1

GPSC PRELIMS + MAINS TOPIC NO 18

વતં તા ચળવળ અને વતં યોતર એક કરણમાં સરદાર પટલ ની ૂિમકા

 વડા ધાને ભારતના થમ ગૃહ ધાન, સરદાર વ ભભાઈ પટેલને 15મી ડસે રે તેમની 71મી
પુ ય ત થઅે ાંજ લ અાપી હતી.(2022 72 મી પુ ય તથી)
 જ : 31મી અાે ાેબર 1875ના રાેજ 'ભારતના લાેખડ
ં ી પુ ષ' સરદાર વ ભભાઈ પટેલનાે જ
વતમાન ગુજરાતના ન ડયાદ ગામમાં થયાે હતાે.
 ભારતના થમ ગૃહમં ી અને નાયબ વડા ધાન ,તેમણે હં મેશા ભારતની જનતાને સવ ે ભારત ( ે
ભારત) બનાવવા માટે અેક થઈને (અેક ભારત) સાથે રહે વા વનંતી કરી,અા વચારધારા હજુ પણ
અા નભર ભારત પહે લમાં ત બ બત થાય છે જે ભારતને અા નભર બનાવવા માંગે છે .
 ભારતની બંધારણ સભાની વ વધ સ મ તઅાેનું નેતૃ કયુ, જેમ કે :
o મૂળભૂત અ ધકારાે પર સલાહકાર સ મ ત.
o લઘુમતી અને અા દ ત અને બાકાત વ તારાેની સલાહકાર સ મ તના
ભારી .
o બંધારણ સભામાં ાંતીય બંધારણ સ મ ત

 સુધારાઅાે:
o તેમણે ગુજરાતમાં અને બહાર દા ના સેવન, અ ૃ યતા, ા ત ભેદભાવ અને
ી મુ માટે ાપકપણે કામ કયુ.
o રા ીય તં તા ચળવળ સાથે ખેડા સ ા હ (1918) અને બારડાેલી
સ ા હ (1928) માં ખેડૂતના ઉ ે યને અેકીકૃત કયુ.
o બારડાેલીની મ હલાઅાેઅે વ ભભાઈ પટે લને 'સરદાર'નું બ દ અા ું હતું,
જેનાે અથ થાય છે 'મુ અથવા નેતા'.
o અાધુ નક અ ખલ-ભારતીય સેવા ણાલીની ાપના કરી હાેવાથી તેમને
‘ભારતના સ વલ સવ ્ સના અા યદાતા સંત’ તરીકે યાદ કરવામાં અાવે છે .
 રજવાડાઅાેનું અેકીકરણ:
o ભારતના થમ ગૃહ ધાન અને નાયબ વડા ધાન તરીકે , સરદાર પટેલે લગભગ
562 રજવાડાઅાેને ભારતીય સંઘમાં અેકીકરણ કરવામાં મહ ની ભૂ મકા ભજવી
હતી.
o ાવણકાેર, હૈ દરાબાદ, જૂનાગઢ, ભાેપાલ અને કા મીર જેવા કે ટલાક રજવાડાઅાે
ભારતમાં ડ
ે ાવા માટે અણગમતા હતા.

https://t.me/topper27theprelimsmaster
 2

o સરદાર પટેલે રજવાડાઅાે સાથે સવસંમ ત બાંધવા માટે અથાક મહે નત કરી પરં તુ
ાં જ ર પડે ાં સામ, દામા, દં ડ અને ભેદની પ તઅાેનાે ઉપયાેગ કરવામાં
અચકાયા ન હ.
o તેમણે નવાબ ારા શા સત જૂનાગઢ અને નઝામ ારા શા સત હૈ દરાબાદના
રજવાડાઅાેને ડ
ે વા માટે બળનાે ઉપયાેગ કયા હતાે, જે બંને પાેતપાેતાના
રા ાેને ભારત સંઘ સાથે વલીન ન કરવા ઈ તા હતા.
o સરદાર વ ભભાઈ પટે લે ટશ ભારતીય દે શાે સાથે રજવાડાઅાેને ે ા
અને ભારતના બા નાઇઝે શનને અટકા ા. (બા નાઇઝે શન અેટલે વશાળ
વ તારનું નાના ટુકડાઅાેમાં વભાજન)
o ભારતીય સંઘમાં ભારતીય રજવાડાઅાેના અેકીકરણ અને અેકીકરણમાં મહ ની
ભૂ મકા ભજવવા અને રજવાડાઅાેને ભારતીય સંઘ સાથે ેડાણ કરવા
સમ વવા માટે "ભારતના લાેખંડી પુ ષ" તરીકે અાેળખાય છે .

