Prof. Dr.

Betül Ayşe Sin

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi

İmmünoloji ve Allerjik Hastalıklar Bilim Dalı

ık
 Erken tip aşırı duyarlılığa bağlı olarak
doku mast hücreleri ve bazofillerden
salınan mediatörler ile gelişen ve yaşamı
tehdit eden ciddi sistemik allerjik
reaksiyondur. Sıklıkla beklenmedik
şekilde hızlı ve aniden ortaya çıkar.

Sampson JACI 2006;117:391

y MÖ 2640 Mısır Kralı Menes
Arı sokması sonucu ilk ölüm
y 1902 Charles Robert Richet ve Paul Portier ilk kez
Anafilaksi terimini tanımlamış

“Belli bir maddeye karşı gelişen istenmeyen bir

durum” Profilaksi’nin tersine bu fenomene
“ANAFİLAKSİ”; Yunanca;
Ana: karşı, Phlaxis: korunma, immünite
Toplumda gerçek insidans ?
y Gıdalar 10.8/100.000 kişi/yıl
y İlaçlar (en sık β-laktam AB’ler) %0.7-1 (% 0.01-0.05)
y Arı sokması %0.5
y RKM %0.4 (1:10.000)
y Genel anestetik 1:5000 – 1:25.000
y Hemodiyaliz 1:3000 – 1:5000
y NSAİİ %0.9
y Lateks % 1-5 sıklığı artıyor
y Allerjen enjeksiyonu 1:10.000.000
y 7.9-21:100.000 /yıl
(tüm nedenlere bağlı) 8 milyon hasta, 8.4/100.000/yıl
y Yaşam boyu prevalans %0.05-%2
y Çocuklarda
anafilaksinin
birinci sebebi
besin allerjisidir.
(Reaksiyonların
%81’i)
y Penisilin %0.002
(β-laktam Ab, 400-800 ölüm/yıl)
y Arı sokması %0.001
(en az 50 ölüm/yıl)
y Besin 150 ölüm/yıl
y İ.V. işlemler 1:10.000 – 1:50.000
y RKM verilen %0.1
y Allerjen aşıları 1:2 milyon enjeksiyon
y Deri testi İntradermalde bildirilmiş
y Atopik yapı (besin, lateks, RKM,
egzersiz, idiopatik anafilaksi)
y Cinsiyet ve yaş
y Antijenle karşılaşma yolu
(parenteral)
y Antijenle sık ve aralıklı karşılaşma
y Allerjenin tipi
y Kutanöz ve sistemik mastositoz
y Astım

y Aterosklerotik kalp hastalığı

y Konjestif kalp yetmezliği

y Beta adrenerjik bloker, ACE inhibitörü ilaçları

kullananlar
Anafilaksi yaşayanlarda ölüm riski %1-4
 Allerjik Anafilaksi Non-allerjik Anafilaksi
(immün mekanizmalar) (non-immün, bilinmeyen
mekanizmalar)

IgE-aracılı IgE-aracılı olmayan anafilaksi

Anafilaksi (Anafilaktoid)
(Tip I) • IgG-immün kompleks aracılı (Tip III)
• Komplemanla ilişkili (C3a, C5a anafilatoksinler)
• Antikor aracılı (sitotoksik) (Tip II)
• Anormal araşidonik asit metabolizması
• İmmün hücreler- mast hücresi ve bazofillerin
non-spesifik degranülasyonu Allergy 2001; 9: 813-829
 ANAFİLAKSİ
IgE-aracılı IgE-aracılı olmayan

Duyarlanma Kompleman Kompleman aracılı

IgE-cevabı aktivasyonu olmayan
Yeniden karşılaşma
İmmün kompleks oluşumu Dekstran
Direkt kompleman mannitol
aktivasyonu opiatlar
Kinin-aracılı
Koagulasyon yolu aracılı

