Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik

MİNİ SINAV – 1 So

ÜNİTE – 2
1. Aşağıdaki I numaralı sütunda kalıtımla ilgili bazı kavramlar, 3.
II numaralı sütunda bu kavramlarla ilişkili açıklamalar
verilmiştir. Uygun eşleştirmeleri yapınız.

KALITIMIN GENEL İLKELERİ

I II
Uzun Uzun
1. Gen a. Bir genin kromozom I II
.......... üzerinde bulunduğu
bölge K›sa
III
2. Fenotip b. Aynı karaktere etki eden
.......... genlerden her biri Uzun gövdeli (A) iki bezelyenin çaprazlanması sonucunda
kısa gövdeli (a) bir bezelye oluşmuştur.
3. Alel gen c. Belirli bir proteinin
sentezinden sorumlu Buna göre numaralı bireylerin genotipini yazınız.
..........
DNA bölümü I. ................... II. ................... III. ...................
4. Baskın gen d. Bir karaktere ait anne ve
.......... babadan farklı alellerin
gelmesi durumu 4.
.......... 5. Heterozigot e. Canlının genetik yapısı

6. Lokus f. Sadece homozigot

.......... durumda etkisini fenotipte

BÖLÜM – 1
gösterebilen gen
7. Genotip g. Homozigot veya
heterozigot durumda
..........
etkisini fenotipte
göstrebilen gen Huntington otozom kromozomlardaki baskın bir alelin

Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik

8. Çekinik gen h. Canlının görünür (A) sorumlu olduğu ölümcül bir sinir sistemi hastalığıdır.
.......... Bireyde 35 ya da 45 yaşlarına gelinceye kadar, belirgin hiç
özellikleri
bir fenotipik etki gözlenmez. Bu yaşlarda sinir sistemi geri
dönüşümsüz bir şekilde bozulmaya başlar ve sonuçta birey
ölür.
2. Aşağıda genotipi verilen bireylerin oluşturabileceği gamet
çeşidi sayılarını ve gamet çeşitlerini yazınız. Huntington hastalığı ile ilgili yukarıda verilen bilgilere göre
aşağıdaki ifadelerden doğru olanların yanına “D”, yanlış
(Tüm genler bağımsızdır).
olanların yanına “Y” harfi yazınız.
1. Belirli bir yaştan sonra ölüme yol açması bu hastalığa
Gamet çeşidi Gamet
Genotip neden olan alelin, gen havuzundan elenmesini önler.
sayısı çeşitleri
2. Sadece homozigot baskın genotipteki bireylerin
AaBB ölümüne neden olur.
3. Bu hastalıkla ilgili gen içermeyen anne ve babanın,
RRnnHHgg hastalığa sahip çocukları olabilir.
4. Hastalık X kromozomunda taşındığından dişilerde
görülme oranı erkeklere göre daha fazladır.
MmNNCcDd
5. Bu hastalıkla ilgili heterozigot genotipteki anne ve
babanın, hastalıkla ilgili baskın gen taşımayan bir
RrssEe çocuklarının olma ihtimali 1/4’tür.
6. Hastalığın etkisini gösterebilmesi için otozom
KKIITtZZ kromozomlardan birinde baskın alelin bulunması
yeterlidir.

123
 5. Aşağıda Mendel’in yaptığı monohibrit çaprazlama 7. Mendel “bağımsız dağılım” olarak adlandırılan kanununa
ÜNİTE –2

verilmiştir. monohibrit çaprazlama sonucu ulaşamazken dihibrit

çaprazlama sonucu ulaşmıştır. Bu durumu açıklayınız.
P kufla€›
……………………………………………………………………
Sar› tohum Yeflil tohum
……………………………………………………………………
KALITIMIN GENEL İLKELERİ

F kufla€›
1
Tamam› sar› ……………………………………………………………………
tohumlu
……………………………………………………………………
F XF
1 1
……………………………………………………………………

F
2
kufla€ı ……………………………………………………………………

Deney sonuçlarına göre aşağıdaki soruları cevaplayınız

(Baskın alel için A, çekinik alel için a simgelerini kullanınız). 8. İki karakter bakımından da homozigot genotipteki sarı ve
düz tohumlu bir bezelye ile yeşil ve buruşuk tohumlu bir
bezelye bitkisinin çaprazlanması ile F1 dölü elde ediliyor.
a) Sarı ve yeşil tohum alelleri arasındaki baskınlık durumunu
F1 dölündeki iki bezelyenin çaprazlanması ile elde edilen
belirtiniz.
F2 dölü ile ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız. (Genler
bağımsız olup, sarı tohum rengi (A) ve düz tohum şekli (B)
………………………………………………………………
baskındır).
fenotip çeflidi
a) F2 dölündeki; oranı kaçtır?
genotip çeflidi
b) F1 kuşağındaki bireylerin oluşturabileceği gamet çeşidini b) F2 dölünde sarı ve buruşuk tohumlu bir bezelyenin
ve oranlarını yazınız.
BÖLÜM – 1

oluşma ihtimali kaçtır?

c) F2 dölünde tohum rengi bakımından homozigot,
………………………………………………………………
tohum şekli bakımından ise heterozigot genotipli bir
bezelyenin oluşma ihtimali kaçtır?
c) F2 kuşağındaki fenotip ve genotip oranlarını yazınız. ……………………………………………………………………
Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik

i) Fenotip oranı:…………………………………………… ……………………………………………………………………

……………………………………………………………………
ii) Genotip oranı:…………………………………………
……………………………………………………………………

6. İki karakter bakımından heterozigot genotipteki düzgün ve

sarı tohumlu iki bezelyenin çaprazlanması sonucunda,
I. düzgün – yeşil,
II. buruşuk – yeşil, 9. A ve B karakterleri bakımından genotipi bilinmeyen iki
III. buruşuk – sarı, bireyin çaprazlanması sonucunda oluşan oğul döllerin
3 ’nin AB, 1 ’nin Ab, 3 ’nin aB, 1 ’nin ab fenotipinde olduğu
IV. düzgün – sarı 8 8 8 8
saptanmıştır.
fenotipe sahip bezelyelerin oluşma oranlarını yazınız.
Buna göre, çaprazlanan ata bireylerin genotipini bulunuz.
(Düzgün tohum şekli ve sarı tohum rengi genleri baskındır).
……………………………………………………………………
………………………………………..…………………………
……………………………………………………………………
…………………………....……………………………………

