OTOİMMÜNİTE

OTOİMMUN HASTALIKLAR
 İmmun tolerans
Organizmanın kendinden olan antijeni
tanıyarak bunlara karşı reaksiyon
vermemesi durumuna
İMMUN TOLERANS
denir
• İmmün mekanizmaların canlının kendi
doku ve organlarına karşı reaksiyonlar
geliştirmesi ve doku zedelenmesine yol
açmasına otoimmünite
• Ortaya çıkan hastalıklara otoimmün
hasatlıklar denir.
 Otoimmünite
• Hem hücresel hem de hümoral immün
mekanizmalar rol oynayabilir.
• Bir çok otoimmün hastalıkta hastaların
serumlarında doku veya hücre
elemenlarına karşı antikorlar(otoantikor)
saptanmaktadır.
 Otoantikorlar
• Otoantikorlar, bir organ veya dokuya
özgül olabildikleri gibi, hücre çekirdeği,
mitokondriler gibi organellere veya
DNA, Ig G gibi moleküllere
bağlanabilmektedir.
• Bazı otoimmün hastalıklar organa özgül
özellikler gösterirken, bazıları sistemik (bir
çok organı birden tutma)
Otoimmunitenin oluşum mekanizmaları
KLONAL DELESYON: Oto antijenlere
reaksiyon veren T ve B lenfositlerin
olgunlaşma döneminde elenerek ortadan
kaldırıldığını öngörür.
Oto antijenlerin reseptörlerini taşıyan
lenfositlerin timusda apoptozisle
elendikleri gösterilmiştir.
Neden otoimmunite gelişiyor?
Yetersiz
 Klonak anerji mekanizması yetersiz

• Çünkü vücutta çok sayıda, organizmanın kendi

antijenlerine karşı yanıt verebilen B ve T
lenfositlerinin bulunduğu kanıtlanmıştır.
• Normal kişilerin kanlarında tiroglobulin, kollagen, DNA,
myelin gibi antijenlere karşı reaksiyon veren
lenfositler bulunmaktadır.
• Bu da klonal delesyon hipotezinin tek başına
otoimmüniteyi açıklamada yeterli olmayacağını
göstermektedir.
 Klonal Anerji
AG’e karşı yanıt verme yeteneği olan immun hücrelerin bu yeteneklerini
geçici veya sürekli olarak kaybetmesi teorisidir.
Hücrelerdeki duyarsızlık, olgunlaşma sürecinde yeterli antijenik uyarıların
olmaması sonucu ortaya çıkabilir.
Örneğin T hücreleri timus içinde olgunlaşırken tiroid gibi bir organa özgül,
fakat timusda bulunmayan bazı antijenlerle karşılaşmayabilir.
Dolayısıyla bu hücreler timus içinde elenmeden dolaşıma çıkabilirler ve daha
sonra tiroid dokusu ile reaksiyona girebilirler.
Yine aynı şekilde ; olgunlaşmasını tamamlamamış B lenfositler ag ile
karşılaştıklarında onlara karşı duyarsız(anerjik) durumda kalabilirler.
Bu durum normalde B lenfositlerinin kendi vücut ag’lerine karşı reaksiyon
vermesini önleyen temel mekanizmadır.
 T Hücre Baskılanması
İlk iki mekanizmaya ek olarak Ts
hücrelerinin TGF-β1 salgılayarak
immun sistemi bir süreliğine
baskıladığı düşünülmektedir.
 Otoimmun hastalıkların ortaya
çıkış mekanizmaları

İmmunolojik faktörler
Genetik Faktörler
İnfeksiyon ajanları
Çevresel faktörler
 İmmunolojik faktörler
(T hücre tolerans mekanizmasındaki
bozukluk)
Yardımcı T hücre toleransından kaçma
Ag moleküllerindeki bazı değişiklikler T hücrelerin yanılmasına sebep olurlar
Bazı ilaçlar veya küçük moleküller vücutta büyük moleküllere bağlanarakyeni ag’nik
karakter kazanmalarına yol açarlar. Bu yeni ag’nik yapı T hücreleri tarafından
yabancı olarak algılanarak otoimmüniteye neden olurlar.
Ör; bazı ilaç moleküllerinin eritrositlerin tüzeyine bağlanmasından sonra gelişen
otoimmün-hemolitik anemi adlı hastalığa yol açar.
Moleküler benzerlik, beta hemolitik streptokokların M proteininin kalp kası M proteini
ile antijenik benzerliği sonucu ortaya çıkan akut romatizmal ateş.

Poliklonal B hücre aktivasyonu

Ts hücre fonksiyonlarında dengesizlik
Saklı kalmış antijenlerin açığa çıkması
 İmmunolojik faktörler
Poliklonal B hücre aktivasyonu(B hücrelerinin özgül
olmayan uyarımı ile otoimmünitenin başlaması)
Bakteri lipopolisakkariti(endotoksin) ve Epstein-Barr virüsü
poliklonal B hücre çoğalmasını başlatabilen etmenlerdir.

