AŞIRI DUYARLILIK

REAKSİYONLARI

Doç.Dr. Koray Harmancı

 Bağışıklık yanıtı konakçı için zararlı, abartılı ve uygunsuz
tepkimelere neden olmuşsa bu duruma aşırı duyarlılık denir.
 Aşırı Duyarlılık Reaksiyonları
Figure 12-2
Aşırı duyarlılık tepkimeleri dört ana tipe ayrılır

Tip I IgE etkin olduğu antikor aracılı tepkime

Tip II IgG ve IgM etkin olduğu antikor aracılı tepkime
Tip III IgG ve IgM etkin olduğu antikor aracılı tepkime
Tip IV Hücre aracılı tepkime
Hipersensitivite reaksiyonları

-Tip I ; Anaflaktik tip

-Tip II ; Sitotoksik tip

-Tip III; İmmun kompleks tip

-Tip IV; Gecikmiş tip

 TİP I: ANİ (ANAFİLAKTİK) AŞIRI DUYARLILIK

Bazı kişilerde yabancı antijenlerle tekrar

karşılaşma sonrasında;
hızla gelişen,
enflamasyonla seyreden,
IgE antikoru ve mast hücresi aracılı
damar ve düz kasların tepkisidir.

Ani aşırı duyarlılık tepkileri allerji yada atopi

olarak da adlandırılır.

Bu tepkileri geliştirmeye yatkın kişilere atopik

denilir.
 TİP I: ANİ (ANAFİLAKTİK) AŞIRI DUYARLILIK

Olay bir antijene karşı IgE antikorunun üretilmesi ile başlar. Daha
sonra bu IgE antikoru mast hücresi yüzeyindeki Fc reseptörüne
bağlanır.

Antijenle tekrar karşılaşıldığında bağlı bulunan IgE antikoru antijenle

çapraz bağ oluşturup, mast hücresinden mediyatörlerin salınmasına
neden olur.

Mast hücresinden salınan bazı mediyatörler hızlı bir şekilde damar

geçirgenliğini artırıp, düz kasları kasarak klinik bulguların
oluşmasına yol açarlar.
 TİP I: ANİ (ANAFİLAKTİK) AŞIRI DUYARLILIK
Damarsal ve düz kas reaksiyonu, duyarlı kişilerde dakikalar içerisinde
gelişebilmektedir. Mast hücrelerinin diğer mediyatörleri ilerleyen saatlerde
nötrofil ve eozinofillerin reaksiyon bölgesine toplanmasına neden olurlar.
Sonucunda ise doku hasarı gerçekleşir.
 TİP I: ANİ (ANAFİLAKTİK) AŞIRI DUYARLILIK

Mast hücreleri üç tip cevaba neden olurlar.

1. Granül içeriklerinin hızlı salınımı (degranülasyon)
2. Lipid mediyatörlerin yapımı ve salgılanması
3. Sitokinlerin yapımı ve salgılanması
Önceden yapılmış Histamin ERKEN
mediyatörler Triptaz, kimaz, Ödem
(Dk.lar) karboksipeptidaz Bronkokonstrüksiyon
Proteoglikanlar Damar
TNF- geçirgenliğinde artış

Yeni oluşturulmuş Sisteinil LT’ler

eikazanoidler PGD2, LTB4
(Dk.lar)

GEÇ
Uyarılmış sitokin IL-3 MIP-1 İnflamasyon
ve kemokinler IL-4 MIP-1 Hücre
(saatler) IL-5 MCP-1 toplanması
IL-6 TNF-
IL-8
IL-9
IL-11
IL-13
Tip 1 Hipersensitivite
 •Erken faz:Antijene ikinci kez maruziyetten 5-30 dk
sonra ortaya çıkar. 60 dk içinde kendiliğinden veya
tedaviyle geçer.
 •Vazodilatasyon, damar geçirgenliğinde artış
lokalizasyonuna göre düz kas spazımı veya
glandüler sekresyon vardır.
 •Geç faz:Tekrar antijen maruziyeti gerekmez. İlk
dönemden 2-24 saat sonra çıkar ve birkaç gün
sürer.
 •Dokuda eozinofil, bazofil, monosit, CD4+ T hücre
infiltrasyonu doku harabiyeti (ör: mukozal epitelde
zedelenme) vardır
 TİP I: ANİ (ANAFİLAKTİK) AŞIRI DUYARLILIK

 Histamin en önemli amin olup, kılcal damarlarda genişlemeye,

damar geçirgenliğinde artış, düz kaslarda geçici kasılmalara neden
olur.
 Proteazlar, dokularda yerel hasara sebep olur.
 Prostaglandinler, vasküler dilatasyona,
 Lökotrienler uzun süreli düz kas kasılmalarına neden olurlar.