પ રચય:

 પટેલના પતા ઝવેરભાઈ ઝાંસીની રાણી લ મીબાઈની સેનામાં સૈ નક હતા.

 તેની માતા લાડબાઈ હતી.
 તેમણે 1897માં મે ક પાસ કયુ અને પછી ઈં લે માં કાયદાનાે અ ાસ કયા.
 1913 માં કાયદાનાે અ ાસ પૂણ કયા પછી, પટેલ ભારત પરત ફયા અને પછી ગાેધરા ખાતે તેમની
ે સની ાપના કરી બાદમાં તેણે તેની સફળ ે સ અમદાવાદમાં ખસેડી અને શ અાતમાં તે સંપ
અેકઠી કરવા અને પાેતાના અને તેના પ રવાર માટે અારામદાયક વન વવા માંગતા હતા. તે સમયે
તેણે લ કરી લીધા હતા અને તેને બે બાળકાે હતા.(પ ી-ઝવેરબેન )(બાળકાે-ડા ાભાઇ,મ ણબેન)
 અમદાવાદમાં, તેઅાે મહા ા ગાંધીને મળવાનું થયું અને બે-બે બેઠકાે પછી, તેમના ભાવ હે ઠળ અા ા.
તેઅાે ગાંધી ના ખર અનુયાયી બ ા અને રાજકીય કાયમાં સામેલ થવા લા યા.
 તેઅાે કા સ
ે પાટ (28 ડસે ર, 1885ના રાેજ રચાયેલ)ની ગુજરાત પાંખના સ ચવ બ ા અને ખેડૂતાે
પર કર ઉઘરાવવાની વ ખેડા ઝું બેશનું નેતૃ કરવા માટે ૈ કબ ા, કારણ કે ગાંધી પાેતે
ચંપારણમાં હશે.
 ખેડા ઝું બેશ (1918) સફળ રહી અને ગામડે ગામડે વાસ ારા, પટેલ અને તેના સંલ ખેડૂતાેને સરકાર
તેમની માંગણીઅાે પૂરી ન કરે ાં સુધી કર ચૂકવવાનાે ઇનકાર કરવા માટે મજબૂર કયા.
 પટેલે યંસેવકાેની ફાેજ ઊભી કરી જેણે અા કામમાં ામજનાેને મદદ કરી. અા બળવાેઅે ખેડૂતાેની
દુદશા ે ઘણી સહાનુભૂ ત દશાવી. સરકાર પટેલ સાથે વાત કરવા સંમત થઈ અને અેક વષ માટે ટે
પણ ગત કયા. પટેલ લાેકાેના હીરાે તરીકે ઉભરી અા ા.
 પછી 1920માં તેઅાે ગુજરાત દે શ કા ેસ સ મ તના અ તરીકે ચૂટ
ં ાયા. તેઅાે 1945 સુધી અા પદ પર
ર ા.

