26 10.

Sınıf
Biyoloji
Genetik Varyasyonlar - 2

1. Bir türe ait bireyler arasındaki genetik yapı farklılıkları ge- 2. Genetik varyasyona neden olan;
netik çeşitliliğe yol açar. Buna varyasyon denir. Varyas-
I. mayoz bölünme,
yonlara sebep olan faktörler ise mutasyon, kromozomla-
rın bağımsız dağılımı ve krossing over gibi olaylardır. II. döllenme,

• Mutasyon: canlıların genlerinde ya da kromozomla- III. mutasyon

rında meydana gelen rastgele ve kalıcı değişimlerdir. olaylarından hangileri tüm canlılarda genetik varyas-
• Kromozomların bağımsız dağılımı: mayoz bölünme yona neden olabilir?
esnasında anne ve babadan gelen homolog kromo-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
zomların birbirinden ayrılarak hangi gamete gideceği
tamamen şansa bağlı bir olaydır. Bu sayede farklı ge- D) I ve II E) I, II ve III
netik kombinasyonlara sahip gametler oluşur.
• Krossing over: homolog kromozomların kardeş ol-
mayan kromatitleri arasındaki parça değişimidir. Bu 3. Canlıların oluşumu sırasında genetik varyasyonu artıran
sayede kromozomlar yeni genetik dizilimlere sahip etmenler vardır.
olurlar. Buna göre;
AaBbDDEe genotipine sahip bir eşey ana hücresindeki
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

I. bakteri,
metafaz I evresine ait kromozom dizilimi verilmiştir.
II. erkek arı,
III. kraliçe arı
canlıların oluşumu sırasında genetik varyasyonu artı-
a b D E
ran etmen çeşitlerinin görülme ihtimalinin çoktan aza
a b D E
sıralanışı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiş-
tir? (Mayozda krossing over gerçekleşmiştir.)
A B D e
A) I - II - III B) I - III - II C) II - I - III
A B D e
D) III - I - II E) III - II - I

Bu hücrenin farklı zamanlarda oluşturduğu gametlerdeki 4. Aynı anne ve babadan doğan kardeşlerin birbirinden
kromozom dizilimleri de aşağıda numaralanmıştır. farklı genetik yapıda olmasında;
I. gametlerin 223 kombinasyon sayıda çeşitlilikten biri-
a D a d a D ne sahip olması,
b e b e B E II. krossing over,
●

III. mutasyon,
MEB

I. II. III.
IV. döllenme
Buna göre, oluşan gametlerin genetik içeriği incele- olaylarının hangileri kesinlikle gerçekleşir?
nerek her bir hücrede hangi varyasyon faktörünün et-
kili olduğuna yönelik eşleşmelerden aşağıdakilerden A) I ve II B) I ve III C) I ve IV
hangisi doğrudur? D) II ve III E) III ve IV
Mutasyon Krossing over Kromozomların
Bağımsız Dağılımı
A) II I III 5. Aşağıdakilerden hangisi Felis leo türünün bireyleri
B) II III I arasında kalıtsal varyasyonlara neden olmaz?
C) I II III A) Mayoz bölünme
D) III II I B) Mitoz bölünme
E) I III II C) Krossing over
D) Mutasyon
E) Döllenme
 26 10. Sınıf
Biyoloji
Genetik Varyasyonlar - 2

6. I. Sadece eşeysiz üreyen 9. Canlılar aleminde kalıtsal varyasyonların oluşmasında et-

II. Hermafrodit kendini dölleyen kili olan birçok faktör vardır.
III. Sadece eşeyli üreyebilen Buna göre;
IV. Hem eşeyli hem eşeysiz üreyebilen I. döllenme esnasında yumurtanın rastgele bir sperm
Yukarıda verilen canlıların üreme yöntemleri dikkate tarafından döllenmesi,
alındığında, değişen ortam koşullarına uyum yete- II. krosing over geçirmiş hücrelerde mayoz 2’ de kar-
neğinin azdan çok olana sıralaması aşağıdakilerden deş kromatitlerin ayrılması,
hangisinde doğru verilmiştir?
III. gametlerde meydana gelen mutasyonlar,
A) I > II > III = IV IV. homolog kromozomların mitozda rastgele ayrılması
B) IV = III > II = I olaylarından hangileri varyasyona neden olur?
C) IV = III > II > I
A) I ve II B) I ve III C) I, II ve III
D) III > IV > I > II
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
E) III = IV > II > I
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

7. Aşağıdaki olaylardan hangisi tür içi kalıtsal varyas-

yonlara neden olmaz?
A) Farklı coğrafik bölgelere yayılmış aynı tür canlılar ara-
10.
sındaki göçler
A a A a
B) Aynı türe ait yumurta ve spermin birleşmesi
B b B b
C) Homolog kromozomların kardeş olmayan kromozom-
E e e e
ları arasındaki parça değişimi C c
X
C c
D) Aynı genetik yapıya sahip canlılarda farklı çevresel D D D d
faktörlere bağlı olarak gen işleyişlerinin değişmesi
E) Üreme hücrelerinde görülen mutasyonlar

Genotipleri verildiği gibi olan iki canlının çaprazlan-

ması sonrasında F1 dölünde;
I. abcDE
8. Kalıtsal olmayan, değişen çevre koşullarının etkisiyle ge-
●

nin işleyişinde meydana gelen değişimlere modifikasyon II. aBcDE

MEB

denir. III. abcde

Buna göre; fenotiplerinin gözlenmesi aşağıdakilerden hangisi ile
ifade edilir?
I. Karahindiba bitkisinin dağda yetiştirildiğinde kısa
boylu, ovada yetiştirildiğinde uzun boylu olması I II III
II. İkiye bölünme sonucu oluşan öglenaların kloroplast Krossing Bağımsız
sayılarının farklı olması A) Mutasyon
over dağılım
III. İstiridyelerin yapıştığı kayaya bağlı olarak değişik Krossing Bağımsız
kabuk şekilleri kazanması B) Mutasyon
over dağılım
IV. Nemli ortamda yaşayan bitkilerin yapraklarının ge- Bağımsız Krossing
C) Mutasyon
niş yüzeyli olması dağılım over
örneklerinden hangileri modifikasyona aittir? Bağımsız Krossing
D) Mutasyon
dağılım over
A) I ve II B) II ve IV C) I, II ve III
Bağımsız Krossing
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV E) Mutasyon
dağılım over
 25 10. Sınıf
Biyoloji
Genetik Varyasyonlar - 1

1. Genetik bakımdan üç ailenin çocuklarının durumları ve- 4. Canlılardaki mutasyonlara neden olan etmenlere muta-
rilmiştir. jen denir.
Buna göre;
A Rh+ B Rh+ Kıvırcık saçlı Kıvırcık saçlı
I. röntgen ışınları,
II. virüsler,
0 Rh- çocuk Düz saçlı çocuk
I II III. ultrasonografi,
IV. pH değişimleri
Renk körü Renk körü
faktörlerinden hangileri mutajen olarak kabul edilir?

Normal gözlü çocuk A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve III

III D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV

Buna göre, bu durumlardan hangileri bir mutasyon

● Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

sonucu oluşmuş olabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

2. Homolog kromozomlarla ilgili;

5. Biyolojik çeşitlilik ile ilgili bazı tanımlar verilmiştir.
I. birbirlerinin tıpa tıp aynı olmaları,
I. İki ayrı DNA molekülünün birleşerek yeni DNA mo-
II. aralarında krossing over yapabilmeleri,
lekülü oluşması sonucu oluşan kalıtsal çeşitliliktir.
III. mayoz bölünmede bağımsız ve rastgele ayrılmaları
II. Çeşitli nedenlerle DNA’nın yapısının değişmesidir.
durumlarından hangileri canlılarda genetik çeşitliliği
III. Genlerin ya da DNA’nın canlılarda kalıtsal değişik-
artırıcı yönde değerlendirilemez?
likler meydana getirmesidir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Buna göre, belirtilen tanımlara karşılık gelen kavram-
D) I ve II E) II ve III lar aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
MEB

I II III
Genetik
A) Mutasyon Mutajen
varyansyon
Genetik
B) Mutajen Krossing over
varyansyon
3. Aşağıdaki ifadelerden hangisi genetik varyasyonlara C) Rekombinasyon Mutasyon Mutajen
neden olmaz? Genetik
D) Rekombinasyon Mutasyon
A) Mayoz bölünme sırasında gerçekleşen parça değişimi varyansyon

B) Bir kromozomda, genin birden fazla kopyasının olması Krossing Genetik

E) Mutasyon
over varyansyon
C) Homolog kromozomların rastgele ve bağımsız kutup-
lara çekilmesi
D) Bir genin diziliminde meydana gelen ani değişmeler
E) Mitoz bölünmede kardeş kromatitlerin ayrılması
 25 10. Sınıf
Biyoloji
Genetik Varyasyonlar - 1

6. Arkeolojik bir kazı sonucunda bulunmuş bazı vücut 10. Tek yumurta ikizleri bir yumurta ve spermin birleşmesi
hücrelerinden elde edilen DNA’nın polimeraz zincir sonucunda oluşan zigotun, ilk hücre bölünmesinin ar-
reaksiyonları ile çoğaltılması sırasında; dından iki ayrı zigot gibi davranarak kendi içlerinde anne
karnında gelişmeye devam etmesiyle oluşur. Tek yumur-
I. gen çeşidi,
ta ikizlerinin cinsiyetleri, kan grupları gibi kalıtsal özellik-
II. nükleotit dizilişi,
leri aynıdır. Dış görünüşleri ise çok benzerdir.
III. adaptasyon yeteneği
Buna göre, insan popülasyonlarında tek yumurta
özelliklerinden hangilerinde bir değişim beklenmez? ikizliliği oranının zamanla artmasıyla popülasyonun
geleceği ile ilgili,
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III I. Biyolojik çeşitlilik olumsuz etkilenir.
II. Genetik varyasyon azalır.
7. Aşağıdaki olaylardan hangisi canlılarda meydana ge- III. Rekombinasyon mekanizmasına olumlu olarak
len biyolojik çeşitliliğin nedenleri arasında değildir? yansır.

