İmmün Sistem,

Antikor yapısı ve Özellikleri

Her gün vücudumuz:
-Virüs
-Bakteri
-Hastalık etkeni sayılabilir organizmalarla kaşılaşmak durumundadır.

Bütün bu dış organizmaların tek amacı vardır bizim savunma

sistemimizin üstesinden gelmektir. Buna karşılık vücudumuzda bu
saldırıya karşılık trilyonlarca hücresini seferber ederek kendini
savunmaya çalışır.

Bu savunma sistemi – Bağışıklık sistemi yada İMMÜN SİSTEM olarak

adlandırılır. Yabancı hücre ve bileşenleri organizmanın kendi
hücrelerinden üst düzey bir doğrulukla ayırt edebilen bu sistemde
fonksiyon alan gen ve gen ailesini inceleyen genetik alt dalı
“İmmünogenetik” olarak adlandırılır.
 BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ
I -Yabancı maddeleri tanımak
(recognition)
II -Yabancı - zararlı olduklarına karar vermek
(decision)
III -Kendi vücut hücrelerinden üst düzey doğrulukla ayırt etmek
(specification)
IV -Bu maddeleri zararsız hale getirme - yok etmek
(destruction)
I- Doğal-doğuştan (innate)var olan bağışıklık

Bu bağışıklık sisteminde üç hücre grubu görev alır ve organizma bir

patojene maruz kaldığında öncelikle geliştirilen immün sistem kısmını oluşturur.
Olası ileri enfeksiyonlarla genellikle başedemez ve yerini daha kompleks olan
adaptif bağışıklık sistemine terk eder.

 Fagositik hücreler (makrofajlar, mast hücreleri)

 Compleman sistemi- T helper hücreler; (direkt bakteri hücre membranı
parçalayarak, bakteri hücre membranını kaplayarak fagositik ve diğer immün
sistem hücrelerin bunlara atak yapmasına aracılık ederler.)
 Natural (doğal) killer hücreler (özel tip lenfosit hücreleri olup, viral
enfeksiyon ve bazı tümör hücrelerin yok edilmesinden sorumlu hücre grubudur)
II- Adaptif (Geliştirilebilen) bağışıklık

 Daha spesifik ve daha etkili immün yanıt oluşturmak üzere geliştirilen

bağışıklık sistem şeklidir. İnnate immün sistemin geliştirilmiş şekli olup
sadece omurgalı canlılarda mevcuttur.
 B ve T lenfosit hücreleri bu sistemin en önemli hücreleridir.
 iki şekilde yapılır:
B- Humoral Bağışıklık (B lenfosit hücreleri görevlidir, hücreler
sentezledikleri antikorlar aracılığı ile patojenleri - bakterileri yok ederler)
A- Hücresel Bağışıklık (T lenfosit hücreleri görevlidir, bakterilerin öncelikle üst
düzeyde bir duyarlılıkla tespit edilip, direkt fagosite edilerek yok edilme
esasından ibaret bağışıklık sistemidir)
A- İnnate immün sistem elemanları:
Makrofajlar (fagositik hücreler) Ör: mast hücreleri
Naturel (doğal) killer hücreler
Compleman sistemi- T helper hücreler

B- Adaptif immün sistem elemanları:

B lenfositler – Plazma hücreleri –İmmünoglobünler (Ig)
T lenfositler – Lenfoblastlar – Sitotoksik killer hücreler
MHC I (HLA A,B ve C) : doku reddi, sitotoksik T hücre uyarımı
MHC II (HLA DR, DQ ve DX) : T hücre uyarımı
MHC I : Complemen sistem proteinleri
ABO : Alyuvar (kırmızı kan hücreleri) hücre antijenitesi
Rh : Alyuvar antijen sistemi
HY antijen sistemi : Aynı türün farklı seksleri arasında görülür (erkek )
TAP1 ve TAP2 : Peptid transporter protein, proteinleri modifikasyonları için ER ye taşır
RAG 1 ve 2 (rekombinazlar) enzimler : Ig genlerinin somatik rekombinasyonunda görev alırlar
 A-HUMORAL BAĞIŞIKLIK
1 Antijen (bakteri)  2 antijen Presenting hücreler( APC) tarafından tanınır 
3 taşıdıkları MHC classII antijenler aracılığı ile T helper lenfosit hücrelerle
konjuge olurlar  4 T helper lenfositler aktive olur ve bu hücrelerden
sitokinler salınır  5 salınan sitokinler tarafından B lenfosit hücreler
uyarılır  6 B lenfositler, antijen spesifik plazma hücrelerine dönüştürülür
 7 matür hücrelerden immünoglobünler salınır (Ig)  8antijenler Ig
tarafından sarılır ve inaktive edilir parçalanarak yok edilir.