Ts hücre fonksiyonlarında dengesizlik

Baskılayıcı T hücre fonksiyonlarında yetersizlik veya yardımcı T hücre
fonksiyonlarında artış sonucu gelişen poliklonal B hücre çoğalmasının
otoimmünite ile sonuçlanması

Saklı kalmış antijenlerin açığa çıkması

Merkezi sinir sistemi, testisler ve göz dokuları gibi genel
dolaşımdan korunan, dolayısı ile immün sistem ile doğrudan
karşılaşmayan bölgeler, travma gibi nedenlerle immün sistem ile
karşılaşması otoimmüniteye neden olabilir.
 Genetik Faktörler
Ailesel yatkınlık (TipI D, Graves, Hashimato)
Belirli HLA antijenleriyle birliktelik
Ankilozan Spondilit (HLA-B27)
Addison hastalığı (HLA-B8)
Romatoid artrit (HLA-DR4)
Cinsiyet
• Seks hormonları TH1 ve TH2 etkiler
• Seks hormon seviye değişikliği
– Otoimmunite şiddetini etkiler
• X kromozomu
– kadında yatkınlık
 İnfeksiyon ajanları
• İnfeksiyon ajanları sıklıkla otoimmüniteyi başlatan bir tetik
görevi görmektedir.
• Özgül olmayan poliklonal B hücre çoğalması
Ebstein-Barr virusu
• Beta hemolitik streptokoklar miyokard dokusu ve bazal
ganglionlarla ortak antijenler taşıdıklarından akut romatizmal
ateşteki miyokardite ve Sydenham koresi hastalıklarına sebep
olmaktadır.
• T hücre ile ortak antijen
– Kızamık virusu – T hücreleri ile ortak ag taşıdığından hastalık
sırasında T hücre fonksiyonunda azalma(anerji) belirmekte ve
bu da otoimmün hastalıklara neden olabilmektedir.
• Organizmanın kendi antijenlerine veya
HLA antijenleri ile moleküler benzerlik
Klebsiella-HLA-B27

• β-hem streptokoklar- myokard dokusu

bazal gangliyon
• Cocskaie B-Kalp kası
 Çevresel faktörler
• X,UV ışınları
• Aşırı soğuk
• Basınç sonucunda vücut antijenlerinde
oluşan değişiklikler
• İlaçlar
Organizmanın kendi Ag’lerine reaksiyon
vermesine Otoimmunite

Oluşan Ab.’a Otoantikor

Oluşan hastalığa Otoimmun hastalık

denir
 Otoimmün Doku Zedelenmesi

• Otoimmün hastalıkta otoimmüniteyi başlatan sebep ne

olursa olsun sonuçta immün mekanizmalar aracılığı ile
dokularda zedelenme meydana gelir.
• Doku elemanlarına karşı özgül antikorların geliştiği
durumlarda sitotoksik mekanizma (Tip 2 zedelenme
mekanizması) rol oynar.
– Bunlar kompleman aracılığı veya antikora bağımlı hücresel
sitotoksisite yoluyla dokularda zedelenme yapabilirler.
• Organa özgül olmayan otoimmün olaylarda ise daha çok
immün kompleks birikimi(Tip 3 doku zedelenmesi
mekanizması), kompleman aktivasyonu veya fagositik
hücre çağırılması doku zedelenmesinden sorumludur.
 Otoimmun Doku Zedelenmesi

Tip2 ADR Tip3ADR

1-Kompleman aracılı İmmun komplex
2-Antikora bağımlı birikimi
sitotoksisite
 Otoimmun hastalıklar

Organa özgül Sistemik

 Tek organ tipi OİH

• Hashimato tiroiditi
• Otoimmun hemolitik anemi
• Otoimmun atrofik gastrit
• Otoimmun ensefalit
• Goodpasture sendromu
• Otoimmun trombositopeni
• Myastenia Gravis
• Graves Hastalığı
• İnsüline bağımlı Diabetes mellitus
 Sistemik OİH
• Sistemik Lupus Eritematozus
• Romatoid artrit
• Sjögren Hastalığı
• Reiter Sendromu
• Sistemik sikleroz
• Poliarteritis Nodosa
• Polimiyositis-Dermatomiyozitis
 Otoimmun Hastalıklar
SLE
• Doğurganlık çağındaki kadınlarda
• Deri döküntüsü
• Seröz yüzey iltihabı
• Glomerülonefrit
• Sitopeni
• Vaskülit
• Eklem tutulumu
• Merkezi sinir sistemi tutulumu
 SLE Etiyolojisi
Genetik
Çevresel
İlaç, Ultraviyole
– Hidralazin ve Prokainamid grubu ilaçlar SLE
benzer tablo yaparlar
Virus
Hormonal
Sonuç: Poliklonal B hücre proliferasyonu
 Poliklonal B hücre
proliferasyonu
Otoantikorlar oluşur
Tip lll veya Tip ll
anti-DNA antikoru oluşur
DNA-(anti-DNA) komplex birikimi
ANA (Anti Nükleer Antikor) başta
olmak üzere her hücresel moleküle karşı
Ab gelişebilir
• SLE’de
– ANA%100 pozitiftir ancak her ANA pozitif SLE
değildir.
• Tanısal değeri en yüksek olan (patognomonik)
– Çift zincirli DNA
– Smith Ag(Lupusa özgün bir ribonükleoprotein)
• Antikoagülanların varlığı
 Tedavi
• Steroidler