…………………………………………………….....………… ……………………………………………………………………

…………………………………………………….....………… ……………………………………………………………………

124
 Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik
MİNİ SINAV – 2 So

ÜNİTE – 2
1. İki bezelyenin çaprazlanması sonucu elde edilen tohumların 3. Aşağıdaki tabloda AABb genotipli bir dişi ile AaBb genotipli
fenotip çeşit ve oranları aşağıdaki grafikte verilmiştir. bir erkek bireyin çaprazlama sonuçları Punnett karesinde
Miktar gösterilmiştir.

KALITIMIN GENEL İLKELERİ

3
: Düzgün–sarı ¢
: Düzgün–yeflil AB Ab aB ab
™
: Burufluk–sarı
2
: Burufluk–yeflil AB AABB I AaBB II
1
Ab III AAbb AaBb IV
Fenotip çeflitleri

Grafiğe göre çaprazlanan bireylerin fenotiplerini yazınız Tabloda I, II, III ve IV ile gösterilen bireylerden fenotipleri
(Bezelyelerde düzgün tohum şekli (D) ve sarı tohum rengi aynı olanlar (i) ile genotipleri aynı olanları (ii) yazınız.
(S) genleri baskındır).
i) ……………………………………………………………
………………………………………………………………
ii) ……………………………………………………………
………………………………………………………………

………………………………………………………………

BÖLÜM – 1
4. Atasal kuflak
2.
Karakter Baskın Çekinik
1 2 3 4
Tohum şekli Düz (D) Buruşuk (d)

Çiçek durumu Aksiyal (A) Terminal (a) I. kuflak

Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik

5 6 7 8 9 10
Çiçek rengi Mor (M) Beyaz (m)

II. kuflak
Mendel’in çalıştığı üç karakterin alel genleri arasındaki
11 12 13
baskınlık ve çekiniklik durumları yukarıdaki tabloda
verilmiştir. Bu üç karakter bakımından heterozigot genotipte
Yukarıdaki soyağacında otozomal çekinik bir özelliği (n)
olan bir bezelye bitkisi kendileştiriliyor (Genler bağımsızdır).
fenotipinde gösteren bireyler taralı olarak verilmiştir. Buna
a) Çaprazlama sonucu kaç çeşit fenotip oluşur? göre aşağıdaki soruları cevaplayınız.
b) Çaprazlama sonucu kaç çeşit genotip oluşur?
c) Çaprazlama sonucunda düz tohumlu, terminal çiçek
a) Atasal kuşaktaki bireylerin olası genotiplerini yazınız.
durumlu, beyaz çiçek rengine sahip bir bezelyenin
oluşma olasılığı kaçtır?
d) Çaprazlama sonucunda anne ve babayla aynı genotipe ………………………………………………………
sahip bir bezelyenin oluşma olasılığı kaçtır? b) I. kuşaktaki hangi bireyler kesin olarak heterozigot
genotiptedir?
………………………………………………………………
………………………………………………………………
………………………………………………………………
c) II. kuşaktaki hangi bireylerin genotipi tam olarak
bulunamaz?
………………………………………………………………

……………………………………………………………… ………………………………………………………………

125
 5. Birbirinden bağımsız dört karakter ile ilgili yapılan 8. Birinci kuflak
ÜNİTE –2

çaprazlama sonucunda F1’deki tüm bireylerin genotipinin

1 2 3 4
AaBbCcDd olduğu görülmüştür.
Buna göre F2’deki (F1xF1) bireylerin aşağıdaki genotiplere
‹kinci kuflak
sahip olma olasılıklarını hesaplayınız.
5 6 7 8 9
a) AA BB CC DD ……………….................…………………
KALITIMIN GENEL İLKELERİ

Üçüncü kuflak
b) Aa BB Cc Dd …………………….................………………
10 11 12

c) aa bb cc dd ……………….................…………………… Yukarıdaki soyağacında otozomal kromozomlarda taşınan

bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler taralı olarak
verilmiştir. Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız.
d) aa Bb Cc DD ………………………….................…………
a) Taralı bireylerin fenotipinde görülen özelliğin aktarımını
sağlayan gen çeşidini (baskın / çekinik), nedenini
e) Aa Bb Cc DD ………………………................…………… açıklayarak yazınız.

………………………………………………………………

………………………………………………………………
6. a geni homozigot durumda iken öldürücü bir gendir. Buna
………………………………………………………………
göre AaBb genotipindeki iki bireyden meydana gelen
sağlıklı bir çocuğun AABb genotipinde olma olasılığını
çaprazlamaları göstererek hesaplayınız. b) Soyağacındaki numaralı bireylerden hangileri kesin
olarak heterozigot genotiptedir?
………………………………………………………………
………………………………………………………………
BÖLÜM – 1

………………………………………………………………
c) Soyağacındaki numaralı bireylerden hangilerinin
genotipi kesin olarak bulunamaz?
………………………………………………………………
………………………………………………………………
Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik

………………………………………………………………

9. ( ) AABbccDD X aabbCcdd ( )
7. Fenilketonuri otozomal kromozomlardaki çekinik bir alel
gen ile ortaya çıkan kalıtsal bir hastalıktır. Bu hastalık ( ) Gamet Gamet ( )
bakımından taşıyıcı bir anne ve babanın çocukları ile ilgili
Zigot
aşağıdaki soruları cevaplayınız.
a) Üç çocuğununda sağlıklı olma olasılığı kaçtır? a) Yukarıda genotipleri verilmiş dişi ve erkek bireylerin
oluşturacağı gamet çeşitlerini yazınız.

b) Üç çocuğununda hasta olma olasılığı kaçtır? i) Dişi birey: ………………………………………………

ii) Erkek birey: ……………………………………………

c) Üç çocuktan ikisinin sağlıklı birinin hasta olma olasılığı
kaçtır?
b) Dişi ve erkek gametlerin döllenmesi sonucu oluşan
……………………………………………………………… zigotun sahip olabileceği dört genotip çeşidini yazınız.