https://t.me/topper27theprelimsmaster
 3

 1920માં ારે ગાંધી અે અસહકાર ચળવળની હે રાત કરી ારે પટેલે તેમને ટેકાે અા ાે અને તેનું
અાયાેજન કરવા માટે અથાક મહે નત કરી. ારે જ તેણે પાેતાના યુરાેપીયન વ ાે કાઢી ના ાે અને
ખાદી અપનાવી. પટે લ અેક અેવા નેતા હતા જેમણે ચાૈરી ચાૈરા (5મી ફે અ
ુ ારી, 1922ના રાેજ બનેલી)
ઘટનાને પગલે ગાંધીને ારે અાંદાેલન ગત કયુ ારે તેમને સમથન અા ું હતું.
 પટેલની અાગેવાની હે ઠળનું બીજંુ અેક માેટંુ અ ભયાન 1928માં બારડાેલી સ ા હ હતાે. અહ ફરીથી,
તેમણે ખેડૂતાેને વ તારમાં પૂર અને દુ ાળને પગલે કર ચૂકવવાનાે ઇનકાર કરવા અને સરકાર ારા
કરવેરામાં ભારે વધારાે કરવા જણા ું હતું. અા અ ભયાનની સફળતા પછી, તેમના સાથીદારાે ારા તેમને
'સરદાર' નું બ દ અાપવામાં અા ું હતું.
 દાંડી સ ાહ (1930) દર મયાન પટેલની ધરપકડ કરવામાં અાવી હતી. ગાંધી-ઇર વન કરાર બાદ તેમની
મુ પછી, તેઅાે 1931માં તેના કરાચી સ માં INCના મુખ તરીકે ચૂટ
ં ાયા હતા.
 1932માં તેમની ફરી ધરપકડ કરવામાં અાવી હતી.
 તેઅાે કા સ
ે પાટ માં કે ીય બ ા અને ખાસ કરીને કે ીય અને ાંતીય અેસે લીઅાે માટે
ઉમેદવારાેની પસંદગીમાં તેના મુ ભંડાેળ અેક કરનાર અને અાયાેજક હતા.
 તેઅાે પ ના સ ાેમાં શ ત ા પત કરવામાં માનતા હતા અને તેઅાે ઈ તા ન હતા કે લાેકાે ટશ
શાસનથી અાઝાદીના માેટા ય
ે થી વચ લત થાય.
 તેમણે ભારત છાેડાે ચળવળને ટે કાે અા ાે હતાે અને 7 અાેગ 1942ના રાેજ અાપેલા ભાવના ક
ભાષણ ારા લાેકાેને લડવા માટે ે રત કયા હતા
 તમામ અ ણી રા ીય નેતાઅાે સાથે તેમની ધરપકડ કરવામાં અાવી હતી અને જૂન 1945માં જ તેમને
મુ કરવામાં અા ા હતા.
 ભારતનું વભાજન અ નવાય લાગતું હતું અને પટેલ તેની વ માં હાેવા છતાં, તેઅાે સમજતા હતા કે તે
સમયે તે જ રી હતું કારણ કે કા ેસ અને મુિ લમ લીગ તે મુ ા પર અાંખ અાડા કાન કરી શકતા ન હતા.
 દે શભરમાં ફે લાયેલી સાં દા યક તર ાર અને હસાની ભરતીને રાેકવા માટે પણ તે જ રી હતું. દરખા ત
પર મતદાન કરવા માટે કા સ
ે ની બેઠકમાં, તેમણે ક ું, “હંુ [મુિ લમ બહુમતી ધરાવતા વ તારાેમાં]
અમારા ભાઈઅાેના ડરની સંપણ
ૂ શંસા ક ં છું. ભારતનું વભાજન કાેઈને પસંદ નથી અને મા ં દય
ભારે છે . પરં તુ પસંદગી અેક વભાગ અને ઘણા વભાગાે વ ે છે . અાપણે ત ાેનાે સામનાે કરવાે પડશે.
 અમે ભાવના કતા અને ભાવના કતાને માગ અાપી શકતા નથી.... અમને ગમે કે ન ગમે, પં બ અને
બંગાળમાં પા ક તાન પહે લાથી જ અિ ત માં છે . સં ેગાેમાં, હંુ ાયપૂણ પા ક તાનને પસંદ કરીશ, જે
લીગને વધુ જવાબદાર બનાવી શકે . તં તા અાવી રહી છે . અાપણી પાસે 75 થી 80 ટકા ભારત છે ,
જેને અાપણે અાપણી પાેતાની તભાથી મજબૂત બનાવી શકીઅે છીઅે. લીગ બાકીના દે શના વકાસ
કરી શકે છે .
 પટેલે પાટ શન કાઉ લમાં ભારતનું તનધ કયુ હતું ાં બે નવા રા ાે વ ે હે ર સંપ ના
વભાજનની દે ખરે ખ રાખવામાં અાવી હતી.
 વભાજન દર મયાન હસાની અક નીય ભયાનકતા પછી, પટેલે રાહત કાય અને શરણાથ શ બરાેનું
અાયાેજન કરવાનું શ કયુ. તેમણે ભારતીય સૈ ની દ ણ ભારતીય રે જમે ્ સને અસર ત