A) Döllenme ● Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü yorumlarından hangileri yapılabilir?
B) Kromatitlerin ayrılması
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
C) Krossing over
D) I ve II E) I, II ve III
D) Rekombinasyon
E) Mutasyon

8. İnsan DNA’larında belli aralıklarla tekrarlanan ve protein

sentezi ile ilgili olmayan bölümler vardır. İşlevsel özel- 11. Mutasyonlarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi
liklere sahip genlerin arasında bulunan bu bölümlerin yanlıştır?
sayısı kişiden kişiye değişir ve kişinin DNA parmak izini A) Canlının çevreye uyum yeteneğini artırabilir.
oluşturur. B) Vücut hücrelerinde gerçekleşen mutasyonlar gelecek
DNA parmak izi; nesillere aktarılmaz.
C) Aşırı sıcaklık mutasyon nedeni olamaz.
I. babalık testlerinde,
D) Kromozom yapısı ve kromozom sayısı değişiklikleri
II. bazı kalıtsal hastalıkların teşhisinde,
şeklinde mutasyon çeşitleri vardır.
III. suçluların tespitinde E) Biyolojik çeşitliliğin oluşmasında başlıca nedenlerden
durumlarından hangileri için kullanılır? biridir.
MEB

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III

9. Mutasyonlar;
12. Tek yumurta ikizi kardeşlerin;
I. eşeyli üreyen canlıların vücut hücrelerinde,
I. ten rengi,
II. eşeyli üreyen canlıların eşey ana hücrelerinde,
II kan grubu,
III. eşeysiz üreyen canlıların spor hücrelerinde
III. göz rengi
gerçekleştiğinde hangilerinde nesilden nesile aktarı-
özelliklerinden hangilerinin farklı olması kesinlikle
labilir?
mutasyonla açıklanır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) II ve III E) I, II ve III
D) II ve III E) I, II ve III
 24 10. Sınıf
Biyoloji
Kalıtım - 14

1. Belirli bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler taralı ola- 3. Çekirgelerde cinsiyet tayini gonozom kromozom sayısına
rak verilmiştir. göre yapılır. Eğer tek gonozomal kromozom varsa erkek,
iki ya da daha fazla sayıda gonozomal kromozom var ise
dişi bireyler oluşur. Bu bilgilere göre oluşturulan soyağacı
aşağıdaki gibi olup koyu renkli gösterilen bireyler gono-
zom kromozomları üzerinden çekinik genle taşınan bir
özelliği fenotipine yansıtmaktadır.

1 2

Buna göre bu özelliğin kalıtımı;

I. otozomlarda çekinik, 3 4 5
II. X kromozomu üzerinde çekinik,
III. otozomlarda baskın, 8
IV. Y kromozomu üzerinde baskın 6 7
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

durumlarından hangileri ile gerçekleşmektedir?

9
A) Yalnız I B) I ve II C) III ve IV
Soyağacına göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi doğ-
D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV
rudur?
A) 1, 4, 5 ve 9 numaralı bireylerin genotipleri aynı olmak
zorundadır.
B) 7 numaralı birey ilgili özelliğe yönelik baskın geni ho-
mozigot veya heterozigot hâlde taşıyabilir.
C) 8 numaralı birey 5 numaralı bireyden hem baskın hem
de çekinik olan geni alabilir.
D) 6 numaralı bireyin genotipi heterozigot olabilir.
E) 2, 3, 7 ve 8 numaralı bireylerin genotipleri farklı olabilir.
2. Kısmi renk körü bireyler soyağacında taralı olarak veril-
miştir.

1
●

4. Kırmızı yeşil renk körü bireyler soyağacında taralı olarak

MEB

2 verilmiştir.

1 4
3

Buna göre 1, 2 ve 3 numaralı bireylerin bu özellik açı- 3

sından genotipleri aşağıdakilerden hangisinde doğru
verilmiştir? 2

1 2 3 Buna göre, numaralanmış bireylerden hangilerinin

A) Taşıyıcı Hasta Sağlıklı genotipini belirlemek için kontrol çaprazlamaya ge-
B) Taşıyıcı Taşıyıcı Taşıyıcı rek duyulur?
C) Sağlıklı Taşıyıcı Hasta A) Yalnız 1 B) Yalnız 2 C) 1 ve 2
D) Hasta Hasta Hasta D) 2 ve 3 E) 1, 2 ve 3
E) Taşıyıcı Sağlıklı Taşıyıcı
 24 10. Sınıf
Biyoloji
Kalıtım - 14

5. Soyağacı ender rastlanan bir alelin tipik kalıtımını göster- 7. Bir bal arısı popülasyonundaki otozomal çekinik bir özel-
mektedir. liğin kalıtımını gösteren bireyler soyağacında taralı olarak
gösterilmiştir.

1 2

3 4 5 6 7

8 9 10 11 12 13

K 14 15 16 17 18

Buna göre, Buna göre, numaralı bireylerden hangilerinin geno-

tipinin homozigot mu heterozigot mu olduğu belirle-
I. Soyağacındaki aile çekinik bir özellik olan albinoluk Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü
nemez?
için alel taşır.
II. Fenotipik olarak etkinlenmemiş bireylerin çocukları A) 1 ve 2
sağlıklıdır. B) 5, 8 ve 12
III. K bireyinin etkilenmiş olması ebeveynlerinin hetero- C) 9, 11 ve 13
zigot olduğunu gösterir.
D) 5, 8, 9, 11, 12 ve 13
IV. Aleli taşıyan her birey hastalıktan etkilenir.
E) 1, 2, 5, 8, 9, 11, 12 ve 13
ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) III ve IV E) I, III ve IV

8. Üç farklı aileye ait soyağaçlarında, belirli bir özelliği feno-

tiplerinde gösteren bireyler taralı verilmiştir.
●

6. Otozomal çekinik olarak aktarılan bir özelliğin kalıtımı so-

MEB

yağacında verildiği gibi olup bu özelliği fenotipinde göste-

ren bireyler koyu renkle belirtilmiştir.

P R S

P, R ve S ailelerinin soyağaçlarında aktarılan özellikle

? ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

Buna göre, “?” işareti ile gösterilen bireyin bu özelliği A) P - Y’ye bağlı kalıtılan
fenotipine yansıtma ihtimali aşağıdakilerden hangisi- B) R - X’e bağlı baskın
dir? C) S - Otozomlarda baskın
1 1 1 2 1 D) R - X’e bağlı çekinik
A) 9 B) 8 C) 6 D) 9 E) 4
E) P - X’e bağlı çekinik
 23 10. Sınıf
Biyoloji
Kalıtım - 13

1. İnsanda X’e bağlı çekinik genlerle aktarılan hemofili ve 3. X ve Y kromozomlarının görünümleri ile ilgili görsel veril-
kısmi renk körlüğü hastalıklarının bir ailede görülme du- miştir.
rumu soyağacında verilmiştir.
Dişi Erkek
1.
Sağlam 2.
Hem hemofili
hem kısmi renk körü 3. 3.
Kısmi renk körü
X Y
1 2 3 4 kromozomu kromozomu
Hemofili

Buna göre,
Soyağacında annenin genotipinin XHRXhr
olduğu bi- I. 1. bölgeden aktarılan baskın bir özelliğin erkek ve
lindiğine göre numaralanmış bireylerle ilgili; dişi bireylerde görülme olasılıklarının her zaman eşit
I. 1 ve 4 numaralı bireyler krossing over gerçekleşme- olması beklenir.
den oluşabilir. II. 2. bölgeden aktarılan çekinik bir özelliğin düşük ola-
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

II. 2 ve 3 numaralı bireyler anneden krossing over so- sılıklarda da olsa dişi bireylerde görülme ihtimali var-
nucu oluşan gametlerin döllenmesiyle meydana ge- dır.
lir. III. 3. bölge üzerinden aktarılan bir özelliğin kalıtım ola-
III. 2, 3 ve 4 numaralı bireylerin hastalık genleri baba- sılığı otozomal kromozomlarda aktarılanlar ile ben-
dan aktarılmıştır. zerdir.
IV. 1 numaralı bireyin doğacak erkek çocukları 4 numa- ifadelerinden hangileri doğrudur?
ralı bireyin fenotipinde olabilir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
ifadelerinden hangileri doğrudur? D) I ve III E) II ve III
A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III
D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV

2. Kalıtsal bir özelliğin nesilden nesile geçişi ile ilgili soya-

ğaçları çizilmiş ve araştırılan özellik soyağaçlarında koyu
renk ile gösterilmiştir.
●

1 3 4 6 10 9 4. Kısmi renk körü bireyler soyağacında taralı olarak veril-

MEB

2 7
miştir.

3 4 5 6 8 9 11 12

Aktarılan özellik ile ilgili,

I. X kromozomunun Y kromozomu ile homolog olma-
yan bölgesinden çekinik hâlde aktarılır.
X
II. Vücut kromozomları üzerinden baskın genle aktarılır.
III. Hem otozomal hem de gonozomal baskın olabilen
bir genle aktarılır. Buna göre, ‘‘X’’ ile gösterilen bireyin bu özellik bakı-
mından sağlıklı erkek olma ihtimali aşağıdakilerden
ifadelerinden hangileri doğru olabilir?
hangisidir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
1 3 1 3 1
D) I ve II E) I ve III A) 16 B) 16 C) 4 D) 8 E) 2
 23 10. Sınıf
Biyoloji
Kalıtım - 13

5. Soyağaçlarında kısmi renk körü hastası olan bireyle- 7. Soyağacında herhangi bir özelliğin kalıtımı belirtilmiş olup
rin koyu renkle gösterildiği bilindiğine göre, aşağıda- bu özelliği fenotipine yansıtan bireyler koyu renk ile gös-
kilerden hangisinde mutasyon etkisinden bahsedilir? terilmiştir.
(Kısmi renk körlüğü geni X kromozomu üzerinden çekinik genle
aktarılır.)

A) B)

C) D)
Buna göre aktarılan özellik için,
I. Otozomal baskındır.
II. Otozomal çekiniktir.
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü
III. X’e bağlı baskındır.
E) IV. X’e bağlı çekiniktir.
V. Y üzerinden aktarılır.
ifadelerinden hangileri doğru olabilir?

A) I ve III B) II ve IV C) I, III ve V
D) II, IV ve V E) I, II, IV ve V
6. Tek yumurta ikizi olan iki kız kardeşin yine tek yumurta
ikizi olan iki erkek kardeşi ile evliliklerini gösteren soya-
ğacı verilmiştir.

1 2 3 4
●

8. X kromozomunun Y kromozomuna homolog olmayan

5 bölgesinde taşınan çekinik bir özelliği fenotipinde göste-
MEB

K 6 7
ren bireyler taralı olarak verilmiştir.

Soyağacındaki K bireyinin kısmi renk körü hastası ol- 1 2

duğu bilindiğine göre,
I. 7 numaralı birey kısmi renk körü hastalığı yönüyle
3 4
yapılan çaprazlamada %25 sağlıklı erkek olma ola-
sılığı ile doğmuştur.
II. 5 ve 6 numaralı bireylerin genotiplerinin aynı olma A
5
olasılığı 1/4’tür.
III. 1 ve 2 numaralı bireylerin genotiplerinin heterozigot A bireyinde bu özelliğin ortaya çıkmasında etkili olan
olma olasılığı 1/2’dir. bireyler aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız 3 B) 1 ve 4 C) 1, 2 ve 3
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) 2, 3 ve 4 E) 1, 2, 3 ve 4
D) I ve III E) I, II ve III
 22 10. Sınıf
Biyoloji
Kalıtım - 12

1. İnsanlarda orak hücre anemisi otozomal çekinik kalıtı- 3. Soyağacında A, B ve 0 kan grubu açısından çekinik olan
lan bir hastalıktır. I. ailede kuzen olan Kübra, Selma ve bireyler koyu renkte gösterilmiştir.
Mehmet ile akrabalık ilişkisi olmayan ve kendi aralarında
kuzen olan II. ailede Osman, Elif ve Taner’in orak hücre 1 2
anemisi ile ilgili durumları aşağıda verilmiştir.
• I. aileden Kübra’da orak hücre anemisi görülmüştür.
3 AB
• II. ailede bu gen hiçbir bireyde bulunmamaktadır.
Buna göre, aşağıdaki evliliklerin hangisinden doğa-
cak çocuğun orak hücre anemisi olma ihtimali yük-
B 4 5
sektir?