……………………………………………………………… I. Olasılık: ………………………………………

II. Olasılık: ………………………………………
………………………………………………………………
III. Olasılık: ………………………………………

……………………………………………………………… IV. Olasılık: ………………………………………

126
 Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik
MİNİ SINAV – 3 So

ÜNİTE – 2
1. 3. Tavşanlarda kürk rengi yabanıl (A1), chinchilla (A2),
himalaya (A3) ve albino (A4) olmak üzere dört farklı alel
? gen ile denetlenir. Bu genler arasındaki baskınlık durumu
M____x mm

KALITIMIN GENEL İLKELERİ

A1 > A2 > A3 > A4 olduğuna göre, aşağıda fenotipi verilen
tavşanların olası genotiplerini yazınız.

Kontrol çaprazlamanın amacını tahtadaki örneği kullanarak

açıklayınız.
Yabanıl: ……………………… Chinchilla: ……………………
……………………………………………………………… ………………………………… …………………………………
………………………………………………………………
………………………………………………………………
………………………………………………………………
………………………………………………………………

Himalaya: ……………………… Albino: ………………………

BÖLÜM – 1
………………………………… …………………………….…
2. P kufla€›
K›rm›z›
IK IK
× Beyaz
IB IB

Gametler IK IB

Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik

F1 kufla€›
Yukarıda kırmızı ve beyaz çiçekli aslanağzı bitkilerinin
çaprazlanması sonucu F1 kuşağının oluşumu gösterilmiştir.
a) Şemaya göre aslanağzı bitkilerinde kırmızı ve beyaz
çiçek alellerinin baskınlık durumunu açıklayınız.
………………………………………………………………
b) Heterozigot genotipteki aslanağzı bitkilerinin çiçek rengi
nedir?
………………………………………………………………
c) F1 x F1 çaprazlaması sonucu oluşacak F2 kuşağı ile ilgili
aşağıdaki soruları cevaplayınız.
i) Fenotip çeşidi: ………………....................................
ii) Genotip çeşidi: ………………............................…....
iii) Fenotip oranı: ……………….....................................
iiii) Genotip oranı: ………....…..............................….......
4. Elinizde sarı ve düz tohumlu genotipi bilinmeyen bir bezelye
bitkisi bulunmaktadır. Sarı tohum renginin (S) yeşil tohum
rengine (s) ve düz tohum şeklinin (D) buruşuk tohum şekline
(d) baskın olduğu bilinmektedir. Buna göre;
a) Bu bitkinin olası tüm genotiplerini yazınız.
………………………………………………………………
b) Bu bitkinin genotipini saptayabilmek için çaprazlanması
gereken bitkinin fenotipini ve genotipini yazınız.
………………………………………………………………
………………………………………………………………
c) Kontrol çaprazlaması ile elde ettiğiniz yavruların 1/4’ü
sarı ve düz tohumlu, 1/4’ü sarı ve buruşuk tohumlu,
1/4’ü yeşil ve düz tohumlu, 1/4’ü yeşil ve buruşuk
tohumlu ise, bilinmeyen bitkinin genotipi nedir?
………………………………………………………………

127
 5. Aslanağzı bitkisinde aksiyal çiçek durumu (A) baskın, 7.
ÜNİTE –2

terminal çiçek durumu (a) ise çekiniktir. Kırmızı çiçek rengi

(ΙK) ile beyaz çiçek rengi (ΙB) alelleri ise eksik baskın olup
heterozigot genotipteki bireyler pembe çiçek rengine sahip
olmaktadır.
Homozigot aksiyal – kırmızı ve terminal – beyaz aslanağzı
KALITIMIN GENEL İLKELERİ

bitkilerinin çaprazlanması sonucunda F1 dölü, F1 dölündeki

bireylerin çaprazlanması ile de F2 dölü elde ediliyor. Bu
çaprazlamalar ile ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız
(Genler bağımsızdır).

a) F1 dölündeki bitkilerin sahip olabileceği fenotip

çeşitlerini yazınız. …………….….…… Eş baskınlık ve eksik baskınlık arasındaki farkı birer örnek
vererek açıklayınız.
b) F2 dölündeki fenotip ve genotip çeşidi sayılarını yazınız.
………………………………………………………………
Fenotip çeşidi: ………………..……

Genotip çeşidi: ……….……….…… ………………………………………………………………

c) F2 dölündeki fenotip oranını yazınız. ………………………………………………………………

Fenotip oranı: ……….……………
………………………………………………………………
d) F2 dölünde her iki karakter bakımından da heterozigot
genotipe sahip bir bitkinin oluşma olasılığı kaçtır? ………………………………………………………………

……………………………………………………………… ………………………………………………………………
BÖLÜM – 1

………………………………………………………………
………………………………………………………………
………………………………………………………………
………………………………………………………………
Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik

6.
1 2 3 4
8.

5 6 7

8 9
Aslanağzı bitkisine ait yukarıdaki soy ağacında pembe renkli
tüm bireyler taralı olarak verilmiştir. Buna göre aşağıdaki
soruları cevaplayınız.
a) Numaralandırılmış bireylerden hangi ikisinin farklı
yönde homozigot genotipte olduğu kesindir?
………………………………………………………………
A B
Siyah bir deney faresi (A) albino bir fare (B) ile çaprazlanmış
ve sonuçta 14 siyah fare oluşmuştur. Albino olan (B) başka
bir siyah fare (C) ile çaprazlandığında ise 8 yavru siyah ve
6 yavru albino olmuştur. Bu durumu açıklayıp A, B ve C
farelerinin genotiplerini yazınız. (Baskın alel için “D”, çekinik
alel için “d” harfini kullanınız).
………………………………………………………………

b) Kaç numaralı bireylerin çiçek rengi 9 numaralı bireyle ………………………………………………………………

kesin olarak aynıdır?
……………………………………………………………… ………………………………………………………………
c) Soyağacındaki heterozigot genotipli bireylerin
………………………………………………………………
homozigot genotipli bireylere oranı kaçtır?
……………………………………………………………… ………………………………………………………………

128
 Kan Grupları
MİNİ SINAV – 4 So

ÜNİTE – 2
1. Aşağıda beş farklı bireyin kanlarındaki antijen ve antikor 3. A B
çeşitlerine ait bilgiler verilmiştir. Bu bilgileri kullanarak
1 2
bireylerin kan gruplarını bulunuz.

