8/5/2023

Lược sử phát triển

Gồm 3 giai đoạn:
 Giai đoạn tiền đề
 Giai đoạn sinh học phân tử ra đời
 Giai đoạn sinh học phân tử hiện đại

NHẬP MÔN SHPT

Giai đoạn tiền đề

 1869, F.Miescher (1844-1895) người Thụy Sĩ phát
hiện ra 1 chất trong nhân tế bào không phải
protein
 Nuclein
 Acid nucleic

Giai đoạn tiền đề

 1865, Gregor Johann Mendel (1822-1884) các quy
luật di truyền trên đậu Hà Lan

1
 8/5/2023

Giai đoạn tiền đề Giai đoạn tiền đề

http://www.genomenewsnetwork.org/resources/timeline/

 Đầu TK XX, Walter Sutton (1877-1916, Mỹ )& 1910, Thomas Hunt Morgan (1866-1945, Mỹ) xây
Theodor Boveri (1862-1915, Đức) thiết lập mối dựng học thuyết di
quan hệ giữa Di truyền học và Sinh học truyền NST (Nobel 1933)
 Protein hay acid nucleic là vật liệu di truyền?

Giai đoạn tiền đề Giai đoạn tiền đề

 1928, thí nghiệm nổi tiếng của Frederick Griffith  1944, Oswald Avery (1877-1955, Mỹ), Colin
(1881-1941,Anh) thí nghiệm trên phế cầu khuẩn MacLeod (1909-1972, Canada), và Maclyn McCarty
Streptococcus pneumoniae (1911-2005) công bố ADN là vật liệu di truyền

Osward. T. Avery in 1937

Giai đoạn tiền đề

 1952, thí nghiệm Alfred Hershey và Martha Chase
chứng minh ADN chứ không phải protein là chất
mang TTDT

2
 8/5/2023

Giai đoạn tiền đề Giai đoạn SHPT ra đời

 1953, James Dewey Watson (Mỹ) và Francis Harry
 1951, Erwin Chargaff (1905-2012, Áo) chứng minh tỷ
Compton Crick (1916-2004, Anh): công bố bài báo
lệ A = T; C = G, tỷ lệ A + T/G + C thay đổi theo loài
về mô hình cấu trúc ADN “một cấu trúc cho
deoxyribose nucleic acid” (Nature, 28/04/1953) 
khám phá lớn nhất trong Sinh học của
thế kỷ

Giai đoạn SHPT ra đời Sao chép ADN

1956, Học thuyết trung tâm (Central dogma)
của shpt được Francis Crick đề xuất:  Tế bào phân chia, ADN phải được sao chép để
“Thông tin di truyền một khi đã chuyển sang protein đảm bảo TTDT được chuyển cho tế bào con
thì không thể lấy lại được”

Phiên mã ARN Dịch mã protein

 Quá trình truyền thông tin từ ADN sang ARN  Giai đoạn cuối của sự biểu hiện TTDT trên mARN
được gọi là phiên mã thành trình tự acid amin tương ứng trong chuỗi
polypeptid

3
 8/5/2023

Giai đoạn SHPT ra đời Giai đoạn SHPT ra đời

 1961, Marshall Nirenberg (Mỹ) và J. Matthei tìm ra  1961, F. Jacob và J. Monod tìm ra cơ chế điều hoà
bộ mã di truyền đầu tiên tổng hợp protein
 1966, cùng với H. G. Khorana (Nhật) đã giải mã
toàn bộ 64 codon (bộ ba mã hoá)

Giai đoạn SHPT ra đời Giai đoạn SHPT hiện đại

 Thập niên 70 TK XX, kỹ thuật di truyền tạo nên
 1962, Werner Arber, Daniel Nathans & Haminton cuộc cách mạng trong di truyền và SHPT: xác định
Smith tìm ra enzym cắt giới hạn trình tự nucleotid trên gen  gây đột biến định
 1967, enzym ADN ligase được chiết xuất hướng cho các biến đổi tuỳ ý
 Đầu 1990, nghiên cứu in silico (trên máy điện
toán) đã tạo thuận lợi cho các nghiên cứu Sinh
học, trong đó có
Di truyền học