A) Elif - Osman B) Elif - Taner C) Selma - Osman Buna göre, numaralanmış bireylerden hangilerinin
D) Kübra - Taner E) Kübra - Mehmet kan grubu kesinlikle belirlenir?

A) Yalnız 1 B) Yalnız 3 C) 4 ve 5
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

D) 1, 2 ve 3 E) 1, 2, 4 ve 5

2. Soyağacında herhangi bir karakterin kalıtımı verilmiş olup 4. Soyağacında belli bir özelliği fenotipinde gösteren birey-
koyu renkli bireyler bu karakteri fenotipinde göstermek- ler koyu renk ile gösterilmiştir.
tedir.
●
MEB

Soyağacındaki bu özellik;

I. otozomal baskın,
Aktarılan özellikle ilgili, II. otozomal çekinik,

I. Otozomal çekiniktir. III. X kromozomunda taşınan çekinik,

II. X kromozomu üzerinde çekinik aktarılır. IV. Y kromozomunda baskın

III. Erkek ve dişilerde görülme olasılığı eşittir. durumlarından hangileriyle aktarılmaktadır?

IV. Eş baskındır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve III

yargılarından hangileri doğru olabilir? D) I, III ve IV E) II, III ve IV

A) Yalnız I B) Yalnız III C) II ve IV

D) I, III ve IV E) II, III ve IV
 22 10. Sınıf
Biyoloji
Kalıtım - 12

5. İnsanda X kromozomu üzerinde çekinik bir genle kalıtı- E) Homozigot genotipli bireylerin oluşma olasılığı artar.
lan bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler taralı olarak
gösterilmiştir.
8. Soyağacında otozomal çekinik olarak aktarılan bir özelli-
ğin kalıtımı gösterilmiştir. Koyu renkli bireyler bu özelliği
fenotipinde göstermektedir.

Soyağacında ‘‘?’’ ile gösterilen bireyin çekinik geni

genotipinde taşıma ihtimali aşağıdakilerden hangisi-
dir? X
1 4 3
A) 4 B) 12 C) 8 Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü
9 5 Buna göre, ‘‘X’’ ile gösterilen bireyin çekinik fenotipli
D) 16 E) 8
erkek olma olasılığı aşağıdakilerden hangisidir?
1 1 3 1 3
A) 8 B) 4 C) 8 D) 2 E) 4
6. Soyağacında bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler
koyu renk ile belirtilmiştir.
9. Soyağaçlarında belli bir karakterin kalıtımı verilmiş olup,
bu karakteri fenotipinde gösteren bireyler koyu renk ile
gösterilmiştir.

I II III IV
Taralı bireylerde görülen bu özellik;
I. otozomal çekinik, Buna göre, soyağaçlarından hangilerinde verilen
özellik X kromozomunun homolog olmayan bölgesin-
II. X’e bağlı çekinik,
●

de baskın bir karakter olarak aktarılabilir?

III. X’e bağlı baskın,
MEB

A) Yalnız I B) Yalnız III C) II ve IV

IV. Y’ye bağlı baskın
D) I, II ve III E) II, III ve IV
durumlarından hangileriyle aktarılmaktadır?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

10. Bozuk dentin, X kromozomuna bağlı baskın bir alelle ka-
D) II ve IV E) II, III ve IV
lıtılan bir hastalıktır.
Buna göre;

7. Akraba evliliklerinin olası riskleriyle ilgili aşağıdaki I. sağlıklı baba ile homozigot bozuk dentinli anne,
sonuçlardan hangisine varılamaz? II. bozuk dentinli baba ile sağlıklı anne,
A) Sağlıklı çocukların doğması imkânsızdır. III. sağlıklı baba ile heterozigot bozuk dentinli anne
B) Kalıtsal hastalıkların ortaya çıkma riski artmaktadır. evliliklerinin hangilerinde erkek çocuklarının bozuk
C) Çekinik genlerin birbiriyle karşılaşma olasılığı artar. dentinli olma olasılığı vardır?

D) İlk çocukların sağlıklı doğması, sonraki çocukların da A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

sağlıklı olacağının kanıtı olamaz. D) I ve III E) II ve III
 21 10. Sınıf
Biyoloji
Kalıtım - 11

1. İnsanda kas distrofisi; distrofin adlı kas proteinini şifre- 4. Yalnızca Y kromozomu üzerinde bulunan genlerle il-
leyen genin X kromozomu üzerinde bulunmadığı zaman gili,
görülür.
I. Bu genlerin kontrol ettiği fenotipik özellikler sadece
Bu geni taşımayan bireyler için, erkeklerde görülür.
I. Kas yapısı bozulur. II. Aktarılmasında ya da taşınmasında özelliğin baskın
ve çekinik olması önemli değildir.
II. Kaslar uyumlu çalışamaz.
III. Bu özellikler ailedeki bütün erkek bireylerde görülür.
III. Spor ve beslenme ile düzeltilebilir.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I, II ve III
D) I ve II E) II ve III

Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

2. Şekildeki soyağacında kulak kıllılığı hastalığının kalıtımı

gösterilmektedir. Koyu renkli bireyler bu özelliği fenotipin- 5. Kısmi renk körü hastası bir erkeğin;
de gösterir. I. kısmi renk körü taşıyıcısı,
1 II. kısmi renk körü geni taşımayan,
III. kısmi renk körü hastası
genotipi verilenlerden hangileriyle yapacağı evlilikte
2 3 renk körü hastası çocuk doğma olasılığı kesinlikle
yoktur?

4 A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III
5

Buna göre, numaralı bireylerden hangisinde mutas-

yon görülmüştür?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
6. Kısmi renk körlüğü karakteri bakımından taşıyıcı bir
dişi ile kısmi renk körü bir erkeğin ikinci çocukları-
●

nın kısmi renk körü kız olma ihtimali aşağıdakilerden

MEB

hangisidir?
1 1 1 3 3
A) 16 B) 8 C) 4 D) 8 E) 4
3. Kısmi renk körlüğü geni X kromozomu üzerinde taşınan
çekinik bir özelliktir.
Kısmi renk körü bir erkek ile normal görüşlü bir kadı-
nın evliliğinden doğacak çocuklar için,
7. Hemofili taşıyıcısı ve A kan gruplu bir anne ile hemo-
I. Kısmi renk körü baba, ilgili geni kız çocuklarına ak- fili olmayan B kan gruplu bir babanın aşağıda fenotipi
tarır. verilen bireylerden hangisi çocuğu olamaz?
II. Erkek çocukların hiçbirinde bu gene rastlanmaz.
A) Sağlıklı AB kan gruplu erkek çocuk
III. Kız çocuklarının tamamı bu hastalığı gösterir.
B) Taşıyıcı 0 kan gruplu kız çocuk
ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?
C) Taşıyıcı A kan gruplu kız çocuk
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) Hemofili hastası B kan gruplu kız çocuk
D) I ve II E) I, II ve III E) Hemofili hastası 0 kan gruplu erkek çocuk
 21 10. Sınıf
Biyoloji
Kalıtım - 11

8. İnsanların eşey kromozomları ile ilgili aşağıdaki özel- 11. Cinsiyeti belirleyen kromozomlar verilmiştir.
liklerden hangisi yanlıştır? a
A) Cinsiyetin belirlenmesinde görevli olan genleri taşıyan
kromozomlara gonozom denir.
B) Sağlıklı bireylerde 44 otozom, 2 gonozom bulunur.
C) Gonozomlar sadece cinsiyetin belirlenmesi ile ilgili c
genler taşırlar.
D) Eşey kromozomları dişi bireylerde XX, erkek bireyler- a
de XY ile gösterilir. d
E) Eşey kromozomlarının fazlalığında ya da eksikliğinde
çeşitli kalıtsal hastalıklar ortaya çıkar.
b b

X Y

Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü Buna göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) a veya b’ler arasında parça değişimi olabilir.

B) c’deki çekinik genin etkisi erkek bireylerde tek alelle
sağlanır.
9. Bazı kalıtsal hastalıklar ve bu hastalığı sembolize C) d’deki bir gen doğrudan erkek çocuğa aktarılır.
eden uygun genotipler ile ilgili,
D) c’deki çekinik bir genin taşıdığı özelliğin dişi bireyler-
I. Hemofili hastası dişi → XhXh de fenotipe yansıma ihtimali erkek bireylerden daha
II. Kısmi renk körü erkek → XYr düşüktür.
III. Kısmi renk körlüğü geni taşımayan dişi → XRXR E) a’daki çekinik bir genin erkek bireylerde fenotipe yan-
IV. Hemofili hastası erkek → XhY sıma ihtimali daha düşüktür.

V. Hemofili taşıyıcısı dişi → XHXH

eşleşmelerinden hangileri yanlıştır?
12. Hemofili ve renk körlüğü, insanda X kromozomu üzerinde
A) Yalnız II B) I ve IV C) II ve V çekinik genle kalıtılan iki hastalıktır. Bu iki hastalığın bir
D) I, III ve V E) II, IV ve V ailede görülme durumu soyağacında verilmiştir.
xHr xhR
: Sağlam dişi
●

: Hemofili ve
MEB

renk körü dişi

x R xhr
H

: Hemofili dişi

1 2 3 4 : Renk körü dişi

: Sağlam erkek

10. İnsanlarda eşeyin belirlenmesinde; : Hemofili ve

5 6 7 8 renk körü erkek
I. gonozom çeşidi, : Hemofili erkek
II. otozom sayısı,
: Renk körü erkek
III. otozom çeşidi,
IV. gonozom sayısı Sağlam ve hasta bireylerin gösterildiği bu soyağacın-
da numaralı bireylerden hangilerinin krossing over
durumlarından hangileri etkilidir?
sonucu oluştuğu söylenebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) II ve IV
A) 1, 3, 4 ve 8 B) 1, 3, 6 ve 8 C) 3, 4, 6 ve 7
D) I, II ve III E) II, III ve IV
D) 4, 5, 6 ve 8 E) 1, 2, 4, 6 ve 7
 20 10. Sınıf
Biyoloji
Kalıtım - 10

1. Mendel’in çalışmasında her bezelye karakteri için sadece 3. X kromozomu üzerinden çekinik genle taşınan bir özelli-
iki alel gen vardır. Fakat genlerin çoğu ikiden fazla alellik ğin kalıtımı verilmiş ve bu özelliği fenotipine yansıtan bi-
forma sahiptir. İnsanlarda AB0 kan grupları buna örnektir. reyler koyu olarak gösterilmiştir.
AB0 kan grupları IA, IB ve i şeklinde ifade edilen üç ayrı
alel tarafından saptanır. Alellerin her birinin fenotipi ayrı 1 2
ve ayırt edilebilir şekilde etkilediği bu durum eş baskınlık
olarak tanımlanır. Tabloda AB0 kan grupları için üç alel ve K
onların karbonhidratları verilmiştir. 3 4 5

Alel IA IB i
Karbonhidrat A→◊ B→○ yok 6 M
L
Tabloda verilen bilgilere göre, kan grubu fenotipleri-
ne ait kırmızı kan hücrelerinin görünüşü aşağıdakiler- Soyağacına göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi yan-
den hangisinde doğru verilmiştir? lıştır?