https://t.me/topper27theprelimsmaster
 4

વ તારાેમાં વ ા પુનઃ ા પત કરવા માટે બાેલા ા, અે ણીને કે પં બ અને દ ીના પાેલીસ

દળ, જેઅાે દુઘટનાની ખૂબ ન ક હતા, તેના પર વ ાસ કરી શકાય નહ .
 પટેલ ભારતમાં મા તં તા સેનાની તરીકે ની ભૂ મકા માટે જ નહ પરં તુ અાઝાદી પછી દેશને અેક
કરવામાં તેમની ભૂ મકા માટે પણ અાદરણીય છે . ભારત રાજકીય રીતે ટશ ભારતીય ાંતાે અને
રજવાડાઅાેથી બનેલું હતું જેની સં ા 600 થી વધુ હતી
 દે શના રાજકીય અેકીકરણમાં તેમના અદભૂત યાેગદાનના સંદભમાં પટેલને ભારતના બ ાક માનવામાં
અાવે છે . ારે જૂનાગઢના નવાબે 80% હદુ વ તી હાેવા છતાં પા ક તાનમાં વેશ કયા, ારે પટેલે
ાં લ કર માેક ું. લ કરી અને રાજકીય ૂહરચનાના સંયાેજન સાથે, રજવાડાનું ભારતમાં
વ લનીકરણ કરવામાં અા ું હતું. હૈ દરાબાદ પણ, અાવી જ પ ર ત સાથે (મુિ લમ શાસક સાથે હદુ
બહુમતી) જૂનાગઢના માગને અનુસયુ. ભારતીય સેનાઅે, પટે લના અાદે શ પર, 1948 માં હૈ દરાબાદ પર
અા મણ કયુ અને ભારત સાથે તેનું ડ
ે ાણ સુર ત કયુ.
 ભારતની અાધુ નક નાગ રક સેવાઅાેની ાપનામાં તેમની ભૂ મકા માટે , તેમને નાગ રક સેવાઅાેના
'અા યદાતા સંત' તરીકે પણ અાેળખવામાં અાવે છે . તેમણે સેવાઅાેને દે શની સરકારી મશીનરીની
‘ ીલ ે મ’ તરીકે અાેળખાવી હતી.

મૃ ુ:

 સરદાર પટેલનું બાે ેમાં 15 ડસે ર 1950ના રાેજ 75 વષની વયે દયરાેગના હુમલાથી અવસાન થયું
હતું.

ે ુ અાેફ યુ નટી

 ે ુ અાેફ યુ નટી સરદાર વ ભભાઈ પટે લના સ ાનમાં બનાવવામાં અાવી છે .

 તેનું ઉ ાટન 31મી અાે ાેબર, 2018ના રાેજ સરદાર પટેલની 143મી જ જયં ત ન મ ે કરવામાં અા ું
હતું.
 ે ં ી
ુ અાેફ યુ નટી વ ની સાૈથી ઊચ તમા છે . 182 મીટર પર, તે ચીનની ગ ટે લ બુ તમા
કરતા 23 મીટર ઉંચી છે અને યુઅસ
ે માં ે ં ાઈ લગભગ બમણી
ુ અાેફ લબટ (93 મીટર ઉંચી) ની ઊચ
છે .
 ુઅારી 2020 માં, તેને શાંઘાઈ કાેઅાેપરે શન અાેગનાઈઝે શન (SCO) ના 'અાઠ અ યબીઅાે' માં
ઉમેરવામાં અા ું હતું
 તેમને 1991 માં મરણાે ર ભારત ર અેનાયત કરવામાં અા ાે હતાે. તેમની જ જયં ત 2014 થી રા ીય
અેકતા દવસ (રા ીય અેકતા દવસ) તરીકે મનાવવામાં અાવે છે .
 :