Histamin
 MAST HÜCRELERİNDEN SALINAN
MEDİATÖRLER

Histamin
Komplemanı ve
Triptaz pıhtılaşmayı aktive
Lökotrienler
Düz kas kasılması
Prostaglandinler Damar permeabilitesinde
Trombosit aktive artış
edici faktör (PAF) Duyusal sinir uçlarının
Kininogenaz uyarılması
Miyokardiyal depresyon
Kallikrein
Anjiotensin II oluşumu
Kimaz
Pıhtılaşmayı inhibe eder
Heparin
Antikomplemanter
 TİP I: ANİ (ANAFİLAKTİK) AŞIRI DUYARLILIK

Mast hücre madiyatörlerinin çeşitli dokulardaki etkilerine bağlı olarak, ani aşırı
duyarlılık reaksiyonları değişken klinik ve patolojik özellikler sergilerler.

Saman nezlesinde görülen hafif reaksiyonlar, allerjik rinit ve sinüzit, astım

solunan polen allerjilerine karşı gelişen çeşitli immun yanıtlardır.
 TİP I: ANİ (ANAFİLAKTİK) AŞIRI DUYARLILIK
Anaflaksi; ani aşırı duyarlılığın en ağır formu olup, larenks dahil birçok
dokuda ödem, kan basıncında ani düşüklük meydana gelir.

Bu reaksiyon sistemik bir antijene karşı yaygın mast hücre degranülasyonu

sonucu kan basıncındaki ani düşüş ve hava yolu tıkanıklığı ölüme yol
açabilir.
ANAFİLAKS
İ
 Önceden tahmin edilemeyen,
 Ani başlangıçlı ve hızlı seyirli,
 Tüm sistemleri etkileyebilen,
 Bazen ölümle sonuçlanabilen...
 Çok çabuk tanı konması

V
E

Doğru ve hızlı bir şekilde

tedavi edilmesi gerekir...
 IgE aracılıklı IgE aracılıklı olmayan

Sensitizasyon Kompleman Kompleman

IgE cevabı aracılıklı aracılıklı olmayan
Tekrar karşılaşma

İmmün kompleks Dekstran, Mannitol

Anafilotoksinler Opiatlar
Kinin
Koagulasyon
Direkt mast hücre
aktivasyonu

MAST HÜCRE
AKTİVASYONU

Mediatörlerin salınımı

ANAFİLAKSİ KLİNİK
BULGULARI
Histamin
 Mast hücre ve bazofiller
 Anafilakside en önemli mediatör
 H1 ve H2 histamin reseptörleri
 Vazodilatasyon
 Vasküler permeabilite artışı
 Bronkospazm
 Mukus salgısında artış
 İntestinal motilitede artış
Yeni Sentezlenen Mediatörler
 Lökotrien B4, C4, E4
 PGD2
 PAF
 Sitokinler ve kemotaktik faktörler
 Diğer
 Substans P
 Nörokinin A
 CGRP
 Bradikinin
KLİNİK - Başlangıç semptomları

 Ciltte kaşıntı ve eritem

 İç sıkıntısı ve ölüm korkusu

 Baş dönmesi ve bayılma hissi

 Solunum sistemi bulguları

“Semptomlar ne kadar kısa sürede ortaya çıkarsa,

reaksiyon o kadar ciddi seyirli olur”
KLİNİK - Deri

 Deride karıncalanma, ürperme

 Sıcak basması
 “Flushing”
 Ürtiker
 Anjioödem
KLİNİK - Solunum sistemi
 Rinore, nazal konjesyon
 Hapşırma
 Ses kısıklığı
 Boğazda dolgunluk
 Boğulma hissi
 Stridor
 Göğüste sıkışma hissi
 Solunum yetmezliği
 Vizing
KLİNİK - Gastrointestinal
 Bulantı
 Kusma
 Karın ağrısı - krampları
 Diyare
Kardiyovasküler