A) 1 numaralı birey kesinlikle heterozigot genotiplidir.

Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

A) A B) B C) AB B) 6 numaralı birey baskın geni 2 numaralı bireyden al-

mıştır.
C) 5 numaralı bireyin doğacak tüm erkek çocukları hasta-
lığı göstermeyebilir.
D) 3 ve 5 numaralı bireylerin bu özellikle ilgili genotipleri
aynıdır.
D) 0 E) 0
E) 4 numaralı bireye sağlıklı olma geni 2 numaralı birey-
den aktarılmıştır.

2. Soyağacındaki koyu renkli bireyler X gonozomunun Y

gonozomu ile homolog olmayan bölgesinde taşınan bir 4. Soyağacında otozomal karaktere ait bir özelliği fenotipin-
kalıtsal hastalığı fenotiplerinde göstermektedirler. de gösteren bireyler taralı olarak verilmiştir.
I II
1 2

: Erkek
●

: Dişi
III IV 3 4 5
MEB

V 6

Bu kalıtım durumu ile ilgili aşağıdaki ifadelerden han- Buna göre,

gisi söylenebilir?
I. Bu özellik çekinik bir genle kalıtılır.
A) V numaralı bireye hastalık geni II’den geçmiştir. II. 1, 2, 3 ve 4 numaralı bireyler bu özellik bakımından
B) V numaralı bireyin doğacak bir erkek kardeşi de kesin taşıyıcıdır.
bu hastalığı taşır. III. 3 ve 4’ ün doğacak 3. çocuklarının sağlıklı olma ihti-
C) I numaralı birey bu karakter bakımından heterozigot mali 3/4’ tür.
genotiptedir. ifadelerinden hangileri doğrudur?
D) IV numaralı birey genotipinde baskın gen taşımaktadır.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
E) III numaralı birey bu hastalık bakımından homozigot
D) II ve III E) I, II ve III
genotiptedir.
 20 10. Sınıf
Biyoloji
Kalıtım - 10

5. İspinoz kuş türünün dişilerinde ZW, erkeklerinde ZZ go- 7. Aşağıdaki soyağacında bir özelliğin bir ailedeki kalıtımı
nozomları bulunmaktadır. İspinoz kuşlarında tüy rengi Z verilmiştir.
geni ile aktarılmaktadır. Soyağacında bu kuş türünün tüy
renginin kalıtımı gösterilmiştir.

Özelliği Özelliği
5 2 3 göstermeyen erkek göstermeyen dişi

Özelliği Özelliği
4 gösteren erkek gösteren dişi

Buna göre bu özelliğin kalıtımı ile ilgili,

Soyağacındaki koyu renkli bireyler düz tüy rengine
I. X kromozomundaki baskın bir alel ile kalıtılıyor ola-
sahip olduğuna göre, numaralanmış bireylerin geno-
bilir.
tipi ile ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yan-
lıştır? (D geni: Çizgili tüy rengi, baskın; d geni: Düz tüy rengi, II. X kromozomundaki çekinik bir alel ile kalıtılıyor ola-
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü
çekinik) bilir.
III. Otozomal baskın olarak kalıtılıyor olabilir.
A) 1 → ZDW B) 2 → ZDZd C) 3 → ZDZd
IV. Otozomal çekinik olarak kalıtılıyor olabilir.
D) 4 → ZDZD E) 5 → ZDZd
ifadelerinden hangileri doğrudur?

6. Popülasyonda görülme sıklığı yüksek olan kalıtsal bir A) Yalnız I B) Yalnız III C) II ve IV
hastalığın kalıtım şeklini belirlemek isteyen bir araştırma- D) I, III ve IV E) II, III ve IV
cı, bu hastalığın görüldüğü bir ailenin soyağacını aşağı- (2021 TYT)
daki gibi çiziyor.
8. Aşağıdaki soyağacında X kromozomu üzerindeki çekinik
bir alel tarafından kalıtılan özelliğin bir ailedeki kalıtım
seyri verilmiştir.

1 2

3 4 5
Sağlıklı erkek Sağlıklı dişi
●

Erkek Dişi
Hasta erkek Hasta dişi
MEB

Soyağacında sadece 3 numaralı birey bu özelliği fe-

Bu hastalığın kalıtım şekliyle ilgili,
notipinde gösterdiğine göre özelliğin kalıtımı ile ilgili
I. Hastalığın sadece erkek bireylerde ortaya çıkması, aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Y’ye bağlı çekinik alel ile kalıtıldığına işaret etmekte-
A) 1 numaralı bireyin genotipinde bu özellikten sorumlu
dir.
alel bulunur.
II. Bu hastalık kesinlikle otozomal baskın alel ile kalıtıl-
B) 2 numaralı bireyin genotipinde bu özellikten sorumlu
maktadır.
alel bulunmaz.
III. Soyağacında hasta dişi birey bulunmamasına kar-
C) 3 numaralı bireye bu özellikle ilgili alel, 2 numaralı bi-
şın bu hastalığa X’e bağlı çekinik alel yol açıyor ola-
reyden kalıtılmıştır.
bilir.
D) 4 numaralı bireyin bu özellik bakımından heterozigot
yorumlarından hangileri doğrudur?
genotipte olma olasılığı 1/2’dir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III E) 2 ve 5 numaralı bireylerin bu özellik bakımından ge-
D) I ve II E) I ve III notipleri aynıdır.
(2020 TYT) (2022 TYT)
 19 10. Sınıf
Biyoloji
Kalıtım - 9

1. Elif’in aile bireylerinin kan gruplarını belirleyerek oluştur- 3. İnsanda AB0 kan grupları, tek bir genin üç ayrı aleli (IA,
duğu soyağacı verilmiştir. IB, i) tarafından belirlenir. IA ve IB alelleri, kırmızı kan hüc-
relerinin zarına özgül karbonhidratların eklenmesinde rol
A Rh+ B Rh+ oynar.

Alel IA IB i

0 Rh- Karbonhidrat A B yok

AB Rh+

Tabloda dört farklı fenotip ile olası genotiplerden bazıları

Buna göre yeni doğacak kardeşi ile ilgili, verilmiştir.

I. AB Rh+ kız kardeşinin olma ihtimali 3/32’dir. Genotip IA IB IA IB ii

II. A Rh- erkek kardeşinin olma ihtimali 1/32’dir.
III. 0 kan gruplu kız kardeşinin olma ihtimali 1/8’dir. Kırmızı kan
hücrelerinin
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

ihtimallerinden hangileri doğrudur? görünüşü

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

Fenotip A B AB 0
D) I ve III E) I, II ve III

2. Aşağıdaki soyağaçlarında gösterilen kalıtımlardan

Buna göre yüzey karbonhidratlarının fenotipine daya-
hangisi kesinlikle Y kromozomuna bağlı olarak taşı-
narak;
namaz?
I. aleller arasındaki baskınlık ilişkisi,
A) B) II. A ve B kan gruplu bireylerin olası genotipleri,
III. kan gruplarında bulunan antikor çeşitleri
bilgilerinden hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I ve III
●

4. Şekildeki soyağacında koyu renkli olanlar kısmi renk körü

MEB

C) D)
bireyleri göstermektedir.

: Dişi

: Erkek

Bu ailede doğacak çocuklar için,

I. Kız çocukların renk körü olma olasılığı %50’dir.
II. Erkek çocuklarının renk körü genini taşıma olasılığı
%100’dür.
E)
III. Renk körü erkek çocuğu olma olasılığı %75’tir.
ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
 19 10. Sınıf
Biyoloji
Kalıtım - 9

5. Soyağacında bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler 7. A Rh+ anne ile B Rh- olan babanın 1. çocukları 0 Rh-, 2.
koyu renk ile gösterilmiştir. çocukları A Rh-, 3. çocukları AB Rh+ kan grubundadır.
Bu ailedeki bireylerin kanına sırasıyla Anti - A,
Anti - B ve Anti - D serumları damlatılırsa çökelme du-
: Erkek rumları ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğru olur?
: Dişi 🟧
( : Çökelme var.)

Anti - A Anti - B Anti - D

A) �� Anne

Anti - A Anti - B Anti - D

Bu özellik;
I. otozomlarda çekinik, B) �� �� Baba

II. otozomlarda baskın,

III. X kromozomunda çekinik, Anti - A Anti - B Anti - D
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü
IV. Y kromozomunda çekinik C) 1. Çocuk
verilenlerinden hangileriyle taşınıyor olabilir?
Anti - A Anti - B Anti - D
A) I ve II B) II ve IV C) I, II ve III
D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV D) �� 2. Çocuk

Anti - A Anti - B Anti - D

E) �� �� 3. Çocuk

6. Tavşanlarda kürk rengi dört alelli bir gen tarafından be-

lirlenir. Bu alellerin baskınlık sıralaması C > cch > ch > c
şeklindedir.

Genotip Fenotip
CC, Ccch, Cch, Cc Koyu gri 8. Renk körlüğü X kromozomu üzerindeki çekinik bir alel ta-
●

rafından kalıtılan bir hastalıktır.

cch cch Chinchilla
MEB

cch ch, cch c Açık gri

chch, chc Kısıtlı noktalı
cc Albino
Buna göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
?
A) Farklı alel kombinasyonlarında ara renkler ortaya çı-
kar.
B) C aleline sahip her tavşan koyu gri renklidir. Sağlıklı erkek Sağlıklı dişi
C) cc genotipli bireyler homozigot resesiftir. Hasta erkek Hasta dişi
D) cch aleli homozigot veya baskın olduğu alellerde açık
gridir.
Yukarıdaki soyağacında “?” ile gösterilen bireyin
E) ch aleli homozigot veya baskın olduğu alellerde kısıtlı
renk körü olma olasılığı kaçtır?
noktalı reklidir.
A) 1 B) 3/4 C) 1/2 D) 1/4 E) 1/8
(2019 TYT)
 18 10. Sınıf
Biyoloji
Kalıtım - 8

1. X ve Y kromozomları üzerindeki bazı bölgeler a, b ve c 3. Kısmi renk körlüğü ile ilgili ebeveynlerin genotipleri veril-
şeklinde gösterilmiştir. miştir.

Anne Baba
b I. XRXr XRY
II. XRXR XrY
c
III. XrXr XRY
IV. XRXr XrY
a a
Buna göre, numaralanmış ailelerin hangilerinde do-
ğan erkek çocukların kısmi renk körü olma olasılığı
X Y 1/2’dir? (Renk körlüğü X kromozomunda çekinik gen ile taşı-
nır.)
Bu bölgelerle ilgili,
A) Yalnız I B) Yalnız IV C) I ve IV
I. a bölgesindeki genler birbirinin homoloğudur. D) II ve IV E) I, II, III ve IV
II. b bölgesinde kısmi renk körlüğü ve hemofili genleri
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

bulunabilir.
III. c bölgesindeki genler babadan sadece erkek çocuk-
larına aktarılır.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
4. Kısmi renk körü bir anne ile normal görüşlü bir ba-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II banın çocukları ile ilgili aşağıdakilerden hangisi
söylenebilir? (Renk körlüğü X kromozomu üzerinde taşınan
D) I ve III E) I, II ve III
çekinik bir gendir.)