KALITIMIN GENEL İLKELERİ

B A AB A
Kanlarındaki antijen ve
Birey no Kan grubu 3 4 5 6
antikor çeşitleri
Kan plazmasında Anti A, AB A
I Anti B ve Anti Rh antikorları 7 8
bulunur.
Yukarıda soyağacında, bireylerin kan grubu fenotipleri
Alyuvarında sadece B verilmiştir. Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız.
II
antijeni bulunur.
a) Kaç numaralı bireylerin genotipi tam olarak bulunamaz?

Kan plazmasında sadece …………………………………………….....................…

III
Anti Rh antikoru bulunur.
………………………………….......………………...........
Alyuvarında A, B ve Rh
IV
antijenleri bulunur.
b) 5 ve 6 numaralı bireylerin B kan grubunda bir kız
Alyuvarında sadece Rh çocuğunun olma ihtimali kaçtır?
V
antijeni bulunur.
…………………………………………….....................…

BÖLÜM – 1
………………………………….......………………...........

c) Kaç numaralı bireyler kesin olarak heterozigot

genotiptedir?
2. Anti Rh Anti B Anti A

Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik

.…………………………………………….....................…
: Çökelme var
………………………………….......………………...........
: Çökelme yok

d) Hangi ailelerin “O” kan grubunda çocuklarının olma

Yukarıda sağlıklı bir bireye ait kan örnekleri üzerine
Anti Rh, Anti B ve Anti A içeren serumlar damlatıldığında
oluşan çökelme durumları verilmiştir. Buna göre aşağıdaki
soruları cevaplayınız.
a) Bireyin kan grubu nedir?
ihtimali vardır?
…………………………………………….....................…
………………………………….......………………...........

…………………………………………….....................…

4. Kan grubu ile ilgili A, B ve Rh antijenlerinden sadece birine

b) Bireyin sahip olabileceği genotip çeşitlerini yazınız.
sahip bir bireyin kan grubu ile ilgili sahip olabileceği tüm
genotip çeşitlerini yazınız.
……………………………………………....................…
………………………………….......………………...................
c) Bu bireyden elde edilen kan serumunda B antikoru
bulunma ihtimali kaçtır? ………………………………….......………………...................

……………………………....………………..................... ………………………………….......………………...................

129
 5. Kan grupları ile ilgili deney yapmakta olan bir öğrenci 7. 1
ÜNİTE –2

hangisinin Anti A, hangisinin Anti B olduğunu bilmediği

A Rh+ AB Rh–
için, Anti X ve Anti Y olarak adlandırdığı kan serumlarını
kullanmıştır. Bu serumları I, II, III ve IV numaralı bireylerden
aldığı kan örneklerine ayrı ayrı damlattığında oluşan 2 3
çökelme reaksiyonları aşağıdaki tabloda verilmiştir. A Rh +
AB Rh –
B Rh+ A Rh+
KALITIMIN GENEL İLKELERİ

4 5
Çökelme reaksiyonları A Rh –
O Rh+
Kan örneği
numarası Yukarıdaki soyağacında, bir ailedeki bireylerin kan grupları
Anti X Anti Y ile ilgili fenotipleri verilmiştir.
Buna göre 1, 2, 3, 4 ve 5 numaralı bireylerin genotip
I Çökelme var Çökelme var
olasılıklarını yazınız.
1. bireyin genotipi: ………….............................……………
II Çökelme yok Çökelme var
2. bireyin genotipi: …….............................…………………
III Çökelme var Çökelme yok 3. bireyin genotipi: ………………………..............................
4. bireyin genotipi: ………………………..............................
IV Çökelme yok Çökelme yok
5. bireyin genotipi: ………………………..............................
Tablodaki sonuçları değerlendirerek aşağıdaki ifadelerden
doğru olanların yanına “D”, yanlış olanların yanına “Y” harfi
8. Sağlıklı bir anne ile babanın 2. çocuğunda kan uyuşmazlığı
yazınız.
görülürken 3. çocuğunda kan uyuşmazlığı görülmemiştir.
BÖLÜM – 1

1. I numaralı birey AB kan grubundadır. Buna göre anne, baba, 2. ve 3. çocuğun Rh grubu ile ilgili
genotiplerini yazınız.
2. II numaralı bireyin plazmasında B antikoru bulunma
Anne: ........................ 2. çocuk: .............................
ihtimali 1/4’tür.
Baba: ........................ 3. çocuk: .............................
Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik

3. III numaralı bireyin alyuvar zarında A antijeni bulunma

ihtimali 1/2’dir.

9. Aile no 1. çocuk 2. çocuk 3. çocuk

4. IV numaralı birey O kan grubundadır.
I A AB B
5. I numaralı birey II, III ve IV numaralı bireylere kan II A O AB
verebilir.
III O B B

6. II ve III numaralı bireyler arasında kan alış verişi IV AB B O

olamaz.
V A O B

Anne ve babanın kan grubu ile ilgili aynı genotipte oldukları

6. A kan grubundaki bir anne ile kan grubu bilinmeyen bir
babanın çocuklarının kan grubu A’dır.
bilinen ailelerin çocuklarının kan grupları yukarıdaki tabloda
verilmiştir. Buna göre hangi ailelerdeki üç çocuğun öz
kardeş olma ihtimali yoktur?
………………………..........……………………………………

Buna göre babanın BO genotipinde olma ihtimali kaçtır? ………………………..........……………………………………

………………………..........…………………………………… ………………………..........……………………………………

………………………..........…………………………………… ………………………..........……………………………………

130
 Eşeye Bağlı Kalıtım
MİNİ SINAV – 5 So

ÜNİTE – 2
3. Renk körü bir anne ile sağlıklı bir babanın normal
1. kromozom sayısına sahip kız çocuklarının renk körü olduğu
I görülmüştür.

