uğurlama merasimleri ile ihtiram nöbetlerinde giyilmek üzere, görev alacak personele beyaz kemer,
beyaz tabanca kılıfı, beyaz tozluk, beyaz eldiven, beyaz fular ile beyaz miğfer verilir.
Genel Müdürlük merkez teşkilatında ve illerde sivil çalıştırılması Genel Müdürlükçe uygun gö-
179
rülen personelden üniformalı göreve atananlara, atandıkları tarihte sivil elbise istihkakı almış iseler,
o yıl içinde ayrıca resmi kıyafet ile teçhizatı verilmelidir. Merkez ve taşra teşkilatında görevli, resmi
ve sivil personel mevcudu, o yıl için ihtiyaç duyulan giyim kuşam eşyalarıyla birlikte, il emniyet
müdürlükleri ile merkez birimleri tarafından her mali yılbaşından bir ay önce, İkmal ve Bakım Daire
Başkanlığına bildirilmesi gerekmektedir.
Emniyet hizmetleri sınıfında Bando, Boru ve Trampet Takımı, gösteri birliği mensuplarına normal
giyim eşyası dışında ayrıca iki yılda bir merasim kıyafeti verilmektedir.
Emniyet hizmetleri sınıfındaki Özel Harekât timleri, kara, deniz ve Çevik Kuvvet birimlerinde-
ki görevlilere, görevin özelliğine göre ayrıca verilecek giyecek ve teçhizatın cinsi, miktarı, verilme
zamanı ile kullanma süresi İçişleri Bakanı’nın onayı ile tespit edilerek hak sahibi personele verilir.
Çevik Kuvvet birimlerinde görev yapan personele eğitim kıyafeti verilmektedir.
Giyim ve kullanma süresi bakımından yeknesaklığı sağlamak amacıyla kışlık kıyafete ait giyecek
eşyaları Eylül-Ekim aylarında, yazlık kıyafete ait giyecek eşyaları Nisan-Mayıs aylarında, mevsim ile
ilgili olmayan giyecek eşyaları ise Nisan-Mayıs aylarında verilmektedir.
Emniyet hizmetleri sınıfına dâhil personelden silahlı polis görevi yapamayacağı ve ruhi depres-
yon geçirdiği doktor raporuyla tespit edilenler ile meslekten ihracı gerektirecek herhangi bir suçtan
dolayı haklarında soruşturma ve kovuşturma yapılan personelin silahı idarece geri alınmalıdır. İzin
veya istirahat gibi görevden ayrılmayı gerektiren diğer hallerde, taşımakta olduğu resmi tabancalar
personelden geri alınmamaktadır.
Resmi üniformada bulunması gerekli Emniyet Teşkilatı işareti, göğüs arması, rütbe işareti, düğme,
apolet ve kokartlar personel tarafından kendi imkânları ile temin edilmesi gerekmektedir.
2007 değişikliğine göre istihkak ile ilgili hususlar şöyledir;
Merkez ve taşra teşkilatında görevli resmi ve sivil personel mevcudu ile yıllık giyim kuşam ihti-
yaçları, taşra teşkilatı ile merkez birimlerince, yıl içerisinde Genel Müdürlük İkmal ve Bakım Daire
Başkanlığına bildirilir. Emniyet hizmetleri sınıfında olup resmi kıyafet taşıyanlara, pantolon veya
etek, gömlek, ayakkabı, bot veya çizme, montgomer, kazak, eldiven, kravat, parka, kep veya bere
verilmektedir294. 2017 yılında ek ibare eklenerek başını kapatan kadınlar için kumaş başlık, yağmur-
luk, bel kemeri ve teçhizat takımı verilir295. Emniyet hizmetleri sınıfı personelinin tamamına ise tören
veya özel günlerde giyilmek üzere takım elbise, şapka ve palto veya pardösü verilir. Emniyet hizmet-
leri sınıfında resmi üniforma ile görev yapan ve Genel Müdürlükçe görev yeri ve hizmet birimleri
esas alınmak suretiyle belirlenen personele, yazlık gömleğe ilave olarak yılda iki adet tişört, kep veya
bereye ilave olarak bir adet örgü başlık verilir. Emniyet hizmetleri sınıfı personelinden Genel Müdür-
lükçe uygun görülen motorize ekiplere beş yılda bir reflektif uygulama yeleği verilir.
Emniyet hizmetleri sınıfında sivil kıyafet ile görev yapan personele Genel Müdürlükçe belirle-
nen hizmet birimleri esas alınmak suretiyle beş yılda bir operasyon yeleği verilir. Genel Müdürlük
Merkez Teşkilatında ve illerde sivil çalıştırılması Bakanlık Makamınca uygun görülen personelden
üniformalı göreve atananlara, atandıkları tarihte sivil elbise istihkakı almış olsalar bile, o yıl içinde
ayrıca resmi kıyafet ile teçhizatı verilir.
Emniyet hizmetleri sınıfındaki Bando, Boru ve Trompet Takımı Gösteri Birliği mensuplarına nor-
mal giyim eşyası dışında üç yılda bir kışlık ve yazlık tören kıyafeti verilir296. Emniyet Genel Müdür-
lüğü tören takımı ile Başbakanlık ihtiram nöbetlerinde görev alan personele, karşılama, merasim ve
ihtiram nöbetinde kullanılmak üzere, demirbaş malzeme olarak yazlık ve kışlık iki takım tören kıya-
180
feti ile bir takım teçhizatı verilir297. İl emniyet müdürlükleri karşılama uğurlama ve cenaze birlikle-
rinde görev alacak personele, tören kıyafetleri ile birlikte kullanılmak üzere gerekli teçhizat demirbaş
malzeme olarak verilir.
Giyim ve kullanma süresi bakımından yeknesaklığı sağlamak amacıyla;
a) Kışlık kıyafete ait giyecek eşyaları Eylül-Ekim,
b) Yazlık kıyafete ait giyecek eşyaları Nisan-Mayıs,
c) Mevsim ile ilgili olmayan giyecek eşyaları ise Nisan-Mayıs aylarında personele verilir.
Yazlık ve kışlık kıyafetlerin giyilme zamanları, bölgenin iklim özellikleri dikkate alınarak mer-
kezde Emniyet Genel Müdürü, illerde valiler tarafından belirlenir. Ankara ilindeki yazlık ve kışlık kı-
yafetlerin giyilme zamanlarının belirlenmesinde Personel Daire Başkanlığı koordinasyonu sağlar298.
Taşradaki merkeze bağlı birimler herhangi bir prosedüre gerek duymadan il teşkilatı ile birlikte ha-
reket eder.
Göreve ilk başlayışta derhal giyim eşyası verilir. Ancak, giyim eşyasının verildiği tarih ile bu tip
eşyaların genel olarak verilmesi gereken tarih arasında kalan süre, o eşya için tespit edilen kullan-
ma süresinin dörtte birinden az ise, ilk giyim eşyası verilmez. Herhangi bir nedenle, bir dönem için
verilmeyen giyim eşyası, sonraki döneme ait giyecek yardımı ile birlikte verilmez. Giyim eşyaları-
nın kullanma süreleri dolmadan yeni giyim eşyası verilmez. Ancak; giyim eşyası ve teçhizatı görev
nedeniyle kullanılamaz hale gelir ve bu durum bir tutanak ile tespit edilir ise genel veriliş zamanı
beklenmeksizin, yetkili kurum amirinin onayı alınmak suretiyle yenisi verilebilir.
Emeklilik, ölüm, istifa, sicilen emekli ile memuriyetten ihraç gibi bir nedenle görevinden ayrı-
lanlar ile bu Yönetmelik uyarınca giyim eşyası verilmesi gerekmeyen bir göreve nakledilenlerden,
giyim eşyaları veya bedelleri geri alınmaz. Ancak, giyim eşyası aldıktan sonra aynı kurumda görev
değişikliği sebebiyle yeni giyim eşyaları verilmesi gerekli olanlara kullanma süreleri sona erinceye
kadar önceden almış bulundukları aynı cins giyim eşyaları mükerreren verilmez. Üniformada bulun-
ması gerekli göğüs arması, görev yeri kol arması, kokart, rütbe, sınıf ve branş işaretleriyle, düğme ve
diğer aksesuarlar personel tarafından kendi imkanlarıyla temin edilir.
Görevden uzaklaştırılan, tutuklanan, gözlem altına alınan veya memuriyetten ilişiğinin kesilme-
sini gerektirmeyen bir cezaya mahkûm olupta, bu cezası infaz edilmekte olanlara giyim eşyası ve
dikiş bedeli verilebilmesi için bu personelin görevlerine dönmüş olmaları şarttır. Ayrıca, aylıksız izin
alarak görevlerinden ayrılanlara bu süre için giyim eşyası ve dikiş bedeli verilmez299.

181
VI. POLİSTE SPORTİF VE DAHA RAHAT KIYAFET DÖNEMİ (2018)
2018 Yılında Giyilmeye Başlanan Polis Kıyafetleri
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, 24 Ocak 2018 tarihinde Polis Akademisi Anıttepe Yerleşkesi'nde
düzenlenen Trafik Değerlendirme Toplantısındaki konuşmasında "Polisimizde de esas itibarıyla in-
şallah önümüzdeki günlerde yeni kıyafetler başlayacak.” diyerek polis üniformalarında değişikliğe
gidileceğinin haberini vermiştir300. Böylece Emniyet Genel Müdürlüğünce (EGM), Genel Hizmet,
Çevik Kuvvet, Koruma Hizmetleri, Deniz Polisi, Bisikletli Polis ile Çarşı ve Mahalle Bekçilerinin
kıyafetlerinde değişikliğe gidilmiştir. Genel Hizmet, Çevik Kuvvet ve Koruma Hizmetleri sınıfı dâhil
5 birimin kıyafetlerinde değişiklik yapılan emniyet teşkilatı personeli, 22 Şubat 2018 tarihinden iti-
baren yeni üniformaları giymeye başlamıştır301. Değişiklik kapsamında görev kıyafetlerinde kravat,
gömlek, ütülü pantolon ve iskarpin ayakkabı kullanımından vazgeçilmiştir. Yeni üniformalar, tekno-
lojik gelişmeler, iklim koşulları ve görev şartları dikkate alınarak, görevlilerin olaylara rahat, hareket
kısıtlaması olmadan ve etkili şekilde müdahalesine imkân sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Artık
görev kıyafeti giyen emniyet personeli, kravat takmayacaktır. Bunların yerine ütü gerektirmeyen ti-
şört/gömlek ve pantolonlar ile daha rahat kullanıma ve sportif görünüme sahip ayakkabılar kullanıla-
caktır. Emniyet Genel Müdürü Selami Altınok, kendisinin de giydiği yeni üniformayla ilgili yaptığı
açıklamada, yeni kıyafetleri tasarlarken 1994'ten bu yana edindikleri tecrübelerden faydalandıklarını
söylemiştir302.
300 Hürriyet Gazetesi, 24.01.2018.

301 22 Şubat 2018 tarihinden itibaren giyilmeye başlanan yeni kıyafetlerle ilgili yasal düzenleme 26 Ocak 2019 tarihinde 30667 sayılı Resmi Gazete
ile yapılmıştır.
302 http://www.mynet.com/haber/guncel/iste-polisin-yeni-kiyafetleri-3797234-1
182
2018 Yılında Giyilmeye Başlanan Polis Kıyafetleri
VI.I. Polis Kıyafetleri

26 Ocak 2019 tarihinde yapılan yönetmelik303 değişikliğiyle resmi kıyafeti oluşturan ögeler şun-
lardan oluşmaktadır. Parka, mont, yazlık ve kışlık pantolon, gömlek, kazak, gömlet altı tişört, termal
içlik, şapka, kep, örgü başlık, tören kıyafeti, pardösü ile palto polisler için lacivert renginde, eldiven,
techizat takımı, bel kemeri, siyah renkte bot ve ayakkabıdır. Trafik polislerinin techizatları beyaz
renktedir.
303 Resmi Gazete, 26 Ocak 2019, Nr. 30667
183
VI.I.I. Yazlık Kıyafet
Yazlık Kıyafet (2018)
Tişört
Yazlık açık mavi gömlekler yerine bu değişiklik ile indigo mavisi renkte % 100 polyester kumaş-
tan spor yaka tişörte geçilmiştir. Tişörtün özellikleri şöyle verilmiştir:
• Esnek ve rahat
• Sportif görünümlü
• Ütü gerektirmez
• Yıkandıkça deforme olmaz
• Güneşe ve solmaya dayanıklı
• Reflektif “POLİS” yazılı
• Çift iğne dikişli
Ayrıca başörtüsü kullanan teşkilat mensubu kadınlar için ayrıca uzun kollu tişört tasarlanmıştır.
184
Pantolon
Koyu lacivert renktedir. Pantolonların en dikkat çekici özelliği, ütü gerektirmiyor olmalarıdır. Ay-
rıca kamuflaja yakın bir tazda tasarlanmış olmaları daha rahat hareket etmeyi sağlamıştır. Pantolonun
diğer özellikleri arasında şu hususlara yer verilmiştir.
• Düzgün görünüm
• Yan ve arka kargo cepler
• Ripstop kumaş ile üstün dayanıklılık
• Çima dikişi ile ütülü görünüm
• Ayarlanabilir bantlı paçalar
• Gizli lastikli bel ile rahat kullanım
Ayakkabı
Siyah renktedir.
Bot Ayakkabı
Kep
Koyu lacivert rengindedir. Kepin siperliğinin uc kısmında açık mavi renkli biye bulunmaktadır.
Ayrıca başörtüsü kullanan kadın personel için yüzü örtmeyecek şekilde desensiz koyu lacivert, trafik
hizmetlerinde görevliler için beyaz renkte başörtüsü kullanılmaya başlanmıştır.
VI.I.II. Kışlık Kıyafet

Gömlek
Açık mavi uzun kollu gömlek üzerine lacivert kravat uygulamasından vazgeçilmiştir. Kamuflaj
benzeri gömlek uygulamasına geçilmiştir. Yine kışlık kıyafette kullanılan kazak uygulamasına son
verilmiştir. Daha esnek ve rahat sayılan bu gömlek tarzı hakkında ilaveten şu hususlara yer veril-
miştir: “Koyu lacivert renginde yüksek hareket kabiliyetli, katlanabilir kollar, pamuk, polyester ve
elastan ripstop kumaş, reflektif “POLİS” yazılı, karanlıkta parlayan reflektif harfler”.
Mont
Koyu lacivert renginde, Soft-Shell yüzeyli nefes alabilen membran kumaştandır. Sportif modern
görünüşlüdür. Su itici dış yüzey özelliğine sahiptir. Su geçirmez fermuarlar kullanılmıştır. Sıcak ve
soğuk havalarda nem transferini sağlayan kumaş özelliği vardır. Kolay silah kullanımı için montun
yanları patlar şeklindedir. Hareket kabiliyetini kısıtlamayan ergonomik tasarıma sahiptir. Reflektif
kol bantları, ön ve arka tarafta gümüş renkli “POLİS” yazıları mevcuttur. Sağ göğüs üzerinde telsiz
takma aparatı vardır.
Parka
Dış ve iç kısım olarak tasarlanan ayrı ayrı ve birlikte giyilebilen koyu lacivert renginde su itici pol-
yester kumaştandır. Kullanımı rahat ve kolaydır. Nefes alabilen membranlı kumaş özelliğine sahiptir.
Kolay silah kullanımı için yan patlar şeklindedir. Silah patları, su geçirmez özelliğe sahiptir. Hareket
185
kabiliyetini kısıtlamayan ergonomik tasarım söz konu-

sudur. Kapüşonlu siperlik mevcuttur. Sıcak ve soğuk
havalarda nem transferini sağlamaktadır. Kol kesimi,
kullanım rahatlığı düşünülerek tasarlanmıştır. Reflek-
tif kol bantları ve “POLİS” yazıları mevcuttur.
Kazak: Koyu lacivert kumaştan örülür.
Pantolon: Koyu lacivert kumaştandır.
Kep: Koyu lacivert rengindedir ve yazlık keplerde
olduğu gibi uc kısmında açık mavi biye bulunmakta-
dır. Trafik polislerinde beyaz renkte olup siperliği laci-
vert rengindedir.
Örgü Başlık: Koyu lacivert rengindedir. Trafik hiz-
metlerinde görevlilerin ki ise beyaz renktedir.
Termal İçlik: Polisler için koyu lacivert renktedir.
Bot: Siyah renk deridendir.
Eldiven siyah renkte,
Bel kemeri siyah deriden 4,5-5 santimetre enindedir.
VI.I.III.Tören Kıyafeti
Kışlık Gömlek Ceket, pantolon veya etek, şapka, gömlek, kravat,
ayakkabı ve pardösüden oluşmakta ve 2007 senesi ana
Yönetmeliğinde belirtilen özelliklerin çoğunu kapsamaktadır.
Ceket: Koyu lacivert kumaştan yapılmaktadır. Daha
önceki yönetmelikte kışlık kumaştan yapılacağı belirtil-
miştir.
Pantolon: Yine aynı kumaştan yapılmakta, yanla-
rındaki zıhlar müdürler için sarı, emniyet amiri ve alt
rütbelerdeki amirler için beyaz, memurlar için mavi
renktedir.
Etek: Aynı kumaştan yapılmakta ve ön ortasında de-
rince bir pilikaşe bulunmakta, eteklerde zıh bulunma-
maktadır.
Şapka: Ceket kumaşından ve üst kısmı kasnaklıdır.
Siperliği siyah renktedir. Ön ortasında madeni polis yıl-
dızı bulunur. Trafik hizmetlerinde görevlilerin şapkaları
beyaz renk vinleksten olup siperliği siyah renktedir.
Gömlek: Beyaz renk kumaştandır.
Kravat: Koyu lacivert kumaştandır.
Ayakkabı: Erkek personel için bağcıklı, kadın per-
sonel için topuklu siyah renk deriden yapılmaktadır.
Pardösü: Koyu lacivert pardösülük kumaştan dikilir.
Mont Diğer özellikleri önceki pardösülerle aynıdır.
186
Ceket Düğmesi: Emniyet müdürlerinde sarı metal ve

2,5 santimetre çapında diğer personel için ise gümüş ren-
gindedir.
Gece ve Tören Birlikleri Kıyafeti
2007 senesi Yönetmeliğindeki özellikler aynen korun-
makla beraber küçük birkaç değişiklik yapılmıştır.
Tören Takımı: Özel günler, karşılama ve uğurlama
zamanlarında giydikleri üniformayı “ihtiram nöbetinde
de giyeceklerdir” bölümü eklenmiştir.
Palto: Koyu lacivert paltoluk kumaştan dikilir. Bu de-
ğişikliğin dışında başka bir değişikliğe gidilmemiştir.
VI.I.IV. Emniyet Personelinin İşaret-

leri ve Yerleri
Bunlar; göğüs arması, branş işareti, şapka kokartı, gö-
rev yeri kol arması, kıdem işareti ve rütbe işareti olarak
belirlenmiştir.
Kep: Polis memurlarında, ön kısmında ortaya gelecek
Parka
şekilde 5,5 santimetre çapında beyaz polis yıldızı ve altına
2019 Sonrası Göğüs ve Kol Arması
187
gelecek şekilde 7 santimetre uzunluğunda gümüş rengi işleme “POLİS” yazısı, aynı şekilde kepin
arka kısmına da yazılır. Emniyet amiri ve alt rütbelilerde ise polis yıldızının altı, defne dalı ile işlen-
miştir. Emniyet müdürü rütbesindekilerin keplerindeki işaretler sarı renktedir. 1. sınıf emniyet müdür-
lerinin siperliklerinde karşılıklı yedi adet defne dalı bulunmaktadır.
Örgü Başlık: Kepte bulunan tüm işaretler bulunur, müdürlerde defne dalı bulunmaz.
Şapka: Koyu lacivert rengindedir. Emniyet amiri ve alt rütbedekilerin şapkalarının ön orta kısım-
larında gümüş gri renkte metalden 5 santimetre çapında, sekiz köşeli polis yıldızı ile bunun altına
gelecek şekilde 33-34 santimetre uzunluğunda 1,5 santimetre genişliğinde sakındırak bulunur. Amir
sınıfındakilerin şapkalarında çift taraflı defne dalı bulunur. Emniyet müdürü rütbesindekilerde bunlar
sarı renktedir. 1. sınıf emniyet müdürlerinin siperliklerinde karşılıklı yedi adet defne dalı bulunmak-
tadır.
Göğüs Arması: Metal ve işleme olarak yapılmakta gümüş gri renkte ve üzerinde “POLİS” yazısı
bulunmaktadır. 2007 senesi Yönetmeliğindeki özellikleri değişmemiştir.
Görev yeri kol arması: 7 santimetre çapında ve içerisinde personelin görev yaptığı kadroyu be-
lirten altın sarısı renkli yazı bulunur. Polis memurları görev yeri kol armasının 1 santimetre altına
gelecek şekilde kenarları 3 milimetre mavi biyeli ortası beyaz kıdem işareti takılır. Emniyet amiri ve
alt rütbedekilerin ise kıdem işaretleri bulunmaz, diğer belirtilen özellikler aynı şekildedir.
Emniyet müdürleri: Görev yeri ve kol arması bulunmaz.
Branş işaretleri: 2007 senesi ana Yönetmeliğinde belirtilen özelliklere ve ölçülere yakın bir şekil-
dedirler. Bunlarla ilgili görseller aşağıda gösterilmiştir.
188
VI. II. Trafik Polisi Kıyafeti304
Trafik Polisi (Yazlık Kıyafet)-1995
304 Trafik Hizmetlerinde Görevli Personel Kıyafet Yönergesi, 08.09.2021, Genel Müdür Onaylı
189
Trafik Polisi (Kışlık Kıyafet)-1995
Mont-2019
190
Trafik Polisi Kıyafetleri-2019

Trafik Polislerinin Kıyafetleri: Tişört, pantolon, mont, parka, ikaz yağmurluğu ve ikaz yeleğin-
den oluşmaktadır.
Tişört
Floresan sarısı renkte, ön kısmında “POLİS”, arka kısmında “TRAFİK POLİSİ” ibaresi ve gece
görünümünü artırmak için reflektif malzeme kullanılmıştır. Müdür rütbesinde bu ibareler altın sarısı,
emniyet amiri ve alt rütbelerde ise gümüş gri renktedir. Tişörtler uzun ve kısa kollu olmak üzere yaz-
lık ve kışlık olarak iki türde yapılmıştır.
Pantolon
Lacivert renkte ve gece görünürlüğü artırmak için pantolonun yan kısımlarında floresan sarı renk
kumaş ve reflektif malzeme kullanılmıştır. Sağ ve sol yan cep kapaklarında “TRAFİK” ibaresi bulun-
makta, müdür rütbesinde bu ibare sarı, emniyet amiri ve alt rütbelerde gümüş gri renktedir.
Mont
Floresan sarısı ve lacivert renklerden oluşmaktadır. Ön kısmında “POLİS” arka kısmında “TRA-
FİK POLİSİ” ibaresi ve reflektif malzeme bulunmaktadır. Bu ibareler müdürlerde altın sarısı, emniyet
amiri ve alt rütbelerdekilerde gümüş grisi rengindedir. Silahı rahat kullanabilmek için yan taraflarına
silah patı konulmuştur.
Trafik Parkası
Floresan sarısı renginde, ön kısmında “POLİS” arka kısmında ise “TRAFİK POLİSİ” ibaresi ve
reflektif malzeme bulunmaktadır. Bu ibareler müdürlerde altın sarısı, emniyet amiri ve alt rütbelerde-
kilerde gümüş grisi rengindedir.
Ayakkabı: Siyah renktedir ve üzerinde reflektif malzeme bulunmaktadır.
191
Reflektörlü Trafik İkaz Yağmurluğu

Floresan sarısı renktedir. Gece görünürlüğü artırmak için gümüş gri renkte reflektif malzeme kul-
lanılmıştır. Ön ve arka kısmında reflektif “TRAFİK POLİSİ” ibaresi bulunmaktadır. Sağ ve sol taraf-
larında silah patı tabir edilen bölüm ve yaka kısmında kapüşon bulunmaktadır.
Reflektörlü Trafik İkaz Yeleği
Floresan sarısı renkte ve gece görünürlüğünü artırmak için gümüş gri renkte reflektif malzeme
kullanılmıştır. Ön ve arka kısımlarında “TRAFİK POLİSİ” ibaresi bulunmaktadır.
Trafik Polisi Yağmurluğu
Trafik Polisi İkaz Yeleği
192
VI.III. Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kıyafetleri305
Çarşı ve Mahalle Bekçisi-Samsun
Osmanlı Dönemi’nden günümüze kadar Bekçi Teşkilatına her zaman ihtiyaç duyulmuş ve bunla-
rın döneme uygun olarak kıyafet ve teçhizat kullanmaları sağlanmıştır. Osmanlı Dönemi zamanında
Asesbaşı ve ases olarak isimlendirilmiştir. Gerekli kanuni düzenlemelere ilk olarak 1914 yılı Nisan
ayında Çarşı ve Mahalle Bekçileri hakkında çıkarılan geçici kanunla başlanmıştır. Bu kanunla, Çarşı
ve Mahalle Bekçileri, görevleri ile ilgili olarak ilk yasal dayanağa kavuşmuşlardır. 1966 yılına ka-
dar bu Kanunla ve çalıştıkları illerin valiliklerince yapılan düzenlemelerle ihtiyaçları karşılanmıştır.
193
16.7.1966 tarihinde 772 sayılı Kanunla Çarşı ve Mahalle Bekçileri asıl kanunlarına kavuşmuştur. Bu
Kanun dayanak alınarak gerekli yönetmelikler çıkarılmıştır.
2008 yılından önce Yardımcı Hizmetler Sınıfında bulunan Çarşı ve Mahalle Bekçileri 24.4.2008
tarihli ve 5757 sayılı Kanunla emniyet hizmetleri sınıfına alınmışlardır.
Bekçiler için 1966 yılında “Kıyafet ve Techizat Yönetmeliği306” çıkarılmış ve bu Yönetmelikle
kıyafet ve teçhizatları belirlenmiştir.
Bu Yönetmeliğe göre; bekçi ve bekçi adaylarına her yıl iki takım elbise, şapka, iki çift ayakkabı,
iki poplin gömlek, bir kravat, iki yılda bir eldiven ve bir palto veya meşin ceket ve iklim durumuna
göre yağmurluk verilir.
Kışlık Ceket: Sümerbank ürünü kahverengi yünlü kumaştandır. Üst cepleri dışardan ve ortası pi-
lilidir. Düğmeleri küçük boydadır. Alt cepleri yoktur. Ceketin arkası yırtmaçlıdır.
Yazlık Ceket: Kahverengi ketenden yapılır. Yaka hariç kışlık ceketin aynısıdır. Yakası, üst asıl
yaka ile öndeki devrik kısımdan oluşmaktadır. Büyük boy beş adet düğme ile iliklenir.
Düğmeler: Büyük ve küçük boy düğmelerden oluşmaktadır. Büyük boylar 2,5 santimetre, küçük
boylar 1,5-2 santimetre çapındadır.
Pantolon: Kahverengi renkte zıhsız ve düblesizdir.
Gömlek: Elbise renginden daha açık bir renkte poplinden yapılır. Yakası spor biçimindedir. Yedi
düğme ile iliklenir ve pantolonun içerisine sokulur.
Kravat: Koyu kahverengi kumaştan ve desensizdir.
Şapka: Elbise kumaşından yapılır. Önde siperliği sert ve elbise kumaşındandır. Siperlikle üst ke-
nar arasında 4 santimetre eninde siyah renkte bir kuşak bulunur.
Palto: Gocuk şeklindedir. Uzunluğu diz kapaklarından 4 santimetre yukarı ve arkası yırtmaçlıdır.
Meşin Ceket: Kollar reglan olarak oturtulmuş, önden üç düğmeli, bel kuşaklı, normal ceket bo-
yunda, içi ve yakası kürklüdür.
Yağmurluk: Yaka ceket yakası biçiminde önden gizli dört düğmelidir. Bel kuşaksız etek uzundur.
Eldiven: Koyu renktedir.
Ayakkabı: Siyah renkte ve bağcıklıdır.
Fotin: Uzun konçlu ve siyah renktedir.
Ayrıca palaska kemeri, tabanca, tabanca kılıfı, fişek, iki şarjör, düdük ve cop verilir.
Palaska Kemeri: Siyah deriden ve 5 santimetre genişliğindedir. Tokasında madeni “BEKÇİ” iba-
resi bulunur. Palaska, ceketli iken ceketin üzerine, diğer zamanlarda pantolona takılır.
Tabanca: Palaska kemeri renginde kemere takılı bir kılıf içerisinde taşınır. Bekçilere Kırıkkkale
yapısı Walter tipi tabanca verilir.
Kıyafet İşaretleri
Şapka İşareti: Ortasında “B” harfi bulunan kokart şapkanın ön kısmına takılır.
Ceket İşareti: Sol göğüste ve cep kapağının üst orta kısmına gelecek şekilde “B” kokartı ve altına
yaka numarası takılır. Sağ kol kapağı üzerinde beyaz sırma ile işlenmiş yarım santimetre genişliğin-
de ve 2 santimetre uzunluğunda kıdem işareti takılır. Gömlekle görev yapılırken ceketteki işaretler
gömleğe takılır.
306 Resmi Gazete, 15 Kasım 1966, Nr. 12452
194
07.02.2018 tarihinde çıkarılan Resmi Gazete307 ile bu Yönetmeliğin bir çok maddesi yürürlükten
kaldırılmıştır.
2019 Sonrası Bekçi Kıyafeti308
Parka, mont, yazlık pantolon, kışlık pantolon, gömlek, kazak, gömlek altına giyilen tişört, termal
içlik, şapka, kep, örgü başlık, tören elbisesi, pardösü ve paltodan oluşmakta ve bunların renkleri acı
kahve renkte, tişört ve gömlek açık kahverengindedir.
VI.III.I. Yazlık Kıyafet
Yazlık görev kıyafeti; tişört, kep, pantolon ve ayakkabıdan oluşmaktadır
Yazlık Kıyafet
307 Resmi Gazete, 07 Şubat 2018, Nr. 30325

195
Tişört: Açık kahverengi, kısa kollu ve yakalıdır. Kadınlara istekleri halinde uzun kollu verilebilir.
% 100 polyester kumaştan sportif görünümlüdür. Esnek ve rahattır, ütü gerektirmez. Sık yıkamaya
uygundur. Güneşe ve solmaya dayanıklıdır. Ön ve arkasında reflektif “BEKÇİ” yazılıdır.
Pantolon: Düzgün görünüme sahip olup yan ve arka kargo cepleri vardır. Ripstop kumaş ile üstün
dayanıklılık özelliğine sahiptir. Ayarlanabilir bantlı paçaya sahiptir. Gizli lastikli bel ile rahat kulla-
nımı söz konusudur.
Kep: Acı kahve renk kumaştandır.
Ayakkabı: Kahverengidir.
VI.III.II. Kışlık Kıyafet

Parka, mont, eldiven, gömlek altı tişört, kazak, pantolon, gömlek, termal içlik, bot, kep ve örgü
Kışlık Kıyafet
196
başlıktan oluşmaktadır.
Gömlek: Çarşı ve Mahalle Bekçilerinin gömlekleri pamuk polyester ve elastan ripstop kumaştan-
dır. Açık kahverengi, cepli ve apoletlidir. Kamuflaj benzeri gömlektir. Kullanımı, rahat ve esnektir.
Yüksek hareket kabiliyeti sağlamaktadır. Kolları katlanabilir yapıdadır. Ön ve arkasında karanlıkta
parlayan reflektif harfler ile “BEKÇİ” yazılıdır.
Gömlek altı tişört, kazak, kep: Acı kahve renk kumaştandır.
Örgü başlık: Acı kahve renk malzemeden örülür.
Kışlık gömlek, termal içlik: Açık kahverengi kumaştan yapılmaktadır.
Eldiven: Siyah renktedir.
Bel kemeri: Siyah renk deriden ve 4,5-5 santimetre
enindedir.
Mont ve Parka
Mont: Acı kahve renkte, Soft-Shell yüzeyli nefes
alabilen membran kumaştandır. Sportif modern görü-
nüşlüdür. Su itici dış yüzey özelliğine sahiptir. Su geçir-
mez fermuarlar kullanılmıştır. Sıcak ve soğuk havalarda
nem transferini sağlayan kumaş özelliği vardır. Kolay
silah kullanımı için montun yanları patlar şeklindedir.
Hareket kabiliyetini kısıtlamayan ergonomik tasarıma
sahiptir. Reflektif kol bantları ile arka ve ön kısmında
“BEKÇİ” yazıları mevcuttur. Sağ göğüs üzerinde telsiz
takma aparatı vardır.
Parka: Acı kahve renkte su itici polyester kumaştan-
dır. Kullanımı rahat ve kolaydır. Nefes alabilen memb-
ranlı kumaş özelliğine sahiptir. Kolay silah kullanımı
için yan patlar şeklindedir. Silah patları, su geçirmez
özelliğe sahiptir. Hareket kabiliyetini kısıtlamayan er-
gonomik tasarım söz konusudur. Kapüşonlu siperlik
mevcuttur. Sıcak ve soğuk havalarda nem transferini
sağlamaktadır. Kol kesimi, kullanım rahatlığı düşünü-
lerek tasarlanmıştır. Reflektif kol bantları ve “BEKÇİ”
yazıları mevcuttur.
Mont-Parka VI.III.III. Tören Kıyafeti
Ceket, pantolon, etek, şapka, gömlek, kravat, ayakka-
bı ve pardösüden oluşmaktadır.
Ceket: Acı kahve renk kumaştan yapılır. Polislerin tören kıyafeti özelliklerine sahiptir, sadece
renklerde farklılık vardır.
Pantolon: Acı kahve renktedir ve kenarlarında da açık kahverengi kumaştan zıh bulunur.
Etek: Acı kahve renktedir, zıh bulunmaz.
Şapka: Polislerin şapkası tipinde ve acı kahve renktedir.
Gömlek: Beyaz standart gömlek şeklindedir.
197
Kravat: Acı kahve renkte kumaştan yapılır.