 Hipotansiyon - vasküler kollaps

 Taşikardi
 Atrial veya ventriküler aritmiler
 Kardiyak atım volümü düşmesi
 Koroner arter spazmı ve Mİ
 Kardiyak arrest
Nörolojik

 Bayılma
 Baş dönmesi
 Oryantasyon bozukluğu
 Nöbet
 Konfüzyon
 Şuur kaybı
 Üriner ve fekal inkontinans
Nörolojik

 Bayılma
 Baş dönmesi
 Oryantasyon bozukluğu
 Nöbet
 Konfüzyon
 Şuur kaybı
 Üriner ve fekal inkontinans
 Anafilaktoid reaksiyonda allerjenin
kendisi doğrudan degranülasyona
Özet Olarak neden olur.
Tip I Aşırı Duyarlılık
Anafilaksi
Atopi
Allerjik astım
Saman nezlesi
Ürtiker
Serum anafilaksisi
Böcek sokması
İlaç allerjileri
 TİP II SİTOTOKSİK AŞIRI DUYARLILIK

Özellikle IgG ve IgM sınıfı antikorlar tarafından oluşturulur. Bu reaksiyonlar

yüzey zarlarında özgül antijen taşıyan hücrelerde ortaya çıkar.

Hedef hücre yüzeyindeki antijenlere karşı oluşmuş IgG sınıfından antikorlar

hedef hücreyle Fab kısmı ile birleşir. Antikorun serbest kalan Fc kısmına
killer, natural killer, makrofaj, monosit, nötrofil, eozinofil, trombosit gibi
fonksiyonel killer hücreler ve kompleman bağlanır.
 TİP II: SİTOTOKSİK AŞIRI DUYARLILIK

Hedef hücreye bağlanmış, IgG ve IgM türü antikorlar, komplemanı klasik

yoldan aktive ederek, iki yönden hücreye zarar verir.

 Komplemanı C1q’dan C9’a kadar aktive ederek, hedef hücre erimesini

sağlar.

 Kompleman aktivasyonunda hedef hücre yüzeyinde C3b ve C3d

parçalarının depolanması ve bunlara karşı reseptörü olan, nötrofil,
makrofaj ve eozinofillerin bağlanmasında etkili olurlar.
Komplemana bağlı lizis
 Schematic illustration of three different mechanisms of antibody-mediated
injury in type Ⅱ hypersensitivity. A, Complement-dependent reactions that
lead to lysis of cells or render them susceptible to phagocytosis.
(From Robbins Basic Pathology ,2003 ）
Slide 7.10
 Antibody-dependent cell-mediated cytotoxicity (ADCC). IgG-coated target
cells are killed by cells that bear Fc receptors for IgG (e.g., NK cells,
macrophages). . (From Robbins Basic Pathology ,2003 ）

Slide 7.11
 Antireceptor antibodies disturb the normal function of receptors. In this
example, acetylcholine receptor antibodies impair neuromuscular transmission
in myasthenia gravis. (From Robbins Basic Pathology ,2003 ）
Slide 7.12
 TİP II: SİTOTOKSİK AŞIRI DUYARLILIK
Transfüzyon reaksiyonları
İnsan eritrositlerinde en az 20 kan grubu ve 200 den fazla antijenik
determinant vardır.

Kendinde bulunmayan kan grup antijenlerine karşı ya doğal olarak antikorlar

vardır, ya da özellikle transfüzyondan sonra antikorlar oluşur.
Antijenler yönünden alıcı vericinin kan gruplarının uyuşması gerekir. Bu
bakımdan transfüzyondan önce çapraz karşılaştırmalar (cross-matched)
yapmak gerekir.

Çünkü uygun olmayan kan transfüzyonları sonucu, ölüme kadar giden

transfüzyon reaksiyonları görülür. Akut reaksiyonlardır. Ateş, hipotansiyon, sırt
ağrısı, göğüste sıkışma, bulantı, kusma görülür.
ABO uyuşmazlığı.

Verici eritrositlerine karşı Ig M tipi antikorlar oluşur.