KALITIMIN GENEL İLKELERİ

III
Anne ve babanın gamet oluşturmaları sırasında
kromozomlarında ayrılmama olduğuna göre normal
kromozom sayısına sahip ancak renk körü kızlarının nasıl
oluştuğunu açıklayınız.
II

………………………………………………..........……………

X Y
………………………………………………..........……………
Yukarıda erkek bir bireye ait X ve Y gonozomları verilmiştir.
Bu kromozomların I, II ve III ile gösterilen kısımlarında
bulunan genlere ikişer tane örnek veriniz. ………………………………………………..........……………

I. ……..........……………………………………… ………………………………………………..........……………

II. ……..........……………………………………… ………………………………………………..........……………

III. ……..........………………………………………

BÖLÜM – 1
4. : Difli birey

1 2 : Erkek birey

3 4 5 6

Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik

2.
1 2 7 8 9 10 11 12

Yukarıdaki soyağacında hemofili bireyler taralı olarak

verilmiştir.
3 4 : Difli birey Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız.
: Erkek birey a) Kaç numaralı dişi bireylerin taşıyıcı olduğu kesindir?
5 6
…………………………………....……………..........……
Yukarıdaki soyağacında X kromozomunda çekinik olarak
taşınan hemofili hastalığına sahip bireyler taralı olarak
b) Kaç numaralı bireylerin genotipi kesin olarak
verilmiştir.
belirlenemez?
Buna göre numaralı bireylerin olası genotiplerini yazınız.

………………....………………………………..........……
1 → ............................... 4 → .............................

2 → ............................... 5 → ............................. c) Kaç numaralı bireylerde hemofili geni bulunamaz?

3 → ............................... 6 → ............................. ………………....………………………………..........……

131
 5. X kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan
ÜNİTE –2
çekinik bir hastalığı (a) fenotipinde göstermeyen anne ve
babanın ilk çocuklarında bu özellik görülmüştür. Buna göre
aşağıdaki soruları cevaplayınız.
a) İlk çocuğun cinsiyeti nedir? ………………....…
KALITIMIN GENEL İLKELERİ
b) Bu ailenin ikinci çocuklarının hasta olma ihtimalinin
sağlıklı olma ihtimaline oranı kaçtır? ………………....…
c) Bu ailenin üçüncü çocuğunda hastalıkla ilgili genin
bulunma ihtimali kaçtır? ….......................…………….…
………………………………………………..........……………
………………………………………………..........……………
6. Hemofili bakımında taşıyıcı bir anne ile hemofili bir babanın
çocuklarının olası genotiplerini yazınız.
………………………………………………..........…….......…
7. (™) AOXHXh ABXHY (¢)
Yukarıda genotipleri verilen anne ve babanın B kan 10.
BÖLÜM – 1
grubunda hemofili genini taşıyan çocuklarının olma olasılığı
kaçtır?
………………………………………………..........…….......…
………………………………………………..........…….......…
Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik
8. Aşağıdaki soyağaçlarında taralı bireyler belirli bir özelliği
fenotiplerinde göstermektedir.
Buna göre kaç numaralı ailelerde taralı bireylerin fenotipinde
görülen bu özelliğin X’e bağlı baskın bir gen tarafından
kontrol edilme ihtimali vardır?
: Difli birey
: Erkek birey
I II
III IV
………………………………………………..........……………
132
9. Sirke sineklerinde göz rengi X’e bağlı kalıtım gösterir ve
kırmızı göz rengi, beyaz göz rengine baskındır. Buna göre
dişi ve erkek sirke sineklerinin bu özellikle ilgili genotip
ve fenotiplerine ait aşağıdaki tabloyu doldurunuz (Baskın
özellik için “A” harfini kullanınız).
Genotip Fenotip
XX
XX
XX
XY
XY
Anne Baba
H h h
r R r
X X X Y
Yukarıda bir anne ve babadaki hemofili ve renk körlüğü
genlerinin, X kromozomları üzerindeki dizilimleri şematize
edilmiştir. Bu ailenin birinci çocukları hem renk körü hem
de hemofili olan bir kızdır. Bu durumu açıklayınız. (Hemofili
ve renk körlüğü çekinik hastalıklardır).
………………………………………………..........……………
………………………………………………..........……………
………………………………………………..........……………
………………………………………………..........……………
………………………………………………..........……………
………………………………………………..........……………
……………………………………………..........………………
 Eşeye Bağlı Kalıtım
MİNİ SINAV – 6 So

ÜNİTE – 2
1. Yanda sağlıklı bir erkeğe ait X ve 3. Aşağıdaki soyağaçlarında, üç farklı ailede anne, baba ve 1.
Y gonozomlarının kısımları A, B çocuklarında renk körü olanlar taralı olarak verilmiştir.
ve C ile gösterilmiştir. Bu B
: Difli birey : Erkek birey

KALITIMIN GENEL İLKELERİ

kısımlarda taşınan genler ile ilgili C
aşağıdaki ifadelerden doğru I. aile II. aile III. aile
olanların yanına “D”, yanlış
olanların yanına “Y” harfi yazınız. A A

X Y ? ? ?
1. çocuk 2. çocuk 1. çocuk 2. çocuk 1. çocuk 2. çocuk
1. A kısmında taşınan bir özellik dişi bireylerde (X) (Y) (Z)
görülemez.
Buna göre bu ailelerdeki 2. çocukların renk körü olma
2. Erkek bireylerde B ve C kısmında bulunan özellikler olasılıklarını karşılaştırınız.
tek bir gen ile fenotipe yansır.