• İmmun baskılayıcılar
 Romatoid Artrit
Eklem, Deri, Kas, Kan damarları
Akciğerler, Kalp ve diğer organları tutan
kronik bir hastalıktır.
Genç kadınlarda 20-40 yaş daha sık, eklem
kıkırdağı yıkımı, yapı ve işlev
bozukluğuyla seyreder.
Ailesel yatkınlık
İkizlerde görülme sıklığı yüksek
HLA-DR4 ve HLA-DR1 %80 pozitif
Hastaların %80’inde IgG’ye karşı IgM
tipinde otoantikor(Romatoid Faktör)Ab+
Eklem bölgelerindeki makrofajlardan
salgılananTNF-α ve IL-1 Sinoviyal
hücrelerden kollejenaz salınımını
arttırarak kıkırdak yıkımına neden olur
Tetikleyici: Epstein-Barr virusu

Farklı organ tutulumları da görülebilir

Kontrol altına alınamayan hastalık
eklemlerde kalıcı zedelenmeye yol
açarak eklemin kaynamasına ve hareket
yeteneğini yitirmesine yol açarak, sonuç:
ANKİLOZ
 Sjögren Sendromu
Tükürük ve göz yaşı bezleri tutulur
Göz ve ağız kuruluğu görülür
Çoğu zaman başka bir otoimmun hastalıkla
birliktedir(Romatoid artrit gibi)
SS-A(Ro) ve SS-B(La) antikorları %90
pozitiftir.
Lenfoma görülme sıklığı normal
popülasyona göre 40 kez daha fazla
Tetikleyici: Epstein-Barr virusu

Tedavi: Semptomatik
 Sistemik Skleroz
Anormal Bağ Dokusu artışı
En sık Deri, yanısıra GİS, Kalp, Böbrek, Akciğer
Başlangıç: Bilinmeyen bir antijene karşı T hücrelerinin
toplanarak Sitokin salması fibroblastların uyarılması
sonucunda kollejen yapımında artma

DNA topoizomeraza karşı gelişmiş

anti-Scl-70 % 70 pozitif
Polimiyositis-Dermatomyositis
Çizgili kas gruplarında iltihabi reaksiyonla
birlikte zayıflık ve ağrı ile seyreder
CD4+ T ve B hücre infiltrasyonu görülür

t RNA sentetaza karşı gelişmiş Jo-1

antikoru polimiyosite oldukça özgüldür.
 Vaskülitler
Damar iltihabıdır. İmmunolojik kökenli bir
çok hastalıkta görülür.

Nasıl oluştukları bilinmeyen

ANCA (Anti-Nötrofil Sitoplazmik Antikor)
Pozitiftir. ANCA serbest radikal ve litik
enzimlerin açığa çıkmasına neden olur
 Organa Özgül Otoimmun
Hastalıklar
• Hashimato tiroiditi
– Peroksidaz enzimlerine
– Tiroglobuline
– TSH hormon reseptörüne karşı ab
• Hipotiroidi tablosu görülür
• Otoimmun hemolitik anemi
– Eritrosit yüzey ag’lerine karşı ab
• Otoimmun atrofik gastrit
– Mide paryetal hücrelerine
– İntrinsik faktöre karşı ab (HCL salınımı ve Vit B12
emilimi bozulur)
• Otoimmun ensefalit
– Bazal ganglionlara,
– Beyin dokusuna
• Goodpasture sendromu
– Glomerül bazal membran glikoproteinlere
• Otoimmun trombositopeni
– Trombositlere karşı ab
• Myastenia Gravis
– Asetil kolin reseptörüne
• Graves Hastalığı
– Toksik guatr
• Hipertiroidi tablosu yapar
• İnsüline bağımlı Diabetes mellitus
– Pankreas adacık hücresine
 Otoimmun Hastalıklarda Genel
Tedavi Prensipleri
• Steroidler
• İmmun baskılayıcı ilaçlar
• Otoantijen verilerek tolerans geliştirilmeye
çalışılması
• Sitokin veya diğer mediatörlere karşı
antikor uygulaması