MAST HÜCRE Direkt mast hücre

AKTİVASYONU aktivasyonu

Mediatör salınımı
örn. histamin, triptaz

Anafilaksi kliniği
1) IgE aracılı (Anafilaktik)
y Besinler (fıstık, kabuklu deniz ürünleri, süt, yumurta)
y İlaçlar (antibiyotikler, örn. penisilin)
y Venomlar (arı)
y Lateks
y Allerjen ekstreleri (aşılar)
y Hormonlar, enzimler
y Hayvan ve insan proteinleri (seminal sıvı, serum)
y Polisakkaritler
y Aspirin ve NSAİİ (muhtemel)
y Egzersiz (besin ve NSAİİ ilaç alımıyla birlikte)
y İlaçlar (çeşitli sınıf)
y Gıdalar
¾Yer fıstığı, ağaçta yetişen kabuklu yemişler,
kabuklu deniz ürünleri, balık, yumurta, süt
¾Diğerleri (hemen tüm genellikle yenilen
besinler)
y Sokan veya ısıran böceklerin venomu
y Lateks
y Yabancı proteinler
y İmmünoterapi
Duyarlanma şart. Çok düşük dozlarda bile reaksiyon
oluşabilir!
2) IgE’den bağımsız (Anafilaktoid)
a) Kompleman, koagülasyon yolu, kallikrein-
kinin kontakt sistemin aktivasyonu
y RKM
y Diyaliz membran (Cuprophane)
y Etilen oksit gazı
y Protamin?
b) İmmün agregatlar (Tip 3)
y İ.V. immünglobulin
İmmün
y IgG-Anti-IgA içeren kan ürünü
kompleksler
y Dekstran?
c) Sitotoksik (Tip 2)
Kan transfüzyon reaksiyonu (IgG, IgM)
 d) Mast hücresi ve bazofillerin non-spesifik
degranülasyonu (G-proteini uyarısı ile)
y Opioidler
y Kas gevşeticiler (kürar)
y RKM
y Fiziksel faktörler [egzersiz, ısı (sıcak, soğuk)]
e) COX-1 enzimi inhibisyonu (aspirin, NSAİİ)
Duyarlanma şart değil. Reaksiyon doz artışına
bağlı gelişebilir .

3) Bilinmeyen mekanizmalar
– Anestetik ilaçlar
– Prezervatifler (benzoat, metabisülfit)
– İdiyopatik, egzersiz
y Papain, sülfitler, karminler gibi besin katkı
ve boya maddeleri ile IgE aracılı olmayan
anafilaktoid reaksiyonlar oluşabilmektedir.
Vazoaktif/düz kas
kontraksiyonu Kemotaktik mediatörler

* Histamin (H1 ve H2) * Eozinofilik, nötrofilik,

* PAF T ve B hücreler

* Araşidonat * İnflamatuvar faktörler

metabolitleri (LTR ve
PG’ler)
Lieberman PL. Middleton’s
Allergy 2010;1027-1049
Enzimatik mediatörler Yapısal granül içerikleri
y Bazofil kallikrein y Heparin
y Bazofil prekallikrein y Kondroitin sülfat
aktivatör
y Bazofil Hageman
faktör aktivatör
y Miyeloperoksidaz
y Süperoksid dismutaz
y Lizozomal hidrolazlar
y Triptazlar
Histamin, Lökotrienler, Düz kas spazmı Hırıltılı solunum
Prostaglandinler, Mukus sekresyonu Ürtiker/anjioödem
Tromboksan, PAF Vazodilatasyon Kaşıntı
(trombosit aktive edici Vasküler geçirgenlik Kızarıklık
faktör) artışı Rinore
Trombosit aderansı Hipotansiyon
Eozinofil aktivasyonu ve Karın ağrısı
kemotaksisi Diyare
Nötral proteazlar Mast hücre
Triptaz, kimaz, katepsin degranülasyonu
G, karboksipeptidaz Eozinofil kemotaksisi
Kompleman aktivasyonu
Anjiotensin 1- Hipertansif yanıt
Anjiotensin2
Proteoglikanlar Antikoagulasyon
Heparin, kondroitin sülfat Eozinofil kemotaksisi
Kinin yolağı aktivasyonu Anjioödem

Kemokinler ve sitokinler Uzamış geç faz reaksiyonu

Vasodilatation
ANAFİLAKSİDE KLİNİK SEYİR
Tedavi Tedavi

ünifazik Bifazik (%1-20)