3. C kısmında taşınan özelliklerin dişi ve erkeklerde ………………………………………………..........……………

görülme olasılıkları eşittir.

4. B kısmında taşınan çekinik bir genin dişilerde etkisini

gösterebilmesi için homozigot olması gerekir.
4.
5. Erkek çocuklar C kısmındaki genleri babadan, B
kısmındaki genleri anneden alırlar.
El ve ayaklarda oluşan altı parmaklılık Y kromozomunun
homolog olmayan kısmında taşınan ve baskın bir gen
tarafından kontrol edilen bir özelliktir. Elleri ve ayakları
altı parmaklı olan bir baba ile bu özelliği fenotipinde

BÖLÜM – 1
6. Kız çocuklar B kısmındaki genleri hem anne hem de
göstermeyen bir annenin kız ve erkek çocuklarında bu
babadan alırlar.
özelliğin görülme olasılıkları kaçtır?

………………………………………………..........……………

Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik

5. Aşağıdaki soyağaçlarında taralı bireyler belirli bir özelliği
fenotipinde göstermektedir.
2. Aşağıda bir canlıda beş ayrı karaktere ait genlerin
kromozomlar üzerindeki dizilimi gösterilmiştir. Buna göre kaç numaralı ailelerde taralı bireylerin fenotipinde
görülen bu özelliğin renk körlüğü olma ihtimali yoktur?
A a D D F f m m
(Renk körlüğü X’e bağlı çekinik bir hastalıktır).

B b

Bu canlıda belirtilen karakterler ile ilgili olarak aşağıdaki

soruları cevaplayınız.
I II III
a) Bağlı genler arasında krossing over olmazsa
oluşabilecek tüm gamet çeşitlerini yazınız.

………………………………………………..........………

b) Bağlı genler arasında krossing over olursa abDfm IV V VI

genlerini taşıyan bir gametin oluşma olasılığı kaçtır?

………………………………………………..........……… ………………………………………………..........……………

133
 6. A kan grubunda hemofili olmayan anne ile AB kan grubunda 8. X kromozomunun homolog olmayan kısmında taşınan ve
ÜNİTE –2

hemofili olmayan babanın erkek çocukları B kan grubunda baskın genle fenotipe yansıyan bir hastalıkla ilgili aşağıdaki
olup, hemofili hastasıdır. Buna göre aşağıdaki soruları ifadelerden doğru olanların yanına “D”, yanlış olanların
cevaplayınız. yanına “Y” harfi yazınız.
a) Anne ve babanın genotipini yazınız.
1. Baba hasta ise tüm kız çocukları hasta olur.
………………………………………………..........………
KALITIMIN GENEL İLKELERİ

2. Hastalıkla ilgili geni taşımayan bir annenin erkek

çocuklarında hastalık görülemez.
b) Bu ailenin A kan grubunda sağlıklı çocuklarının olma
ihtimali kaçtır? 3. Heterozigot genotipli bir anne ile sağlıklı bir babanın
………………………………………………..........……… hasta bir çocuğa sahip olma ihtimali 1/4’tür.

4. Kız çocuklar hastalıkla ilgili geni sadece anneden

c) Bu ailenin çocuklarında bu iki özellik bakımından kaç alabilirler.
farklı genotip oluşabilir?
………………………………………………..........……… 5. Hasta olmayan anne ve babanın tüm çocukları
sağlıklı olur.

6. Hasta anne ve babanın sağlıklı çocukları olamaz.

7. A ailesi B ailesi

: Difli birey

: Erkek birey

9. : Difli birey
1 2 3 4 5 6
1 2 3 4
BÖLÜM – 1

: Erkek birey
Yukarıdaki soyağaçlarında A ve B ailelerindeki renk körü
bireyler taralı olarak verilmiştir.
5 6 7 8
Buna göre A ve B ailelerindeki;
I. 1 ve 4,
Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik

II. 2 ve 5,
9 10
III. 3 ve 6
Yukarıdaki soyağacında, X ve Y kromozomlarının homolog
numaralı bireylerin evliliklerinden doğacak çocuklar ile ilgili kısmında taşınan eş baskın bir özelliği fenotipinde gösteren
aşağıdaki ifadelerden doğru olanların yanına “D”, yanlış bireyler taralı olarak verilmiştir. Buna göre aşağıdaki soruları
olanların yanına “Y” harfi yazınız. cevaplayınız.

1. I numaralı ailenin renk körü kız çocukları olamaz.

a) Taralı olmayan bireylerden hangilerinin ilgili özellik
2. II numaralı ailenin tüm erkek çocukları renk körü bakımından aynı fenotipte olduğu kesin olarak söylenir?
olur.
………………………………………………..........……….
3. III numaralı ailenin renk körü bir erkek çocuğunun
olma ihtimali 1/4’tür.
b) Hangi bireyler ilgili özellik bakımından anne ve
4. II numaralı ailenin renk körü bir çocuğa sahip olma babalarından farklı alel genleri almıştır?
ihtimali I numaralı aileden fazladır.
………………………………………………..........……….
5. Renk körü bir çocuğa sahip olma ihtimali en düşük
olan aile III’tür.
c) 6 ve 7 numaralı bireylerin üçüncü çocuklarının bu
6. II ve III numaralı ailelerin renk körü kız çocukları özelliği fenotipinde gösteren bir erkek çocuğu olma
olabilir. ihtimali kaçtır?

7. Her üç aileninde renk körü erkek çocukları olabilir. ………………………………………………..........……….

134
 Soyağaçları
MİNİ SINAV – 7 So

ÜNİTE – 2
1. Aşağıdaki soyağaçlarında taralı bireyler belirli bir özelliği e) I.
fenotipinde göstermektedir. Soyağaçlarında aktarılan bu
özelliğin otozomal kromozomlarda, II.

KALITIMIN GENEL İLKELERİ

I. çekinik,
III.
II. baskın,
III. eksik baskın,
kalıtım biçimlerinden aktarılma ihtimali olanlarının yanına
(✔), aktarılma ihtimali olmayanların yanına (✗) işaretini
koyarak örnekteki gibi çözünüz.