A) Tüm çocuklar sağlamdır.

B) Kız çocuklarının yarısı taşıyıcıdır.
C) Erkek çocukların tamamı taşıyıcıdır.
D) Kız çocuklarının tamamı renk körüdür.
E) Erkek çocukların tamamı renk körüdür.

2. Hemofili hastalarında kanın pıhtılaşması için gerekli pro-

●

teinler eksik olduğu için hastalar kan kaybından ölebilir.

MEB

5. Soyağacında X kromozomu üzerinden taşınan çekinik bir

genin neden olduğu hastalığa sahip bireyler koyu renk ile
XHXH XhY gösterilmiştir.
1
1 2 3
X X H h

2 3
4
X X H h
XY h
4 5
Buna göre, soyağacındaki numaralı bireylerden han-
gilerinde bu hastalık görülebilir? (Hemofili geni X kromo- Buna göre, numaralanmış bireylerden hangisi bu
zomu üzerinde taşınan çekinik bir gendir.) geni taşımaz?
A) 1 ve 2 B) 2 ve 3 C) 3 ve 4
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
D) 2, 3 ve 4 E) 1, 2, 3 ve 4
 18 10. Sınıf
Biyoloji
Kalıtım - 8

6. Hemofili geni bakımından taşıyıcı bir anne ile sağlam 8. Soyağacında balık pulluluğu hastalığına sahip bireyler
bir babanın çocuklarının genotipini bulmak için oluş- koyu renk ile verilmiş ve soyağacı çizilirken bazı yanlış-
turulacak punnett karesi aşağıdakilerden hangisinde lıklar yapılmıştır.
doğru verilmiştir?
Hasta erkek
A) ♂
XH YH
B) ♂
Xh Y Sağlıklı erkek
♀ ♀
Sağlıklı dişi
X H
XH
Çift yumurta ikizi
X h
XH 1 2 3

4 5
C) ♂
X YH
D) ♂
Xh Y
♀ ♀
X h
XH
Buna göre, numaralı bireylerden hangilerinin fenotipi
Xh Xh yanlış gösterilmiştir? (Balık pulluluk, Y kromozomu üzerin-
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü de taşınan kalıtsal bir hastalıktır.)
A) 1 ve 2 B) 2 ve 4 C) 3 ve 5
E) ♂ D) 2, 3, 4 ve 5 E) 1, 2, 3, 4 ve 5
♀ XH Y

XH

Xh

7. Soyağacında X kromozomunda çekinik bir genle ortaya

çıkan hastalığa sahip bireyler koyu renk ile gösterilmiştir.

1 2
9. Soyağacında belli bir özelliği fenotipinde gösteren birey-
7 8
ler koyu renk ile verilmiştir.

3 4 5 6 9
●
MEB

10 11

Buna göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) 3 ve 6 numaralı bireylerin genotipinde bu gen bulun-

maz.
B) 1, 7 ve 9 numaralı bireyler bu özellik bakımından he-
terozigottur. Buna göre, bu özellik aşağıdakilerden hangisiyle ak-
C) 11 numaralı bireye bu gen 8 numaralı bireyden taşın- tarılamaz?
mış olabilir.
A) Otozomal kromozomlarda taşınan baskın gen
D) 10 ve 11 numaralı bireyler çift yumurta ikizi olup geno-
tipleri farklıdır. B) Y’de taşınan baskın gen

E) 5 numaralı bireyin doğacak erkek çocuklarının hepsi C) Otozomal kromozomlarda taşınan çekinik gen
hasta olacaktır. D) Otozomlarda eş baskın gen
E) X kromozomunda taşınan çekinik gen
 17 10. Sınıf
Biyoloji
Kalıtım - 7

1. Soyağacında bireylerin kan grupları gösterilmektedir. 4. Soyağacında bireylerin kan grupları gösterilmektedir.

I AB A B

AB 0 B
B II A 0 III

AB 0
AB AB 0

Buna göre, numaralı bireylerden hangileri kesinlikle Buna göre, koyu renkli bireyin annesi ile aynı geno-
B kan grubuna sahiptir? tipte olma ihtimali aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) 1 B) 1/2 C) 1/4

D) I ve III E) II ve III D) 1/16 E) 1/256
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

2. İnsanda kan grubunu belirleyen özelliklerden bir bölümü 5. Plazmasında sadece B antikoru taşıyan bir anne ile
için izlenen fenotip çeşit sayısı 8, genotip çeşit sayısı ise alyuvarlarında antijen bulundurmayan bir babanın
18’dir. aşağıdakilerden hangisi gibi bir kan gruplu çocuğu
Buna göre, bir insanın ilgili özellikler için aşağıdaki olamaz?
genotiplerden hangisine sahip olması beklenir? A) AB Rh+ B) 0 Rh+ C) A Rh-
A) A0 B) AB Rr C) 00 rr IM IN D) 0 Rh- E) A Rh+
D) RR IMIM E) A0 Rr ININ

3. Tabloda bazı bireylerden alınan kan örnekleri üzerine 6. Deney tüplerinde dört farklı kan serumundan alınan ör-
damlatılan serumların gerçekleştirdiği çökelme durumları neklerdeki antikor çeşiti sayısı 1 > 4 > 2 > 3 şeklindedir.
verilmiştir.
●

Anti - A Anti - B Anti - D

MEB

Tarık + - -
Kerem + + - Deney tüpü
Berk - - +
Nur + + - 1 2 3 4
Merve - + +
Yasemin - + - Buna göre, deney tüplerindeki antijenler aşağıdaki-
lerden hangisi gibi olabilir?
+: Çökelme var. -: Çökelme yok.
1 2 3 4
Buna göre, aşağıdakilerden hangi ikisinin evlenmesi
sonucu kan uyuşmazlığı görülebilir? A) 0 Rh- B Rh+ AB Rh- A Rh+
B) AB Rh+ B Rh+ 0 Rh- A Rh-
A) Yasemin - Kerem B) Merve - Tarık C) 0 Rh- A Rh+ AB Rh+ B Rh-
C) Yasemin - Tarık D) Merve - Berk D) A Rh- 0 Rh- B Rh- AB Rh-
E) Nur - Berk E) 0 Rh+ A Rh- B Rh+ AB Rh+
 17 10. Sınıf
Biyoloji
Kalıtım - 7

7. Kan grupları ile ilgili bir tablo verilmiştir. 10. Soyağacında sadece koyu renkli bireyler AB kan grubuna
sahiptir.
Kan Alyuvardaki
Plazmadaki Antikor X
Grubu Antijen
A A I
Anti - A A
II −
Anti - B
III − Anti - D
B
Buna göre I, II ve III numaralı boşluklara gelecek ifa-
deler aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? Buna göre, X ile gösterilen bireyin “A0” genotipinde
olma ihtimali aşağıdakilerden hangisidir?
I II III
A) Anti - B 0 Rh (+) A) 1/4 B) 1/3 C) 1/2 D) 2/3 E) 3/4
B) Anti - A 0 Rh (+)
C) Anti - B 0 Rh (-) Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

D) Anti - B AB Rh (-)
E) Anti - A AB Rh (-)

8. Soyağacında bireylerin kan grubu fenotipleri verilmiştir.

B A
I
0 B
II
B A
III

A 0 B
IV V
●

Buna göre, numaralı bireylerden hangileri heterozi-

MEB

11. Kısmi renk körlüğü insanlarda X kromozomu üzerinden

got genotipe sahiptir?
çekinik genle aktarılmaktadır.
A) I, II ve V B) I, III ve IV C) II, IV ve V Buna göre, her ikisinde de kısmi renk körlüğü geninin
D) III, IV ve V E) I, II, III ve IV homozigot genotip ile bulunduğu erkek ve dişi birey
için,
I. Dişi birey hastalığı fenotipine yansıtır.
9. A Rh+ kan grubuna sahip bir baba ile B kan gruplu Rh+ II. Evliliklerinde doğacak kız çocuklarının %50’si çeki-
-
annenin, birinci çocukları erkek olup 0 Rh kan grubuna nik geni taşır.
sahiptir. III. Erkek bireyde hastalığa neden olan gametin yavru
bireye geçme olasılığı 2/3’tür.
Buna gore, ikinci çocuklarının AB Rh- kan gruplu kız
olma olasılığı aşağıdakilerden hangisidir? ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) 1/2 B) 1/4 C) 1/16 A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) 1/32 E) 1/64 D) I ve II E) I, II ve III
 16 10. Sınıf
Biyoloji
Kalıtım - 6

1. Varyasyon tür içi kalıtsal çeşitlilik olarak bilinir. Bir popü- 3. Bir dişi ve erkeğin evliliklerinden doğan dört kardeşin kan
lasyonda farklı genetik özellikte bireylerin olması tür içi grupları incelendiğinde;
çeşitliliği artırır. Varyasyon kendiliğinden oluşmaz ve var-
• A - B - 0 kan grubu bakımından 4 farklı genotip, 3
yasyonun kaynakları bulunur.
farklı fenotip çeşidi görülmüştür.
Buna göre varyasyon kaynaklarına; • MN kan grubu bakımından 3 farklı genotip, 3 farklı
I. gamet oluşumu sırasında meydana gelen krossing fenotip çeşidi görülmüştür.
over, • Rh kan grubu bakımından 3 farklı genotip, 2 farklı
II. üreme ana hücrelerinde meydana gelen mutasyonlar, fenotip çeşidi görülmüştür.
III. mayoz bölünmede meydana gelen rastgele dağılım Buna göre,
olaylarından hangileri örnek olarak verilebilir? I. Annenin kan grubu AB Rr MN olabilir.
II. Anne ve babanın genotipi AB Rr MN olabilir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
III. Kardeşlerden biri AA RR NN olabilir.
D) II ve III E) I, II ve III
ifadelerden hangileri doğrudur?
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III

4. Mendel’in iki arıdöl ebeveyn ile yapmış olduğu bir çalışma

gösterilmişitir.

Mor Beyaz

2. Kedilerde kaplumbağa kabuk deseni geni X kromozomu Polen kapsülleri

kesilir.
üzerindedir. Turuncu renk aleline sahip olan X kromozo-
Polenler mor
munun aktif bulunduğu hücreler turuncu yamaları, siyah çiçeğin dişi
aleli taşıyan X kromozomunun aktif olduğu hücreler ise Bezelye tohumları organına taşınır.
●

siyah yamaları oluşturmaktadır.