Giai đoạn SHPT hiện đại Giai đoạn SHPT hiện đại
 1970, Hamilton Smith chiết được enzym cắt giới  1973, A.C. Chang và Herbert Boyer, Stanley
hạn Cohen… tạo ra plasmid tái tổ hợp, ứng dụng trên
 1972, Paul Berg tạo ra ADN tái tổ hợp trong ống E. coli
nghiệm  Thúc đẩy sự ra đời của công nghệ di truyền

4
 8/5/2023

Giai đoạn SHPT hiện đại

1977, Walter Gilbert (1932) và Frederick Sanger
(1918) tìm ra kỹ thuật
xác định trình tự ADN

Giai đoạn SHPT hiện đại
 1985, R.K. Saiki và K. B. Mullis tìm ra kỹ thuật PCR
 ứng dụng trong chẩn đoán, biến đổi di truyền,
xác định phả hệ,…
Giai đoạn SHPT hiện đại
Ứng dụng SHPT trong giai đoạn hiện nay:
 Nghiên cứu cơ bản về cấu trúc và chức năng của
từng gen
 Sản xuất protein hữu ích bằng phương pháp mới

Giai đoạn SHPT hiện đại Giai đoạn SHPT hiện đại
Ứng dụng SHPT trong giai đoạn hiện nay: Ứng dụng SHPT trong giai đoạn hiện nay:
 Tạo ra các sinh vật biến đổi gen (GMO)  Tạo ra các sinh vật biến đổi gen (GMO)
1)1994, cây trồng biến đổi gen được
Vai trò thực phẩm GMO đến
bán vào Mỹ: cà chua Flavrsavr
• Sức khỏe con người: gây dị
2)Thế giới: 1996-2013, 1.7 triệu hecta
ứng, lờn kháng sinh, tạo độc tố
=> 175 triệu hecta
• Môi trường: mang yếu tố chọn
3)VN: Theo Hiệp hội Thức ăn chăn
lọc (cây chịu hạn, lạnh) mọc
nuôi, trong 8 tháng đầu năm 2013
mạnh tràn lan mất cân bằng
nhập 1.34 triệu tấn ngô, 87000 tấn
sinh học
đậu

5
 8/5/2023

Giai đoạn SHPT hiện đại Giai đoạn SHPT hiện đại
Ứng dụng SHPT trong giai đoạn hiện nay: Ứng dụng SHPT trong giai đoạn hiện nay:
 Tạo ra các sinh vật biến đổi gen (GMO -  Việc hoàn thành bản đồ gen người giúp điều trị
Genetically Modified Organism) ung thư, phát triển phôi, biệt hoá tế bào

Giai đoạn SHPT hiện đại Sinh học phân tử là gì?

 Human Genom Project (HGP)
Một bộ phận của Sinh học, khoa học về sự sống:
 Bắt đầu năm 1990, hoàn thành tháng 2-2001
 Đối tượng nghiên cứu: sự sống cấp độ phân tử
- Phát hiện người chứa 20000-25000 gen (Nhóm nghiên
cứu, đứng đầu James Watson)
 Tập trung vào các khía cạnh về cấu trúc
- Mục đích:  Sao chép và biểu hiện của gen
o xác định trình tự trên 3 tỉ cặp base  Tương tác và chức năng sinh lý của các sản phẩm
o bắt đầu đưa ra giải pháp đơn giản để kiểm tra về di truyền của gen
học
- có thể biết được những bệnh mắc phải của người: ung
thư vú, rối loạn hemostasis, cystis fibrosis các bệnh
thận…

Phương pháp nghiên cứu

 Tạo dòng biểu hiện gen
 Cô lập gen để nghiên cứu sự biểu hiện, điều hòa…
 PCR
 Khuếch đại gen, đưa đột biến vào
 Điện đi gel
 Phân tách các gen, protein
 Lai vết Southern and Northern
 Phát hiện gen, nghiên cứu sự biểu hiện
 Lai vết Western/ hóa miễn dịch
 Phát hiện protein, nghiên cứu chức năng protein