Pardösü: Koyu kahverengi renkte pardösülük kumaştan yapılır. Özellikleri polis memurlarının
pardösüleri ile aynıdır.
VI.III.IV. Bekçi Bot ve Ayakkabıları

Bot ve ayakkabı olarak tasarlanmıştır.
Bekçi Botu Bekçi Ayakkabısı
Bot ve Ayakkabılar: Siyah ve kahverengi, bağcıklı % 100 deriden üretilmiştir. Su geçirmez, nefes
alabilen, aşınmaya dayanıklı, yüksek membrana sahip tekstil malzeme kullanılmıştır. Optimum yol
tutuşa sahip taban kullanılmıştır.
Göğüs Arması
Kol Armaları
198
Yemin Töreni
199
200
IV
BÖLÜM
ÖZEL BİRİMLER
Özel Birimlerin Kıyafet Şekilleri
Bu bölümde:
Emniyet hizmetleri sınıfındaki personelden; Atlı Polis, Motosikletli Polis Timleri (Yunus), Uçucu
Personel (Havacı Polis), Bisikletli Polis, Toplum Destekli Polis, Deniz Polisi, Kurbağa Adam, Köpek
Eğitimi Personeli, Motosikletli Trafik Polisi (Şahin), Bomba İmha Uzmanı, Olay Yeri İnceleme, Özel
Harekât, Çevik Kuvvet, Takviye Hazır Kuvvet, Polis Arama Kurtarma Timleri (PAK),Çevre, Doğa ve
Hayvanları Koruma birimlerindeki görevlilerin kıyafet ve teçhizatının şekil, renk ve kullanım esas-
ları ile bu kıyafetlerde kullanılacak işaret, sembol, kokartlar ve bu kıyafetlerin teknik özelliklerine
değinilmiştir.
202
I. ATLI POLİS KIYAFETİ
1950’ler ve Son Dönem Atlı Polis Üniformaları
1995 Kıyafet Yönetmeliği’nde1 Atlı Polis Birliği personelinin üniformaları aşağıdaki şekil ve
özelliklere göre tespit edilmiştir.
1 Resmi Gazete, 15.09.1995, Nr. 22405.
203
Pantolon
Gümüş gri renkte ve mevsimine uygun olarak, Polya-
mide (Nylon) ve Baumurolle (pamuk) karışımı kumaştan,
biçimi Mexico 105-08 stilinde, üst düzeni düz pantolon-
larda olduğu gibidir. Yalnız yan ceplerin ağızları aşağıda
pantolon yan dikişinden başlar ve yukarıda kemer dikişinin
altında yan dikişinin 5-6 santimetre ilerisinde bulunacak
şekilde sonuçlanır. Cep ağzı 13-15 santimetredir. Pantolon
diz kapaklarında bağ bulunmayıp, paçaya takılı kopçasıyla
çizme içerisinde baldırlara uygun bir şekilde düğmelenir.
Ayak bileğine kadar uzundur. Arkasına ve bacak aralarına
içten kendi kumaşından veya deriden süvarilik konur.
Çizme
Birinci sınıf vidala siyah deriden yapılır. Fortları 7-9
santimetredir. Tabanı iki katlı köseleden, kenarları 4 mili-
metre piantalı dikişli ve çivilidir. Ökçenin altı ve üstü aynı
genişliktedir. Yumurta ökçe yasaktır. Çizme koncu yarım
serttir. Bilek ve baldır aynı genişliktedir. Konç ağzı düz ve
1995 yılı Atlı Polisi Tören Kıyafeti
arkaya doğru diz kapağının altını kavrayacak biçimde ve
oyukçadır. Konç, topuk hizasında kıvrıntılıdır. Körüklü, düşük ve kırışıklı çizme giymek yasaktır.
Fort arkasında köseleden mahmuz desteği bulunur. Mahmuzun çıkıntılı kısmının boyu 3-5 santimet-
reyi geçmez. Mahmuzun çıkıntılı kısmının sonuna takılan askı tekerleği 2 santimetre olup çarparak
çizmenin yüzünü çizmeyecek surette yıldızlı olacaktır. Mahmuz kromdur ve üzerine deri kaplanmaz.
Eldiven
Birinci sınıf vidala deriden olup, uzun ve geniş konçludur. Başparmağın ve serçe parmağın altına
gelen desteklerde aşınmayı geciktirmek amacıyla iki kat deri kullanılır. Eldiven müflonsuzdur.
1996 yılında ise Atlı Polis Birliği personelinin üniforması başka bir yönetmelikle2 detaylandırıl-
mıştır. Buna göre;
Eğitim Kıyafeti
Süvari pantolonu giyerler. Süvari pantolon, elastiki veya düz gri kumaştan dizleri deri süvari İn-
giliz tipi külot pantolondur. Elastiki pantolon askısı vardır. Ayaklarına çizme giyerler. Çizme, siyah
lastik süvari çizmesi veya bottur. Üzerine giyilebilen diz boyunda siyah deriden tozluk vardır. Baş-
larına Atlı Polis kaskı takarlar. Mevsimine göre giyilecek kollu kumaş mont veya kolsuz avcı yeleği
giyerler. Ellerine deri eldiven takarlar. Mahmuz ve siyah renkte mahmuz kayışı kullanırlar.
Görev Kıyafeti
Görev sırasında dizleri deri süvarilikli pantolon giyerler. Polis üniforması renginde elastiki veya
düz kumaştandır. Dizleri deri, süvarilikli İngiliz tipi külot pantolondur. Elastiki pantolon askısı takar-
lar. Ayağına siyah renkte deri süvari çizmesi giyerler. Mahmuz ve siyah renkte mahmuz kayışı vardır.
Mevsimine göre kışlık veya yazlık kumaş mont giyerler. Ayrıca panço giyerler. Panço, su geçirmez
kumaştan ve nefes alabilen malzemeden özel imal edilmiştir. Bununla birlikte kendilerine kurşun
geçirmez, neopren astarlı şok önleyici yelek verilir.
Tören Kıyafeti
Süvari pantolon, siyah deri çizme, tören başlığı, gömlek, kravat, tören ceketi, sırımlı düdük, beyaz
eldiven, beyaz palaska ve tartı kayışı, mahmuz ve siyah renkte mahmuz kayışından ibarettir.
2 Atlı Polis Hizmetleri Yönetmeliği, Onay Tarihi: 12.12.1996, Onay Makamı: İçişleri Bakanı
204
Teçhizat
Silah (tabanca), cop, yaka telsizi ve donanımı, eyer çantası, el feneri, şerit ve yelek reflektörü, çe-
kiçli nalbant pensesi, bir ön bir arka nal (mıhları ile) ve ilk yardım düzeninden oluşur.
2008 yılına gelindiğinde Emniyet Genel Müdürü tarafından 28 Mayıs 2008 onay tarihli “Çevik
Kuvvet Birimlerinde Görev Yapan Personelin Kıyafet Yönergesi” ilgili kısmında Atlı Polislerin kıya-
fetleri ile ilgili düzenlemeye gidilmiştir. Üniforma ile görev yapan personelin kıyafetinde bulunması
gereken; işaret, göğüs arması, rütbe işareti, branş işareti, görev yeri kol arması, kıdem işareti, kokart
branş işaretleri ile bunların kullanma şekli ve usulü ile ilgili olarak bu Yönergede3 aksine bir hüküm
yoksa Yönetmelikte belirtildiği gibi olacağı vurgulanmıştır.
İstihkakları 17.08.2009 değişikliği ile beraber şunlardan ibarettir: Çevik Kuvvet birimlerinde Atlı
Polis grup amirliklerinde görev yapan personele; kışlık binici pantolonu, yazlık binici pantolonu, binici
montu, binici kabanı, binici kazağı, binici çizmesi, binici eldiveni, binici yeleği, binici botu, binici kepi,
binici yağmurluğu ve binici tören eldiveni verilmektedir. İstihkaklar, kışlık kıyafete ait giyecek eşyaları
Eylül-Ekim, yazlık kıyafete ait giyecek eşyaları Nisan-Mayıs, mevsim ile ilgili olmayan giyecek eşya-
ları ise Haziran-Temmuz aylarında personele verilir.
Atlı Polis Personelinin Kıyafet Şekil ve Renkleri
Atlı Polis birimlerinde görev yapan personelin görev kıyafeti ve tören kıyafeti olmak üzere iki ayrı
kıyafet şekli vardır.
Görev Kıyafeti: Kışlık binici pantolonu, yazlık binici pantolonu, binici montu, binici kabanı, binici
kazağı, binici çizmesi, binici eldiveni, binici yeleği, binici botu, binici kepi ve binici yağmurluğundan
oluşur.
Kışlık Binici Pantolon: Lacivert renktedir.
Yazlık Binici Pantolon: Lacivert renktedir
Binici Mont: Lacivert renktedir.
Binici Kaban: Lacivert renkte kumaştan imal edilir.
Binici Kazak: Siyah renktedir ve binici yeleği altına giyilir.
Binici Çizme: Su geçirmez siyah deriden imal edilir.
Binici Eldiveni: Siyah renkte deriden imal edilir.
Binici Yeleği: Siyah kumaştan imal edilir.
Binici Botu: Siyah deriden imal edilir.
Binici Kepi: Lacivert renktedir.
Binici Yağmurluğu: Su geçirmeyen kumaştan veya malzemeden yapılır, hafif taşınabilir nitelikte,
lacivert renktedir.
Tören ve Gösterilerde Giyilecek Kıyafet
Atlı Polis birimlerinde görev yapan personel tören ve gösteriler sırasında, binici personelden törene
veya gösterilere çıkanlar tören kıyafeti olarak lacivert binici pantolonu, binici çizmesi, Emniyet Teşki-
latı tören ceketi altına beyaz gömlek ve lacivert kravat, beyaz tören eldiveni giyer.
Görev Sırasında Giyilecek Kıyafet
Atlı Polis birimlerinde görev yapan personel görev sırasında, lacivert binici pantolonu, binici çizme-
si, binici kepi veya birim kepi, hava şartlarına göre diğer binici kıyafetleri veya Çevik Kuvvet kıyafet-
lerinin uygun olanlarını giyer.
Eğitim Sırasında Giyilecek Kıyafet
Atlı Polis birimlerinde görev yapan personel eğitim sırasında; lacivert binici pantolonu, kep, binici
çizmesi veya binici botu ve hava şartlarına göre diğer binici kıyafetlerini giyer.
3 Çevik Kuvvet Birimlerinde Görev Yapan Personelin Kıyafet Yönergesi, Onay Tarihi: 28.05.2008, Onay Makamı: Emniyet Genel Müdürü.
205
Atlı Polis-Çevik Kuvvet
Atlı Polis-Ankara Çevik Kuvvet
206
2021 yılı İtibarıyla Atlı Polis Kıyafeti
207
II. MOTOSİKLETLİ POLİS TİMLERİ (YUNUS POLİSİ) KIYAFETİ

1995 yılında Motosikletli Polis Birliği personeline Bakan Olur’u ile aşağıdaki resmi kıyafet veril-
meye başlanmıştır.
Kışlık Mont: Soğuğa, suya ve ısıya dayanıklı kumaştan yapılmış olup, siyah renklidir. Montun
göğüs kısmı kırmızı, arkasında kırmızı zemin üzerinde scotch brite kumaştan (reflektif) gümüş renkte
“POLİS” yazısı bulunur. Sağ ve sol kollarda bilekten dirseğe kadar kırmızı-beyaz reflektifler bulunur.
Kışlık montun içi müflonlu ve astarlıdır. Montların koltuk altlarında hava delikleri bulunur. Montun
önü gizli fermuarlı olup, dik yakalıdır.
Kışlık Pantolon: Mont kumaşından yapılmış olup, pantolonun sağ ve sol yanlarında kırmızı ve
beyaz reflektif bulunur. Bel lastikli olup, sırt tarafında askılı bel muhafazası bulunur. Kışlık pantolon
müflonlu ve astarlıdır.
Yazlık Mont: Kışlık montun kumaşından yapılır. Yazlık montun içi müflonsuz olup, müflon çı-
kartılarak giyilebilir. Yazlık montun sırt kısmında 40 santimetre uzunluğunda havalandırma açıklığı
bulunur.
Yazlık Pantolon: Kışlık pantolonluk kumaşın aynı olup, şeklen aynı özellikleri taşır. Yazlık pan-
tolonda ter emici astar bulunur.
Tişort: Yazlık montun altına giyilir. Siyah renkte, ter emen ve yazın serin tutan birinci sınıf penye
kumaştan yapılır. Yakası yuvarlak olup, kısa kolludur. Kol ağızları lastiklidir.
Kep: Siyah mont kumaşından yapılır. Diğer özellikleri Genel Hizmet kepinin aynıdır.
Bot: Birinci sınıf siyah vidala deriden imal edilmiş olup, su geçirmez özelliğe sahiptir. Taban içi
kösele, bot içi dana derisi astardandır. Botun tabanı kauçuktan yapılmıştır. Botun tabanı 7 milimetre
kalınlığında 3-4 milimetre vardele kalınlığı ile toplam 10-11 milimetre kalınlığındadır. Botun ön kıs-
mında vites değiştirirken yıpranmaması için bot derisinden ikinci kat bir yama konulmuş olup, botun
arka kısımlarında 2 santimetre eninde ve 15 santimetre boyunda reflektör bulunmaktadır.
Yüz Maskesi: Yüz maskesi hava şartlarına göre kaskın altına takılır. Yüz maskesi yalnız motorla
seyir halinde iken yüzün soğuktan ve rüzgârdan etkilenmemesi için takılır.
Fular: Siyah renkli parlak saten kumaştan yapılır. Montun içine ve boyun bölgesini saracak şekil-
de seyir halinde rüzgârın vücuda girmesini engellemek için takılır.
Öncü Personel Kaskı: Ön rüzgârlık kısmı, çenelik kısmı ve baş kısmı olmak üzere üç parçadan
oluşur. Kask siperliği yarım ve tam olarak açılabilecek şekilde olur. Kaskın iç tarafında, jak ile telsize
bağlantılı olarak kullanılan akü verici vazifesi gören mikrofon bağlantısı bulunur. Kaskın nemlenme
yapmaması için tapa kısmında ve ön rüzgârlık kısmında havalandırma deliği bulunur. Kaskın iç ve
boyun kısmı koruyucu süngerle kaplıdır. Kaskın arka kısmında “POLİS” yazısının hemen altında 2
santimetre genişliğinde reflektif bulunur.
Artçı Personel Kaskı: Kask tek parçadan ve sert plastikten olup ön tarafında siyah rüzgarlık, iç
ve boyun kısmı süngerle kaplıdır.
Balıkçı Kazak: Kışın kullanılır ve kışlık montun altına hava şartlarına uyum sağlamak için giyilir.
208
Dışarıdan görünmemek kaydıyla kazağın altına başka giysi giyilmesi mümkündür.

Teçhizat Kemeri: Tabanca kılıfı, şarjör kılıfı, kelepçe kılıfı ve kemer olmak üzere 4 adet kuşamı
ifade etmekte olup, polyesterden dokunmuş özel bir kumaştan yapılır. Bele rahatça takılabilmesi için
ayarlı olması esastır.
Gözlük: Motosikletli ekip personelinin siyah tek tip gözlük kullanması zorunludur.
Eldiven: Birinci sınıf vidala siyah deriden olup uzun ve geniş konçludur. Başparmağın altına ve el
ayası içine gelen kısma aşınmayı geciktirmek amacıyla iki kat deri kullanılır4.
1995 yılı Motosikletli Polis Üniforması değişikliğinden sonra 2002 yılında yazlık pantolun, mont,
kep ve tişört konularında değişikliğe gidilmiştir. Buna göre:
Yazlık Pantolon: Kışlık pantolon kumaşındandır ve şeklen aynısıdır. Yazlık pantolonda ter emici
astar bulunur. Hava sıcaklığı ve nem oranları dikkate alınarak Genel Müdürlükçe belirlenecek illerde
siyah renkte terletmeyen keten kumaştan imal edilir. Yanlarda ve arkada cep bulunur.
Yazlık Mont: Kışlık kumaştandır. Yazlık montun içi muflonsuz olup kışlık montun muflonu çı-
kartılarak giyilebilir. Sırt kısmında 40 santimetre uzunluğunda havalandırma açıklığı bulunur. Hava
sıcaklığı ve nem oranları dikkate alınarak il emniyet müdürü tarafından uygun görülen zamanlarda
yazlık mont kullanılmaz.
Motosikletli Polis Timi (Yunus) Yazlık Kıyafet
Tişört: Yazlık montun altına giyilir. Montun kullanılmadığı dönemlerde görev kıyafeti olarak kul-
lanılabilir. Göğüs hizasından yukarısı Şahinler için sarı renkte, göğüs hizasından aşağısı siyah renk-
tedir. Yunuslar için göğüs hizasından yukarısı kırmızı renkte, göğüs hizasından aşağısı ise Şahinlerde
olduğu gibi siyah renktedir. Tişörtler, kısa kollu, yakalı, kaliteli lakos ve sol önü “Polis” armalı ve
arkasında ise gümüş renginde “POLİS” yazısı bulunan tişört giyilir.
Yazlık Kep: Siyah renkli kumaştan, siperliği uzun arka kısmı fileli (beyzbol tipi) kep kullanılır5.
4 Resmi Gazete, 15.09.1995, Nr. 22405.

5 Resmi Gazete, 4 Eylül 2002,Nr. 24866.
209
Yunus Polis Timleri
2007 yılına gelindiğinde Motosikletli Polis Timleri6 Amirliği’nde görevli personel özel amaçlı
giysi ve teçhizatı motosikletiyle görev yaptıkları sırada giysilerin koruma parçaları da üzerlerinde ta-
kılı olmak kaydıyla kasklarıyla birlikte kullanırlar. Yaya olarak görev yapılması gereken durumlarda
hava şartlarına göre tişörtle de görev yapılabilir. Hava şartları göz önünde bulundurularak kep yerine
örgü başlık da kullanılabileceği kararlaştırılmıştır. Buna göre Motosikletli Polis Timleri’nin (Yunus-
lar) yazlık ve kışlık kıyafetlerinden mont kırmızı ve siyah; pantolon, tişört, kep, eldiven ve bot siyah
renktedir.
Motorize Polis Timleri (Yunus)
6 Motosikletli Polis Timlerinde (Yunus) Görevli Personelin Kıyafet Yönergesi, Onay Tarihi: 18.12.2007, Onay Makamı: Emniyet Genel Müdürü.
210
Mont (Ön-Arka)
211
Mont: Montun ön kısmında boydan boya fermuar bulu-

nur. Fermuar çift patla gizlenir ve yukarıdan aşağı yeteri ka-
dar çıtçıt bulunur. Montun boyu bel hizasındadır. Öne eğilince
belin açılmaması için bel kısmından aşağı doğru bir kavis ve
etek kısmında pantolon ile birleşmeyi sağlayan fermuar bulu-
nur. Göğüsten yukarısı, roba kısmı kollar hariç kırmızıdır. Dik
yakalıdır ve iç yakada boynu tahriş etmemesi için yumuşak
kumaş bulunur. Ön tarafında, sağ ve sol göğüs üzerinde hava-
landırma cepleri, sağ havalandırma cebinin altında ise bir adet
telsiz cebi, montun sağ ve sol yan taraflarında birer adet fermu-
arlı ve çıtçıtlı yan cep, ceplerin üzerinde açıkken içindekilerin
dökülmesini önleyecek şekilde kapak bulunur. Kolları takılıp
çıkartılabilir türdendir. Dışarıdan hava girmesini engelleyecek
tarzda fermuar kullanılır. Kolların bileğe yakın iç kısımlarında
kolu giyerken ve çıkartırken genişletmek amaçlı fermuar ve
genişliğinin ayarlanabilmesi için de tekstil fermuarı, kol ar-
kalarında bilekten dirseğe kadar dikiş uygulamalı kırmızı ve
gümüş renkli reflektifler bulunur. Arka tarafında büyük harf-
lerle reflektif gümüş renkli kumaştan “POLİS” yazısı bulunur.
Montta kullanılacak armalar takılıp çıkarılabilir türdendir.
Her iki omuzda da apolet bulunur, rütbeli personel için
Pantolon
omuz üzerinde rütbe işaretleri takılır. Apoletler kol dikişinden
başlayıp boyunda biterek ve apolet bağlantı yerleri yaka altın-
da siyah plastik çıtçıtla sabittir. Montun omuzlarında ve dirseklerinde yıkanırken çıkarılabilir darbe
emici korumalar bulunur.
Pantolon: Montla aynı malzemeden imal edilir. Önden fermuarlı, fermuarı gizleme parçalı ve ki-
litli kopçalıdır. Sağ ve sol yan taraflarda plastik fermuarlı cep, bel kısmında ise öne eğilmeleri kolay-
laştırmak amaçlı körük, kemerde yeteri kadar köprü ve montla birleşmeyi sağlayacak şekilde fermuar
bulunur. Paçaları düzdür ve dış kısımlarında giyerken ve çıkartırken genişletmek amaçlı fermuar ve
genişliğinin ayarlanabilmesi için de tekstil fermuarı, fermuarın her iki yanında da kırmızı ve gümüş
renklerden oluşan dikiş uygulamalı reflektifler bulunur. Her iki paçasının iç kısımlarında egzoz bo-
rusunun ısısından etkilenmeyecek şekilde ve rengi dış kumaş rengine uygun seçilmiş ısı yalıtıcı bir
malzeme eklenir. Diz arkalarında bacaklar bükülünce rahatlığı sağlayacak esnek bir parça bulunur.
Bele yakın sağ ve sol yanlarda yumuşak korumalar, dizlerde darbe emici sert korumalar bulunur.
Tişört (ön) Tişört (arka)
212
Tişört: Siyah renkte, kısa kollu ve sıfır yakalı olup sol ön göğüs tarafında standart işleme polis
arması dikilidir. Omuzları apoletli olup apolet bağlantı yerleri yakanın başladığı yere siyah düğme ile
sabitlidir. Sırt kısmında reflektif özellikte çıkmaz boyalı harflerle “POLİS” yazılıdır.
Şapka
Şapka: Genel Hizmet statülü personele verilen şapka modelindedir. Üzerinde memurlar için be-
yaz renkli iple, amirler için (komiser yardımcısı rütbesinden emniyet amiri (dâhil) rütbesine kadar)
gümüş renkli simli iple, müdür rütbesinde sarı renkli simli iple işlenmiş 8 köşeli polis yıldızı ve al-
tında “POLİS” yazısı, arka tarafında ayar yapılan bölümün hemen üzerinde ise “MOTOSİKLETLİ
POLİS” yazısı bulunur.
Eldiven: Yazlık ve kışlık olmak üzere iki tip eldiven verilir. Yazlık olan eldiven kısa konçludur.
Bilek kısmında eldivenin elden çıkmasını engelleyecek tarzda tekstil fermuarı bulunur. Parmak ara-
larında hava almayı sağlayacak delikler mevcuttur. Kışlık eldiven uzun konçludur. Bilek kısmında
yine eldivenin elden çıkmasını önleyecek şekilde tekstil fermuarı bulunur. Her iki eldivenin de avuç
içlerinde ve dış yüzeylerinde korumalar bulunur.
Yüz Maskesi: Kaskın altına, seyir halinde iken yüzün soğuktan ve rüzgârdan etkilenmemesi için
takılır. Gözaltından itibaren yüzün alt kısmını tamamen yüze oturacak şekilde kaplar ve ensede tekstil
fermuarı ile sabitlenir. Burun kısmında hava almak üzere bir adet delik, ağzın geldiği bölümde ise
hava alma delikleri bulunur.
Bot: Kısa konçludur. Taban kısmı ince ve hareket kabiliyetini kısıtlamayacak şekildedir.
Teçhizat
Kask: Tam koruma sağlayacak şekilde tamamı kapalıdır. Vizörü rahat bir şekilde kaska takılıp
çıkartılabilir, yukarı doğru kaldırılabilir-indirilebilir ve alın kısmında kendi kendine kademeli olarak
durabilecek özelliktedir. Çenelik bağlantısı tek elle ve tek düğmeyle açılabilir ve kapatılabilir özellik-
tedir. En az iki 2 adet dâhili ve harici havalandırma sistemi bulunur. Arka kısmında reflektif yansıtıcılı
“POLİS” yazısı bulunur.
Bel Kemeri: Genel Hizmet statülü personele verilen kemer kullanılır.
Teçhizat Takımı: Genel Hizmet statülü personele verilen teçhizat takımı kullanılır.
213
Kol Arması
Motosikletli Polis Arması