MEB

Buna göre; Bütün bitkilerin Tohumlar

çiçekleri mor. yetiştirilir.
I. Kaplumbağa kabuk deseni fenotipi iki farklı alel ile
ortaya çıkar.
II. Dişi ve erkek bireyler iki hücre tipinin karışımından
oluşur.
III. Kaplumbağa kabuk desenli dişi bireyden alınan bir Buna göre,
hücrede inaktif X kromozomu bulunur.
I. Mendel’in seçmiş olduğu bireyler tek karakter bakı-
IV. Kampumbağa kabuk desenli kedilerin aynı zaman- mından farklılık gösterir.
da beyaz alanlara da sahip olması X kromozomu
II. Her ebeveynden iki çeşit gamet gelir.
bulundurmayan hücre topluluklarının varlığı ile açık-
lanır. III. F1 nesli monohibrit bireylerden oluşur.
ifadelerinden hangileri doğrudur? yorumlarından hangileri yapılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) II ve IV E) I, II ve IV D) I ve III E) II ve III
 16 10. Sınıf
Biyoloji
Kalıtım - 6

5. Aşağıdaki genotiplerden hangisi haploit kromozom
takımına sahip hücreyi ifade eder?
A) AA B) Bb C) CDe
D) FfGgHh E) KKkLLLMmm
6. Bir türde aynı karaktere ait alel sayısının ikiden fazla
olmasına çok alellilik denir. Alel sayısı kaç olursa olsun
diploit bir birey bu alellerden sadece ikisini taşır. Bu alel-
lerden biri anneden diğeri babadan aktarılır. Örneğin tav-
şanlarda kürk rengi dört (C, cch, ch, c) insanda kan grup-
ları ise üç (A, B ve 0) allel gen ile kalıtılır.
Bir türde X özelliği üç (X1, X2 ve X3), Y özelliği ise iki
(Y1 ve Y2) allel gen ile kalıtılmaktadır. Bu türde X ve Y
özellikleri ile ilgili oluşabilecek genotip çeşidi sayısı
aşağıdakilerden hangisidir?
8. Meyve sineklerinde eşey kromozomları dişilerde XX, er-
keklerde XY’dir. Göz renginden sorumlu gen, X kromozo-
mu üzerinde yer alır. Kırmızı göz renginden sorumlu alel
(R), beyaz göz renginden sorumlu alele (r) baskındır.
• Laboratuvarda yapılan bir deneyde kırmızı gözlü bir
dişi, beyaz gözlü bir erkekle çaprazlanarak F1 dölü
(kırmızı gözlü erkek ve dişi, beyaz gözlü erkek ve
dişi bireyler) elde edilmiştir.
• Deneyin ikinci aşamasında ise F1 dölünden alınan
kırmızı gözlü erkek ve dişi birey çaprazlanarak F2
dölü elde edilmiştir.
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

A) 3 B) 6 C) 9 D) 18 E) 24

7. Memeli bir hayvan türünde otozom kromozomları üzerin-

den taşınan A geniyle ilgili şu bilgiler verilmiştir.
A; siyah kıl rengi oluşumunu, a; beyaz kıl rengi oluşumu-
nu, AA ve Aa; kıvırcık kıl yapısının oluşumunu, aa; düz kıl
yapısının oluşumunu sağlamaktadır.
Belirtilen memeli hayvan türünün iki farklı cinsiyetteki Bu deneye göre,
canlısıyla ilgili oluşturulan punnett karesi şu şekildedir. I. F1 dölündeki beyaz gözlü erkek ve dişi bireylerin
oranı yaklaşık olarak birbirine eşittir.
a a II. F2 dölünde beyaz gözlü bireylerin ortaya çıkması
A beklenmez.
III. F2 dölünde göz rengi fenotipinin cinsiyetler arasında
●

a
dağılım oranı bakımından farklılığın olması beklenir.
MEB

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

Punnett karesi incelendiğinde,
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
I. Döllenmeye katılan dişi birey siyah ve kıvırcık kıl ya-
D) I ve III E) I, II ve III
pısına sahipken, erkek birey beyaz ve düz kıl yapısı-
na sahiptir. (2018 TYT)

II. İlgili çiftin çaprazlanması sonucunda beyaz ve kıvır-

cık kıl yapısına sahip dişi bir birey 1/8 ihtimalle olu-
şur.
III. İlgili bireylerin çaprazlanması sonrasında dişi bireyin
fenotipine sahip oğul döllerin oluşma ihtimali, erkek
bireyin fenotipine oranla daha yüksek olur.
ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) I, II ve III
 15 10. Sınıf
Biyoloji
Kalıtım - 5

1. Beş farklı karaktere sahip üç canlının genotipleri verilmiştir. 4. Sağlıklı bir bal arısı popülasyonunda, ADE ve ade feno-
tipli dişi arı larvaları bulunmaktadır.
I. AaBBCcddEe
II. aabbCcDdee Dişi arılara gen kaynağı olan kraliçe arı ile erkek arı-
nın gametleri aşağıdakilerden hangisi gibi olamaz?
III. AaBbccDdEe
Buna göre, canlılardan hangilerinin oluşturacağı ga- Kraliçe arı Erkek arı
met çeşidi sayısı en fazladır? (Genler bağımsızdır.) A) ADE ade
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III B) ade ade
D) I ve III E) II ve III C) ade ADE
D) Ade Ade
E) ADE ADE

Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

2. Bir karakteri kontrol eden bazı aleller homozigot baskın 5. Sağlıklı bir çift, her iki bireyin de erkek kardeşi otozomal
durumda iken letal (öldürücü) etkiye sahip olabilir. çekinik olarak kalıtılan bir hastalık nedeniyle öldüğü için
genetik danışmanlık almaktadır.
Bu karakter bakımından baskın fenotipli olan iki bire-
yin çaprazlanması sonucu oluşabilecek canlı yavru- Buna göre,
lar içinde ata bireyler ile aynı fenotipli olanların oranı
I. Çiftin ebeveynlerinin her ikisi de bu çekinik alel bakı-
aşağıdakilerden hangisidir?
mından taşıyıcıdır.
A) 3/4 B) 2/3 C) 1/2 D) 1/4 E) 1/6 II. Çiftin her birinin taşıyıcı olma ihtimali 2/3’tür.
III. Çiftin ilk çocuklarının hasta olması durumunda son-
raki çocuklarda hastalığın ortaya çıkma olasılığı 1/4
olur.
ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
3. Gregor Mendel bezelyeler üzerine birçok çalışma yapa- D) II ve III E) I, II ve III
rak genetik biliminin temellerini oluşturan çıkarımlarda
bulunmuş ve bazı karakterlerin atalardan yavrulara akta-
●

rımının nasıl gerçekleştiğini açıklamıştır.

6. Bir hücrenin kromozom haritası verilmiştir.
MEB

Mendel yaşadığı dönemde, aşağıdaki kalıtsal durum-

lardan hangisi ile ilgili bir çalışma yapmamıştır?
A a
A) İki farklı gen bir arada olduğunda baskın gen, fenotipte K K
B b
etkisini gösterir. n N
D d
B) Bir canlının genotipini oluşturan aleller gamet oluşumu
sırasında farklı gametlere geçer.
C) Aynı karakter bakımından homozigot baskın ve çeki- Bu hücre ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yan-
nik bireyler çaprazlanırsa yavruların tümü baskın fe- lıştır?
notipte olur. A) Eşey ana hücresi olabilir.
D) Birden fazla karakterin kalıtımında alel çiftleri birbirin- B) 2n = 4 kromozomlu bir hücredir.
den bağımsız olarak gametlere dağılır.
C) 4 karakteri kontrol eden aleller heterozigot genotiptedir.
E) Bir karakteri etkileyen ikiden fazla alel çeşidinin bulun-
D) Kn bağlı genlerdir.
ması durumunda popülasyondaki fenotip ve genotip
çeşidi artış gösterir. E) abdKN gameti sadece krossing over ile oluşabilir.
 15 10. Sınıf
Biyoloji
Kalıtım - 5

7. Bezelyelerde mor çiçek rengi aleli beyaz çiçek rengi aleli- 8. Gregor Mendel, arı ve bezelye gibi canlılar ile çalışmalar
ne baskındır. Genotipleri bilinmeyen mor çiçek renkli be- yapan genetik biliminin gelişmesine ciddi oranda katkısı
zelyeler ile beyaz çiçekli bezelyeler kullanılarak kontrol olan bir bilim insanıdır. Mendel, bu çalışmaları yaparken
çaprazlaması yapılmıştır. Bu durumla ilgili yapılan bazı çeşitli ilkeler öne sürmüştür.
çaprazlamalar gösterilmiştir.
Buna göre, bir karaktere ait alellerden her biri eşit olası-
lıkla birbirinden ayrılır ve farklı gametlere giderler ifadesi
Mor Beyaz aşağıdaki Mendel yasalarından hangisini açıklamak
için kullanılır?
P: X
A) Ayrılma ilkesi
B) Çekiniklik yasası
C) Baskınlık prensibi
D) İzotip yasası
Gamet Gamet E) Bağımsız açılım

Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

Gamet K: Mor çiçek aleli
k: Beyaz çiçek aleli
9. Bezelyelerde bazı karakterlerin baskınlık ve çekiniklik du-
Gamet rumu ile ilgili tablo verilmiştir.

1. çaprazlama Çiçek Çiçek Tohum Tohum

Rengi Durumu Rengi Şekli
Mor Beyaz

P: X Baskın
Özellik

Mor Yanda Sarı Yuvarlak

Gamet Gamet Çekinik

Özellik

K: Mor çiçek aleli Beyaz Uçta Yeşil Buruşuk

●

Gamet
k: Beyaz çiçek aleli
MEB

Buna göre mor, uçta çiçekli - yuvarlak, sarı tohum

Gamet renkli bezelye ile mor, uçta çiçekli - buruşuk, sarı to-
hum renkli iki bezelyenin çaprazlanması sonucu aşa-
2. çaprazlama ğıdakilerden hangisi gibi bir bezelye oluşamaz?

Buna göre, 1 ve 2. çaprazlamalardaki mor çiçekli ebe- A) Mor çiçekli - Uçta çiçekli - Sarı tohumlu - Yuvarlak to-
veyn genotipleri aşağıdakilerden hangisinde doğru humlu
olarak verilmiştir? B) Beyaz çiçekli - Uçta çiçekli - Yeşil tohumlu - Buruşuk
tohumlu
1. çaprazlama 2. çaprazlama C) Mor çiçekli - Uçta çiçekli - Sarı tohumlu - Buruşuk to-
A) KK kk humlu
B) KK Kk D) Beyaz çiçekli - Yanda çiçekli - Sarı tohumlu - Yuvarlak
C) Kk Kk tohumlu
D) kk kk E) Mor çiçekli - Uçta çiçekli - Yeşil tohumlu - Buruşuk to-
E) Kk kk humlu
 14 10. Sınıf
Biyoloji
Kalıtım - 4

1. Mendel ilkelerinden ayrılma, bağımsız dağılım ve benzer- 2. Boy uzunluğunu ve göz rengini kontrol eden genler farklı
lik ilkelerinin tanımlarının yazılı olduğu numaralı kartlar ile kromozomlarda yer almakta olup uzun boy (A) kısa boya
bu ilkelere ait örnekler karışık olarak verilmiştir. (a), kahverengi göz (D) mavi göze (d) baskındır.
Heterozigot uzun boylu ve kahverengi gözlü iki insa-
Aynı karaktere ait olan aleller birbirinden nın evlenmesi sonucu AaDd genotipli erkek çocuk (I)
1. kart ayrılarak gametlere dağılır.
ve Ad fenotipli kız çocuk (II) oluşma olasılığı aşağıda-
Çaprazlanan bireyler aynı karakter için kilerden hangisinde doğru verilmiştir?
2. kart homozigot ve zıt özellikte ise meydana
gelen bireylerin tamamı birbiri ile aynı I II
genotip ve fenotipte olur.
A) 1/4 3/16
3. kart Farklı karakterlere ait olan aleller birbirinden
B) 1/8 3/32
bağımsız bir şekilde gametlere giderler.
C) 1/8 3/16
D) 1/4 3/32
K örneği: Aa genotipindeki bir canlının gametlerinin bir
E) 1/16 3/16
kısmında A, bir kısmında a alellerinin bulunması durumu-
dur.
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