Ig M eritrositlerle birleşir ve kompleman aktive olur
C3a ve C5a ile şok ve hemoliz oluşur.
 TİP II: SİTOTOKSİK AŞIRI DUYARLILIK

Yenidoğanın Hemolitik Hastalığı

Anne eritrositleri Rh negatif, bebek Rh pozitif eritrositlere sahip ise, anne Rh

antijenine karşı, IgG sınıfından antikorlar oluşturur.
Bu antikorlar sonraki hamilelikte plasentadan geçer ve fötusun eritrositlerini
tahrip eder.

Annenin ilk doğumunda fazla antijenik uyarım olmadığı için ilk bebek bu
hastalığın etkisinden kurtulur.
Daha sonraki gebeliklerde, tekrarlanan immünizasyonlar sonucu, fötus daha
ağır zararlarla karşılaşabilir.

Rh uyuşmazlığı olan anneye birinci doğumdan sonra anti-Rh antikorları

verilerek profilaksi yapılır.
Rh (-) anne, Rh (+) çocuğa ikinci kez hamile kaldığında ilk doğumda oluşan
Ig G tipi antikorlar fetusun eritrositleri ile birleşir. Kompleman aktive olur.
Annede indirekt Coombs, bebekte direkt Coombs pozitiftir.
İlaçlar konak dokusunu değişme uğratıp; konak hücre DNA’sına yönelik
otoantikorların üretimini artırmaktadır.
Bazı infeksiyonlar; örn. Mycoplasma
pneumoniae infeksiyonu, eritrosit antijenileri
ile çapraz çapraz tepkime veren antikorlar
üretip; hemolitik anemi ortaya çıkarabilir.
 TİP II: SİTOTOKSİK AŞIRI DUYARLILIK

Hiperakut Graft Atılım Reaksiyonu

Özelliklle böbrek transplantasyonlarında, kan grup uyuşmazlığı olan

kişilerde bu tür reaksiyon çıkabilir. Böbrek dokusunda ABO kan grup
antijenleri bulunur.

Vericinin kan gruplarına karşı alıcıda antikor varsa,

transplantasyondan sonraki ilk 24 veya 48 saat içinde transplant
kapillerinde trombuslar, nötrofil infiltrasyonu ve glomerül kapiller
harabiyetiyle hiper akut atılım reaksiyonu oluşur.
 TİP II: SİTOTOKSİK AŞIRI DUYARLILIK

Ateşli romatizmada A grubu streptokoklara yönelik antikorlar kalp

dokusu ile çapraz tepkime verir.

Goodpasture sendromunda, böbrek ve akciğer bazal

membranlarına karşı antikorlar bu zarlara bağlanır ve komplemanı
etkinleştirir. Kompleman yapıtaşı C5a tarafından buraya çekilen
lökositlerden salınan proteazlar, zarlarda ağır hasarlara neden olur.
Myastenia Gravis
Kaslardaki asetil kolin reseptörlerine karşı oluşan antikorlar, asetil kolinin
reseptörle birleşmesini engellerler.

Lambert-Eaton hastalığı
Kalsiyum kanal reseptörlerine karşı oluşan antikorlar asetil kolin salınmasını
engellerler.

Pemfigus
Epidermal bileşkede bulunan desmozom proteinlerine karşı oluşan antikorlar
hücresel adezyonu bozarak epidermisi parçalarlar.
Özet Olarak
Tip II Aşırı Duyarlılık

Kan transfüzyonu,
Rh uyuşmazlığı,
Good pasture,
Pemfigus vulgaris,
Myastenia Gravis,
Akut Romatizmal Ateş,
Lambert-Eaton,
Mycoplasma enf.
 TİP III: İMMUN-KARMA AŞIRI DUYARLILIĞI
Buradaki esas, kanda oluşan antijen-antikor bileşiklerinin dokulara
yapışması, kompleman aktivasyonu, trombositlerin lökositlerin enzimatik
etkisiyle dokuların zarar görmesidir.