Polis memurlarından emniyet müdürü (dâhil) rütbesine kadar içinde bulunan yunus figürünün baş
kısmı öne gelecek şekilde tasarlanmış “MOTOSİKLETLİ POLİS” arması her iki kola da takılır.
Kep Arması
Polis Memurları: Şapkanın ön tarafında mevcut zemin üzerine beyaz renkle işlenmiş 8 köşeli
polis yıldızı, ortasında kırmızı renk iplikle işlenmiş zemin üzerinde beyaz renkle işlenmiş ay ve yıldız
altında yine beyaz iplikle işlenmiş “POLİS” yazısı, şapkanın arka kısmında ayar aparatının hemen
üzerinde beyaz iplikle işlenmiş “MOTOSİKLETLİ POLİS” yazısı bulunur.
Komiser Yardımcısından Emniyet Amirine Kadar (dâhil): Şapkanın ön tarafında mevcut ze-
min üzerine gümüş renkli simli iplikle işlenmiş 8 köşeli polis yıldızı, ortasında kırmızı renk iplikle
işlenmiş zemin üzerine beyaz renk iplikle işlenmiş ay ve yıldız motifi, polis yıldızının hemen altında
sağa ve sola doğru uzanan gümüş renkli simli iplikle işlenmiş defne dalı motifi, bunların altında yine
simli gümüş renkli iplikle işlenmiş “POLİS” yazısı, şapkanın arka kısmında ayar aparatının hemen
üzerinde gümüş renkli simli iplikle işlenmiş “MOTOSİKLETLİ POLİS” yazısı bulunur.
Emniyet Müdürü: Şapkanın ön tarafında mevcut zemin üzerine sarı renkli simli iplikle işlenmiş
8 köşeli polis yıldızı, ortasında kırmızı renkli iplikle işlenmiş zemin üzerine beyaz renkli iplikle iş-
lenmiş ay ve yıldız motifi, polis yıldızının hemen altında sağa ve sola doğru uzanan sarı renkli simli
iplikle işlenmiş defne dalı motifi, bunların hemen altında yine sarı renkli simli iplikle işlenmiş “PO-
LİS” yazısı, şapkanın arka kısmında ayar aparatının hemen üzerinde sarı renkli simli iplikle işlenmiş
“MOTOSİKLETLİ POLİS” yazısı bulunur.
İşleme Göğüs Arması: Genel Hizmet statülü personelin taktığı göğüs arması kullanılır.
Rütbe İşaretleri: Genel Hizmet statülü personelin taktığı rütbeler kullanılır.
2018 değişikliği, başta asayiş ve narkotik suçları olmak üzere suç işleme amacındakilerin caydırıl-
ması, aranan ve şüpheli şahısların yakalanmasında etkin bir şekilde rol alan, şehrin yoğun trafiğinde
en hızlı şekilde olaylara yetişebilmek amacıyla kurulan Motosikletli Polis Timlerinin kıyafetlerinde
2018 senesinde değişikliğe gidilmesi tasarlanmıştır. Üniforma ekseriyetle kumaştır. Şeklen önemli
bir değişiklik söz konusu değildir. Yalnız reflektifler şekil ve yer itibarıyla farklılık arz etmekte bu
yönüyle kıyafet ön plana çıkmaktadır. Yine kırmızı siyah eldivenler dikkat çeken parçalardan biridir.
214
Yazlık Mont (ön) Yazlık Mont (arka)
Kışlık Mont Pantolon
Önden Görünüm
2022 yılı İtibarıyla Motosikletli Polis Timi (Yunus) Kıyafeti
215
2022 yılı İtibarıyla Motositsikletli Polis Timi (Yunus) Kıyafeti
216
III. HAVACI POLİS KIYAFETİ
Havacı Polis (Tulum)
1995 kıyafet değişikliği yönetmeliğinde emniyet hizmetleri sınıfı mensubu pilot, uçucu teknisyen
ile teknisyen yardımcıları ve diğer personelin kıyafet biçim ve şekillerinin kendi özel yönetmelikleri
ile belirleneceği kararlaştırılmıştır7. Buna göre hazırlanan yönetmelikte teçhizat birlik ve beraberliği-
ni sağlamak, aynı zamanda uçuş ekibine ulusal ve uluslararası havacılık kuruluşlarının standardında
çağdaş bir görünüm kazandırmak amacıyla aşağıdaki kılık ve kıyafet şekli belirlenmiştir8:
V.I.P Uçuşları ve Büro Hizmetleri
Uçuş Montu: Lacivert renkli polyester tekstil üzerine PVC kaplı birinci sınıf imperteks kumaştan
imal edilmiştir.
Pantolon: Kışlık pantolonlar polis kumaşı renginde yün, yazlık pantolonlar ise polis kumaşı ren-
ginde keten kumaştan yapılmış olup kemerli, bir pilili, önden fermuarlı, paçaları duplesiz, yanlarda
iki, arkada ise kapaklı iki adet gizli cebi vardır. Paça genişliği 22-24 santimetredir.
Göğüs Arması: Montun, polis kumaşı rengi parkanın ve yazlık gömleğin sol cebin üstüne takılır.
Emniyet hizmetli personelin tören kıyafetinde sol cebin üstüne takılır.
Kemer: Siyah deriden 3 santimetre genişliğinde siyah deridendir.
Kaşkol: Polis kumaşı renginde trikodandır.
Koltuk Altı Tabanca Taşıma Düzeneği: Bu tertibat, V.I.P. uçuşlarında uçuş montu altına, diğer
uçuşlarda ise tulumun üstüne takılır. Tabanca kılıfı, bu düzene portatif olarak monte edilmiştir. Dü-
zeneğin vücuda gelen bölümüne çuha astar yapıştırılır. Dayanıklı kalın deridendir. Üzerinde ayarla-
nabilir kısımları mevcuttur.
7 Resmi Gazete, 15.09.1995, Nr. 22405. 7.3.1994 tarih ve 21870 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Emniyet Hizmetleri Sınıfı
Mensupları Kıyafet Yönetmeliğinin 4. Maddesi’nin son paragrafı değiştirilmiştir. Yönetmeliğin 5. Maddesi’nin (c), (d), (f) ve (ı) bentleri değiştirilmiş
ve bu maddeye (o) ve (p) bentleri eklenmiştir.
8 Resmi Gazete, 25.06.1995, Nr. 22324.
217
1994-Ankara
Eğitim Uçuşları, Bakım, Tecrübe Uçuşları ve Güvenlik Operasyonları İle Diğer Uçuşlar
Uçuş Ceketi: Polis kumaşı renginde, yanmaz, % 65 polyester % 35 viskon veya pamuk kumaştan
olup yaka ve kol ağızları ile bel kısmı aynı renk yün örmedir. İç kısmında dışarıya taşmayacak tarzda
portakal renk astarla kaplı, kapitoneden yapılmış ve ceket içine dikilmiş muflonu vardır. Sol kolda
yandan fermuarlı, hafif körüklü, ön kısmı kalem koymaya uygun yerleri bulunan bir takma cebi var-
dır. Omuzları apoletlidir. Önde meyilli görünümde iki adet gizli cebi bulunur. Sağ göğüs hizasında
siyah-plastik zemin üzerine beyaz baskılı "bröve ve isimlik amblemi”, sol göğüs hizasında polis gö-
ğüs arması, sağ kolda birim amblemi, sol kolda ise kadroyu gösteren amblem yer alır. Kışın ve soğuk
havalarda uçuş tulumu üzerine giyilerek kullanılır.
Uçuş Tulumu: Polis kumaşı renginde, yanmaz, % 65 polyester % 35 viskon veya pamuk kumaş-
tan yapılır. Sol kolda yandan fermuarlı, hafif körüklü, ön kısmı kalem koymaya uygun yerleri bulunan
bir takma cebi vardır. Tulumun ön tarafında göğüs hizası altında fermuarlı iki cebi vardır. Ayrıca sağ
ve sol paçanın önlerinde ve yanlarında ikişer adet ceple teçhiz edilmiştir. Tulumun önü yakadan-ağına
kadar komple fermuarlıdır. Tulumun sağ ve sol omuzları üzerinde birer adet apoleti vardır. Uçuş ce-
ketindeki “bröve ve isimlik amblemi”, rütbe işaretleri ile diğer işaretler uçuş tulumu üzerinde de aynı
yerlere takılır. Uçuş tulumları yazlık ve kışlık olmak üzere iki tip üzerinden imal ettirilir. Kışlık uçuş
tulumlarının içi astarlıdır. Eğitim uçuşları, bakım, tecrübe ve operasyon görevleri ile ilgili uçuşlarda
kullanılır.
Uçuş Kepi: Uçuş ceketi rengi ve kumaşındandır. İçi astarlıdır. Pilot ve teknisyenlerce kullanılır.
Kepin sol yanında “POLİS” yazılı kartallı bir kokardı vardır. Pilotların kepi sarı sırmalı, Teknisyen-
lerin kepi ise beyaz sırmalı, şeritlidir.
Uçuş Botu: Uçuş konçlu botun taban lastiği ve üst derisi birinci sınıf kalite malzemeden imal
edilir.
218
Bakım Ayakkabısı: Mekap, Turbo ve Nike

gibi tabanlı, lastik, üstü (sayası) keten olup, si-
yah renktedir. Uçuş teknisyenleri ve teknisyen
yardımcılarınca bakım esnasında kullanılır.
Uçuş Eldiveni: Astarsız, siyah, ince deri veya
süet olup, gizli dikişlidir. Pilotlarca uçuşta kulla-
nılır.
Uçuş Gözlüğü: Renkli güneş gözlüğü olup,
camları polaroid, çerçevesi madeni, sapları düz
ve kulağa gelen maden üzeri plastik kaplıdır. Pi-
lot ve uçucu teknisyenlerce kullanılır.
Havacı Personel
Fular: 120 santimetre boyunda ve 40 santi-
metre eninde, kenarlara tutturulmuş, enlemesine
katlanarak takılır. Pilotlar ve uçuş teknisyenleri için beyaz renktedir. Kışlık fularlar yünden, yazlık
fularlar ise poplindendir.
Örme Yün Başlık: Kayakçı tipi olup yünden veya orlondan yapılmış gri renktedir. Bakım ve yer
hizmetlerinde teknisyen ve teknisyen yardımcılarınca, kışın dağlık ve karlı bölgelerdeki uçuşlarda
pilot ve teknisyenlerce giyilir. Kışın, yükleme ve boşaltma esnasında personeli pervane rüzgârından
korur.
İş Tulumu: Koyu gri renginde, pamuk veya keten kumaştan olup, önde yakadan alt kısmına ka-
dar düğmeli veya fermuarlıdır. Göğüs hizasında ve iki paçasının yanlarında fermuarlı cepleri vardır.
Belde iki yanda daraltma kemerleri bulunur. Kazak veya elbise üzerine giyilebilecek şekilde bol ve
rahattır. Paça ön kısmı körüklü veya fermuarlı olmalıdır. Bakım yapılırken uçuş teknisyenleri veya
teknisyen yardımcılarınca giyilir.
Uçuş Kaskı: Darbeye dayanıklı, polyesterden yapılmış, mat ve beyaz renktedir. Ön tarafında,
renkli mikadan, hareket edebilir siperi vardır. Baş ile temas eden iç kısmı ve kenarları kauçuk destek-
lidir. Üstünde kulaklık ve mikrofonların takılacağı delikler mevcuttur. Çene altında, sustalı tutturucu
ile tespitli bir bant bulunur. Demirbaş malzemedir.
Çelik Yelek: Hafif silah atışlarına karşı, pilotları ve uçuş ekibini ko-
ruyacak teçhizattır. Sıkıştırılmış fiber veya kauçuktan yapılmıştır. Fazla
ağırlık yapmayan ve yelek gibi giyilebilen bir malzemedir. Operasyon
görevlerinde kullanılmalıdır. Demirbaş malzemedir.
Hayatı İdame Kiti: Demirbaş malzeme olup karlı, dağlık tepelik ve
Bröve yerleşim bölgesinden uzak arazilerdeki uçuşlarda kullanılır. Mecburi
iniş durumunda uçuş mürettebatının ve yolcuların yardım gelene kadar
veya yardım alınacak bölgeye ulaşılıncaya kadar kullanmaları için yapıl-
mıştır. Uçuş montu, uçuş ceketi ve uçuş tulumu üzerine rütbe işaretleri
ile polis göğüs arması sadece emniyet hizmetleri sınıfı mensubu pilot ve
uçucu teknisyenlerce takılır. Uçucu personelin ve uçuş biriminin kimli-
ğini belirleyecek isimlik, amblem ve sembol gibi işaretler, güvenlik ope-
rasyonları ile ilgili uçuşlarda çıkarılır.
Emniyet hizmetli uçucuların tören üniformaları ile diğer üniforma ve
V.I.P uçuşlarında uçuş montu ile gömlek üzerine Bröve amblemi takarlar. Uçuş ceket ve uçuş tulum-
larının üzerine isimlik amblemi takılmaktadır. Sağ kola da havacılık amblemi takılmaktadır9.
219
2008 senesine gelindiğinde “Havacı Polis kıyafeti” yeniden düzenlenmiştir10. Kıyafete takılan işa-
retler, verilen kıyafetin üzerinde hazır vaziyette bulunacağı, üniforma ile görev yapan personelin kı-
yafetinde bulunması gereken; işaret, göğüs arması, rütbe işareti, görev yeri kol arması, kıdem işareti
ve kokart branş işaretleri Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Kıyafet Yönetmeliği’nde olduğu gibi
belirtilmiştir.
Uçucu Personel Kıyafet ve Teçhizatları
Kıyafet ve teçhizatlar ile işaretler, yaptırılmış olarak istihkak sahiplerine teslim edilir. Teşkilatta
görevli uçucu personel kıyafet ve teçhizatları şunlardır:
Uçuş Tulumu: Polis kumaşı renginde, yanması geciktirilmiş kumaştan yapılır. Sol kolda yandan
fermuarlı, hafif körüklü, ön kısmı kalem koymaya uygun yerleri bulunan bir takma cebi vardır. Tulu-
mun ön tarafında göğüs hizası altında fermuarlı iki cebi ile sağ ve sol paçanın önlerinde ve yanlarında
ikişer adet cebi vardır. Tulumun önü yukarıdan ağına kadar komple fermuarlıdır.
Uçuş Tişörtü ve Pantolonu: Tişört açık mavi renkli, yakası ve apoleti lacivert renktedir. Pantolon
lacivert renkte olup yan ceplerden başka diz hizasının yukarısında yanlarda körüklü ve kapaklı cep ile
yine arkada iki adet kapaklı cep, kalın örme palaska tarzı kemer ile donatılmıştır.
Uçuş Yeleği: Polis kumaşı renginde, yanması geciktirilmiş kumaştan yapılır. Göğüs kısmında iki
adet kapaklı ve bel hizasında yanlarda iki adet yan cepleri bulunur.
Uçuş Ceketi: Polis kumaşı renginde yanması geciktirilmiş kumaştan olup yaka ve kol ağızları ile
bel kısmı aynı renk yün örmedir. İç kısmında dışarıya taşmayacak tarzda portakal renk astarla kaplı
kapitone yapılmış ve ceket içine dikilmiş muflonu vardır. Sol kolda yandan fermuarlı, hafif körüklü,
ön kısmı kalem koymaya uygun yerleri bulunun bir takma cebi vardır. Omuzları apoletlidir. Önde
meyilli görünümde iki adet gizli cebi bulunur.
Uçuş Montu: Uçucu personeli soğuktan ve rüzgardan koruyucu özelliğe sahip deriden yapılır.
Göğüs kısmında iki adet kapaklı cep ve yanlarda meyilli görünümde iki adet gizli cebi bulunur. Soğuk
havalarda uçuş tulumu üzerine giyilerek kullanılır.
Uçuş Kepi: Uçuş ceketi renginde olup polis kumaşından yapılır. İçi astarlıdır. Kepin sol yanında
işlemeli Polis Havacılık Kokartı vardır. Uçucu personelden, emniyet müdürü rütbesindeki personelin
kepleri sarı sırmalı, diğer rütbedeki personelin ise beyaz sırmalı şeritlidir.
Siperli Uçuş Kepi: Uçuş ceketi renginde olup polis kumaşından yapılır. Ön kısımda Polis Havacı-
lık Kokartı bulunur. Uçucu personelden, emniyet müdürü rütbesindeki personelin keplerı sarı kokartlı
diğer rütbedeki personelin kepleri ise beyaz kokartlıdır.
Uçuş Eldiveni: Astarsız, mavi ince deri veya süet olup gizli dikişlidir.
Uçuş Gözlüğü: Renkli güneş gözlüğü olup, uçucu personelin uçuşlarda gözlerini zararlı güneş
ışınlarında korumak amacıyla kullanılır.
Fular: 120 santimetre boyunda ve 40 santimetre eninde üzeri baskılı havacılık sembolleri ile do-
natılmıştır. Uçucu personelden emniyet müdürü rütbesindeki personelin fularları portakal renginde,
diğer rütbedeki personelin ise beyaz renktedir.
Koruyucu Başlık: Kayakçı tipi olup lacivert renktedir.
Uçuş Botu: Uçuş hizmetlerinde kullanılmak üzere verilir.
Bakım Ayakkabısı: Bakım hizmetlerinde kullanılmak üzere verilir.
10 Emniyet Genel Müdürlüğü Havacılık Dairesi Başkanliği Uçucu Personel Kıyafet ve Teçhizat Yönergesi, Onay tarihi: 10.01.2008, Onay
makamı: Emniyet Genel Müdürü
220
Bakım Eldiveni: Bakım hizmetlerinde kullanılmak üzere verilir.

Koltuk Altı Tabanca Kılıfı: Uçuş esnasında uçucu personelin silahlarını taşıyabilmeleri amacıyla
verilir.
Metal Bröve: Uçucu personelin, tören kıyafetlerinde kullanmaları için verilir.
Apron Nöbetçisi Kıyafeti
Apron görevlisi personele yazlık ve kışlık olmak üzere reflektif uygulama yeleği ile gece-gündüz
operasyon işaretçi teçhizatı verilir.
Uçucu personele verilen melbusat, Emniyet Teşkilatının diğer birimlerinde çalışan personel tara-
fından giyilemez veya kullanılamaz.
2022 yılı İtibarıyla Uçucu Personel Kıyafeti
221
IV. BİSİKLETLİ POLİS KIYAFETİ

2002 senesinde çıkarılan “Emniyet
Hizmetleri Sınıfı Mensupları Kıyafet
Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılma-
sına Dair Yönetmelik” ile bisikletli
polislerin giyecekleri üniforma aşağı-
daki şekliyle tarif edilmiştir.
Tişört: Açık mavi renkte kol baş-
ları ve yaka koyu lacivert, kollarda
“Bisikletli Polis Timleri” arması, sol
göğüs hizasında polis arması bulunur.
Balıkçı Kazak: Lacivert renkte
olup, kışın kullanılır. Kışlık montun
altına hava şartlarına uyum sağlamak
için giyilir.
Pantolon: Bel kısmında kemerli
II. Meşrutiyet Dönemi Bisikletli Polis
ve lastikli, paçaları 17-27 santimetre
genişliğindedir. Cırt cırtlı, bacak arası
önden ve arkadan takviyeli, sağ bacağında üç adet birbirine paralel olarak büyüyen reflektörü bulu-
nan, ayak bileğinden yukarı dize kadar ters U şeklinde reflektörü bulunan, kanvas yağmur geçirmez
% 50 pamuklu polyester olan bir kumaştan imal edilmiştir.
Ayakkabı: Yazlık ve kışlık olmak üzere tek tip ayakkabı kullanılır. Ayakkabı içi ve dışı tamamıyla
deri, bağcıklı, alt tarafı yumuşak ancak dayanıklı, plastik malzemeden imal edilmiş ve koruyucudur.
Eldiven: Bisiklet kullanırken personel muhakkak eldiven takmalıdır. Bisikletçi eldiveni; eklem
yerlerinden itibaren parmakları dışarıda olan, deriden imal edilmiş ve koruyucudur.
Petli Tayt: Yaz aylarında kullanıcı bacak arasında tahrişi engellemek için özel imal edilmiş şort
kısalığında, siyah renkte olup şort altına giyilir.
Şort: Koyu lacivert renktedir. Belden kemerli, arka dıştan cırt cırtlı cepli, ayrıca yandan cepli olup
yaz aylarında giyilir.
Kask: Tüm personel içi köpüklü, yandan ve üsten havalandırmalı, bisikletçi başlığı takar11.
2007 senesinde çıkarılan bir yönerge12 ile Bisikletli Polis Timlerinde (Martı) görevli personelin
kılık ve kıyafetinde birlik ve beraberliği sağlamak, giyecek ve teçhizatın renk, cins, biçim ve tarzını
belirlemek amaçlanarak bir takım değişikliğe gidilmiştir.
Kıyafet Şekil ve Renkleri
Kıyafet; tişört, balıkçı kazak, pantolon, petli tayt, şort, kep, bir çift eldiven, bir çift ayakkabı ve
kasktan oluşur.
Tişört: Açık mavi renktedir. Kollarında “Bisikletli Polis Timleri” arması, sol göğüs hizasında ise
standart işleme polis arması bulunur. Sırt kısmında reflektif özellikte çıkmaz boyalı harflerle “POLİS”
yazılıdır.
Balıkçı Kazak: Lacivert renkte olup kışın kullanılır. Kışlık montun altına hava şartlarına uyum
sağlamak için giyilir.
12 Bisikletli Polis Timlerinde Görevli Personelin Kıyafet Yönergesi, Onay tarihi: 18.12.2007, Onay makamı: Emniyet Genel Müdürü
222
Yazlık Kıyafet
Pantolon: Lacivert renktedir. Bel kısmı kemerli ve lastiklidir. Paçalarında genişliğin ayarlanabilme-
si için tekstil fermuarı bulunur. Bacak arası önden ve arkadan takviyeli olacaktır. Sağ bacağında üç adet
birbirine paralel olarak büyüyen, ayak bileğinden yukarı dize kadar ters (U) şeklinde reflektör bulunur.
Petli Tayt: Siyah renkte, şort altına giyilir. Yaz aylarında kullanıcının bacak arasında tahrişi engelle-
mek için özel imal edilmiştir ve şort kısalığındadır.
Şort: Lacivert renktedir. Belden kemerli, arka dıştan ve yandan ceplidir.
Eldiven: Siyah renkte ve eklem yerlerinden itibaren parmakları dışarıda standart bisikletçi eldive-
nidir.
Şapka: Yönetmelikte belirtilen ve genel hizmet statülü personele verilen şapka modelindedir.
Üzerinde memurlar için beyaz renkli iple, amirler için (komiser yardımcısı rütbesinden emniyet ami-
ri (dâhil) rütbesine kadar) gümüş renkli simli iple, müdür rütbesinde sarı renkli simli iple işlenmiş 8
köşeli polis yıldızı ve altında “POLİS” yazısı, arka tarafında ayar yapılan bölümün hemen üzerinde
ise “BİSİKLETLİ POLİS” yazısı bulunur.
Ayakkabı: Kolay giyilip çıkartılabilecek ve hareket kabiliyetini kısıtlamayacak niteliktedir
Teçhizatlar
Kask: Dış kabı darbelere dayanıklı olacaktır. Arka kısmında reflektif yansıtıcılı “POLİS” yazısı
bulunur.
Bel kemeri: Genel Hizmet statülü personele verilen kemer kullanılır.
Teçhizat takımı: Genel Hizmet statülü personele verilen teçhizat takımı kullanılır.
223
Bisikletli Polis (Martı)
Rütbe ve İşaretler
Bisikletli Polis Timleri Arması
Polis memurlarından emniyet müdürü (dâhil) rütbesine kadar bisikletli polis timleri arması, her
iki kola da takılır. İçinde bulunan bisikletçi figürünün baş kısmı her iki kolda da öne gelecek şekilde
tasarlanmıştır.
Kep Arması
Polis Memurları: Şapkanın ön tarafında mevcut zemin üzerine beyaz renkle işlenmiş 8 köşeli
polis yıldızı vardır. Ortasında kırmızı renk iplikle işlenmiş zemin üzerinde beyaz renkle işlenmiş ay
ve yıldız altında yine beyaz iplikle işlenmiş “POLİS” yazısı, şapkanın arka kısmında ayar aparatının
hemen üzerinde beyaz iplikle işlenmiş “BİSİKLETLİ POLİS” yazısı bulunur.
Komiser Yardımcısı Rütbesinden Emniyet Amirine (dâhil) Kadar: Şapkanın ön tarafında mev-
cut zemin üzerine gümüş renkli simli iplikle işlenmiş 8 köşeli polis yıldızı, ortasında kırmızı renk
iplikle işlenmiş zemin üzerine beyaz renk iplikle işlenmiş ay ve yıldız motifi, polis yıldızının hemen
altında sağa ve sola doğru uzanan gümüş renkli simli iplikle işlenmiş defne dalı motifi, bunların altın-
da yine simli gümüş renkli iplikle işlenmiş “POLİS” yazısı, şapkanın arka kısmında ayar aparatının
hemen üzerinde gümüş renkli simli iplikle işlenmiş “BİSİKLETLİ POLİS” yazısı bulunur.
Emniyet Müdürü: Şapkanın ön tarafında mevcut zemin üzerine sarı renkli simli iplikle işlenmiş 8
köşeli polis yıldızı, ortasında kırmızı renk iplikle işlenmiş zemin üzerine beyaz renkli iplikle işlenmiş
ay ve yıldız motifi vardır. Polis yıldızının hemen altında sağa ve sola doğru uzanan sarı renkli simli
iplikle işlenmiş defne dalı motifi, bunların hemen altında yine sarı renk simli iplikle işlenmiş “PO-
LİS” yazısı, şapkanın arka kısmında ayar bölümünün hemen üzerinde sarı renkli simli iplikle işlenmiş
“BİSİKLETLİ POLİS” yazısı bulunur.
İşleme Göğüs Arması: Genel Hizmet statülü personelin takacağı göğüs arması kullanılır.
224
Rütbe işaretleri: Genel Hizmet statülü personelin takacağı rütbeler kullanılır.
Bisikletli Polis Arması 2022 yılı itibarıyla
225
2021 yılı İtibarıyla Bisikletli Polis Kıyafeti
226
V. TOPLUM DESTEKLİ POLİS KIYAFETİ

Kıyafet ile İlgili Genel Esaslar ve Kıyafet Şekilleri
31 Mayıs 2006 tarihinde 49 no’lu Bakanlık genelgesiyle kurulan TDP biriminde çalışanlar için
01.04.2013 tarihinde çıkarılan bir yönerge13 ile standartları belirlenen özellikte kıyafetler verilmeye
başlanmıştır. Bu kıyafetler, kışlık ve yazlık olmak üzere iki ayrı tiptedir.
Toplum Destekli Polislerimiz
TDP Yazlık ve Kışlık Kıyafeti: Parka, mont, ka-

zak, tişört, pantolon, yazlık kep, kışlık kep, örgü baş-
lık, yazlık eldiven, kışlık eldiven, yüz maskesi, yazlık,
kışlık bot veya ayakkabı, kemer ve standart teçhizat-
tan oluşur.
Parka: Siyah ve mavi renkli kumaştan imal edilir.
Mont: Siyah ve mavi renkli kumaştan imal edilir.
Kazak: Siyah ve mavi renkten imal edilir.
Tişört: Siyah ve mavi renkli kumaştan imal edilir.
Pantolon: Siyah ve mavi renkli kumaştan imal edilir.
Yazlık Kep: Siyah renkli kumaştan imal edilir.
Kışlık Kep: Siyah renk kumaştan imal edilir.
Örgü başlık: Soğuk havalarda yetkili amirin emri
ile giyilir ve siyah renktedir.
TDP (Kışlık Kıyafet)
13 Emniyet Genel Müdürlüğü Toplum Destekli Polis Kıyafeti Yönergesi, Onay Tarihi: 01.04.2013, Onay Makamı: Emniyet Genel Müdürü.
227
Toplum Destekli Polis (Üst Resimde Kışlık, Alt Resimde Yazlık Kıyafet)
228
Yazlık Eldiven: Siyah renkte deri veya kumaştan imal edilir.

Kışlık Eldiven: Personelin ellerini soğuktan koruyan özellikte siyah renkte deri veya kumaştan
imal edilir.
Yüz Maskesi: Siyah renklidir.
Kışlık Bot: Siyah renk deriden imal edilir.
Yazlık Bot: Siyah renk deriden imal edilir.
Ayakkabı: Siyah renklidir.
Motosiklet Kullanılmasında Kıyafet Durumu
TDP’lerin motosiklet ile ulaşımlarını sağlamaları halinde, motosiklet kullandıkları süre boyunca
kasklı bulunurlar ve kıyafetlerinde koruyucu malzemeler kullanmaları zorunludur.
Kıyafette Kullanılacak İşaretler ile Teçhizat
TDP Amblemi
TDP Personeli Öğrencilerle
Göğüs Arması, Görev Yeri Kol Arması ve Kokartı