Görev Alan hücre grupları ve moleküller

 antijen presenting hücreler (APC): fagositik makrofajlar ve dentritic hücreler
 T helper hücreler
 B lenfosit hücreleri
 Plazma hücreleri
 Class II major histokompatibility compleks (MHC)
 Sitokinler
 İmmünoglobünler
İmmün sistem

İmmün sistem – Dışarıdan gelen bakter virüs ve

yabancı proteinlere karşı vücudu korur.

İki tip yanıt vardır.

Özgün olmayan:
- Yabancı molekülün içeri girişini önler.
- İçeri girerse çoğalmasını durdurur.

Özgün yanıt
- antikor- humoral yanıt
- Hücresel – hücresel yanıt
1. Fiziksel koruma
- deri, mukoza ve sekresyonlar
- gözyaşı, tükrük vb.

2. Nonspesifik –
- fagositoz
- irin
- ateş
- anti-mikrobiyal proteinler
komplement, kollectin, sitokine

3. Spesifik -
- Humoral
- B hücreleri ve hafıza hücreleri
- Hücresel
- T hücreleri, sitokinler, hafıza hücreleri
İmmün sistem

İmmün sistem – Dışarıdan gelen bakter virüs ve

yabancı proteinlere karşı vücudu korur.

İki tip yanıt vardır.

Özgün olmayan:
- Yabancı molekülün içeri girişini önler.
- İçeri girerse çoğalmasını durdurur.

Özgün yanıt
- antikor- humoral yanıt
- Hücresel – hücresel yanıt
 Bakteri Virüs

Fiziksel Sitokinler Sil

Yanıt bariyer
Antimicrobial secretions
Mukoz membran Makrofajlar

Edinilmiş yanıt Makrofajlar

Antijeni sunar
Hücresel yanıt Humoral yanıt

T B
Sitokin
Memory B

Sitotoksik T Plasma

Antikorlar
1. Fiziksel koruma
- deri, mukoza ve sekresyonlar
- gözyaşı, tükrük vb.

2. Nonspesifik –
- fagositoz
- irin
- ateş
- anti-mikrobiyal proteinler
komplement, kollectin, sitokine

3. Spesifik -
- Humoral
- B hücreleri ve hafıza hücreleri
- Hücresel
- T hücreleri, sitokinler, hafıza hücreleri
 Histamin, tamamlayici maddeler ve
diğer kimyasalların salınımı

Kan damarlarinin
yerel genişlemesi Fagositlerin yarali bölgelere
kemotaksik çekimi
Artan yerel kilcal geçirgenlik

Yarali bölgeye artan

kan iletimi

İyileşme
 PROTEİNLER
I – İmmünglobulinler (antikorlar)

- identik 2 ağır ve 2 hafif zincirden ibarettirler

- heriki zincirde birbirlerinden ayırtedilebilen variable (V), constant ©,
Junctional (J) ve diversity (D) olmak üzere 4 farklı bölge bulunur.
- antijen özgüllüğü V bölge tarafından sağlanır.
- zincirler disülfit bağlarla birarada tutulur
- –Ig G, IgA, IgD, IgM ve Ig E olmak üzere 5 tip (, , ,  ve ) ağır
zincir - 2 tip hafif zincir ( ve  )
- sadece IgM immatur B lenfositlerce sentezlenebiliyor. Diğerleri matür
hücrelerce sentezlenirler
 B-HÜCRESEL BAĞIŞIKLIK
GÖREV ALAN HÜCRE GRUPLARI VE MOLEKÜLLER
 Sitotoksik (killer) T lenfosit hücreleri
 MHC I molekülleri

Prosedür:
1 Bakteri yada Viral enfeksiyon  2enfekte edilen hücreye ait MHC I
kompleksi viral proteinleri bağlayarak dış membrana transfer eder 
3görevli CD8 Killer T lenfosit hücreleri bu enfekte hücreleri öncelikle
tespit eder  4enfekte hücre ile konjuge olur  5çeşitli kimyasaller (
parçalayıcı enzimler, lizozimler vs) aracılığı ile enfekte hücreyi parçalarlar
yada proğramlı hücre ölüm mekanizmasını (apoptoz) devreye sokarak
yabancı hücre yada biyolojik materyali ortadan kaldırır.
 Antikor yapısı ve B hücre çeşitliliği
 Antikorlar antigenlere özgündür ve çeşitlilik oranı :1016
 B hücreleri sIg (B cell receptor) taşırlar. sIg, antijenle
karşılaşınca B hücreleri çoğalır ve plasma hücrelerine
farklılaşır ve özgün antikor salgılarlar.
 Antikor yapısı
 Değişken bölge – özgünlük sağlar
 Sabit bölge – immün sistem bileşenleri ile
ilişkiye girer.
 İki ağır (H); iki hafif (L) zincir
 İki Fab ve Fc domain
Figure 2-3
Enzimatik yıkım
 Ağır zincir içim : IgA, IgD, IgE, IgG, ve IgM. ,
, , ,  bulunur.
 Hafif zincir için kappa () ve lambda () vardır.
 İki değişken bölge vardır. (VH ve VL)
 CL; CH sabit bölgelerdir.
 Hiper değişken bölgeler antigen bağlamada
önemlidir.
 Bu bölgelere “complementary determining
region”da denir; (CDRs).
 Antikor antigenik determinant veya epitopa;
glikoproteinler, polisakkaridler, glikolipidler, ve
proteoglikanlar bağlanır.