Organizmada immün kompleksler her zaman belli düzeyde oluşmakta, RES

ile sürekli ortadan kaldırılmaktadır. Çok miktarda veya sık sık verilen
antijenlerle dolaşımda uzun süre kalan immünkompleksler kolayca
temizlenemezler ve organlarda, dokularda depolanırlar.
 Schematic illustration of the three sequential phases in the
induction of systemic type Ⅲ (immune complex) hypersensitivity.
(From Robbins Basic Pathology ,2003 ）
Slide 7.13
 Schematic representation of the pathogenesis of immune complex-mediated
tissue injury. The morphologic consequences are depicted as boxed areas. .
(From Robbins Basic Pathology ,2003 ）
Slide 7.14
 Soluble antigen Body Antibody

Immune complex

Small molecular soluble intermediate molecular soluble Large molecular insoluble

Immune complex Immune complex Immune complex

Deposit on the basement of capillaries

Eliminate by phogacytosis

Combine and activate complement system

Basophils and mast cells C3a,C5a,C3b Platelets

Infiltration of neutrophils
Blood Clotting Mechanisms
Release of vasoactive amine Phagocytose complex Release of vasoactive amine
Aggregation of platlets
Release the enzymes in lysosome
Increase vascular permeability
Thrombus Increase vascular permeability

Edema Tissue injury Bleeding Edema

Local or systemic immune complex diseases

 Immune complex vasculitis. The necrotic vessel wall is replaced by
smudgy, pink “fibrinoid” (Dr. Trace Worrell)
Slide 7.15 (From Robbins Basic Pathology ,2003 ）
 TİP III: İMMUN-KARMA AŞIRI DUYARLILIĞI

Genelde arter duvarlarında, böbrek glomerüllerinde, eklem sıvılarında

depolanırlar. Vaskülit, nefrit, arthrit denilen patolojiler oluştururlar.

İmmün kompleksler C3a ve C5a’nın ortama çıkmasını sağlarlar. Bunların

kemotaktik ve anaflatoksik etkileri vardır. Bu etkilerle mast hücrelerinden ve
bazofillerden vazoaktif aminler salınır, bunların etkisiyle damar geçirgenliği
artar. PMNL’ler olay yerine göç ederler.

İmmün kompleksler, Fc reseptörlerine trombositlerin bağlanarak biribirlerine

yapışmalarına, mikrotrombuslerin oluşumuna neden olurlar.
 TİP III: İMMUN-KARMA AŞIRI DUYARLILIĞI

Olay yerine gelen PMNL, immün kompleksleri fagosite etmek isterler. Ancak
dokulara yerleşmiş kompleksleri fagosite edemezler.

Bu kez dışarıya lizozomal enzimler salarlar. Eğer salınan bu enzimler kanda

bulunurlarsa, serumdaki enzim inhibitörleri tarafından kolayca nötralize
edilirler.

Ancak, bu enzimler doku ve organların hemen yakınına salındıklarında

serum inhibitörleri etki edemez, eksositoz sonucu doku zedelenmeleri olur.
 TİP III: İMMUN-KARMA AŞIRI DUYARLILIĞI

Arthus reaksiyonu
Organizmaya bir antijen yüksek düzeyde IgG oluşuncaya kadar tekrar tekrar
verilirse ve daha sonra o antijen deri altı veya deri içine zerkedilirse, 1-2
saatte eritem ve ödem oluşur, 3-6 saatte maksimuma ulaşır, 12 saatte
söner.

Olay, immünkomplekslerin, komplemanı aktive etmesiyle başlayan, küçük

damar duvarlarında trombosit ve PMNL’lerin toplanmasıyla hasara yol açan
yerel bir inflamasyondur.

Reaksiyon, antijenin verildiği enjeksiyon yerinde oluşur. Örn. İnsülin

enjeksiyonu yapılan diabetiklerde, insülin preparatındaki antijenik yapılara
karşı oluşmuş IgG türü antikorlar, yüksek seviyedeyseler arthus tipi
reaksiyon oluşur.
 1- Arthus Reaction
* This is a local immune complex deposition phenomenon
e.g. diabetic patients receiving insulin subcutaneously

edema
* Local reactions in the form of erythema
necrosis

deposited
* Immune complexes in small blood vessels

vasculitis
leading to microthrombi formation
vascular occlusion
necrosis
 Arthus Reaksiyonu

 Localized response
called an Arthus
 reaction
 Occurs when antigen
is injected into
 an animal that has
high levels of
 circulating antibody
 Arthus reaction is
detected within
 4-8 hours
 TİP III: İMMUN-KARMA AŞIRI DUYARLILIĞI

Serum hastalığı

Geçmişde difteri, tetanoz gibi hastalıklarda tedavi için hayvanda hazırlanmış

antitoksik serumlar verilirdi, ayrıca günümüzde bazı ilaçların zerkinden
sonra da meydana gelmektedir. Hayvan serumu ile çok miktarda antijen
verildiğinden insanın kendi serumunda antikor oluşur.