TDP kıyafetinin kullanılmasında sol göğse işlemeli göğüs arması, sol kola görev yerini gösteren kol
arması, sağ kola da TDP amblemini içeren kokart takılır. Görev yeri kol arması standart özelliktedir.
Teçhizat
TDP Teçhizatı: Zati demirbaş tabanca ve yedek şarjör, el telsizi, el feneri, açılıp kapanabilir cop,
kelepçe, sprey biber gazı, düdük, kalem ve not defteri bulundururlar.
229
Toplum Destekli Polis Kıyafeti
TDP birimleri dışındaki birimlerde görev yapan personele TDP kıyafeti verilemez ve bu personel
tarafından TDP kıyafeti giyilemez.
2018 senesinde TDP üniforması yukarıdaki fotoğraf şekliyle gösterilmiştir. Suçla mücadelede top-
lumun katılımı ile etkinliği artırılmaya çalışan TDP’nin üniformasında özellikle mavi rengin kulla-
nılması ve baskınlığı, güven duygusu ile eşdeğer olduğu muhakkaktır. Görevinin temelinde insani ve
günlük ilişkiler ile bireyi korumayı hedefleyerek suç öncesi mücadelede aktif yer alan TDP’nin büyük
ölçüde toplum-polis ilişkisini geliştirmeye yönelik birim olduğu kabul görmektedir.
230
VI. DENİZ POLİSİ KIYAFETİ
Deniz Polisi
Deniz Polisinin kıyafetlerini belirlemek için 04.09.2002 tarihinde Emniyet Hizmetleri Mensupları
Kıyafet Yönetmeliği’nde14 değişikliğe gidilmiştir. Bu Yönetmeliğe göre Deniz Polisi kıyafet şu şe-
kildedir.
Kışlık Kıyafet
Bot: Su geçirmez, kaymaz tabanlı, tuzlu su ve petrol artıklarından etkilenmeyecek, ayak sağlığına
uygun birinci sınıf deriden üretilmiş, kalın esnek tabanlıdır.
Kışlık Tulum: Tuzlu sudan etkilenmeyen, güneş ve hava boşluklarından dolayı solmayacak, per-
soneli soğuğa karşı koruyacak, hareket kısıtlaması yapmayacak kalınlıkta kumaştandır. Beli lastikli,
kemer köprüleri teçhizat kemeri için uygun genişlikte ön tarafı fermuarlı ve çıtçıtlı kapaklı iki adet
arka cepli, dıştan dikili ön cepli, diz üstünde kapaklı iki tarafta cebi olan göğüs ceplerine sahiptir. Sol
kol dışta iki adet kalemliğe sahip kol ağızları düğmeli veya çıtçıtlı, omuzlarında apolet, içerisinde ba-
lıkçı yaka kazak giyebilecek kesimde olur. Sırtında oval “DENİZ” bunun altında “POLİSİ” şeklinde
fosforlu yazı bulunur.
Parka: Standart parkalardandır.
Bere: Tekne üzerinde, hava şartlarından personeli koruyabilecek, rüzgârdan uçmayacak siyah
renkli yünden imal edilir.
14 Resmi Gazete, 4 Eylül 2002,Nr. 24866.
231
Kazak: Balıkçı yaka omuzları apoletli, ön tarafından göğse kadar fermuarlı, yün, yeterli kalınlıkta
ve siyah renklidir.
Eldiven: Su geçirmez malzemeden, içi müflonlu bilekten cırtlı lacivert ren olmalıdır.
Yazlık Kıyafet
Ayakkabı: Altı kaymayan, tuzlu su ve petrol artıklarından etkilenmeyen siyah renk ayakkabıdır.
Yazlık Tulum: Tuzlu sudan ve güneşten rengi solmayan, ince lacivert terletmeyen kumaştan ön
tarafı fermuarlı ve çıtçıtlı, omuzları apoletlidir. Sırtında oval şeklinde “DENİZ” bunun altında düz
“POLİSİ” şeklinde fosforlu beyaz yazı bulunur.
Tişört: Yazlık gömlek yerine kullanılır. Beyaz renkli, kısa kollu, yakalı, kaliteli lakos ve sol önü
Polis armalı ve arkasına lacivert renkli oval “DENİZ” yazısının altında yeni lacivert renkli düz “PO-
LİSİ” yazısı bulunur.
Pantolon: Lacivert renkte, terletmeyen keten kumaştan imal edilir. Yanlarında ve arkasında cep-
leri vardır.
Kep: Lacivert renkli kumaştan, siperliği uzun, arka kısmı fileli (beyzbol tipi) keptir.
Teçhizat Kemeri: Standart teçhizat kemeri kullanılır.
2007 senesinde çıkarılan Yönerge15 ile Deniz Polisi ve Sualtı Grup Amirliklerinde görevli Kurbağa
Adam personel için aşağıda belirtilen şekil, renk ve özellikte yeni bir üniforma tasarlanmıştır.
Yazlık Deniz Polisi Kıyafeti: Lacivert renkte gömlek ve pantolon olmak üzere iki parçadan olu-
şur. Gömleğin kolları istenildiğinde kıvrılarak sabitlenebilir özelliktedir. Gömleğin sol kolunda Deniz
Polisi arması, sol cep kapağını ortalayacak şekilde standart göğüs polis arması, kurbağa adamlarda ise
sağ göğüs kapağının üstünde bröve bulunur.
Kışlık Deniz Polisi Kıyafeti: Lacivert renkte gömlek ve pantolon olmak üzere iki parçadan olu-
şur. Gömleğin sol kolunda Deniz Polisi arması, sol cep kapağını ortalayacak şekilde standart göğüs
polis arması, kurbağa adamlarda ise sağ göğüs kapağının üstünde bröve bulunur.
Yazlık Deniz Polisi Botu: Yaz mevsiminde giyilir, siyah renkte ve sıcak havalarda ayakta meyda-
na gelecek terlemeyi dışarı atabilecek niteliktedir.
Kışlık Deniz Polisi Botu: Kış mevsiminde giyilir, siyah renkte ve ayakları soğuktan koruyan ni-
teliktedir.
Deniz Polisi Tişörtü: Yaz mevsiminde yazlık pantolonla birlikte giyilir, açık mavi renkte rütbe
takılmasına müsait yapıdadır. Tişörtün arkasında yarım daire şeklinde “DENİZ”, bu yazının alt kıs-
mında düz olarak “POLİSİ” yazısı ve sol göğüste standart polis arması, sağ göğüste ise sırttaki yazı
ile uyumlu “DENİZ POLİSİ” yazısı kurbağa adamlarda ise bröve bulunur.
Deniz Polisi Kazağı: Kış mevsiminde kışlık gömleğin içine giyilir, yarım balıkçı yakalı, personeli
soğuktan koruyan nitelikte ve lacivert renktedir.
Panço Yağmurluk: Yağmurlu hava şartlarında resmi üniformanın üzerine giyilen lacivert renkte
yağmurluktur.
Yazlık Şapka: Yaz mevsiminde yazlık kıyafetlerle birlikte giyilir, hava alabilen ve terletmeyen
nitelikte lacivert renkte kumaştandır. Ön kısmında yarım daire şeklinde “DENİZ POLİSİ” yazısı,
koruma şube müdürlükleri bünyesinde görev yapan kurbağa adamlar için ise aynı şapkada işlemeli
polis armasının üstüne yarım dairevi “SUALTI GRUP” ibaresi bulunur.
15 Deniz Polisi ve Sualtı Grup Amirliklerinde Görevli Kurbağa Adam Personelin Kıyafet Yönergesi, Onay Tarihi: 24.12.2007, Onay Makamı:
Emniyet Genel Müdürü.
232
Deniz Polisi Yazlık Kıyafeti
“Deniz Polisi Görev Başında” Türkiye Polis Dergisi-1969
233
Teçhizat Kemeri: Tabanca kılıfı, şarjör kılıfı, kelepçe kılıfı, copluk ve palaskadan oluşur. Silah
kılıfı, koşma ve görev sırasında suya düşmemesi için kullanıcı haricinde kimsenin çekemeyeceği bir
özelliktedir.
Yün Başlık: Soğuk havalarda şube müdürü/büro/grup amirlerinin emriyle giyilir, personeli so-
ğuktan koruyan özellikte, lacivert renktedir. Yün başlığın ön kısmında işlemeli polis kokartı bulunur.
Görev Eldiveni: Personelin ellerini soğuktan koruyan nitelikte, siyah renktedir.
26 Ocak 2019 tarih ve 30667 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Emniyet Hizmetleri Sınıfı Men-
supları Kıyafet Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik gereği 2019 yılından itiba-
ren Genel Hizmet kıyafetini giymeye başlamışlardır. Yeni kıyafet çalışmaları, ilgili dairece devam
etmektedir.
22 Eylül 2021 tarihli ve Genel Müdür onaylı “Emniyet Genel Müdürlüğü Kurbağa Adam Branşlı
Personel Kıyafet Yönergesi” ile 24 Aralık 2007 tarihli ve Genel Müdür onaylı “Deniz Polisi ve Sualtı
Grup Amirliklerinde Görevli Kurbağa Adam Personelin Kıyafet Yönergesi” yürürlükten kaldırılmıştır
2021 yılı itibarıyla Deniz Polisi, Genel Hizmet sınıfı personeli kıyafeti giymektedir
234
VII. KURBAĞA ADAM KIYAFETİ16

Kurbağa Adam branşlı personelin kıyafetini belirlemek amacıyla 24.12.2007 tarihinde bu birim-
de çalışanlar için bir kıyafet yönergesi çıkarılmıştır.
Bu yönergeye göre kıyafetler şunlardan oluşmaktadır:
Kurbağa Adam Eşofman Takımları, Bröveleri ve Branş İşareti
Muğla-1996
Kurbağa Adam Eşofman Takımı: Lacivert veya siyah hakim renkte eşofman ile iki adet eğitim
tişörtü, bir adet suya mukavim şorttan oluşan takımdır. Eğitim amaçlı görev ve görev dalışları ile
kondisyon çalışmaları esnasında giyilir.
16 Deniz Polisi ve Sualtı Grup Amirliklerinde Görevli Kurbağa Adam Personelin Kıyafet Yönergesi, Onay Tarihi: 24.12.2007, Onay Makamı:
Emniyet Genel Müdürü.
235
Bez Bröve: Kurbağa adam branşlı personelin görev elbiselerin-

de rütbelerine göre sağ göğüs cebi üzerine takılması gereken bez
bröve bulunur.
Metal Bröve: Kurbağa adam branşlı personelin tören elbise-
lerinde rütbelerine göre sağ göğüs cebi üzerine takılması gereken
metal bröve bulunur.
Branş işareti : Kurbağa adam branşlı personelin görev kıyafe-
tinde, sağ kolda branşını belirten işaret bulunur.
Kurbağa Adam Polisi birimlerinde görev yapan personele veri-
len melbusat emniyet teşkilatının diğer birimlerinde çalışan perso-
nel tarafından giyilemez veya kullanılamaz.
Branş İşareti
22 Eylül 2021 tarihli ve Genel Müdür onaylı “Emniyet Genel
Müdürlüğü Kurbağa Adam Branşlı Personel Kıyafet Yönergesi”
ile 24 Aralık 2007 tarihli ve Genel Müdür onaylı “Deniz Polisi ve
Sualtı Grup Amirliklerinde Görevli Kurbağa Adam Personelin Kıyafet Yönergesi” yürürlükten kal-
dırılmıştır.
Yeni Yönerge17 ile kıyafetin renk, biçim ve şekilleri
Kışlık Eğitim ve Görev Elbisesi
Kurbağa Adam Kışlık Eğitim ve Görev Elbisesi: Gömlek, pantolon ve gömlek altı tişörttür.
Gömlek ve pantolon gri renktedir. Gömleğin omuzlarında apolet, sol göğüs üzerinde göğüs arması,
sağ göğüs üzerinde kurbağa adam brövesi ve sırtında “POLİS DALGIÇ” ibaresi bulunmaktadır. Pan-
tolonun yan cep kapaklarında “POLİS” ibaresi bulunur. Gömlek altı tişört siyah renkte ve sırt kısmın-
da “POLİS DALGIÇ” ibaresi ve göğüs kısmında “KURBAĞA ADAM” arması bulunur.
Kışlık Eğitim ve Görev Montu: Siyah renktedir. Omzunda apolet, sol göğüs üzerinde polis
göğüs arması, sağ göğüs üzerinde kurbağa adam brövesi, sağ kol üzerinde görev yeri ve sırtında “PO-
LİS DALGIÇ” ibaresi bulunur.
17 Emniyet Genel Müdürlüğü Kurbağa Adam Branşlı Personel Kıyafet Yönergesi, Onay Tarihi: 22 Eylül 2021, Onay Makamı: Emniyet Genel
Müdürü.
236
Gömlek Altı Tişört
Mont
Eğitim ve Görev Botu: Ayak bileğini içine alacak şekilde boğazlı yapıda, bağcıklı ve siyah
renktedir. Nefes alabilir, dayanıklı, su ve rüzgâr geçirmez özelliklere sahiptir.
Bere: Ön kısmında “KURBAĞA ADAM” kokardı bulunur. Siyah renklidir.
Kep: Siyah renkte yazlık ve kışlık olarak iki türdedir.
Yazlık Pantolon: Kışlık pantolonun aynı özelliklerine sahiptir.
Tişört: Polo yaka, siyah renkte ve gömlek altı tişörtün özelliklerindedir.
Uzun Kollu Tişört: Siyah ve gri renkte, rütbelerin kollara takıldığı, sol göğüs üzerinde polis gö-
ğüs arması, sağ göğüs üzerinde kurbağa adam brövesi, sol kol üzerinde görev yeri ve sırt kısmında
“POLİS DALGIÇ” ibaresi bulunur.
237
Bot
Bere Kep
Görev Şortu: Kışlık eğitim elbisesi ile aynı renktedir. Yan cep kapaklarında “POLİS” ibaresi bu-
lunmaktadır.
Eşofman Takımı: İki parçadan oluşur. Alt kısımdaki elbisenin yan cepleri bulunmaktadır. Beli
lastikli siyah ve gri renk tonlarına hâkimdir. Sırt kısmında “POLİS” ibaresi bulunur. Üst elbise göğüs
kısmında ve alt elbise cep üstünde “KURBAĞA ADAM” arması bulunur.
Spor Tişörtü: Kara ve su sporu faaliyetlerinde giyilen tişörttür.
Spor Ayakkabısı: Kara ve su sporu faaliyetlerinde giyilir, siyah ve gri renkteki spor ayakkabısıdır.
Ayrıca bel kemeri, sırt çantası, bez ve metal bröve, kurbağa adam kokardı, yağmurluk, kurbağa
adam terliği, kurbağa adam havlusu verilmektedir.
Parka, teçhizat takımı, termal içlik ve eldiven Genel Hizmet sınıfına verilen kıyafet ve teçhizattır.
Melbusatlarda bulunan “POLİS” ve “POLİS DALGIÇ” ibareleri müdürlerde sarı, diğer personel-
de ise gümüş renktedir.
238
Uzun Kollu Tişört
Yazlık Şort
Eşofman Takımı
239
Bröve Bröve
Kurbağa Adam
240
VIII. KÖPEK EĞİTİMİ PERSONEL KIYAFETİ

Narkotik Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığına bağlı Görev Köpeği Eğitimi ve İdareciliği yapan
emniyet hizmetleri sınıfı mensuplarının kılık ve kıyafetinde birlik ve beraberliği sağlamak amacıyla
10.01.2008 tarihinde ilgili yönerge18 çıkarılmış ve böylece kıyafet ve teçhizatlarının renk, cins, biçimi
belirlenmiştir.
Kılık ve Kıyafete İlişkin Hususlar
Görev Köpeği Eğiticileri
Görev köpeği eğitimi ve idareciliği yapan personel günlük çalışma, eğitim ve görevlerde (görev
süresince, görev alanı içerisinde) kıyafeti giymek zorundadır. Kıyafet bir bütün olup kısmî ve görevin
gerektirdiği yerler dışında giyilemez.
Görev köpeği eğitimi ve idareciliği yapan personele, kep, bere, örgü başlık, montgomer, kışlık
pantolon, tulum, tişört, kazak, yazlık pantolon, yazlık gömlek, bel kemeri, teçhizat takımı, ayakkabı
ve bot verilir.
Görev köpeği eğitimi ve idareciliği yapan personelin kışlık görev kıyafeti, yazlık görev kıyafeti ve
eğitim kıyafeti olmak üzere üç ayrı kıyafet şekli vardır.
Kışlık Görev Kıyafeti
Montgomer, pantolon, kazak, kep veya bere veya örgü başlık, eldiven, bel kemeri ve bottan oluşur.
Montgomer: Koyu lacivert renk kumaş ile aynı özelliklerdeki açık mavi kumaştan imal edilir.
Pantolon: Koyu lacivert renk kumaş ile aynı özelliklerdeki açık mavi kumaştan imal edilir.
18 Görev Köpeği Eğitimi Ve İdareciliği Yapan Personelin Kıyafet Yönergesi, Onay Tarihi: 10.01.2008, Onay Makamı: Emniyet Genel Müdürü.
241
Görev Köpeği Eğiticileri
Kazak: Siyah renk malzemeden örülür.

Kep: Koyu lacivert renk kumaştan yapılır.
Bere: Siyah renk malzemeden örülür.
Örgü Başlık: Siyah renk malzemeden örülür.
Eldiven: Siyah renk malzemeden örülür.
Bot: Siyah renk deriden yapılır.
Bel Kemeri: Siyah renk deriden, dört buçuk veya beş santimetre enindedir.
Yazlık Görev Kıyafeti
Pantolon, gömlek veya tişört, kep ve ayakkabıdan oluşur.
Pantolon: Koyu lacivert renk yazlık kumaştan dikilir.
Yazlık Gömlek: Koyu lacivert renk pantolon kumaşı ile aynı cins kumaştan dikilir.
Tişört: Açık mavi renk, kısa kollu, koyu lacivert polo yakalı, omuz kısmında koyu lacivert renk
apolet bulunur.
Kep: Koyu lacivert renk, pantolon ve gömlek kumaşıyla aynı cins kumaştan yapılır.
Ayakkabı: Siyah renk deriden yapılır ve bağcıklıdır.
Eğitim Kıyafeti: Kışlık montgomer ve pantolon kumaşı ile aynı cins koyu lacivert ve açık mavi
kumaştan dikilir. Tek parça çıkartılabilen kolu olan tulum şeklindedir.
242
İşaretler ile Teçhizatlar

İşaretler ve yerleri
Kep: Kepin ön orta kısmında ortaya gelecek şekilde 7 santimetre çapında işleme Merkez arması,
kepin arka kısmında ise 7 santimetre uzunluk ve 2 santimetre genişliğinde Başkanlık arması ortaya
gelecek şekilde bulunur.
Montgomer: Sol göğüs üstünde işleme göğüs arması, sağ kolda omuz dikişinden 7 santimetre
aşağıda işleme Merkez arması, yine sol kolda işleme Başkanlık arması ve arka kısmında açık mavi
kumaştan dikilmiş sırt parçasının orta kısmında 30 santimetre genişliğinde ve 12 santimetre eninde
büyük harflerle yazılmış reflektör “POLİS” yazısı bulunur.
Yazlık Gömlek: Montgomerde bulunan işaretler yazlık gömlekte de yer alır. Ancak sırt kısmında
“POLİS” yazısı bulunmaz.
Tişört: Sol göğüs üstünde 7 santimetre çapında işleme Merkez arması ve arka sırt kısmında koyu
lacivert 24 santimetre genişliğinde ve 10 santimetre eninde büyük harflerle yazılmış baskı “POLİS”
yazısı vardır.
Tulum: Montgomerde bulunan işaretler tulumda da yer alır.
Bere veya Örgü Başlık: Bere ve örgü başlık için kepte bulunması gerekli işaretler aynı şekilde
bulunur.
Görev Köpeği Eğitimi ve İdareciliği Yapan Personelin Teçhizatı
Teçhizat kemeri, tabanca ve tabanca kılıfı, kelepçe ve kelepçe kılıfı, yedek şarjör ve yedek şarjör
kılıfı, cop ve cop kılıfı, el feneri ve el feneri kılıfı ile düdükten ibarettir.
2021 yılı itibarıyla Görev Köpeği Eğitimi ve İdareciliği yapan emniyet hizmetleri
personelinin kıyafeti:
Kışlık görev kıyafeti, yazlık görev kıyafeti ve eğitim görev kıyafeti olmak üzere üç ayrı şekli vardır.
Kışlık görev kıyafeti
Mont, parka, pantolon, kışlık tişört, kep veya bere,
eldiven, bel kemeri ve bottan oluşur.
Mont: Siyah renkte membranlı kumaştan yapılır. Her
iki tarafında silah patı, sırt kısmında ise reflektif gri renk-
te, alt alta gelecek şekilde “POLİS KEM” yazısı vardır.
Montun iç kısmında siyah renkte file ve omuzlarında
aynı renkte apolet bulunur. Sol göğüste polis arması, sağ
kol üzerinde Merkez arması, sol kol üzerinde Başkanlık
arması vardır.
Pantolon: Çöl gri renkte, pamuk, elastan ve polyes-
ter karışımı kumaştan yapılır. Cep kapakları üzerinde
herhangi yazı bulunmamaktadır.
Kep: Siyah renkli, pamuk, elastan ve polyester ka-
rışımı kumaştan üretilir. Alınlık kısmında, sarı renkte
“KÖPEK EĞİTİM MERKEZİ” yazısı ve birimin logoso
vardır. Resimdeki gibi siperliği bulunur.
Kemer: Siyah renktedir. Eldivenler, beş parmaklıdır,
Parka ve Pantolon bilekliklerinin üzerinde “KEM” yazısı bulunur.
243
Kışlık Tişört: Eğitmenler için kırmızı, idareciler için siyah renkte

pamuk polyester karışımı kumaştandır. Uzun kollu ve polo yakalıdır.
Omuzlarında apoletler bulunur. Sırt kısmında altlı üstlü reflektif “PO-
LİS KEM” ibaresi vardır. Göğüste polis arması, sağ kolda ise branş
logosu bulunur.
Parka: Parkalar iç ve dış parça olmak üzere iki parçadır. Dış parça;
siyah renkli membran kumaş ve astardan oluşur. Yakası dik yakalı ve
içi siyah renkte polar kumaştır. Her iki göğüs kısmında ve alt kısmında
ikişer adet dış cep ve omuzlarda aynı renkte apoletler vardır. Arkasın-
da gri renkte “POLİS KEM” yazısı bulunur. Montta bulunan işaretler
aynı şekilde parkada da bulunur.
Yazlık görev kıyafeti
Pantolon, tişört, kep ve ayakkabıdan oluşur.
Pantolon: Gri çöl renginde kumaştan imal edilir.
Tişört: Eğitmenler için bordo, idareciler için siyah renkte kısa kol-
lu, polo yakalıdır. Omuz kısımlarında apoletler bulunur. İşaretler kış-
lık tişörtle aynıdır.
Kep: Siyah renkte kumaştan imal edilir. Kışlık kep ile aynı işaret-
leri taşır.
Ayakkabı: Siyah renk deriden yapılır.
Yelek: Siyah renkte ve yakasızdır. Ön kısmın sağ ve sol göğüs robasının altında fermuarlı cep
vardır. Sırt kısmında altınsarısı renginde “KEM” ibaresi bulunur.
Tulum: Yeşil renkte kumaştan imal edilir. Sırt kısmında “POLİS KEM” yazısı bulunan ile “NAR-
KO” yazısı bulunan iki çe-
şit tulum vardır. Sol göğüs
kısmında polis arması, sağ
göğüste isimlik, sol kolda
Narkotik Suçlarla Mü-
cadele Daire Başkanlığı
logosu, sağ kolda Köpek
Eğitim Merkezi Şube Mü-
dürlüğü logosu vardır. Tu-
lumun dış kısmında sağlı
sollu iki cep ve diz kısmın-
da sağlı sollu iki fermuarlı
cep bulunur.
Bere: Siyah renkte ak-
rilik ve yün karışımı ku-
maştan yapılır. Ön kısmın-
2021 yılı İtibarıyla KEM Personeli Kıyafeti da “KEM” ve logosu nakış
şeklinde işlenir.
Görev Köpeği Eğitimi ve İdareciliği Yapan Personelin Teçhizatı: Teçhizat kemeri, tabanca ve
tabanca kılıfı, kelepçe ve kelepçe kılıfı, yedek şarjör ve yedek şarjör kılıfı, cop ve cop kılıfı, el feneri
ve el feneri kılıfı ile düdükten ibarettir.
244
Mont Tişört
Yelek Tulum
245
2021 yılı İtibarıyla KEM Personeli Kıyafeti
2021 yılı İtibarıyla KEM Personeli Kıyafeti
246
IX. MOTORSİKLETLİ TRAFİK POLİSİ (ŞAHİN) KIYAFETİ

Motosikletli Trafik Timleri için 25.01.2013 tarihinde bir kıyafet yönergesi19 çıkarılmıştır. Bu yö-
nerge ile görevli personel için verilecek kıyafet ve teçhizatın şekil, renk ve özellikleri şu şekilde
belirlenmiştir.
Kılık ve Kıyafete İlişkin Hususlar
Motosikletli Trafik Timleri’nde görevli per-
sonel özel amaçlı giysi ve teçhizatı motosikle-
tiyle görev yaptıkları sırada, giysilerin koruma
parçaları da üzerlerinde takılı olarak kasklarıyla
birlikte kullanırlar. Yaya olarak görev yapılması
gereken durumlarda kask takılmaz, hava sıcaklı-
ğı göz önünde bulundurularak tişörtle görev ya-
pabilir, kep yerine örgü başlık da kullanabilirler.
Kıyafet Cins, Şekil ve Renkleri
Trafik hizmetlerinde ve Motosikletli Trafik
Timleri’nde görevli personele verilecek trafik
ikaz yeleği ve trafik ikaz yağmurluğu şu şekil-
dedir:
Trafik İkaz Yeleği: Floresan sarı renkte olup
hem ön hem arka kısmında gece görünürlüğünü
artırmak amacıyla reflektif malzeme bulunur.
Trafik İkaz Yağmurluğu: Floresan sarı renk-
te olup hem ön hem arka kısmında gece görü-
nürlüğünü artırmak amacıyla reflektif malzeme
bulunur.
Motosikletli Trafik Timleri’nde görevli perso-
nele birer adet mont, pantolon, motosiklet eldi-
veni, yüz maskesi, bot ile iki adet kazak olmak
üzere motosiklet kullanıcı kışlık kıyafeti verilir.
Ayrıca birer adet mont, koruyucu yelek, panto-
lon, motosiklet eldiveni, bot ile beş adet tişört
Motosikletli Trafik Polisi (Şahin) olmak üzere motosiklet kullanıcı yazlık kıyafeti
ve kask verilir. Bunlar aşağıda belirtilen şekil ve
renklerde verilir.
Mont: Yazlık ve kışlık olmak üzere lacivert ve floresan sarı renkte olup hem ön hem arka kısmında
gece görünürlüğünü artırmak amacıyla reflektif malzeme bulunur. Otoyol Motosikletli Trafik Timle-
ri’nde görevli personelin montunun arka kısmında “OTOYOL TRAFİK POLİSİ” ibaresi yazılır.
Pantolon: Yazlık ve kışlık olmak üzere lacivert ve floresan sarı renktedir.
Tişört: Kısa kollu şekilde, floresan sarı ve lacivert rengindedir.
Kazak: Kışlık ve uzun kollu şekilde ve siyah renktedir.
Motosiklet Eldiveni: Yazlık ve kışlık olmak üzere siyah renktedir.
Yüz Maskesi: Kışlık olmak üzere siyah renktedir.
19 Trafik Hizmetlerinde Görevli Personele Verilecek Kıyafet, Teçhizat ve Arma-İşaret Yönergesi, Onay Tarihi: 25.01.2013, Onay Makamı: Em-
niyet Genel Müdürü
247
Koruyucu Yelek: Ön ve arka kısmında reflektif malzeme bulunan yelek şeklindedir.

Motosiklet Botu: Yazlık ve kışlık olmak üzere siyah renktedir.
Kask: Tam koruma sağlayacak şekilde tamamı kapalıdır. Arka kısmında reflektif yansıtıcılı “PO-
LİS” yazısı bulunur.
Şahin Polisleri
OTOYOL
Motosikletli Trafik Polisi (Şahin) Arması
Otoyol Trafik Polisi araç ve Motosikletli Trafik Timleri’nde görevli personelin giysilerinde “OTO-
YOL TRAFİK POLİSİ” logosu kullanılır.
Motosikletli Şahin Arması: Motosikletli Trafik Timleri’nde görevli personelin kıyafetlerinde,
içinde şahin figürünün bulunduğu Motosikletli Şahin arması her iki kola da takılır.
Kep Arması: Trafik personelinin takacağı şapka ve arma kullanılır.
İşleme Göğüs Arması: Trafik personelinin takacağı işlemeli göğüs arması kullanılır.
Rütbe işaretleri: Trafik personelinin takacağı rütbeler kullanılır.
08.09.2021 tarihinde çıkarılan bir yönerge20 ile 25.01.2013 tarihli “Trafik Hizmetlerinde Görev-
li Personele Verilecek Kıyafet, Techizat ve Arma-İşaret Yönergesi” yürürlükten kıldırılmıştır. Yeni
Yönergede Motosikletli Trafik Timleri’nin kıyafet ve renklerinde fazla bir değişikliğe gidilmemiştir.
20 Trafik Hizmetlerinde Görevli Personel Kıyafet Yönergesi, Onay Tarihi: 08.09.2021, Onay Makamı: Emniyet Genel Müdürü
248
249
Yeni Yönergeye göre:

Mont
Yazlık ve kışlık çeşitleri vardır. Siyah-floresan sarı renktedir. Arka kısmında “TRAFİK POLİSİ”
ibaresi ve reflektif malzeme bulunur. Bu ibareler ve reflektif malzeme gümüş gri renktedir. Omuzlar,
dirsekler ve sırt kısmında korumalıklar bulunur.
Pantolon
Yazlık ve kışlık çeşitleri vardır. Siyah-floresan sarı renktedir. Reflektif malzeme gümüş gri renkte-
dir. Sağ ve sol yan ile dizlerde korumalıklar bulunur.
Yazlık Tişört
Kısa ve uzun kollu olmak üzere iki tipte ve floresan sarı renktedir. Ön kısmında “POLİS”, arka
kısmanda ise “TRAFİK POLİSİ” ibaresi bulunmakta, gece görüşünü artırmak için reflektif malzeme
kullanılmaktadır. Bu ibareler gümüş gri renktedir.
Kazak
Siyah renktedir. Gümüş gri renkte ve reflektif özellikli, ön kısmında “POLİS” ve arka kısmında
“TRAFİK POLİSİ” ibaresi bulunmaktadır.
Eldiven
Yazlık eldiven floresan sarısı renginde, kışlık eldiven ise siyah renktedir.
Maske
Siyah renkte, yazlık ve kışlık iki tip kumaştan yapılır.
Motosiklet Botu
Siyah renkte ve üzerinde gümüş gri renkte reflektif malzeme bulunur.
Arma şekli
Yönergede belirtildiği üzere aşağıdaki şekildedir.
Kıyafetlerde sağ kola Motosikletli Şahin arması takılır.
250
İstihkak Cetveli
KULLANIM VERİLME
KADRO UNVANI CİNSİ MİKTARI NİTELİK
SÜRESİ ZAMANI
Bot 1 Çift 3 Yıl
Bel Kemeri 1 Adet 5 Yıl
Teçhizat Takımı 1 Adet 10 Yıl Tüm aparat
Örgü Başlık 1 Adet 2 Yıl

1 Yazlık,
Kep 2 Adet 1 Yıl
1 Kışlık
Termal İçlik 1 Adet 2 Yıl
Yazlık Mont 1 Adet 2 yıl Nisan-Mayıs
Motosikletli Yazlık Pantolon 1 Adet 2 yıl Nisan-Mayıs

