ANTİTUSSİF İLAÇLAR

Dr. Mahmut ÖZDEMİR

2012

DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 1

FARMAKOLOJİ ABD,2012
Asist kapsül, şurup

DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 2

FARMAKOLOJİ ABD,2012
Asetil sistein, mukolitik

DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 3

FARMAKOLOJİ ABD,2012
 Benical şurup

Benical Cold tablet

DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 4
FARMAKOLOJİ ABD,2012
Dekstrometorfan HBr,
Psödoefedrin HCl,
Klorfeniramin maleat

Parasetamol
Dekstrometorfan
Psödoefedrin HCl
DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 5
FARMAKOLOJİ ABD,2012
Levopront şurup

DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 6

FARMAKOLOJİ ABD,2012
Levodropropizin

DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 7

FARMAKOLOJİ ABD,2012
Vicks Vapodry şurup

DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 8

FARMAKOLOJİ ABD,2012
Dekstrometorfan HBr
Psödoefedrin HCl
Klorfeniramin maleat

DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 9

FARMAKOLOJİ ABD,2012
Gayaben şurup

DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 10

FARMAKOLOJİ ABD,2012
Form Şurup
Etkin Karbetapentan sitrat (8,3 mg)
Madde Difenhidramin HCl (10 mg)
Potasyum sulfogayakolat (133 mg)
Guaifenesin (100 mg )

Ticari 150 mL Şurup

Şekil
Endikasyonları Öksürük Şurubu
Pozoloji 3-6 kez 2,5-20 mL

DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 11

FARMAKOLOJİ ABD,2012
 Öksürük; akciğerleri aspirasyonlardan koruyan,
fazla bronşiyal sekresyonun atılmasını
sağlayan, kompleks fizyolojik bir reflekstir.
 İstemli ya da istemsiz olarak oluşabilir.
 Öksürük 3 haftadan daha kısa süreli (akut),
3 haftadan daha uzun süreli (kronik) olarak
tanımlanır. DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 12
FARMAKOLOJİ ABD,2012
 Genel bilgi
 Solunum yollarının mukozasının uyarılması öksürük
refleksini başlatır
 Plevra, periton,diyafragma, dış kulak yolu ve orta kulak
epiteli ile mediastinumun uyarılması da benzer bir etki
yapar
 Kemoreseptör ve mekanoreseptörlerin aracılığı vardır
 Öksürük merkezi ( Beyin sapında 4. ventrikülün tabanı )

DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 13

FARMAKOLOJİ ABD,2012
 Genel bilgi
 Öksürük olayına iki refleks olay eşlik eder
 Bronkokonstriksiyon
 Mukus salgılanması
 İrritan gaz vb, mukozadaki iltihap olayları öksürüğü aktive ederler
 Histamin, lökotrienler, HETE’ler, prostaglandinler, TXA 2 ve
serbest oksijen radikalleri bronkokonstriksiyon, mukus salgısında
artma ve afferent sinirlerde uyarılmaya neden olur

DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 14

FARMAKOLOJİ ABD,2012
 Öksürük Reseptörleri
Afferent Yollar:
Larinks, Trakea, Bronşlar N.Vagus
Burun, paranazal sinüsler N.Trigeminus
Farenks N.Glossofaringeus
Plevra, mide, dışkulak yolu N.Vagus
Perikard, diyafragma N.Frenikus

İstemli Kontrol:Beyin Korteksi

Refleks Kontrolü:Medulla Oblangatada bulunan merkez
Efferent Yollar:
Larinks, Trakea, Bronşlar N.Vagus
Diyagrafma ve diğer solunum kasları Frenik ve spinal
sinirler DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ,
15
FARMAKOLOJİ ABD,2012
 Öksürüğün Oluş
Mekanizması
 Genellikle derin ve hızlı bir inspirasyonla başlar.
 Glottis kapanır
 Torasik ve abdominal ekspirasyon kasları kasılarak
akciğerlerde yüksek basınç oluşturur
 Glottis aniden açılır
 Yüksek intratorasik basınçla daralan havayollarından
hava büyük bir hızla patlayıcı şekilde atılır
 Mekanik öksürüklerde inspirasyon yoktur 16
DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ,
FARMAKOLOJİ ABD,2012
 Öyküde Araştırılması Gereken
Noktalar
 Öksürüğün akut mu, kronik mi olduğu?
 Prodüktif (Balgamlı) mi?
 Balgam varsa, nitelik ve niceliği,
 Öksürüğün karakteri,
 Öksürüğün günün saatleri ile ilişkisi,
 Öksürüğe etki eden faktörler, diğer
hastalıkları, kullandığı ilaçlar,
 SİGARA ÖYKÜSÜ!!!!!!!!!!!!!!!!!!
17
DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ,
FARMAKOLOJİ ABD,2012
 Akut Öksürüğün Nedenleri
Sık Görülenler Nadir Görülenler
 Soğuk Algınlığı  Astım
 Akut Bakteriyel Sinüzit
 Pnömoni
 Boğmaca
 KKY
 KOAH akut alevlenmeleri
 Allerjik rinit  Aspirasyon