Serum hastalığı birkaç günden iki haftaya kadar değişen bir süre içinde
ateş, ürtiker, eklem ağrısı, lenfadenopati, splenomegali ve eozinofiliye
neden olur. Antijen bağışıklık sistemince elendikden sonra belirtiler giderek
düzelir.
 Serum sickness (systemic)

Injection of foreign anti-toxin serum (e.g. horse anti-tetnus)

Immune complex in ciruclulation

Deposition in different tissues

Chills, fever,
Blood vessel: vasculitis
Joint: arthritis,
Kidney: nephritis
 Drug-induced serum sickness

Type III Type I Type II

Serum sickness Drug allergy Drug-induced anemia

Penicillin Penicillin Penicillin

Dose?

Penicillin-protein Penicillin-protein Penicillin-RBC

Atopic?

IgG IgE IgM, IgG

IgG immune complex IgE-Mast cell complement

in circulation
target target

Deposition and tissue Systemic anaphylaxis Lysis of RBC

damage
 TİP III: İMMUN-KARMA AŞIRI DUYARLILIĞI

İmmün karma hastalıkları

Glomerülonefrit: A grubu beta hemolitik streptokokların nefritojenik

serotiplerinin infeksiyonundan haftalar sonra başlar. Ag-Ak kompleksi
oluşur, kompleman aktive olur ve serum seviyesi düşer. İmmünfloresan
mikroskopide glomerül bazal zarlar boyunca immünglobülin ve C3’ün
öbek öbek birikmesi görülür. Nötrofil göçü gerçekleşir ve yangı olayı
başlar.
Enfektif endokardit, serum hastalığı, hepaitit B gibi bazı viral infeksiyonlarda Ig
ve C3 depolanması görülebilir.

IgA nefropatisi immün karma nefropatilerinin dünyada en sık görülen

şekillerindendir. İmmünohistolojik olarak IgA depolanması görülür. Etyoloji
belli değildir.
 TİP III: İMMUN-KARMA AŞIRI DUYARLILIĞI

Romatoid Artrit: Eklemlerin kronik yangısal otoimmün bir hastalığıdır.

Eklem sıvısında IgG’nin Fc kısmına bağlanan IgM ve IgG, yani romatoid
faktör denilen antikorlar bulunur. Sinovial zarlar ve kan damarlarında
normal IgG ve romatid faktör içeren immün karmalar bulunmakta olup;
bunlar komplemanı etkinleştirmekte, PMNL buraya çekerek yangıyı
başlatmaktadır.
Sistemik lupus eritematozus: Birçok organı ve özellikle yüz derisi, eklemler
ve böbreği tutan kronik yangısal bir otoimmün hastalıktır. DNA ve hücre
çekirdeğinin diğer yapı taşlarına karşı antikorlar oluşur. Bu antikorlar,
komplemanı etkinleştiren immün karmalar yapar. Kompleman etkinleşmesi,
enzimleri salan ve dolayısıyla dokuyu tahrip eden nötrofilleri çeken C5a
oluşturur.
Tip III İmmün karma aşırı duyarlılığı
Tip III Aşırı Duyarlılık

Arthus,
Serum Hastalığı,
Çiftci Akciğeri,
Romatoid Arthrit,
SLE, PAN,
Skleroderma
AGN
Hepatititin eklem belirtileri
Endokarditteki damar dışı lezyonlar
 TİP IV: GECİKMİŞ (HÜCRE-ARACILI) AŞIRI DUYARLILIK

Tüberkülin tipi aşırı duyarlılık

Daha önce Mycobacterium tuberculosis ile temas etmiş bir hastada, az
miktarda tüberkülin (PPD) deri içine zerk edilecek olursa ilk birkaç saat
içinde pek az tepkime görülür.
Daha sonra zerk yerinde katılaşma ve kızarma gelişir ve bu olay 48-72
saatte doruğa çıkar.
Olay yerinde toplanan hücreler lenfosit ve diğer mononüklear hücrelerdir.