( : Difli birey, : Erkek birey)

Örnek:
f)
I.
I. ✓
II.
II. X

III. X III.

BÖLÜM – 1
a) I.

II.

III.

Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik

g)
I.
b) I.
II.
II.
III.
III.

c) I.

II.

III.

d) h)
I. I.

II. II.

III. III.

135
 2. Aşağıdaki soyağaçlarında taralı bireyler belirli bir özelliği e) I.
ÜNİTE –2

fenotipinde göstermektedir. Soyağaçlarında aktarılan bu

özelliğin, II.
I. X kromozomuna bağlı çekinik,
III.
II. X kromozomuna bağlı baskın,
KALITIMIN GENEL İLKELERİ

III. Y kromozomuna bağlı çekinik

kalıtım biçimlerinden aktarılma ihtimali olanlarının yanına

(✔), aktarılma ihtimali olmayanların yanına (✗) işaretini
koyarak örnekteki gibi çözünüz.
( : Difli birey, : Erkek birey)

Örnek:

I. ✓
f) I.
II. X
II.
III. X
III.

a) I.
BÖLÜM – 1

II.

III.
Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik

b) I. g) I.

II. II.

III. III.

c) I.

II.

III.

d) I. h) I.

II. II.

III. III.

136
 Karma
MİNİ SINAV – 8 So

ÜNİTE – 2
1. 3. A hücresi B hücresi
Mayoz I

KALITIMIN GENEL İLKELERİ

Mayoz II

Gametler

n+1 n+1 n–1 n–1 n+1 n–1 n n

Bir ördek türünde tüy rengi üç alel gen tarafından
Yukarıda diploit iki hücrenin mayoz bölünmesi sırasında
belirlenmektedir. A1 ve A2 alelleri eş baskın, A3 aleli ise
meydana gelen ayrılmama olayları şematize edilmiştir.
bu genlerin her ikisine de çekinik durumdadır. Bu üç alelin
Ayrılmama sonucu A hücresinden (n + 1) ve (n – 1)
tüm kombinasyonlarını bulunduran bir ördek sürüsü ile ilgili
kromozom sayısına sahip gametler oluşurken, B
aşağıdaki soruları cevaplayınız.
hücresinden (n + 1), (n – 1) ve (n) kromozom sayısına sahip
a) Kaç farklı tüy rengi bulunur? gametler oluşmuştur. Bu farklılığın nedenini açıklayınız.

………………………………………………..........……… ………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………
b) Tüy rengi ile ilgili oluşabilecek tüm genotip çeşitlerini

BÖLÜM – 1
yazınız. ………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……… ………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……… ………………………………………………..........……………

Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik

………………………………………………..........……………
2. AaBb genotipine sahip bir bireyde mayoz bölünme sonucu ………………………………………………..........……………
AB gametinin oluşma oranı %8’dir. Buna göre bu bireyle
ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız.
a) Hangi genler bağlıdır? 4.
A a A a
………………………………………………..........……….. A a B B
G g N n B B
N n N n
g G
………………………………………………..........……….. r r G g
r r B B r r

b) Gamet oluşumu sırasındaki krossing over yüzdesi

I II III
kaçtır?
Yukarıda aynı genotipe sahip üç farklı bireye ait genlerin
………………………………………………..........………..
kromozomlar üzerindeki dağılımı verilmiştir.
c) Bu bireyde aB gametinin oluşma oranı kaçtır? Bu bireylerin krossing over olmadan (a) ve krossing over
varken (b) oluşturabilecekleri gamet çeşidi sayılarını yazınız.
………………………………………………..........……….
a) I. ……………………… b) I. ………………………
………………………………………….……..........………. II. ……………………… II. ………………………

………………………………………….……..........………. III. ……………………… III. ………………………

137
 5. Siyah renkli bir horoz ile beyaz renkli bir tavuktan oluşan 7. Aynı kromozom üzerinde bulunan A, B, C ve D genleri
ÜNİTE –2

tüm civcivler mavi renkli olmuştur. arasındaki krossing over gerçekleşme olasılıkları,
a) Bu durumun nedenini açıklayınız.
• A ve D arasında %20,
………………………………………………..........………..
• D ve C arasında %10,
………………………………………………..........………..
KALITIMIN GENEL İLKELERİ

• B ve D arasında %40,
b) Mavi renkli bir horoz ile beyaz renkli bir tavuğun
• A ve B arasında %20,
civcivleri ne renk olur?
• A ve C arasında %30
………………………………………………..........………..
şeklinde olduğuna göre, bu genlerin dizilişini aşağıdaki
kromozom üzerinde gösteriniz.

6.

X
BÖLÜM – 1

A
8. Kan uyuşmazlığı görülen ORh+ grubundaki bir bebeğin
annesinin olası kan grubu genotiplerini yazınız.

………………………………………………..........……………
1 2 3 4 5
Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik

6 7 8 9 10 11 12

13 14 15 16 17 18
X
X Y
19 20 21 22 Efley
kromozomlar›
B

Yukarıda karyotipleri verilen bireyler ile ilgili aşağıdaki

ifadelerden doğru olanların yanına “D”, yanlış olanların
9.
yanına “Y” harfi yazınız.
1. Her iki karyotipte sağlıklı bireylere aittir.
2. A karyotipine sahip birey normalden bir fazla
otozomal kromozoma sahiptir.
3. A karyotipi dişi, B karyotipi ise erkek bir bireye aittir.
4. B karyotipine sahip birey normalden bir fazla Y
kromozomuna sahiptir.
5. A bireyi otozomlarda, B bireyi ise gonozomlarda
ayrılmama sonucu oluşmuştur.
6. Her iki bireyinde kromozom sayısı 47’dir.
Kedilerde post rengi X kromozomunun homolog olmayan
kısmında taşınır. Sarı ve siyah renk oluşturan alel genler eş
baskın olup, alacalı kedi oluşur.
Buna göre, siyah bir erkek ve alacalı bir dişi kedinin
çaprazlanması sonucunda oluşabilecek yavruların genotip
ve fenotiplerini yazınız. (XA → Siyah, XB → Sarı)
………………………………………………..........……………
………………………………………………..........……………
………………………………………………..........……………