Trafik Timleri
(Şahin Personeli) Yazlık Tişört 2 Adet 1 yıl Nisan-Mayıs
Yazlık Eldiven 1 çift 2 yıl Nisan-Mayıs
Kışlık Pantolon 1 Adet 2 yıl Eylül-Ekim
Kazak 1 Adet 2 yıl Eylül-Ekim
Maske 2 Adet 2 yıl Eylül-Ekim
Kışlık Mont 1 Adet 2 yıl Eylül-Ekim
Kışlık Eldiven 1 Çift 2 yıl Eylül-Ekim
Motosiklet Botu 1 Çift 1 Yıl Eylül-Ekim
251
Motosikletli Trafik Polisi (Şahin) Kıyafeti
252
X. BOMBA İMHA UZMANI POLİSİ KIYAFETİ
Diyarbakır Polis Geçit Töreni-1995
Bomba Uzmanı ve Bomba Dedektör Köpeği İdarecilerinin kıyafetlerinde birliği sağlamak ama-
cıyla 24.12.2007 tarihinde bir kıyafet yönergesi21 çıkarılmıştır. Kıyafet ve giyim şartları bu yönerge
ile belirlenmiştir.
Bu yönergeye göre:
Uzmanların Özel Görev Kıyafeti Giyme Şart ve Zamanı
Kriminal Daire Başkanlığına bağlı olan ve Merkez ve Taşra teşkilatında hizmet yürüten Bomba
Uzmanları ve Bomba Dedektör Köpeği İdarecileri sivil kıyafet ve sivil araçla hizmet yürütürler ancak
özel amaçlı giysi ve teçhizatı şunlardır:
Yurt içi veya yurt dışında düzenlenen uluslararası zirve, toplantı, konferans veya benzeri değerde
önem arz eden görevler sırasında Merkez Teşkilatı tarafından uzman personel görevlendirilmesi ha-
linde giyerler.
Ülke genelinde veya herhangi bir bölgede ya da şehirde meydana gelen uzun süreli keşif, inceleme
ve imha faaliyetleri gerektiren patlamış veya patlamamış bomba olaylarında görev alınması halinde
giyerler.
Çeşitli kuvvet komutanlıkları bünyesinde görev yapan (EOD) askeri uzman ekiplerle birlikte ortak
imha faaliyetlerinin Merkez Teşkilatı koordinesinde yürütüldüğü durumlarda giyerler.
Herhangi bir ilde meydana gelen büyük öneme haiz patlama olaylarından sonra yürütülecek uzun
21 Emniyet Genel Müdürlüğü Bomba Uzmanları ve Bomba Dedektör Köpeği İdarecileri Kıyafet Yönergesi, Onay tarihi: 24.12.2007, Onay
253
süreli olay yeri çalışmaları sırasında veya çeşitli birimlerle ortaklaşa yürütülen operasyonlarda görev-
li uzmanın ihtiyaç duyması halinde ve Merkez Teşkilatının gerekli gördüğü diğer durum ve olaylarda
giyerler.
Uzmanların Görev Yeleği Giyme Şart ve Zamanı
Bomba Uzmanı Polisi
Uzmanlar, patlamış veya patlamamış bomba olaylarında delil toplama gibi işlemleri yürütürken
tyvek tulumlara ek olarak görev yeleklerini de giyerler.
Bomba Dedektör Köpeği İdarecisi Özel Görev Kıyafeti Giyme Şart ve Zamanı
Bomba arama işlemleri sırasında özel görev kıyafeti, köpek bakımı ve periyodik köpek eğitimleri
sırasında görev tulumları Bomba Dedektör Köpeği İdarecileri tarafından da giyilebilir.
Bomba Uzmanı Personelin Özel Görev Kıyafeti ve Teçhizatın Renk, Şekil ve Biçimi
Parka: Siyah renkte nefes alabilen özel kumaştan imal edilmiş özelliktedir. Parkanın sol göğüs
cebi üzerinde polis arması, sağ kol üzerinde ise takılıp çıkarı-
labilir bomba arması (armaların cırt karşılığı yapıştırılmış veya
dikilmiş) bulunur. Rütbeli personelde ise omuz üzerinde rütbe
işaretleri bulunur. Parkanın iç kısmının sağ ve sol tarafında iki
adet cep bulunur ve cep ağızlarında ince plastik fermuar vardır.
Parka omuzları apoletli olup, apolet bağlantı yerleri yaka altın-
da siyah plastik çıtçıtla sabitlidir. Parkanın ön yüzünde kemer
altında, kapak şeklinde iki büyük ön cep bulunur ve cep ağızları
ikişer çıtçıtla sabitlenir. Parka ön yüzü göğüs kısmında iki cep
bulunur ve cep ağızları göğüz hizasında kapak şeklinde kapa-
tılarak ikişer çıtçıtla sabitlenir. Parkanın kol ağızları manşetli
olacak şekildedir ve manşetlere plastik çıtçıt takılıdır. Parkanın
ön yüzüne plastik fermuar dikilerek, fermuarın üzeri kapak şek-
linde çıtçıt takılarak kapatılır. Parkanın dikiş yerleri iç kısımdan
bantlarla kapatılır. Su geçirmez özelliktedir.
Parka
254
Mont: Siyah renkte nefes alabilen özel ku-

maştan imal edilmiştir. Montun sırt kısmında, sarı
renkli çıkmaz boyalı harflerle “BOMBA UZMA-
NI POLİS” yazısı bulunmaktadır. Sol göğüs cebi
üzerinde polis arması, sağ kol üzerinde takılıp çı-
karılabilir bomba arması (armaların cırt karşılığı
yapıştırılmış veya dikilmiş) vardır. Rütbeli per-
sonel için omuz üzerinde rütbe işaretleri bulunur.
Montun iç kısmının sağ ve sol tarafında iki adet
cep bulunur ve cep ağızlarına ince plastik fer-
muar takılır. Mont omuzları apoletli olup, apolet
bağlantı yerleri yaka altında siyah plastik çıtçıtla
sabitlidir. Montun ön yüzünde kemer üstünde iki
yan cep bulunur ve cep ağızları ince plastik fer-
muarla kapatılır. Montun ön yüzü göğüs kısmında
iki cep bulunur ve cep ağızları göğüs hizasında
kapak şeklinde kapatılarak ağız kısımlarına ince
Mont plastik fermuar dikilir. Montun kol ağızları man-
şetli olacak şekildedir ve manşetlere plastik çıtçıt
takılıdır. Montun ön yüzüne plastik fermuar diki-
lerek alt kısmına plastik çıtçıt takılır. Montun dikiş yerleri iç kısımdan bantlarla kapatılarak su geçir-
mez özelliktedir.
Kışlık Pantolon: Siyah renkte nefes alabilen kışlık özel kumaştan imal edilmişdir. Pantolonun
arka kısmında kapaklı ve ağız kısımlarında plastik fermuar dikilmiş cepler bulunur. Pantolonun ön
kısmında ağız kısımları yandan plastik fermuarla dikili cepler bulunmaktadır. Pantolonun sağ ve sol
bacaklarının üzerinde ve diz hizasında körüklü tipte ko-
mando cebi bulunur. Sağ körüklü komando cep kapağı
üzerinde sarı renkli harflerle “BOMBA UZMANI” ya-
zısı bulunmaktadır. Pantolonun kemer kısmına 6 adet, 3
santimetre genişliğinde köprü dikilidir.
Yazlık Pantolon: Siyah renkte nefes alabilen yazlık
kumaştan imal edilmiştir. Pantolonun arka kısmında ka-
paklı ve ağız kısımlarında plastik fermuar dikilmiş cepler
bulunur. Pantolonun ön kısmında ağız kısımları yandan
plastik fermuarla dikili cepler bulunmaktadır. Pantolonun
sağ ve sol bacaklarının üzerinde ve diz hizasında körüklü
tipte komando cebi bulunur. Sağ körüklü komando cep
kapağı üzerinde sarı renkli harflerle “BOMBA UZMA-
NI” yazısı bulunmaktadır. Pantolonun kemer kısmına 6
Pantolon
adet, 3 santimetre genişliğinde köprü dikilidir.
Tişört: İnce, siyah renkte, güneşte rengi solmaz, bo-
yası akmaz özelliktedir. Tişört kısa kollu, V (ve) yakalı
ve üç düğmeli olup, ayrıca tişörtün sol ön göğüs tarafında bir adet cebi bulunur. Tişört omuzları apo-
letli olup, apolet bağlantı yerleri yaka altında siyah plastik çıtçıt veya düğme ile sabitlidir. Sol göğüs
cebi üzerinde polis arması, sağ kol üzerinde ise takılıp çıkarılabilir bomba arması (armaların cırt kar-
şılığı yapıştırılmış veya dikilmiş) bulunur. Tişörtün sırt kısmında sarı renkli çıkmaz boyalı harflerle
“BOMBA UZMANI POLİS” yazısı yazılıdır.
255
Kazak: Siyah renkte, V yakalı ve uzun kolludur. Kazağın

sağ kolunda bomba uzmanı branş armasının takılacağı cırt kar-
şılığı takılı olup, kazağın sol göğüs hizasında polis arması, sağ
kol üzerinde ise takılıp çıkarılabilir bomba arması (armaların
cırt karşılığı yapıştırılmış veya dikilmiş) vardır. Kazağın dirsek
ve omuz bölümlerinde siyah yün kumaştan, yıpranmasını önle-
yici takviyeler bulunmaktadır. Kazağın omuz kısımlarında rüt-
be işaretlerinin takılabilmesi için apolet dikilidir.
Şapka: Şapka, siyah renkte nefes alabilen kumaştan dikillir.
Şapkanın arka kısmında siyah plastikten imal, ayarlama çıtçıtı
bulunmaktadır. Şapka üzerinde sarı renk simli ip kullanılarak
“BOMBA UZMANI POLİS” yazısı ile bomba uzmanı branş ar-
ması ve armanın etrafında defne yaprağı motifi bulunmaktadır.
Kar Başlığı: Siyah renk, örme yün iplikten, göz ve ağız kıs-
mı açık şekildedir.
Görev Yeleği: Siyah renkte olup müdahale ekipmanı, telsiz
ve malzeme cepleri bulunmaktadır. Yeleğin sırt kısmında sarı
renkli çıkmaz boyalı harflerle ve fosforlu “BOMBA UZMANI
POLİS” yazısı yazılıdır.
Bot: Siyah renkte, uzun konçlu, taban ortopediktir.
Bel Kemeri: Siyah renk deriden, 4,5-5 santimetre eninde
olur.
Tişört ve Kazak
Teçhizat Kemeri: Tabanca kılıfı, yedek şarjör kılıfı, el fe-
neri kılıfından ibarettir. Teçhizat kemeri kaliteli malzemeden,
4,5-5 santimetre eninde siyah renklidir. Pantolon (Bel) kemerinin üzerine haricen takılır.
Bomba Dedektör Köpeği İdarecisinin Özel Görev Kıyafeti ve Teçhizatın Renk, Şekil ve Biçimi
Parka: Merkez ve taşra teşkilatında görevli bomba uzmanı personelininki ile aynıdır.
Mont: Merkez ve taşra teşkilatında görevli bomba uzmanı personelininki ile aynıdır. Hem bomba
uzmanı hem de bomba dedektör köpeği idarecisi olan personele, yalnız bomba dedektör köpeği ida-
recisi montu verilir.
Kışlık Pantolon: Merkez ve
taşra teşkilatında görevli bomba
uzmanı personelininki ile aynı-
dır. Sadece sağ körüklü komando
cep kapağı üzerinde sarı renkli
harflerle “K-9 BOMBA EKİBİ”
yazısı bulunmaktadır. Pantolonun
kemer kısmında altı adet, 3 santi-
metre genişliğinde köprü bulunur.
Hem bomba uzmanı hem de bom-
ba dedektör köpeği idarecisi olan
personele, yalnız bomba dedektör
köpeği idarecisi kışlık pantolonu
verilir.
Şapka
256
Yazlık Pantolon: Kışlık pantolonla aynı yapıya sahiptir. Yazlık kumaştan dikilir. Hem bomba
uzmanı hem de bomba dedektör köpeği idarecisi olan personele, yalnız bomba dedektör köpeği ida-
recisi yazlık pantolonu verilir.
Tişört: Merkez ve taşra teşkilatında görevli bomba uzmanı personelininki ile aynıdır Tişörtün
sırt kısmında sarı renkli çıkmaz boyalı harflerle “K-9 BOMBA EKİBİ-POLİS” yazısı yazılıdır. Hem
bomba uzmanı hem de bomba dedektör köpeği idarecisi olan personele, yalnız bomba dedektör kö-
peği idarecisi tişörtü verilir.
Kazak ve Kar Başlığı: Merkez ve taşra teşkilatında görevli bomba uzmanı personelininki ile
aynıdır.
Şapka: Merkez ve taşra teşkilatında görevli bomba uzmanı personelininki ile aynıdır. Ondan ayrı
olarak şapka üzerinde sarı renk simli ip kullanılarak, “K-9 BOMBA EKİBİ - POLİS” yazısı ile bomba
uzmanı branş arması ve armanın etrafında defne yaprağı motifi bulunmaktadır. Hem bomba uzmanı
hem de bomba dedektör köpeği idarecisi olan personele yalnız bomba dedektör köpeği idarecisi şap-
kası verilir.
Görev Yeleği: Merkez ve taşra teşkilatında görevli bomba uzmanı personelininki ile aynıdır. Bu-
nunla birlikte yeleğin sırt kısmında sarı renkli çıkmaz boyalı harflerle ve fosforlu “K-9 BOMBA
EKİBİ- POLİS” yazısı bulunur. Hem bomba uzmanı hem de bomba dedektör köpeği idarecisi olan
personele, yalnız bomba dedektör köpeği idarecisi görev yeleği verilir.
Bot, bel kemeri ve teçhizat kemeri merkez ve taşra teşkilatında görevli bomba uzmanı personeli-
ninki ile aynıdır.
Tulum: Siyah renkte nefes alabilen, su geçirmez, kıl ve tüy tutmaz mevsimlik kumaştan imal edilir.
Tulumun sırt kısmında, sarı renkli çıkmaz bo-
yalı harflerle “K-9 BOMBA EKİBİ- POLİS”
yazısı bulunmaktadır. Sol göğüs cebi üzerinde
polis arması, sağ kol üzerinde ise takılıp çıka-
rılabilir bomba arması (armaların cırt karşılığı
yapıştırılmış veya dikilmiş) vardır. Tulumun
omuzları apoletli olup, apolet bağlantı yerleri
yaka altında plastik çıtçıtla sabitlidir. Tulu-
mun ön yüzü göğüs kısmında iki cep bulunur
ve cep ağızları göğüs hizasında kapak şeklin-
de kapatılarak ağız kısımlarına ince plastik
fermuar dikilir. Tulumun kol ağızları manşetli
olacak şekildedir ve manşetlerde plastik çıt-
çıt takılıdır. Tulumun dikiş yerleri iç kısımdan
bantlarla kapatılarak su geçirmez özelliktedir.
Tulumun giyip çıkarma fermuarı çift yönlü-
dür. Tulumun sol kolun omuz kısmına yakın
Tulum
yerde çift gözlü kalem cebi bulunmaktadır.
Tulumun pantolonunun arka kısmında iki
adet kapaklı ve ağız kısımlarında plastik fermuar dikilmiş cepler bulunur. Tulumun pantolonunun ön
kısımda ağız kısımları yandan plastik fermuarla dikili cepler bulunmaktadır. Pantolonun sağ ve sol
bacaklarının üzerinde ve diz hizasında körüklü tipte komando cebi bulunur. Sağ körüklü komando
cep kapağı üzerinde siyah renkli harflerle “K-9 BOMBA EKİBİ-POLİS” yazısı bulunmaktadır. Tulu-
mun pantolonunun bel kısmında ince kemer ve palaska için altı adet kemer köprüsü bulunmaktadır.
257
Merkez ve Taşra Teşkilatında Görevli Kursiyer Personelin Özel Görev Kıyafeti ve Teçhizatın
Renk, Şekil ve Biçimi
Tişört: Turuncu renkte, güneşte rengi solmaz, boyası akmaz ince penyeden dikilmiş özelliktedir.
Tişört kısa kollu, (V) yakalı ve üç düğmelidir. Ayrıca tişörtün sol ön göğüs
tarafında bir adet cebi olup, sol göğüs cebi üzerinde bomba arması bulun-
maktadır.
Pantolon: Kum renginde nefes alabilen kumaştan imal edilmiştir. Pan-
tolonun arka kısmında kapaklı ve ağız kısımlarında plastik fermuar dikilmiş
cepler bulunmaktadır. Pantolonun ön kısmında yandan plastik fermuarla di-
kili cepler bulunur. Pantolonun sağ ve sol bacaklarının üzerinde ve diz hiza-
sında komando cepler bulunmaktadır. Pantolonun kemer kısmına altı adet, 3
santimetre genişliğinde köprü dikilidir.
Şapka: Kum renginde nefes alabilen kumaş-
Tişört tan dikilmiştir. Şapkanın arka kısmında plastikten
imal, ayarlama çıtçıtı bulunmaktadır. Şapka üze-
rinde bomba uzmanı branş arması bulunmaktadır.
Bot: Siyah renkte, yanları nefes alabilen bezli, uzun konçlu, ortopedik
tabanlıdır.
Palaska: Siyah renkte, plastik tokalıdır.
Rütbe, Branş ve İşaretlerin Renk ve Özellikleri
İşaretlerde Kullanılan İplik: İşaretlerde kullanılan iplik, malzemeler ve
dokuması, bilgisayar donanımlı nakış makinelerinde yapılan tekerlekli sık-
lıkta iğne vuruşu ile iplikten işlenir. Sarı, siyah, turuncu, kırmızı ve beyaz
renklerden imal edilir.
Kep Kokartları
Polis Memurları: Siyah zemin üzerinde 3 santimetre çaplı ve etrafı üçer
Pantolon
milimetrelik mavi ve kırmızı dokuma çerçeveli ve içi beyaz renkli olan da-
ire içerisinde, 2 santimetre yüksekliğinde, 1,5 santimetre genişliğinde hâkî
yeşil renkli el bombası figürü vardır. Bu figürün içerisinde dikey duran beyaz renkte bomba figürü,
bomba figürünün içerisinde ise üst uç kısmı yanar durumda gösterilen sarı renkli saniyeli fitil takılı
olan kırmızı renkli dört adet dinamit figürü bulunur. Daire şeklindeki amblemin alt orta noktasından
başlayarak sağ ve sola uzanarak bomba amblemini çevreleyen sarı renkte defne dalı bulunur. Daire
şeklindeki amblemin alt kısmında sarı renkte 1,5 santimetre yüksekliğinde büyük harf karakterli ya-
zılarla “POLİS” yazısı, amblemin üst kısmında ise 1 santimetre yüksekliğinde sarı renkli büyük harf
karakterli yazılarla “BOMBA UZMANI” yazısı bulunur.
Komiser Yardımcısından Emniyet Amirine (dâhil) Kadar: Siyah zemin üzerinde 3 santimetre çaplı
ve etrafı üçer milimetrelik mavi ve kırmızı dokuma çerçeveli ve içi beyaz renkli olan daire içerisinde, 2
santimetre yüksekliğinde, 1,5 santimetre genişliğinde hâkî yeşil renkli el bombası figürü ve bu figürün
içerisinde dikey duran beyaz renkte bomba figürü, bomba figürünün içerisinde ise üst uç kısmı yanar du-
rumda gösterilen sarı renkli saniyeli fitil takılı olan kırmızı renkli dört adet dinamit figürü bulunur. Daire
şeklindeki amblemin alt orta noktasından başlayarak sağ ve sola uzanarak bomba amblemini çevreleyen
sarı renkte defne dalı bulunur. Daire şeklindeki amblemin alt kısmında sarı renkte 1,5 santimetre yüksek-
liğinde büyük harf karakterli yazılarla “POLİS” yazısı, amblemin üst kısmında ise 1 santimetre yüksekli-
ğinde sarı renkli büyük harf karakterli yazılarla “BOMBA UZMANI” yazısı bulunur.
258
Emniyet Müdürü: Siyah zemin üzerinde 3 santimetre çaplı ve etrafı

üçer milimetrelik mavi ve kırmızı dokuma çerçeveli ve içi beyaz renkli olan
daire içerisinde, 2 santimetre yüksekliğinde, 1,5 santimetre genişliğinde
hâkî yeşil renkli el bombası figürü vardır. Bu figürün içerisinde dikey duran
beyaz renkte bomba figürü, bomba figürünün içerisinde ise üst uç kısmı ya-
nar durumda gösterilen sarı renkli saniyeli fitil takılı olan kırmızı renkli dört
adet dinamit figürü bulunur. Daire şeklindeki amblemin alt orta noktasından
başlayarak sağa ve sola uzanarak bomba amblemini çevreleyen sarı renkte
defne dalı bulunur. Daire şeklindeki amblemin alt kısmında sarı renkte 1,5
santimetre yüksekliğinde büyük harf karakterli yazılarla “POLİS” yazısı,
amblemin üst kısmında ise 1 santimetre yüksekliğinde sarı renkli büyük harf
karakterli yazılarla “BOMBA UZMANI” yazısı bulunur. Şapka siperliğinin
sağ ve sol kenarlarında sarı renkte 2 defne dalı bulunur.
Branş İşareti
İşleme Göğüs Arması: Tüm rütbelerde ve polis memurlarında zeminin
siyah olması dışında Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Kıyafet Yönet-
meliğinde belirtildiği gibidir.
Branş İşaretleri
Tüm Rütbelerde: Bomba uzmanı polislerinin giymiş oldukları kıyafetlerin sağ kol pazı kısmı
üzerinde, üst kenar omuz dikişinden başlamak üzere 8 santimetre aşağıda olmak üzere, bomba uzma-
nı branş arması bulunur. Bu personel görev yeri kol arması kullanmaz.
Bomba Uzmanı Brövesi: Bomba Uzman-
larının Temel Eğitim Kursu’nu başarı ile bitir-
diği tarihten başlayarak, bomba imha hizmet-
lerinden ayrılma veya çıkarılmasının uygun
görüldüğü tarihe kadar geçen hizmet müddeti
içerisinde, branşlı uzman personelin kaç yıllık
uzman olduğunu gösteren, gümüş renkli me-
tal malzeme kullanılarak imal edilen Bomba
Uzmanı Branş Brövesi, Daire Başkanlığınca
belirlenen personel tarafından resmi, tören ve
eğitim kıyafetleri ile siyah renkli özel görev
kıyafetinin sağ göğüs cebi üzerine takılır.
Personelin kursu bitirdiği tarih baz alına-
rak, her beş yılda bir uzmanın branşında bir
üst dereceye yükseldiğini ifade edecek şekilde
yıldızla işaretlenir. İlk beş yıllık süreyi tamam-
lamamış uzman personelin brövesinde yıldız
bulunmaz. Bu sürenin tamamlanmasından
sonraki her beş yıllık süre sonunda bröveye bir
yıldız daha eklenir.
Rütbe İşaretleri: Rütbe işaret ve armaları
tüm rütbelerde zeminin siyah olması dışında
Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Kıyafet
Yönetmeliği’nde belirtildiği gibidir22.
22 Emniyet Genel Müdürlüğü Bomba Uzmanları ve Bomba Dedektör Köpeği İdarecileri Kıyafet Yönergesi, Onay tarihi: 24.12.2007, Onay
259
20.07.2020 tarihinde yürürlüğe giren yeni Yönerge23 ile 24.12.2007 tarihli ve Genel Müdür onaylı
“Emniyet Genel Müdürlüğü Bomba Uzmanları ve Kursiyer Adayları ve Bomba Dedektör Köpeği
İdarecileri Kıyafet Yönergesi” yürürlükten kaldırılmıştır. Yeni yönergeye göre:
Bomba uzmanı personele; parka, mont, bot, pantolon, tişört, sweatshirt, şapka, örgü kemer, görev
yeleği ve metal bröve, kursiyer personele ise tişört, eğitim elbisesi ve şapka verilir.
Kıyafet Renk ve Şekilleri
Parka: Siyah renktedir.
Mont: Siyah veya hâkî renkte imal
edilir.
Bot: Taban lastiği ve üst tarafı bi-
rinci sınıf kalitede, su geçirmez ve
hava alabilen yapıda siyah veya bej
renktedir.
Pantolon: Siyah veya bej renktedir.
Tişört: Kısa veya uzun kollu siyah
veya antrasit renkte imal edilir.
Sweatshirt: Siyah veya antrasit
Parka (ön) Parka (yan) renktedir.
Şapka: Siyah veya bej renkte imal
edilir.
Örgü Kemer: İki yönlü siyah ve
bej renkte imal edilir.
Görev Yeleği: Siyah renkte imal
edilir.
Metal Bröve: Gümüş renkli metal
malzemeden imal edilir.
Kıyafet Üzerindeki İşaretler
Parka ve Mont: Sağ göğüs üze-
rinde uzman personelin soyadı ve kan
Mont Kombat ve Pantolon grubu gösterir yazı, sol göğüs üzerin-
de “BOMBA UZMANI” ibaresi ve
metal bröve takılır. Sağ kola bomba uzmanı arması, sol kola yurt içi ve yurt dışındaki etkinliklerde
Türk Bayrağı takılabilir. Parkanın arka tarafında istenildiğinde görülebilir yapıda “POLİS BOMBA
UZMANI” ibaresi bulunur. Rütbeli personelin işaretleri omuz üzerindedir.
Tişört: Sol göğüs üzerine polis arması, sağ kola bomba uzmanı arması takılır. Sol kola yurt içi
ve yurt dışında düzenlenen etkinliklerde Türk Bayrağı takılabilir. Arka tarafında “POLİS BOMBA
UZMANI” ibaresi bulunur.
Şapka: Üzerine “BOMBA UZMANI POLİS” ibaresi, bomba uzmanı branş arması ve bu armanın
etrafına defne yaprağı motifi ip ile işlenir.
23 Emniyet Genel Müdürlüğü Bomba Uzmanı Branşlı Personel Kıyafet Yönergesi, Onay Tarihi: 20.07.2020, Onay Makamı: Emniyet Genel Mü-
dürü
260
2022 yılı İtibarıyla Görev Yelekli Bomba Uzmanı Kıyafeti
Tişört Görev Yeleği
261
Görev Yeleği: Sağ göğüs üzerine uzman personelin soyadı ve kan grubu, sol göğüs üzerine “BOM-
BA UZMANI” ibaresi ve metal bröve takılır.
Göğüs Arması: Tüm rütbelerde elbisenin rengi ile uyumlu ve Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensup-
ları Kıyafet Yönetmeliği’nde belirtildiği gibidir.
Branş İşaretleri
Branş Arması Bröve Şapka
Sağ kolda Bomba Uzmanı branş arması bulunur. Görev yeri kol arması kullanılmaz.
Bröve: Gümüş renkli metal malzemeden imal edilen bröve tören ve özel kıyafetinin sol göğüs
cebi üzerine takılır. Personelin kursu bitirdiği tarih temel alınarak her beş yılda bir branşında bir üst
dereceye yükseldiğini ifade eden yıldız işareti konur.
Rütbe İşaretleri: Elbise rengiyle uyumlu bir renkte ve Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Kı-
yafet Yönetmeliği’nde belirtildiği şekildedir.
Bomba İmha Uzmanları
262
XI. OLAY YERİ İNCELEME POLİSİ KIYAFETİ