 non-covalent: elektrostatik, hidrogen bağları, van

der Waals kuvvetleri ve hidrofobik kuvvetler
bağlanmada iş görür.
 Bağlanma gücü affinite olarak geçer.
Figure 2-11
Epitopes can bind to pockets, grooves or extended surfaces
Figure 2-10
in antibody binding sites

Peptide epitope Peptide epitope Fab binding to surface

(red) bound to in groove epitope of lysozyme
pocket in CDR between two V
loops domains
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNDE GÖREV YAPAN
PROTEİNLER

Gen- Protein Kromozomdaki lokalizasyonu

 İmmünoglobünler (Ig)5 ağır zincir (C,V,D ve J genler) 14q32
 T lenfosit hücreleri  reseptörü 14q11
 İmmünoglobünler (Ig)  hafif zincir (C,V ve J genler) 2p13
 İmmünoglobünler (Ig)  hafif zincir (C,V ve J genler) 22q11
 T lenfosit hücreleri  reseptörü 7q35
 T lenfosit hücreleri  reseptörü 7p15
 T lenfosit hücreleri  reseptörü 14q11
 MHC I, II ve III 6p21
 TAP 1 ve 2 6p21
 2 microglobin 15q21-22
 RAG1 ve 2 11p13
 BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNDE GÖREV YAPAN
PROTEİNLER ve GÖREVLERİ
Protein Görevi

 İmmünoglobünler (Ig)ağır zincir (C,V,D ve J genler) Ig kısmı olup yabancı antijeni bağlar
 T lenfosit hücreleri  reseptörü MHC ile birlikte antijeni tanır
 İmmünoglobünler (Ig)  hafif zincir (C,V ve J genler) Humoral bağışıklık
 İmmünoglobünler (Ig)  hafif zincir (C,V ve J genler) Humoral bağışıklık
 T lenfosit hücreleri  reseptörü MHC ile birlikte antijeni tanır
 T lenfosit hücreleri  reseptörü MHC ile birlikte antijeni tanır
 T lenfosit hücreleri  reseptörü MHC ile birlikte antijeni tanır
 MHC I, II ve III Hücre yüzey molekkülleri, T hücre reseptorleriyle konj.
 TAP1 ve 2 Yabancı peptitleri ER taşıyan transporter moleküller
 2 microglobin MHC I molekülünün ikinci alt birimi
 RAG1 ve 2 rekombinazlar VDJ genlerinin somatik rekombinasyonu
 Programlı rekombinasyonlar

– Ig ağır zincir lokusu 14q32

• 86 variable (V) dizisi
• 30 diversity (D) dizisi
• 9 joining (J) parçası
• 11 constant (C) dizisi
 Programlı rekombinasyonlar

– Hafif zincir sentezi

• Somatik rekombinasyon V ve J
• RNA splicing VJ ve C
– Ağır zincir sentezi
• İki somatik rekombinasyon DJ ve VDJ için
• RNA splicing VDJ ve C
• Somatik rekombinasyon VDJ ve farklı C
 İnversiyon veya delesyon splicing

– Ig kappa hafif zincir

• V-J splicing
Join T cell Cell transport is
surface receptors disrupted and
to bind antigen cell dies
 Monoklonal Antikorlar
 Tek bir antikor oluşturan hücreden
türevlenirler.
 Monoklonal tedavi, tanı ve araştırma amaçlı
kullanılırlar.
 Antikorlar humanize edilebilirler (fare
CDRs insan antikorları içersinde)
Macrophage Dependent ADCC
as a Therapy for Cancer
 Monoklonal antikorlar ve kanser