138
 Karma
MİNİ SINAV – 9 So

ÜNİTE – 2
1. 4. 1 2 3
22+X 22+Y
23+X

KALITIMIN GENEL İLKELERİ

4 5 6
22 + X 22 + O 22 + XX

Yukarıda insanlarda mayoz bölünme sonucu oluşan altı

farklı gamet verilmiştir. Aşağıda verilen sendromların
oluşabilmesi için döllenmesi gereken gamet çeşitlerini boş
Mendel’in genetik çalışmalarında bezelyeleri tercih bırakılan kısımlara yazınız.
etmesinin sebepleri nelerdir? • Süper dişi: ……...............…….…………

………………………………………………..........…………… • Mongol erkek: ……..........………………

• Turner dişi: ……..........…….....…………
………………………………………………..........……………
• Klinefelter erkek: ……..........…...………
………………………………………………..........…………… • Mongol dişi: ……..........….....………..…

………………………………………………..........……………
5. AORr genotipindeki bir anne ile ABRr genotipindeki bir
………………………………………………..........…………… babanın,
I. BRh–,

BÖLÜM – 1
2. Kan grubu ve otozomlarda çekinik olarak aktarılan bir II. ARh+,
hastalığa ait genler ayrı kromozomlarda bulunmaktadır. III. ABRh+
Buna rağmen bu hastalık sadece O kan grubuna sahip
fenotipine sahip çocukların olma ihtimallerinin çoktan aza
bireylerde ortaya çıkmaktadır. A kan grubuna sahip sağlıklı
doğru sıralanışı nasıl olmalıdır?
bir erkek ile B kan grubuna sahip sağlıklı bir kadının hasta bir

Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik

çocukları olmuştur. Bu ailenin ikinci çocuğunda hastalığın ………………………………………………..........……………
görülme ihtimali kaçtır?
………………………………………………..........……………
(Anne ve baba hastalığa neden olan gen bakımından baskın
………………………………………………..........……………
fenotiptedir).

……………………………………………..........………………
6. Kan uyuşmazlığının (Eritroblastosis fetalis) hangi koşulda ve
……………………………………………..........……………… nasıl oluştuğunu açıklayınız.

……………………………………………..........……………… ………………………………………………..........……………

………………………………………………..........……………

3. Erkek bir bireyde 22 + YY gametinin oluşum biçimini ………………………………………………..........……………

açıklayınız.
………………………………………………..........……………
………………………………………………..........……………
………………………………………………..........……………

………………………………………………..........…………… ………………………………………………..........……………

………………………………………………..........…………… ………………………………………………..........……………

………………………………………………..........…………… ………………………………………………..........……………

139
 7. c) Bu şemanın oluşumunda,
ÜNİTE –2

BBrr OOrr AARR BBrr I. boyanmış kromozomların fotoğrafının çekilmesi,

II. hücrenin mitoz bölünmenin metafaz evresinde
yakalanması,
III. fotoğrafların kesilerek homolog kromozomların
şekil ve büyüklüklerine göre gruplandırılması
KALITIMIN GENEL İLKELERİ

X
basamakları hangi sıra ile gerçekleştirilir?
Yukarıdaki soyağaçlarında iki farklı aileye ait bazı bireylerin …………………………………………..........……………
kan grubu genotipleri verilmiştir.
Buna göre X ile gösterilen bireyin kan grubu ile ilgili sahip
olabileceği tüm genotip çeşitlerini yazınız.
9. Bozuk dentin, X kromozomuna bağlı baskın bir genin
………………………………………………..........…………… etkisiyle ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu hastalık dişi
bireylerde erkek bireylere göre daha yaygın olarak görülür.
………………………………………………..........……………
Buna göre bozuk dentin hastalığı bakımından dişi ve erkek
………………………………………………..........…………… bireylerin fenotip ve genotipleri ile ilgili aşağıdaki tabloyu
doldurunuz.
(Bozuk dentine neden olan baskın geni D ile gösteriniz.)
8.
CİNSİYET FENOTİP GENOTİP

DİŞİ
BÖLÜM – 1

ERKEK
Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik

10. Aynı türün bireyleri arasındaki farklılıklar iki şekilde olabilir.

Bunlardan modifikasyon, çevre koşullarının etkisiyle ortaya
çıkar ve kalıtsal değildir. Varyasyon ise bireylerin kalıtsal
yapısındaki farklılıklardan kaynaklanır.
Buna göre aşağıdaki örneklerden varyasyona ait olanların
yanındaki kutucuğa (✔), modifikasyona ait olanların
yanındaki kutucuğa (✗) işaretini koyunuz.
1. A kan grubundaki anne ve babanın O kan grubuna
sahip çocuklarının olması
Bir insana ait yukarıdaki kromozom şeması ile ilgili aşağıdaki 2. İstiridyelerin yapıştıkları yerin biçimine uygun olarak
soruları cevaplayınız. farklı kabuk şekillerine sahip olması
a) Bu şema ne olarak adlandırılır. 3. Afrika’da yaşayan insanların siyah tenli, Avrupa’da
...................................................................................... yaşayan insanların beyaz tenli olması
4. Ağaçların rüzgar alma yönüne uygun olarak, farklı
......................................................................................
biçimlerde gelişmesi
5. Renklenmeleri normal olan anne ve babanın albino
b) Şemayı kullanarak ait olduğu bireyle ilgili iki özellik özellikte bir çocuklarının olması
yazınız. 6. Çuha çiçeği bitkisinin 30ºC’den düşük sıcaklıkta
...................................................................................... gelişmesi durumunda, çiçeklerinin kırmızı renkli;
30ºC’den yüksek sıcaklıkta gelişmesi durumunda
...................................................................................... ise beyaz renkli olması

140