L örneği: AaBb genotipindeki bir canlının gametlerinde A

ile a veya B ile b alellerinin beraber bulunması durumu-
dur.
3. Ebeveynlerin sahip olduğu göz rengi ile oluşabilecek be-
M örneği: AA x aa çaprazlamasından oluşan bireylerin tü- beklerin göz rengi ihtimalleri verilmiştir.
münün Aa genotipinde olması durumudur.
Ebeveynler Bebekte göz rengi ihtimalleri
Buna göre, ilkelerin tanımları ve örnek eşleştirmeleri
aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? Kahverengi + Kahverengi = Kahverengi Yeşil Mavi
%75 %18.75 %6,25
Kart no Örnek no Yeşil + Kahverengi = Kahverengi Yeşil Mavi
A) 1 K %50 %37.5 %12,5
2 M Mavi + Kahverengi = Kahverengi Yeşil Mavi
3 L %50 %0 %50
B) 1 K Yeşil + Yeşil = Kahverengi Yeşil Mavi
2 L <%1 %75 %25
3 M Yeşil + Mavi = Kahverengi Yeşil Mavi
●

C) 1 L %0 %50 %50
MEB

2 M Mavi + Mavi = Kahverengi Yeşil Mavi

3 K %0 %1 %99
D) 1 M
Buna göre, tablodan yararlanarak aşağıdaki sonuç-
2 K
lardan hangisi çıkarılabilir?
3 L
E) 1 L A) Yeşil gözlü bir çiftin kahverengi gözlü çocuklarının
2 K olma ihtimali yüksektir.
B) Kahverengi renkli göze sahip çiftlerin mavi gözlü ço-
3 M
cuklarının olma olasılığı daha yüksektir.
C) Mavi gözlü çiftlerin çocuklarının sahip olabileceği fe-
notip sayısı diğer ebeveynlerin hepsinden azdır.
D) Tüm ebeveynlerin durumlarına bakıldığında mavi göz
rengi oluşma ihtimali vardır.
E) Yeşil ve mavi gözlü bir çiftin kahverengi gözlü çocukla-
rının olma ihtimali vardır.
 14 10. Sınıf
Biyoloji
Kalıtım - 4

4. Canlıları gözlemleyerek onların fenotipleri hakkında genel 6. Dişi ve erkek iki canlının genotipleri verilmiştir.
bilgi edinilebilir ancak genotipleri hakkında kesin bilgiye
ulaşmak bazen zordur. Fenotipinde baskın özelliği gös-
teren bireyin genotipi homozigot (AA) ya da heterozigot A a A a e e
E e
(Aa) olabilir. Fenotipinde baskın özelliği gösteren fakat B b B b
x
genotipi bilinmeyen bireyin, genotipini öğrenmek amacıy- C C c
c
la yapılan çaprazlamaya kontrol çaprazlaması denir. D D D d
Baskın fenotipli bireyin genotipini bulmak için,
I. Homozigot AA ya da heterozigot Aa genotipleri ayrı Bu iki canlının çaprazlanması sonrasında F1 dölünde;
ayrı homozigot aa genotipi ile çaprazlanır.
I. abcDE,
II. Homozigot AA ya da heterozigot Aa genotipleri ayrı
II. aBcDe,
ayrı homozigot AA genotipi ile çaprazlanır.
III. abcde
III. Homozigot AA ya da heterozigot Aa genotipleri ayrı
ayrı heterozigot Aa genotipi ile çaprazlanır. fenotiplerinin gözlenmesinin nedeni aşağıdakilerden
hangisinde doğru verilmiştir?
IV. Sadece homozigot AA genotipi homozigot aa geno-
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü
tipi ile çaprazlanır. I II III
kontrol çaprazlamalarından hangileri yanlıştır? Bağımsız
A) Krossing over Mutasyon
dağılım
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
B) Bağımsız
D) I, II ve III E) II, III ve IV Krossing over Mutasyon
dağılım
Bağımsız Krossing
C) Mutasyon
dağılım over
Bağımsız Krossing
D) Mutasyon
dağılım over
Bağımsız
E) Krossing over Mutasyon
dağılım
●

5. Birbirinden bağımsız genlerin bulunduğu dört farklı geno- 7. Bir memeli hayvanın embriyosunda 4 farklı karakter
MEB

tip verilmiştir. için fenotipin a, B, e ve f olduğu bilindiğine göre, bu

1. genotip: AaBbCCDd embriyonun oluşumunu sağlayan yumurta ve sper-
min genotipi aşağıdakilerden hangisi gibi olmalıdır?
2. genotip: aaBbCCdd
Yumurta Sperm
3. genotip: AABBCcDd
A) ABef abEF
4. genotip: AaBbCcDD
B) abef ABef
Buna göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? C) aBef abef
A) 1 ve 4. genotiplerde 8 çeşit gamet oluşur. D) aBEF abef
B) 2. genotipin fenotipi aBCd şeklindedir. E) aBef abEF
C) 3. genotipten ABcd gametinin oluşma ihtimali 1/2’dir.
D) 3 ve 4. genotiplerin fenotipleri aynıdır.
E) 1. genotipin gametinde c genini bulundurma ihtimali
0’dır.
 13 10. Sınıf
Biyoloji
Kalıtım - 3

1. Kan grubu belirlemede aşağıdaki durumlar gözleniyor. 4. Siyah renkli kısa kıllı bir kedinin genotipini öğrenmek
için;
Birey Anti - A Anti - B Anti - D
I. Siyah - kısa kıl
Serra Çökelme yok Çökelme var Çökelme var
II. Siyah - uzun kıl
Burak Çökelme var Çökelme yok Çökelme yok
III. Beyaz - kısa kıl
Buna göre; IV. Beyaz - uzun kıl
I. Serra B Rh+ verilen çaprazlamalardan hangilerinin yapılması ge-
II. Burak AB Rh+ rekir? (Kedilerde siyah kürk rengi (A) beyaz kürk rengine (a),
kısa kıl (R) uzun kıla (r) baskındır.)
III. Burak A Rh-
IV. Serra A Rh- A) Yalnız I B) Yalnız III C) Yalnız IV
verilenlerden hangileri yanlıştır? D) I ve IV E) I, II, III ve IV

A) Yalnız I B) I ve IV C) II ve III
D) II ve IV E) III ve IV
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

2. Bezelyelerde yuvarlak tohum şekli (Y) buruşuk tohum 5. Sığırlarda kızıl kıl rengi beyaz kıl rengine eş baskındır.
şekline (y) baskındır. Genotipi bilinmeyen iki yuvarlak Heterozigot durumda sığırlarda demirkırı renk görülür.
tohumlu bezelyenin her biri buruşuk tohumlu bezelyeyle Demirkırı iki bireyin çaprazlanmasından oluşabile-
çaprazlanıyor ve aşağıdaki durumlar elde ediliyor. cek renkler aşağıdakilerden hangisinde doğru veril-
I. Çaprazlamada %100 olasılıkla heterozigot yuvarlak miştir?
tohum,
A) Demirkırı - Beyaz
II. Çaprazlamada %50 olasılıkla heterozigot yuvarlak,
B) Beyaz - Siyah
% 50 olasılıkla buruşuk tohumlu F1 dölleri oluşuyor.
C) Kızıl - Demirkırı
Buna göre, I ve II. çaprazlamalardaki genotipi bilinme-
yen atalar aşağıdakilerden hangisi gibi olabilir? D) Kızıl - Demirkırı - Beyaz
E) Beyaz - Siyah - Demirkırı
I II
●

A) yy YY
MEB

B) YY yy
C) YY Yy
D) Yy Yy
E) yy yy

3. İnsanda M ve N kan grubunda M aleli N’ye; A, B ve 0 kan 6. KkLl genotipli bir birey ile kkll genotipli bireyin çap-
gruplarında ise A aleli B’ye eş baskındır. razlanmasından Kkll genotipli bireyin oluşma ihtimali
aşağıdakilerden hangisidir?
ABMN genotipli bir dişiyle BBMM genotipli erkeğin
evliliğinden A ve N kan grubu fenotipli bireyin mey-
A) 1/64 B) 1/32 C) 1/16 D) 1/8 E) 1/4
dana gelme olasılığı aşağıdakilerden hangisidir?

A) 0 B) 1/8 C) 1/6 D) 1/4 E) 1/2

 13 10. Sınıf
Biyoloji
Kalıtım - 3

7. Bezelyelerde mor çiçek (M) beyaz çiçek (m) üzerine bas- 10. X: Fenotipinde baskın özelliği gösteren genotipi bilinme-
kındır. yen bireyin, genotipini öğrenmek amacıyla çekinik homo-
zigot özelliği gösteren bireyle çaprazlanmasıdır.
Buna göre;
Y: Bir karakterin kalıtımından sorumlu iki alelin bir arada
I. MM X mm
bulunduğu zaman her birinin etkisini fenotipte gösterme-
II. Mm X Mm sidir.
III. mm X Mm
Z: Bir karakterin kalıtımından sorumlu ikiden fazla sayıda
IV. MM X Mm alel olmasıdır.
çaprazlamalarından hangilerinde beyaz çiçekli bezel-
Buna göre tanımların X, Y ve Z kavramları ile eşleştir-
yeler oluşmaz?
mesi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
A) I ve II B) I ve IV C) I, II ve IV
X Y Z
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
Kontrol
A) Çok alellilik Eş baskınlık
çaprazlama
Kontrol
B) Eş baskınlık Çok alellilik
8. Farelerde kürk rengi çok alellik ile kalıtılan bir karakterdir.
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü
çaprazlama
Alellerin baskınlık ilişkisi ise şu şekildedir; Tam Kontrol
C) Çok alellilik
baskınlık çaprazlama
F (Siyah) > Fb (beyaz) > Fg (Gri) > Fa (Albino)
Kontrol
D) Eş baskınlık Çok alellilik
Buna göre, farelerde gözlenebilecek fenotip sayısı çaprazlama
(X) ve genotip sayısı (Y) aşağıdakilerden hangisinde Kontrol Tam
E) Çok alellilik
doğru verilmiştir? çaprazlama baskınlık

X Y
A) 4 10
B) 6 10
C) 4 27
D) 4 18
E) 6 20

9. İnsanda MN kan grubundan sorumlu genlerde eş baskın-

●

lık görülür.
MEB

Buna göre; 11. Kontrol çaprazlama sonucu oluşan F1 dölünün genotipi

I. MM X MM verilmiştir.
II. NN X NN P: ♀ ♂
III. MN X MN ? X aabbccdd
IV. MN X MM F1 → AabbCcDd
V. NN X MN Buna göre dişi bireyin genotipi;
verilen çaprazlamaların hangilerinde eş baskın feno-
I. AABbCCDd
tipin görülme oranı %50 olur?
II. aaBBCcDD
A) I ve II III. AabbCcDd
B) II, III ve IV verilenlerden hangileri olabilir?
C) III, IV ve V
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II, III, IV ve V
D) I ve III E) I, II ve III
E) I, II, III, IV ve V
 12 10. Sınıf
Biyoloji
Kalıtım - 2