Semptomların ciddiyeti

İkinci faz
İlk semp.lar semp.lar

0 1-8
Bazen 72 saat
Antijenle
Zaman, saat
karşılaşma
 Uzamış Anafilaksi

İlk
semptomlar

Zaman

Antijenle Muhtemelen >24 saat

temas
y Oral: Dudaklar, dil ve damakta kaşıntı, dil ve dudakta
ödem, uvula ödemi, ağızda metalik tat
y Kutanöz: Flaşing (yaygın eritem), yaygın kaşıntı,
ürtiker, anjioödem, morbiliform raş, ve pilor erekti
(atopik dermatit)
y Gastrointestinal: Bulantı, karın ağrısı (kolik gibi),
hiperperistaltizm, kusma ve diyare
y KVS: Baygınlık hissi, senkop, göğüs ağrısı, disritmi,
taşikardi, hipotansiyon
y Solunum sistemi:
¾ Burun: Kaşıntı, konjesyon, rinore, hapşırık
¾ Larengeal: Boğazda kaşıntı ve yumru hissi, disfaji,
disfoni, ses kısıklığı/stridor, kuru “kesik kesik “
öksürük, dış kulak yolunda kaşıntı hissi
¾ Akciğerler: Nefes darlığı, dispne, göğüste tıkanma,
bronkospazm ,öksürük ve hırıltılı solunum
y Diğer: Periorbital kaşıntı, eritem ve ödem,
konjunktival eritem ve gözyaşı, uterus kontraksiyonu,
başağrısı, sersemlik, nöbetler, fenalaşacağını
hissetmek (aura), bilinç kaybı
 KLİNİK BELİRTİLER
Yoğun anksiyete
Dil-dudak şişliği (solunum güçlüğü
Ölecekmiş gibi hissetmek yutma güçlüğü)

Larinks ödemi (stridor, ses

Burun tıkanıklığı, akıntı, kısıklığı, yutma
hapşırma güçlüğü)

Baygınlık hissi, bayılma, Alt solunum yolu

çarpıntı, hipotansiyon, obstrüksiyonu
aritmi Öksürük, nefes darlığı,
wheezing, tıkanma hissi

Avuç içleri ve vücutta

sıcaklık hissi, yaygın Bulantı, kusma, karın
kızarıklık ağrısı, diyare (uterus
krampları)

Ürtiker
El ve ayakta uyuşma,
karıncalanma
y Ağızda metalik tat
y Ölecekmiş gibi hissetme
y Uterus kontraksiyonu
y Hipertansiyon
y Miyokard infarktüsü
y İnkontinans
y Bilateral adrenal hemoraji
y İntertriginal bölgede kaşıntı
y Ürtiker, anjioödem, kaşıntı %88
y Dispne, hırıltılı solunum, öksürük %47
y Baş dönmesi, senkop, hipotansiyon, taşikardi %33
y Bulantı, kusma, ishal, karın ağrısı %30
y Flaşing %46
y Üst hava yolu ödemi %56
y Baş ağrısı %15
y Rinit %16
y Substernal ağrı %6
y Nöbetler %1.5
 Bronkospazm,
laringeal ödem, PaO2 ↓