https://t.me/topper27theprelimsmaster
 5

ભારતીય રજવાડાઅાેના અેકીકરણ યામાં મુ વહીવટી મુ ાઅાે અને સામા જક-સાં ૃ તક

સમ ાઅાેનું મૂ ાંકન કરાે. (150 શ ાે)
 જવાબ:

Points : ઉકે લવા માટે નાે અ ભગમ

અાઝાદી પછી તરત જ રજવાડાઅાેની તનું ટૂંકમાં વણન કરીને જવાબનાે પ રચય અાપાે.

ભારત સાથેના તેમના અેકીકરણને લગતા કે ટલાક વહીવટી મુ ાઅાેનાે ઉ ખ

ે કરાે.

તેને લગતી કે ટલીક સામા જક-સાં ૃ તક સમ ાઅાેનાે ઉ ેખ કરાે.

ભારતીય બંધારણમાં રજવાડાઅાે માટે અાપવામાં અાવેલી વ ા વશે કહીને જવાબ પૂરાે કરાે.

 પ રચય

 ટશ ભારત હે ઠળના રા શાહી રા ાેને રજવાડાં કહે વાતા. તે સમયે લગભગ 48% ભારતીય વ તાર
અને 28% વ તીને અાવરી લેતા 500 થી વધુ રજવાડાઅાે હતા. અા રજવાડાઅાે કાયદે સર રીતે ટશ
ભારતનાે ભાગ ન હતા પરં તુ ટશ ાઉનને સંપણૂ પણે ગાૈણ હતા.

 રજવાડાઅાેના અેકીકરણમાં વહીવટી મુ ાઅાે

 ટશ સવા તાનાે અંત: 1947ના ભારતીય તં તા અ ધ નયમ (માઉ બેટન ાન પર

અાધા રત)અે ભારતીય રા ાે પર ટશ તાજની સવાપ રતાનાે અંત લા ાે.
 ઘણા શાસકાેઅે અં ે ેના વદાયને વ ના નકશા પર તેમની ાય તા અને તેમના તં રા ની
ઘાેષણા કરવા માટે અેક અાદશ ણ તરીકે ય ે ું.
 વલયના સાધનાે પર હ તા ર: શાસકાે ારા અમલમાં મૂકવામાં અાવેલા ેડાણના દ તાવે ે, જે
સંર ણ, વદે શી બાબતાે અને સંદેશા વહાર નામના ણ વષયાે પર ભારતના ભુ (અથવા
પા ક તાન) માં રા ાેના વેશ માટે દાન કરવામાં અાવે છે .
 ાકૃ તક સંસાધનાેની ઉપલ તા: કે ટલાક રજવાડાઅાે પાસે કુદરતી સંસાધનાેનાે સારાે ભંડાર હતાે, અેવું
માનવામાં અાવતું હતું કે અા રજવાડાઅાે ાય રીતે વી શકે છે અને તેથી તેઅાે તં રહે વા માગે છે .
 કને વટી અને કૃ ષ સહાય: રાજપૂત રા માં હદુ રા અને માેટી હદુ વ તી હાેવા છતાં, તે પા ક તાન
તરફ ઝુ કાવતું હતુ.ં
 અેવું કહે વાય છે કે જ ાઅે મહારા ને તેમની તમામ માંગણીઅાેની યાદી સાથે સહી કરે લાે કાેરાે કાગળ
અા ાે હતાે.

https://t.me/topper27theprelimsmaster
 6

 ખેડૂત વરાેધ: 1946-51નાે તેલંગાણા બળવાે અે તેલંગણા દે શમાં હૈ દરાબાદના રજવાડા સામે સા વાદી
અાગેવાની હે ઠળનાે ખેડૂત બળવાે હતાે, જે અાંદાેલન સાથે અાગળ વ ાે હતાે.