10.01.2008 tarihinde çıkarılan yönerge24 ile Kriminal Daire Başkanlığına bağlı Olay Yeri İnceleme
ve Kimlik Tespit Birimlerinde çalışan personel için kıyafet, giyim eşyası ve teçhizatın hangi şekil,
renk ve özellikte olacağına ilişkin hususları şu şekilde belirlenmiştir.
Giyim Eşyası, Kullanım Alanı ve Zamanı
Giyim Eşyaları ve Kullanım Alanları: Olay yeri inceleme çalışmaları sırasında uzman veya
uzman yardımcıları tarafından giyilmek üzere, yağmurluk ve koruyucu güvenlik donanımları verilir.
Deprem, sel felaketi, büyük yangın olayları, uçak veya tren kazası gibi toplu ölümlerin meydana
geldiği ulusal/uluslararası felaketlerde ya da hava ve fizikî koşullar itibarıyla inceleme yapma kabili-
yetinin güçleştiği olaylarda görevlendirilen personel için kişisel koruyucu donanım niteliğinde giyim
eşyası ve teçhizat verilir. Parmak izi ve diğer vücut izi geliştirme laboratuvarların da delil araştır-
ması ve incelemesi yapmakla görevli personele, çalışma süresince giyebileceği özel kıyafet verilir.
Ceset arama işlemleri ile köpek bakımı ve periyodik köpek eğitimleri sırasında ceset arama köpeği
idarecileri tarafından giyilmek üzere özel giyecek ve teçhizat verilir. Olay yeri inceleme ve kimlik
tespit alanında düzenlenen temel, geliştirme, yenileme ve uzmanlık eğitimlerine katılan personel için
eğitim süresince giymek üzere eğitim kıyafeti verilir. Eğitim amaçlı verilen giyim eşyaları, eğitim sü-
resince eğitime katılan yerli veya yabancı kursiyerler tarafından giyilir. Kursun arazi eğitimi sonunda
kullanılabilir durumdaki teçhizat Merkez birimi tarafından geri toplanır. Arazi eğitimi sırasında veya
sonunda kullanılmaz durumda olan elbise ve teçhizat Merkez birimi tarafından belirlenerek gerekli
zimmetten düşüm işlemleri yapılır.
Giyim Eşyalarının Kullanım Zamanı: İnceleme ve araştırma gerektiren olaylarda görev alın-
ması durumunda, laboratuvar ortamında yapılan incelemeler sırasında, herhangi bir ilde meydana
gelen büyük çaplı veya önemli olaylarda, yerel veya bölgesel nitelikteki uzun süreli yürütülecek olay
yeri inceleme çalışmaları sırasında veya çeşitli birimlerle ortaklaşa yürütülen çalışmalarda görevli
uzmanın ihtiyaç duyması halinde, ulusal veya uluslararası felaketlerde (Deprem, sel, tsunami vb. do-
ğal afetler ile diğer felaketlerde) inceleme yapmak üzere uzman personel görevlendirilmesi halinde,
yurt içi veya yurt dışında düzenlenen ulusal ve uluslararası eğitimlerde, birim hizmetlerini tanıtmak
amacıyla bazı özel gün, anma ve kutlama törenlerinde, Merkez birimi tarafından gerekli görülen diğer
hallerde, Merkez ve taşra biriminde görevli personel tarafından giyilir.
Özel Görev Kıyafeti
Yağmurluk: Krem renktedir. Su geçirmeyen, hafif ve kolay katlanabilir malzemeden imal edilir.
Sırt kısmında “OLAY YERİ İNCELEME-POLİS” yazısı bulunur. Sol göğüs bölümünde standart gö-
ğüs polis arması, sağ kısımda ise “OLAY YERİ İNCELEME-POLİS” yazısı bulunur. Ulusal/ulusla-
rarası felaketlerde kimliklendirme çalışması yapmak üzere görevlendirilen personelin giyeceği kıya-
fetlerde “OLAY YERİ İNCELEME POLİS” yazısının yerine “DVI” veya “DVI TÜRKİYE” ibaresi
bulunur. Ayrıca, yurt dışı görevlendirmelerde giyilen montların sağ veya sol göğüs üzerinde ya da sağ
veya sol üst kol üzerinde 3x4,5 santimetre ebadında Türk Bayrağı arması yer alır.
24 Olay Yeri İnceleme ve Kimlik Tespit Personeli Kıyafet Yönergesi, Onay Tarihi: 10.01.2008, Onay Makamı: Emniyet Genel Müdürü
263
Yağmurluk
Çizme: Sarı renktedir. Çelik burunlu ve çelik tabanlı, tabanları kaymaz özelliktedir.
Aydınlatma Düzenli Baret: Sarı renktedir. Kafa ölçüsüne göre ayarlanabilen özelliğe sahiptir.
Gözü koruyan siperliğinin ve baret üzerine monte edilebilen aydınlatma lambası bulunur.
İş Eldiveni: Krem rengindedir. Tabaklanmış sığır derisinden imal edilmiş, dayanıklı yapıya sa-
hiptir.
Koruyucu Gözlük: Şeffaf polikarbonat malzemeden imal edilir. Kırılmaz, dış yüzeyi çizilmez ve
sapları ileri geri hareket edebilen özelliğe sahiptir.
Laboratuvar Kıyafeti
Pantolon: Krem renktedir. Laboratuvar şartlarına uygun ve kir
tutmayan kumaştan imal edilir.
Gömlek: Krem renktedir. Kısa kollu, (V) yakalı, sol göğsü cepli,
ön kısmı kapalı ve kir tutmayan kumaştan imal edilir. Sol göğüs bö-
lümünde standart polis arması bulunur.
Önlük: Krem renktedir. Ön kısmı düğmeli ve kir tutmayan ku-
maştan imal edilir. Sol göğüs kısmında standart polis arması bulunur.
Ayakkabı: Krem veya lacivert renktedir. Hafif ve ortopedik özel-
liğe sahip olması gerekir.
Laboratuvar Kıyafeti
Kursiyer Tişört ve Sweeti
264
Bomba İmha ve Olay Yeri İnceleme Uzmanları
Kursiyer Elbisesi
Kursiyer Tişört: Bordo renkte, güneşte rengi solmaz, boyası akmaz ince penyeden dikilmiş özel-
liktedir. Tişört kısa kollu, (V) yakalı ve üç düğmelidir. Ayrıca tişörtün sol ön göğüs tarafında bir adet
cebi olup, sol göğüs cebi üzerinde polis arması, sağ göğüs kısmında “OLAY YERİ İNCELEME-PO-
LİS” yazısı bulunur. Sırt kısmında ise “OLAY YERİ İNCELEME-POLİS” yazısı bulunur.
Kursiyer Sweat: Bordo renkte, rengi solmaz, boyası akmaz özelliktedir. Sweat, sıfır yakalıdır.
Ayrıca sweatin sol göğüs cebi üzerinde polis arması, sağ göğüs kısmında “OLAY YERİ İNCELE-
ME-POLİS” yazısı bulunur. Sırt kısmında ise “OLAY YERİ İNCELEME-POLİS” yazısı bulunur.
Pantolon Ayakkabı
265
Kursiyer Pantolon: Kum renginde nefes alabilen kumaştan imal edilir. Pantolonun arka kısmında
kapaklı ve ağız kısımlarında plastik fermuar dikilmiş cepler bulunmaktadır. Pantolonun ön kısımda
yandan plastik fermuarla dikili cepler bulunur. Pantolonun sağ ve sol bacaklarının üzerinde ve diz
hizasında komando cepler bulunmaktadır. Pantolonun kemer kısmında altı adet, 3 santimetre genişli-
ğinde köprüler bulunur.
Kursiyer Ayakkabı: Kum renginde, yanları nefes alabilen özellikte imal edilmiş, taban ortope-
diktir.
Kursiyer Teçhizat Kemeri: Siyah renkte, plastik tokalıdır.
Eğitmen Elbisesi
Eğitmen Tişört ve Sweeti
Eğitmen Tişörtü: Açık mavi renkte, güneşte rengi solmaz, boyası akmaz ince penyeden dikilir.
Tişört kısa kollu, (V) yakalı ve üç düğmelidir. Ayrıca tişörtün sol ön göğüs tarafında bir adet cebi
olup, sol göğüs cebi üzerinde polis arması, sağ göğüs kısmında “OLAY YERİ İNCELEME-POLİS”
yazısı bulunur. Sırt kısmında ise “OLAY YERİ İNCELEME-POLİS” yazısı bulunur.
Eğitmen Sweati: Açık mavi renkte, rengi solmaz, boyası akmaz özellikte ve sıfır yakalıdır. Ayrıca
sweatin sol göğüs cebi üzerinde polis arması, sağ göğüs kısmında “OLAY YERİ İNCELEME-PO-
LİS” yazısı bulunur. Sırt kısmında ise “OLAY YERİ İNCELEME-POLİS” yazısı bulunur.
Eğitmen Pantolonu: Kum renginde nefes alabilen kumaştan imal edilir. Pantolonun arka kıs-
mında kapaklı ve ağız kısımlarında plastik fermuar dikilmiş cepler bulunmaktadır. Pantolonun ön
kısmında yandan plastik fermuarla dikili cepler bulunur. Pantolonun sağ ve sol bacaklarının üzerinde
ve diz hizasında komando cepler bulunmaktadır. Pantolonun kemer kısmına altı adet, 3 santimetre
genişliğinde köprü dikilidir.
Eğitmen Ayakkabısı: Kum renginde, yanları nefes alabilen özellikte imal edilmiş, taban ortope-
diktir.
Eğitmen Teçhizat Kemeri: Siyah renkte, plastik tokalıdır.
266
2022 yılı itibarıyla Olay Yeri İnceleme Polisi kıyafeti şu şekildedir:
Parka (ön) Parka (arka)
Parka: Dış ve iç parçadan oluşmaktadır. Polyester siyah kumaştan yapılır. Astarı poliamid malze-
medendir. Yakası dik yaka ve içi siyah polar kumaştandır. Ön kısmın sağ ve sol tarafında cep, omuz-
larında siyah renkte apoletler vardır. Yanlarda silah kullanımını kolaylaştıran silah patı bulunur. Sol
kol üzerinde çalıştığı birim arması, sağ kol üzerinde kol cebi, bunun üzerinde branş arması ve bunun
üst kısmında kalemlik cebi bulunur. Sırt kısmında gümüş gri renkte “KRİMİNAL”, “OLAY YERİ
İNCELEME” ve “POLİS” yazıları bulunur.
Mont: Membran özellikli siyah renk kumaştan imal edilir. Kollar üzerinde kol cebi bulunur. Kol
uclarında ayarlama şeridi vardır. Sırt kısmında gümüş gri renkte “KRİMİNAL”, “OLAY YERİ İN-
CELEME” ve “POLİS” ibareleri yazılıdır. Yan kısımlarında silah patı, iç kısmında siyah renkte izo-
lasyon astarı, omuzlarında ise apoletler vardır.
Mont (ön) Mont (arka) Yelek (ön) Yelek (arka)
Yelek: Siyah renkte, membran özellikli soft-shell kumaştan üretilir. Ön ve arka kısmında gümüş
gri renkte reflektif malzemeden yapılmış uyarıcı işaretleme vardır. İçinde siyah renkte file astar, sol
göğüs üzerinde aynı renkte fermuarlı göğüs cebi vardır. Her iki omuz “petek dokulu malzeme” ile
267
güçlendirilir. Sağ göğüs üzerinde Türk Bayrağı ve onun altına gelecek şe-
kilde isimlik vardır. Yeleğin alt kısımlarında iki adet fermuarlı cep vardır.
Sırt kısmında reflektif malzemeden “KRİMİNAL”, “OLAY YERİ İNCE-
LEME” ve “POLİS” yazıları bulunur.
Yağmurluk: Siyah renkte, palto modelinde kapüşonlu olarak üretilir.
Omuzlarında apoletler vardır. Sağ kısmında silah patı bulunur. Sırt kıs-
mında “KRİMİNAL”, “OLAY YERİ İNCELEME” ve “POLİS” yazıları
vardır.
Yağmurluk (arka) Branş Arması
Olay Yeri İnceleme Uzmanı
268
XII. ÖZEL HAREKÂT POLİSİ KIYAFETİ25

Özel Harekât Polisinin kıyafetini belirlemek ve kıyafet birliği sağlamak amacıyla 30.01.2008 tari-
hinde bir kıyafet yönergesi çıkarılmıştır. Bu yönergeye göre:
Kışlık Görev Kıyafetleri
Kamuflaj Parka: Siyah, toprak, kahverengi ve yeşil
renk tonlarındaki kamuflajlı kumaştan imal edilir.
Siyah Parka: Siyah renk kumaştan imal edilir.
Kamuflaj Mont: Siyah, toprak, kahverengi ve yeşil
Siyah Mont: Siyah renk kumaştan imal edilir.
Pusu Pantolonu: Siyah, toprak, kahverengi ve yeşil
Kamuflaj Görev Elbisesi (Gömlek-Pantolon): Siyah,
toprak, kahverengi ve yeşil renk tonlarındaki kamuflajlı ku-
maştan imal edilir. Gömleğin omuz kısmında apolet vardır.
Kamuflaj Elbise Kazak: Siyah renk kumaştan imal edilir.
Kamuflaj Kep: Siyah, toprak, kahverengi ve yeşil renk
tonlarındaki kamuflajlı kumaştan imal edilir. Ön kısmında
Özel Harekât amblemi bulunur.
Bere: Yeşil veya siyah renk kumaştan imal edilir. Üzerinde Özel Harekât amblemi bulunur.
Örme Başlık: Siyah renkte örgü kumaştan imal edilir. İki göz ve ağız kısmı açık olur.
Bot: Siyah renk deriden, konçlu ve su geçirmez özelliktedir.
Eldiven: Siyah veya yeşil renk malzemeden, beş parmaklı olarak imal edilir.
Panço Yağmurluk: Siyah veya kamuflaj renkte su geçirmez özellikte kumaştan imal edilir.
Rüzgarlık Takımı: Kamuflajlı veya kamuflaj ren-
gi oluşturan renk tonlarının birinden, su geçirmez
özellikte kumaştan imal edilir.
Eşofman Takımı: Siyah, yeşil, lacivert, kahve-
rengi, kırmızı, beyaz ve mavi renklerin bir veya bir-
kaçından oluşur.
Rüzgar Yeleği: Siyah veya kamuflajlı renk kuma-
şından kolsuz olarak imal edilir.
Fanila ve Don: Beyaz, krem, lacivert ya da siyah
renkte yün, pamuk veya lamine edilmiş kumaştan
imal edilir.
Çorap: Koyu siyah renkte uzun konçlu olarak
Özel Harekat Polisi imal edilir.
25 Emniyet Hizmetleri Sınıfı Özel Harekât Mensupları Kıyafet Yönergesi, Onay Tarihi: 30.01.2008, Onay Makamı: Emniyet Genel Müdürü.
269
Kar Elbisesi: Beyaz renk kumaştan tulum olarak ya da gömlek-pantolon şeklinde imal edilir.
Operasyon Tulumu: Kamuflaj elbise renklerinden biri veya kamuflaj olarak tulum şeklinde imal
edilir.
Yazlık Görev Kıyafetleri
Kamuflaj Elbise (Gömlek-Pantolon): Siyah, toprak,
kahverengi ve yeşil renk tonlarındaki kamuflajlı kumaştan
imal edilir.
Siyah Elbise (Gömlek-Pantolon): Siyah kumaştan imal
edilir. Gömleğin omuz kısmında apolet vardır.
Kamuflaj Kep: Kamuflaj elbise kumaşından imal edilir.
Üzerinde Özel Harekât amblemi bulunur. Arka kısmı fileli
olur.
Siyah Kep: Siyah elbise kumaşından ve arka kısmı fileli
veya filesiz olarak imal edilir.
Spor Şortu ve Tişörtü: Siyah, yeşil, lacivert, kahverengi,
kırmızı, beyaz ve mavi renklerden bir veya birkaçından olu-
Yazlık Kamuflaj
şur. Şortun paçaları ve gömleğin kolları kısa olur.
Spor Ayakkabı: Spor eğitimine uygun, hafif, ortopedik
tabanlı, kaymayan özellikte olur. Renk olarak, siyah, hâkî veya lacivert renklerden biri veya birkaçı
bir arada kullanılabilir.
Tişört: Kamuflaj elbise rengini oluşturan renk tonlarından bir renkten, kısa kollu, sıfır yakalıdır.
Bandana: Kamuflaj elbise renk desenlerinden bir renkten, pamuklu kumaştan imal edilir.
Fular: Siyah, toprak, haki ve yeşil renk tonlarından birinden tek ya da çift taraflı olarak imal edilir.
Ön orta kısmında işlemeli Özel Harekât amblemi bulunur.
Çorap: Siyah renkte kumaştan imal edilir.
Hücum Yeleği: Telsiz, şarjör, bomba, vb. malzemeleri koymak için cepleri bulunan ve kamuflaj
elbise desenli kumaştan imal edilir.
Eğitim Elbisesi ve Kepi: Eğitim elbisesi hâkî, toprak, yeşil ve siyah renklerden bir renkten imal
edilir. Kep ise elbise renk ve kumaşından imal edilir.
Kep ve Bere İşaretleri
Kep Arması
Polis Memurları: Kepin ön orta kısmında ortaya gelecek şekilde, polis yıldızı üzerinde piyade tü-
feği (M-16) ve kartal figürü olan arma, arma üzerinde yarım ay şeklinde “ÖZEL HAREKÂT” yazısı,
armanın altında “POLİS” yazısı bulunur.
Komiser Sınıfı ve Emniyet Amirleri: Kepin ön orta kısmında ortaya gelecek şekilde memurlarda
bulunan armanın aynısı bulunur. Yalnız polis yıldızının alt orta noktasından sağa ve sola polis yıldı-
zını çevreleyen siyah renkte iki defne dalı bulunur.
Emniyet Müdürleri: Kepin ön orta kısmında ortaya gelecek şekilde amirlerde kullanılan arma-
nın aynısı bulunur. Yalnız polis yıldızını sağa ve sola doğru çevreleyen defne dalı füme rengindedir.
Ayrıca 1.sınıf emniyet müdürlerinin kullandığı kep, müdür rütbesindeki personelin kullandığı kep ile
aynı olup ilave olarak siperliklerinin üzerinde karşılıklı defne dalı bulunur.
270
Bere ve Örgü Başlık: Tüm rütbelerde bulunması gerekli bere arması, keptekinin aynısı berede
de bulunur. Örgü başlıkta arma bulunmaz.
Kıyafette Bulunması Gerekli İşaretler, Branş İşareti ve Teçhizat
Göğüs Arması
Kamuflaj Melbusatta: Polis memuru, komiser
yardımcısı, komiser, başkomiser ve emniyet amiri
rütbesindeki personelin toprak rengi zemin üzerine
siyah yazı ve işleme, emniyet müdürü rütbesindeki
personelin ise siyah zemin üzerine füme yazı ve iş-
leme olur.
Siyah Melbusatta: Polis memuru, komiser yar-
dımcısı, komiser, başkomiser ve emniyet amiri rüt-
besindeki personelin, siyah zemin üzerine gri yazı ve
işleme, emniyet müdürü rütbesindeki personel de ise siyah zemin üzerine füme yazı ve işleme olur.
Görev Yeri Kol Arması
Polis Memurları: Kamuflaj melbusat için toprak rengi zemin üzerine siyah yazı ve işlemeli olur,
sicil ve kıdem işareti bulunmaz. Siyah elbise için; siyah zemin üzerine gri yazı ve işlemeli olur, sicil
ve kıdem işareti bulunmaz.
Emniyet Amiri, Başkomiser, Komiser ve Komiser Yardımcısı: Kamuflaj melbusat için toprak
rengi zemin üzerine siyah yazı ve işlemeli olur. Siyah elbise için; siyah zemin üzerine gri yazı ve
işlemeli olur.
Emniyet Müdürleri: Görev yeri kol arması bulunmaz.
Rütbe İşaretleri
Görev Kıyafetinde: Rütbe işareti taşıyan personelin rütbe işaretlerinin özellikleri aşağıda belir-
tilmiştir.
Emniyet Amiri, Başkomi-
ser, Komiser ve Komiser Yar-
dımcısı: Kamuflaj melbusat
için toprak rengi zemin üzerine
siyah işlemelidir. Siyah elbise
için; siyah zemin üzerine gri işlemelidir.
Emniyet Müdürleri: Zemin rengi siyah işaretler füme rengindedir.
Branş İşaretleri
Branş işaretleri emniyet müdürlerinde siyah kumaş üzerine füme, diğer personel de toprak renk
üzerine siyah işlemelidir.
Teçhizat Takımı
Personelin Teçhizatı: Bel kemeri, palaska, tabanca
kılıfı, yedek şarjör kılıfı, el feneri ve kılıfından ibarettir.
Deri veya tekstil malzemesinden imal edilir. Tüm kıyafet
ve teçhizatlar dikilmiş ve hazır olarak personele verilir.
Özel Harekât birimlerinde görev yapan personele veri-
len melbusat Emniyet Teşkilatının diğer birimlerinde ça-
lışan personel tarafından giyilemez veya kullanılamaz26.
26 Emniyet Hizmetleri Sınıfı Özel Harekât Mensupları Kıyafet Yönergesi, Onay Tarihi: 30.01.2008, Onay Makamı: Emniyet Genel Müdürü.
271
2019 yılında Özel Harekât Polisi kıyafeti aşağıdaki şekliyle yer almıştır.
Özel Harekât Polisleri
272
Özel Harekât Polisi

Özel Harekât Polisi
273
315
2022 yılı itibarıyla Özel Harekât Polisi kıyafeti şöylerdir:
2022Harekât
2022 yılı itibarıyla Özel yılı itibarıyla
Polisi Özel Harekât
kıyafeti Polisi kıyafeti şöylerdir:
şöylerdir:
Dış katmanda: Pusu takımı, kamuflajlı parka, kamuflajlı mont, yağmurluk, rüzgârlık ve kar
Dış katmanda: Pusu takımı, kamuflajlı parka, kamuflajlı
elbisesi,Dış
Ortakatmanda:
katmanda: Pusu takımı,
Kamuflaj kamuflajlı
yazlık parka,
ve kışlık kamuflajlı
elbise, kazak ve mont,
mont, yağmurluk,
yağmurluk,
polar, rüzgârlık
rüzgârrüzgârlık
yeleği, ve kar ve
operasyonel- kar
elbisesi, Ortakatmanda:
katmanda: Kamuflaj yazlık
ve ve kışlık elbise, kazak
ve ve
bisesi,
tişörtü, görevOrta
tulumu, Kamuflaj
operasyon yazlık
pantolonu, kışlık
Başlıklar elbise,
ise: kazak
Şapka, bere, karpolar,
polar, rüzgâr
rüzgâr
başlığı, yeleği,
yeleği,
operasyon operasyon
operasyon
başlığı,
tişörtü, görev tulumu,
tişörtü, tulumu,operasyon pantolonu,Başlıklar
operasyonpantolonu, Başlıklarise:ise:
Şapka, bere,
Şapka, karkar
bere, başlığı, operasyon
başlığı, operasyonbaşlığı,
başlığı,
ayrıcaayrıca
eldiven, bandana
eldiven,
ve gizlenme
bandana ve gizlenme
ağıdır.
ağıdır.
ayrıca eldiven, bandana ve gizlenme ağıdır.
Spor
Spor malzemeleri:
malzemeleri: Eşofman,
Eşofman, spor şort
sporspor ve tişörtü,
şort şort
ve tişörtü,spor
sporayakkabısı,
ayakkabısı,çorap
çorapveve çantadır.
çantadır.
Spor malzemeleri: Eşofman, ve tişörtü, spor ayakkabısı, çorap ve çantadır.
Teçhizatları:
Teçhizatları: Sırt çantası,taşıyıcı
Sırt çantası, taşıyıcıyelek,
yelek, hücum
hücum yeleği,
yeleği, taşıma
taşıma çantası,
çantası, dizlik-dirseklik
dizlik-dirseklik ve
ve teçhizat
Teçhizatları:
takımından Sırt çantası, taşıyıcı yelek, hücum yeleği, taşıma çantası, dizlik-dirseklik ve
oluşmaktadır.
teçhizat takımından oluşmaktadır.
teçhizat takımından oluşmaktadır.
Pusu Takımı Kamuflaj Parka
Pusu takımı:Pusu
DışTakımı
yüzeyi polyamit kumaş, iç yüzeyi elyaftır.
Pusu Takımı Kamuflaj Parka
Kamuflaj Parka
Kamuflaj parka: Dış kumaşı fonksiyonel membran ve iç astar laminasyonlu üç katmanlı ku-
PusuPusu
maştan takımı: Dış yüzeyi
takımı:
yapılır. polyamit
Dış yüzeyi kumaş,
polyamit iç yüzeyi
kumaş, elyaftır.
iç yüzeyi elyaftır.
Kamuflaj
Kamuflaj parka:
Kamuflaj mont: Dış
parka: kumaşı
Üç katlı fonksiyonel
Dış lamine
kumaşıedilmiş membran
softshell
fonksiyonel ve içveastar
kumaştan
membran laminasyonlu
yapılır.
iç astar üç katmanlı
laminasyonlu üç katmanlı
kumaştan yapılır.
kumaştan yapılır.
Yağmurluk: Yağmurdan koruyacak özellikte kumaştan yapılır.
Kamuflaj Mont Kamuflaj Yağmurluk

Kamuflaj
Kamuflaj MontMont Kamuflaj
Kamuflaj Yağmurluk
Yağmurluk
274
316 316
Kamuflaj mont: Üç katlı lamine edilmiş softshell kumaştan yapılır.
Yağmurluk: Yağmurdan koruyacak özellikte kumaştanGeçmişten
yapılır.Günümüze
Rüzgarlık Kar Elbisesi
Rüzgarlık Kar Elbisesi
Yazlık-Kışlık Kamuflaj Elbise Kep ve Bandana
275
Rüzgar Yeleği Operasyon Tişörtü (Kombat Tişört)

Rüzgar Yeleği Operasyon Tişörtü (Kombat Tişört)
Bere ve Polar Bot
276
Bere ve Polar Bot

Özel Harekat Polisi Göğüs ve Kol Armaları
Teçhizatı ile Özel Harekât Polisi
277
XIII. ÇEVİK KUVVET POLİSİ KIYAFETİ

11 Ağustos 1982 tarihli ve 2696 sayılı Kanunla kurulan, Toplum Zabıtasının görevlerini üstlenen
Polis Çevik Kuvvet birimlerinde görevli personele normal giyim eşyasına ek olarak, ayrıca her yıl
verilecek özel görev elbisesi aşağıda tarif edilmiştir.
Ceket: Polis kumaşı renginde (koyu limonküfü) imperteksten yapılmış montgomer şeklindedir.
Kollar reglan olarak oturtulmuş olup, iki yanda gizli cep bulunmaktadır. Göğüs cepleri, normal kıya-
fetteki şekil ve ölçüdedir. Omuzlarında apoletler bulunmaktadır.
Ceket, büyük boy, madeni beyaz dört düğme ile iliklenmektedir. İçi, sökülüp takılabilir şekilde
müflonludur. Ceket üstüne kışlık ceketteki işaret ve armalar aynen takılmaktadır.
Gömlek ve Kravat: Ceketin altına, kışlık gömlek giyilmekte ve kravat takılmaktadır.
Çevik Kuvvet Polisi
Golf Pantolon: Üniformalı personelin kışlık elbise (koyu limonküfü) kumaşındandır. Düz panto-
lon biçiminde olup, paçaları ayak bileği üzerinde üç düğme ile iliklenecek şekilde dardır. Bu kısım,
ayak bileklerine iliklendikten sonra üstteki geniş kısım, ilikli kısmı örtecek şekilde sarkıtılmaktadır.
Yanlarda birer cop bulunmakta ve kenar dikişleri zıhlıdır.
Ayakkabı: Bot giymektedirler.
Kask: Darbeye dayanıklı ve polyesterden yapılmıştır. Mat limonküfü rengindedir. Ön tarafında si-
peri bulunmaktadır. Baş ile temas eden iç kısmı ve dış kenarları kauçuk desteklidir. Üstünde koruyucu
parçaların takılmasını sağlayacak özel delikler vardır. Ön orta kısmında madenî polis arması bulunur.
Kemer: Tabanca kılıfı, fişeklik, kelepçe ve cop kılıfları, birer deri atkı ile kemere geçirilmektedir.
278
Polis Çevik Kuvvet personeline, her yıl, normal olarak verilecek iki takım resmi elbisenin bir ta-
kımı karşılığında, kışlık elbise veya aynı renkte, kot kumaşından olmak üzere eğitim kıyafeti verilir.
Eğitim kıyafeti aşağıda tarif edilmiştir.
Ceket: Kışlık ceketin biçim ve ölçüle-
rinde olmakla beraber, yakası ayaksız ve
devrik olup alt ve üst olmak üzere iki parça-
dır ve pantolonun içine girmesini sağlamak
üzere, eteğinden itibaren 20-25 santimetre
kısalıkta yarım astarlıdır.
Pantolon: Özel görev elbisesindeki golf
pantolonun şekil ve ölçüsündedir.
Şapka: Kışlık elbise (koyu limonküfü)
kumaşından olup kep şeklindedir. İçi astar-
lıdır. Üst kısmı altı parçalıdır. Şapka kenarı,
önde ve arkada 4 santimetre genişliğinde-
dir. Şapka kumaşıyla astar arasında branda
cinsinden sert bez konulmaktadır. Şapkanın
iç kısmının kirlenmemesi için 3 santimetre
eninde, astar rengine uygun, terden boyası
çıkmayan plastik veya meşin bir kuşak şap-
kanın iç kenarına çepeçevre dikilmektedir.
Türkiye Polis Dergisi-1984
Güneşlik27 beş dikişli olup, içine sertleş-
tirmek için branda cinsinden bez konulur.
Şapka tepesinin yüksekliği 13-14 santimetredir. Güneşliğin üstünde ve şapkanın ortasına gelmek
üzere örme olarak işlenmiş polis arması bulunur.
Ayakkabı: Bot giyilmektedir.
Kemer: Özel görev elbisesinde kullanılan kemerdir.
1994 yılında 21870 sayılı Resmi Gazete ile yayımlanan Emniyet Hizmetleri Mensupları Kıyafet
Yönetmeliği ile Çevik Kuvvet polisinin kıyafetleri de lacivert renge dönmüştür. Ayrıca “Görevin
özelliğine göre giyecek ve teçhizat, Bakan onayı ile tespit edilerek hak sahibi personele verilir. Çe-
vik Kuvvet birimlerinde görev yapan personele eğitim elbisesi verilir” ibaresi eklenerek kıyafetleri
belirlenmiştir.28
Çevik Kuvvet Polisi Kıyafeti ile ilgili Yönerge, Emniyet Genel Müdürü tarafından 28 Mayıs 2008
tarihinde onaylanmıştır. Bu Yönergenin amacı, il/ilçe emniyet müdürlükleri bünyesinde faaliyet gös-
teren Çevik Kuvvet şube müdürlükleri/grup amirliklerinde görev yapan personel ile Atlı Polis birimle-
rinde görev yapan personel tarafından giyilecek kıyafetlere ilişkin esasları düzenlemektir. Bu Yönerge,
Çevik Kuvvet birimlerinde görev yapan personelin kıyafetlerinin renk, şekil, cins ve esasları ile bu
kıyafetlerde kullanılacak işaret, sembol ve kokartlar ile kullanım sürelerini kapsar. Yönerge dayanağı,
15/8/2007 tarihli ve 26614 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları
Kıyafet Yönetmeliği’nin ilgili hükümleridir.
Üniforma ile görev yapan personelin kıyafetinde bulunması gereken işaret; göğüs arması, rütbe işa-
reti, branş işareti, görev yeri kol arması, kıdem işareti, kokart branş işaretleri ile bunların kullanma şekli
ve usulü ile ilgili olarak bu yönergede aksine bir hüküm yoksa yönetmelikte belirtildiği gibidir.
27 5,5-6 santimetre uzunluğundadır.
28 Resmi Gazete, 07 Mart 1994, Nr. 21870, Madde: 12.
279
1995 Senesi Sonrası Çevik Kuvvet Yazlık Kıyafeti
1995 Senesi Sonrası Çevik Kuvvet Kışlık Kıyafeti
İstihkakları 17.08.2009 tarihli değişiklik ile beraber şunlardan ibarettir: Çevik kuvvet kışlık elbisesi,
çevik kuvvet kışlık botu, çevik kuvvet kazağı, çevik kuvvet beresi, çevik kuvvet yün başlığı, çevik kuv-
vet görev tulumu verilir. Ayrıca çevik kuvvet görev eldiveni, çevik kuvvet yazlık elbisesi, çevik kuvvet
yazlık botu, çevik kuvvet tişörtü, çevik kuvvet yazlık şapkası, çevik kuvvet yağmurluğu, çevik kuvvet
spor ayakkabısı, çevik kuvvet eşofmanı ve sırt çantasıdır.
280
Çevik Kuvvet Personelinin Kıyafet Şekil ve Renkleri

Çevik Kuvvet birimlerinde görev yapan personelin kışlık görev kıyafeti, yazlık görev kıyafeti ve
mevsimlik görev kıyafeti olmak üzere üç ayrı kıyafet şekli vardır.
Kışlık Görev Kıyafeti
Çevik kuvvet kışlık elbisesi, çevik kuvvet kışlık
botu, çevik kuvvet kazağı, çevik kuvvet beresi, çevik
kuvvet yün başlığı, çevik kuvvet görev tulumu ve çevik
kuvvet görev eldiveninden oluşur.
Çevik Kuvvet Kışlık Elbisesi: Lacivert renkte göm-
lek, pantolon ve içlik olmak üzere üç parçadan oluşur.
Çevik Kuvvet Kışlık Botu: Siyah renk deriden ya-
pılır.
Çevik Kuvvet Kazağı: Yarım balıkçı yakalı ve laci-
vert renktedir.
Çevik Kuvvet Beresi: Lacivert renktedir.
Çevik Kuvvet Yün Başlığı: Soğuk havalarda yetkili
amirin emriyle giyilir ve lacivert renktedir.
Çevik Kuvvet Görev Tulumu: Gömlek ve pantolon
kısmı birleşik olmak üzere tek parçadan oluşur ve laci-
vert renktedir.
Çevik Kuvvet Polisi (Kışlık Kıyafet)

Çevik Kuvvet Görev Eldiveni: Personelin ellerini
soğuktan koruyan özellikte ve siyah renktedir.
Yazlık Görev Kıyafeti
Çevik kuvvet yazlık elbisesi, çevik kuvvet yazlık botu, çevik kuvvet tişörtü ve çevik kuvvet yazlık
şapkasından oluşur.
Çevik Kuvvet Yazlık Elbisesi: Lacivert
renkte gömlek ve pantolon olmak üzere iki par-
çadan oluşur.
Çevik Kuvvet Yazlık Botu: Siyah renk de-
riden yapılır.
Çevik Kuvvet Tişörtü: Amirler ve müdür-
ler için lacivert, polis memurları için ise mavi
olmak üzere iki ayrı renktedir.
Çevik Kuvvet Yazlık Şapkası: Lacivert
renkte kumaştandır.
Mevsimlik Görev Kıyafeti
Çevik Kuvvet (Yazlık Kıyafet) Çevik kuvvet yağmurluğu, çevik kuvvet spor
ayakkabısı ve çevik kuvvet eşofmanından oluşur.
Çevik Kuvvet Yağmurluğu: Su geçirmeyen kumaştan veya malzemeden yapılır, hafif taşınabilir
nitelikte ve lacivert renktedir. Palto ve panço modeli olmak üzere iki ayrı tiptedir. Palto modeli amirler
ve müdürler tarafından giyilir, apoletlidir. Panço modeli polis memurları tarafından giyilir.
281
Çevik Kuvvet Spor Ayakkabısı: Eğitim ve sportif faaliyetlerde giyilir.