Ölüm

Vazodilatasyon
Kapiller sızıntı
y Nedeni saptamak için ayrıntılı öykü
(ilaç, besin, arı sokması)
y Fizik muayene
y İnvivo ve invitro testler
y Deri testleri
y Spesifik IgE
y Provokasyon
y Serum triptaz düzeyi (kan 1-3 saat içinde)
 Ayrıntılı öykü ile
Hastadaki olay anafilaksi mi?
Neye bağlı?
Ayırıcı tanı ile hızla
Diğer nedenler dışlanmalıdır!
™Reaksiyonun görülme zamanı
™Süresi
™Uygulanan tedavi
™Olası nedenler
- Olaydan önce yenip içilen bütün gıdalar,
- Kullanılan ilaçlar,
- Böcek ısırması veya sokması,
- Egzersizle ilişkisi,
- Reaksiyonun nerede geliştiği,
- Fiziksel değişiklikler (sıcak, soğuk),
- Seksüel temasla ilişkisi
- Hastanın atopik olup olmadığı (gıdalara bağlı ve
idiyopatik anafilaksiler atopik bireylerde daha sık)
- Menstruasyon durumu
Deri ve/veya mukozaların tutulduğu
akut başlayan (dakikalar-birkaç saat
içinde) hastalık; ve aşağıdakilerden
en az birinin eşlik etmesi
A) solunum bulguları
B) kan basıncında azalma veya uç
organ disfonksiyonuyla ilişkili
semptomlar (hipotoni,kollaps, senkop,
inkontinans)
O hasta için olası bir allerjenle karşılaşma
sonrası hızla (dk.lar-birkaç saat) içinde
gelişen aşağıdakilerden 2 veya daha fazlası
y Deri/mukozal dokuların tutulumu (ürtiker,
kaşıntı/flaşing, anjioödem)
y Solunum bulguları (dispne, hırıltılı solunum,
stridor, hipoksemi, bronkospazm, PEF↓)
y Kan basıncında azalma veya eşlik eden bulgular
y Persistan gastrointestinal semptomlar (kramp
tarzı karın ağrısı, kusma)
O hasta için bilinen bir allerjenle
karşılaşmayı takiben (dk.lar-birkaç saat
içinde) kan basıncında düşme
y İnfant ve çocuklar: düşük sistolik kan
basıncı (yaşa göre) veya sistolik kan
basıncında %30’dan fazla düşme
y Erişkinler: sistolik kan basıncı < 90mmHg
veya o kişinin bazal değerinin %30’dan fazla
düşmesi
Sampson HA.NIAID/FAAN. J Allergy Clin Immunol 2006; 117: 391-7
y Vazovagal reaksiyonlar
y Flaş sendromları
y Karsinoid tümör
y Postmenapoz
y Oral hipoglisemik ilaçla birlikte alkol
y Restoran sendromları
y Sülfitler
y Monosodyum glutamat
y Skombroid (bayat balık zehirlenmesi)
y Aşırı endojen histamin yapımı
y Sistemik mastositoz
y Ürtikerya pigmentoza
y Bazofilik lösemi
y Hidatik kist
y Diğer şok nedenleri
y Hemorajik
y Kardiyojenik
y Endotoksik
J Allergy Clin Immunol 2005; 115
y Hipoglisemik (suppl.):483-523
y Nörolojik
y Epilepsi
y Stroke
y Kafa travması
y Pulmoner
y Pnömotoraks
y Hiperventilasyon
y Ağır astım
y Trakeal yabancı cisim (gıda vs.)
y Kardiyak durumlar
y Disritmi, miyokard infarktüsü, kalp durması
y Psikolojik ve non-organik sendromlar
y Panik atak

y Hiperventilasyon

y Kord vokal disfonksiyonu

y Globus histerikus

y Munchausen stridoru
y Diğer nedenler
y Herediter anjioödem
(C1 esteraz inhibitör eksikliği)
y Serum hastalığı
y Progesteron anafilaksisi
y Feokromasitoma
y Hipoglisemi
y Ürtikeryal vaskülit
y Hiper IgE, ürtiker sendromu
y Kapiller kaçış sendromu
y Red man sendromu (Vankomisin)
y Hızlı Düşün

y Tanıda Gecikme

y Çabuk Ol
A) İLK YAPILACAK
y Vital bulguları değerlendir
y Hava yolu açıklığı
y Solunum
y Dolaşım
y Gerekiyorsa KV resusitasyona başla
y Aköz epinefrin ver
1:1000 dilüsyon (1 mg/ml), 0.2-0.5 mg (çocukta 0.01
mg/kg, maksimum 0.3 mg) i.m. (uyluk laterali)
Gerekirse 5-15 dk.’da bir tekrarla
y Kardiyovasküler şokta ise,

Aköz epinefrin 1:1000, 0.1 ml (0.1 mg) 10 ml SF

ile tamamlanır, 5-10 dk. i.v. infüzyon (10-20
μg/dk)
y Gerekirse aköz epinefrin dozunu artır
1:1000; 0.1 ml + 0.9 ml venöz kan al (1:10.000
dilüsyon) i.v. birkaç dk.’da

y Sürekli i.v. infüzyon: 1:1000, 1 mg (1 ml) 250 ml

%5 Dekstroz içinde 1-4 μg/dk (setle 15-60
damla/dk)
çocukta; 1: 10.000 solüsyondan 0.1 ml/kg,
10 μg/dk hıza kadar (maksimum doz 0.3 mg)
 Epinefrinin alternatif yolları
¾Hafif veya orta şiddette izole larenks ödeminde;

inhale epinefrin, ölçülü doz inhaler ya da

nebülizerden verildiğinde yararlı olabilir
y 1:100 epinefrinin % 1 solüsyonu, 1-3 derin
inhalasyon/3 saat arayla
¾Damar yolu açılamadığında;

sublingual 1/3 arkaya enjeksiyon (0.3-0.5 mg)