 સામા જક-સાં ૃ તક પડકારાે

 હૈ દરાબાદ :

o તે તમામ રજવાડાઅાેમાં સાૈથી માેટંુ અને સાૈથી સમૃ હતુ,ં જે ડે ન

ઉ દે શના માેટા ભાગને અાવરી લેતું હતું.
o અા રજવાડાની બહુમતી વ તી હદુ હતી, જેના પર મુિ લમ શાસક
નઝામ મીર અાે ાન અલીનું શાસન હતું.
o તેણે તં રા ની માંગ કરી અને ભારતમાં ેડાવાનાે ઇનકાર કયા.
o તેને જ ા તરફથી મદદની ખાતરી મળી અને અા રીતે હૈ દરાબાદ પર
તણાવ અને મૂંઝવણ સમય સાથે વધતી ગઈ.
o સરદાર પટેલ અને અ મ ીઅાેની વનંતીઅાે અને ધમકીઅાે
નઝામના માનસમાં કાેઈ ફરક ન પાડી શ ા અને તેણે યુરાેપમાંથી
શ ાે અાયાત કરવાનું ચાલુ રા ું.
o ારે સશ ક રપંથીઅાેઅે હૈ દરાબાદના હદુ અાે વ
હસક કૃ ાે શ કયા ારે પ ર ત ગંભીર બની ગઈ.
o 13 સ ે ર 1948ના રાેજ 'અાેપરે શન પાેલાે' હે ઠળ ભારતીય
સૈ નકાેને હૈ દરાબાદ માેકલવામાં અા ા હતા
o 4 દવસના સશ સંઘષ પછી, હૈ દરાબાદ અાખરે ભારતનું અ ભ
અંગ બની ગયું
o બાદમાં નઝામના શરણાગ તને કારણે તેને પુર ાર મ ાે અને તેને
હૈ દરાબાદ રા નાે ગવનર બનાવવામાં અા ાે.

 જુનાગઢ

o ગુજરાતના દ ણ-પ મમાં ત અેક રજવાડં ુ , જે અાેગ 15, 1947

સુધી ભારતમાં વે યું ન હતું, માેટાભાગની વ તી હદુ અને રા મુિ લમ
હતી.

https://t.me/topper27theprelimsmaster
 7

o 15 સ ે ર, 1947ના રાેજ નવાબ મુહ દ માેહબત ખાન અે

પા ક તાનમાં ડ ે ાવાનું ન ી કયુ અને દલીલ કરી કે જૂનાગઢ દ રયાઈ
માગ પા ક તાન સાથે ડ ે ાયેલું છે .
o જૂનાગઢ હે ઠળના બે રા ાે, માંગરાેળ અને બાબરીયાવડના શાસકાેઅે
જવાબમાં જૂનાગઢથી તં તા હે ર કરી અને ભારતમાં ડ ે ાયા.
o જવાબમાં, જૂનાગઢના નવાબે લ કરી બળનાે ઉપયાેગ કરીને અા બંને
રા ાે કબજે કયા, પ રણામે પડાેશી રા ાેના રા અાેઅે ભારત
સરકારને મદદ માટે અપીલ કરી.
o ભારત સરકાર માનતી હતી કે ે જૂનાગઢને પા ક તાનમાં વેશવાની
મંજૂરી અાપવામાં અાવશે, તાે કાેમી રમખાણાે વધુ ભયાનક પ ધારણ
કરશે, જેમાં બહુમતી હદુ વ તી, જે 80% છે , તે નણયને ીકારશે
નહ . અા કારણાેસર, ભારત સરકારે વલીનીકરણના મુ ાને "જનમત"
ારા ઉકે લવાનાે તાવ મૂ ાે.
o અા દર મયાન, ભારત સરકારે જૂનાગઢ માટે બળતણ અને કાેલસાનાે
પુરવઠાે બંધ કરી દીધાે અને ભારતીય દળાેઅે માંગરાેળ અને
બાબ રયાવાડ પર કબ ે કયા.
o પા ક તાને ભારતીય દળાેને પાછા ખચવાની શરત સાથે 'જનમત સં હ'
માટે સંમ ત દશાવી હતી, પરં તુ ભારતે અા શરત ફગાવી દીધી હતી.
o 7 નવે ર, 1947ના રાેજ, જૂનાગઢ કાેટ ભારત સરકારને રા નાે
વહીવટ સંભાળવા અામં ણ અા .ું
o જૂનાગઢના દીવાન, સર શાહ નવાઝ ભુ ાે (ઝુ ીકાર અલી ભુ ાેના
પતા) અે ભારત સરકારને દર મયાનગીરી કરવા અામં ણ અાપવાનું
ન ી કયુ.
o ફે ુઅારી 1948 ના રાેજ 'જનમત' યાેજવામાં અા ાે હતાે, જે લગભગ
સવસંમ તથી ભારતમાં ેડાણની તરફે ણમાં ગયાે હતાે.