Çevik Kuvvet Eşofmanı: Eğitim ve sportif faaliyetlerde giyilir, alt ve üst olmak üzere iki ayrı par-
çadan oluşur.
Sırt Çantası: Personelin dış görevlerde kişisel eşyalarını yanında götürebilmesi amacıyla verilir.
Tekstil malzemesinden yapılır (17.08.2009/Genel Müdür Onayı ile eklenmiştir)29.
Çevik Kuvvet ve Atlı Polis
2021 yılı itibarıyla Çevik Kuvvet polisinin giymekte oldukları kıyafet şöyledir:
Tişört
Uzun ve kısa kolludur. Siyah renkte %100 pamuktan üretilir. Üzerinde kullanılan reflektif malze-
me memur ve amir sınıfı için gümüş renginde, müdür sınıfı için altın sarısı rengindedir. Müdür tipi
tişörtlerde branş ve görev kol armaları yeri bulunmaz.
Tişörtlerin omuz kısmında şeffaf plastik ekstrafor bulunmaktadır. Omuzlarında siyah renkli, geniş-
liği ortalama 4 santimetre uzunluğu ise 14 santimetre olan apoletler vardır. Sol göğüs kısmında polis
arması, sağ göğüs kısmında ise reflektif “ÇEVİK KUVVET” yazısı vardır. Arka kısmında reflektif
“ÇEVİK KUVVET” ve “POLİS” yazıları bulunur.
Parka
Parkalar tek renk siyah olacak şekilde 3 (üç) farklı tekstil malzemesinin laminasyonu ile oluşmak-
tadır. Parkalar memur-amir ve müdür sınıfı olmak üzere iki tip üretilir. Kullanılan reflektif malzeme
memur-amir sınıfı için gümüş, müdür sınıfı için altın sarısı rengindedir.
Parkalar iç ve dış olmak üzere iki parçadan oluşur. Dış parka kapüşonlu ve önü fermuarlıdır. Her
iki yanında fermuarlı silah patı bulunur. Omuzlarında kumaş renginde apoletler ve kollarda bunların
11 santimetre altına gelecek şekilde görev ve branş işaretleri bulunur. Sol göğüs kısmında standart
polis arması bulunur. Sağ göğüs kısmında reflektif “ÇEVİK KUVVET” ve “POLİS” yazısı, sırt kıs-
mında reflektif “ÇEVİK KUVVET” ve “POLİS” yazısı vardır. Bu yazılar amir ve memurlarda gümüş
renginde, müdürlerde ise altın sarısı rengindedir.
29 Çevik Kuvvet Birimlerinde Görev Yapan Personelin Kıyafet Yönergesi, Onay Tarihi: 28.05.2008, Onay Makamı: Emniyet Genel Müdürü.
282
Parka İç Mont
Siyah renkte polyester kumaştan ve dik yakalıdır. Önden fermuarlı, iç kısmı siyah renkli astarlı ve
enine dikişli kapitonelidir. Her iki yan kısmına silah çıkarmayı rahat yapabilmek için silah patı konu-
lur. Sol apoletin 9 santimetre altında kol cebi ve bu cebin üzerinde kalemlik cebi bulunur.
Sağ göğüs kısmında refletkif “ÇEVİK KUVVET” ve “POLİS” yazısı bulunur. Sırt kısmında, me-
mur-amir için gümüş renginde, müdür için altın sarısı renginde reflektif “ÇEVİK KUVVET” ve “PO-
LİS” yazısı bulunur. Omuzları apoletlidir. İç kısmında fermuarlı iç cep bulunur.
Mont
Montlar siyah renktedir. Kumaşı polyester ve elastan karışımıdır. Kullanılan reflektif malzeme
amir-memur için gümüş renginde, müdür sınıfı için altın sarısı rengindedir.
Yakaları 5,5 santimetre enindedir. Apoletler 14 santimetre boyunda 3,5 santimetre eninde ve baş
kısmı siyah renkte fermejüp ile kapatılır. Sağ ve sol ön kısımlarında yaka kısmından kol evine doğru
eğimli şekilde reflektif biye bulunur. Sol omuz apoleti ucundan 10 santimetre aşağıda 20x17 santi-
metre ebatında kol cebi bulunur ve fermuarla kapatılır. Bu cep üzerinde görev yerini gösteren kol
arması bulunur. Montun sağ ve sol kol kısımlarında reflektif biye bulunur. Sol göğüs kısmında polis
arması bulunur. Sağ göğüs kısmında robanın üstünde reflektif “ÇEVİK KUVVET” ve “POLİS” ya-
zısı vardır.
Kep
Polyester ve pamuk karışımı siyah renkte kumaştan yapılır. Yazlık ve kışlık iki tipte yapılır. Uç-
larında 3 milimetre genişliğinde amir-memur için gümüş; müdür için altın sarısı renginde reflektif
malzeme bulunur. Siper uzunluğu 7 santimetre, genişliği 17,5 santimetredir.
Kepin alınlık kısmına, polis yıldızının üstüne gelecek şekilde yarım daire şeklinde “ÇEVİK KUV-
VET” altına ise düz bir şekilde “POLİS” yazısı bulunur. Yazlıkların arka kısmında siyah renkte file
kumaş vardır. Kışlık keplerin arka kısımları ise kendi kumaşındandır. Keplerin arka kısmında bulu-
nan ayar bandı üzerinde dar dokuma ile “POLİS” ibaresi yazılır. Bu yazılar amir-memur sınıfında
gümüş, müdür sınıfında altın sarısı rengindedir.
Uzun Kollu Tişört
Pamuk ve polyester karışımı ripstop siyah kumaştan yapılır. Gömlekler reglan kolları hariç siyah
ve kombat renkte olur. Uzun kollu tişörtlerde kullanılan reflektif malzeme amir-memur sınıfı için
gümüş, müdür sınıfı için altın sarısı renktedir.
Müdür tipi gömleklerde görev ve branş işaretleri bulunmaz. Uzun kollu tişörtlerde kollar ve yaka
ripstop kumaştan, sağ ve sol kol altı parçaları ise örme kumaştan yapılır. Kollar reglan olacaktır. Sol
kol üzerinde 12x18 santimetre ebatında kapaklı cep bulunur. Cep kapağında rütbe, kapak üstünde ise
görev yeri kol arması bulunur. Sağ kol üzerine branş işareti takılır.
Sol göğüs kısmına standart polis arması, sağ göğüs kısmına reflektif “ÇEVİK KUVVET” ve
“POLİS” yazısı bulunur. Kol uçlarında ayarlama cırtları vardır. Arka sırt kısmında reflektif “ÇEVİK
KUVVET” ve “POLİS” yazıları bulunur.
Pantolon
Pamuk ve polyester karışımı siyah kumaştan yapılır. Kemer genişliği 4,5 santimetredir. Üzerinde 7
adet kemer köprüsü vardır. Kemer kısmının her iki yanında gizli lastik bulunur. Her iki yanında içten
torbalı 26 santimetre derinliğinde 16 santimetre eninde cep bulunur. Sağ bacak üzerinde kemerden
11 santimetre aşağıda, 14 santimetre derinliğinde ve 9 santimetre eninde gizli cep bulunur. Her iki
yan bacak üzerinde 18 santimetre derinliğinde ve 16 santimetre eninde kapaklı cep bulunur. Yan cep
283
kapak boyları 17,5x6 santimetredir. Bunların üzerlerinde amir-memur sınıfı için gümüş renginde,
müdür sınıfı için altın sarısı renginde “ÇEVİK KUVVET” yazısı bulunur. Pantolonun arka sağ ve sol
kısımlarında olmak üzere dış cep kapaklı iki adet cep bulunur ve cırt ile kapatılır. Diz kısımlarında
takviye kumaş, paçalarda ayar parçası bulunur. Siyah renkte cep astarı kullanılır.
Yelek: Yelekler siyah renktedir. Kumaşı üç tekstil malzemesinin laminasyonu ile üretilir. Kullanı-
lan reflektif malzeme amir-memur için gümüş renginde, müdür tipi için altın sarısı renktedir. Yakaları
5,5 santimetre enindedir. Apoletler en az 14 santimetre boyunda 3,5 santimetre eninde, bedenlere göre
serilenmiş ve baş kısmı siyah renkte fermejüp ile kapatılır. Sağ ve sol ön kısımlarında yaka kısımla-
rından kol evine doğru eğimli şekilde reflektif malzeme bulunur. Sol göğüs kısmında polis arması,
sağ göğüs kısmında robanın üzerinde baskı şeklinde reflektif “ÇEVİK KUVVET” ve “POLİS” yazısı
bulunur. Arka kısmında baskı şeklinde arka robanın üzerinde “ÇEVİK KUVVET” ve “POLİS” yazı-
ları bulunur.
Bere
Bereler siyah renkte (%90 saf yün geri kalanı akralik, polyamid veya polyester) kumaştan imal
edilir. 6 santimetre çapında polis kokardı dikilidir. Kokartlar müdür, amir ve memur için ayrı türdedir.
Bu eserin hazırlanması sürecinde “ÇEVİK KUVVET” personelinin giyecekleri kıyafetlere ait yö-
nerge henüz yayımlanmadığından 2021 yılında giymekte oldukları kıyafetleri tanıtılmıştır.
Kokart çeşitleri
Örgü başlık
284
2021 yılı Sonrası Çevik Kuvvet Kıyafetleri
285
Çevik Kuvvet Parkası

Çevik Kuvvet Parkası
286
328
XIV. TAKVİYE HAZIR KUVVET POLİSİ KIYAFETİ

Takviye Hazır Kuvvet, toplumsal olaylarda daha seri ve daha etkin müdahalede bulunulması ama-
cıyla 04.02.2020 tarihinde Bakanlık makamının onayıyla kurulmuştur.
Bu biriminde çalışanlara aşağıdaki belirtilen kıyafetler verilmektedir.
Tişört
Uzun ve kısa kolludur. Siyah renkte %100 pamuktan üretilir. Üzerinde kullanılan reflektif malze-
me memur ve amir sınıfı için gümüş renginde, müdür sınıfı için altın sarısı rengindedir. Müdür tipi
tişörtlerde branş ve görev yeri kol armaları bulunmaz.
Tişörtlerin omuz kısmında şeffaf plastik ekstrafor bulunmaktadır. Omuzlarında siyah renkli, ge-
nişliği ortalama 4 santimetre, uzunluğu ise 14 santimetre olan apolet vardır. Sol göğüs kısmında polis
arması, sağ göğüs kısmında ise reflektif “HAZIR KUVVET” yazısı vardır. Arka kısmında reflektif
“HAZIR KUVVET” ve “POLİS” yazıları bulunur.
Parka
Tek renk siyah olacak şekilde üç farklı tekstil malzemesinin laminasyonu ile oluşmaktadır. Me-
mur-amir ve müdür sınıf olmak üzere iki tip üretilmektedir. Kullanılan reflektif malzeme memur,
amir sınıfı için gümüş, müdür sınıfı için altın sarısı rengindedir.
Parkalar iç ve dış olmak üzere iki parçadan oluşur. Dış parka kapüşonlu ve önü fermuarlıdır. Her
iki yanında fermuarlı silah patı bulunur. Omuzlarında kumaş renginde apoletler ve kollarda bunların
11 santimetre altına gelecek şekilde görev ve branş işaretleri bulunur. Sol göğüs kısmında standart
polis arması, sağ göğüs kısmında reflektif “HAZIR KUVVET” ve “POLİS” yazısı, sırt kısmında
reflektif “HAZIR KUVVET” ve “POLİS” yazısı vardır. Bu yazılar amir ve memurlarda gümüş ren-
ginde, müdürlerde ise altın sarısı rengindedir.
Parka İç Mont
Siyah renkte polyester kumaştan ve dik yakalıdır. Önden fermuarlı, iç kısmı siyah renkli astarlı ve
enine dikişli kapitonelidir. Her iki yan kısmına silah çıkarmayı rahat yapabilmek için silah patı konu-
lur. Sol apoletin 9 santimetre altında kol cebi ve bu cebin üzerinde kalemlik cebi bulunur.
Sağ göğüs kısmında reflektif “HAZIR KUVVET” ve “POLİS” yazısı bulunur. Sırt kısmında, me-
mur-amir için gümüş renginde, müdür için altın sarısı renginde reflektif “HAZIR KUVVET” ve “PO-
LİS” yazısı bulunur. Omuzları apoletlidir. İç kısmında fermuarlı iç cep bulunur.
Mont
Montlar siyah renktedir. Kumaşı polyester ve elastan karışımıdır. Kullanılan reflektif malzeme
amir-memur için gümüş renginde, müdür sınıfı için altın sarısı rengindedir.
Yakaları 5,5 santimetre enindedir. Apoletler 14 santimetre boyunda 3,5 santimetre eninde ve baş
kısmı siyah renkte fermejüp ile kapatılır. Sağ ve sol ön kısımlarında yaka kısmından kol evine doğru
eğimli şekilde reflektif biye bulunur. Sol omuz apoleti ucundan 10 santimetre aşağıda 20x17 santi-
metre ebatında kol cebi bulunur ve fermuarla kapatılır. Bu cep üzerinde görev yerini gösteren kol
arması bulunur. Montun sağ ve sol kol kısımlarında reflektif biye bulunur. Sol göğüs kısmında polis
arması, sağ göğüs kısmında robanın üstünde reflektif “HAZIR KUVVET” ve “POLİS” yazısı vardır.
Kep
Polyester ve pamuk karışımı siyah renkte kumaştan, yazlık ve kışlık olmak üzere iki tipte yapılır.
Uçlarında 3 milimetre genişliğinde amir-memur için gümüş, müdür için altın sarısı renginde reflektif
malzeme bulunur. Siper uzunluğu 7 santimetre, genişliği 17,5 santimetredir.
287
Kepin alınlık kısmına polis yıldızının üstüne gelecek şekilde yarım daire şeklinde “HAZIR KUV-
VET” altına ise düz bir şekilde “POLİS” yazısı konulur. Yazlıkların arka kısmında siyah renkte file
kumaş, kışlık keplerin arka kısımları ise kendi kumaşındandır. Arka kısmında bulunan ayar bandı
üzerine dar dokuma ile “POLİS” ibaresi yazılır. Bu yazılar amir-memur sınıfında gümüş, müdür sı-
nıfında altın sarısı rengindedir.
Uzun Kollu Tişört
Pamuk ve polyester karışımı ripstop siyah kumaştan yapılır. Tişörtler, reglan kolları hariç siyah
ve kombat renkte olacaktır. Tişörtlerde kullanılan reflektif malzeme amir-memur sınıfı için gümüş,
müdür sınıfı için altın sarısı renktedir.
Müdür tipi gömleklerde görev ve branş işaretleri bulunmaz. Tişörtlerde kollar ve yaka ripstop
kumaştan, sağ ve sol kol altı parçaları ise örme kumaştan yapılır. Kollar reglan olacaktır. Sol kol üze-
rinde 12x18 santimetre ebatında kapaklı cep bulunur. Cep kapağında rütbe, kapak üstünde ise görev
yeri kol arması bulunur. Sağ kol üzerine branş işareti takılır.
Sol göğüs kısmında standart polis arması, sağ göğüs kısmında reflektif “HAZIR KUVVET” ve
“POLİS” yazısı bulunur. Kol uçlarında ayarlama cırtları vardır. Sırt kısmında reflektif “HAZIR KUV-
VET” ve “POLİS” yazıları bulunur.
Pantolon
Pamuk ve polyester karışımı siyah kumaştan yapılır. Kemer genişliği 4,5 santimetredir. Üzerinde 7
adet kemer köprüsü vardır. Kemer kısmının her iki yanında gizli lastik bulunur. Her iki yanında içten
torbalı 26 santimetre derinliğinde 16 santimetre eninde cep bulunur. Sağ bacak üzerinde kemerden
11 santimetre aşağıda, 14 santimetre derinliğinde ve 9 santimetre eninde gizli cep bulunur. Her iki
yan bacak üzerinde 18 santimetre derinliğinde ve 16 santimetre eninde kapaklı cep bulunur. Yan cep
kapak boyları 17,5x6 santimetredir. Bunların üzerlerinde amir-memur sınıfı için gümüş renginde,
müdür sınıfı için altın sarısı renginde “HAZIR KUVVET” yazısı bulunur. Pantolonun arka sağ ve sol
kısımlarında olmak üzere dış cep kapaklı iki adet cep bulunur ve cırt ile kapatılır. Diz kısımlarında
takviye kumaş, paçalarda ayar parçası bulunur. Siyah renkte cep astarı kullanılır.
Bere
Bereler siyah renkte (%90 saf yün geri kalanı akralik, polyamid veya polyester) kumaştan imal
edilir. Ön kısmına 6 santimetre çapında polis kokardı dikilidir. Kokartlar müdür, amir ve memur için
ayrı türdedir.
Ayrıca cetvelde belirtilen istihkakları da alırlar. Bu eserin hazırlanması sürecinde “HAZIR KUV-
VET” personelinin giyecekleri kıyafetlere ait yönerge henüz yayımlanmadığından 2021 yılında giy-
mekte oldukları kıyafetleri tanıtılmıştır.
Kokart çeşitleri Örgü başlık
288
Takviye Hazır Kuvvet Personeli İstihkakı
Takviye Hazır Kuvvet Yazlık Tişörtü 4 adet 1 yıl
Takviye Hazır Kuvvet Yazlık Pantolonu 2 adet 1 yıl
Takviye Hazır Kuvvet Yeleği 1 adet 2 yıl
Takviye Hazır Kuvvet Yazlık Botu 1 çift 2 yıl
Takviye Hazır Kuvvet Kışlık Botu 1 çift 2 yıl
1 adet Pantolon,
Takviye Hazır Kuvvet Kışlık Elbise 2 takım 1 yıl
1 adet Gömlek
Takviye Hazır Kuvvet Uzun Kollu Tişört 2 adet 1 yıl
Takviye Hazır Kuvvet Montu 1 adet 2 yıl
Takviye Hazır Kuvvet Parkası 1 adet 5 yıl

Takviye Hazır Kuvvet Personeli
TAKVİYE HAZIR KUVVET
Takviye Hazır Kuvvet Yağmurluk 1 adet 3 yıl
Sırt Çantası 1 adet 3 yıl
Takviye Hazır Kuvvet Görev Eldiveni 1 çift 3 yıl
Takviye Hazır Kuvvet Bel Kemeri 1 adet 5 yıl
Takviye Hazır Kuvvet Eşofmanı 1 takım 2 yıl
Takviye Hazır Kuvvet Spor Ayakkabısı 1 Çift 2 yıl
Takviye Hazır Kuvvet Eğitim Elbisesi 1 adet 1 yıl
Takviye Hazır Kuvvet Beresi 1 adet 3 yıl
1 Adet Yazlık
Takviye Hazık Kuvvet Kepi 2 adet 1 yıl
1 Adet Kışlık
Takviye Hazır Kuvvet Örgü Başlık, Bo-

1 takım 2 yıl
yunluk Ve Eldiven
Görev
Bröve 1 adet
Süresince
Personelin rütbesine göre taşıması zorunlu olan göğüs

Rütbe ve kokart takımı 2 takım 1 yıl arması, görev yeri kol arması, kokart, rütbe, sınıf ve branş
işaretleri
289
Takviye Hazır Kuvvet Personeli Kıyafeti
290
XV. POLİS ARAMA KURTARMA TİMLERİ (PAK) KIYAFETİ

Özel Harekât Başkanlığı ve Güvenlik Daire Başkanlığına doğrudan bağlı taşra birimleri ve bazı
büyük iller Çevik Kuvvet Şube Müdürlükleri ve Takviye Hazır Kuvvet Müdürlüklerine bağlı bulunan
Arama Kurtarma Birlik Amirlikleri (PAK), ülke genelinde meydana gelmesi muhtemel felaketlerde
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığına destek ve felakete uğrayan vatandaşlara yardımcı olmak
amacıyla Bakanlık Makamının 04.02.2020 ve 24.06.2020 tarihli Olur’ları ile kurulmuştur.
Bu birimde çalışan personelin kıyafetleri
Görev kıyafeti: Pantolon, ceket, tişört, kask, eldiven ve bottan oluşmaktadır. Pantolon ve ceket
lacivert renktedir.
Ceket: Sol göğüs kısmında polis arması, sağ göğüs kısmında ise “PAK” arması ve bunun altında
soy isim ve kan grubu bulunur. Sağ kol üzerinde branş arması, sol kol üzerinde bağlı bulunduğu bi-
rim/il arması bulunmaktadır. Kollarda ve ceketin sağ alt kısmında dik uzanan gümüş renginde reflek-
tif malzeme bulunmaktadır.
Pantolon: Lacivert renktedir. Üzerinde gümüş renginde reflektif malzeme bulunmaktadır. Yanma-
ya dayanıklı malzemeden yapılmıştır.
Kask: Kırmızı renkte çarpmalara dayanıklı malzemeden yapılmıştır. Üzerinde karanlıkta hareket
etmeyi kolaylaştıran fener takılıdır.
Bot: Arama kurtarma ekiplerine mahsus, çarpmalara ve ezilmelere karşı dalanıklı malzemeden
yapılmıştır.
Tişört: Kırmızı ve lacivert renkte V yaka tipi uzun ve kısa kollu olarak üretilir. Arka kısmın-
da “PAK” yazısı bulunur. Sol göğüs kıs-
mında polis arması, sağ göğüs kısmında
“PAK” arması vardır.
Kep: Lacivert renkte, kepin alınlık
kısmında kırmızı renkte “PAK” yazısı
nakşedilir.
Parka: Lacivert renkte iç ve dış ol-
mak üzere iki parçadan oluşan sağ göğüs
kısmında standart polis arması, sol göğüs
kısmında “PAK” yazısı bulunan parkaları
giymektedirler.
Eldiven: Filoresan yeşili renktedir.
Çarpmalara ve yıpranmalara karşı daya-
nıklı üretilmiştir.
Bunların dışında ayrıca aşağıda belir-
tilen cetveldeki istihkaklar da verilmek-
tedir.
Bu eserin hazırlanması sürecinde
“PAK” personelinin giyecekleri kıyafet-
lere ait yönerge henüz yayımlanmadığın-
dan 2021 yılında giymekte oldukları kı-
yafetleri tanıtılmıştır.
291
PAK Personelinin Kıyafetleri
292
Polis Arama Kurtarma Personeli
293
ARAMA VE KURTARMA BİRİMLERİNDE GÖREV YAPAN PERSONELE VERİLEN

KIYAFET VE KULLANIM SÜRELERİ
Polis Arama Kurtarma Montu 1 adet 5 yıl Eylül - Ekim
Polis Arama Kurtarma Pantolonu 1 adet 5 yıl Eylül - Ekim
Polis Arama Kurtarma Botu 1 çift 5 yıl Eylül - Ekim
Polis Arama Kurtarma Eldiveni 1 çift 5 yıl Eylül - Ekim
Polis Arama Kurtarma Uzun Kollu Tişörtü 1 adet 3 yıl Eylül - Ekim
Polis Arama Kurtarma Yazlık Tişörtü 2 adet 1 yıl Nisan - Mayıs
Polis Arama Kurtarma Eğitim Tulumu 1 adet 2 yıl Eylül - Ekim
Polis Arama Kurtarma Bel Kemeri 1 adet 5 yıl Eylül - Ekim
Polis Arama Kurtarma Dizlik ve Dirseklik Seti 1 takım 5 yıl Eylül - Ekim
Polis Arama Kurtarma Sırt Çantası 1 adet 5 yıl Eylül - Ekim
Polis Arama Kurtarma Kepi 2 adet 2 yıl Eylül - Ekim
Polis Arama Kurtarma Örgü Başlık, Boyunluk, Eldiven ve

1 takım 2 yıl Eylül - Ekim
Bandana
Polis Arama Kurtarma Parkası 1 adet 5 yıl Eylül - Ekim
Polis Arama Kurtarma Yağmurluğu 1 adet 3 yıl Eylül - Ekim
Polis Arama Kurtarma Uyku Tulumu 1 adet 5 yıl Eylül - Ekim
Polis Arama Kurtarma Uyku Tulumu Altlığı (Mat) 1 adet 5 yıl Eylül - Ekim
Polis Arama Kurtarma Koruyucu Ekipman 1 takım 5 yıl Eylül - Ekim
Rütbe ve Kokart Takımı 2 takım 1 yıl Eylül - Ekim
Görev
Bröve 1 adet Eylül - Ekim
süresince
294
XVI. ÇEVRE, DOĞA VE HAYVANLARI KORUMA POLİSİ KIYAFETİ

Asayiş Daire Başkanlığına bağlı olan Çevre, Doğa ve Hayvanları Koruma Şube Müdürlüğü, 81 il
ve ilçelerinde büro amirlikleri olarak 06.07.2020 ve 04.08.2020 tarihli Bakanlık Makamının Olur’ları
ile kurulmuştur.
Kıyafetlerin renk, şekil ve biçim esasları
Çevre, doğa ve hayvanları koruma polisi yazlık ve kışlık kıyafeti; termal içlik, yazlık ayakkabı,
bot, yazlık ve kışlık pantolon, yazlık ve kışlık tişört, yazlık ve kışlık kep, parka, mont, örgü başlık,
kemer, kumaş başlık, yelek ve standart teçhizattan oluşur.
Termal içlik: Açık kahve renkli kumaştan,
Yazlık ayakkabı: Açık kahve renkli deriden,
Bot: Açık kahve renkli deriden,
Yazlık pantolon: Bej renkli kumaştan,
Kışlık pantolon: Haki renkli kumaştan,
Yazlık tişört: Haki renkli kumaştan,
Kışlık tişört: Haki renkli kumaştan,
Yazlık kep: Bej renkli kumaştan, amblem burada da kullanılır.
Kışlık kep: Bej renkli kumaştan, amblem burada da kullanılır.
Parka: Haki renkli kumaştan,
Mont: Haki renkli kumaştan,
Örgü başlık: Açık yeşil kumaştan,
Kumaş başlık: Haki renkli kumaştan,
Yelek: Haki renkli kumaştan imal edilir.
Kemer: Siyah renklidir.
Amblemi
295
Çevre, Doğa ve Hayvanları Koruma Personeli kıyafet listesi
Cinsi Miktarı Kullanım Süresi
Termal içlik 1 Adet 2 yıl
Yazlık Ayakkabı 1 Çift 1 yıl
Bot 1 Çift 3 yıl
Kışlık Pantolon 2 Adet 1 yıl
Yazlık Pantolon 2 Adet 1 yıl
Kışlık Tişört 3 Adet 1 yıl
Yazlık Tişört 3 Adet 1 yıl
Mont 1 Adet 3 yıl
Parka 1 Adet 5 yıl
Kışlık kep 1 Adet 2 yıl
Yazlık kep 1 Adet 2 yıl
Örgü başlık 1 Adet 2 yıl
Bel kemeri 1 Adet 2 yıl
Kumaş başlık 2 Adet 1 yıl
Yelek 1 Adet 5 yıl
Bu eserin hazırlanması sürecinde ilgili birimin kıyafeti ile ilgili yasal çalışmaları devam etmekte
olduğundan 2021 yılında giymekte oldukları kıyafetler tanıtılmıştır.
296
Çevre, Doğa ve Hayvanları Koruma Polisi Kıyafeti
297
298
KAYNAKÇA
KİTAPLAR
Ahmet Faik, Polis Rehberi, Yay. Haz. Cemal Tepe, EGM Arşiv ve Dokümantasyon Daire Baş-
kanlığı Yayınları, Ankara, 2013.
Akgündüz, Ahmed, Dâhiliye Nezareti, İçişleri Bakanlığı Araştırma ve Etütler Merkezi, İstan-
bul, 2013.
Alyot, Halim, Türkiye’de Zabıta (Tarihi Gelişim ve Bugünkü Durum), Polis Akademisi Yayın-
ları, Ankara, 2008.
Develioğlu, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, 30. Baskı, Aydın Kitabevi, Ankara,
2013.
Ekici, Cevat vd. (Yay. Haz.), Belgelerle Osmanlı Döneminde Polis Teşkilatı, İstanbul, 2012.
İbrahim Feridun, Polis Efendilere Mahsus Terbiye ve Malumat-ı Meslekiye, Yay. Haz. Muhittin
Karakaya ve Veysel K. Bilgiç, Polis akademisi Yayınları, Ankara, 2010.
Polis Efendilere Mahsus Terbiye ve Malumat-ı Meslekiye, İstanbul, 1326.
Belgelerle Türk Polis Tarihi, C. 1, C. 3, C. 4, C.5 ve C. 7, EGM Belge Yönetimi ve Koordinasyon
Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2021.
Mahmut Şevket Paşa, Osmanlı Teşkilat ve Kıyafet-i Askeriyesi, C. 1, Mekteb-i Harbiye Matba-
ası, İstanbul, 1325.
Mustafa Galip Bey, Rehnuma-yı Zabıta, Mahmut Bey Matbaası, Dersaadet, 1326.
Orkun, Hüseyin Namık, Eski Türk Yazıtları, Ankara, 1994.
Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü 3, Milli Eğitim Basıme-
vi, İstanbul, 1983.
Sevin, Nureddin, On Üç Asırlık Türk Kıyafet Tarihine Bir Bakış, Kültür Bakanlığı Yayınları,
Ankara, 1990.
Türk Polis Tarihinden Belge ve Fotoğraflar, EGM Arşiv ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı
Yayınları, Ankara, 2012.
Türk Polis Teşkilatının Kuruluşun 166. Yılında 166. Belge, EGM Arşiv ve Dokümantasyon
Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2011.
Tho. Mc. Lean, XVIII inci Asırda Türk Askeri Kıyafetleri, Çev. Muharrem Feyzi, Zaman Ki-
taphanesi, İstanbul, 1933.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti Teşkilatından Kapıkulu Ocakları, C. 1, TTK Ya-
yınları, Ankara, 1988.
299
MAKALELER
Afyoncu, Erhan; “Sipahi”, İslam Ansiklopedisi, C. 37.
Çetin, Ö. Hakan; “Kıyafetli Albüm ve Kitaplardaki Osmanlı Kıyafetlerinden Bazı Örnekler (1710-
1820)”, (Danışman: Prof. Dr. H. Örcün Barışta), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ar-
keoloji-Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 1995.
İlgürel, Mücteba; “Subaşı”, İslam Ansiklopedisi, C. 37.
Okçabol, Derviş; “Zabıta Tarihi”, Polis Enstitüsü Neşriyatı, Ankara 1940.
Özcan, Abdülkadir; “Zaptiye”, İslam Ansiklopedisi, C. 44.
Özcan, Burcu; “Basına Göre Şapka ve Kılık Kıyafet İnkılabı”, Marmara Üniversitesi, Türkiyat
Araştırmalar Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2008.
Purgestall, Baron Von Hammer; “18. Asır’da Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet Teşkilatı ve
Bâb-ı Âlî”, Çev. Halit İlteber, Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 7, S. 2-3.
Serkomiser Nurettin; Poliste Kıyafet-i Resmiyesi”, Polis Mecmuası, 1 Nisan 1924, Nr. 172.
“Türk Zabıta Teşkilatının Tarihi Gelişimi”, Polis Dergisi, Nr. 38 Ocak-Şubat-Mart 2004.
Yağar, Hasan; “Mevzuat Metinlerinde Polis Teşkilatında Yapı ve Görev (1845 – 1923)”, Yayın-
lanmamış Doktora Tezi, Tez Danışmanı; Prof. Dr. Reşat Genç, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap
Tarihi Enstitüsü, Ankara 1988.
GAZETELER
Akşam, 7 Haziran 1952.
Cumhuriyet, 16 Ağustos 1925, Nr. 456.
Cumhuriyet, 23 Ağustos 1925, Nr. 463.
Günaydın Gazetesi, 17 Nisan 1969.
Hürriyet Gazetesi, 22 Temmuz 1973.
Hürriyet Gazetesi, 24.01.2018.
Hürriyet, 26 Haziran 1968.
Hürriyet, 28 Ekim 1973.
Hürriyet, 6 Nisan 1994.
Hürriyet, 7 Temmuz 1959.
Polis Gazetesi, 23 Kanun-ı Evvel 1327.
Resmi Gazete, 10 Haziran 1975, Nr. 15261.
Resmi Gazete, 10 Nisan 1986, Nr. 19074.
Resmi Gazete, 12 Temmuz 1952, Nr. 8156.
Resmi Gazete, 13 Mayıs 1961, Nr. 10806.
Resmi Gazete, 13 Şubat 1929, Nr. 1118.
300
Resmi Gazete, 15 Mart 1984, Nr. 18342.