¾Kardiak arrest varsa,

entübe hastada i.v. doz endotrakeal uygulama

B) GENEL TEDAVİ ESASLARI
y Hastayı sırt üstü yatır, ayaklarını yükselt
y Üst havayolu darlığı varsa, endotrakeal tüp ya da
krikotirotomi
y Antijenin giriş yeri proksimaline turnike (3 dk/5 dk)
y Damar yolunu aç, i.v. sıvı replasmanı
kristaloid (serum fizyolojik, ringerli laktat) solüsyonu
1-2 lt i.v. ilk 5 dk.’da hızlı 5-10 ml/kg (çocukta ilk 1 saatte
30 ml/kg)
Ciddi hipotansiyon varsa; kolloid (hidroksietil nişasta)
500 ml hızlı, sonra yavaş
y Oksijen (6-8 lt/dk.)
C) SPESİFİK TEDAVİ-1
y Reaksiyon yerine aköz epinefrin 1:1000, yarı dozu
(0.1-0.2 mg) uygula
y H1-Antihistaminik
Difenhidramin 25-50 mg oral, i.m., i.v. (yavaş)
Gerekirse 4-6 saatte bir tekrar
(çocukta 1 mg/kg, maks.50 mg)
y H2-Antihistaminik
Ranitidin 50 mg (1 mg/kg yetişkin), 12.5-50 mg (çocuk)
%5 dekstroz 20 ml içinde i.v. 5-10 dk.’da veya
Simetidin 4 mg/kg (yetişkin), 300 mg i.v. yavaş,
gerekirse 6-8 saatte bir tekrarla (çocukta onayı yok)
C) SPESİFİK TEDAVİ-2
Bronkodilatör
İnhale ya da nebülize β2-agonist
y Salbutamol (Albuterol), 2.5-3 mg nebül /3 ml
saline, 20 dk.’da bir x maks. 4-6 doz
Vazopressör
y Dopamin 2-20 μg/kg/dk (%5 dekstroz 500 ml’de
400 mg i.v. infüzyon)
y Norepinefrin 4-8 mg/dk (%5 dekstroz 1000 cc’de
4 mg)
Kan basıncına göre dozu ayarla
y Glukagon (β-bloker kullanan veya refrakter
hipotansiyonda)
1-5 mg (çocukta 20-30 μg/kg maks. 1 mg)
i.v. inf. 5 dk.’da, sonra 5-15 μg/dk. infüzyona devam

y Sistemik kortikosteroid (Uzamış reaksiyonu ve

relapsları önler)
Metil prednizolon 1-2 mg/kg veya eşdeğeri,
6 saatte bir tekrarlanabilir
Hafif atakta; 1 mg/kg oral prednizon (maksimum
50 mg)
y Yüksek doz epinefrin i.v. doz sırası;
y 1-3 mg (1:10.000 dilüs.) i.v. yavaş 3 dk.’da
y 3-5 mg i.v. 3 dk.’da
y 4-10 μg/dk. infüzyonla
çocuk; 0.01 mg/kg (0.1 ml/kg, 1:10.000 solüsyon) 3-5 dk.’da
bir tekrarla
Damar yolu bulunamaz ise sublingual verilebilir. Entübe ise
karinaya yakın uygula. Cevap yok, asistoli varsa;
y Daha yüksek dozda epinefrin 0.1-0.2 mg/kg, 0.1
ml/kg, 1:1000 dilüsyon
y Hızlı volüm genişletici
y Atropin
y Transkutan pil
y Atropin sülfat (bradikardi)
0.3-0.5 mg i.v. (10 dk.’da bir tekrar,
maks. 2 mg, yetişkin)
y İpratropium bromide (dirençli bronkospazm)
0.5 mg/ml nebül 30 dk.’da bir x 3 doz
y Aminofilin, 5 mg/kg, 20 dk.’da i.v. infüzyon
0.5-1 mg/kg/saat idame (hipot. dikkat)
y Glukagon; ilk doz 1-5 mg i.v. bolus, sonra 5-15
μg/dk. infüzyon (dozu kan basıncına göre
ayarla)
y 5-7 lt kadar sıvı verilebilir
y Bradikardi, bulantı, solukluk, terleme,
nemli deri ve/veya hipotansiyon
y Hastayı alt ekstremiteleri yukarı
gelecek şekilde yatırın
y SADECE Atropin 0.3-0.5 mg SC, her 10
dak.’da (0.02 mg/kg) (maks. doz
erişkinde 2 mg, çocukta 1 mg)
y Hipotansiyon devam ederse, IV sıvı
verin
y Hızlı ilerleyen anafilaksi
y Geç uygulama
y Yetersiz dozda verme
y Enjeksiyon hatası veya süresi geçmiş ilaç
y Suboptimal yolla verme (s.c, inhale)
y β-bloker ya da ACEI kullanımı
y Sodyum metabisülfit’e allerji
(epinefrinde antioksidant)
y İlk tedaviyi takiben 6-8 saat
y En az 24 saat gözlem gereken
y Yavaş başlangıçlı, şiddetli reaksiyon oluşturan
idiyopatik anafilaksi
y Ağır astımlı hasta
y Etkenin emiliminin devam ediyor olma ihtimali
y Önceden bifazik reaksiyon hikayesi
y Normal gözlem süresinin sonu akşama/geceye denk
gelen hastalar
y Acil yardıma ulaşma ihtimalinin olmadığı bölgelerde
yaşayanlar
y 3 gün daha antihistaminik ve
kortikosteroid
y Ciddi veya refrakter semptomlar varsa
hastaneye nakil
Soar J, et al. Resuscitation 2008;77:157-69.
Riskli hastalarda
y Allerjiyi gösteren kimlik kartı,
bilezik, kolye taşıma
y β-bloker, ACEI, MAO
inhibitörleri, trisiklik
antidepresanlar ın kullanımından
kaçınma
y İlaçların mümkünse oral
kullanımı
y Epinefrin kiti taşıma-kullanımını
öğretme
y Duyarlı olduğu allerjene yönelik
önlemler
y İlaç
Besin Çapraz reaksiyon verenlerin bilinmesi
gerekir!!!
Lateks
y İmmünoterapi → arı venomu
y Desensitizasyon → penisilin, insülin, ASA
y Egzersizle uyarılıyorsa
y Besin alımı sonrası (1-6 saat içinde)
y NSAİİ ve alkol ile birlikte yapılmaması
y Yemekten sonraki 6 saat içinde
egzersiz yapılmamalı