 İrritan maddeler Sendromu

 Pulmoner Emboli

DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 18

FARMAKOLOJİ ABD,2012
 Öksürüğün Komplikasyonları-1
1-Senkop:
Kronik öksürüğü olan, orta yaşlı erkeklerde
genellikle birkaç saniye sonra olur. Öksürük
durunca hemen düzelir.
Mekanizma:
İntratorasik basıncın artması.
Kardiak outputun azalması.
Serebral hipoperfüzyon.
2-Pulmoner komplikasyonlar:
Pulmoner interstisyel ödem
Pnömomediastinum (genellikle astmalı çocuklarda)
DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 19
FARMAKOLOJİ ABD,2012
 Öksürüğün Komplikasyonları-2
3-Kardiovasküler komplikasyonlar:
Venöz basınçta yükselme ile subkonjonktival, nazal ve
anal venlerde yırtılmalar
Vagal tonüste artışa bağlı bradikardi, kalp bloğu
4-Kas iskelet sistemi:
Rektus abdominus kasında yırtılma, herni, abdominal
duvarda hematom
Kosta kırıkları
5-Diğer:
İdrar inkontinansı, uykusuzluk, yorgunluk, iştahsızlık,
başağrısı, kusma
20
DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ,
FARMAKOLOJİ ABD,2012
Kronik Öksürük

Tek semptom olarak 3 haftadan fazla

devam eden, AC grafisi normal ,öksürüğü
açıklayacak kronik solunum yolu
hastalığı öyküsü olmayan kişilerdeki
öksürüktür.

Kronik öksürük;
Sigara içen erkeklerin %30’u
Sigara içen kadınların %25’i
DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 21
FARMAKOLOJİ ABD,2012
 Erişkinde Kronik Öksürüğün
En sık Nedenleri
-Postnazal akıntı sendromu (PNAS)
-Sinüzit
-Allerjik ve allerjik olmayan rinit
-Vazomotor rinit
-Postinfeksiyöz rinit
-Çevresel irritanlar
-Astım
-Gastroözofageal reflü

22
DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ,
FARMAKOLOJİ ABD,2012
Belirgin bir neden olmaksızın iki haftadan
uzun süren,özellikle kuru ve tekrarlayıcı
öksürük varsa;
1-Viral nedenlere bağlı öksürük,
2-Öksürük varyant astma düşünülür.
DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 23
FARMAKOLOJİ ABD,2012
 Kronik Öksürüğün Diğer Nedenleri
 ACE İnhibitörleri  İnfeksiyöz nedenler
 Sol ventrikül yetmezliği
 Kronik bronşit
 Bronşektazi
 Troid bozuklukları
 Kistik fibrozis  Plevra ve perikard
 Pulmoner fibrozis hastalıkları
 Pnömokonyozlar  Yabancı cisim
 Sarkoidoz aspirasyonları
 Tüberküloz  Pulmoner emboli
 Akciğer Ca.
 Kulak-Dışkulak yolu
hastalıkları
24
DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ,
FARMAKOLOJİ ABD,2012
 Genel bilgi
 Antitusiflerin etki mekanizmaları
 Öksürük merkezinin inhibisyonu
 Spazmolitik etki sonucu akciğerlerdeki öksürük reseptörlerinin
duyarlığının azaltılması
 Periferik ( akciğer ve diğer yerler ) aferent sinir uçlarının
inhibisyonu
 Öksürük refleks yayına ait aferent sinir yolağındaki sinaptik
aşırımın zayıflatılması

DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 25

FARMAKOLOJİ ABD,2012
 ANTİTUSİFLER
 Sınıflandırma:
 Santral antitusifler
 Opioid türevleri
 Diğerleri
 Periferal antitusifler

DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 26

FARMAKOLOJİ ABD,2012
 Santral Antitusifler
 Opioid alkaloidleri.
 Morfin en güçlü öksürük baskılayıcı
ilaçtır, ancak bağımlılık yapar.
 Mekanizma: Öksürük merkezinin
süpresyonu

DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 27

FARMAKOLOJİ ABD,2012
 Kodein
 Kimyasal olarak metilmorfindir
 Medulla oblongatadaki öksürük merkezini selektif
olarak süprese eder.
 Gücü:
 Öksürüğün süpresyonu : Morfinin ≈1/10
 Analjezi: Morfinin ≈1/7
 Solunum depresyonu, konstipasyon, tolerans,
bağımlılık ＜ morfin

DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 28

FARMAKOLOJİ ABD,2012
 Kodein
 Farmakokinetik:
 Oral yoldan iyi absorbe olur (biyoyararlanım % 65)
 % 10’u morfine dönüşür.
 Yan tesirleri:
 Konstipasyon, sedasyon,uyuşukluk
 Yüksek dozlarda solunum depresyonu
 Tolerans ve fiziksel bağımlılık
 Bronşiyal bezlerin sekresyonunda ve silia hareketlerinde
süpresyon
 Bronşiyal astım ve amfizemde kullanılmamalıdır

29
DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ,
FARMAKOLOJİ ABD,2012
 Diğer Santral Antitusifler

 Analjezik etkisi ve bağımlılık yapma

potansiyeli olmayan opioid
stereoizomerleridir
 Dekstrometorfan
 Dionin
 Folkodin

DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 30

FARMAKOLOJİ ABD,2012
 Dekstrometorfan
 Sentetik bir morfinan türevidir
 Levorfanolün metilli bir türevinin dekstro izomeridir
 Antitussif etkisi kodeine eşittir ve daha uzun sürer
 Kodeinin yan tesirlerini göstermez
 Klinik kullanımı:
 Kuru öksürük.
 Genellikle bir antihistaminik ile birlikte kullanılır
 Histamin açığa çıkardığı için bronşiyal astımda

kullanılmaz

DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 31

FARMAKOLOJİ ABD,2012
 Folkodin
 Yarı sentetik bir opiyattır
 Etkisi kodeinden fazla ve etki süresi daha
uzundur
 Yan tesir insidansı oldukça düşüktür
 Boğmaca öksürüğüne karşı etkilidir

DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 32

FARMAKOLOJİ ABD,2012
 Diğer antitusif ilaçlar
 Sentetik ilaçlardır ve genellikle periferik
etkileriyle öksürüğü önlerler

 Difenhidramin, levopropoksifen ve
klofedianolün spazmolitik etkileri yanında
öksürük merkezini baskılayıcı etkileri de
vardır

DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 33

FARMAKOLOJİ ABD,2012
 Pentoksiverin (Karbetapentan)
Toclase

 Spazmolitik ve lokal anestezik etkilidir

 Öksürük merkezini de inhibe eder
 Öksürüğün süpresyonu: Kodeinin ≈1/3
 Antikolinerjik yan tesirleri vardır
 Çocuklarda güvenli değildir

DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 34

FARMAKOLOJİ ABD,2012
 Levodropropizin
(Levopront)
 Hava yolu mukozasındaki afferent uçlardan SP
ve nörokinin salıverilmesini inhibe eder
 Öksürük yapan uyarılara duyarlığı azaltır
 Kodeine yakın etki gücü vardır
 Bulantı ve dispepsi yapabilir

DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 35

FARMAKOLOJİ ABD,2012
 Difenhidramin HCl
(Benil, Benyllin, Fenidin, Hydryllin)

 Klasik antihistaminik bir ilaçtır

 Öksürük merkezini inhibe eder
 Sedasyon ve antikolinerjik etkiler yapar
 Alkol ve hipnosedatiflerin depresan etkisini
artırır

DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 36

FARMAKOLOJİ ABD,2012
 Kloperastin
 Difenhidramin türevidir
 Öksürük merkezini süprese eder
 H1-reseptör antagonistidir

DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 37

FARMAKOLOJİ ABD,2012
 Oksolamin fosfat
(Kalamin, Oksabron, Perbronş,
Perebron, Sekodin, Subitol)

 Spazmolitik ve bronkodilatör etkisi vardır

 Belirgin toksik etkisi yoktur

DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 38

FARMAKOLOJİ ABD,2012
 Diğerleri

 Butamirat (Kreval, Sinecod)

 Klofedianol HCl
 Klobutinol

DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 39

FARMAKOLOJİ ABD,2012
 Periferal Antitusifler
 Öksürük refleks arkının aferent,
eferent sinir liflerini ve reseptörlerini
inhibe ederek öksürüğü baskılarlar
1.Lokal anestezik etki: narkotin,
benzonatat
2. Sakinleştirici etki : meyan
kökü ekstresi (glisirizik asid)
DR.M.ÖZDEMİR, ESOGÜ, TIP FAKÜLTESİ, 40
FARMAKOLOJİ ABD,2012