Bu reaksiyonlar çeşitli infeksiyon hastalıklarının tanısında uygun antijenler

kullanılarak yapılan deri testlerinde önem taşır.

Deri testinin pozitif çıkması o kişinin ajanla infekte olmuş olduğuna işaret
edersede, halen bu hastalığın bulunduğunu göstermez.
 TİP IV: GECİKMİŞ (HÜCRE-ARACILI) AŞIRI DUYARLILIK

IV tip aşırı duyarlılık, diğerlerinden farklı olarak, antikorların

aracılığıyla olmayıp, T hücreleri aracılığıyla oluşur.

Antijenlerin duyarlı T hücreleriyle temasa gelmeleriyle sitokinler

salgılanır. Bu sitokinler içinde makrofaj göçünü inhibe eden ve
lezyon yerinde tutan ve aktive edenler etkili olurlar. (MAF, MIF)

Yanıt gecikmiştir; yani antijenle temasdan saatler, günler sonra

başlar ve çoğunlukla günlerce sürer.
DTH Response

Cytokines released include: TNF-β, GM-CSF, and IFN – γ

DTH Response

Type IV rxns marked by time delay and recruitment of

MØ instead of Neut’s and Eosino’s
 Tuberculin test
Tuberculin
(peptides and carbohydrates from M. tuberculosis)

Intradermal injection

TH1 cells from previous infection or

immunization (BCG vaccine)

Cytokines

Local inflammation
Recruitment of phagocytes (M),
Erythema, edema
 TİP IV: GECİKMİŞ (HÜCRE-ARACILI) AŞIRI DUYARLILIK

Granülomatöz aşırı duyarlılık

Ortamda sürekli bazı antijenler varsa, makrofajlarca kolay sindirilemez.
Sonuçda granülom dokusu ortaya çıkar. Ortada epiteloid hücreler, makrofaj
ve dev hücrelerin oluşturduğu bir merkez, çevrede bol lenfosit, en dışta
fibroblastların oluşturduğu çevre bölgesi vardır. Bu tür aşırı duyarlılıklar en
erken 2-3 haftada görülür.
 Contact dermatitis
Insect bites Poison ivy (Pentadecacatechol)
Plant chemicals
Metals (nickel, chromium)

Conjugates to proteins in the skin

(Hapten-carrier)

Langerhans’ cells

Antigen presenation to T cells

in lymph nodes

Activated TH1 cells CD8 CTL

Corticosteroids

Inflammation in skin Cell death

M activation
(inflammatory mediators, toxic products)
 Contact Dermatitis

Produced by a variety of substances

Mostly small molecules attach to a
protein in the skin
The Ag-protein complex is processed
and presented  sensitize TH1 cells
Subsequent exposure activates TH1
cells  48-72 hrs later MØ infiltrate
Activation of MØ causes the
inflammation that characterizes the
disorder
 TİP IV: GECİKMİŞ (HÜCRE-ARACILI) AŞIRI DUYARLILIK
Temas aşırı duyarlılığı: Basit kimyasal maddeler (nikel, formaldehid),
bitkisel materyal (zehirli sarmaşık), yerel olarak uygulanan ilaçlar
(sulfonamidler, neomisin), bazı kozmetikler, sabunlar gibi maddelerle
duyarlaşmadan sonra görülür.

Bütün bu örneklerde, hapten olarak etki yapan küçük moleküller deriye girer,
vücut proteinlerine bağlanınca tam bir antijene dönüşür.
Hapten proteini, vücut proteinini bağışıklık sisteminin yabancı olarak
tanınmasına neden olacak şekilde değişikliğe uğratmıştır. Dolaysıyla
Hücresel bağışıklık özellikle deride uyarılır.

Saldırgan ajanın daha sonra tekrar deriye değmesi halinde duyarlı kişide
12-48 saat içinde eritem, kaşıntı, veziküller, egzema veya deride nekroz
görülür.
Hastaların daha sonra bu tür maddelerle temasdan kaçınması yinelenmeleri
önleyecektir.
 Tip IV Aşırı Duyarlılık

Kontakt dermatit
PPD
Kızamık, Rubella döküntüleri
Doku reddi
Tbc
Sarkoidoz
Lepra
Crohn hastalığı
İd reaksiyonu
Şistozom granülomları