Resmi Gazete, 16 Aralık 2010, Nr. 27787.
Resmi Gazete, 17 Eylül 1981, Nr. 17461.
Resmi Gazete, 21 Şubat 2003, Nr. 25027.
Resmi Gazete, 25.06.1995, Nr. 22324.
Resmi Gazete, 28 Eylül 1984, Nr. 18529
Resmi Gazete, 15 Kasım 1966, Nr. 12452.
Resmi Gazete, 8 Nisan 1941, Nr. 4779.
Resmi Gazete,15 Ağustos 2007, Nr. 26614.
Resmi Gazete, 15.09.1995, Nr. 22405.
Tanin, 14 Ağustos 1324 R.
Tanin, 23 Ekim 1324 R.
Tanin, 24 Temmuz 1324 R.
Tercüman-ı Hakikat, 1 Cemaziyel-ahir 1297, Nr. 572.
Ulus, 4 Haziran 1936, Nr. 5334.
301
Vakit, 1 Cemaziyel-ahir 1297, Nr. 1636.

Vakit, 17 Cemaziyel-ahir 1297, Nr. 1653.
Vakit, 30 Cemaziyel-evvel 1297, Nr. 1637.
Vatan, 2 Mayıs 1964.
DERGİLER
Polis Dergisi, Nr. 306-307.
Polis Mecmuası, 1 Teşrin-i Sani 1341, Nr. 190.
Jandarma Sadası, 5 Mart 1336, Nr. 3.
Polis Mecmuası, 1 Eylül 1341, Nr. 189.
Polis Mecmuası, 30 Temmuz 1952, Nr. 1,
Türkiye Polis Dergisi, 1 Ocak 1965, Nr. 150.
Türkiye Polis Dergisi, 1 Ağustos 1965, Nr. 157.
Polis Emeklileri Dergisi, 1 Eylül 1983, Nr. 375.
Polis Emeklileri Dergisi, 1 Mart 1984, Nr. 381.
DEVLET ARŞİV BELGELERİ

BOA. A.MKT. 23-98.
BOA.BEO. 335205-2.
BOA.DH.EUM.LVZ. 17-1.
BOA.DH.EUM.LVZ. 6-28.
BOA.ŞD. 614-18.
BOA.Y..EE.. 112-19.
BOA.Y..PRK.ZB. 3-5.
BOA.YEE, 36-3.
BOA.ZB. 102-7.
302
RESMİ KAYNAKLAR
Atlı Polis Hizmetleri Yönetmeliği, Onay Tarihi: 12.12.1996, Onay Makamı: İçişleri Bakanı
Bisikletli Polis Timlerinde Görevli Personelin Kıyafet Yönergesi, Onay tarihi: 18.12.2007, Onay Maka-
mı: Emniyet Genel Müdürü
Çevik Kuvvet Birimlerinde Görev Yapan Personelin Kıyafet Yönergesi, Onay Tarihi: 28.05.2008,
Onay Makamı: Emniyet Genel Müdürü.
Deniz Polisi ve Sualtı Grup Amirliklerinde Görevli Kurbağa Adam Personelin Kıyafet Yönergesi,
Onay Tarihi: 24.12.2007, Onay Makamı: Emniyet Genel Müdürü.
Düstur, 1. Tertip, C. 2, Düstur, 2. Tertip, C. 2, Düstur, 2. Tertip, C. 6.
EGM Belge Yönetim ve Koordinasyon Daire Başkanlığı, Atik 1531 Sayılı Özlük Dosyası.
EGM, Belge Yönetim ve Koordinasyon Daire Başkanlığı, Atik 1393 Sayılı Özlük Dosyası.
EGM, Belge Yönetim ve Koordinasyon Daire Başkanlığı, Atik 1531 Sayılı Özlük Dosyası.
Emniyet Genel Müdürlüğü Bomba Uzmanları ve Bomba Dedektör Köpeği İdarecileri Kıyafet Yö-
nergesi, Onay tarihi: 24.12.2007, Onay Makamı: Emniyet Genel Müdürü
Emniyet Genel Müdürlüğü Bomba Uzmanı Branşlı Personel Kıyafet Yönergesi, Onay Tarihi:
20.07.2020, Onay Makamı: Emniyet Genel Müdürü
Emniyet Genel Müdürlüğü Kurbağa Adam Branşlı Personel Kıyafet Yönergesi, Onay Tarihi:
22.09.2021, Onay Makamı: Emniyet Genel Müdürü
Emniyet Genel Müdürlüğü Havacılık Dairesi Başkanliği Uçucu Personel Kıyafet ve Teçhizat Yöner-
gesi, Onay tarihi: 10.01.2008, Onay makamı: Emniyet Genel Müdürü
Emniyet Genel Müdürlüğü Toplum Destekli Polis Kıyafeti Yönergesi, Onay Tarihi: 01.04.2013, Onay
Makamı: Emniyet Genel Müdürü.
Emniyet Hizmetleri Sınıfı Özel Harekât Mensupları Kıyafet Yönergesi, Onay Tarihi: 30.01.2008, Onay
Makamı: Emniyet Genel Müdürü.
Görev Köpeği Eğitimi Ve İdareciliği Yapan Personelin Kıyafet Yönergesi, Onay Tarihi: 10.01.2008,
Motosikletli Polis Timlerinde (Yunus) Görevli Personelin Kıyafet Yönergesi, Onay Tarihi: 18.12.2007,
Olay Yeri İnceleme ve Kimlik Tespit Personeli Kıyafet Yönergesi, Onay Tarihi: 10.01.2008, Onay Ma-
kamı: Emniyet Genel Müdürü
Trafik Hizmetlerinde Görevli Personele Verilecek Kıyafet, Teçhizat ve Arma-İşaret Yönergesi, Onay
Tarihi: 25.01.2013, Onay Makamı: Emniyet Genel Müdürü
Trafik Hizmetlerinde Görevli Personel Kıyafet Yönergesi, Onay Tarihi: 08.09.2021, Onay Makamı:
303
EKLER
Ek 1. 1936 Senesi İstihkak Cetveli
İstihkak Cetveli
Cinsi Adedi Miadı Hangi Sınıfa Verildiği
Kışlık ceket ve pantolon 1 1 Yıl Polis Adayından … Emniyet Memuru (dâhil) kadar
Yazlık bir ceket ve pantolon 1 1 Yıl Polis Adayından … Emniyet Memuru (dâhil) kadar
Potin, getir veya çizme 1 1 Yıl Polis Adayından … Emniyet Memuru (dâhil) kadar
Kasket 1 1 Yıl Polis Adayından … Emniyet Memuru (dâhil) kadar
Eldiven 1 1 Yıl Polis Adayından … Emniyet Memuru (dâhil) kadar
Yazlık Kasket Kılıfı 1 1 Yıl Polis Adayından … Emniyet Memuru (dâhil) kadar
Kaput (parka) 1 2 Yıl Polis Adayından … Emniyet Memuru (dâhil) kadar
Kasket 1 2 Yıl Emniyet Müdürleri
Yazlık kasket kılıfı 1 2 Yıl Emniyet Müdürleri

Veya tutarında para verilir
Kışlık ceket ve pantolon pantolo-

1 2 Yıl Emniyet Müdürleri
nantolon
Yazlık ceket ve pantolon 1 2 Yıl Emniyet Müdürleri
Potin, getir veya çizme 1 2 Yıl Emniyet Müdürleri
Eldiven 1 2 Yıl Emniyet Müdürleri
İstihkaklarının tutarına karşılık olmak üzere şapka, elbise, palto

Sivil Memurlara ve teknik sınıfa mensup memurlara
ve potin verilir
Üniforma Giyen Memurlara Bir Emniyet Müdürlüğü Kadrosundan Diğer Bir Kadroya Terfian Veya Naklen Tayin Edildikleri Sırada
Teslim Edilmek Üzere Verilen Demirbaşlar
Bir tulga, köseleden yapılmış bir palaska kemeri, bir tabanca, bir tabanca kılıfı, bir rehber, bir rehber çantası, zinciri ile beraber bir düdük, saat,
elektrik cep feneri ve bir büyücek çakı, merasim ispaleti, bunlardan atlı sınıfına mensup olanlara kılıç veya mızrak. (Sivil memurlara da yukarıda
yazılı eşyadan lüzum görülenler aynı suretle verilir.)
304
Ek 2. 1938 Senesi İstihkak Cetveli
İstihkak Cetveli
Cinsi Adedi Miadı Hangi Sınıfa Tahsis Edildiği
Kışlık ceket ve pantolon 1 1 Yıl Stajyer polisten … Emniyet Amirleri (dâhil)
Yazlık ceket ve pantolon 1 1 Yıl Stajyer polisten … Emniyet Amirleri (dâhil)
Potin, getir veya çizme 1 1 Yıl Stajyer polisten … Emniyet Amirleri (dâhil)
Kasket 1 1 Yıl Stajyer polisten … Emniyet Amirleri (dâhil)
Yazlık bir kasket kılıfı 1 1 Yıl Stajyer polisten … Emniyet Amirleri (dâhil)
Eldiven 1 1 Yıl Stajyer polisten … Emniyet Amirleri (dâhil)
Kaput (parka) 1 2 Yıl Stajyer polisten … Emniyet Amirleri (dâhil)
Kasket 1 2 Yıl Emniyet müdürlerine
Yazlık kasket kılıfı 1 2 Yıl Veya tutarında para verilir Emniyet müdürlerine
Kışlık ceket ve pantolon 1 2 Yıl Emniyet müdürlerine
Yazlık ceket ve pantolon 1 2 Yıl Emniyet müdürlerine
Potin, getir veya çizme 1 2 Yıl Emniyet müdürlerine
Eldiven 1 2 Yıl Emniyet müdürlerine
İstihkaklarının tutarına karşılık olmak üzere şapka, elbise, palto ve Sivil Memurlara ve teknik sınıfa mensup memurlara
potin verilir
Üniforma Giyen Memurlara Bir Emniyet Müdürlüğü Kadrosundan Diğer Bir Kadroya Terfian Veya Naklen Tayin Edildikleri Sırada
Teslim Edilmek Üzere Verilen Demirbaşlar
Bir tulga, köseleden yapılmış bir palaska kemeri, bir tabanca, 14 den aşağı olmamak üzere fişenk, iki şarjör, bir tabanca kılıfı, bir rehber, bir rehber
çantası, zincirle beraber bir düdük, saat, elektrik cep feneri, bir büyücek çakı, kauçuk çomak, kor gözlüğü, merasim ispaleti ve lüzumuna göre tüfenk
ve hafif makinalı tüfenk, gaz endaht tabancası ile fişengi, bomba, gaz maskesi, gaz elbisesi, oksijen cihazı, edviye çantası, sedye, dürbün, bunlardan
ati sınıfına mensup olanlara kılınç veya mızrak, teferruatı ile birlikte bir eğer takımı. (Sivil memurlara da yukarıda yazılı eşyadan lüzum görülenler
ayni surette verilir.)
305
Ek 3. 1952 Senesi Rütbeleri
Derece Üstü Emniyet Müdürü Derece Üstü Emniyet Müdürü

(90 Lira Maaşlı) (100 Lira Maaşlı)
4. Sın. Em. Müd. 3. Sın. Em. Md. 2. Sın. Em. Md 1. Sın. Em. Md.
1. Sınıf Emniyet Amiri 2. Sınıf Emniyet Amiri Başkomiser
Polis Memuru Komiser Muavini Komiser
306
Ek 4. 1960 Rütbe İşaretleri
Derece Üstü Em. Md. (90 Lira) Derece Üstü Em. Md. (100 Lira)
3. Sn. Em. Md. 2. Sn. Em. Md. 1. Sn. Em. Md.
1. Sınıf Emniyet Amiri 2. Sınıf Emniyet Başkomiser

Amiri
Polis Memuru Komiser Muavini Komiser
307
Ek 5. 1981 Senesi Branş İşaretleri
Genel Hizmet Toplum Polisi Hassas Bölgeler Koruma Polisi
Trafik Polisi Turizm Polisi Havalimanı Polisi
Deniz Polisi Bando Sınıfı Cumhurbaşkanlığı Polisi
Çevre Yolu ve Boğaziçi Köprü Koru-

Telsiz Muhabere Sınıfı Polis Enstitüsü
ma Polisi
Patlayıcı Madde Sınıfı Polis Okulu
308
Ek 6. 1994 Senesi Kol Branş İşaretleri
Başbakanlık Koruma Havalimanı Polisi Kriminal Polisi Genel Hizmet
Turizm Polisi Bando Polisi Patlayıcı Madde Polisi TBMM Polisi
Deniz Polisi Muhabere Sınıfı Trafik Polisi Hassas Koruma
Köprü Koruma Polisi Çevik Kuvvet Polisi Havacılık Polisi Özel Harekât Polisi
309
Ek 7. 2007 Senesi Rütbe İşaretleri
4. Sınıf Emniyet Müdürü
Komiser Yardımcısı
Komiser
Başkomiser
Emniyet Amiri
310
2019 Senesi Rütbe İşaretleri
Başpolis Memuru
Kıdemli Başpolis Memuru
Komiser Yardımcısı
Komiser
Başkomiser
Emniyet Amiri
311
Ek 8: 26 Ocak 2019 Tarihli Yönetmelikle Belirlenen İşaretler
312
313
314
315
316
317
318
DİZİN Çizme 10, 11, 13, 16, 17, 23, 24, 25, 26, 34, 38, 40, 41,
43, 45, 51, 61, 69, 86, 89, 94, 95, 97, 98, 99, 103,
A 106, 108, 116, 121, 122, 123, 124, 132, 133, 134,
Ahmet Faik Bey 32 137, 144, 151, 152, 154, 156, 180, 204, 205, 264,
Ankara 3, 4, 5, 6, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 31, 32, 303, 304
41, 47, 51, 52, 55, 56, 58, 70, 82, 113, 114, 129, Cop 136, 150
181, 218, 298, 299
Apron 221
D
Arma 111, 125, 256, 257, 270 Dedektör Köpeği 253, 259
Artçı 208 Deniz Polisi 231, 232, 235, 302, 307, 308
Asesbaşı 16, 17 Detektör Köpeği 254, 302
Atkı kayışı 63, 79 Dik Yaka 79
Atkılı palaska kemeri 63, 73, 80 Düdük 35, 136
Atlı Polis 72, 203, 204, 205, 302 E
Avcı Yeleği 120, 122, 134, 137, 151
Eldiven 34, 89, 98, 105, 120, 122, 134, 135, 137, 151,
Ayakkabı 5, 7, 25, 34, 40, 52, 61, 69, 80, 89, 98, 106,
164, 165, 166, 204, 209, 213, 222, 223, 232, 242,
120, 122, 127, 130, 133, 134, 137, 151, 152, 158,
269, 303, 304
161, 162, 163, 164, 165, 167, 168, 185, 222, 223,
EM 67, 69, 72, 75, 76, 78, 91, 94
229, 232, 242, 264, 270, 278, 279
Emniyet Amiri 67, 70, 76, 77, 82, 87, 94, 99, 101, 117,
B 125, 138, 139, 146, 157, 161, 162, 169, 170, 171,
Bando 162, 163, 166, 168, 180 173, 174, 175, 176, 177, 178, 214, 224, 258, 305,
Başkomiser 73, 74, 84 306
Başpolis Memuru 170, 171, 173, 175, 177 Emniyet Genel Müdürü Forsu 136
Bavyera 51, 52, 56 Emniyet Memuru 62
Bekçi 56, 79, 193, 198 Emniyet müdürü 63, 64, 84, 89, 93, 95, 99, 114, 125
Belediye kolluğu 92 Emniyet Müdürü 62, 63, 68, 70, 73, 76, 80, 82, 85, 93,
Bere 171, 231, 242, 243, 269, 270, 271 94, 96, 99, 101, 137, 138, 147, 148, 178, 303
Bisikletli polis 222 F
Böcekbaşı 17
Falakacıbaşı 10, 14, 18
Boğaziçi Emniyet Müdürlüğü 129
Flama 136, 137
Boğaziçi Köprüsü 126, 131, 143
Flâmal 146
Bomba 253, 254, 256, 259, 302
Fors 124
Boru ve Trampet Takımı 128, 129
Fotin 34, 41, 89
Bot 98, 106, 121, 122, 134, 137, 151, 152, 156, 185, 198,
Frenk gömleği 122
208, 213, 231, 242, 256, 257, 258, 269, 278, 279
Fular 129, 135, 162, 163, 164, 165, 166, 208, 219, 220,
Boz 31, 35, 42, 43, 44
270
Branş 140, 145, 175, 176, 235, 236, 258, 259, 271, 307,
308 G
Bröve 218, 219, 236
Gece Kıyafeti 161, 162
C Golf pantolon 97, 103, 117
Gömlek 84, 87, 97, 103, 115, 117, 129, 130, 132, 135,
Çanta 64, 135
140, 152, 156, 157, 160, 162, 163, 166, 168, 186,
Çavuşbaşı 11, 12
197, 242, 243, 264, 269, 270, 278, 281
Ceket 34, 35, 36, 37, 38, 39, 42, 45, 46, 52, 59, 60, 63,
Güneşlik 87, 98, 105, 120, 140, 279
65, 67, 68, 71, 73, 75, 78, 79, 83, 84, 85, 86, 88,
Güneş resmi 60, 64, 68, 69, 71, 73
92, 93, 95, 96, 101, 102, 104, 110, 114, 115, 116,
120, 121, 125, 127, 128, 129, 130, 131, 132, 134, H
135, 138, 143, 145, 146, 159, 160, 162, 163, 164,
Havacılık 176, 217, 219, 220, 302, 308
165, 166, 167, 178, 278, 279
Çelik Yelek 219 I
Cenaze Merasim Üniforması 164 İhtiram 165, 166, 179, 180
Çene kayışı 105, 120 İkta 4, 7
Çevik Kuvvet 141, 144, 149, 150, 151, 278, 279, 308 İnce kırmızı zih 32, 42, 43, 44
Çevre Yolu 126, 307 İngiliz stili 86, 97, 132
Çift Yaprak 91, 92 İskarpin 98, 106, 108, 120, 133
319
İşleme Göğüs Arması 177, 214, 225, 248, 259 Odacı 66, 75, 78
Ispalet 73, 77 Öncü 14, 18, 208
İstanbul Polis Okulu 32, 51 Osmanlı 3, 4, 7, 8, 12, 16, 19, 22, 25, 29, 30, 31, 33, 51,
İstihkak 41, 46, 63, 64, 73, 74, 80, 81, 89, 94, 99, 106, 55, 56, 57, 63, 298, 299
122, 136, 137, 149, 150, 178, 179, 303, 304 Özel Harekât Polisi 269, 272, 308
K P
Kadın polis 89 Palaska kemeri 63, 64, 90, 100, 107
Kalpak 33, 40, 41, 44, 52 Palto 88, 92, 98, 104, 110, 118, 121, 122, 123, 125, 130,
Kamuflaj 185, 197, 269, 270, 271 134, 137, 138, 144, 151, 152, 281
Kapudanpaşa 8 Panço 204, 232, 269, 281
Kaput 38, 41, 44, 61, 65, 66, 69, 74, 75, 303, 304 Pantolon 5, 26, 34, 38, 39, 41, 43, 52, 60, 68, 86, 87, 97,
Kar gözlüğü 81, 90, 106, 124, 130, 136, 149 102, 103, 116, 122, 127, 128, 129, 132, 135, 137,
Kask 208, 213, 222, 223, 248, 278 140, 144, 151, 154, 155, 157, 160, 162, 163, 164,
Kasket 60, 65, 66, 68, 71, 74, 75, 77, 83, 87, 91, 93, 98, 165, 166, 168, 179, 185, 196, 204, 205, 208, 209,
99, 303, 304 212, 217, 220, 222, 223, 227, 232, 241, 242, 247,
Kazak 155, 166, 177, 205, 208, 219, 222, 227, 232, 242, 256, 258, 264, 269, 270, 278, 279
247, 256, 257, 269 Pardösü 131, 134, 143, 144, 145, 151, 152, 161, 164, 165
Kelepçe 136, 150 Parka 44, 118, 119, 122, 130, 137, 142, 146, 151, 152,
Kep 155, 169, 170, 208, 209, 214, 224, 232, 242, 243, 154, 161, 173, 185, 197, 227, 231, 254, 256
248, 258, 270 Pelerin 47, 135, 163, 167
Kıdemli Başpolis 170, 171, 173, 175, 176, 177, 178 Polis arması 104, 105, 110, 111, 112, 120, 121, 124, 125,
kılıç 4, 7, 26, 29, 31, 37, 39, 41, 46, 47, 63, 64, 73, 80, 126, 128, 129, 134, 135, 136, 138, 139, 140, 141,
81, 90, 107, 124, 303 145, 146, 149, 213, 222, 232, 254, 255, 256, 257,
Kışlık Merasim Kıyafeti 128, 135 265, 266, 278, 279
Kışlık Mont 208 Polis Enstitüsü 4, 88, 93, 99, 115, 117, 122, 127, 129,
Kol Arması 92, 176, 229, 271 131, 132, 137, 138, 140, 143, 146, 147, 151, 299,
Kol kokartı 108, 124 307
Komiser 34, 40, 41, 46, 54, 61, 62, 64, 67, 84 Polis Okulu 93, 104, 140, 146, 147, 148, 307
Komiser muavini 40, 46, 54, 69, 84 Polis Yıldızı 162, 163, 170, 174
Köpek Eğitimi 241 R
Kravat 87, 97, 98, 104, 118, 122, 130, 133, 137, 151, 152, Rütbe 34, 40, 46, 61, 69, 70, 76, 99, 111, 125, 139, 140,
156, 160, 163, 166, 278 147, 173, 174, 214, 219, 224, 225, 248, 258, 259,
Külot pantolon 86, 97, 103, 116 271, 306, 309
Kurbağa Adam 232, 235, 302
Kursiyer 258, 265, 266 S
Sadrazam 3, 10
L Sağlık polisi 92, 93
Levazım 35 Salma çuhadarı 14
Limonküfü 115, 129 saltah 8
Saltah 15
M Şalvar 5, 6, 8, 10, 11, 14, 15, 16, 17, 19
Makine ve Kimya Endüstrisi 113 Sami Paşa 31, 32, 33, 39, 41, 54, 64
Merasim Ayakkabısı 135 Sandalcı 92
Merkez Memuru 47 Şapka Kanunu 55
Meşin 35, 40, 89, 95, 108, 123, 124, 131, 137, 143, 145, Şekerrengi 42
179, 279 Sekiz Köşeli Şapka 83
Meşin ceket 89, 95, 108, 123, 124, 131, 137, 143 Seyrüsefer 72, 81, 93
Metal Göğüs Arması 177 Sivil 55, 63, 72, 80, 99, 108, 114, 123, 141, 151, 303, 304
Miğfer 52, 127, 163, 164, 166 Şoför 65, 75, 78
mızrak 7, 63, 64, 73, 80, 81, 90, 107, 124, 303, 304 Stajyer polisler 73, 84
Montgomeri 143, 154, 241 Subaşı 4, 5, 299
Motosikletli 176, 208, 209, 210, 214, 247, 248, 302 Süvari 28, 38, 41, 43, 46, 52, 96, 99, 112, 126, 204
Muamelât memurları 71, 77, 78
Muamelât Memuru 95 T
Tabanca Kılıfı 136, 150, 164, 165, 166
O
320
TDP 229, 230

Teçhizat 35, 41, 46, 63, 73, 76, 80, 89, 99, 106, 122, 136,
149, 178, 179, 205, 209, 213, 220, 224, 229, 232,
234, 247, 256, 271, 302
Telsiz 93, 112, 126, 270, 307
Tersane Çavuşu 8
Tişort 208
Tımar 7
Toplum Destekli Polis 227, 302
Toplum Polisi 112, 113, 114, 307
Toplum Zabıtası 120, 124, 126, 127, 133, 144, 149
Tören Kıyafeti 159, 166, 173, 177, 178, 204
Tozluk 106, 121, 134, 164, 166
Trafik 63, 95, 98, 103, 105, 107, 112, 120, 126, 133, 134,
136, 138, 149, 150, 158, 159, 169, 176, 179, 182,
247, 248, 302, 307, 308
Tulga 60, 67, 68, 76, 90
Turizm polisi 92
U
Uçak 92
Uçuş Ceketi 218, 220
V
Vezir Baştebdili 14, 18, 19
Y
Yağmurluk 26, 39, 61, 69, 88, 98, 105, 120, 134, 155,
232, 263, 269
Yazlık gömlek 117, 232
Yazlık Merasim Kıyafeti 129, 135
Yazlık Mont 208, 209
Yeniçeri Ağası 9, 10, 11, 13, 19
Yıldız 61, 76, 91, 92, 148
Yün Başlık 219, 234
Yunuslar 208, 210, 302
Yüz Maskesi 208
321
322

Gecmisten Gunumuze Turk Polis Kiyafetleri

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Gecmisten Gunumuze Turk Polis Kiyafetleri

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

EMNİYET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Belge Yönetimi ve Koordinasyon Daire Başkanlığı

Teknik Hazırlık: Melek Matbaa Promosyon Hizmetleri

Baskı: Hermes Tanıtım Ofset Ltd. Şti.

III.III.II. Giyeceklerin Rütbe ve İşaretleri................................................................................. 46

III.III.I. Giyeceklerin Renk, Cins ve Biçimleri ile Şekilleri................................................... 96

V.II.VII. Bando Tören Kıyafeti.............................................................................................. 166

Son Zaptiye Nazırı Sami Paşa (1908)

İlk Emniyet Umum Müdürü Ali Galip Pasiner (1909)

POLİS TEŞKİLATININ KURULUŞUNA KADAR GÜVENLİK VE

İstanbul Polis Umum Müdürü Azmi Bey (1913)

“On Üç Asırlık Türk Kıyafet Tarihine Bir Bakış”11 adlı eserden

Yandaki fotoğraftan da anlaşıldığı üzere

Sipahi13 Sipahi Zabiti14

“On Üç Asırlık Türk Kıyafet Tarihine Bir Bakış”

IV. Kapudan (Kaptan) Paşa

Kaptan Paşa, İstanbul’un Kasımpaşa ile Galata semtinin asa-

“Kıyafetli Albüm ve Ki-

19 Çetin, a.g.t., ss. 83-84.

Yeniçeri Ağası (soldan üçüncü)

23 Çetin, a.g.t., ss. 71-72

Falakacıbaşı (ilk soldaki)

26 Mahmut Şevket Paşa, a.g.e., s. 49.

Çavuşbaşı (mavi kaftanlı)

29 Mahmut Şevket Paşa, a.g.e., ss. 52-53.

Çavuşbaşı (mavi kaftanlı)

32 Çetin, a.g.t., ss. 49-50.

VIII. Kol Kethüdası

Kethüda Bey (pembe kaftanlı)

33 Okçabol, a.g.e., s. 57.

köşe ve bucağa bakarlardı. Yine görev mahallindeki

1826 senesinde Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasıyla beraber bu

gösterirlerdi. Ayrıca, mahalle ve kabristan aralarında

36 Mahmut Şevket Paşa, a.g.e., s. 57.

Sekbanbaşı (kahverenkli ceketli)

bunların vazifeleri arasındaydı. Bostancıbaşının müsaadesi olmadan

Asesbaşı (Kahverengi kostümlü)

41 Alyot, a.g.e., ss. 57-58.

Asesbaşı, Yeniçeri Oca-

44 Çarşılı, a.g.e., s. 170.

XIV. Vezir Baştebdili

XV. Kollukçu Zabit ve Çavuş

“Osmanlı Teşkilat ve Kıyafet-i Askeriyesi”

52 Mahmut Şevket Paşa, a.g.e., s. 81.

POLİS TEŞKİLATININ KURULUŞUNDAN CUMHURİYET’E

1 Abdülkadir Özcan, “Zaptiye”, İslam Ansiklopedisi, C. 44, s. 128-130.

I. İLK POLİS KIYAFETİ (1845)

İlk Polis Neferi Kıyafeti (Emsali)7

II. ASAKİR-İ ZAPTİYE DÖNEMİ

(1846-1855) Handbook Of The Turkish Army

(1858-1876) Handbook Of The Turkish Army

Cinsi Adedi Miadı Hangi Sınıf

II.II. Zaptiye Nezareti Dönemi (1879-1909)

Cibali Karakolu (II. Abdülhamit Dönemi)

komiserlere verilmekte iken yalnız komiserlerin omuz kordonları gümüş rengindedir28.

(1876-1909) Handbook Of The Turkish Army

Çift Sıra Düğmeli Polis Üniforması (1885?-1908)

III. İKİNCİ MEŞRUTİYET DÖNEMİ

Sami Paşa Zamanı Polis Üniforması-1908

41 Tanin, 7 Ağustos 1324 R.

Bosna, Hersek’in Avusturya-Macaristan Devleti tara-

Polis Memuru Kalpağı

III.I.I. Giyeceklerin Renk, Cins ve Biçimleri ile Şekilleri

Kalpak, boz renkte kıvırcık astragandan yapılmıştır. Te-