 કા મીર
o અેક રજવાડં ુ ાં માેટાભાગની વ તી મુિ લમ હતી, ારે રા હદુ
હતા.
o રા હ ર સહે પા ક તાન અથવા ભારતમાં ડ ે ાવાના ઇ ુમે
અાૅફ અે ેશન પર કાેઈ નણય લીધા વના 'માૈન ત' ળવી
રાખી હતી
o અા દર મયાન પા ક તાની સૈ નકાે અને સશ અા દવાસીઅાેઅે
કા મીરમાં ઘૂસીને હુમલાે કયા હતાે
o મહારા અે ભારત સરકારને મદદ માટે અપીલ કરી. રા અે મદદ
માટે શેખ અ ુ ાને પાેતાના ત ન ધ તરીકે દ ી માેક ા.

https://t.me/topper27theprelimsmaster
 8

o 26 અાે ાેબર 1947ના રાેજ, રા હ ર સહે વલીનીકરણ પ પર

હ તા ર કયા.
o અા હે ઠળ, સંદેશા વહાર, સંર ણ અને વદે શી બાબતાેને ભારત
સરકારના અ ધકાર ે હે ઠળ લાવવામાં અા ા હતા.
o 5 માચ, 1948 ના રાેજ, મહારા હ ર સહે વડા ધાન તરીકે શેખ
અ ુ ા સાથે વચગાળાની લાેક ય સરકારની હે રાત કરી.
o રા બંધારણ સભા 1951 માં ચૂંટાઈ હતી અને 31 અાે ાેબર 1951
ના રાેજ થમ વખત મળી હતી.
o 1952માં દ ી સમજૂતી પર હ તા ર કરવામાં અા ા હતા, જેના
હે ઠળ ભારતીય બંધારણમાં જ ુ અને કા મીરને ' વશેષ દર ાે'
અાપવામાં અા ાે હતાે. 6 ફે ુઅારી 1954ના રાેજ, જ ુ અને
કા મીરના બંધારણે ભારત સંઘ સાથે વલીનીકરણને મંજૂરી અાપી.
o જ ુ અને કા મીરના બંધારણની કલમ 3 મુજબ, જ ુ અને કા મીર
ભારતનાે અ ભ અંગ છે અને રહે શે.

 ન ષ
 ભારતીય રા ીય કા સ ે ની અાગેવાની હે ઠળની વચગાળાની સરકારે ભારતમાં રજવાડાઅાેના
સંપણ
ૂ અેકીકરણની વાટાઘાટાે કરી અને બદલામાં શાસકાેને બંધારણ હે ઠળ ગેરંટી અાપવામાં
અાવેલ કરમુ ખાનગી પસ, તેમના શીષકાે અને તેમની મલકત અને મહે લાે ળવી રાખવાના
અ ધકારની અાેફર કરી.
 કલમ 370 ાય તા અને રા ના કાયમી રહે વાસીઅાે માટે કાયદાે બનાવવાની મતાના
સંદભમાં જ ુ અને કા મીર રા ના વશેષ દર ાને મા તા અાપે છે .

https://t.me/topper27theprelimsmaster