• Kanser özgün yüzey molekülleri

• Geni Klonla/protein ekspresyonu/humanize antikor
yapımı

Killing

antibody

Cancer Macrophage

Fc
Cancer specific molecule receptor
 Antikorlarla akciğer
Melonoma hücrelerinin öldürülmesi
 MAJOR HİSTOKOMPATİBİLİTY COMPLEKS
GENLERİ (MHC I,II ve III)
Toplam 80 adet olan MHC genler 4 Mb büyüklüğünde DNA dan ibaret 6
nolu kromozomun kısa koluna lokalize genlerdir.
Genler I,II ve III olmak üzere üç sınıfa ayrılır
MHC I genler yüksek oranda polimorfizm gösterir. Gen ürünleri (1, 2, 3
ve 2 microglobünden ibaret) organizmanın yaklaşık bütün hücre membran
ekstracellular yüzeyinde bulunur. Bu antijenlerin tamamı T helper hücre
reseptörlerince tanınır. HLA A, B ve C bu grup gen ürünleridir. (Human
lökosit antijenleri)
MHC II genler yine yüksek oranda polimorfim gösterir. Gen ürünleri (1, 2
ve 1-2 olmak üzere) HLA DP, DQ ve DR ve ayrıca TAP1 TAP2
proteinlerden ibarettir.
MHC III genler 680 kb uzunluğunda ve 36 adet alternatif genlerden ibaret.
Genler bağışıklıkta önemli rolleri olan komplemen sistemde görev alan
proteinlerin sentezinden sorumludurlar. MHC I ve II kişilerarası üst düzeyde
farklılık gösterirler fakat bir kişiye ait bütün hücreler için uniform (benzer)
yapıdadırlar. Aynı kişiye ait farklılık gösteren bağışıklıktan sorumlu
proteinler VDJ yapısına shaip Ig proteinler olup, enfeksiyon nedeni olan
antijene özgül olarak plazma hücrelerince sentezlenirler.
 Human leukocyte antigens
(HLA)

 HLA proteinleri major histokompatibility

kompleks (MHC) I ve II genlerince
oluşturulur.
HLA gen kompleksi
- class I HLA-A, HLA-B, HLA-C
- class II HLA-SR, HLA-DQ, HLA-
DP
her genin multipl alleleri var.

- haplotip
HLA allelleri 6.kromozomda
ksenografts
 İMMÜN SİSTEM HASTALIKLARI
I – Primer İmmünyetmezlikler :T,B lenfositler, Complemen sistem, MHC
I,II ve diğer fagositik hücre gruplarında meydana gelen bozukluklara bağlı
hastalıklar bu gruba dahil edilir.
II – Sekonder İmmünyetmezlikler : Eksternal faktörlerce ortaya çıkan
hastalıklardır. İlgili hücrelerde primer bir bozukluk yok. AIDS en çarpıcı
örnek teşkil eder.
III – Sendromik İmmünyetmezlikler : Bağışıklık sisteminde görev alan
birden fazla gen ve gen ailelerini tutan ve genomik DNA yapısında ağır
instabiliteye neden olan hastalıklardır.
Ör. Wiskott – Aldrich
Ataxia telengiectasia
Di George
Cheidiak Higashi
Chronic Granulomatosis
 HIV

HIV RNA virüsü (retrovirus).

HIV envelope proteins gp41 and gp120 bind to
CD4 and CCR5 receptors on the helper T cell.
 PRİMER İMMÜNYETMEZLİK
HASTALIKLAR
Hastalık Kalıtım Klinik
X-bağlı agammaglobünemia XR(BTK mutasyonu) B lenfosit yokluğu
SCID (  zinciri sitokin reseptörü - interlökin 2) XR
(Adenozin deaminaz – ADA mutasyonu ) AR T lenfosit yokluğu
Zap70 kinaz yetersizliği AR T lenfosit disfonksiyonu
Complemen sistem defektleri AR Bakteri enfeksiyonlarında hassasiyet
Di George AD T lenfosit yokluğu
Ataxia telengiectasia AR DNA tamir ve T lenfosit yokluğu
Wiskott -Aldrich sendromu XR Anormal T lenfositler
Chediak - Higashi sendromu AR Parsiyal albinizm, enfeksiyon
Lökosit adesyon yetersizliği AR Fagositik hücre reseptör defektine bağlı
Ağır bakteri enfeksiyonu
Kronik granulomatozis XR, AR Fagositler bakterileri içine alır fakat
öldüremezler granüler yapı oluştururlar
Bare lenfosit sendromu AR TAP2 gen mutasyonuna bağlı MHC I
reseptör proteini eksik modifiye edilir.
 ABO ve Rh ANTİJENİK SİSTEM
Kırmızı kan hücrelerine özgüllük gösterir.
Kan dokusu nakillerinde A,B,AB yada O kan
grubu ve subgrupları önemlidir.
Bu antijenler 9 nolu kromozomun kısa kolu
üzerine lokalize gen ailesi tarafından
sentezlenirler.