1. İnsanlarda altı parmaklılık baskın genlerle taşınan bir 4. İnsanlarda ayrık kulak memesi, yapışık kulak memesine
özelliktir. baskındır.
Buna göre, altı parmaklı bir çocuğun ebeveynlerinin Heterozigot ayrık kulaklı iki bireyin evliliğinden mey-
genotipi aşağıdakilerden hangisi olamaz? dana gelen çocukların, ayrık kulak memesi olan kız
çocuğu olma olasılığı kaçtır?
Anne Baba
A) 1/16 B) 1/8 C) 3/16
A) AA aa
D) 1/4 E) 3/8
B) Aa aa
C) aa Aa
D) Aa Aa
E) aa aa
5. İnsanlarda koyu ten, beyaz tene; kıvırcık saç, düz saça
baskındır.
Heterozigot koyu tenli ve kıvırcık saçlı iki bireyin evli-
liğinden meydana gelen çocukların bu özellikler bakı-
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

2. Bezelyelerde uzun gövde kısa gövdeye baskındır. Uzun mından fenotip oranı aşağıdakilerden hangisidir?
gövdeli bezelyeler diğer uzun gövdeli bezelyelerle çap- A) 3:1 B) 1:2:1 C) 1:3
razlandığında 3:1 fenotip oranında F1 dölleri oluşmakta-
D) 9:3:3:1 E) 3:9:2:3
dır.
Buna göre, ifade edilen çaprazlama sonucunda olu-
şabilecek genotip oranları aşağıdakilerden hangisin-
deki gibi olmalıdır?
6. MMnnPPRRss genotipli birey aşağıdakilerden hangi-
Homozigot Heterozigot Homozigot siyle çaprazlanırsa oluşan yavru birey tümüyle hete-
Baskın Baskın Çekinik rozigot genotipe sahip olur?
A) 3 1 0
A) MMnnPPRRss
B) 2 1 1
B) mmNNpprrSS
C) 1 2 1
C) MnNnpprrSs
D) 1 2 2
D) MMnnPPrrss
E) 0 1 3
E) mmnnpprrss
●
MEB

3. Domates bitkisinde meyve rengi ve tüy durumu ile ilgili

punnett karesi verilmiştir.

♀\♂ AT At aT at 7. Bezelyelerde sarı tohum yeşil tohuma, yuvarlak tohum

AT I buruşuk tohuma baskındır.
At II
Homozigot sarı - yuvarlak tohumla, yeşil - buruşuk
aT III IV tohumlu iki bitki çaprazlandığında;
at V
I. sarı - yuvarlak,
Buna göre, numaralı bireylerin fenotipi ile ilgili aşa- II. sarı - buruşuk,
ğıdakilerden hangisi yanlıştır? (Kırmızı meyve (A) sarı
III. yeşil - yuvarlak,
meyveye (a) baskındır. Tüysüzlük (T) tüylülüğe (t) baskındır.)
IV. yeşil - buruşuk
A) I → Kırmızı - tüylü B) II → Kırmızı - tüysüz fenotiplerinden hangileri F1 dölünde görülmez?
C) III→ Kırmızı - tüysüz D) IV→ Sarı - tüysüz A) I ve II B) III ve IV C) II ve III
E) V → Sarı - tüylü D) I, II ve III E) II, III ve IV
 12 10. Sınıf
Biyoloji
Kalıtım - 2

8. İnsanda kahverengi göz, mavi göz rengine baskındır. Ho- 11. Bezelyelerde mor çiçek (M) beyaz çiçeğe (m), sarı tohum (S)
mozigot kahverengi gözlü bir erkekle fenotipi bilinmeyen yeşil tohuma (s), yuvarlak tohum (Y) buruşuk tohuma (y)
bir kadının evliliğinden kahverengi gözlü çocuk dünyaya baskındır. Üç karakter açısından homozigot olan farklı iki
geliyor. bezelye çaprazlandığında F1 dölünün fenotipi dişi ebe-
veyn ile aynı oluyor.
Annenin fenotipi ve genotipi;
Buna göre, çaprazlanan bireylerin ve F1 dölünün ge-
Genotip Fenotip notipi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
I. AA Kahverengi
II. Aa Kahverengi F1 dölü
III. aa Mavi A) MMSSyy MmssYY MmSsYY
verilenlerden hangileri gibi olabilir? B) mmSsYy Mmssyy MmSsYy

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II C) MMssyy mmSsYy MmSsyy

D) II ve III E) I, II ve III D) MMSSYY mmssyy MmSsYy

E) mmssYy mmssyy mmssyy
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

9. Dişi ve erkek birey gametlerinden oluşabilecek yavrulara

ait genotipler punnett karesinde numaralanarak verilmiştir.

♀\♂ RA Ra rA ra
RA 1 2 3 4
Ra 5 6 7 8 12. Kedilerde kısa kıllılık (T) uzun kıllılığa (t) baskındır. Kıl
rA 9 10 11 12 uzunlukları farklı olduğu bilinen iki kedinin çiftleşmesi so-
ra 13 14 15 16 nucu oluşan F1 kısa kıllı bir kedidir.

Buna göre, oluşacak numaralı yavruların hangilerinin Buna göre, F1 dölünün kendileştirilmesiyle oluşacak
genotipi birbiriyle aynıdır? F2 dölünün fenotip ve genotip oranını bulmak için çi-
zilecek punnett karesi aşağıdakilerden hangisindeki
A) 1 - 10 B) 6 - 16 C) 8 - 14 gibi olmalıdır?
D) 5 - 11 E) 9 - 15
A) B)
T t T T
●
MEB

T TT Tt T TT TT
t Tt tt t Tt tt
10. Tavuk ve horozlarda gül ibiklilik (G) balta ibikliliğe (g),
uzun bacak (U) kısa bacaklılığa (u) baskındır. C) D)
T T t t
Buna göre;
I. Gül ibik - kısa bacaklı tavuk T TT TT t tt tt
II. Gül ibik - uzun bacaklı horoz T TT TT t tt tt
III. Balta ibik - kısa bacaklı horoz
IV. Balta ibik - uzun bacaklı tavuk E)
fenotiplerinden hangilerinin genotipi kesin olarak bi- t t
linemez?
T Tt Tt
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV t tt tt
D) I, II ve IV E) II, III ve IV
 11 10. Sınıf
Biyoloji
Kalıtım - 1

1. AABBDDRR genotipli bireyin oluşturacağı gamet çe- 4. Kalıtılan bir özellikten sorumlu iki alelin gamet oluşumu
şidi X ise, aşağıdakilerden hangisinin mayoz hücre sırasında birbirinden ayrılıp farklı gametlere gitmesine
bölünmesiyle X + 1 çeşit gamet meydana gelir? ayrılma kuralı denir.

A) MMtt B) MMTT C) MMTt Buna göre, PpRrSsVv genotipli bireyin oluşturacağı

gametler düşünülürse aşağıdakilerden hangisi bu ku-
D) MmTt E) mmtt
rala uygun olmaz?

A) pRsv B) PRsv C) PRSV

D) prsv E) PrSsV

2. Bir karakterin fenotipi, genotipe bağlı olduğu kadar çev-

reye de bağlı olarak ortaya çıkabilir. Örneğin tek yumurta
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

ikizlerinin tüm genotip yapıları aynı olmasına rağmen fe- 5. Genotipi bilinmeyen bir hücreden krossing over sonucu
notip yapıları farklılık gösterebilir. 1/2 olasılıkla ABc genotipli gamet oluşmuştur.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi tek yumurta ikiz- Buna göre ana hücrenin genotipi;
lerinde bu farklılığa neden olamaz?
I. AABbcc
A) Aşı olma II. AaBBcc
B) Beslenme III. aaBBCc
C) Spor yapma verilenlerden hangileri olabilir?
D) Güneşlenme
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
E) Farklı işler yapma
D) I ve III E) I, II ve III
●

3. Bir bitki hücresinin kromozomları gösterilmiştir. 6. Kraliçe arıya ait bir homolog kromozom verilmiştir.
MEB

A a
A a B B
b b
E e
E e

Buna göre, şekildeki hücrenin kromozomlarına bakı-

larak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
Bu kromozoma sahip olan kraliçe arının yumurta-
A) Üreme hücresidir. sından gelişen erkek arının genotipi aşağıdakilerden
B) Fenotip AbE’dir. hangisi gibi olamaz?
C) İki kromozomludur.
A) ABE B) aBe C) aBE D) Abe E) ABe
D) Tüm özellikleri homozigottur.
E) İki tane çekinik gen taşır.
 11 10. Sınıf
Biyoloji
Kalıtım - 1

7. Bireyler arasında çeşitlilik gösteren çiçek rengi gibi kalıtı- 10. Aşağıda verilen fenotip ve genotip örneklerinden
labilen özelliklere karakter adı verilirken bir karakterin her hangisi yanlış gösterilmiştir?
bir farklı tipine de özellik denir.
Fenotip Genotip
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi bu duruma örnek
A) a aa
verilemez?
B) A Aa
Karakter Özellik C) A AA
A) Göz rengi Mavi göz D) a Aa
B) Kürk rengi Albino tavşan E) XaY XaY
C) Tohum şekli Buruşuk tohum
D) Bağlı gen Kas distrofisi
E) Çiçek rengi Mor renk
11. Aşağıda verilen hücrelerin mayoz hücre bölünme ge-
çirmesiyle en fazla gamet çeşidi hangisinden oluşur?
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü (Krossing over’in gerçekleştiği düşünülecektir.)

A) B)
A a E e A AE E
8. Kalıtıma ait bazı kavramların tanımları verilmiştir. B b F f B BF f
C c G g C C
• Bir karakterin genlerle ifade edilmesidir. D d H h D D
• Heterozigot durumda etkisini gösteremeyen gendir.
• Homozigot ve heterozigot durumda iken kendini gös-
C) D)
teren gendir.
A a c c
• Aynı karakter üzerinde etkili olan gen çiftidir. A a E E
b b f f B b
Buna göre, aşağıdaki kavramlardan hangisinin tanımı c c g g D d F F
verilmemiştir? E e g g

A) Genotip B) Gen C) Çekinik gen

D) Baskın gen E) Alel E)
A aD d
B bE e
C c F f
●

G g
MEB

9. Bir karaktere ait baskın ve çekinik özelliklerin kalıtımın-

dan sorumlu genler iki harf ile gösterilir. 12. Bazı karakterlere ait alel genler verilmiştir.
Buna göre, I. AABbCcdd
I. Baskın alel büyük harfle gösterilir. II. AaBbCcDd
II. Her iki alel aynı ise homozigot, biri diğerinden fark- III. aabbccDD
lıysa heterozigottur. IV. AabbccDd
III. Yumurta, sperm gibi gametlerde sadece bir tane alel V. AaBbCCDD
bulunur.
Buna göre, mayoz hücre bölünmesi sonucu oluştura-
ifadelerinden hangileri doğrudur? bilecekleri gamet çeşitliliği en fazla olan aşağıdakiler-
den hangisidir? (Genler bağımsızdır.)
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) I, II ve III
A) I B) II C) III D) IV E) V