y Anafilaktik yumurta allerjisinde

yumurta embriyosunda üretilen aşılar
(kızamık, influenza) dikkatle
uygulanmalıdır
Yaşamı tehdit eden durumda
Epinefrin vermek için hiçbir
kontrendikasyon yoktur!
 EpiPen® Jr. Auto-Injector,
0.15 mg Epinephrine

EpiPen® Auto-Injector,
0.3 mg Epinephrine
 Anafilaksi öyküsü
olan hasta ile karşılaşma

Allerji/immunoloji
Uzmanına danışım

in vivo, in vitro testler

provokasyon testleri

Hayır Tanıyı gözden geçir

Nedene ulaşılabiliyor mu ? Diğer testler
Evet İdiyopatik anafilaksi

Spesifik nedenli anafilaksi

tanısı konur

Tedavi

Genel Spesifik
• Hasta eğitimi • Korunma
• Epinefrin otoenjektörü • İmunoterapi
• Tıbbi uyarı kimliği • Desensitizasyon
y Anafilaksi bilinenden daha sıktır

y Uygun koruyucu önlemler,

erken tanı ve doğru tedavi ile
anafilaksiden ölüm önlenebilir

y Her doktorun çalıştığı yerde anafilaksi

tedavisinde gerekli olan ilaç ve malzemelerin
bulundurulması ihmal edilmemelidir
y Epinefrin 1:1000 i.m. ampul
y Epinefrin 1:10.000 i.v. ampul
y β2 agonist ve antikolinerjik inhaler ile nebülizatör
y H1 antihistaminik (difenhidramin, hidroksizin)
y H2 antihistaminik (simetidin, ranitidin)
y Kortikosteroid (metil prednizolon, prednizon)
y Glukagon
y Dopamin
y Atropin
y IV sıvı (kristaloid-kolloid)
y Aminofilin
y 1 ml ve 5 ml dispozabl enjektörler
y Oksijen tankı-maskesi, nazal kanül
y Ambu, airway, laringoskop,
endotrakeal tüp
y Defibrilatör, EKG, aspiratör
y Lateks içermeyen eldiven
ANAFİLAKSİDE;
y Atopi kesin risk faktörüdür
y En sık deriye ait bulgular görülür
(ürtiker - anjioödem)
y En sık neden
a) gıdalar (kuruyemiş,
kabuklu deniz ürünleri)
b) ilaçlar
(NSAİ ve antibiyotikler)
y Ani ölüm olabilir